PurSang België 2 I 2014

PurSang

nr. 2 | 2014 Magazine van Van Lanschot Bankiers

INTERVIEW LUC ABEN

EEN UITWEG UIT DE NULGROEI PROFIELFONDSEN

SLIM BELEGGEN BEGINT MET SLIM KOSTEN BESPAREN

Nummer 2 | 2014

Griet (JBC) Cattaert PS3_1 Cover.indd 1

‘JE KÚNT NIET ANDERS MEER DAN DUURZAAM ONDERNEMEN’ 28-10-14 14:34

Van Lanschot Bankiers België

ANTWERPEN

BRUSSEL

KORTRIJK

LANAKEN

DIRECTIE

INSTITUTIONELE RELATIES

Desguinlei 50 2018 Antwerpen Tel. 03 244 12 00 Directie: Patrick Cranshoff Mob. 0496 57 99 49

Beverlaai 14 8500 Kortrijk Tel. 056 24 50 50 Directie: Tonny Vanhaesebroeck Mob. 0496 57 99 35

Managementcomité Tel. 03 286 78 00 Michel Buysschaert Geoffroy Vermeire Paul Timmermans

Leonardo Da Vincilaan 19 1831 Diegem Tel. 02 531 14 00 Directie: Luc Ruytings Mob. 0471 34 87 25

Stationsstraat 130 3620 Lanaken Tel. 089 71 03 00 Directie: Greet Nys Mob. 0496 57 99 34

Tel. 03 286 78 65 Directie: Staf Lavergne Mob. 0476 45 63 80

GENT

Maurice Maeterlinckstraat 8 9000 Gent Tel. 09 244 73 20 Directie: Jan Verhaeghen Mob. 0496 58 08 98

HASSELT

Kolonel Dusartplein 20 3500 Hasselt Tel. 011 85 89 30 Directie: Greet Nys Mob. 0496 57 99 34

VOSSELAAR

Antwerpsesteenweg 49 2350 Vosselaar Tel. 014 44 36 50 Directie: Patrick Cranshoff Mob. 0496 57 99 49

WEALTH STRUCTURING

Tel. 03 244 12 05 Directie: Heidi Van den Eede Mob. 0473 87 50 57

w w w. va n l a n s c hot . b e

PS1B_2-3 KANTORENPAGINA + VOORWOORD.indd 2

28-10-14 14:53

VOORWOORD

Groei

W

at betekent ‘groei’ voor u? De groei van uw bedrijf, de ontwikkeling van uw kinderen, het stimuleren van creativiteit, de uitbreiding van uw netwerk? De term ‘groei’ roept veel positieve associaties op. Voor ons reden genoeg om groei te zien als een rode draad voor deze editie van PurSang.

Dat levert interessante inzichten en inspiratie op. Zo kleven Nico De Wilde en Frederik Baeckelmans de term ‘ondernemerschap 2.0’ op hun bedrijf 2bcool.

Dit omwille van het product en de distributiekanalen, maar ook omdat de producten inspelen op brede maatschappelijke debatten zoals mobiliteit en duurzaamheid.

Geen groei omwille van de groei, maar groei vanuit het aanbieden van een oplossing. Eenzelfde maatschappelijke betrokkenheid zien we ook bij JBC, zoals blijkt uit het interview met Griet Cattaert. Rasondernemer Duncan Stutterheim maakt duidelijk dat enthousiast ondernemerschap zowat in élke sector het verschil kan maken. Hij katapulteerde ‘dance’ tot een Nederlands exportproduct.

Groei heeft vooral te maken met aandacht – aandacht voor u en uw verhaal Voor mij persoonlijk heeft groei te maken met dynamiek, energie, inspiratie, verbetering en vooral: aandacht. Aandacht voor mensen en hun verhaal. Aandacht voor u, beste klant. Uit persoonlijke gesprekken haal ik dagelijks mijn inspiratie en ideeën voor verdere verbetering en voortdurende vernieuwing van onze dienstverlening.

Sinds mei 2014 ben ik als lid van het managementcomité verantwoordelijk voor de commerciële ontwikkeling van onze bank. Ik ben bijzonder trots om deze nieuwe uitdaging te mogen aangaan. Ik ben trots op onze bank, omdat we het vertrouwen van onze klanten blijven verdienen en ook kiezen voor nieuwe niches en voor innovatie. Ik ben trots op onze medewerkers, omdat zij begrijpen dat onze klanten vandaag meer dan ooit op zoek zijn naar expertise en persoonlijke aandacht en zij hier elke dag opnieuw aan werken.

En tenslotte ben ik trots op onze performance en oplossingen. Onze specialisten werken continu aan nieuwe oplossingen. Uw private banker zoekt met u de oplossing die bij u past. Profielfondsen bijvoorbeeld, een concrete oplossing waarmee u groei kunt realiseren die anders buiten uw bereik zou blijven.

Veel leesplezier!

Geoffroy Vermeire Commercieel directeur en lid van het managementcomité

PurSang 2 | 2014 3

PS3_600 VOORWOORD.indd 3

28-10-14 15:54

26

INTERVIEW 2be cool

08

COVERSTORY Modeketen JBC

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT 03 06 08 26 38

VOORWOORD NIEUWS uit de wereld van Van Lanschot COVERSTORY Modeketen JBC over verantwoord ondernemen INTERVIEW 2be cool: de e-bike als mobiliteitsoplossing iNTERVIEW Duncan Stutterheim, de man die van ‘dance’ een industrie maakte

BANCAIR

18

12 36

WEALTHSTRUCTURING Nieuwe wetgeving betreffende wilsonbekwaamheid VERMOGENSBEHEER Vragen uit de praktijk

INTERVIEW Hoofdeconoom Luc Aben

4 PurSang 2 | 2014

PS3_600 INHOUD.indd 4

28-10-14 13:34

INHOUD

46

IN AANTOCHT: PAN Amsterdam

BELEGGEN 14 17 18 22 30 34

PROFIELFONDSEN Een fonds voor elk beleggingsprofiel INDRUKWEKKEND AANDEEL Starbucks INTERVIEW Hoofdeconoom Luc Aben MACRO-ECONOMIE De rol van de centrale banken ROND DE TAFEL Experts over de groei in fusies en overnames UITGELICHT Hoe wordt de koers van een aandeel bepaald?

CULTUUR EN LIFESTYLE 44 46

WIJNTIPS De Bourgogne IN AANTOCHT PAN Amsterdam

38

INTERVIEW: Duncan Stutterheim

PurSang 2 | 2014 5

PS3_600 INHOUD.indd 5

28-10-14 13:35

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Van Lanschot wordt sponsor Van Gogh Lanschot is vanaf 2015 Museum Van sponsor van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Het is een logische stap in het nieuwe sponsorbeleid van de bank, dat geheel gericht is op kunst.

Voor klanten van de bank worden er onder andere speciale rondleidingen, workshops en bijzondere avonden georganiseerd in het Van Gogh Museum.

Op de kantoren zullen conservatoren van het museum voor Van Lanschot ontwikkelde workshops geven aan klanten.

Voor Van Lanschot is kunst een vanzelfsprekend onderdeel van onze positionering als bank en als merk. De collectie siert vanaf de oprichting onze kantoren. De schilderijen, tekeningen, beelden en andere kunstuitingen maken de vertrekken waarin wij onze klanten ontvangen en waarin wij werken aantrekkelijk en bijzonder.

Daarnaast is de ondersteuning van kunst, kunstenaars en musea voor ons als bank een manier om bij te dragen aan het behoud en de opbouw van ons culturele erfgoed. Daarmee zit kunst in het DNA van de bank. Een rijke traditie sinds 1737.

Overigens is de band tussen Van Lanschot en moderne kunst niet nieuw. Van Lanschot is sinds 2007 sponsor van PAN Amsterdam, de belangrijkste Nederlandse kunstbeurs. Ook in 2014 is Van Lanschot sponsor van PAN, dit jaar van 23 tot en met 30 november (zie pagina 46).

Heeft u interesse één van deze bijeenkomsten bij te wonen? Mail ons dan via events@vanlanschot.be. Tijdstip en data worden u in een later stadium gecommuniceerd.

Uit het archief van Van Lanschot

Verzegelde post Bij Van Lanschot werden aangetekende brieven tot 1987 door de postkamer voorzien van een lakzegel. Documenten werden daardoor beschermd tegen ongeoorloofd lezen en garandeerden bovendien de authenticiteit van een stuk. Ook werden er geregeld gouden en zilveren munten verstuurd in verzegelde enveloppen. De lak werd gesmolten met behulp van een kaars – later een brander – waarna het zegel werd gewaarmerkt door een sierlijke gravure van de initialen FvL, Franciscus van Lanschot. In 1987 werd het lakzegel vervangen door een plastic zegel. Lakzegels worden nog altijd gebruikt voor officiële, openbare documenten zoals vredesverdragen.

6 PurSang 2 | 2014

PS3_6-7_Korte berichtendef.indd 6

28-10-14 14:48

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Stroomonderbreking Door onbeschikbaarheid van de centrales Doel 3, Tihange 2 en Doel 4 mogen we ons in de komende maanden bij koude winter tussen 17u en 20u aan stroomschaarste verwachten.

De overheid werkte hiervoor een aktieplan uit waarbij, bij voorziene schaarste, gewerkt zal worden met 7 zones die in een soort beurtrol afgeschakeld zullen worden. Om onze dienstverlening aan u te kunnen blijven garanderen, informeren we u alvast dat volgens de huidige beschikbare informatie onze kantoren telefonisch bereikbaar blijven en uw online omgeving bij Van Lanschot operationeel blijft.

Restyling Hooge Steenweg, ‘s-Hertogenbosch De afgelopen maanden is er door een groot team gewerkt aan de metamorfose van het hoofdkantoor aan de Hooge Steenweg 29 in ‘s-Hertogenbosch.

Er is gekozen voor een klassiek-modern interieur in ingetogen kleuren, dat een harmonieuze dialoog aangaat met Van Lanschots veelzijdige kunstcollectie en het zeventiende-eeuwse monumentale pand waarin de bank gehuisvest is. Met de uitstraling van het nieuwe interieur hoopt Van Lanschot een omgeving te hebben gecreëerd waarin klanten en andere bezoekers zich thuis voelen.

Interesse in een bezoek aan de bakermat van Van Lanschot in ‘s Hertogenbosch? Mail ons via events@vanlanschot.be

Van Lanschot en Kempen ontvangen opnieuw certificering van Forum Ethibel Forum Ethibel is een Belgisch onderzoeksbureau op het gebied van duurzaamheid.

Sinds 2012 screent Forum Ethibel in welke mate Van Lanschot de aan haar toevertrouwde financiële middelen (spaargelden, deposito’s) uitzet in verantwoorde kredieten en eigen beleggingen. Naast de audit van de balans onderzoekt Forum Ethibel sinds 2013 ook de invulling van het verantwoorde beleggingsbeleid bij dochteronderneming Kempen.

Recent vond er een audit plaats en zowel Van Lanschot als Kempen kregen opnieuw de certificering van Forum Ethibel. Met de uitreiking bevestigt het onderzoeksbureau dat Van Lanschot en Kempen een verantwoord krediet- en beleggingsbeleid hebben en zich hier in de praktijk ook aan houden.

Van Lanschot was de afgelopen drie jaar de enige Belgische bank die deze certificering ontving. www.forumethibel.org

PurSang 2 | 2014 7

PS3_6-7_Korte berichtendef.indd 7

28-10-14 14:24

COVERSTORY

Sander Boleij

Griet Cattaert

‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen moet in je corebusiness zitten’ Zowel kledingbedrijf JBC als Van Lanschot zetten in op corporate social responsibility (CSR) ofwel maatschappelijk verantwoord ondernemen, al lopen ze daar doorgaans niet mee te koop. Een uitzonderlijk dubbelgesprek over duurzaam ondernemen.

TEKST

Jan Bosteels Patrick Verbeeck

FOTOGRAFIE

8 PurSang 2 | 2014

PS3_08-11_interview.indd 8

28-10-14 14:22

COVERSTORY

D

e bankwereld en de textielindustrie zijn niet meteen sectoren die de goegemeente met maatschappelijk verantwoord ondernemen associeert. Textiel wordt weggezet als een milieuvervuilende industrie die in een zoektocht naar steeds lagere lonen blijft verkassen naar landen die het niet zo nauw nemen met arbeidsvoorwaarden. Een aantal grootbanken stortte de wereld dan weer in een diepe crisis waar de economie vandaag nog altijd de gevolgen van voelt. PurSang sprak met witte raven Griet Cattaert, CSR-manager bij JBC en Sander Boleij, CSR-manager bij Van Lanschot.

Griet Cattaert: ‘Om die vooroordelen meteen te nuanceren: JBC onderneemt elke dag acties om een ethisch bedrijf te zijn, met aandacht voor arbeidsvoorwaarden, milieu en het gebruik van toxische stoffen. Maar de wereldwijde supply-chain is een realiteit in de textiel en de druk op de prijzen is groot. Daarbij valt het op dat de consument in woorden voor duurzaamheid kiest, maar in daden vaak niet consequent is: hij is doorgaans niet bereid de meerprijs te betalen voor duurzamere kledij.’

Sander Boleij: ‘Ook de bankencrisis kadert in een groter geheel van ongebreidelde hebzucht, al kun je niet ontkennen dat de bancaire sector de crisis heeft veroorzaakt. Toch moet je Van Lanschot daarbuiten plaatsen. We zijn een heel kleine bank die zich nooit bezondigd heeft aan de complexe producten waarmee de bankencrisis begonnen is. Los daarvan huldigen ook wij het adagium Never waste a good crisis. Zo zijn we de klant centraler gaan stellen. We zijn ook transparanter geworden: we beseffen dat het tegenwoordig niet meer volstaat om het goed te doen, je moet dat ook laten zien.’

Waarom zet JBC in op maatschappelijk verantwoord ondernemen, als de consument het niet massaal vraagt?

Griet Cattaert: ‘Vanuit zijn langetermijnvisie als familiebedrijf heeft JBC altijd aandacht besteed aan de arbeidsvoorwaarden bij onze leveranciers. Als familiebedrijf staat de mens centraal bij JBC, onze filosofie is dan ook ‘doe de juiste dingen voor je klanten en je medewerkers’. Op termijn kun je niet anders dan duurzaam ondernemen, vanwege de uitputting van de grondstoffen, de vervuiling van het milieu en de groei van de wereldbevolking. Al onze fabrikanten moeten een code of conduct ondertekenen alvorens te mogen produceren voor JBC. Deze gedragscode verwijst naar lokale en internationale normen en arbeidsvoorwaarden die moeten gerespecteerd worden bij de productie. Ter controle van de naleving van deze code of conduct en ter controle van de arbeidsomstandigheden laat JBC audits uitvoeren door een externe organisatie.

We streven ook naar een langetermijnrelatie met onze leveranciers en we investeren in training en coaching, op vlak van afwerking

en kwaliteit, maar ook op het vlak van CSR. In 2013 was 80% van onze collectie afkomstig van leveranciers waar we al meer dan vijf jaar mee samenwerken.

Daarnaast nemen we het voortouw in cradle-to-cradle productie.

Een aanbod biokatoen is een vaste waarde in de collectie. JBC heeft als eerste Belgische retailer een cradle-to-cradle collectie gelanceerd. We streven naar een duurzamer productiesysteem, maar als relatief klein bedrijf blijft het moeilijk om eisen te stellen in de textielindustrie.’

Wat betekent social corporate responsibility voor Van Lanschot en waar komt ze vandaan?

Sander Boleij: ‘Het familiale aspect speelt ook bij ons een belangrijke rol. We zijn weliswaar een beursgenoteerd familiebedrijf, maar de familiale waarden blijven overeind. Maatschappelijk verantwoord ondernemen als bank betekent voor ons in de eerste plaats dat we op een fatsoenlijke en verantwoorde manier met spaargelden, kredieten en beleggingen omgaan. Fairtrade koffie, een duurzaam bedrijfsgebouw, dat is allemaal mooi en belangrijk, maar dat hoort voor mij onder het kopje just do it. MVO moet in je corebusiness zitten. De volgende vraag is dan: hoe ver ga je in een duurzaam krediet- en beleggingsbeleid? Als we een open gesprek aangaan met pressiegroepen, de overheid, klanten en aandeelhouders, blijkt dat we het voor circa 70% met elkaar eens zijn.

Het gaat hem dus over die resterende 30%. Sommige bedrijven sluiten we bij voorbaat uit: producenten van controversiële wapens (kernwapens, biologische wapens, clustermunitie en antipersoonsmijnen...). Maar bij andere bedrijven kiezen we ervoor om ons niet meteen terug te trekken als er één rookpluim opduikt. Wij verkiezen de dialoog. Voor ons is het duurzaam om een gesprek aan te gaan als aandeelhouder en te trachten een bedrijf te verbeteren.

Ook wij zijn relatief klein, dus als wij naar multinationals als Total of Rio Tinto willen stappen, doen we dat samen met andere beleggersgroepen. Ik moet het eerste bedrijf nog tegenkomen dat dan niet wil luisteren en evolueren.’

Sander Boleij: ‘Mijn uiteindelijke doel is mijn stoel op te heffen. Een CSR-manager zou eigenlijk niet nodig moeten zijn – het doel is om verantwoord ondernemen volledig te integreren in de organisatie’ PurSang 2 | 2014 9

PS3_08-11_interview.indd 9

28-10-14 14:22

COVERSTORY

The Walt Disney Company trok zich terug uit Bangladesh, JBC bleef. Is dat ook een manier om de industrie van binnenuit te veranderen?

Griet Cattaert: ‘Voor alle duidelijkheid: het merendeel van onze productie vindt nog steeds plaats in China, waar wij ook een vast team medewerkers hebben dat helpt bij de controle van de arbeidsvoorwaarden en de kwaliteitscontrole. Daar blijf je niet als het je voornaamste doel is zo goedkoop mogelijk te produceren. Dan ga je tegenwoordig naar andere landen zoals Cambodja, Vietnam, Myanmar of Ethiopië. We zijn inderdaad in Bangladesh gebleven na de ramp van Rana Plaza en hebben als een van de eersten en nog steeds als enige Belgische retailer het Bangladesh-akkoord ondertekend, samen met (inter)nationale NGO’s en vakbonden.

Door het akkoord, een wettelijk bindende overeenkomst, dragen we bij aan meer en grondigere inspecties die zo de veiligheid en arbeidsvoorwaarden van textielarbeiders in Bangladesh verbeteren. Dat houdt in dat we meebetalen voor onafhankelijke audits.

Wij bevinden ons nu in de fase van de corrective action: het verhelpen van tekorten die door de audits aan het licht zijn gekomen. De betrokken bedrijven krijgen trouwens ook de garantie dat wij blijven als ze hun tekortkomingen wegwerken. Tussen haakjes: audits in de textielindustrie zijn een ware business geworden, fabrieken worden soms behoorlijk over-geaudit, en er is een wildgroei aan keurmerken en labels. Dat zou beter georganiseerd en transparanter moeten gebeuren.’

Sander Boleij: ‘Ik ben er zeker van dat dat op termijn ook zal gebeuren, bijvoorbeeld in de vorm van een uniform Europees label, waarbij je er als consument zeker van bent dat aan een aantal voorwaarden is voldaan. Voor de bedrijven onderling doet het een stuk concurrentie wegvallen omdat iedereen aan dezelfde norm moet voldoen. Zelf zijn we, samen met tientallen andere beleggende partijen en onder leiding van een externe consultant, al sinds 2008 in gesprek met H&M in verband met arbeidsomstandigheden in Bangladesh. Zij zijn serieus aan de slag gegaan met onze vragen. Ze zorgen voor meer transparantie en hebben een investerings- en opleidingsprogramma opgezet met aandacht voor onder andere brandveiligheid. Zo zijn er talloze voorbeelden te noemen van bedrijven die bereid zijn om te verbeteren – mits je de vraag correct en open stelt en een langetermijnperspectief biedt. Dat is het grote verschil met pressiegroepen die zelf aankomen met een oplossing en die morgen al uitgevoerd willen zien.’

10 PurSang 2 | 2014

PS3_08-11_interview.indd 10

28-10-14 14:22

COVERSTORY

Griet Cattaert: ‘De consument zegt wel nee tegen onder slechte omstandigheden geproduceerde kleding, maar wil wel zo goedkoop mogelijk kopen.

Verandering in de textielindustrie zal enkel mogelijk zijn als alle factoren meewerken’

Volgens Wayne Visser, futuroloog en doctor in de CSR, moet maatschappelijk verantwoord ondernemen diep in het DNA van een bedrijf verankerd zijn om effectief te zijn. Hoe is dat bij JBC en Van Lanschot gesteld?

Griet Cattaert: ‘Er kunnen geen bestellingen geplaatst worden bij nieuwe fabrikanten vooraleer ik groen licht heb gegeven. Dat is niet altijd evident. Textiel is een snelle business en audits zijn traag. De prijsdruk in de textiel is zoals gezegd enorm. Het kan aanlokkelijk lijken om bij de goedkoopste producent te bestellen, maar daar zijn de kansen op inbreuken nu net het grootst. Gelukkig heb ik de macht gekregen om processen stop te zetten als ze niet aan de CSR-voorwaarden voldoen.’

Sander Boleij: ‘Als CSR-manager rapporteer ik rechtstreeks aan de CEO en zo hoort het volgens mij ook. CSR moet een bestuursverantwoordelijkheid zijn en niet iets van een lager niveau – en al helemaal niet iets van de commerciële dienst of de communicatie.

Mijn invloed is best groot. Als een kredietdossier niet in orde is, kan ik een rood licht geven en beslist het kredietcomité in principe negatief. In de vier jaar dat ik mijn functie uitoefen, is dat trouwens nog nooit voorgekomen. Om de eenvoudige reden dat wij geen klanten hebben die dingen doen die niet kunnen of die niet bereid zijn om mee te werken als ze dingen doen die toch op het randje zijn. Aan de beleggingskant geldt hetzelfde: daar beslist een voltallig comité over moeilijke gevallen. Mijn uiteindelijke doel is trouwens mijn stoel op te heffen. Een CSR-manager zou eigenlijk niet nodig mogen zijn – het doel is om verantwoord ondernemen volledig te integreren in de organisatie.’

JBC kiest nu al voor een deel van de collectie voor 100% duurzame productiemethoden. Van Lanschot biedt op zijn beurt duurzame beleggingen aan.

Griet Cattaert: ‘Klopt. We werken enerzijds met een vast aanbod biokatoen en anderzijds hebben we als eerste modemerk in ons land het cradle-to-cradle label ontvangen voor de collectie Revive.

Dit zijn sportieve kleren die volledig gerecycleerd kunnen worden.

Dat zorgt voor een meerprijs, waarvan we een deel doorrekenen aan de consument. Het is belangrijk om de consument bewust te maken, het is dan ook een gedeelde verantwoordelijkheid. En neen, het is financieel niet haalbaar om de hele productie volgens dat proces te laten verlopen. De consument zegt wel nee tegen onder slechte omstandigheden geproduceerde kleding, maar wil wel zo goedkoop mogelijk kopen. Verandering in de textielindustrie zal enkel mogelijk zijn als alle actoren meewerken.

Sander Boleij: ‘Naast onze duurzame beleggingen maken we ook concrete plannen rond sociaal ondernemen – zeg maar de impact investing van de grootbanken, maar dan op onze manier.

Ondernemers die een maatschappelijk probleem oplossen op een bedrijfsmatige manier. Die ondernemers willen wij gaan ondersteunen, samen met partners met kennis van zaken. Waar we toe moeten komen, is meer beleggers over de streep krijgen voor impact investing.’

PurSang 2 | 2014 11

PS3_08-11_interview.indd 11

28-10-14 14:23

BANCAIR

Waar geen wil is, is nu een weg

Het zal u maar overkomen: dat alles u langzaamaan of plots, helemaal of beetje bij beetje ontglipt. Een ongeluk, ziekte. Ongewenst, ongewild en vaak onvoorzien, bent u niet langer in staat om volledig zelfstandig verantwoorde beslissingen te nemen. De juridische vakterm: wilsonbekwaam.

Op 1 september 2014 trad een nieuwe wet in werking die de bescherming van meerderjarige onbekwamen regelt. Beter, eenvoudiger en toch genuanceerder dan voorheen.

N

ieuwe wetgeving was nodig. De oude regelgeving was niet enkel behoorlijk complex – voorlopig bewind, verlengde minderjarigheid – ze hield vooral ook weinig rekening met de wilsonbekwame persoon zelf, terwijl internationale akkoorden net daarop hamerden.

Daarin komt dus nu verandering. De nieuwe beschermingsregeling vertrekt vanuit het principe dat wilsonbekwame personen zoals dementerenden, zieken en verstandelijk gehandicapten hun rechten zoveel mogelijk zelf én op hun maat moeten kunnen uitoefenen. Dat leidt automatisch tot minder zwart-witkeuzes en meer grijstinten dan voorheen. Ook de gewijzigde rol van de vrederechter en de herwaardering van de vertrouwenspersoon vallen op. De nieuwe regeling heeft twee luiken.

12 PurSang 2 | 2014

12-13-wealthstructuring.indd 12

28-10-14 14:59

BANCAIR

1. DE BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING, ZELF DE TOUWTJES IN HANDEN Binnenkort wordt het mogelijk om een privaat beschermingsstatuut te creëren; in de wet ‘buitengerechtelijke bescherming’ genoemd. U kunt dan een beschermingsvolmacht opmaken waarin u iemand aanduidt die uw vermogensrechtelijke belangen behartigt als u hiertoe zelf niet meer in staat bent. Het voordeel: bij wilsonbekwaamheid houdt u zelf de touwtjes in handen. U beslist wie u op dat moment vertegenwoordigt. Bovendien kunt u richtlijnen meegeven voor uw vertegenwoordiger. Zo zou u in de volmacht kunnen opnemen dat u wilt schenken of uw huwelijkscontract wilt wijzigen als u hiertoe zelf niet meer in staat bent. Voor zuiver persoonlijke rechtshandelingen zoals bijvoorbeeld het opmaken van een testament of het aangaan van een huwelijk, is zo’n volmacht niet mogelijk.

In principe is er geen tussenkomst van een notaris vereist voor het opmaken van een volmacht. De volmacht om te schenken of om uw huwelijkscontract te wijzigen moet wel notarieel worden opgemaakt en ‘bijzonder, dwingend en uitdrukkelijk’ zijn: ze moet met andere woorden de specifieke voorwaarden van de schenking vermelden, zoals bijvoorbeeld het voorwerp van de schenking.

De enige voorwaarde om de volmacht uitwerking te laten krijgen, is dat deze geregistreerd wordt en vermeldt dat het om een beschermingsvolmacht gaat. De registratie gebeurt in een centrale databank van de Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat.

2. GERECHTELIJKE BESCHERMING, MAAR WEL OP UW MAAT In deze situatie beslist een rechter om een beschermingsstatuut toe te kennen. De rechter gaat daarbij na of er een buitengerechtelijke bescherming is (zie hiervoor). Die krijgt altijd de voorrang, tenzij de belangen van de te beschermen persoon in gevaar komen.

Onder de oude wet maakte de rechter een globale beoordeling: handelingsbekwaam of niet. Wit of zwart. In dat laatste geval verloor de beschermde persoon in principe elke mogelijkheid om zelf te handelen en trad de voorlopige bewindvoerder als vertegenwoordiger op.

Dat verandert grondig. De rechter heeft nu een checklist bij de hand en duidt specifiek aan voor welke rechtshandelingen de beschermde persoon al dan niet bekwaam is. Uitgangspunt daarbij: de beschermde persoon blijft handelingsbekwaam tenzij de vrederechter hem hiervoor uitdrukkelijk onbekwaam verklaart.

DUIDELIJKER, BREDER EN IN VOLLE VERTROUWEN Ook de bevoegdheden van de bewindvoerder worden uitdrukkelijk bepaald. Moet de bewindvoerder slechts een voorafgaandelijke goedkeuring aan de beschermde persoon geven om een bepaalde rechtshandeling te stellen (bijstand)? Of kan de bewindvoerder die rechtshandeling zelf stellen in naam en voor rekening van de beschermde persoon (vertegenwoordiging)? Als dit niet uitdrukkelijk voorzien wordt in de beschikking van de rechter, zal de bewindvoerder alleen bijstand kunnen verlenen. De vrederechter moet dus voor iedere persoon maatwerk leveren.

Zodra de beschermde persoon handelingsonbekwaam wordt verklaard om een schenking of huwelijkscontract te wijzigen, is dit type van successieplanning in principe niet meer mogelijk. Er bestaat wel nog een uitweg. De beschermde persoon kan aan de vrederechter de toestemming vragen om deze rechtshandelingen te stellen. De vrederechter zal dan oordelen of de betrokken persoon zich al dan niet bewust is van de gevolgen van de handeling die hij wil verrichten. In uitzonderlijke gevallen kan ook de bewindvoerder, met machtiging van de vrederechter, als ver-

tegenwoordiger een schenking doen of het huwelijkscontract wijzigen in naam en voor rekening van de beschermde persoon.

Onder de oude wet gold de gerechtelijke bescherming alleen voor patrimoniale rechtshandelingen. Nu is het ook mogelijk om voor extrapatrimoniale rechtshandelingen bescherming te voorzien. Denk hier bijvoorbeeld aan de woonplaatskeuze. Voor sommige strikt persoonlijke rechtshandelingen, zoals het opmaken van testamenten en het aangaan van een huwelijk, is er geen vertegenwoordiging mogelijk.

De rol van de vertrouwenspersoon wordt in deze nieuwe wet opgewaardeerd. Hij/zij geldt niet enkel als spreekbuis van de beschermde persoon, maar houdt ook toezicht op de bewindvoerder.

Ten slotte breidt de nieuwe wet het toepassingsgebied van het voorlopig bewind uit: ook verkwisters kunnen nu onder dit beschermingsstatuut vallen. Weliswaar zal de bewindvoerder alleen bijstand kunnen leveren. Onder de oude wet was de beschermingsregeling van het voorlopig bewind alleen van toepassing op meerderjarigen die wegens hun gezondheidstoestand hun goederen niet konden beheren. Verkwisters vielen hier strikt gezien niet onder. Volgens de letter van de wet kon de rechter voor hen alleen de bijstand van een gerechtelijke raadsman bevelen, een beschermingsstatuut dat in de praktijk weinig werd toegepast.

Tenslotte houdt de vrederechter ook in de nieuwe regeling rekening met een ‘verklaring van voorkeur’. Een verklaring die de beschermde persoon heeft laten opmaken voor het geval hij niet meer in staat is om zijn belangen te behartigen. Hierin kan de betrokken persoon aangeven wie hij als bewindvoerder wenst en enkele richtlijnen voor het bewind meegeven.

CONCLUSIE De autonomie van de beschermde meerderjarige staat in de nieuwe wet centraal. De vrederechter kiest steeds de minst ingrijpende maatregel en houdt – als het om het behartigen van uw vermogensrechtelijke belangen gaat – terdege rekening met uw wil, vastgelegd in een geregistreerde volmacht. Vanaf een bepaalde leeftijd en als u zich nog niet klaar voelt om via schenking of via wijziging van uw huwelijkscontract te plannen, is het raadzaam om zo’n volmacht op te maken.

Ook andere wensen inzake het beheer van uw vermogen, zoals onder andere het beheer van uw bankrekeningen en de verkoop van een woning, kunnen hierin worden opgenomen.

De autonomie van de beschermde meerderjarige staat in de nieuwe wet centraal. De vrederechter kiest steeds de minst ingrijpende maatregel en houdt – als het om het behartigen van uw vermogensrechtelijke belangen gaat – terdege rekening met uw wil, vastgelegd in een geregistreerde volmacht. Vanaf een bepaalde leeftijd en als u zich nog niet klaar voelt om via schenking of via wijziging van uw huwelijkscontract te plannen, is het raadzaam om zo’n volmacht op te maken.

Ook andere wensen inzake het beheer van uw vermogen, zoals onder andere het beheer van uw bankrekeningen en de verkoop van een woning, kunnen hierin worden opgenomen.

Meer weten?

Wenst u meer informatie over dit onderwerp? Onze adviseurs van Wealth Structuring helpen u graag verder. U kunt hen steeds bereiken op het nummer 03/244.12.27. Mailen kan ook, naar andreas.martens@vanlanschot.be

PurSang 2 | 2014 13

12-13-wealthstructuring.indd 13

28-10-14 15:00

BELEGGEN

PROFIELFONDSEN:

Slim beleggen begint met slim kosten besparen

Vanaf 19 november 2014 biedt Van Lanschot met vijf profielfondsen een gepast antwoord op de veranderde fiscale en marktomstandigheden.

TEKST

D

e profielfondsen van Van Lanschot vormen het nieuwe jasje voor het vertrouwde discretionair beheer. Voor elk van de vijf beleggingsprofielen, gaande van inkomstengericht tot offensief, is er een welbepaald profielfonds met naargelang het risicoprofiel een aangepaste verhouding tussen de hoeveelheid aandelen, onroerend goed, grondstoffen, obligaties en cash. De profielfondsen keren elk jaar een dividend uit. Bijzonder interessant is dat de fondsen geoptimaliseerd zijn op het gebied van kosten en fiscaliteit. Zo betaalt u bijvoorbeeld geen Reynderstaks bij de verkoop van het distribuerende fonds. De private banker helpt zijn klant om zijn persoonlijke risicoprofiel te bepalen. Eens dat op punt is gesteld, kan de klant een vermogensbeheercontract openen en een profielfonds aankopen,

Jan Bosteels FOTOGRAFIE Patrick Verbeeck

zonder in- of uitstapkost en zonder bewaarloon, tegen een beheerkost van 0,50% à 0,95%, afhankelijk van het geïnvesteerde bedrag. Pieter De Knock, Pieter De Ryck en Pieter Tobback lichten toe.

MINIMALE FISCALE DRUK Waarom dit nieuwe instrument in de dienstverlening van Van Lanschot? Pieter De Knock: ‘Het wordt steeds duurder te beleggen in België op ’de klassieke manier’: de wetgeving is strenger geworden, de fiscaliteit wordt zwaarder door de verhoging van de beurstaks, de uitbreiding van de Reynderstaks en de verhoging van de roerende voorheffing. Tegelijk is de rendementsverwachting gedaald door de erg lage rentestanden. Door al deze factoren staat het nettorendement voor onze klanten onder druk. Met profielfondsen bieden we daar een antwoord op. Het blijft ons beheer, maar in een optimaal

14 PurSang 2 | 2014

PS3_14-16gemengdefondsen.indd 14

28-10-14 15:03

BELEGGEN omdat deze fondsen voor de bank een schaalproduct zijn: wij kunnen de kosten laag houden door de grotere omvang van de beleggingen en het gemeenschappelijke beheer. Bovendien stelt dit ons in staat om nog sneller op marktomstandigheden in te spelen.’

Bij verkoop van het distribuerende fonds is er geen Reynderstaks verschuldigd. Hoe is dat mogelijk? Pieter De Knock: ‘Het fonds keert elk jaar een dividend uit, dat bestaat uit alle belastbare inkomsten die het fonds in het afgelopen jaar vergaard heeft. Hiervan wordt 25% bevrijdende roerende voorheffing afgehouden. Op het moment dat de klant zijn belegging verkoopt, wordt de volledige waarde netto uitgekeerd, zonder afhouding van Reynderstaks. Zo blijven het dividend én de meerwaarde van aandelen volledig buiten schot. Van Lanschot is de enige partij die dit met de fiscale administratie heeft doorgesproken en zal dus als eerste deze juiste en voordeligere fiscaliteit voor de belegger toepassen.

TRANSPARANTIE De profielfondsen zijn dynamisch: de verhouding tussen onder andere obligaties en aandelen kan binnen bepaalde krijtlijnen schommelen. Hoe weet de klant wat hij precies in portefeuille heeft? Pieter De Knock: ‘Binnen elk van de vijf beleggingsprofielen is er inderdaad voldoende ruimte voor de fondsbeheerders om in te spelen op wijzigende marktomstandigheden. Door te streven naar maximale transparantie willen we een hoge betrokkenheid bekomen.

Zo kan de klant op dagbasis zien hoe het fonds is samengesteld.

Hoe verloopt de selectie van aandelen en obligaties? Pieter De Knock: ‘We putten uit een korf van diverse beleggingsinstrumenten: onze selectie bestaat voor een gedeelte uit individuele aandelen en obligaties. De overige beleggingen bestaan hoofdzakelijk uit passieve fondsen – fondsen die een bepaalde index kopiëren tegen een erg lage kost. Daarnaast gaan we steevast op zoek naar actieve fondsen die zo goed worden beheerd dat ze hun meerprijs waard zijn.’

jasje gestoken waardoor onze klanten bijvoorbeeld geen beurstaks meer hoeven te betalen en nog een aantal andere omvangrijke fiscale voordelen kunnen realiseren. We zijn er ook in geslaagd de kosten zo laag mogelijk te houden.’

Wat is het verschil met de bestaande situatie voor klanten in discretionair beheer? Pieter De Knock: ‘Deze klanten beschikken elk over een rekening met een eigen uitgebouwde beleggingsportefeuille. Vanaf nu kunnen klanten naargelang hun profiel voor een bepaald profielfonds kiezen. De transacties binnen een fonds zijn vrij van beurstaks en onze managementvergoeding is vrij van btw. Binnen onze profielfondsen kunnen in het rentedragende luik ook eventuele minwaarden verrekend worden met meerwaarden. Dit kan in de bestaande situatie niet. De beheerskosten liggen gemiddeld ook lager

Hoe ziet de samenstelling van de algemene portefeuille er nu (begin oktober 2014) uit? Pieter Tobback: ‘Alles begint bij een grondige marktanalyse op basis van onze expertise in asset allocatie.

In de heersende economische situatie, in het licht van de waardering van diverse activa en de sfeer op de markten, neemt het assetallocatieteam weloverwogen beslissingen. Zo staan we momenteel gunstiger tegenover aandelen dan tegenover obligaties en is binnen die aandelen het gewicht van Europa relatief groot. We zorgen ook voor een goede vertegenwoordiging van de opkomende landen. We zorgen ervoor in alle sectoren, landen en munten vertegenwoordigd te zijn en selecteren daarbinnen een zestigtal individuele aandelen. Dat zijn stuk voor stuk aandelen van gezonde bedrijven die aantrekkelijk gewaardeerd

Pieter De Knock: ‘Van Lanschot past als eerste de juiste en voordeligere fiscaliteit voor de belegger toe’ PurSang 2 | 2014 15

PS3_14-16gemengdefondsen.indd 15

28-10-14 14:19

BELEGGEN

Pieter Tobback

is als lid van het investeringscomité verantwoordelijk voor de samenstelling van de beleggingsportefeuille, meer bepaald op het gebied van de aandelen.

Pieter De Ryck

is als lid van het investeringscomité verantwoordelijk voor de samenstelling van de beleggingsportefeuille, met een focus op obligaties.

Pieter De Knock

is discretionair beheerder bij Van Lanschot, lid van het investeringscomité en verantwoordelijk voor de fondsontwikkeling.

zijn en het nodige opwaarts potentieel hebben. In de groeilanden kiezen we eerder voor kostenbewuste indexfondsen of trackers.’

zogenaamde global bonds aan, staatsobligaties van grote landen als de VS en Groot-Brittannië.’

BUFFER Welke plaats hebben obligaties in de profielfondsen? Pieter De Ryck: ‘Het is een superjaar geweest voor obligaties. Een mandje Europese staatsobligaties noteert 10% hoger in vergelijking met begin 2014. Wellicht kan deze stijging niet blijven duren. Maar als je denkt in termen van evenwichtig, goed gespreid beheer, zal het steeds noodzakelijk blijven om ook obligaties in portefeuille te nemen. Behoudens het feit dat we obligaties in de portefeuilles sterk onderwegen, verandert de huidige lage rentestand daar niks aan.

Obligaties werken als buffer in de beleggingsportefeuille wanneer de aandelenmarkten dalen of crashen. Stel bijvoorbeeld dat je een neutraal beleggingsprofiel hebt, dan zal je profielfonds ongeveer voor de helft uit aandelen en voor de andere helft uit obligaties bestaan. Wanneer de aandelen bijvoorbeeld met 20% dalen, dan vluchten beleggers traditioneel in obligaties waardoor de koersen hiervan aantrekken. Hierdoor zal de portefeuille in zijn geheel veel minder averij oplopen. Zwaar verlies maakt beleggers (en beheerders) immers nerveus. Velen zijn dan geneigd om uit te stappen op de bodemkoers en niet te profiteren van de rally als de beurzen terug opveren. Door het buffereffect van de obligaties is de kans groter dat beleggers wel hun gespreide portefeuille aanhouden.’

En bedrijfsobligaties? Pieter De Ryck: ‘We hebben al een tijdlang redelijk stevig in bedrijfsobligaties belegd en staan er nog altijd gematigd positief tegenover. Ze genereren iets meer rendement dan staatsobligaties, al is stilaan het vet van de soep. Europese bedrijfsobligaties zullen altijd een plaats hebben in onze korf. Waar we ons niet aan wagen, zijn obligaties met een high yield-rating. Ze leveren weliswaar iets meer rendement op, maar worden uitgegeven door bedrijven met een lagere kredietwaardigheid. We vinden dat het extra risico niet opweegt tegenover het kleine meerrendement. Bovendien laat de liquiditeit te wensen over.’

Welke obligaties vinden we zoal terug in de profielfondsen?

Pieter De Ryck: ‘Naast individuele euro-staatsobligaties beleggen we onder andere in obligatiefondsen van opkomende landen in de valuta van deze groeilanden – denk bijvoorbeeld aan Mexico, Brazilië en Indonesië. Die hebben een dubbel voordeel: de rente ligt er rond de 7% en we denken dat de waarde van die munten nog zal toenemen t.a.v. de euro. Daarnaast houden we ook een selectie

De voordelen van profielfondsen

Fiscaal optimaal: u betaalt geen beurstaksen bij transacties, geen btw op het beheerloon en geen Reynderstaks bij verkoop.

Lage kost: lage beheersvergoeding, geen verborgen kosten.

Actief beheer: een voortdurende monitoring van sectoren, landen, algemene trends, individuele aandelen, obligaties en fondsen en de juiste mix ervan.

Eenvoudig en transparant: dagelijkse weergave van de beleggingen en transacties zonder dat er afrekeningen op rekening worden uitgevoerd.

Wenst u meer informatie over de Van Lanschot profielfondsen?

Contacteer uw private banker, beheerder of adviseur.

16 PurSang 2 | 2014

PS3_14-16gemengdefondsen.indd 16

28-10-14 14:21

BELEGGEN

Sterke koffie

In deze rubriek komt telkens een bedrijf aan bod waarvan het aandeel door Van Lanschot goed gewaardeerd wordt. Dit keer: Starbucks.

TEKST

Hans Verstraaten

Lange tijd stond koffie in de Verenigde Staten gelijk aan een milde variant van slootwater. Dat kon beter, vond de jonge ondernemer Howard Schultz. Hij had net een bezoek gebracht aan Milaan, daar lekkere, sterke koffie gedronken, en begon in 1985 in Seattle een koffiewinkel onder de naam Il Giornale. Kort daarop kon hij een jonge, eveneens in Seattle opererende koffieketen overnemen. De naam: Starbucks. Doel van de nieuwe, nog kleine keten: koffie maken met kwaliteitsbonen, rechtstreeks afgenomen van de betere koffieboeren.

Ander doel: Starbucks een ontmoetingsplaats in de buurt laten zijn tussen werk en thuis. De keten groeide, vooral in grote steden, wat mede te danken was aan het opkomende Yuppie-tijdperk. Overal zag je opeens jonge zakenmensen op weg naar hun werk met een plastic beker van Starbucks. Na de VS en Canada werd de rest van de wereld veroverd. In 1992 ging het bedrijf naar de beurs.

Wat vindt Van Lanschot van Starbucks?

Aandelenspecialist Thierry Parihala: ‘Van Lanschot is enthousiast over de groeicasus van Starbucks. Dat heeft drie redenen. Allereerst zorgt de hoge winstgevendheid voor voldoende kasstromen om de groei te financieren, en ook is de balans daardoor nagenoeg schuldenvrij. Ten tweede is het internationale groeipotentieel grotendeels onbenut. Ruim driekwart van de omzet komt nog steeds uit de VS en daarom breidt het management nu in rap tempo uit naar Azië. Tot slot is Starbucks sterk in kanaal- en productdifferentiatie. Dat uit zich bijvoorbeeld in het aanbieden van nieuwe producten (zoals een variant op de Nespresso-cups) via het internet en via supermarkten. Om deze redenen heeft Van Lanschot een Outperform-opinie op het aandeel Starbucks.

Thierry Parihala werkt bij Kempen Capital Management N.V. (KCM) voor Van Lanschot Bankiers als Specialist Aandelen. KCM verricht diensten op het gebied van asset management / investment management. Als zodanig kan KCM van tijd tot tijd beleggingen hebben, al dan niet in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen of ten behoeve van derde partijen, in Starbucks. KCM kan transacties in Starbucks verrichten die contrair zijn aan de inhoud van deze opinie. Ook de opsteller van dit artikel kan op enig moment posities in Starbucks hebben. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

ONVOORZICHTIG In 2000 verliet Schultz het concern om zich op goede doelen te richten.

Starbucks ging door met uitbreiden en werd – ongemerkt – steeds onvoorzichtiger. Zowat elke buurt in de VS kreeg een Starbucks. Onvoorzichtig ging men ook met de productlijnen om. Sloeg de ijskoffie Frappuccino aan, dan werd er een variant van gemaakt. En nog een, en nog een.

Toen kwam de kredietcrisis. Op de relatief dure bezoekjes aan Starbucks was het makkelijk bezuinigen. De cijfers doken omlaag.

NOOIT MEER LUI De oplossing: Howard Schultz terughalen. Hij greep hard in. Honderden zaken in de VS werden gesloten. Tegelijkertijd werkte hij aan innovaties: niet meer de zoveelste Frappuccino, maar verse vruchtensappen, opdat Starbucks voortaan ook met gezondheid geassocieerd zou worden.

Starbucks-koffie werd ook een supermarktproduct.

De koffieketen is zijn inzinking geheel te boven gekomen.

Er zijn nu wereldwijd ruim 18.000 filialen. In 2015 moet de helft van de omzet en winst uit het buitenland komen.

‘Starbucks werd lui door het succes,’ zei Schultz onlangs.

‘Dat mag nooit als concern. Geen dag, geen uur.’

PurSang 2 | 2014 17

PS3_17_Indrukwekkend aandeel starbucks.indd 17

28-10-14 14:15

BELEGGEN

Een uitweg uit de nulgroei De stevige tik die de beurzen kregen in oktober staat het voorzichtige optimisme van Luc Aben, hoofdeconoom bij Van Lanschot, niet in de weg. ‘Ik beschouw de beursdaling eerder als een koop- dan een verkoopsignaal.’

Jan Bosteels Gracia Lam PORTRET Patrick Verbeeck TEKST

ILLUSTRATIE

18 PurSang 2 | 2014

PS3_18-21 Luc Aben.indd 18

28-10-14 15:04

BELEGGEN

PurSang 2 | 2014 19

PS3_18-21 Luc Aben.indd 19

28-10-14 14:13

BELEGGEN

De hoofdeconoom besluit: ‘Eigenlijk vertelde het IMF niets nieuws: structurele maatregelen in Europa blijven uit en China zal een groei van slechts 7,5% of minder laten optekenen. Ik beschouw de beursdaling dan ook eerder als een koop- dan een verkoopsignaal. Om het juiste moment van kopen te kiezen, is het echter afwachten welke locomotief de klim zal trekken: het herstel van het vertrouwen in de Europese banken, een Frans-Duits akkoord rond begrotingen, of iets anders.’

O

nzorgvuldige communicatie van het IMF en enige ongerustheid op Europees niveau, meer was er niet nodig om dit najaar voor een neerwaartse bliksem in de beurskoersen te zorgen. Luc Aben: ‘Na de renteverlaging van de ECB in juni kwam de nieuwe verlaging in september vrij onverwacht. Het leek erop dat voorzitter Mario Draghi zich zorgen maakt over de inflatieverwachtingen. Het mag ondertussen duidelijk zijn dat de maatregelen van de ECB niet volstaan: een goede financiële conditie opbouwen doe je niet alleen door zuurstof te geven, maar ook door te trainen. En dat laatste moet door de politiek geregeld worden.’

De beurzen gingen wereldwijd onderuit nadat het IMF een mogelijke recessie aankondigde. Luc Aben schudt onbegrijpend het hoofd. ‘De kans op een recessie in Europa zou 40% zijn. Ik wil graag weten hoe men aan zo’n cijfer komt. Het lijkt even kort door de bocht als zeggen dat er sprake is van een zeepbel op de Europese beurzen. Het klopt dat het monetair beleid de beurzen opwaarts heeft gestuwd, maar de waardering van de bedrijven blijft correct.’

SCHALIEGAS IS DE MOTOR De lage inflatie waar de ECB zich zorgen over maakt, beschouwt Luc Aben juist als een goede zaak. ‘Gelúkkig is de inflatie zo laag, met dank aan de lage olieprijzen. Stel je voor dat die hoog zouden zijn, dan dreigden we in een jaren zeventig-stagflatie-scenario te belanden.’

Het is interessant om te kijken naar de achterliggende oorzaak van de lage inflatie. Met name de lage olieprijs, die niet alleen door een afgenomen vraag kan worden verklaard. ‘De mondiale oliemarkt blijft een zeer ondoorzichtig gegeven’, waarschuwt de hoofdeconoom. ‘Een aannemelijke verklaring voor de prijsdaling lijkt me de boom van het schaliegas in de VS. We beschouwen het al een viertal jaar als een van dé strategische tendenzen, maar konden niet vermoeden dat het zo’n vlucht zou nemen. Schaliegas zorgt ervoor dat de verschuiving van het economische zwaartepunt van het Westen naar het Midden-Oosten vooralsnog uitblijft. Je merkt ook dat de Opec niet langer de macht van weleer heeft om door productieverhoging of -verlaging de olieprijs te beïnvloeden.’

Dat is goed nieuws voor de economie van de VS en zijn intense handelspartner Europa – al blijven de verschillen tussen de twee Westerse blokken groot. ‘Ik wil het verschil met een beeld illustreren: het economisch beleid van de VS is als de legendarische Italiaanse scheidsrechter Pierluigi Collina: streng maar rechtvaardig. Europa functioneert meer als een tennisbal: de economie stuitert omhoog en omlaag, je moet voortdurend meppen om ze vooruit te stuwen.

Dat komt door het gebrek aan structurele ingrepen. De ECB doet zijn best, maar de Europese politiek toont onvoldoende leiderschap.

We hebben in Europa vijf jaar moeten wachten op de evaluatie van de banken. Wat een verschil met de kordate Collina-aanpak van de VS: fluiten, ingrijpen, sancties nemen. Daar was op vijf weken beslist welke banken moesten herkapitaliseren of fusioneren. Dat was meteen het begin van het herstel van het vertrouwen.’

Dat wil nog niet zeggen dat de VS helemaal uit het donkere bos zijn, stelt Luc Aben. ‘De dollar stijgt, de werkgelegenheidsgraad ligt nog te laag, maar de werkloosheid blijft dalen. Ik blijf de VS door een roze bril bekijken, al moet ik ook die af en toe eens schoonvegen.’

Een groot verschil met België, waar de werkloosheid hoog blijft en het consumentenvertrouwen laag. ‘Als relatief kleine economie surfen we vooral mee op de Europese golven, maar toch zou ons beleid het verschil moeten trachten te maken. Helaas mis ik echte structurele ingrepen in het nieuwe regeerakkoord. Ik zie weinig visie, weinig inzetten op veerkracht en creativiteit. Uit het verleden leren we bijvoorbeeld dat een indexsprong nauwelijks iets structureels aan de competitiviteit verandert. Het geld niet langs ramen en deuren naar buiten gooien is uiteraard een goede zaak, maar hervormen is geen synoniem voor besparen. Zo dreigt de verhoging van het inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs de drempel hoe dan ook

20 PurSang 2 | 2014

PS3_18-21 Luc Aben.indd 20

28-10-14 14:14

BELEGGEN

‘Het economisch beleid van de VS is als de legendarische scheidsrechter Collina: streng maar rechtvaardig.

te verhogen. Terwijl we het net van onze kenniseconomie moeten hebben. België wordt ook nog altijd geplaagd door een overvloed aan regels en bestuursniveau’s die de flexibiliteit en competitiviteit beknotten. Daar moet echt wat aan gedaan worden.’

DE CHINESE TANKER China is volop bezig met de transformatie van een exportgerichte economie naar productie voor de interne markt en dat brengt met zich mee dat de groeicijfers uit het verleden niet langer haalbaar zijn. ‘China is als een enorme tanker die een grote bocht moet maken. Daarbij kun je niet dezelfde snelheid aanhouden en is het kwestie van niet kapseizen. Het is trouwens moeilijk om precieze uitspraken te doen over dit gesloten land met 1,4 miljard mensen’, laat Luc Aben optekenen. ‘De groeiprognoses variëren tussen de 3,5 en 7,5%. Het enige min of meer betrouwbare cijfer is de elektriciteitsproductie en daarin zien we een forse afzwakking van de groei. De correlatie met de economische groei is groot, waardoor een groeiprognose onder de 7% mogelijk lijkt. De kredietgroei lijkt af te zwakken. De centrale Chinese bank lijkt momenteel vooral gericht op het stabiliseren van het financiële systeem, met minder interventie. Om in de scheepsmetafoor te blijven: dat lijkt de kans te verlagen dat de tanker zware slagzij maakt.’

En dan is er Japan, waar de drie pijlen van Shinzo Abe niet het verhoopte effect opleveren. ‘De verstarring die we in Europa zien, is in Japan nog erger. Arbeidsparticipatie van vrouwen, markttoegang voor startups, de keiretsu’s of informele netwerken: het blijft allemaal problematisch. Gezien het Japanse maatschappijmodel liggen structurele hervormingen moeilijk, al is er ook wel een aantal lichtpunten.’

Europa functioneert meer als een tennisbal: de economie stuitert omhoog en omlaag’

CONCLUSIE Het algemene oordeel van Luc Aben blijft voorzichtig positief. ‘De secular stagnation of de langdurige nulgroei is geen onvermijdelijkheid. De geesten lijken wat in beweging te komen, meer gericht op groei. Dat kan Keynes’ animal spirits terug doen ontwaken – de goesting en het vertrouwen laten terugkeren. Wat betekent dat voor onze beleggingsportefeuille? Wij blijven overwogen in aandelen, in de eerste plaats Europese vanwege hun gunstige waardering. Duitsland blijft de moederkloek die de kinderen onder de vleugels houdt, maar het zou me niet verbazen als er enige positieve drijfkracht uit Spanje zou komen. In de Amerikaanse beurskoersen is al veel meer vertrouwen verrekend. We blijven een grote weging geven aan groeilanden – een wat ongelukkige term, vanwege de grote onderlinge verschillen die er tussen deze landen bestaan. Maar algemeen zijn ze wel laag en dus gunstig gewaardeerd. Obligaties daarentegen blijven duur, maar een evenwichtig gespreide portefeuille kan niet zonder een korf (bedrijfs)obligaties.’

PurSang 2 | 2014 21

PS3_18-21 Luc Aben.indd 21

28-10-14 14:14

BELEGGEN

BANK OF ENGLAND

EUROPESE CENTRALE BANK

Sinds: 1694 Plaats: Londen Leiding: Mark Carney (gouverneur) Status: Onafhankelijk

FEDERAL RESERVE Sinds: 1913 Plaats: Washington Leiding: Janet Yellen (voorzitter) Status: Onafhankelijk

Sinds: 1998 Plaats: Frankfurt Leiding: Mario Draghi (president) Status: Onafhankelijk

De geldmachines van de wereld Centrale banken krijgen een steeds belangrijkere positie in het financiële systeem. Als geldscheppers geven ze de mondiale economie voldoende voeding om te groeien.

Maar wat is hun beleid? En wat betekent dit voor de onderliggende economieën?

TEKST

Hans Verstraaten Tein Traniello

INFOGRAPHIC

22 PurSang 2 | 2014

PS3_22-25 Macro Economie.indd 22

28-10-14 15:12

BELEGGEN

BANK OF JAPAN PEOPLE’S BANK OF CHINA Sinds: 1948 Plaats: Peking Leiding: Zhou Xiaochuan (gouverneur) Status: Onder leiding van regering

Sinds: 1882 Plaats: Tokio Leiding: Haruhiko Kuroda (gouverneur) Status: Semi-afhankelijk van overheid

Federal Reserve Nooit meer een Grote Depressie In 2009, toen de financiële crisis rampzalige vormen begon aan te nemen, besloot Fed-voorzitter Ben Bernanke alle registers open te trekken, in nauwe samenwerking met Henry Paulson, toen minister van Financiën. Staatsobligaties werden massaal opgekocht, de geldpers draaide op volle toeren, de belastingen werden verlaagd, de rente ging naar nul en de banken werden gesteund met liefst $ 600 miljard. Allemaal maatregelen om een complete ineenstorting van de financiële markten en de economie te voorkomen – en bovenal: om een nieuwe Grote Depressie te voorkomen. Want die angst heeft bijna elke Fed-voorzitter en Bernanke zeker, want hij weet alles van die gruwelijke periode in de Amerikaanse geschiedenis: hij is erop gepromoveerd. De maatregelen werkten. De financiële markten en de economie bleven overeind.

De financiële crisis is, zoals bekend, ontstaan door de zeepbel op de Amerikaanse huizenmarkt. En dat wordt weer toegeschreven aan een andere Fed-voorzitter, Bernanke’s voorganger Alan Greenspan. Hij hield vele jaren de rente zo laag mogelijk, onder meer zodat zoveel mogelijk Amerikanen goedkoop een huis konden aanschaffen (totdat bleek dat huizen ook in waarde

kunnen dalen). ‘Maar dat is overdreven’, relativeert Lars Dijkstra, die als Chief Investment Officer van Kempen Capital Management het beleid van de Fed nauwkeurig volgt. ‘Het was niet alleen Greenspan maar zeker ook de politiek die dit wilde. Iedereen een eigen huis – dat zit gewoon in de Amerikaanse cultuur verankerd.’

Zowel het optreden van Greenspan als van Bernanke toont in elk geval aan dat de macht van de Fed en zijn voorzitter erg groot is.

Dat komt mede omdat de Fed niet alleen – net als de ECB – verantwoordelijk is voor de prijsstabiliteit en toezicht op het bankwezen maar ook – in tegenstelling tot de ECB – voor economische groei. Zo verkondigde de huidige Fed-voorzitter Janet Yellen deze zomer met enige trots dat de werkloosheid in de VS substantieel was gedaald. Logisch dat ze zo sprak: ook dat is een van de opdrachten van ’s werelds machtigste centrale bank. Dijkstra: ‘In de VS loopt de inflatie wat op, de werkloosheid daalt, de economie groeit en zelfs de huizenprijzen stijgen weer. Vooralsnog gaat de Fed door met de gratis-geldpolitiek, maar onder druk van loon (inflatie) kan hier verandering in komen.’

PurSang 2 | 2014 23

PS3_22-25 Macro Economie.indd 23

28-10-14 15:12

BELEGGEN

Bank of Japan Verlengstuk van Abenomics

Europese Centrale Bank Voorzichtig, schipperend beleid Bij de ECB zijn achttien eurolanden aangesloten. Namens België woont Luc Coene, Gouverneur van de Nationale Bank, de vergaderingen bij – maar let wel: net als de andere nationale bankpresidenten moet hij wettelijk opkomen voor Europa en niet voor zijn eigen land.

De ECB is tijdens de financiële crisis aanmerkelijk voorzichtiger en trager te werk gegaan dan de Fed. Heilig streven was het overeind houden van de euro en het op peil houden van de inflatie tot een maximum van 2%. Voor banken werden er strenge regels ingesteld. Het vereiste percentage eigen vermogen op een bankbalans werd opgeschroefd. Met als gevolg dat de banken nog steeds minder krediet kunnen verstrekken – een van de redenen dat de Europese economie nauwelijks nog groei kent. Een andere reden komt van de Europese politiek: elk land mag hoe dan ook geen begrotingstekort hoger dan 3% hebben. Dat had en heeft vaak forse bezuinigingen en belastingverhogingen tot gevolg, wat eveneens een rem op de economische groei is.

De invloed van de ECB neemt stap voor stap toe. Vanaf 4 november 2014 vallen alle grote systeembanken onder rechtstreeks toezicht van de ECB. Deze banken zijn ondertussen door de ECB aan een zware stresstest onderworpen. Lars Dijkstra: ‘Onder die druk zijn sommige Europese banken nu eindelijk bezig om nieuw vermogen aan te trekken. Dat had ook jaren geleden al kunnen gebeuren.

Maar de banken waren bang dat als ze dat tegelijkertijd zouden proberen dat vermogen nooit uit de markt gehaald zou kunnen worden.’

Had de ECB veel meer bereikt als ze net zo snel en daadkrachtig had gehandeld als de Fed? Kan. Maar de ECB vertegenwoordigt achttien landen met allemaal eigen, vaak erg van elkaar verschillende economieën en politieke achterbannen. Wat bijvoorbeeld werkt in België kan in Portugal desastreus uitpakken. Duitsland had en heeft geen zeepbel op de huizenmarkt, Nederland wel, en Ierland heeft zijn onroerendgoedcrisis grotendeels achter de rug. Het zorgt bijna als vanzelf voor een voorzichtig, soms zelfs schipperend beleid van de ECB. Onder de huidige voorzitter, Mario Draghi, is de daadkracht wel duidelijk toegenomen. Gezien het trage herstel in de eurozone neemt de kans op aanvullende maatregelen van de ECB toe. Voorlopig zal de ECB nog flinke slingers aan de geldpers moeten blijven geven.

Vanaf eind jaren tachtig, begin jaren negentig kreeg Japan te maken met een enorme onroerendgoedcrisis. De Japanse regering nam in de jaren negentig een aantal desastreuze besluiten: de belastingen en de btw werden verhoogd in plaats van verlaagd. Uiteindelijk viel onder invloed van de Azië-crisis eind jaren negentig ook de hele export bijna weg.

Daar komt nu langzaamaan een eind aan – en dat is niet te danken aan Haruhiko Kuroda, de nieuwe president van de Bank of Japan, maar aan Shinzo Abe, de premier van Japan. De Bank of Japan is officieel onafhankelijk maar in de praktijk veel meer een verlengstuk van de politiek. In dit geval: een verlengstuk van Abenomics, het ambitieuze economische beleid van de premier. Naast het terugbrengen van de enorme overheidsschuld is een van de andere speerpunten van Abenomics het binnen twee jaar creëren van een inflatie van 2%, om zo de economie weer op gang te krijgen. Dat is de taak van de Bank of Japan en van Haruhiko Kuroda, die dan ook als bijnaam Mister Two heeft.

‘Abe wil hoe dan ook de dynamiek terugbrengen in een vastgeroeste economie’, zegt Lars Dijkstra. ‘Dat wordt nog een heel karwei. Er zijn zoveel gevestigde machten en kongsi’s in Japan, allemaal met elkaar verweven. En het is niet alleen een gesloten samenleving, maar Japan kent ook de meest vergrijsde bevolking ter wereld.’

24 PurSang 2 | 2014

PS3_22-25 Macro Economie.indd 24

28-10-14 16:48

BELEGGEN

People’s Bank of China Liberalisering van de markten

Een maatregel die in België werkt, kan in Portugal desastreus uitpakken

De Chinese centrale bank is een integraal onderdeel van de regering en dus van de Communistische Partij. Wat ook een voordeel kan hebben: monetair beleid en begrotingspolitiek zijn meer op elkaar afgestemd. In de afgelopen twintig jaar ging China uit van een jaarlijkse economische groei van om en nabij de 8%. Om deze enorme groei te kunnen bewerkstelligen moesten fabrieken, wijken en steden worden gebouwd en moest infrastructuur worden aangelegd. En om dat voor elkaar te kunnen krijgen, gingen de staatsbanken geheel los met kredietverlening: geld lenen was praktisch gratis.

Toen sloeg ook in China de crisis toe, vooral op de onroerendgoedmarkt. Spooksteden. Spookfabrieken. Lars Dijkstra: ‘Hoe erg die bubbel nu is, hoeveel schulden er uitstaan – dat weten we niet precies, want veel data zijn niet openbaar. Maar ik schat dat het uiteindelijk wel meevalt, te meer daar China gigantische financiële reserves heeft. Met andere woorden: ze hebben de tijd en het geld om er bovenop te komen. En ze hebben geen buitenlandse schulden zoals veel andere landen. Sowieso zijn ze daar altijd van de lange termijn.’

Een opmerkelijke ontwikkeling die onder leiding van de People’s Bank of China plaatsvindt: stapje voor stapje worden de financiële markten geliberaliseerd en zelfs buitenlandse banken worden nu voorzichtig toegelaten. ‘Uiteindelijk zal de rente worden bepaald door de markten en niet meer door de Communistische Partij’, zegt Lars Dijkstra. ‘Dat is voor China ronduit revolutionair.’

Bank of England Huizenmarkt op orde gebracht Het Verenigd Koninkrijk is lid van de Europese Unie, maar valt niet onder de ECB. Het voert een zelfstandig monetair beleid en hoeft zich ook niet te houden aan een maximaal begrotingstekort van 3%.

In nauwe samenwerking met het ministerie van Financiën pakte de Bank of England de financiële crisis grotendeels hetzelfde aan als de Fed: trek de registers open! Maar ook kwam er een grootscheeps plan om mensen middels overheidssubsidies weer hypotheken te laten nemen. ‘En dat werkt’, constateert Lars Dijkstra. ‘De Britse huizenmarkt draait weer als een tierelier. Dat had, denk ik, in Nederland ook kunnen werken – maar ja, wij zitten met die begrotingsnorm van 3% en bij ons wordt nu aflossen van hypotheken gestimuleerd.’

PurSang 2 | 2014 25

PS3_22-25 Macro Economie.indd 25

28-10-14 15:55

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

TWEE KERSVERSE ONDERNEMERS OVER DROOM EN DAAD

‘De e-bike is vaak de beste mobiliteitsoplossing’ Nico De Wilde en Frederik Baeckelmans willen elektrische mobiliteit trendy maken.

Begin 2014 sprongen ze met 2bcool in het gat in de markt.

TEKST

Jan Bosteels Patrick Verbeeck

FOTOGRAFIE

M

et een brede glimlach fietst Jan Verhaeghen, regiodirecteur Oost- en West-Vlaanderen bij Van Lanschot, ons voorbij op een Gocycle, een lichtgewicht elektrische vouwfiets met een strak design. Het is een ritje met enige symbolische waarde. Nico De Wilde en Frederik Baeckelmans van 2bcool, die onder andere deze fiets in België verdelen, hebben een dubbele ambitie. Ze willen duurzaam transport van zijn geitenwollensokkenimago ontdoen. En ze willen bewijzen dat de e-bike er niet alleen is voor actieve senioren, maar ook voor trend- en milieubewuste (stedelijke) professionals. Die overtuiging brengen ze in de praktijk met 2bcool, hun begin 2014 opgericht bedrijfje dat zich in eerste instantie focust op de online en groothandelsverkoop van de Britse Gocycle, de Italiaanse vouwfietsen van DudeBike en de modieuze plooibare hoofdmutsen van het Zwitserse Ribcap.

Nico (39) en Frederik (43) kennen elkaar van op de collegebanken van de Artevelde Hogeschool Gent, waar de eerste communicatiemanagement studeerde en de tweede economische wetenschap-

26 PurSang 2 | 2014

PS3_26-29_interviewfiets.indd 26

28-10-14 14:05

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Frederik Baeckelmans: ‘Ook mijn vader was zelfstandig ondernemer, mijn echtgenote eveneens. Na twintig jaar in loondienst was ik toe aan een eigen zaak. Ik zocht al lang naar een opportuniteit om zelfstandig te beginnen of een zaak over te nemen. Maar alleen is maar alleen: de financiële middelen zijn beperkter en je draagt alle verantwoordelijkheid. Met zijn tweeën heb je een klankbord en beschik je over meer middelen. Nico en ik blijken erg complementair te zijn. We genieten ook allebei van de energieboost die zo’n opstart met zich meebrengt.’

Zaken doen met vrienden, is dat wel verstandig?

Nico De Wilde: ‘Een terechte vraag. Financieel is alles goed geregeld: we brengen elk evenveel kapitaal in en bezitten elk vijftig procent van de aandelen. De taakverdeling is duidelijk: Frederik ontfermt zich over het financiële, logistieke en operationele. Ik hou me vooral bezig met business development en marketing.

We weten dat we goed zijn in onze wederzijdse specialiteiten, we vertrouwen elkaar en laten ieder de vrijheid op zijn eigen domein.’

Frederik Baeckelmans: ‘In deze fase doen we natuurlijk alles zelf en helpen ook de echtgenotes hard mee. Dat betekent zelf paletten ontvangen, pakketten nakijken en leveringen klaarzetten. We beperken de risico’s door geen personeel aan te werven en geen magazijn te huren. We beginnen letterlijk vanuit mijn garage. Maar we zijn niet van plan om klein te blijven. We kijken nu al uit naar een betere locatie voor onze logistiek. We zijn het erover eens dat België te klein is voor ons project: Frankrijk, Nederland, de rest van Europa: het mag best groter worden.’

Nico de Wilde

pen met de opties bedrijfsmanagement en fiscaliteit. Nico ging na zijn studies aan de slag als vertegenwoordiger, bekleedde daarna diverse sales- en business developmentfuncties bij bedrijven als Briljant Lighting en Hirschmann en groeide door tot commercieel directeur bij La Grange/Rexel. Daarna ging hij zelfstandig aan de slag als consultant. Frederik bouwde een carrière uit als financieel, boekhoudkundig en IT-verantwoordelijke bij bedrijven in de ventilatie-industrie ( Sentera Europe) en de textiel (Marfashion). Ook hij koos daarna voor een zelfstandige carrière in de consultancy.

ALLEEN IS MAAR ALLEEN Wat overtuigde u beiden om de stap te zetten naar zelfstandig ondernemen?

Nico De Wilde: ‘Mijn vader was zelfstandig ondernemer. Business development is eigenlijk altijd mijn ding geweest. Frederik en ik maken sinds onze studietijd deel uit van een groepje van vijf dat elkaar altijd is blijven zien. Twee jaar geleden belde hij me met de vraag om samen iets te ondernemen.’

ONDERNEMERS 2.0 Vanwaar de keuze voor dit productgamma: vouw- en elektrische fietsen en hoofdbescherming?

Nico De Wilde: ‘We fietsen allebei graag, Frederik wat sportiever en ik eerder recreatief. De klassieke fietsenbranche in ons land is verzadigd. Er is weinig ruimte voor nieuwe spelers in het segment van de stads- en racefietsen, ook al is dat een groeimarkt. We merkten wel dat er in de grote steden – Parijs, New York, Londen – een nieuwe generatie van hippe fietsers is opgestaan. Maar de producten die we zelf graag zouden kopen, die vind je hier niet. Dat is ons gat in de markt. Oorspronkelijk wilden we een overname doen in de fietsenbranche, maar die is niet doorgegaan. We hadden ondertussen wel een volledig uitgewerkt businessplan op papier en besloten dan maar van nul te beginnen, zonder de voorsprong die een overname ons had kunnen opleveren.’

‘België is te klein voor ons project’ PurSang 2 | 2014 27

PS3_26-29_interviewfiets.indd 27

28-10-14 14:05

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

‘De producten die we zelf graag zouden kopen, vind je hier niet. Dat is ons gat in de markt’ Frederik Baeckelmans: ‘Elektrisch fietsen zitten in de lift: mensen die in kostuum naar het werk moeten en niet bezweet willen aankomen, maken de overstap naar elektrisch. Voor afstanden van minder dan tien kilometer is de e-bike vaak de beste mobiliteitsoplossing. Wij willen ons onderscheiden met de meest innovatieve en mooi gedesignde producten. Op Eurobike in het Duitse Friedrichshafen, de grootste fietsbeurs van Europa, hebben we ons vooral geconcentreerd op producten die we maar op één enkele stand tegenkwamen en die in ons gamma zouden passen.’

Hoe zou u uw manier van werken omschrijven?

Nico De Wilde: ‘Je mag ons gerust als ondernemers 2.0 beschouwen: we doen heel veel online en in de cloud. We hebben via Skype regelmatig contact met interessante producenten, tot in de VS en Nieuw-Zeeland toe. Op Eurobike hebben we ze ook in levenden lijve ontmoet. Het zijn dikwijls ook start-ups, die vaak nog niet eens op de markt zijn met hun producten. Wij willen er graag vroeg bij zijn. Voor de niet-Europese bedrijven is het onze ambitie om hun sales- en marketingmachine te worden voor het Europese continent. De organisatie die hun producten homologeert en in de markt zet. Het nadeel is dat dit een vrij lang traject is: de mensen van Gi Bike uit San Francisco hebben de e-bike heruitgevonden en ze zijn er al mee op CNN geweest, maar ze gaan nu pas in productie. Het is de perfecte fiets voor woon-werkverkeer, met een heel lage CO2-uitstoot bij de productie bovendien, een geïntegreerde iPhone-houder en noem maar op. Ze zijn goed in ontwikkelen en producten maken, maar minder goed in het in de markt zetten. Op dat gebied kunnen wij het verschil maken.’

Nico de Wilde

Frederik Baeckelmans

CONCULLEGA’S 2bcool is zowel verdeler naar de detailhandel als webshop voor particulieren. Kan de detailhandel daarmee leven?

Frederik Baeckelmans: ‘De trend van webshops is niet te stuiten, kijk maar naar kleding, schoenen enzovoorts. De weerstand ertegen slinkt dan ook. Onze klanten beschouwen ons niet als concurrenten: we hanteren dezelfde prijs in de webshop als in de winkel, en daar komen dan nog verzendkosten bovenop. Als de particulier rechtstreeks bij ons koopt, komt hem dat misschien comfortabeler maar ook net iets duurder uit.’

28 PurSang 2 | 2014

PS3_26-29_interviewfiets.indd 28

28-10-14 14:06

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Nico De Wilde: “Ons product past ook niet in eender welke fietswinkel. Wij moeten het hebben van de early adopters in de grote steden: Bar Bidon in Gent, Fixerati in Antwerpen... De doelgroep groeit, want ook de grotere merken spelen in op de trend. We maken gebruik van een multichannel-aanpak; we werken zowel met geselecteerde dealers als online. In de toekomst zal het mogelijk worden om fietsen via de webshop te bestellen en in een winkel naar keuze af te halen. Vergeet ook niet dat de webshop en Facebookpagina exposure genereren waar de detailhandel van profiteert.’

Hoe zorg je als jong bedrijf voor naamsbekendheid?

Nico De Wilde: ‘We hebben al een succesvolle digitale B2B-campagne achter de rug en zijn nu volop bezig met een B2C-strategie, in de eerste plaats via Search Engine Optimalization (SEO) en Search Engine Advertising (SEA). In het eerste geval zorg je ervoor dat jouw resultaten bovenaan staan bij een zoekopdracht op internet, in het tweede gaat het om betalende reclame op internet.

Daarnaast zorgen we voor aanwezigheid in de media. Met onze coole en trendy producten geraakten we al in Trends, Nest en Het Laatste Nieuws. Al die beetjes samen genereren visibiliteit.’

Op hoeveel jaar willen jullie break-even draaien?

Nico De Wilde: ‘Dat kan heel snel gaan. Als één grote bestelling van een Franse klant die geïnteresseerd is in de verkoop van de Ribcap-hoofdbescherming doorgaat, zijn we eind 2014 al uit de rode cijfers. Het kan net zo goed veel langer duren. In ieder geval willen we zo lang mogelijk lean blijven. In Frankrijk kunnen we de key accounts met hoofdzetel in Parijs alvast zelf coveren. Vroeg of laat zullen we moeten investeren in salescapaciteit, maar we denken daarbij eerder aan zelfstandige vertegenwoordigers dan aan mensen in loondienst. Op termijn zullen we ook het serviceaspect zelf in handen moeten nemen: Nu werken we samen met de Europese vasteland-hub van Gocycle in Antwerpen om onze service te garanderen.’

THE NEXT LEVEL Wat zijn de grote trends in de fietsmobiliteit?

Frederik Baeckelmans: ‘De kernwoorden zijn urban, retro, customized en elektrisch. De fiets wordt een nog belangrijker fenomeen in de stad, vaak met een back to the roots-look. De integratie van een elektromotor en de batterij in het frame neemt toe en het aantal modellen verbreedt. Ook elektrische scooters zitten in de lift. Batterijen gaan langer mee, de actieradius wordt groter – tot honderd en zelfs tweehonderd kilometer. Smartphones worden volledig geïntegreerd in de fiets als gps of als snelheidsmeter. Je bedient er zelfs je fiets mee of gebruikt hem om je slot te openen.’

Nico De Wilde: “De elektrische fiets wordt een matuur product, met betere technologie en lagere prijzen. Een elektrische fiets uit Azië heb je nu al voor € 600. Maar op die markt gaan wij ons niet wagen. Wij blijven op zoek naar de innovatieve fiets en dito fietsoplossingen. Een voorbeeld? Villo! in Brussel en Velo in Antwerpen zijn mooie voorbeelden van fietsdelen. Je zou fietsdelen naar the next level kunnen brengen door te werken met elektrische fietsen.

Je kunt ook denken aan een model waarin de basisstations niet

langer nodig zijn, maar mensen met behulp van hun smartphone overal in de stad elkaars fietsen kunnen delen.’

Sommige werkgevers spelen in op de populariteit van fietsen door een mobiliteitsbudget in plaats van een bedrijfswagen te bieden.

Frederik Baeckelmans: ‘Een elektrische fiets is dikwijls de efficiëntste oplossing voor woon-werkverkeer en met enkele aanpassingen kan een fietsbudget fiscaal even interessant zijn als een autobudget. De bereidheid bij overheid en werkgevers om mensen meer op de fiets te krijgen is alvast duidelijk aanwezig.’

Een nieuwe trend onderscheiden en er creatief op inspelen is één ding. Omgaan met concurrentie een andere. Hoe wil 2bcool zich blijven onderscheiden?

Nico De Wilde: ‘Hoe meer concurrentie, hoe liever. Dat betekent immers dat de markt groter wordt. Wij willen altijd één stap voorblijven op onze concurrenten. Als een van de first movers hopen we dat ons merk er al eerder zal staan dan dat van de concurrentie, dat onze logistiek al beter uitgebouwd zal zijn, dat we al de juiste klanten hebben.’

Naast innovativiteit en creativiteit gaat 2bcool ook prat op duurzaamheid. Hoe ver willen jullie daarin gaan?

Nico De Wilde: ‘Fietsen is natuurlijk sowieso een CO2-arme bezigheid, maar we willen verder gaan dan dat. In het productieproces van de Gocycle, onze elektrische vouwfiets, wordt bijvoorbeeld bijzonder weinig CO2 uitgestoten omdat het frame uit magnesium en niet uit carbon of aluminium is opgetrokken. We proberen onze logistieke keten zo kort mogelijk te houden. We werken ook bij voorkeur met Europese merken.’

Tot slot: op welke manier heeft Van Lanschot jullie geholpen in de eerste fase van de opstart?

Nico De Wilde: ‘We hebben heel wat ideeën afgetoetst met Jan Verhaeghen en zijn collega’s. We zagen het als een vorm van sparring: een idee opwerpen, een risico-analyse bespreken. Met Van Lanschot gingen de gesprekken altijd dieper dan met meer generalistische banken. De bankiers van Van Lanschot zijn het gewoon om met ondernemers om te gaan, ze brengen veel ervaring in en ze staan open voor innovatieve ideeën.’

Frederik Baeckelmans: ‘Soms hielpen de gesprekken met Van Lanschot ook om iets niet te doen. Zo overwogen we een overname van een bedrijf dat helemaal niets met de fietsbranche te maken heeft. Het leek een mooie opportuniteit, commercieel en financieel haalbaar. Maar operationeel lag het te vroeg in ons traject. We moeten ons in deze fase focussen op onze core business. Diversificatie is voor later.’ www.2bcool.be

PurSang 2 | 2014 29

PS3_26-29_interviewfiets.indd 29

28-10-14 14:06

BELEGGEN

rond de tafel

FUSIES EN OVERNAMES GAAN WEER GROEIEN EN BLOEIEN Na een relatief rustige periode neemt het aantal fusies en overnames wereldwijd weer toe. Van Lanschot verwacht dat deze trend zal doorzetten. Wat zijn de belangrijkste aanjagers van de opleving? En hoe kunt u hier als belegger het beste op inspelen?

Annemarie van der Tuijn Francesco Bongiorni FOTOGRAFIE Sander Nagel TEKST

ILLUSTRATIE

30 PurSang 2 | 2014

PS3_30-33_Rond de tafeldef.indd 30

28-10-14 14:03

BELEGGEN

Ellen Engelhart

F

usies worden vaak in één adem genoemd met overnames. Niet onlogisch, want de begrippen staan dicht bij elkaar. Synoniem zijn ze echter niet; er is een subtiel verschil. Bij een fusie gaan tot dan toe zelfstandige bedrijven samen verder als één nieuwe onderneming. Dit gebeurt meestal op basis van gelijkheid; alle partijen hebben na de samenvoeging zeggenschap. Verder maken de aandelen van de afzonderlijke bedrijven op de beurs plaats voor de aandelen van de nieuwe onderneming. Een goed voorbeeld is de fusie van KLM met Air France in 2004, met als resultaat het aandeel Air France-KLM. Een overname – de verwerving van een bedrijf door een ander bedrijf – impliceert juist ongelijkheid. De koper is in de regel de overheersende partij die na de overname zeggenschap zal hebben. In dit geval verdwijnen alleen de aandelen van de overgenomen onderneming van de beurs; de aandelen van de koper blijven wel genoteerd. Denk bijvoorbeeld aan de Britse brouwer SABMiller die Grolsch inlijfde. Daarmee kwam een einde aan het aandeel Grolsch op Beursplein 5.

AANJAGERS De fusie- en overnameactiviteit hangt samen met de fase van de economische cyclus. De Verenigde Staten lopen voorop; zij bevinden zich in de expansiefase, terwijl Europa nog in de herstelfase zit. De meeste Amerikaanse bedrijven hebben in de vorige fase fors in de kosten gesneden en de balansen op orde gebracht. Ze zijn veelal gegroeid op basis van bestaande activiteiten, maar op deze manier duurt het langer om tot het gewenste resultaat te komen. Die tijd krijgen ondernemingen in deze expansiefase vaak niet van de aandeelhouders. Vandaar dat het aantal fusies en overnames in deze fase doorgaans toeneemt. De eerste tekenen daarvan zijn in de VS al zichtbaar en we gaan ervan uit dat deze ontwikkeling doorzet. We denken dat deze ontwikkeling op termijn ook zal overslaan naar Europa.

Een tweede aanjager is de huidige lage rente. Bedrijven genereren over het algemeen weer gezonde kasstromen en beschikken over een flinke hoeveelheid kasgeld. De lage rente maakt het wegzetten hiervan weinig rendabel. Diezelfde lage renteniveaus betekenen bovendien dat ondernemingen relatief goedkoop geld kunnen lenen. Vooral grote bedrijven hebben dankzij hun lage schulden veel ruimte om dat te doen. Die middelen kunnen ze gebruiken voor het doen van fusies en overnames.

FINANCIËLE NOODZAAK In de afgelopen jaren gebruikten veel bedrijven hun kasmiddelen voor het inkopen van eigen aandelen of voor het uitkeren van dividend aan de aandeelhouders. Die eerste optie is niet meer zo aantrekkelijk als een jaar geleden, omdat de koersen zijn gestegen. Dat maakt het voor een bedrijf een relatief dure aangelegenheid. Het nadeel van het uitkeren van dividend is het verlies aan flexibiliteit. Een bedrijf doet hierbij over het algemeen immers een toezegging voor de lange termijn. Anders gezegd: fusies en overnames zijn nu een aantrekkelijker alternatief voor de kasposities die bedrijven hebben.

In sommige sectoren, bijvoorbeeld Telecom, is er zelfs een financiële noodzaak tot consolidatie. De markt groeit niet meer, er is overcapaciteit en daarmee zijn de prijzen gedaald. De winstgevendheid van de sector is belabberd, vooral in Europa (met maar liefst 140 telecomaanbieders, versus vier in de VS en drie in China). De meest logische uitweg is schaalvergroting, zodat de bedrijfsmarges weer kunnen stijgen. Ook in sectoren als Gezondheidszorg, Industrie, IT en Consumentengoederen zien we wat meer fusie- en overnameactiviteit.

Obligaties – lagere kredietkwaliteit De fusie- en overnametrend heeft ook zijn weerslag op bedrijfsobligaties. ‘Als een bedrijf de overname volledig financiert met kasmiddelen of nieuwe obligaties, kan de kredietkwaliteit van deze onderneming verslechteren’, aldus obligatieanalist Ellen Engelhart. ‘Hierdoor neemt het risico toe dat het bedrijf niet meer aan zijn rente- en aflossingsverplichtingen kan voldoen. De obligatiebelegger zal ter compensatie een hogere risicopremie eisen. Gezien de vaste vergoeding op bestaande obligaties zullen de koersen hierdoor dalen.’

De risicopremies op obligaties zijn in de afgelopen jaren behoorlijk afgenomen. ‘We vinden het extra rendement dat een belegger in bedrijfsobligaties ontvangt nu nog voldoende compenseren voor het risico. Maar als de kredietkwaliteit terugloopt, verslechtert dit plaatje. De relatieve aantrekkelijkheid van bedrijfsobligaties ten opzichte van staatsleningen zal gaan afnemen.’

Een tweede uitwerking van de huidige trend kan een grotere focus op specifieke leningsvoorwaarden zijn.

Beschermende voorwaarden waren voorheen erg in trek. Een voorbeeld is een step-up-coupon: als de kredietkwaliteit verslechtert, wordt de couponrente met een vast percentage verhoogd. ‘Door de sterke vraag naar bedrijfsobligaties zijn zulke voorwaarden de laatste jaren onderbelicht geweest. Dit kan veranderen als het aantal met obligatieleningen gefinancierde overnames stijgt.’

PurSang 2 | 2014 31

PS3_30-33_Rond de tafeldef.indd 31

28-10-14 14:03

Thierry Parihala

BELEGGEN

Aandelen – overnamekandidaten en herstructureringen Hoe kunnen aandelenbeleggers het beste inspelen op de huidige fusieen overnametrend? Op het eerste gezicht via een belegging in een overnamekandidaat; zo’n aandeel levert vaak een gunstige koersreactie en een premie bij overname op. Dit is echter ook de meest risicovolle manier om van een overname te profiteren, nuanceert aandelenspecialist Thierry Parihala. ‘Enerzijds is het moeilijk te voorspellen welk bedrijf wordt overgenomen. Een koper zal zich niet snel in de kaart laten kijken, want die heeft geen baat bij een oplopende aandelenkoers van zijn prooi.’

Daarnaast zijn overnamekandidaten op de lange termijn minder interessant als individuele belegging. Immers, wat maakt een bedrijf tot overnamedoelwit? ‘Een lage waardering bijvoorbeeld, maar die is vaak het gevolg van slechte operationele resultaten. Gaat de overname niet door, dan zal het bedrijf het moeilijk krijgen. Een onderneming kan ook gewild zijn omdat ze over iets unieks beschikt, zoals een bijzonder netwerk of

patent. Maar deze aantrekkelijkheid komt meestal terug in een hoge waardering.

Wordt het bedrijf niet overgenomen, dan blijf je als belegger zitten met een heel duur aandeel.’

‘Gegeven het risico stellen wij voor te spreiden in smallcaps, ofwel in kleine ondernemingen. In dit deel van de markt vinden doorgaans namelijk de meeste fusies en overnames plaats. Binnen dit segment geven we de voorkeur aan actieve beleggingsfondsen (zie kader ‘Beleggingsfondsen’). Wilt u toch liever op individuele aandelen inspelen, kies dan voor bedrijven die gaan herstructureren. Zij kunnen van een overnamegolf profiteren via een hogere prijs voor het onderdeel dat ze van de hand doen.

Daarnaast leidt zo’n verkoop vaak tot een hogere waardering. En wordt het onderdeel niet verkocht, dan zijn er vaak genoeg andere delen van het bedrijf die aantrekkelijk zijn. Dit alles maakt deze strategie minder risicovol dan een strategie die is gericht op individuele overnamekandidaten.’

‘Wordt het bedrijf niet overgenomen, dan blijf je als belegger zitten met een heel duur aandeel’

32 PurSang 2 | 2014

PS3_30-33_Rond de tafeldef.indd 32

28-10-14 14:03

Ralph Engelchor

BELEGGEN

Beleggingsfondsen – specialisten in smallcaps Als de fusie- en overnameactiviteit aantrekt, ligt het voor de hand dat vooral smallcaps daar voordeel van zullen hebben. Dit marktsegment telt doorgaans immers de meeste fusies en overnames. Bij Van Lanschot Bankiers kunt u hier via specifieke beleggingsfondsen op inspelen. ‘We besteden de selectie van smallcaps uit aan gespecialiseerde fondsmanagers’, vertelt specialist Beleggingsfondsen Ralph Engelchor.

‘De reden is tweeledig. Enerzijds zijn smallcaps relatief risicovol. Beleggen via een fonds betekent dat we het risico spreiden over meerdere aandelen.

Anderzijds is beleggen in smallcaps een vak apart, waarbij een gespecialiseerde fondsmanager met een actieve benadering van toegevoegde waarde kan zijn.’

De actieve benadering van een smallcapfondsmanager heeft vooral betrekking op zijn betrokkenheid bij het management van de onderneming.

Omdat er van kleinere ondernemingen doorgaans relatief weinig informatie beschikbaar is, is het van belang dat een fondsmanager zijn beleggingskandidaten regelmatig bezoekt. ‘Als de fondsmanager eenmaal in een smallcap heeft belegd, behoort zijn fonds al snel tot de

belangrijkste aandeelhouders. Hierdoor kan hij invloed uitoefenen op de bedrijfsstrategie. Dit geeft enige controle over de toekomstige winstontwikkeling van het bedrijf en vergroot de kans op een positief rendement. Uiteraard verschilt de actieve betrokkenheid per fondsmanager en per bedrijf.’

Van Lanschot heeft zorgvuldig gespecialiseerde fondsmanagers voor u geselecteerd. Deze hebben zich volledig toegelegd op het beleggen in smallcapaandelen in Europa of de Verenigde Staten en doen dit al geruime tijd met aansprekende resultaten.

Benieuwd welke vormen van beleggen het beste bij u passen? Maak dan een afspraak met uw adviseur. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

PurSang 2 | 2014 33

PS3_30-33_Rond de tafeldef.indd 33

28-10-14 14:04

BELEGGEN

HOE

komt de koers van een aandeel tot stand?

In deze rubriek worden voor de hand liggende vragen gesteld – en van antwoorden voorzien.

Dit keer: hoe een koers tot stand komt. Over de methodieken voor ondernemingswaarde, voor prognoses en de rol van het sentiment.

TEKST

Hans Verstraaten

WAARDERINGSMETHODIEKEN Een koers komt tot stand via vraag en aanbod.

Veel vraag: de koers stijgt. Weinig of geen vraag: de koers daalt. Maar hoe bepaalt een koper nu hoeveel hij ervoor overheeft? Daar zijn tientallen manieren voor. Een gangbare methode is een onderneming nauwgezet volgen en het jaarverslag en de jaarrekening grondig analyseren. Daarbij is de nettowinst niet altijd even relevant. Die valt namelijk door het management boekhoudkundig te manipuleren. Wat de waarde van een onderneming is, kun je beter vaststellen aan de hand van de vrije kasstroom: het verschil tussen alles wat er daadwerkelijk binnenkomt en eruit gaat. Wat ook wel wordt gedaan: wat blijft erover aan waarde als de onderneming failliet gaat. Dan hebben we het over de marktwaarde van alle bezittingen (bijvoorbeeld fabrieken, kantoren) minus de marktwaarde van de schulden.

34 PurSang 2 | 2014

PS3_34-35_Uitgelicht.indd 34

28-10-14 13:59

BELEGGEN

TIJDSWAARDE VAN EEN EURO Los van het feit of een onderneming nu wordt gewaardeerd op de toekomstige boekwaarden en kasstromen of winstverwachting, gaat het er bij de waardebepaling ook om wanneer je geld ontvangt. Met dit als vuistregel: een euro die je vandaag ontvangt is meer waard dan een euro die je morgen of volgend jaar ontvangt. Gaan we bijvoorbeeld uit van een rente van 3% dan is € 100,- nu volgend jaar € 103,-. Maar € 100,volgend jaar is teruggerekend aan de hand van die 3% rente nu € 97,09 waard. Ook dat is van belang om de waarde van een onderneming zo goed mogelijk te kunnen vaststellen – nu en vooral voor de toekomst. Via dergelijke methodes kun je de waarde van een onderneming vaststellen en doortrekken naar de komende jaren. Ook kun je zo vaststellen of de bijbehorende koers de juiste is. En dat is vrij essentieel: is die koers in vergelijking met de huidige en toekomstige waardebepalingen te laag, dan is er goede reden om te kopen. En andersom natuurlijk.

VERWACHTE WINST

DE ROL VAN RUIS Deze waarderingsmethodieken zijn niet perfect – dat is er in de praktijk niet een – maar wel rationeel. In werkelijkheid gebeurt het nogal eens dat het sentiment het overneemt van de ratio.

Ook bij professionele beleggers. Neem 2008.

In het midden van de financiële crisis ging iedereen verkopen, verkopen en nog eens verkopen. Koersen daalden – tot (ver) onder het niveau van de waarde van ondernemingen. Warren Buffett – ’s werelds beroemdste belegger – had dat in de gaten en ging kopen, kopen en kopen en raadde dat iedereen aan.

Tevergeefs. Sentiment regeerde, in de vorm van angst. Waarom kocht iedereen een paar jaar terug Apple-aandelen? Hoe je het ook berekende, de waarde van het aandeel Apple stond niet meer in de juiste verhouding tot de reële waarde van de onderneming. Men was gewoonweg gek op het merk.

Ten slotte speelt ruis ook voortdurend een rol, van speculaties over wat de Fed volgende week gaat zeggen, een uitspraak van een sectoranalist van Goldman Sachs tot en met geruchten over een overname.

Belangrijk is wat het management als winstverwachting afgeeft. Dat management gaat daarbij uit – als het goed is – van de verwachte kasstromen en een grondige inschatting van marktontwikkelingen in zijn sector en van macroeconomische ontwikkelingen. Die verwachtingen moeten zo reëel mogelijk zijn, want analisten en aandeelhouders houden er zacht gezegd niet van als een winst is voorspeld van 4% en die blijkt 2,5% te zijn; dit wordt meestal voorafgegaan door een winstwaarschuwing, wat een doodzonde is en bijna altijd als effect heeft dat de koers daalt.

PurSang 2 | 2014 35

PS3_34-35_Uitgelicht.indd 35

28-10-14 14:00

BELEGGEN

Jan van de Ven werkt als portfoliomanager Vermogensbeheer bij Kempen & Co. In deze rubriek leest u wat hij in de praktijk meemaakt.

Wat zijn de beste alternatieven voor spaargeld?

De heer Fennekers heeft een flinke erfenis ontvangen.

Hij wil dat het bedrag groeit – voor later. Maar hoe?

Want als spaargeld, met de huidige lage spaarrente, schiet het niet op. Welke alternatieven zijn er en wat zijn de risico’s daarvan?

TEKST

Hans Verstraaten

36 PurSang 2 | 2014

PS3_36-37_Vermogensbeheer.indd 36

28-10-14 13:57

BELEGGEN

‘Spreiding is de basis van onze portefeuilles’

I

k kreeg deze week de heer Fennekers op bezoek.

Onlangs erfde hij een flink bedrag waar hij geen gekke dingen mee wil doen. Hij wil alleen wel dat het groeit, voor later; als hij met pensioen is wil hij gaan reizen. Toen de koffie op tafel stond stelde hij de eerste vraag: ‘Is het in deze tijd überhaupt mogelijk mijn vermogen met alleen sparen in stand te houden?’

‘Nee,’ zei ik. ‘Op dit moment ligt de spaarrente rond de 1,5% en de inflatie is niet meer dan 0,5%. We denken dat de spaarrente de komende tien jaar gemiddeld niet boven de inflatieverwachting van 2% over die periode zal uitkomen. Al met al betekent dit dat we met sparen alleen aan koopkracht gaan inleveren.’

‘Daar was ik al bang voor’, zei hij. ‘Bieden obligaties misschien wél voldoende rendement?’

‘Obligaties bieden ook geen volledige bescherming tegen koopkrachtverlies’, zei ik. ‘Onze rendementsverwachting voor relatief veilige staatsobligaties voor de komende tien jaar bedraagt gemiddeld zo’n 1,0%. We verwachten dat de rente de komende jaren gaat stijgen, zeker als de economie verder aantrekt. Als dat gebeurt, zullen de koersen van bestaande obligaties dalen. Dat is niet gunstig voor portefeuilles met veel obligaties, zoals bijvoorbeeld ons inkomensgerichte profiel. Pas op langere termijn zal dat aanvankelijke verlies weer worden goedgemaakt door de gestegen rente.’

Spaargeld: nee. Obligaties: beperkt. Welke mogelijkheden zijn er dan – wilde hij weten – om extra rendement te behalen? ‘Om te beginnen’, zei ik, ‘zorgen we voor een goed gespreide portefeuille.

Obligaties horen daar, vanwege hun stabiliteit en vaste inkomsten, altijd in thuis. Op dit moment nemen we relatief veel obligaties van bedrijven op in plaats van die van overheden. Die geven een hogere rente en hebben minder last van een rentestijging, omdat

ze over het algemeen een kortere looptijd hebben. Ook hebben we een deel belegd in internationale staatsobligaties, bijvoorbeeld uit de VS. Op die manier spreiden we de risico’s. Daarnaast nemen we in een goed gespreide portefeuille beleggingen op met een hoger verwacht rendement. Naast aandelen zijn dit onder meer hedgefondsen, obligaties van opkomende landen en onroerend goed. Spreiding zorgt voor meer stabiliteit, wat het beleggingsrisico beperkt. Het is de basis van onze portefeuilles. Verder zitten we bovenop de actualiteit en sturen indien nodig bij. Op deze manier bieden onze portefeuilles een rendement waardoor u uw koopkracht kunt behouden en uw vermogen zelfs kan gaan groeien.’

‘Maar’, zei de heer Fennekers, ‘Hoe zit het dan met de verdeling over aandelen, obligaties en de rest?’

‘Dat ligt geheel aan hoeveel risico u wilt nemen’, zei ik. ‘We maken met u afspraken over het risico dat u kunt en wilt nemen met uw beleggingen. Dat leggen we vast met het risicoprofiel. Binnen de mogelijkheden van het risicoprofiel spelen we in op de verwachtingen. In een periode van economische groei zetten we bijvoorbeeld meer in op aandelen. Bij een verzwakkende economie draaien we meer richting de veiligere obligaties. Zo sturen we steeds bij. Altijd bewaken we het risico van uw portefeuille en bovenal houden we ons aan de afspraken die we met u hebben gemaakt.’

Hebt u ook een vraag, bijvoorbeeld over uw beleggingsportefeuille? Neem dan contact op met uw private banker.

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk.

De heer Fennekers is een fictieve naam. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

PurSang 2 | 2014 37

PS3_36-37_Vermogensbeheer.indd 37

28-10-14 13:58

‘In mijn hoofd borrelt het nog steeds volop, altijd’ Duncan Sutterheim maakte met zijn bedrijf ID&T, een van de grootste evenementorganisators van dancefeesten in België en Nederland, van dance een heuse industrietak en een bloeiend exportproduct. Op zijn palmares staan onder andere Tomorrowland, TomorrowWorld en Sensation.

De jaarlijkse wisselende show van Sensation reist inmiddels 22 landen door en won verschillende awards. Vorig jaar werd ID&T overgenomen door het Amerikaanse SFX Entertainment. Eén van Nederlands meest geslaagde jonge ondernemers blikt terug en staat stil bij de lessen die hij leerde.

TEKST

Hans Verstraaten Hugo Thomassen

FOTOGRAFIE

PS3_38-43_Coverstory.indd 38

28-10-14 13:54

COVERSTORY

PurSang 2 | 2014 39

PS3_38-43_Coverstory.indd 39

28-10-14 13:54

COVERSTORY

H

et verhaal van Duncan Stutterheim leest als een jongensboek.

Een korte samenvatting: hij zit op het gymnasium, waar hij negens en tienen haalt, wat goed uitkomt want hij wil later hersenchirurg worden. Maar in de vierde klas gaat het mis.

Dan ontdekt hij het nachtleven, moet het gymnasium verruilen voor het atheneum, zakt, zakt nog een keer. Intussen is hij ook nog ondernemer geworden. Hij maakt en verkoopt shirts. En hij begint een koeriersbedrijfje. Drie middagen per week brengt hij pakjes rond voor Wehkamp en houdt daar maandelijks netto 1.200 gulden aan over.

Vervolgens richt hij met zijn broer Miles en enkele vrienden uit zijn woonplaats Landsmeer ID&T op. Ze organiseren dancefeesten.

Sterker nog: ze maken van dance een fenomeen in Nederland.

De feesten worden groter en groter, de omzetten ook. Op zijn 25ste kan hij 4,5 miljoen gulden bijschrijven op zijn bankrekening.

Zijn broer, 21 op dat moment, ontvangt 1,5 miljoen. Niet veel later komt Miles om het leven bij een auto-ongeluk, want let wel: dit is weliswaar een jongensboek, maar behalve dat er veel in te lachen valt, zijn er ook grote drama’s, menselijke en financiële. Tweemaal gaat Duncan technisch failliet. Maar ID&T overleeft en groeit door en door en door.

In 2013 wordt het overgenomen door het Amerikaanse entertainmentconcern SFX. Een notering op Wall Street volgt. Duncan Stutterheim (43) is voor het eerst in zijn leven in vaste dienst. En voor het eerst sinds lange tijd heeft hij enige rust in zijn leven. Met de nadruk op enige.

‘Toen we vorig jaar op Wall Street stonden, dacht ik: tjee, een stel belhamels uit Landsmeer is uiteindelijk hier terechtgekomen’ KLAAR Als hij niet bij SFX in New York zit of op reis is, brengt Duncan ’s ochtends eerst zijn dochters naar school en begeeft zich dan

naar zijn werkplek: een gebouw vlakbij Amsterdam Sloterdijk, deels zijn eigendom. Daar worden plannen ontwikkeld voor festivals en evenementen en brainstormen ze over de laatste dancetrends.

De grote ruimtes beneden worden verhuurd voor dancefeesten.

Nog een gebouw dat deels van hem is: de bekende, voormalige Shell-toren in de buurt van station Amsterdam Centraal. Er komt een hotel in, muziekgerelateerde bedrijven, een restaurant, bovenin een penthouse om te huren en een uitkijktoren en natuurlijk grote ruimtes om te feesten. Alles bij elkaar in de woorden van Duncan: Het Huis voor Dance.

Het is zijn zoveelste concept en het wordt zijn zoveelste avontuur, al is zijn leven wel veranderd. Hij is 43, te oud, vindt hij, om ’s avonds en ’s nachts dancefeesten te bezoeken. Meestal is hij tegenwoordig om zes uur ’s middags thuis. ’Toen we vorig jaar op Wall Street stonden, dacht ik: tjee, een stel belhamels uit Landsmeer is uiteindelijk hier terechtgekomen met hun hobby, met hun droom. Dat leek me wel een eindpunt. Bedrijf verkocht. Beursgenoteerd. Klaar.’

Klaar met ID&T als zelfstandige onderneming. Niet klaar met ondernemen, nog lang niet; het zit gewoon in zijn genen. Zijn vader Cor was de grote baas van softwarebedrijf CMG, een heel harde werker die zijn mensen enorm wist te enthousiasmeren. Het gezin woonde in Landsmeer, net boven Amsterdam. Zijn aangeboren ondernemingsdrang en opgroeien in een dorp nabij Amsterdam beschouwt Duncan als twee factoren voor zijn succes.

‘We hadden alles thuis, maar ons werd wel meegegeven dat je hard moet werken voor je geld. Dat harde werken en dat najagen van dromen heb ik van mijn vader. En dan was er Landsmeer. Het voordeel daarvan is dat je je Amsterdammer voelt, maar je bent en blijft er een uit het dorp. Als je echt in Amsterdam woont, dan ga je denken dat dat het centrum van de wereld is. Dat is het niet. Dat was ons voordeel toen we ID&T oprichtten: we wisten wat er op het gebied van muziek in Amsterdam speelde, maar als jongens uit een dorp wisten we dat te vertalen naar de provincie.’

NEDERLAND DANCELAND Vanaf de jaren negentig maakte ID&T van dance dé muziek- en uitgaansstroming van Nederland. De organisatie maakte er eerst een nationale industrietak van en vervolgens een bloeiend exportproduct. Calvinistisch Nederland als thuisbasis van grote, en steeds grotere feesten – het klinkt ook nu nog niet erg voor de hand liggend. Maar behalve dat de jongens uit Landsmeer dance mainstream wisten te maken, is er volgens Duncan nog een andere reden dat Nederland danceland werd: ‘We klagen altijd wel over overheidsregels, maar door die regels is de kwaliteit van festivals in Nederland juist heel hoog geworden, heel professioneel. Er zijn geen wachtrijen voor de wc’s, de veiligheid is goed geregeld, het drinken is goed geregeld, evenals de infrastructuur en de vergunningen. Allemaal dankzij die lastige regels. Zodat we nu de hoogste festivalcijfers van de wereld hebben en een eigen dance-industriesector.’

Wat gebeurt er meestal met bedrijven die heel snel heel groot worden? Juist, vroeg of laat gaat er iets mis en dan vaak op een grondige manier. Bij ID&T ging het mis toen het bedrijf te veel wilde, te weinig focuste en zich ging richten op activiteiten waar de jongens weinig verstand van hadden. Duncan zag het helemaal zitten: een radiolicentie om een radiostation te beginnen met dancemuziek.

40 PurSang 2 | 2014

PS3_38-43_Coverstory.indd 40

28-10-14 13:55

COVERSTORY

PurSang 2 | 2014 41

PS3_38-43_Coverstory.indd 41

28-10-14 13:55

COVERSTORY

En aangezien hij toen 80% van ID&T’s aandelen bezat was zijn wil wet.

En bovendien: hij was een van de succesvolste jonge ondernemers van het land, hij had zich bewezen, wat kon er misgaan? ‘Je bent gek!’ zei zijn vader. Nou ja, in elk geval, zeker toen: behoorlijk eigenwijs. De kosten van de licentie bleken veel meer dan gedacht. De verliezen waren enorm, er kwam een harde tijd van weer proberen op te staan.

Terugkijkend: ‘Het liep uiteindelijk nog goed af. Maar man man, de stress toen… de stress!’

Die stress was er ook toen het meerdaagse Mysteryland-festival niet zo’n succes bleek als was verwacht. De jongens gingen voor acht ton het schip in en waren technisch failliet. Weer stond er een boze vader in zijn kantoor: ‘Hoe kan dit nou?!’ ‘Ja pa’, zei Duncan nuchter, ‘er kwamen gewoon minder mensen dan verwacht.’

‘Ik heb vroeger vaak te laat naar cijfers gekeken’

FINANCIËN Twee keer bijna kopje onder – het zorgde voor harde maar goede, gezonde lessen in zijn leven. Hij deed iets opmerkelijks: van meerderheidsaandeelhouder werd hij minderheidsaandeelhouder; van 80% naar 40%. En weer was er het commentaar van zijn vader: ‘Wie doet er nou zoiets!’ Maar Duncan had er goed over nagedacht. ‘Ik gaf nog wel mijn eigen mening maar kon niet meer mijn eigen zin doordrijven.

Dat was beter – voor mij, voor het bedrijf, voor iedereen. Het bracht me ook rust.’

Over dat technisch faillissement: ‘We hebben toen afspraken gemaakt met iedereen die geld van ons tegoed had. In drie jaar tijd hebben we alle schulden keurig terugbetaald. Het was een harde tijd. We moesten echt op élke cent letten. Ik moest twintig mensen ontslaan.

Ik werd toen beschreven als een keiharde jongen. Niet leuk. Maar ik móést wel.’

Wat heeft hij ervan geleerd? ‘Persoonlijk: dat je iets met passie moet doen. Als die passie er niet is, dan is het lastig je energie over te brengen op je team. Ik ben goed in het bedenken en opstarten van concepten. Maar vervolgens, als iets loopt, moet ik het overdragen aan een ander en weer iets anders oppakken.

En financieel heb ik dit geleerd: je moet een heel goede financiële man naast je hebben. Veel ondernemers zetten financiën op de laatste plaats. Ik heb vroeger vaak te laat naar de cijfers gekeken. Ik creëerde iets vanuit mijn buikgevoel. Daar heb ik jarenlang last van gehad: dat die financiën maar wat achter me aan hobbelden. Ik vond het nou eenmaal leuker om te praten over dat het feest zo geslaagd en zo gezellig was. Ik kon toen ook moeilijk overweg met financiële mensen, ze stonden ver van mijn belevingswereld. De eerste tien jaar interesseerde het ons ook echt niks. Er kwam geld binnen, we gaven het uit. We gingen trouwens wel goed om met budgetten. Maar toen we groeiden en bleven groeien, en de overhead meegroeide – ja, dan wordt het echt een ander spel. Toen maakten we de slag naar professionalisering. En erkende ik ook het belang van financiële kennis. Iemand moet continu streng de financiën bijhouden.’

42 PurSang 2 | 2014

PS3_38-43_Coverstory.indd 42

28-10-14 13:56

COVERSTORY

LABORATORIUM Maar terugblikkend resteert toch eerst en vooral een positief gevoel: ‘Het is een van de leukste banen die er is. Je bent jong, het is vrolijk, je bent alleen maar met positieve mensen bezig en het resultaat is heel tastbaar: jouw podium, jouw avond.’

Gekscherend zei hij ooit eens: ‘Op mijn veertigste zie je mij niet meer op de dansvloer.’ Die uitspraak hield niet helemaal stand. ‘Je wordt ouder, je krijgt kinderen; je bent ineens twee keer zo oud als die mensen op de dansvloer. Die dansvloer, dat is hún wereld. En ik heb nu een andere wereld, met vrouw en kinderen. Andere gesprekken, andere belangen. Tot vorig jaar zat ik er nog middenin. Toen heb ik besloten afstand te nemen. Dit is ook een vak voor jonge mensen; het vergt véél energie. Iemand van 24 is belangrijk binnen dit bedrijf: die weet wat er speelt. Wij houden heel goed in de gaten wat goed loopt en wat niet, we testen voortdurend. Een DJ die volle zalen trekt – kleine zalen – die wil je daarna op het grote podium zetten.’

Hij heeft een stichting die Studio 80 beheert, een club op het Amsterdamse Rembrandtplein en tegelijkertijd een soort laboratorium. Jonge DJ’s krijgen er een kans voor een publiek van zeshonderd mensen.

Vallen ze op, trekken ze volle zalen, dan stromen ze door naar feesten en festivals met duizenden bezoekers. ‘Wij hebben ondertussen natuurlijk enorme voelsprieten. Het is net als voetbal: je hebt scouts, jonge talenten, agenten… dan begint het spel. En met DJ’s is het tegenwoordig net als met voetballers: tussen je zestiende en vierentwintigste moet het gebeuren.

Duncan Stutterheim en Van Lanschot

Duncan Stutterheim bankiert nu zo’n veertien jaar bij Van Lanschot. Zijn banker, Martijn Lamp, heeft in die veertien jaar ‘het verhaal van het jongensboek’ van dichtbij meegemaakt en de dienstverlening in deze periode steeds laten aansluiten bij de wensen en doelstellingen van Duncan op dat moment.

Voornaamste doelstelling: Duncan adviseren en ‘ontzorgen’ van alle bankzaken, aangezien zijn passie niet op het financiële vlak ligt.

SCHOOLJUF Dance is, niet in het minst dankzij ID&T, volledig mainstream geworden. Bijna iedereen van onder de dertig bezoekt nu dance-evenementen. Nederlandse DJ’s zijn internationale sterren geworden.

‘We zijn een industrie geworden, een hele grote industrie, en we zijn nu aan het consolideren. Je houdt een paar héle grote spelers over, waaronder SFX, en een groot aantal kleine onafhankelijke spelers, nichespelers.’

De ambitie: dat SFX de nummer 1 is en blijft. Met Duncan als conceptbedenker van het concern, de plannenmaker, de ervaren rot in loondienst. ‘Maar ik vind het dusdanig interessant en groot en mooi wat er gebeurt, dat ik geen moment spijt heb van wat we gedaan hebben. Ik moet nu bijdragen aan het grotere SFX-gevoel. Dat is een ander gevoel dan daadwerkelijk kaartjes verkopen en meteen de dag erna zien wat je hebt verdiend. De man van SFX doet de Wall Street-kant, ik moet zorgen dat de feesten goed blijven. We hebben 23 bedrijven gekocht in een jaar tijd.’

Zijn veranderde status is trouwens relatief. Zeker, hij brengt zijn dochters naar school en is nu meestal om zes uur thuis: ‘Maar in mijn hoofd borrelt het nog steeds volop, altijd. In mijn hoofd werk ik nog steeds non-stop.’

Concluderend: ‘Wat ik gedaan heb met ID&T is héél persoonlijk, helemaal vanuit mijn eigen passie. Dat is ook wat ik mijn kinderen wil meegeven: het maakt niet uit wat je later gaat doen, maar doe het vanuit je passie.’ En lachend erachteraan: ‘Mijn oudste dochter heeft al een passie – ze wil schooljuf worden!’

PurSang 2 | 2014 43

PS3_38-43_Coverstory.indd 43

28-10-14 13:56

CULTUUR & LIFESTYLE

Bourgogne: zeldzaam en onbetaalbaar?

Het gerucht dat Bourgogne stilaan onbetaalbaar wordt, is niet geheel uit de lucht gegrepen.

De reden daarvoor is bekend: erg tegenvallende oogsten in termen van volume. Wijnbouwers van over heel de wereld blijven zich intussen wel spiegelen aan de Bourgogne, omdat het zijn gelijke niet zou hebben. Ook de eenvoud van de samenstelling van de wijnen is erg aantrekkelijk: rode wijn is Pinot Noir, witte is Chardonnay. Heel het verhaal, de hele complexiteit moet geschreven worden door het ‘terroir’, de oogst en een heel klein beetje door de wijnbouwer. Vino Magazine proefde voor u de wijnen van Chablis en de Côtes de Nuits, voornamelijk uit het oogstjaar 2012.

TEKST

Vino Magazine

H

et is aartsmoeilijk om als beginnende wijnhandelaar of verzamelaar Bourgogne te kopen bij producenten met een goede reputatie. Deze wijnmakers werken namelijk met allocaties.

Dat gaat als volgt: als u geen bekende bent van het huis en er is nog voorraad, dan ‘mag’ u exact één kartonnetje van zes flessen kopen. Als u volgend jaar terugkomt zal u voor uw trouw beloond worden: u mag dan twaalf flessen inslaan.

Maar na vijf tegenvallende oogsten – ook dit jaar werd de oogst van 6.000 hectare wijngaard vernietigd door hagelbuien in de buurt van Beaune, Pommard, Volnay en Meursault – is er zo weinig Bourgogne te koop dat de wijnbouwers hun allocaties terugschroeven. Wie vroeger 120 wijnen kreeg, krijgt er nu maar zestig mee. Amerikanen, Chinezen en Duitsers zwaaien met geld om hun allocaties toch maar op peil te houden. Gevolg: de prijzen stijgen en kleinere handelaars worden uit de markt geduwd. Nieuwkomers krijgen helemaal geen kans meer.

Toch vallen er enkele belangrijke kanttekeningen te maken. De eerste is dat de kwaliteit overtuigend goed blijft – zo overtuigden we onszelf tijdens Les Grands Jours de Bourgogne die deze lente plaatsvonden. De tweede kanttekening betreft Chablis. Deze noordelijke producent van witte Bourgogne heeft veel minder last van dalende volumes dan de Côtes de Nuits en de Côte de Beaune.

Bovendien zullen de Chablis-producenten mogen putten uit hun overstocks van 2012 om meer AOC-wijn van het millésime 2013 te maken.

44 PurSang 2 | 2014

PS3_61_Wijntips.indd 44

28-10-14 13:37

CULTUUR & LIFESTYLE

Chablis

Nuits-Saint-Georges

Na het relatief gunstige 2012 volgde een moeilijk en door de wijnbouwers ‘heterogeen’ genoemd 2013. Een stelling is dat wie laat heeft durven oogsten ook wijnen verkreeg met vriendelijke zuren. Hieronder vermelden we de uitschieters van onze proefsessie, met dien verstande dat weinig producenten al 2013 meebrachten en dat anderen nog weinig van 2012 te koop hadden. We beperkten ons in de besprekingen tot de Premier Crus en de Grand Crus van 2012, die ook het gros uitmaakten van de voorgestelde wijnen.

Na een vrij zachte winter en een koude maand februari, werd de lente in Nuits-Saint-Georges (hierna afgekort tot NSG) getekend door moeilijke meteorologische omstandigheden en een delicate, wat moeizame bloei. De maand september was gelukkig erg gematigd tot zacht, wat voor een zekere inhaalbeweging zorgde.

Toeval of niet, maar bij al wat we proefden viel op dat de biologische en biodynamische producenten het er beter vanaf brachten. Hun wijnen maken een fijnere indruk, met meer fruitprésence en goed verweven tannine.

CHABLIS 1ER CRU 2012 DOM. DES MALANDES ‘MONTMAINS’ *** harmonieus, reliëf, lengte (ook uitstekende Fourchaume, Côte de Léchet en Mont de Milieu).

DOMAINE CHANTAL LESCURE **(*) NSG LES DAMODES 2012 EN 2011, intens en smakelijk, ongefilterd en de N-S-G 2012 Villages verdient een vermelding.

DOMAINE PINSON ‘FORÊTS’ *** rijk, complex, diep (ook voortreffelijke Mont de Milmieu en Fourchaume).

JEAN-MARC BROCARD ‘VAULORENT’ (BIO) *** vuursteen, expressief, krachtig (ook zeer mooie Montée de Tonnerre en villagewijn Vieilles Vignes).

DOM. WILLIAM FEVRE ‘VAULORENT’ *** typiciteit, mineraliteit, materie.

Côtes de Nuits ‘Zeldzaam’ is het woord voor goede rode wijn uit de Côtes de Nuits van 2012. Niet vanwege de kwaliteit, maar nogmaals: vanwege de erg beperkte volumes. Bij Anne Gros, om geen namen te noemen, was het een privilege om haar gewone Vosne-Romanée (villagewijn) te mogen proeven. De reden ligt voor de hand: er werden maar achthonderd flessen van gebotteld.

CH. DE BERU ‘VAUCOUPIN’ *** (bio) mooi ingedekte zuren, diepte (ook mooie villagewijn ‘De Beru’).

GEVREY-CHAMBERTIN 2012 *** DOM. MAUME (VILLAGEWIJN) vlezig, fruitig, pittig (ook goede 1er Cru Lavaut St-Jacques).

DOM. JEAN DAUVISSAT PÈRE ET FILS ‘FOURCHAUME’ *** krachtig, lang maar ook erg fris (ook uitstekende ‘Vaillons’).

DOM. PHILIPPE NADDEF 1ER CRU CHAMPEAUX finesse, structuur (ook goede Veilles Vignes villagewijn)

CHABLIS GRAND CRU 2012 *** DOM. DES MALANDES ‘LE CLOS’ rijk, lang.

DOM. WILLIAM FEVRE ‘VAUDÉSIR’ harmonieus, diep.

LA CHABLISIENNES ‘GRENOUILLES’ fris, mineraal en erg krachtig.

VOSNE-ROMANÉE & GRANDS CRUS 2012 *** ANNE GROS RICHEBOUG GRAND CRU expressief, complex, grootse aanzet (ook schitterende V-R villagewijn en Clos de Vougeot GC).

** PASCAL BOUCHARD ‘BLANCHOT’, JEAN-MARC BROCARD ‘PREUSES’, DOM. JEAN COLLET ET FILS ‘VALMUR’, J. DROUHIN ‘LE CLOS, ALBERT BICHOT – DOM. LONG-DEPAQUIT ‘BLANCHOT’, DOM. SERVIN ‘BOUGROS’, MAISON SIMONNET-FEBVRE ‘PREUSES’, DOM. GÉRARD TREMBLAY ‘VAUDÉSIR’.

DOMAINE BERTRAND MACHARD DE GRAMONT, in bio-conversie, N-S-G ‘Les Hauts Pruliers’, vrij tanninerijk maar met expressief fruit; speciale vermelding voor de NSG ‘Les Terrasses de Vallerots’ 2011 en NSG ‘Aux Allots’ 2012, 2011 en vooral 2010.

DOMAINE THIBAULT LIGER-BELAIR: NSG ‘La Charmotte’: in biodynamie, buitengewoon intense neus, vlezige textuur.

DOMAINE FAIVELEY: NSG 1er Cru ‘Les-Porrets-Saint-Georges’, erg present hout maar goede fruitmaterie en NSG Villages ‘Aux Argilas’ 2012, fruitig, toasty, verwonderlijk intens voor een villagewijn; DOMAINE ALAIN MAURICE GAVIGNEY: NSG 1er Cru Les Chaboeufs 2011, krachtig en karaktervol, de 2012 heeft een fraaie lengte.

DOM. LAURENT PÈRE ET FILS ECHEZAUX GRAND CRU TOAST, fumé, gulle aanzet, potentie (ook oerdegelijke 1er Cru Les Beaux Monts).

DOM. DU COMPTE LIGER-BELAIR V-R 1ER CRU AUX REIGNOTS charme, rondeur, lengte (ook mooie Echezaux GC, V-R La Colombière en V-R Clos du Château).

Kwoteringen: **** top, ***uitstekend, **(*) sterk aanbevolen, **aanbevolen PurSang 2 | 2014 45

PS3_61_Wijntips.indd 45

28-10-14 13:37

Sammer (1965), Jan Sierhuis, olieverf op doek (uitsnede).

Foto: Studio Tromp

BANCAIR

IN AANTOCHT Van 23 tot en met 30 november 2014 is RAI Amsterdam weer dé ontmoetingsplek voor kunstliefhebbers en handelaren. Voor de 27ste keer vindt daar PAN Amsterdam plaats. Van Lanschot Bankiers is met veel genoegen voor het achtste jaar op rij hoofdsponsor van deze succesvolle Nederlandse beurs voor kunst, antiek en design. U bent van harte welkom voor een drankje op onze stand. Daar zijn diverse kunstwerken uit de kunstcollectie van Van Lanschot te zien zijn, waaronder het afgebeelde werk van Jan Sierhuis.

TWEE TOEGANGSKAARTEN CADEAU Op PAN Amsterdam komen heden en verleden samen in diverse kunstdisciplines. Naast schilderijen, antiek, moderne en hedendaagse kunst zijn er sieraden, foto’s, designmeubelen en objecten uit oude en verre culturen. Ook Van Lanschot heeft een zeer gevarieerde kunstverzameling, met werken uit de 16e tot en met de 21e

eeuw. De bank deelt de passie voor kunst met veel van haar relaties en biedt al haar klanten daarom twee toegangskaarten aan voor PAN Amsterdam. Heeft u hier interesse voor? Mail ons dan via events@vanlanschot of neem contact op met uw private banker.

SPECIAAL VOOR U In samenwerking met Grand Hotel Amrâth Amsterdam heeft Van Lanschot bovendien een bijzonder kunstarrangement samengesteld. Tijdens PAN Amsterdam verblijft u voor € 129,50 p.p.p.n. (op basis van een tweepersoonskamer, inclusief ontbijt) in een Deluxe kamer van het Scheepvaarthuis, een monument van de Amsterdamse School, waar u een rondleiding krijgt. Daarnaast ontvangt u twee toegangskaarten voor het Rijksmuseum. U kunt reserveren via +31 (0)20 552 00 00 of reservations@amrathamsterdam.com o.v.v. ‘PAN Kunst & Van Lanschot Arrangement’.

46 PurSang 2 | 2014

PS3_46_pan.indd 46

28-10-14 13:46

CULTUUR & LIFESTYLE NOODZAKELIJKE INFORMATIE BIJ DEZE UITGAVE De in deze uitgave verwerkte informatie is ontleend aan bronnen die door F. van Lanschot Bankiers N.V., Belgisch bijkantoor (‘Van Lanschot’) betrouwbaar worden geacht. Het betreft o.a. informatie aangeleverd door F. van Lanschot Bankiers N.V. (Nederland), Kempen & Co N.V. (‘KCO’) en Kempen Capital

Aanbevolen

Management N.V. (‘KCM’).

Alle ruimte voor grafiek

Van Lanschot streeft ernaar om juiste en duidelijke informatie te verschaffen. Van Lanschot is evenwel

8 november – 1 maart 2015 / Arentyshuis, Brugge

niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze informatie.

De aanbevelingen inzake een beleggingsstrategie of één of meerdere instrumenten in deze uitgave zijn algemeen, objectief en onafhankelijk van aard. Zij houden dus geen rekening met uw persoonlijke situatie. Deze aanbevelingen kunnen nooit beleggingsadvies uitmaken, ook niet mocht de aanbeveling in kwestie aan u persoonlijk worden gedaan. Van Lanschot is dan ook niet aansprakelijk indien u zou beslissen om deze algemene aanbevelingen te volgen.

Rubens en de zijnen

Contacteer daarentegen uw beleggingsadviseur indien u persoonlijk beleggingsadvies wenst. De in deze

Tot 4 januari 2015 / BOZAR, Brussel

uitgave opgenomen economische visie weerspiegelt de gemeenschappelijke economische toekomst-

de website www.vanlanschot.be en www.vanlanschot.nl.

Rubens (1577-1640) bracht Vlaanderen naar de wereldtop van de schilderkunst. Zijn schilderijen bevatten veel geweld, wellust ook, maar altijd met compassie en elegantie. Hij was eeuwenlang een inspiratiebron voor vele, vele kunstenaars. In deze unieke tentoonstelling van BOZAR samen met het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen en de Royal Academy of Arts in Londen maakt u opnieuw kennis met zijn oeuvre en dat van zijn erfgenamen. U ontdekt ook doeken van Van Dyck, Watteau, Delacroix, Manet tot Kokoschka, naast etsen van Rembrandt en Picasso.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast Nedam, Befimmo,

www.bozar.be

visie van F. van Lanschot Bankiers en KCO op datum van publicatie van deze uitgave. Deze visie houdt geen verband met en geeft geen garantie m.b.t. toekomstige beleggingsresultaten; toekomstige ontwikkelingen en resultaten kunnen (sterk) afwijken van de in deze uitgave vooropgestelde visie.

Eventuele wijzigingen van aanbevelingen vinden niet periodiek plaats en kunnen worden gedaan zonder voorafgaande aankondiging van zodra Van Lanschot naar haar eigen oordeel daartoe aanleiding ziet.

De beloning van de informatieverstrekkers voor deze uitgave is niet gekoppeld aan door een entiteit binnen de Van Lanschotgroep verrichte zakenbanktransacties voor de bedrijven die in deze uitgave worden genoemd. Van Lanschot, KCO en/of KCM kunnen van tijd tot tijd beleggingen hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen. Het is mogelijk dat een entiteit uit de Van Lanschotgroep (short- of long)posities hebben in instrumenten die worden genoemd in deze uitgave. Ook doet de mogelijkheid zich voor dat Van Lanschot beleggingsdiensten, zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven die in deze uitgave worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pensioenfondsen of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze financiert. Van Lanschot heeft een beleid inzake de preventie van belangenconflicten. Dit beleid kunt u terugvinden op

HAL Trust N.V., Ctac N.V., Hes beheer, Intereffekt Brazilië Warrants, Intereffekt China Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe Steen Investments, VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO op als liquidity provider voor de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot Note 12-19, Kempen Deep Barrier Note 11-16, Kempen Deep Barrier Note II 11-16, Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie Note, Kempen Property Research Note 10-13, Kempen Property Trigger Note 10-15, Van Lanschot Azie Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium Note 11-16, Van Lanschot Dutch Trigger Note 11-14, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 10-15, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21, Van Lanschot Index Garantie Note Azie 12-19 , Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed 12-18, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta Obliga, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 13-18.

De volgende partijen houden een aanzienlijke deelneming in Van Lanschot: Stichting Pensioenfonds ABP en Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot.

Het is niet toegestaan de gegevens in deze uitgave geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in welke vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Van Lanschot. Van Lanschot staat als kredietinstelling onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB), de Nationale Bank van België (NBB) en de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA).

PURSANG MAGAZINE IS EEN UITGAVE VAN VAN LANSCHOT BANKIERS HOOFDREDACTIE | NADINE GRARÉ PRODUCTIE EN REALISATIE | PELICAN CUSTOM, AMSTERDAM VORMGEVING | TEIN TRANIELLO CONTACT

INFO@VANLANSCHOT.BE

WWW.VANLANSCHOT.BE

Hulde aan de kunstenaars Tot 16 januari 2015 / Charlier Museum, Brussel

Het Charlier Museum brengt een hulde aan de Brusselse kunstenaarsfamilie Cluysenaar. Tijdens deze tentoonstelling wordt een recente schenking van schilderijen en beelden aan het publiek voorgesteld, aangevuld met een selectie van kunstwerken, documenten en voorwerpen in bruikleen gegeven door de familie, de Stichting John Cluysenaar en uit openbare collecties. Een fraaie manier om het oeuvre van vijf generaties kunstenaars te ontdekken.

De Rotary Club Brugge organiseert voor de veertiende maal de Europese biënnale voor grafische kunst: Graphicartes. Er is werk te zien van grafici uit heel Europa met alle aspecten van de grafiek – als huldebetoon aan deze soms wat onderbelichte kunstvorm. Na afloop worden de werken verkocht; met de opbrengst worden sociale doelen gesteund. www.graphicartes.be

Het universum van Panamarenko Tot 22 februari 2015 / M KHA, Antwerpen

Een veelheid aan tuigen en toestellen – gemaakt door de Antwerpse kunstenaar Panamarenko in de periode 1965-2005 – een veelheid die een goede indruk geeft van de ontwikkeling van het grote, grootse oeuvre van wat inmiddels een icoon van de Belgische kunsten mag worden genoemd. De tentoonstelling is een coproductie met de stad Antwerpen en wordt georganiseerd in het kader van Antwerpen ‘14-‘18, het herdenkingsproject rond de Eerste Wereldoorlog. www.muhka.be

The Image as Burden t/m 4 januari 2015 / Stedelijk Museum, Amsterdam

Uniek overzicht van het indrukwekkende oeuvre van Marlene Dumas.

Met ruim honderd belangrijke werken en minder bekende schilderijen en tekeningen vanaf de late jaren zeventig. www.stedelijk.nl

www.charliermuseum.be

PurSang 2 | 2014 47

PS3_47_agendadisclaimer.indd 47

28-10-14 15:58

DE NIEUWE RANGE ROVER SPORT landrover.be

6,4-12,8 L/100 KM – 169-298 G/KM CO2.

Elk gebruik van het voertuig “off road” moet gebeuren met naleving van de verkeersregels en met respect voor de natuur. Milieu-informatie [KB 19/03/04]: www.landrover.be

PS1B_2-3 KANTORENPAGINA + VOORWOORD.indd 3 LANDFEE4W287_RRS_Belux_PurSang_285Hx225_IC.indd 1

28-10-14 14:05 14:55 07/01/14