PurSang 2 I 2014

PurSang

nr. 2 | 2014 Magazine van Van Lanschot Bankiers

CHARITY SERVICE

UW GOEDE DOEL INS EN OUTS VAN HET OP MAAT GEMAAKT LEVENSTESTAMENT GÉÉN POT NAT

DE TOEKOMST VAN OPKOMENDE MARKTEN

Jaska de Bakker ( CFO Royal HaskoningDHV) Nummer 2 | 2014

‘IK ZORG VOOR EEN FRISSE BLIK’ PS2_1 CoverLL.indd 1

29-04-14 09:17

VOOR MOOIE, BIJZONDERE OBJECTEN ZIJN ALTIJD KOPERS TE VINDEN Herengracht 450-454 | 1017 CA Amsterdam | +31 (0)20 - 26 10 430 | h.veenhuijsen@R365.nl Zandvoortselaan 377 | 2116 EP Aerdenhout | +31 (0)23 - 52 45 250 | h.haije@R365.nl Hoofdstraat 47 | 7213 CR Gorssel | +31 (0)575 - 49 27 22 | j.wassink@R365.nl Kralingse Plaslaan 98 | 3061 DG Rotterdam | +31 (0)10 - 22 508 22 | l.deruiter@R365.nl

adv PurSang.indd 1

18-04-14 08:56

VOORWOORD

Open blik

H

oe bieden we u de beste dienstverlening? Hoe kunnen we u het best ondersteunen bij de opbouw en het behoud van uw vermogen? Bij Van Lanschot benaderen we situaties het liefst met een open blik. Door onszelf deze vragen elke dag opnieuw te stellen kunnen we ons aanbod aanpassen en verder verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan de introductie van het Personal Bankingserviceconcept en onze online coach Evi. We blijven ook investeren in ons kantorennetwerk. Zo hebben wij onlangs een nieuw kantoor geopend aan de Apollolaan in Amsterdam. We zijn nu zichtbaar aanwezig in de hoofdstad en zitten dicht bij onze klanten in de regio Amsterdam. Ook bedienen we vanuit dit kantoor de Business Professionals & Executives als ook de Van Lanschot Private Office-klanten. En dat op een representatieve locatie die goed bereikbaar is.

Iedere dag stellen wij ons de vraag: hoe kunnen we u het best ondersteunen?

Ook Jaska de Bakker, de bevlogen CFO van Royal HaskoningDHV, benadert situaties het liefst met een open blik. Afkomstig uit de retail belandde ze in de wereld van de ingenieurs en enorme infrastructurele projecten. Toch weet ze zich daar goed staande te houden door overal fris tegenaan te kijken en door gebruik te maken van haar intuĂŻtie. Een interview met haar treft u aan op pagina 12.

Op beleggingsgebied biedt deze PurSang weer interessante inzichten en achtergronden. Voor beleggers is de economische cyclus erg belangrijk.

Iedere zeven Ă acht jaar doorloopt de economie een proces dat bestaat uit twee fasen van afnemende groei en twee periodes waarin de groei aantrekt.

Waar zitten we nu in die cyclus? En hoe spelen de beleggingsspecialisten van Van Lanschot daarop in? Daarnaast werpen we een blik op de opkomende markten. Jarenlang waren deze zeer in trek bij beleggers. Maar hoe zit dat vandaag de dag?

Een open blik helpt ons verder. Het geeft nieuwe inzichten en ervaringen.

Iemand die dat goed begrijpt is Bart Stok. Hij verkocht zijn familiebedrijf King Cuisine en richtte zich op iets totaal anders: beeldhouwkunst. Op een voormalig kampeerterrein bouwde hij onder de naam MIETair een moderne woon- en werkplaats voor kunstenaars.

Ik wens u veel leesplezier en inspiratie.

Richard Bruens Lid Raad van Bestuur en Algemeen Directeur Private Banking 06 30 44 55 79

PurSang 2 | 2014 5

PS2_600 VOORWOORD.indd 5

28-04-14 15:30

12

66

INTERVIEW: JASKA DE BAKKER

TASSENMUSEUM HENDRIKJE

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

05 08 12 36

VOORWOORD NIEUWS uit de wereld van Van Lanschot Coverstory Jaska de Bakker, CFO Royal HaskoningDHV INTERVIEW Hoogleraar Leo Stevens over fiscale regelgeving

BANCAIR

20 25 30 58

Charity Service Informatie en advies over gericht schenken IN BEELD Frank de Kruijff over zijn culinaire beurs De Tasty bedrijfsprofiel Zenner, marktleider in haaraccessoires FinanciĂŤle planning Het levenstestament

26

LUC ABEN OVER DE OPBLOEIENDE ECONOMIE

6 PurSang 2 | 2014

PS2_600 INHOUD.indd 6

28-04-14 10:43

inhoud

60

IN AANTOCHT: NEDERLAND GOLFT!

Beleggen

19 26 32 42 48 51 52 56

INDRUKWEKKEND AANDEEL Goldman Sachs INTERVIEW met hoofdeconoom Luc Aben macro-economie De toekomst van opkomende markten rond de tafel Experts over de beleggingscyclus uitgelicht Kempen Profielfondsen COLUMN HenriĂŤtte Prast MEET THE MANAGER Wim van Zwol van Vanguard VERMOGENSBEHEER Vragen uit de praktijk

CULTUUR en lifestyle

60 61 62 64 66

IN AANTOCHT Nederland Golft!

WIJNTIPS van wijnkoper Eric de Bruijn GADGETS en een column van curator Ilka van Steen PORTRET Bart Stok van MIETair Questionnaire Sigrid Ivo van het Tassenmuseum

36

INTERVIEW: LEO STEVENS

PurSang 2 | 2014 7

PS2_600 INHOUD.indd 7

28-04-14 10:43

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Ontdekkingen in de kunstcollectie van Van Lanschot

Memento Mori TEKST

Ilka van Steen Niels den Haan

FOTOGRAFIE

In de kunstcollectie van Van Lanschot bevindt zich een klein schilderij, genaamd De Schatbewaarder. Het is minutieus maar vlot geschilderd op een metalen drager van 26 x 33,5 centimeter met in de linkerhoek het monogram AW. Vermoedelijk is het van de Antwerpse schilder Artus Wolffort (1581-1641).

Je ziet een rijkaard of een bankier achter een balie zitten waarop allerlei kostbaarheden zijn uitgestald. Hij kijkt nors en wantrouwig uit het beeld van het schilderij weg.

Achter op het werkje bevindt zich een etiket: “Schoongemaakt en gerestaureerd, frère Jean Marie. Paulusabdij, 1981-”. Toen het schilderij opnieuw aan restauratie toe was bleek dat broeder Jean Marie nogal selectief had schoongemaakt. Schilderijenrestaurator Michel van de Laar constateerde aan de hand van ultraviolette straling dat er onder de vernis plaatselijk nog oudere vernislagen en restauratieretouches schuilgingen. Bij het verwijderen van al dat oude restauratiemateriaal ontdekte hij dat een griezelig en beeldbepalend onderdeel van de compositie doelbewust was weggeretoucheerd. De hebzuchtige bankier wordt

namelijk omhelsd door een geraamte met een zandloper in zijn hand! Een vorige eigenaar of kunsthandelaar zal het skelet misschien te naargeestig hebben gevonden en zijn restaurator hebben gevraagd het over te schilderen.

Een geraamte staat symbool voor de eindigheid van het leven, een zogeheten Memento Mori. Met deze nieuwe ontdekking krijgt het schilderij ineens een andere lading. Het blijkt een verwijzing naar de verwerpelijkheid van de aardse hebzucht. Met deze onthulling sluit het schilderij naadloos aan bij de collectie geldwezen van de bank, waarin de financiële wereld vaak op lichtvoetige wijze wordt bespot.

Dat geldt ook voor de laatste kunstaankoop.

Watching time fly by van Mark Sturkenboom is gemaakt in 2013. In het glazen stolpje draait een 500 eurobiljet elke minuut een rondje.

Je kunt de tijd niet aflezen maar enkel zien verstrijken. Het herinnert ons wellicht aan de gevleugelde uitspraak dat tijd geld is. Het kunstwerk zorgt ervoor dat we even stilstaan bij de waarde die we aan tijd toekennen. www.vanlanschot.nl/kunst

8 PurSang 2 | 2014

PS2_8-11_Korte berichten.indd 8

28-04-14 10:44

De wereld van van lanschot

Duurzame koffie op alle kantoren Bezoekers van verschillende kantoren van Van Lanschot konden al genieten van de fairtrade koffie van Smit & Dorlas. De samenwerking met de Nederlandse koffiebranderij beviel zo goed, dat nu de klanten van alle kantoren worden ontvangen met een kopje koffie van het merk.

Smit & Dorlas heeft net als Van Lanschot een rijke historie. Al ruim 190 jaar worden ambachtelijke melanges in eigen huis gebrand.

De Arabica- en Robusta-bonen groeien op plantages in Tanzania, Peru en Mexico en worden voor een eerlijke prijs rechtstreeks ingekocht bij kleine boeren.

Nieuw managementteam Richard Bruens geeft leiding aan het nieuwe managementteam Private Banking van Van Lanschot.

Graag stellen we de leden aan u voor. fotografie

Ton van Til

Het managementteam bestaat uit drie regiodirecteuren Mark Buitenhuis (regio Zuid-West), Chris Zegers (regio Noord-Oost) en Eric Meiring (regio Noord-Holland). Ook Philippe Mol, directeur Private Office en Chief Commercial Officer, heeft zitting in dit team. Bart Horsten is directeur Wealth Management Products & Services.

De dienstverlening over beleggings-, hypotheek- en structureringsadvies vallen onder zijn verantwoordelijkheid.

Tot slot is Marjolein van Dongen hoofd Business Improvement. Ze schakelt tussen het hoofdkantoor en de commercie om zo onze dienstverlening verder te verbeteren.

Het MT Private Banking van Van Lanschot: (v.l.n.r.)

Bart Horsten, Richard Bruens, Marjolein van Dongen, Mark Buitenhuis, Eric Meiring, Chris Zegers en Philippe Mol

PurSang 2 | 2014 9

PS2_8-11_Korte berichten.indd 9

28-04-14 10:45

De wereld van van lanschot

Van Lanschotmedewerkers voor de klas In het kader van Bank voor de Klas gaven enthousiaste Van Lanschot- en Kempen-medewerkers onlangs ruim 130 gastlessen aan basisschoolleerlingen van groep zes tot acht.

colofon en Disclaimer PurSang is een uitgave van Van Lanschot Bankiers HOOFDREDACTIE Jeroen Rovers en harm theuns CONTACT

pursang@vanlanschot.com |

Www.vanlanschot.nl/pursang PRODUCTIE EN REALISATIE Pelican Custom, Amsterdam | 020-758 1000 | Www.pelicancustom.nl Deze publicatie is opgesteld door F. van Lanschot Bankiers N.V. (‘Van Lanschot’) en bevat mogelijk ook een of meer artikelen die zijn opgesteld door dochterondernemingen van Van Lanschot, te weten Kempen & Co N.V. (‘KCo’) of Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’).

De gegevens die zijn gebruikt in de door Van Lanschot, KCo of KCM opgestelde artikelen zijn ont-

fotografie

Nobert Waalboer

leend aan bronnen die door de opsteller betrouwbaar worden geacht. Van Lanschot, KCo en KCM

John Hak, directievoorzitter Kempen & Co tijdens de kick-off

Bank voor de Klas is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Banken en vond plaats tijdens ‘De Week van het Geld’ in maart.

Medewerkers van vijftien Nederlandse banken verzorgden samen 3.500 gastlessen voor circa 100.000 basisschoolleerlingen uit heel Nederland. De gastdocenten lieten de kinderen zien hoe je bewust om kunt gaan met geld.

Tijdens de gastlessen werd de Cash Quiz gespeeld, een interactief spel dat kinderen op een leuke manier geldwijs maakt. De Cash Quiz, gebaseerd op de leerlijn financiële educatie van het Nibud, werd aan het eind van de les aan de deelnemende scholen geschonken ter aanvulling op het reguliere lesmateriaal. www.bankvoordeklas.nl

streven naar zo accuraat mogelijke informatie, maar aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

De strekking van de artikelen en de daarin opgenomen aanbevelingen gelden per de dag van publicatie; eventuele wijzigingen daarin kunnen zonder voorafgaande aankondiging worden gedaan zodra wij daartoe aanleiding zien.

De inhoud van deze publicatie is niet bedoeld en dient ook niet te worden beschouwd als een aanbod of als een uitnodiging om enige van de hierin genoemde financiële instrumenten te kopen of te verkopen. Een belegging in de in deze publicatie genoemde financiële instrumenten is mogelijk niet geschikt voor elke belegger, u dient de passendheid van een beleggingstransactie telkens te beoordelen in het licht van uw eigen omstandigheden en doelstellingen. Raadpleeg hiervoor uw beleggingsadviseur.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast Nedam, Befimmo, HAL Trust N.V., Ctac N.V., Hes beheer, Intereffekt Brazilië Warrants, Intereffekt China Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe Steen Investments, VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO op als liquidity provider voor de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot Note 12-19, Kempen Deep Barrier Note 11-16, Kempen Deep Barrier Note II 11-16, Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie Note, , Kempen Property Trigger Note 10-15, Van Lanschot Azie Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium Note 11-16, Van Lanschot Dutch Trigger Note 11-14, , Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21, Van Lanschot Index Garantie Note Azie 12-19 , Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed 12-18, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta Obliga, Van Lanschot Eurozone - Trigger Note 14-19, Van Lanschot Eurozone - Trigger Plus Note 14-19, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone Feb 13-19 Kempen 3,5% Rente Vast & Variabel Note Kempen 4% Rente Vast & Variabel Note. De Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot houdt alle aandelen A van Van Lanschot. Van Lanschot, KCo en/of KCM kunnen van tijd tot tijd beleggingen hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen.

Het is mogelijk dat zowel Van Lanschot als de aan haar gelieerde ondernemingen (short- of long) posities hebben in de financiële instrumenten die worden genoemd in deze publicatie. Ook doet de mogelijkheid zich voor dat Van Lanschot financiële diensten, zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven die in deze publicatie worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pen-

Verhuizing naar Amsterdam

sioenfondsen of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze

Enkele afdelingen van het hoofdkantoor van Van Lanschot zijn verhuisd van ‘s-Hertogenbosch naar Amsterdam.

Van Lanschot heeft de kans gekregen om een prachtig kantoorpand aan de Apollolaan te betrekken. Deze locatie voldoet aan onze behoefte om centraler te opereren en dichter bij een groot deel van onze klanten te zitten. Diverse specialismen en een deel van het hoofdkantoor zijn in maart overgegaan naar het nieuwe bezoekadres. Ook kantoor Amsterdam is hier gevestigd.

Van Lanschot Bankiers, Apollolaan 150, 1077 BG Amsterdam

niet toegestaan de gegevens in deze publicatie geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in welke

financiert. Van Lanschot heeft een beleid ter voorkoming van belangenconflicten. Dit beleid kunt u terugvinden op onze website www.vanlanschot.nl.

De beloning van de opstellers van deze publicatie is niet gekoppeld aan door Van Lanschot verrichte zakenbanktransacties voor de bedrijven die in deze publicatie worden genoemd. Het is vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Van Lanschot. KCM is een dochteronderneming van KCo, KCo is een dochteronderneming van Van Lanschot. Van Lanschot en KCo staan als bank onder toezicht van De Nederlandsche Bank N.V., Postbus 98, 1000 AB, Amsterdam. Beide zijn in het bezit van een vergunning op grond van artikel 2:11 van de Wet op het financieel toezicht. Van Lanschot en KCo zijn tevens als beleggingsonderneming geregistreerd bij de AFM, Postbus 11723, 1001 GS, Amsterdam in het Wft-register. KCM is een beleggingsonderneming en tevens beheerder van beleggingsinstellingen en heeft in die hoedanigheden een vergunning. KCM staat onder toezicht van de AFM.

10 PurSang 2 | 2014

PS2_8-11_Korte berichten.indd 10

30-04-14 13:39

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Uit het archief van Van Lanschot

Ratelende tikker In de negentiende eeuw werden beurskoersen en handelsberichten verspreid met deze beurstikker. Tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw was dit hét symbool van de wereldwijde beurshandel.

In Nederland werden de telegrafische apparaten ingevoerd door de N.V. Tikkerdienst Amsterdam. Om tijdens de beursuren in de hoofdstad de koersontwikkelingen door te geven, werd met een tik op de seinsleutel een morsecode telegrafisch doorgegeven. De beursinformatie met bijbehorende fondsnamen kwam op een papierstrook, de tickertape, bij de ontvanger binnen.

De stolp dempte het geluid van de almaar ratelende beurstikker. Het werk van telegrafisten was niet altijd makkelijk: de opleiding was zwaar en ook kregen ze vaak last van wat wij nu kennen als muisarm of sms-duim.

Agenda One Man One Beach

daarbij niet om de oorsprong van het werk of de kunstenaar, maar stimuleert bezoekers de werken te bekijken vanuit hun persoonlijke gevoelens. www.rijksmuseum.nl

grachtenpanden. Maak een wandeling langs parterres, tuinhuizen, moestuinen en fruitbomen. www.opentuinendagen.nl

Heropening

T/m 7 juni Galerie De Scheepskamer, Sneek

27 juni Mauritshuis, Den Haag

De Deen Ken Zier exposeerde zijn olieverfschilderijen eerder in Scandinavië, Engeland en Duitsland.

Voor zijn indrukwekkende serie One Man One Beach maakte hij een jaar lang iedere dag een schilderij van hetzelfde strand. Het resultaat is een reeks zeer realistische en dromerige werken.

Na een jarenlange renovatie gaat Het Mauritshuis weer open. Na een feestelijke opening is de wereldberoemde collectie – met onder meer het Meisje met de parel – tot middernacht gratis te bezoeken. www.mauritshuis.nl

SCHILDERIJ RECHTS: Johannes Vermeer, 1632-1675, Meisje met de parel, c. 1665, doek, 44,5 x 39 cm

www.scheepskamer.nl

ZomerExpo

Art Basel

29 mei t/m 31 augustus Gemeentemuseum Den Haag

19 t/m 22 juni MCH Messe Schweiz, Basel

Deze open verkooptentoonstelling heeft dit jaar het thema licht. Iedereen die wil mag werk insturen.

Tijdens drie voorrondedagen worden 250 kunstwerken gekozen door een vakjury.

In het derde weekend van juni trekt de hele kunstwereld naar Basel, een van de belangrijkste kunstbeurzen ter wereld. Bent u nog op zoek naar een Warhol? Dan is dit de plek.

www.zomerexpo.nl

www.artbasel.com

Kunst is therapie

Open Tuinen Dagen

T/m 7 september Rijksmuseum, Amsterdam

20 t/m 22 juni Diverse locaties, Amsterdam

De Britse filosofen en schrijvers Alain de Botton en John Armstrong voorzien 150 objecten in het Rijksmuseum van een nieuw bijschrift. Het gaat

Ruim 25 particulieren en instellingen openen hun (tuin)deuren voor het publiek. Liefhebbers kunnen een kijkje nemen in de tuinen van bijzondere

Manifesta 10 28 juni t/m 31 oktober The State Hermitage Museum, Sint-Petersburg

De toonaangevende en experimentele kunstbiënnale vindt dit jaar in Sint-Petersburg plaats. Een aanrader voor liefhebbers van hedendaagse kunst. www.manifesta.org

PurSang 2 | 2014 11

PS2_8-11_Korte berichten.indd 11

28-04-14 10:45

‘Ik voel me thuis tussen de bèta’s’ Jaska de Bakker overziet als CFO van Royal HaskoningDHV megaprojecten in onder meer Brazilië, Qatar en Indonesië.

Hoe het is om aan de top te functioneren tussen ingenieurs? ‘Mijn manier is beter, is de beste – zo’n attitude kom je hier nauwelijks tegen. Ingenieurs zijn oplossingsgerichte mensen met een open blik. Dat bevalt me goed.’ tekst

Hans Verstraaten Martin Dijkstra

fotografie

PS2_12-17_Coverstory.indd 12

28-04-14 10:46

Coverstory

PurSang 2 | 2014 13

PS2_12-17_Coverstory.indd 13

28-04-14 10:46

Coverstory

Z

e kwam van buiten, van Leaf, een Nederlandse multinational gespecialiseerd in snoepgoed, bekend van onder meer Venco en Sportlife.

In 2010 werd ze Chief Financial Officer (CFO) en lid van de Raad van Bestuur van DHV, genoemd naar de ingenieurs Dwars, Heederik en Verheij die dit advies- en ingenieursbureau in 1917 oprichtten. Ze kwam terecht in een wereld van enorme waterzuiveringsprojecten, uitgebreide havenprojecten en – om nog eens wat te noemen – megagrote vliegveldprojecten, waar de ingenieurs de centrale rollen vervullen. Een wereld van bèta’s.

‘Heerlijk!’ zegt ze meteen, op de vraag hoe dat was, in zo’n wereld terechtkomen. ‘Ik voel me thuis tussen die bèta’s, die ingenieurs.

Een heel rationele wereld, wat betekent dat je op de inhoud kunt overtuigen. Je komt weinig politieke machtsspelletjes tegen; gelukkig maar, want daar houd ik helemáál niet van. Ingenieurs zijn van de inhoud, van de argumenten. Ze houden heel erg van hun vak – en van de beste oplossingen. Waar we in dit bedrijf soms op moeten letten is dat dit niet te ver doorslaat: dat de oplossing mooier is dan nodig en dan waar voor betaald wordt. Maar afgezien daarvan: ingenieurs zijn oplossingsgerichte mensen. Ze kijken met een open blik: hoe kunnen wij dingen het beste doen? Mijn manier is beter, is de beste – zo’n attitude kom je hier nauwelijks tegen. Dat bevalt me goed.’

‘Je komt in deze sector weinig politieke machtsspelletjes tegen; gelukkig maar, want daar houd ik helemáál niet van’ Wat natuurlijk ook een reden is dat ze zich in deze wereld zo thuisvoelt: ze is zelf een echte bèta. Net als haar ouders en een van haar broers, een gepromoveerd natuurkundige. De middelbare school ging haar goed af en ze koos daarna als vanzelfsprekend voor een exacte studie: ‘Niet voor wiskunde, dat vond ik iets te abstract. Ik koos voor econometrie, wat in feite toegepaste wiskunde is. Dat vind ik belangrijk: dat je direct kunt toepassen wat je leert.’

Jaska de Bakker werd CFO van DHV in 2010, toen de gevolgen van de kredietcrisis pas echt goed merkbaar werden, zeker in deze branche, waar veel opdrachten door overheden worden

verstrekt en veel van die overheden noodgedwongen fors moesten bezuinigen. Het was een harde tijd. Vanaf de zomer van 2011 waren er de eerste gesprekken voor een fusie met branchegenoot Royal Haskoning, ook opgericht door ingenieurs, in 1881. Jaska de Bakker had een belangrijke rol in de fusie die in de zomer van 2012 tot stand kwam. Vanaf dat moment was ze CFO van Royal HaskoningDHV. Terugblikkend: ‘Als er een grote storm op komst is, kun je beter in een grote boot zitten dan in twee kleintjes. We zien dan ook dat we redelijk uit de crisis zijn gekomen. Ik denk dat dat zonder fusie veel moeilijker was geweest. Maar ook als er geen crisis was geweest, zouden we die fusie hebben gewild. Omdat we van beide kanten inzagen en inzien dat we heel goed bij elkaar passen, zowel qua diensten als qua geografie. Op beide vlakken vullen we elkaar op veel punten aan.’

En ook qua cultuur? Want daar gaat het bij menige fusie nogal eens mis.

‘Ja. Omdat ingenieurs dezelfde taal spreken en doorgaans niet voorzien zijn van al te grote ego’s. Maar belangrijker misschien: als je kijkt naar culturen, dan ging het eerder om cultuurverschillen binnen DHV en Royal Haskoning dan tussen DHV en Royal Haskoning. Onze mensen zijn gewend goed met de klant te schakelen, wat ook zo hoort. Als die klant de lokale overheid is, dan ben je anders gewend te werken dan als die klant bijvoorbeeld Heineken is. En we hebben binnen beide bedrijven dat soort mensen. Je voegt juist die groepen medewerkers bij elkaar die voor hetzelfde type klant werken. De fusie is een groot succes – maar de business heeft het wel moeilijk gehad, vooral door de marktomstandigheden, zeker in Europa met al die overheidsbezuinigingen. We moesten afscheid nemen van een aantal mensen. Vervelend, heel vervelend, maar wel nodig. We zijn nu geografisch goed gespreid.

In West-Europa hebben we ons aangepast; in Azië groeien we en ook in Afrika zit nog veel groei. We hebben heel veel expertise in huis. Ik zie het positief in.’

Royal HaskoningDHV is met 6500 medewerkers wereldwijd marktleider in onder meer waterzuivering, meer in het bijzonder in Nereda, een duurzame en kostenbesparende biologische technologie voor afvalwaterzuivering. Maar het concern is wereldwijd ook een van de grootste spelers wat betreft ontwerp en engineering van luchthavens, tunnels, havens en bescherming tegen overstromingen. Het bedrijf maakte het winnende masterplan voor de nieuw te bouwen grootste luchthaven ter wereld bij Peking en werkt mee aan het ontwerp voor een enorme brugtunnelcombinatie in Qatar.

Onlangs bezocht Jaska de Bakker Jakarta, de stad die jaarlijks zowat tien centimeter zakt. Ter voorkoming dat Jakarta vroeg of laat onderloopt, wordt er van alles gedaan – zoals de bouw van

14 PurSang 2 | 2014

PS2_12-17_Coverstory.indd 14

28-04-14 10:46

Coverstory

PurSang 2 | 2014 15

PS2_12-17_Coverstory.indd 15

28-04-14 10:46

Coverstory

‘Wij mogen best wat meer doen aan onze naamsbekendheid.

Als je iets goeds hebt gedaan, vertel het dan ook’ eilanden voor de kust, ontworpen door onder meer Royal HaskoningDHV. Een megaproject van vele jaren. Ze stond op een van de eilanden, keek naar Jakarta en overzag het project. ‘Best trots, ja.’

Die trots hebben ook de ingenieurs en de rest van de medewerkers – maar dat zijn nou eenmaal geen types die grote prestaties van de daken schreeuwen, integendeel. ‘Ze zijn te bescheiden,’ zegt ze. ‘We worden vanuit de hele wereld gebeld. Toch mogen we best wel wat meer doen aan onze naamsbekendheid. Ik zeg daarom: als je iets goeds hebt gedaan, vertel het dan ook – op congressen, op internet.’

Het concern heeft tienduizenden projecten lopen, klein, groot, reusachtig. Sommige projecten hebben een looptijd van maanden, andere van vele, vele jaren. Hoe houdt ze al die projecten als CFO in de gaten? ‘Ik kan natuurlijk niet alles in de gaten houden. Waar je voor moet zorgen is dat de mensen die lager in de organisatie zitten – de controllers – de projecten kennen en dat je de juiste processen inricht om projecten onder controle te houden. En ik ben dan wel een bèta, maar ik ga af en toe wel degelijk af op mijn intuïtie. Als ik voel dat iets niet klopt, dan graaf ik door. Heel belangrijk bij ons: voortdurend inschatten hoe de projecten ervoor staan. Dat is onze core business. Dat was overigens wennen in het begin. Toen ik hier kwam, dacht ik: ik heb geen kennis van deze sector, ik kom uit de consumentengoederen. En zo vergat ik weleens mijn intuïtie te volgen. Er waren soms dingen gaande waarvan ik dacht: dit voelt niet goed, maar dat zal wel komen omdat ik de sector niet goed ken. Terugkijkend weet ik dat dat gevoel terecht was en dat ik ernaar had moeten luisteren.’

De CFO is doorgaans degene in de Raad van Bestuur die op de rem trapt.

‘Dat vind ik niet zo’n prettige formulering. Ik laat zien wat de effecten zijn van bepaalde beslissingen. Willen we het dan nog steeds doen, ja of nee? Ik ben iemand die risico’s van tevoren zo precies mogelijk in kaart wil brengen. Beslissingen moeten op feiten gebaseerd zijn. Ik wil dat die op tafel liggen. Een CEO – ook onze CEO Erik Oostwegel – is meer de ondernemer. Dat is ook goed. Maar ik focus me op de risico’s, de financiële consequenties. Dat is niet alleen mijn rol, dat zit ook zo in mijn karakter.’

16 PurSang 2 | 2014

PS2_12-17_Coverstory.indd 16

28-04-14 10:47

Coverstory

Dus geen CEO in de toekomst?

‘Mensen roepen weleens dat ik dat zou moeten of kunnen. Maar het antwoord is: nee. CEO is niet mijn ding.’ Een andere reden waarom ze geen CEO wil worden geldt inmiddels niet meer. Ze dacht dat ‘voor de troepen staan’ niets voor haar was. Maar de laatste maanden heeft ze aan vele afdelingen en medewerkers presentaties gegeven en dat ging haar goed af. Ze is doende met een roadshow in het kader van de nieuwe strategie. Daarin geeft ze ook aandacht aan de medewerkersparticipatie; een plan, ontwikkeld in samenwerking met Van Lanschot, om de werknemers van Royal HaskoningDHV financieel te laten participeren in de resultaten van hun onderneming.

‘Wij zijn niet beursgenoteerd. Wij zijn in handen van twee stichtingen. Via certificaten van aandelen kunnen onze medewerkers een belang opbouwen. Het idee is dat je als medewerker dan ook een beetje eigenaar bent van het bedrijf. Dat vind ik zelf heel mooi. En heel belangrijk. Het kan zorgen voor extra binding en motivatie.

De formule voor de waardering van de certificaten volgt ons vermogen: als het eigen vermogen stijgt, stijgt de waarde van een certificaat, en andersom natuurlijk. In het bestuur van onze grootste stichting zit één vertegenwoordiger van de certificaathouders.

Dus op die manier is er voor certificaathouders ook nog zeggenschap over de onderneming.’

Medewerkersparticipatie

Van Lanschot heeft jarenlange ervaring op het gebied van implementatie en beheer van optie- en aandelenplannen voor medewerkers van grote ondernemingen. Voor niet-beursgenoteerde ondernemingen, zoals Royal HaskoningDHV, wordt deze dienstverlening geleverd in combinatie met een onderhandse markt, om handel in bijvoorbeeld certificaten van aandelen mogelijk te maken. Wilt u hierover meer informatie? Neem dan contact op met Rutger Gevers Deynoot op 036 548 27 70 of via ems@vanlanschot.com. www.vanlanschot.nl/participatieplan

Onlangs ontdekte Elsevier een trend: de opkomst van de vrouwelijke CFO. Er werden er zes genoemd, onder wie Jaska de Bakker.

‘Het werd een keer tijd!’ lacht ze. Serieus: ‘Het is een natuurlijke instelling van beslissers om als ze iemand voor een job zoeken, te zeggen: we hebben een goede nodig! En bij een goede denken ze automatisch aan een soort kloon van zichzelf. En aangezien tachtig procent van de beslissers man is, is de kans groot dat zo’n kloon dus man is. Die mannen zijn zich daar echt niet van bewust. Dat moet eerst gebeuren: ze er bewust van maken. Anders blijft het zo langzaam gaan.’

Ze wil de rol van de vrouwelijke topmanager overigens niet overdrijven. Het is niet zo dat het paradijs op aarde zal aanbreken als bedrijven door vrouwen geleid worden. Maar goed: ‘Het zou kunnen dat vrouwen net iets vaker het belang van het geheel – van het bedrijf maar ook van de maatschappij – boven hun eigen belang stellen.’

Dan: ‘Ik ben voor diversiteit in de Raad van Bestuur. Maar daarbij heb ik het niet alleen over mannen en vrouwen. Ik heb het ook over achtergronden, opleidingen, persoonlijkheden. De rest van onze Raad van Bestuur zit al twintig jaar of meer in het bedrijf. Ik ben degene die van buiten komt – met een andere achtergrond. Mijn taak is mede, en niet in de laatste plaats: zorgen voor een frisse blik.’

PurSang 2 | 2014 17

PS2_12-17_Coverstory.indd 17

28-04-14 10:47

SchaapCitroenMartens_Pursang_225x285_0414.indd 1

10.04.14 15:35

BELEGGEN

De geldmachine In deze rubriek komt telkens een bedrijf aan bod waarvan het aandeel door Van Lanschot goed gewaardeerd wordt. Deze editie: Goldman Sachs. tekst

Hans Verstraaten

T

he money machine, The evil empire, Golden Slacks, Vampire Squid, Masters of the Universe.

Haar bijnamen variëren van enigszins neutraal tot ronduit negatief. Goldman Sachs: ‘s werelds slimste en rijkste investeringsbank of duister bolwerk van machinaties en manipulaties?

Robert Rubin, Henry Paulson, Mario Draghi en Mario Monti, om maar wat namen te noemen, ze hebben allemaal bij Goldman Sachs gewerkt. Waar er ook ter wereld een renteverhoging of ander financieel ingrijpen plaatsvindt, Goldman Sachs lijkt er invloed op te hebben. The evil empire, het klinkt even spannend als sinister; nochtans hebben hele batterijen journalisten, onderzoekers en officieren van justitie dit nooit echt hard kunnen maken. Zag Goldman Sachs de kredietcrisis aankomen en ging ze daarom short? Kan zijn, maar een kolos als Goldman Sachs wedt altijd op vele paarden, ook op short gaan. Heeft Goldman Sachs Griekenland dusdanig met schuldenlasten overladen dat het land nog nét niet failliet ging? Kan zijn, maar niemand dwong de Griekse regering daartoe.

De bank lokt al die negatieve publiciteit ook uit. Het is een zeer gesloten bolwerk. Maar soms is het dat niet, zoals vorig jaar, toen vice-president Greg Smith ontslag nam en in de The New York Times de bank beschuldigde haar klanten te behandelen als ‘muppets’.

Reactie van de bank: wij kunnen alleen succesvol opereren als wij geld verdienen voor onze klanten. En dat doet Goldman Sachs, bijna altijd zeer succesvol.

Marcus Goldman richtte de bank in 1869 op; zijn schoonzoon Samuel Sachs werd vervolgens partner. Gaandeweg ging de bank zich met steeds meer financiële transacties bezighouden, van de handel in aandelen en obligaties tot en met het begeleiden van initial public offerings (IPO’s), ofwel bedrijven naar de beurs brengen. In 1999 werd de bank zélf beursgenoteerd, wat tot een cultuuromslag leidde: hele managementlagen werden voorzien van aandelen en die moesten uiteraard wel – koste wat kost – blijven stijgen. En daarbij waren er de steeds extravagantere bonussen. Hebzucht deed zijn intrede en werd heer en meester.

Maar het werkt. De bank telt nu 31.000 medewerkers. De winst in 2013 kwam uit op $ 9,3 miljard. De gemiddelde compensatie per medewerker dat jaar: $ 622.000. Hoe dan ook: de bijnaam the money machine klopt in elk geval wel.

Marcus Goldman

Wat vindt Van Lanschot van Goldman Sachs?

Onze opinie op Goldman Sachs is Outperform. Goldman Sachs is de absolute wereldtop onder de grote zakenbanken, zowel qua marktaandeel als qua winstgevendheid. In brokerage (handel in financiële producten) en investment banking (onder meer begeleiding van aandelenemissies) is de reputatie van de bank ongeëvenaard goed. Cliënten kiezen graag voor Goldman’s expertise – ondanks dat de integriteit in de media meer dan eens in twijfel is getrokken in het verleden. De bank bezit een sterke balans, met kernkapitaalratio’s die ruimschoots voldoen aan de vereiste minima. De huidige fase van de economische cyclus is gunstig voor zakenbanken. Een aantrekkende economie gaat doorgaans gepaard met een hogere activiteit op de kapitaalmarkten. Zo komen er meer ondernemingen naar de beurs en vinden er meer fusies en overnames plaats. Tevens resulteren hogere koersen op aandelenmarkten vaak in een hogere instroom van beheerde gelden en hogere transactievolumes bij brokerage.

Thierry Parihala werkt bij Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’) voor Van Lanschot Bankiers als Specialist Aandelen. KCM verricht diensten op het gebied van asset management / investment management. Als zodanig kan KCM van tijd tot tijd beleggingen hebben, al dan niet in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen of ten behoeve van derde partijen, in Goldman Sachs. KCM kan transacties in Goldman Sachs verrichten die contrair zijn aan de inhoud van deze opinie. Ook de opsteller van dit artikel kan op enig moment posities in Goldman Sachs hebben.

PurSang 2 | 2014 19

PS2_19_Indrukwekkend aandeel goldman.indd 19

28-04-14 10:47

Bancair

De Charity Service van Van Lanschot

Gericht geven De begin dit jaar opgerichte Charity Service van Van Lanschot biedt relaties informatie en advies om effectief en doelgericht te geven aan goede doelen en projecten. Relaties krijgen begeleiding bij het opstellen van een filantropische geefstrategie, het in kaart brengen van de financiële gevolgen van geven en het selecteren van goede doelen en projecten die in lijn liggen met hun wensen. Daarbij spelen zowel emotionele, financiële als fiscale factoren een rol. tekst

Hans Verstraaten Sander Nagel

fotografie

H

et lijkt een trend: mensen die niet zomaar aan een goed doel willen geven, maar aan een doel waar ze een band mee hebben.

Vaak gaat het om een hechte, emotionele band met een doel waar ze bij betrokken willen zijn. Zomaar een voorbeeld: een van je dierbaren is overleden aan een ziekte. Je wilt om die reden schenken aan een doel dat zich op wetenschappelijke wijze bezighoudt met onderzoek naar die ziekte. Maar hoe vind je het meest geschikte doel? Op welke manieren kun je als gever het verschil maken? Bij welk soort organisatie heb je het gevoel dat het meest bereikt wordt? Vragen als deze - gesteld door relaties van Van Lanschot - waren de voornaamste redenen dat de bank begin dit jaar Van Lanschot Charity Service oprichtte. Van Lanschot Charity Service ondersteunt klanten die aan een goed doel willen schenken, maar bijvoorbeeld hulp wensen om tussen die tienduizenden goede doelen die Nederland telt net dat ene goede doel te vinden dat bij hen past, waar zij hun

hart in kwijt kunnen. Tevens helpt Van Lanschot Charity Service een klant bij het kiezen van de juiste vorm waarin de schenking kan plaatsvinden. Dat kan een eenmalige schenking zijn, maar ook een fonds op naam, een testament of een speciaal voor dit doel op te richten eigen stichting (zie pagina 23).

Onafhankelijk De Van Lanschot Charity Service opereert geheel onafhankelijk: bij het selecteren en vergelijken van geschikte goede doelen maakt Van Lanschot gebruik van een onafhankelijke database, de Kennisbank Filantropie. Deze database, die wordt beheerd door de stichting Kennisbank Filantropie, bevat een zeer grote hoeveelheid informatie over duizenden Nederlandse goede doelen.

Onder meer: waar ze voor staan, wie erachter zit, wat er met de gelden gebeurt, hoe er verantwoording wordt afgelegd, hoeveel personeel ze in dienst hebben, welk deel van de financiën aan overhead wordt besteed etcetera. Daarnaast maakt de Kennisbank Filantropie gebruik van een voorspellende methodiek die de

20 PurSang 2 | 2014

PS2_20-23 Charity Desk.indd 20

28-04-14 10:48

Bancair

Fot

waarschijnlijkheid van een positieve maatschappelijke prestatie van een fonds inzichtelijk maakt: de ‘Performance Prediction Scan’ (PPS).

Deze methodiek is door het Erasmus Centre of Philanthropic Studies ontwikkeld en maakt het mogelijk om de kans op positieve maatschappelijke prestaties van verschillende goededoelenorganisaties met elkaar te vergelijken.

Andrew Mackay, manager Charity Service: ‘Door de persoonlijke gesprekken die een banker met zijn klant voert, komen ook onderwerpen als maatschappelijke betrokkenheid en filantropie aan de orde.

We hebben gemerkt dat er bij het bieden van oplossingen behoefte bestaat aan een verdere verdieping, daarom hebben we de Charity Service opgericht. Mijn ideaal is dat een klant op basis van onze adviezen gericht en effectief aan de slag gaat met zijn of haar filantropische ambities en er het gevoel aan overhoudt dat er iets belangrijks in zijn of haar leven is bijgekomen.’

De klant beslist Hoe gaat zo’n proces in zijn werk? Het adviestraject van de Charity Service werkt middels een stappenplan. Om te beginnen wil Van Lanschot zo precies mogelijk weten wat voor de klant de achterliggende redenen zijn om te schenken. Beter gesteld: wat haar of zijn droom is. Ook wil de bank weten aan welke doelen de klant in het verleden heeft geschonken en hoe dat bevallen is. En zo nodig komen ook eisen aan bod: wil een klant een doel met een grote naamsbekendheid, voorzien van een keurmerk, met een geheel transparante kostenstructuur en een te verantwoorden overhead? En, niet bepaald onbelangrijk, wil de klant dat het een ANBI-instelling is? ANBI is een wettelijk begrip dat staat voor Algemeen Nut Beogende Instelling – instellingen zonder winstoogmerk en met een transparant beleid annex boekhouding; dit zijn tevens instellingen waaraan bij het geven fiscale voordelen zijn verbonden, vooral als zij op culturele terreinen opereren.

Dan is er natuurlijk de vraag hóé de klant wil gaan geven. De Charity Service licht de klant niet alleen voor over het verschil tussen schenkingen, fondsen op naam en op te richten stichtingen, maar legt ook het verschil uit tussen privé of vanuit een vennootschap geven en wat de financiële consequenties en eventuele voordelen zijn van bepaalde opties. Indien nodig verwijzen de professionals van Charity Service de klant naar een fiscalist of een notaris. De Charity Service ondersteunt, helpt, zoekt, graaft, informeert en analyseert. Zij zal echter nooit zeggen: ‘U moet aan dat doel schenken.’ Die keus is aan de klant. ’Wij adviseren op maat’, zegt Andrew Mackay. ‘Welke doelen en welke aanpak passen het beste bij de klant? Maar filantropie kan ook een familieaangelegenheid zijn. Wij brengen dan de familie bijeen om de vraag te beantwoorden: wat zijn onze gemeenschappelijke waarden en doelen, en hoe kunnen we daar een verschil maken dat bij ons past, op een manier waarbij de familie zich goed voelt.’

Rapport Zijn alle stappen doorlopen, dan komt Charity Service op basis van de wensen – en eventueel: eisen – van de klant met een adviesrapport.

Dat bevat een verslag van de besprekingen, een eerste aanzet tot een geefstrategie, informatie over de geselecteerde goede doelen en een vergelijking van mogelijke doelen (beide afkomstig van de Kennisbank Filantropie).

Eventueel kunnen enkele concrete projectvoorstellen van de geselecteerde goede doelen worden toegevoegd. Het laatste woord is uiteraard aan de klant.

‘De klant moet er het gevoel aan overhouden dat er iets belangrijks in zijn of haar leven is bijgekomen’

Andrew Mackay, manager Van Lanschot Charity Service

PurSang 2 | 2014 21

PS2_20-23 Charity Desk.indd 21

28-04-14 10:48

Bancair

Beelden Aan Zee:

Een privémuseum als goed doel

Maarten Steemers, penningmeester van museum Beelden aan Zee, over donaties, trustees en over de Charity Service van Van Lanschot.

Maarten Steemers (museum Beelden aan Zee) in gesprek met Andrew Mackay (Van Lanschot Charity Service)

Aan de kust van Scheveningen ligt, pal tegen de duinen aan, het museum Beelden aan Zee, een van de zeldzame private musea in Nederland. Museum Beelden aan Zee, de naam zegt het al, bevat vele zalen vol sculpturen, uit velerlei stromingen en delen van de wereld; het is het enige museum van het land dat volledig aan de moderne beeldhouwkunst is gewijd.

In de hal van het museum staat een reliëfportret van Theo en Lidia Scholten, het echtpaar dat het museum in 1994 oprichtte. Theo Scholten was een succesvol zakenman, gepromoveerd econoom maar ook een van de oprichters van NOVIB. En samen met zijn vrouw verwoed beeldenverzamelaar; een passie die zij wilden delen met het publiek.

Klik Maarten Steemers leerde het echtpaar zo’n 25 jaar geleden kennen.

Hij had eenzelfde passie voor sculpturen, al sinds zijn studententijd.

Alweer zeven jaar is Steemers penningmeester van het bestuur van museum Beelden aan Zee en combineert hij zijn passie met zijn expertise: hij was, tot hij met pensioen ging, 35 jaar lang accountant bij KPMG. Zoals hij zijn expertise ook ten dienste stelt als penningmeester van Malaika Kids - een stichting die weeskinderen in Tanzania helpt - en de Nationale Hoorstichting - een stichting die preventief werk verricht ter voorkoming van gehoorbeschadigingen. Alles bij elkaar kost het goededoelenwerk hem doorgaans zo’n vier, vijf dagen per week. Zijn uitgangspunt daarbij: ‘Je wilt iets bereiken met je doel, maar het moet wel leuk blijven. Er moet een klik zijn – niet alleen met het specifieke doel, maar met de mensen uit het bestuur en met de medewerkers.’ steun aan museum Museum Beelden Aan Zee wordt onder meer gesteund door de Bank Giro Loterij en donaties van particulieren en bedrijven. Bovendien kent het museum sinds een halfjaar een Board of Trustees. Liefhebbers van beeldhouwkunst kunnen voor minimaal € 10.000 een plek in de board ‘kopen’ en zodoende meedenken over aankopen door en exposities van het museum. Maar je kunt je niet zomaar inkopen; trustee word je op uitnodiging – en trustees hebben geen bestuurlijke verantwoordelijkheden. De trustee is naar Amerikaans voorbeeld, maar dan op zijn Nederlands; de bedragen die trustees in de Verenigde Staten betalen en de Amerikaanse gewoonte om een zaal of een hele vleugel te vernoemen naar een trustee werken hier niet.

Donaties van het bedrijfsleven ontvangt museum Beelden aan Zee ook, maar hun aandeel in de totale inkomsten van het museum is de laatste jaren vanwege de economische crisis teruggelopen. Jammer, vindt Steemers: ‘Bedrijven kunnen hier hun ontvangsten of andere bijeenkomsten houden, ze kunnen het gebruiken voor de uitstraling van hun MVO-beleid.’

Hij is zeer te spreken over de oprichting van de Charity Service van Van Lanschot: ‘Heel veel mensen willen iets doen met goede doelen, maar hebben geen idee wat precies. Dat is het traject waarin Charity Service ze bijstaat. Als matchmaker.’

Museum Beelden aan Zee heeft zich gepresenteerd aan de Charity Service, zoals meerdere goede doelen dat inmiddels hebben gedaan.

‘Dan weten ze van ons bestaan, onze idealen, onze doelstellingen.

Zo weten ze waar wij mee bezig zijn en voor welke private klanten wij eventueel geschikt zouden zijn. Meer verwacht ik niet, meer kan Van Lanschot wegens de regelgeving niet. Maar het is al heel wat.’

22 PurSang 2 | 2014

PS2_20-23 Charity Desk.indd 22

30-04-14 13:55

BANCAIR

SCHENKEN: DE MOGELIJKHEDEN GIFT Bij een gift kiest de klant voor een organisatie die hem of haar aanspreekt. De gift wordt via een bankoverschrijving overgemaakt. Wie vaker een instelling wil steunen, kan een (notariële) schenkingsovereenkomst overwegen. Deze kan een hogere belastingaftrek opleveren.

FONDS OP NAAM De klant schenkt een bedrag met een gerichte opdracht aan een goed doel, het zogenaamde hoofdfonds. Hij of zij bepaalt zelf de naam en doelstelling van het fonds. Deze doelstelling moet gerelateerd zijn aan het hoofdfonds. Het hoofdfonds besteedt het geld van de klant vervolgens aan het specifieke doel en zorgt voor de administratieve afhandeling.

EIGEN STICHTING Als oprichter stelt de klant zelf een bestuur samen. Met een notaris wordt de oprichtingsakte opgesteld met de wensen en doelstellingen van de klant. De stichting wordt ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel.

Voldoet deze stichting aan een aantal eisen – bijvoorbeeld dat er geen winstoogmerk is – dan kan bij de Belastingdienst een verzoek ingediend worden om de stichting aan te merken als een ANBI: Algemeen Nut Beogende Instelling. Zo kan de stichting de schenking zonder schenkbelasting ontvangen en is de schenking voor de klant mogelijk aftrekbaar voor de inkomstenbelasting.

TESTAMENT Er zijn twee opties: het legaat en de erfstelling.

Bij een legaat neemt de klant in zijn of haar testament een specifiek bedrag op dat na het overlijden aan een goed doel wordt nagelaten.

Bij erfstelling benoemt de klant in zijn of haar testament een goed doel tot erfgenaam van de nalatenschap. Deze nalatenschap betreft dan alle bezittingen minus schulden. Wanneer het goede doel een ANBI is, hoeft over de nalatenschap geen erfbelasting te worden betaald.

PurSang 2 | 2014 23

PS2_20-23 Charity Desk.indd 23

28-04-14 10:49

OOK WIJ GEVEN U GR A AG PERSOONLIJK ADVIES U bankiert bij Van Lanschot omdat zorgvuldigheid en integriteit cruciaal zijn als het om uw financiĂŤle zaken gaat. Bij de aanschaf van een exclusieve auto mag dat niet anders zijn. Kroymans vertegenwoordigt al enkele decennia de absolute top op automobielgebied. Zorgvuldigheid, integriteit en een persoonlijke benadering zijn onze kernwaarden. Wij nodigen u graag uit om dat te ervaren. Welkom bij Kroymans!

W W W.KROYMANS.NL

Soestdijkerstraatweg 64-66, 1213 XE Hilversum, Postbus 576, 1200 AN Hilversum, +31 (0) 35 646 22 00, info@kroymans.nl

Bancair

Culinaire droom Het idee om een grote culinaire lifestylebeurs te organiseren zat al jaren in zijn hoofd. Na de verkoop van zijn bedrijf had Frank de Kruijff (42), klant van Van Lanschot, alle tijd om dat concept uit te werken. Dit najaar beleeft De Tasty haar eerste editie in de Utrechtse Jaarbeurs. tekst

Sofie Vermooten Merlijn Doomernik

fotografie

Nieuwe stap ‘Ik startte twintig jaar geleden mijn bedrijf in de logeerkamer, met slechts een telefoon en een fax. Toen ik in 2007 de eerste aandelen verkocht aan een Britse koper, had ik zestig man in dienst en een kantoor in Nederland en Singapore. We organiseerden beurzen en congressen voor de energie-, olie-, gas- en petrochemische industrie.

Eind 2010 verkocht ik de laatste aandelen. In die periode dacht ik veel na over een volgende stap. Mijn plannen noteerde ik en werkte ik vervolgens geregeld bij. Na afronding van de verkoop ben ik met mijn vrouw en twee jonge kinderen voor tweeënhalf jaar naar Singapore gegaan. Ik heb daar onze vestiging verder uitgebouwd en vervolgens overgedragen. Terug in Nederland ben ik gaan kijken wat ik het allerliefst wilde doen.’

Culinair ‘Ik heb de hotelschool gedaan en jaren in de horeca gewerkt. Zelf ben ik dol op koken, lekker eten en drinken. Wat dat betreft was mijn tijd in Azië ook heel interessant, ze werken daar met heel andere smaken en combinaties. Het is erg leuk om het culinaire concept dat ik al jaren in m’n hoofd had uit te kunnen werken. Ik had destijds wel honderd ideeën, maar het moest natuurlijk wel haalbaar zijn en geen uit de hand gelopen hobby worden.’ zien en proeven ‘Er zijn veel vakbeurzen en culinaire festivals. Maar daar presenteren vooral horecaondernemingen zichzelf. Terwijl er in Nederland zoveel delicatessen, kookgerei en -apparatuur te krijgen zijn voor hobbykoks.

Dat willen we met De Tasty onder één dak brengen. Op de beurs vind je geen restaurants, maar leveranciers en producenten die hun producten laten zien en proeven. Bezoekers kunnen alles vastpakken en uitproberen.’

Exclusieve korting en uitnodiging

De Tasty vindt plaats op 11 en 12 oktober in de Jaarbeurs Utrecht. Van Lanschot biedt u € 17,50 korting op de toegangsprijs. Verzilver voor 30 juni uw korting op www.de-tasty.nl met de unieke code ‘Tasty14Vanlanschot’. Speciaal voor relaties van Van Lanschot organiseert De Tasty een gratis theeproeverij in samenwerking met Bredemeijer, fabrikant van luxe thee- en koffieproducten. Op zondagmiddag 12 oktober neemt Mariella Erkens, Nederlands Kampioen Theesommelier 2013, u mee in de wereld van thee-spijscombinaties. Proef verschillende soorten en kwaliteiten thee en ervaar verrassende smaakcombinaties met gerechten. Interesse? Stuur dan voor 30 juni een e-mail naar vanlanschot@de-tasty.nl om u aan te melden.

Echte smaak ‘De Tasty is er voor iedereen met een passie voor koken, lekker eten en drinken. Er is een kooktheater waar sterrenchefs demonstraties geven, er worden workshops gegeven en in de proeflokalen vind je proeverijen van bijvoorbeeld olijfolie, thee, koffie en wijn. Op de proefmarkt zijn allerlei producten van speciaalzaken zoals de kaasboer, slijterijen en delicatessenwinkels te vinden. Het heet niet voor niets De Tasty: het gaat allemaal om smaakbeleving.’

Kansrijk ‘Ik werk inmiddels met drie mensen fulltime aan De Tasty. Voordat we begonnen ben ik met heel veel mensen gaan praten om te kijken of ze er iets in zagen. Een enkeling vond het niet interessant, de rest zag er net als ik een markt voor. Per maand kijken er zo’n vier miljoen mensen naar kookprogramma’s en worden er 400.000 kook- en special-interestbladen verkocht. Als wij daar maar 1 procent van pakken, is de beurs een enorm succes.’

PurSang 2 | 2014 25

PS2_25_Klant in beeld.indd 25

28-04-14 10:56

beleggen

‘Het gevaar komt uit het oosten’ Het herstel van de economische groei zal in de tweede helft van 2014 doorzetten, maar turbulentie in Zuidoost-Azië kan roet in het eten strooien, verwacht Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers. Aandelen gedijen goed in dit scenario.

Jan Smit Gracia Lam portret Patrick Verbeeck tekst

illustratie

26 PurSang 2 | 2014

PS2_26-29 Luc Aben.indd 26

28-04-14 10:56

Credits Xxx

BELEGGEN

PurSang 2 | 2014 27

PS2_26-29 Luc Aben.indd 27

28-04-14 10:56

beleggen

I

ndicatoren zijn belangrijke graadmeters voor de economie. Althans, in de westerse wereld – de Angelsaksische landen voorop. Maar in landen als China zijn indicatoren dunner gezaaid. En als ze al voorhanden zijn, is het de vraag hoe betrouwbaar deze zijn. Best lastig, vindt Luc Aben. Helemaal nu de economische groei in China afneemt. De hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers signaleert turbulentie in Zuidoost-Azië. Die is volgens hem vooralsnog niet al te ernstig, temeer omdat voor deze schokbewegingen, net als doorgaans in het vliegtuig, vooraf is gewaarschuwd.

‘De liberalisering van dirigistische, op export gerichte economieën gaat nu eenmaal met turbulentie gepaard. Je kunt niet verwachten dat de economie van een land als China jaar op jaar met 10% blijft groeien. Maar het blijft spannend als er turbulentie wordt aangekondigd. Stel dat er een vleugel afbreekt...’

Om in luchtvaartjargon te blijven: rekent Aben op een serieuze crash, net als eind jaren negentig, toen het overgrote deel van Oost-Azië gebukt ging onder inzakkende valuta’s en dalende beurzen? Nee, zover zal het volgens hem waarschijnlijk niet komen.

‘De meeste Zuidoost-Aziatische landen hebben nu lagere schulden dan toen. Vooral in dollars en andere buitenlandse valuta’s zijn de schulden flink afgenomen. Bovendien hebben de centrale banken van deze landen nu grotere reserves. Daardoor is het besmettingsgevaar een stuk kleiner.’

Een staartrisico, zo kwalificeert Aben de kans op een nieuwe Aziëcrisis. Toch is hij er niet helemaal gerust over. ‘Het gevaar komt in de tweede helft van dit jaar wel degelijk uit het oosten’, waarschuwt de hoofdeconoom.

Veerkracht Deze donkere wolk daargelaten is Aben redelijk optimistisch over de vooruitzichten voor de wereldeconomie. Hij gaat uit van een verder herstel. Locomotieven van dit herstel zijn de Verenigde Staten en – in iets mindere mate – het Verenigd Koninkrijk. In december en januari zorgden tegenvallende Amerikaanse arbeidsmarktcijfers even voor lichte paniek. Was dit nu het gevolg van het extreem koude winterweer en dus een incident, of was er sprake van structurele veranderingen? De hoofdeconoom houdt het op het eerste. Volgens hem is de Amerikaanse economie bijzonder veerkrachtig. Om dit te illustreren refereert hij aan de economische groei van 2,7% in 2013. ‘Een hele prestatie’, aldus Aben. ‘Helemaal

wanneer je er ook nog eens rekening mee houdt dat de overheid vanaf het voorjaar veel minder is gaan uitgeven. Die bezuinigingen hebben de groei met 1% tot 1,5% gedrukt, schat ik.’

Het optimisme van Aben over de VS wordt extra ondersteund door de daling van de schulden, zowel bij gezinnen als bij banken en andere financiële instellingen. Deze schulden, die vanaf de eeuwwisseling pijlsnel toenamen, zitten inmiddels weer dicht bij het historisch gemiddelde. Oftewel: er is weer ruimte om te consumeren en dat is goed voor de economie.

Het gevaar dat de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de pret alsnog bederft met de afnemende stimuleringsmaatregelen – iedere maand koopt de Fed voor $ 10 miljard minder aan obligaties op – of een renteverhoging, acht Aben klein. De zogeheten tapering is al lang van tevoren aangekondigd en kan volgens de hoofdeconoom niemand meer verrassen. Een eventuele renteverhoging verwacht hij op zijn vroegst volgend jaar.

Structurele hervormingen Over de economie in de eurozone is hij iets minder enthousiast.

Gevoed door fractioneel betere groeicijfers mag het optimisme dan zijn toegenomen, er is volgens Aben nog genoeg werk aan de winkel in de muntunie. Structurele hervormingen: daaraan ontbreekt het volgens hem nog steeds in veel eurolanden.

28 PurSang 2 | 2014

PS2_26-29 Luc Aben.indd 28

28-04-14 10:57

BELEGGEN

‘Spanje en Portugal doen het aardig. Maar kijk naar een land als Frankrijk. President Hollande roept van alles, intussen is er nog niets geïmplementeerd. Voor Italië geldt min of meer hetzelfde: het rommelt, maar er gebeurt niets concreets.’

Toch ziet hij in Europa ook positieve ontwikkelingen. Misschien wel de belangrijkste is de geslonken kans op nieuwe problemen bij de grote banken. Aben vreesde aanvankelijk dat sommige banken de lakmoesproef aan de vooravond van de vorming van de Europese bankenunie niet zonder kleerscheuren zouden doorstaan. Omdat veel van deze financials, met het oog op deze test, de afgelopen maanden hun balans inmiddels hebben opgeschoond, is dit gevaar in zijn ogen geslonken. Een welkome self-fulfilling prophecy, aldus de hoofdeconoom. ‘De banken moeten wel. Tot nu toe konden ze, als de nationale toezichthouder voor de deur stond, “de rommel” snel onder het tapijt vegen. Het nieuwe, onafhankelijkere toezicht maakt dit straks veel moeilijker.’

Japan kansrijk Tot ingrijpende wijzigingen in de beleggingsstrategie heeft deze macro-economische analyse vooralsnog niet geleid. Van Lanschot blijft overwogen in aandelen. Hieraan liggen drie argumenten ten grondslag: de aanhoudende zoektocht naar rendement, het aantrekken van de economie, vooral die van de VS, en de nog steeds aantrekkelijke waarderingen. Ondanks de stijging van de koersen zijn aandelen volgens Aben nog steeds niet overdreven duur. Dat laatste geldt zeker voor Europese aandelen; die omschrijft hij als neutraal tot goedkoop. Voor Amerikaanse aandelen staat het sein op neutraal tot duur.

In Zuidoost-Azië heeft de bank de stevig overwogen positie in aandelen begin dit jaar enigszins teruggebracht tot gewoon overwogen, dit onder meer ten faveure van Japanse aandelen. Tot op heden mogen de talrijke budgettaire en monetaire maatregelen om de Japanse economie vlot te trekken gemengde resultaten hebben opgeleverd, dat kan ten positieve veranderen, denkt Aben. ‘De producentenprijzen en de industriële productie ontwikkelen zich goed. De stijging van de lonen blijft nog achter. Zodra de lonen stijgen, kan de consumptie verder aantrekken en dat is goed voor aandelen. En mochten de lonen onverhoopt niet stijgen, dan zal de Japanse centrale bank nieuwe stimuleringsmaatregelen inzetten.

Opnieuw goed voor de beurs’, licht hij toe.

Is er nog een mogelijkheid dat Van Lanschot de positie in aandelen de komende maanden gaat wijzigen? Die kans is aanwezig, beaamt de hoofdeconoom, zowel in op- als neerwaartse richting.

Een verdere overweging is mogelijk bij een correctie of bij duidelijke bewijzen dat de groeivertraging in de VS afneemt. Tot een reductie zou kunnen worden besloten als bedrijven geen kans zien de omzetten te verhogen. ‘De meeste aandelenmarkten hebben dit en vorig jaar vooral geprofiteerd van betere bedrijfsresultaten.

Daaraan lagen veelal kostenbesparingen en efficiencymaatregelen ten grondslag. Maar de omzetten gingen niet omhoog. Dat laatste is noodzakelijk, anders slaat het sentiment om. Bedrijven kunnen nu eenmaal niet blijven snoeien.’

Renteverhoging Ook een renteverhoging in de VS kan het enthousiasme van de bank over aandelen temperen. Aben: ‘De Fed zou daartoe kunnen overgaan als de economie te snel groeit en de inflatie

‘Het ontbreekt in veel eurolanden nog steeds aan structurele hervormingen’

omhoog schiet.’ Volgens Aben kan dat ook gevolgen hebben voor de Europese beurzen. ‘Als het in de VS regent, druppelt het bij ons.’ Maar voorlopig acht hij de kans op zo’n maatregel klein.

Janet Yellen, de nieuwe president van de Fed, zal daartoe zeker niet snel het initiatief nemen, verwacht hij. ‘Yellen is, net als Ben Bernanke, geen havik maar een duif.’

Bij de vastrentende waarden houdt Van Lanschot een voorkeur voor kwalitatief goede bedrijfsobligaties boven overheidsleningen.

In die laatste categorie heeft de bank de positie in Spaanse en Italiaanse staatsobligaties de afgelopen maanden iets opgehoogd.

Ook de belangen in grondstoffen en beursgenoteerd vastgoed zijn niet veranderd. Saai, maar welbewust, besluit Aben: ‘Als de vooruitzichten niet drastisch veranderen is er voor ons geen aanleiding de modelportefeuille ingrijpend aan te passen. Muteren om te muteren, daar is niemand bij gebaat.’

Volg Luc Aben via zijn blog op of op @Luc_Aben

www.vanlanschot.com

PurSang 2 | 2014 29

PS2_26-29 Luc Aben.indd 29

28-04-14 10:57

Directeur met topsportmentaliteit Marcel van Rijn bouwde Zenner in 27 jaar uit tot onbetwiste marktleider in de haaraccessoirebranche. En hij is nog net zo enthousiast als op zijn eerste werkdag.

TEKST

Froukje Wattel Merlijn Doomernik

FOTOGRAFIE

PS2_30-31_Bedrijfsprofiel-Zenner.indd 30

28-04-14 10:57

Bancair

A

ls iemand Marcel van Rijn (51) in 1985 had voorspeld dat hij directeur-grootaandeelhouder zou worden, had hij hem vast niet geloofd. Na zijn CIOS-opleiding werkte Van Rijn als districtstrainer van de tennistopjeugd in Leiden. ‘Ik handelde daarnaast wat in tennisrackets en kleding.’ Op de tennisbaan leerde hij in 1987 Paul Keers kennen, eigenaar en oprichter van de Nederlandse tak van het Duitse Zenner. Keers vroeg de energieke tennistrainer om verkoopleider te worden. De rest is geschiedenis: in 2003 nam Van Rijn Zenner Nederland – en later Duitsland – over. Anno 2014 goed voor een omzet van € 21 miljoen en 94 personeelsleden.

Veranderingen ‘In 1987 leverden we vooral aan zelfstandige drogisten. Ketens zoals Etos en Kruidvat waren in opkomst. Die heb ik als klanten binnengehaald, waardoor Zenner fors kon groeien. Haaraccessoires zijn sindsdien veel modieuzer geworden. We hebben nu ruim 2.500 producten zoals haarclips, klemmen, diademen en borstels. Daarnaast leveren we producten voor de eigen merken van ketens. Onze producten zie je veel in televisieprogramma’s en soaps, zoals GTST en Spangas, en we werken veel samen met bekende stylisten. Gecombineerd met onze socialmedia-uitingen is dat prima merkpromotie.’

Kwaliteit, innovatie en variatie ‘Ons geheim? Kwaliteit. Onze producten zijn van duurzamer, sterker materiaal.’ Enthousiast demonstreert hij de verschillen tussen een eigen haarklem en die van een concurrent. ‘En daarnaast innovatie en variatie. Haaraccessoires zijn impulsartikelen, dus moet er voldoende variatie zijn om de consument telkens te verleiden tot nieuwe aankopen. Een mooi schap bouwen kan iedereen, maar veel wisselen en impulsen creëren geeft het rendement.’

Marcel van Rijn en Van Lanschot

Marcel van Rijn (gehuwd, twee dochters) is sinds twee jaar klant bij Van Lanschot. Hij kent zijn bankier Aldert de Vries al langer: ‘De persoonlijke klik is heel belangrijk. Ik heb bij Van Lanschot te maken met prettige, jonge mensen. Ze maken een financiële planning en scenarioanalyse voor me en adviseren me over mijn pensioen en notariële kwesties.’

Marcel van Rijn (r) met zijn banker Aldert de Vries

‘Ons geheim? Kwaliteit.

Onze producten zijn duurzamer en sterker’ Toen Rudolf Zenner in 1962 met zijn Duitse bedrijf begon, introduceerde hij rack jobbing, waarbij verkopers zorgen dat het schap bij de drogist goed gevuld blijft. ‘Nu vullen onze dertig vertegenwoordigers in Nederland niet meer zelf aan, dat kan niet met 2.500 producten. Maar ze bezoeken de klanten wel geregeld om nieuwe orders te noteren en artikelen die minder goed verkopen terug te nemen.’

Altijd winnen Zenner heeft weinig concurrenten in Nederland, hooguit kledingwarenhuizen die haaraccessoires verkopen, zoals H&M. ‘We hebben ongeveer 80% van de Nederlandse markt in handen.’ Van Rijn kijkt om zich heen in zijn mooie, gloednieuwe bedrijfspand van zesduizend vierkante meter in Nieuw-Vennep. Nee, aan verkopen denkt hij voorlopig nog niet. ‘Heb ik ooit bijna gedaan, maar wat moet je dan doen op een regenachtige maandagochtend? Ondernemen blijft veel te leuk. We zijn een gezond bedrijf dat op eigen kracht wil groeien in het buitenland. We zitten nu in België, Duitsland, Turkije, Suriname, Curaçao, Letland en Litouwen. Dus er is nog veel te veroveren en ik wil altijd graag winnen!’

PurSang 2 | 2014 31

PS2_30-31_Bedrijfsprofiel-Zenner.indd 31

28-04-14 10:57

BELEGGEN

Opkomende markten: géén pot nat Jaar na jaar waren de opkomende markten in Oost-Europa, Zuid-Amerika en vooral Azië zeer in trek bij beleggers.

Sinds vorig jaar is die trend echter voorbij. Is dat structureel?

En is dat terecht? Of regeert hier het sentiment? tekst

Hans Verstraaten

32 PurSang 2 | 2014

PS2_32-35 Macro Economie.indd 32

28-04-14 10:58

BELEGGEN

B

forse renteverhogingen wordt de binnenlandse groei langzaam maar zeker afgeremd, wordt ook de import afgeremd en de inflatie beteugeld. Het zijn maatregelen die de bevolking hard treffen, maar het tekort op de handelsbalans is in India in één jaar tijd met 6% verbeterd. Met de economie van India gaat het weer de goede kant op.

En dan Brazilië: ook daar zijn de rentes fors verhoogd om de inflatie af te remmen. Het tekort op de betalingsbalans was daar echter niet hoog: 3 tot 3,5%. En is nu keurig op peil: 2%. Waarmee maar gezegd kan zijn: de emerging markets van deze wereld vormen een zeer heterogeen gezelschap. De een kampt met grote schuldenlasten, de ander (bijvoorbeeld China) met juist een betalingsoverschot. De een heeft een regering die slim, strategisch ingrijpt, de andere heeft een regering die kwakkelend en onzeker opereert, bang voor de politieke gevolgen van hard ingrijpen. De een kampt vooral met een haperende obligatiemarkt, de ander meer met een dalende aandelenmarkt.

Wegwezen?

Ze zijn divers, ja, maar ze zijn het afgelopen jaar allemaal door particuliere en institutionele beleggers in de ban gedaan. Lars Dijkstra, als Chief Investment Officier van Kempen Capital Management een emerging market-expert: ‘Veel mensen riepen: wegwezen, ik wil mijn geld terug uit de opkomende markten. Dat gaat op den duur natuurlijk als een self-fulfilling prophecy werken.

Zo worden ook de goede markten er slachtoffer van.’

Hij haalt er een andere crisis bij, een echte crisis: de Azië-crisis uit 1998, waar de ene na de andere opkomende economie instortte.

‘Maar alle landen die slachtoffer werden van de Azië-crisis hadden wel allemaal hetzelfde probleem. Te lang te hard gegroeid, waardoor er veel meer geïmporteerd dan geëxporteerd werd, zodat er

Credits Xxx

egin deze eeuw werden ze een begrip: de emerging markets, de snelgroeiende economieën van landen als Brazilië, China, India, Rusland, Indonesië en Turkije. Vanaf dat moment werden ze in één adem genoemd, alsof al hun economieën als druppels water op elkaar leken. Maar nu het minder gaat met deze opkomende markten valt pas op hoeveel ze van elkaar verschillen: elk land heeft zijn eigen, specifieke dynamiek.

Neem Turkije. Tien jaar lang kende dit land een zeer sterke economische groei, gevolgd door een sterke binnenlandse kredietgroei.

Kort door de bocht gesteld: men leende maar raak, het geld stroomde toch wel binnen, want iedereen wilde wel in deze jonge, dynamische economie investeren. Nu gaat het slecht. Het land heeft te maken met een kredietbubbel (teveel leningen die niet terugbetaald kunnen worden), gecombineerd met een vastgoedbubbel (lege kantoren, lege winkelcentra, huren en hypotheken die niet betaald worden). Daarbij heeft Turkije een tekort op de handelsbalans van bijna 8% van het nationaal inkomen, wat heel veel is. Bovendien loopt de inflatie op en wordt het land minder concurrerend; dus wordt er almaar minder geëxporteerd. De centrale bank van Turkije heeft nu de rente omhoog geschroefd, om de inflatie te beteugelen en de oververhitte economie tot bedaren te brengen. Logisch, goed idee – maar wel te laat en te voorzichtig doorgevoerd. De Turkse economie zal nog jaren in het slop verkeren.

Neem een andere opkomende markt: India. India had tot voor kort een vergelijkbaar tekort op de handelsbalans als Turkije. Ook rond de 8%. En ook India kende inflatie en een oververhitte economie.

Maar daar greep de centrale bank eerder en kordater in. Door

PurSang 2 | 2014 33

PS2_32-35 Macro Economie.indd 33

28-04-14 10:58

BELEGGEN

dus een verlies op de handelsbalans ontstond. En toen ging het in feite in één klap mis. Er was sprake van vaste wisselkoersen.

Die bleken niet meer houdbaar. Alle munteenheden devalueerden.

Daar is nu geen sprake van. Je hebt nu bijvoorbeeld opkomende markten waar de beurzen goed overeind blijven, evenals de munteenheid.’

Dijkstra beaamt dat er vandaag de dag vele verschillen zijn tussen de diverse opkomende markten. Zo kun je er een groep landen uithalen die extra zwaar belast is met buitenlandse schulden – doorgaans in dollars – en die inmiddels de fragile five wordt genoemd: Turkije, India, Brazilië, Indonesië en Zuid-Afrika. Al heeft Dijkstra het liever over een ‘zwak zestal’: ‘Want voor ons hoort Rusland daar ook zeker bij.’ Hij verklaart: ‘Hoe meer schuld je hebt in dollars terwijl intussen je eigen munteenheid daalt ten opzichte van de dollar, hoe groter je financiële probleem. Want iedere dag dat je valuta daalt, wordt je schuld ten opzichte van de dollar hoger.

Voor je het weet zit je in een vicieuze cirkel. Van dat rijtje is Turkije waarschijnlijk de zwakste broeder, want dat land moet dit jaar ook nog veel herfinancieren. Terwijl India en Indonesië met de door hen genomen maatregelen – onder meer renteverhogingen – juist op de goede weg zijn.’

Andere opkomende markten kennen dit ‘dollarprobleem’ niet of in veel mindere mate en hun munteenheden zijn al zo ongeveer twee jaar aan het dalen. Een steeds goedkopere munt lost, deels althans, het handelsprobleem op. Export wordt immers op die manier goedkoper, import juist duurder. ‘De lopende rekening profiteert daarvan’, aldus Dijkstra.

Nu het slecht gaat met de opkomende markten valt pas

op hoeveel ze van elkaar verschillen

Chinese bubbel Maar goed: als de economie van Turkije instort, is dat uiteraard een ramp voor het land en zijn bevolking. Maar de Europese economie

34 PurSang 2 | 2014

PS2_32-35 Macro Economie.indd 34

28-04-14 10:58

BELEGGEN

zal er nauwelijks of geen last van ondervinden en ook onze beleggingen in Turkije zijn te overzien.

Een geheel ander verhaal is China. China is, zoals bekend, de tweede economie ter wereld en streeft wellicht nog dit decennium de Verenigde Staten voorbij. Het is nog steeds een van de snelstgroeiende economieën, maar de jaren dat de economische groei 9 en 10% bedroeg, zijn voorbij. Er treedt stagnatie op. En het kampt met het bekende emerging market-probleem: te lang te snel gegroeid. Mensen zijn hardleers. De kredietcrisis in de Verenigde Staten ontstond doordat men ervan overtuigd was dat de huizenmarkt maar één kant op kon: omhoog, altijd maar omhoog. Een soortgelijk probleem heeft zich in China voorgedaan. Vooral sinds 2008 heeft de overheid enorm de economie gestimuleerd. Hierdoor is een misallocatie van kapitaal ontstaan.

Men bleef maar geld uitlenen – vooral aan bedrijven – en men bleef maar bouwen – huizen, kantoren, hele wijken en steden – in de overtuiging dat de Chinese economie maar één kant op zou gaan: omhoog, altijd maar omhoog. China betaalt nu de rekening voor de te sterke kredietgroei van de afgelopen vijf jaar. En als er een harde landing komt, dan zijn de consequenties heel anders dan in het geval van Turkije: in dat geval sleept China de andere Aziatische landen mee in zijn val, aangezien die landen in zeer sterke mate afhankelijk zijn van de Chinese economie. Maar ook de Verenigde Staten en Europa zullen er last van ondervinden. Er wordt zelfs her en der gespeculeerd dat, mocht de Chinese economie echt omvallen, dit een nieuwe wereldrecessie tot gevolg kan hebben.

Moeten we daar bang voor zijn? Lars Dijkstra: ‘De kans dat het zover komt achten wij heel klein. De vraag is: kan de economie gemanaged worden door de centrale bank van China en door de nieuwe regering? Zijn ze daar competent genoeg voor? Het is natuurlijk niet gemakkelijk om zo’n enorme economie vanuit Peking

in goede banen te leiden. Toch verwachten wij dat ze daar door de tijd heen in zullen slagen. Daarbij heeft China nog steeds geen tekort, maar juist een groot overschot op de balans. En nog belangrijker: de Chinese economie heeft een gesloten kapitaalrekening. De sentimenten van buitenlandse beleggers kunnen dus niet dezelfde last veroorzaken als in andere opkomende markten.

De Chinezen kunnen zelf het tempo bepalen van aanpassingen, ze hebben daar voldoende reserves voor. Zeker, bij de Chinese staatsbanken zit een hoop rot, maar dat is allang bekend en verdisconteerd in de beurskoersen. Nog een positieve factor: het midden- en kleinbedrijf blijft het goed doen. Wij verwachten dan ook geen harde maar een zachte landing.’

Draaipunt 2014 zal voor veel opkomende markten een jaar worden van hervormingen en pijn lijden. Maar ergens dit jaar verwacht Lars Dijkstra het draaipunt, waarna voor veel van hen de weg omhoog weer kan worden ingeslagen. ‘Wij kijken wekelijks naar de in- en uitstroom van kapitaal in de emerging market-landen. Vooral particuliere beleggers halen hun geld daar nog steeds weg. Maar bij institutionele beleggers zie je wat anders: daar is geen uitstroom meer. Daar zie je zelfs voorzichtig weer iets van instroom. Wij zeggen: koers houden, niet uitstappen nu, geen slachtoffer worden van sentimenten. Want op de lange termijn word je wel beloond met hogere rendementen, hoger dan in de Verenigde Staten en Europa. En wat ook nog telt: als de Amerikaanse en de Europese economieën verder aantrekken, kunnen die opkomende markten weer meer exporteren. Ik zie de huidige situatie dan ook als een correctie en zeker niet als een diepe crisis.’

PurSang 2 | 2014 35

PS2_32-35 Macro Economie.indd 35

28-04-14 10:58

De wereld van van lanschot

36 PurSang 2 | 2014

PS2_36-39_600.indd 36

28-04-14 10:59

INTERVIEW

‘Meer Europese fiscale harmonisatie is goed’ Hoogleraar en SER-kroonlid Leo Stevens is dé expert op het gebied van fiscale regelgeving. Hij pleit voor Europese harmonisatie van de btw, de vennootschapsbelasting en de erfbelasting. En voor een terugkeer van gezonde logica in het Nederlandse belastingstelsel. tekst

Frank van Alphen Ton van Til

fotografie

PurSang 2 | 2014 37

PS2_36-39_600.indd 37

28-04-14 10:59

INTERVIEW

L

eo Stevens heeft geen moeite met de toenemende invloed van Europa op het Nederlandse belastingstelsel. ‘De angst voor betutteling is zwaar overdreven. Soms zou een betere onderlinge afstemming juist een zegen zijn’, aldus de emeritus hoogleraar fiscale economie. ‘De regels moeten wel rechtvaardig, effectief en uitvoerbaar zijn.’

Stevens, die onder meer onafhankelijk kroonlid is van de SER, heeft niets op met anti-Europese sentimenten. ‘De Europese Unie heeft veel welvaartswinst gebracht. Denk aan de voordelen van vrij verkeer van mensen en goederen.’ Dat wil niet zeggen dat de fiscalist geen oog heeft voor de schaduwzijde van de Europese eenwording. ‘Er zijn ook schadelijke verschijnselen, zoals werknemers uit Oost-Europa die hier als schijnzelfstandigen aan de slag gaan maar in werkelijkheid onder een baas werken. Dat is maatschappelijk ongewenst gebruik van fiscale regels. Maar schijnzelfstandigheid van binnenlandse ondernemers moet eveneens worden bestreden.’

De fiscalist pleit voor Europese harmonisatie van onder meer de btw, de vennootschapsbelasting en de erfbelasting. ‘Grensoverschrijdende belastingheffing is alleen goed te handhaven in een Europese context.

Het verbaast me niets dat de overdracht van dit soort bevoegdheden naar Brussel tot felle discussies leidt. Ik zie parallellen met de negentiende eeuw. Toen nam het rijk steeds meer belastingheffing over van gemeenten. De argumenten waren toen wonderlijk gelijk aan die van vandaag. Onze leefwereld groeit nu eenmaal.’

‘Het belastingstelsel is afgelopen decennia te gemakkelijk gebruikt als pakezel voor politieke beleidsdoelen’

Hapsnapregels Inkomstenbelasting blijft in de ogen van Stevens hoofdzakelijk een nationale aangelegenheid. Daarbij kan het belang van een deugdelijke beleidsvisie van de wetgever niet worden overschat. ‘Regels moeten daarop kunnen steunen. De laatste tijd voert de overheid steeds vaker allerlei hapsnapregels in. Dat maakt de wetgeving onnodig complex.

Erger is dat door gebrek aan consistentie het vertrouwen in de overheid wordt ondermijnd. Je kunt regels pas tot norm verheffen als ze steunen op respect.’

Het gaat bij de fiscus, maar ook bij de financiële sector niet primair om regels, maar om mensen die moeten deugen. ‘Mijn vader was als kleermaker in Belfeld, een klein dorp in Limburg, trots op zijn kostuums. Je kunt er bij wijze van spreken mee in de Maas springen en – opgedroogd – passen ze nog perfect, vertelde hij zijn kopers. Ik had zo mijn bedenkingen bij deze kwaliteitsvermelding. “Je klanten kopen geen pak om in de Maas te springen”, was mijn reactie. ’Achteraf zie ik dat hij een belangrijke boodschap gaf aan zijn klant: dit product deugt.

Daar sta ik voor in. Hij had zijn ziel en zaligheid in dat pak gestoken. In de financiële sector is het op dat punt misgegaan.’

38 PurSang 2 | 2014

PS2_36-39_600.indd 38

28-04-14 10:59

INTERVIEW

Hopeloos complex Meer regels zijn de reflex van de overheid en de toezichthouders.

Stevens is niet tegen regels, maar zoals gezegd, belastingregel moeten voldoen aan drie criteria. ‘Het eerste vereiste is dat regels rechtvaardig zijn. Daarnaast dienen ze effectief te zijn. Tot slot moeten de regels bijdragen aan een soepele afwikkeling van de belastingheffing zonder een rigide ‘regel-is-regel’-mentaliteit. Belastingheffing mag geen vervreemdend proces zijn.’

Die drie punten moeten in evenwicht zijn. ‘Als je alleen filosofeert over de rechtvaardigheid van het stelsel kom je geen steek verder. Als alle aandacht is gericht op doelmatigheid en efficiëntie krijg je een koel en technocratisch stelsel’, doceert Stevens. ‘Het belastingstelsel is afgelopen decennia te gemakkelijk gebruikt als pakezel voor allerlei politieke beleidsdoelen. Mede daardoor is het hopeloos complex geworden.

Belastingen zijn ingezet als stuurgeld. Die sturingsregels worden om de haverklap gewijzigd, omdat de politieke inzichten veranderen’. Op die wijze drijft het stelsel volgens de hoogleraar steeds verder af van het eenvoudige uitgangspunt: de overheid doet een aantal taken voor het collectief en daar betaal je belasting voor. Een schrijnend voorbeeld noemt Stevens het eigenwoningdossier. ‘Begin jaren tachtig schreef ik al dat de hypotheekrenteaftrek onlogisch en onbetaalbaar was. Het doel was het stimuleren van het eigen woningbezit, maar het effect was dat rijke mensen het meest profiteerden van deze regeling.’

Ondoordacht De oplossingen die dit kabinet heeft bedacht om de hypotheekrente aan te pakken, zijn volgens Stevens een perfect voorbeeld van ondoordachte regels. ‘Mijn broek zakt af als ik kijk naar de technische uitwerking. De annuïtaire aflossingsplicht voor nieuwe gevallen creëert rechtsongelijkheid tussen oude en nieuwe gevallen. Huizenkopers die in het verleden ongeremd konden profiteren van het stelsel behouden hun privileges, terwijl nieuwkomers in dertig jaar annuïtair moeten aflossen.’ Stevens pleit voor meer bezinning. ‘Neem afstand zodat je het hele plaatje kunt overzien. De weeffout in het systeem is dat het eigen-woningforfait te laag is gesteld. Als je dat had verhoogd, laat je ook de bestaande gevallen bijdragen aan de oplossing.’

In de sfeer van de erfbelasting hoopt Stevens eveneens op veranderingen. Hij heeft geen bezwaar tegen deze heffing die veel vermogenden als onrechtvaardig ervaren. ‘Ik begrijp dat mensen het gevoel hebben dat ze dubbel worden gepakt. Zeker als ze het geld dat ze nalaten, zelf hebben verdiend. Ik heb evenwel vrede met dit systeem. Het draagt eraan bij dat mensen beginnen met gelijke startkansen.’

De erfbelasting is volgens Stevens wel een voorbeeld van een belasting die smeekt om Europese harmonisatie. ‘De nationale stelsels moeten beter op elkaar worden afgestemd. Het is nu een juridische chaos.

Probleem is dat erfbelasting een ondergeschoven kindje is. Politici vinden het nu eenmaal geen sexy onderwerp.’

CV

Leo Stevens (Belfeld, 1944) is emeritus hoogleraar fiscale economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Bij zijn emeritaat in 2006 werd hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. In 2001 was hij betrokken bij de herziening van de inkomstenbelasting. Sinds 2008 is hij onafhankelijk kroonlid van de SER. In die hoedanigheid houdt hij zich onder meer bezig met de toekomst van ons pensioenstelsel. Tevens is hij voorzitter van de commissie Horizontaal Toezicht Belastingdienst, lid van de raad van advies van de Nederlandse beroepsorganisatie van Accountants (NBA) en coördinerend redacteur bij Kluwer.

Leo Stevens wordt algemeen beschouwd als dé fiscale expert van Nederland. Hij promoveerde in 1980 op het proefschrift Belasting naar draagkracht en was in 2001 nauw betrokken bij de totstandkoming van de de herziening van het Nederlandse inkomstenbelastingstelsel, uitmondend in de Wet Inkomstenbelasting 2001.

PurSang 2 | 2014 39

PS2_36-39_600.indd 39

28-04-14 10:59

BELEGGEN

Rond de tafel

Beleggen volgens

Elke zeven Ă acht jaar doorloopt de economie een cyclus: van vertraging en recessie via herstel naar expansie.

Deze vier fases hebben elk specifieke macro-economische kenmerken. Op welk punt in de cyclus bevinden we ons nu? De vier experts van Kempen & Co lichten toe. tekst

Annemarie van der Tuijn Sander Nagel

fotografie

42 PurSang 2 | 2014

PS2_42-46_Rond de tafel.indd 42

28-04-14 11:00

BELEGGEN

de economische cyclus

PurSang 2 | 2014 43

PS2_42-46_Rond de tafel.indd 43

28-04-14 11:00

BELEGGEN

E

conomische schommelingen zijn van alle tijden’, aldus hoofdeconoom Luc Aben van Van Lanschot Bankiers. ‘Dat zal altijd zo zijn.

Evoluties zijn een proces van vallen en opstaan, ook in de economie.’ De economische cyclus kent twee fasen van afnemende groei (vertraging, gevolgd door recessie) en twee periodes waarin de groei aantrekt (herstel, gevolgd door expansie).

De verschillende beleggingscategorieën reageren elk anders op de omstandigheden die de vier fasen typeren. Aandelen doen het over het algemeen goed in de herstelfase (gekenmerkt door een lage groei en dalende schuldratio’s) en bij expansie (hoge economische groei). Aan het eind van deze fase begint de groei weer te vertragen en de rente te dalen, wat obligaties weer aantrekkelijker maakt. De daaropvolgende periode van vertraging blijft positief voor vastrentende waarden. Tijdens een recessie krijgen veilige staatsobligaties en liquiditeiten de voorkeur.

Regionale verschillen De groei in de Verenigde Staten zit aan het begin van de expansiefase. Gezinnen en banken zijn een eind op weg met het afbetalen van de schulden. De overheidsschuld is nog wel hoog, maar de private sector kan steeds meer consumeren en investeren. ‘Toch heeft vooral de arbeidsmarkt nog een weg te gaan. Dit is belangrijk voor de particuliere consumptie, goed voor tweederde van de Amerikaanse economie.’

Europa bevindt zich, net als Azië en opkomende markten, nog in de herstelfase. We zien de economie weer groeien, maar nog langzaam en heel bescheiden. De situatie is onzekerder dan aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. De schuldniveaus moeten nog verder worden afgebouwd, wat zorgt voor een rem op de groei en de inflatie. ‘Eind 2014 publiceert de Europese Centrale Bank de resultaten van haar doorlichting van de bankbalansen.

Dan zullen we een beter beeld hebben van de toestand bij de grootste Europese banken. Dit is een belangrijke gebeurtenis.’

De invloed van China Ook China speelt een belangrijke rol. De economische stimuleringsmaatregelen daar waren gunstig voor de wereldeconomie, maar China gooit het roer nu om van groei uit investeringen naar meer vrijemarktwerking en consumptie. ‘Tegelijkertijd wil het land de uitbundige kredietverlening temperen’, stelt Aben. ‘Het slagen of mislukken van deze transitie zal de komende maanden en jaren van grote invloed zijn op de mondiale economie.’

Achter elke beweging van de conjunctuur gaan dus verschillende krachten schuil waarop financiële markten reageren. ‘Afhankelijk van de fase van de cyclus hebben bepaalde beleggingen de wind in de zeilen. Of juist niet.

Ellen Engelhart

Obligaties magere vooruitzichten De Duitse en Amerikaanse 10-jaarsrente staat door het ruime monetaire beleid van de centrale banken nog zeer laag, maar daar zal onmiskenbaar verandering in komen. Een aantrekkende economische groei vertaalt zich in de regel immers in een oplopende lange rente.

Van Lanschot gaat daar in haar basisscenario dan ook vanuit. Dit is nadelig voor de obligatierendementen: die nemen af als de rente oploopt. In vergelijking met aandelen zijn de rendementsverwachtingen voor obligaties op de lange termijn dan ook heel mager. Dat geldt voor zowel staats- als bedrijfsobligaties. Vandaar dat Van Lanschot de categorie aandelen overweegt, ten koste van obligaties.

Op korte termijn ziet het beeld voor bedrijfsobligaties er in Europa nog wat gunstiger uit. De huidige herstelfase in deze regio is nog positief voor deze obligaties, vertelt obligatieanalist Ellen Engelhart. ‘De vraag trekt aan en de meeste bedrijven hebben de kosten tijdens de recessie al gedrukt. Per saldo loopt de winst op en nemen de operationele kasstromen toe. Dit is positief voor obligatiehouders. De kans dat een bedrijf niet aan de rente- en aflossingsverplichtingen kan voldoen, neemt immers af.’

Dit alles impliceert dat de risicopremie die obligatiebeleggers moeten eisen, verder kan afnemen. De risicopremie is de opslag in rente die de uitgever van de obligatie betaalt boven op het tarief voor de relatief veilige Duitse (staats)obligatie. Een daling van deze premie betekent een stijging van de prijs. De risicoopslag is in 2013 gemiddeld genomen al behoorlijk afgenomen. Engelhart: ‘In Europa zit nog wel enige rek in de premies, maar beleggers zullen het in deze fase toch vooral moeten hebben van de hogere couponrente op een bedrijfsobligatie versus een staatsobligatie van een relatief stabiel land in de eurozone.’ Waar in Europa de kredietkwaliteit van bedrijven gemiddeld nog verbetert, is in de Verenigde Staten al sprake van licht verslechterende kredietratio’s. ‘Bedrijven verleggen de focus al meer en meer naar de aandeelhouders. De roep om extra dividenduitkeringen en investeringen, de inkoop van aandelen en met schuld gefinancierde overnames neemt toe. Daardoor stijgt het risico voor de obligatiehouder, terwijl het geboden rendement al relatief laag is.’

44 PurSang 2 | 2014

PS2_42-46_Rond de tafel.indd 44

28-04-14 11:00

BELEGGEN

Aandelen – cyclische voorkeur

‘Bedrijven worden gezonder, er is weer ruimte voor nieuwe financiering op de balans’ Thierry Parihala

In fases waarin de economische groei aantrekt, kunnen vooral cyclische aandelen het goed doen.

Van Lanschot heeft binnen cyclische sectoren een voorkeur voor Informatietechnologie (IT) en Financiële Dienstverlening. Andere cyclische sectoren (Energie, Basisindustrie, Duurzame Consumentengoederen en Industrie) profiteren uiteraard ook van groei, maar zijn volgens de bank minder aantrekkelijk gewaardeerd. Of er spelen andere specifieke uitdagingen die de sector minder interessant maken.

De Europese IT-sector zal volgens aandelenspecialist Thierry Parihala vooral profiteren van stijgende bedrijfsinvesteringen. ‘Tijdens de recessie hebben bedrijven bezuinigd, zodat het investeringsniveau erg laag is. We verwachten dat dit niveau zal stijgen naar het historisch gemiddelde. Dit hangt deels samen met economische groei. Daarnaast zijn bedrijven gezonder geworden. De schulden zijn goed afgebouwd, er zijn voldoende kasmiddelen aanwezig en er is ruimte voor nieuwe financiering op de balans.’

Een tweede positieve factor voor IT zijn de toenemende winstmarges. ‘Vooral softwarebedrijven hebben relatief lage variabele kosten. Als de omzet stijgt, zal de winstmarge oplopen. Daarnaast speelt prijsinflatie de sector in de kaart. Dit geldt vooral voor ondernemingen die actief zijn in hardware of chipapparatuur. Als de vraag naar IT aantrekt, en daar gaan we in deze fase vanuit, zal de sector daar niet meteen aan kunnen voldoen. Dat biedt mogelijkheden voor prijsverhogingen en ook dat is gunstig voor de marges.’

De huidige economische fase is eveneens positief voor verzekeraars en banken. Verzekeraars zijn gebaat bij een oplopende rente – op de eerste plaats omdat zij hun premies vooral beleggen in obligaties. ‘De obligaties die aflopen, kunnen ze herbeleggen tegen een hogere rente.

Daardoor stijgt het inkomen uit hun beleggingen.

Daarnaast neemt het eigen vermogen toe. Dat komt doordat de verplichtingen van verzekeraars, toekomstige uitkeringen, gevoeliger zijn voor rentewijzigingen dan hun beleggingen aan de andere kant van de balans. Bij een stijgende rente neemt de waarde van de verplichtingen harder af dan de waarde van hun beleggingen. Per saldo stijgt dus het eigen vermogen.’

Banken zullen naar verwachting meer geld uitlenen, omdat bedrijven meer zullen gaan investeren. Dat betekent dat de rente-inkomsten van de banken zullen toenemen.

Daarnaast profiteren ze van lagere financieringskosten en hebben banken minder voorzieningen voor slechte leningen nodig. ‘In het positiefste geval vallen deze voorzieningen vrij. Dit komt direct ten gunste van de winst.

Kortom, voor zowel IT- als financiële bedrijven biedt deze fase in de cyclus aantrekkelijke mogelijkheden.’

PurSang 2 | 2014 45

PS2_42-46_Rond de tafel.indd 45

28-04-14 11:00

BELEGGEN

Beleggingsfondsen – los van de cyclus

Jurgen van Wijngaarden

Gestructureerde producten – goed instapmoment Voor beleggers met een obligatieportefeuille is de stap naar de nu relatief aantrekkelijke categorie aandelen misschien niet gewenst of niet mogelijk. Dan is er een andere oplossing: gestructureerde producten. Veel van deze beleggingen bestaan uit meerdere financiële instrumenten en houden wat betreft risicoprofiel het midden tussen dat van aandelen en obligaties. Analist Structured Products Jurgen van Wijngaarden: ‘Deze producten zijn juist in de huidige fase van de economische cyclus een erg aantrekkelijk alternatief voor obligaties.’

Een gestructureerd product is meestal een combinatie van een obligatie van een financiële instelling en opties op een andere beleggingscategorie. ‘De vaste rentevergoeding op de obligatie, de coupon, keren we niet uit, maar beleggen we in een andere categorie, bijvoorbeeld aandelen. Anders gezegd: de belegger geeft de coupon op in ruil voor een kans op extra rendement.’

De rentevergoeding op obligaties is nog erg laag, vervolgt Van Wijngaarden. ‘Met een gestructureerd product ruil je nu dus relatief weinig in voor de kans op extra rendement. Daar komt bij dat dit soort producten de mogelijkheid biedt om een hoofdsom veilig te stellen.

Het is nu relatief goedkoop om deze garantie te kopen, omdat ook de risicopremies op een laag niveau staan.’

Waar de selecties van aandelen en obligaties over het algemeen erg afhankelijk zijn van de fase in de economische cyclus, geldt voor beleggingsfondsen een ander verhaal. ‘We selecteren onze fondsen in feite los van de cyclus’, licht Specialist Beleggingsfondsen Ralph Engelchor toe. ‘We selecteren fondsmanagers vooral in de verwachting en veronderstelling dat ze over een volledige cyclus heen een positief relatief rendement kunnen realiseren. We gebruiken een bottom-up selectieproces waarbij we op basis van kwalitatieve factoren een inschatting maken van de mogelijk toegevoegde waarde van een manager. We kijken bijvoorbeeld naar de kwaliteit van het beleggingsteam, of de manager onderscheidende beleggingsideeën heeft en of het beleggingsproces consistent is. De fase van de cyclus is dus niet leidend in de selectie.’

Indirect speelt de economische situatie waarin we ons bevinden natuurlijk wel een rol. ‘De impact van de cyclus op portefeuilles zit meer in de stappen die voorafgaan aan de portefeuilleconstructie. In de strategische portefeuille verwerken we bijvoorbeeld de rendementsverwachtingen per beleggingscategorie. Die houden wel verband met de fase in de cyclus, maar de daaraan gekoppelde fondsinvulling niet. Anders gezegd: wijzigingen in ons fondsaanbod staan los van de fase in de cyclus, maar de weging waarin de fondsen terugkomen in de strategische portefeuille niet.’

Tot slot wijst Engelchor op een bijzondere fondsencategorie: fund of hedgefunds. Dit zijn fondsen die uit meerdere gespecialiseerde hedgefondsen bestaan. ‘Op regionaal niveau zijn de verschillen in economische groei groot. Dit heeft onder meer invloed op de ontwikkeling van lokale valuta’s en de rente. Fund of hedgefunds hebben de flexibiliteit om onevenwichtigheden in de markt te benutten. Dit soort fondsen kunnen in elke fase van de cyclus, in elke markt tot een positief rendement komen.’

Ralph Engelchor

Benieuwd naar welke vorm(en) van beleggen het beste bij u past? Maak dan een afspraak met uw adviseur.

De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

46 PurSang 2 | 2014

PS2_42-46_Rond de tafel.indd 46

28-04-14 11:01

A JAGUAR FOR THE PRICE OF A CAR. Jaguar XF en XF Sportbrake standaard met 8-trapsautomaat.

VANAF € 51.900

HOW ALIVE ARE YOU? Min./max gecombineerd verbruik: 4.9-12.7 l/100km. CO2 uitstoot resp. 129-297 g/km. Vanafprijs XF 2.2D 120kW (163PK) € 51.900 is incl. BPM en BTW en excl. kosten rijklaar maken. Zie voor kosten en voorwaarden www.jaguar.nl. Lease vanaf € 999 o.b.v. Full Operational Lease, 48 maanden, 20.000 km p.j. excl. 21% btw en brandstof. Jaguar Financial Services. Wijzigingen voorbehouden.

JLRNGEN4W004_XF_XFSB_Nationaal_PurSang_285Hx225_IC.indd 1

4/22/14 9:15 AM

BELEGGEN

Uitgelicht De Van Lanschot Global Index Fondsen, subfondsen van Van Lanschot Global Index Fund N.V., zijn sinds 1 januari subfondsen van Kempen Profielfondsen N.V. en heten sindsdien Kempen Profielfondsen. Vanwaar deze naamswijziging?

En verandert hiermee ook het beleggingsbeleid voor deze fondsen? Maarten Kneepkens (verantwoordelijk voor particuliere vermogensbeheeroplossingen) en Wilse Graveland (verantwoordelijk voor pensioenoplossingen) van Kempen Capital Management geven uitleg.

TEKST

Annemarie van der Tuijn

STIJL ELEGGINGSofi DEZELFDE Bva elPr en mp n de Ke jl De beleggingssti de’ aan die van de ‘ou lijk ge jft bli en ds fon n. se nd Fo obal Index Van Lanschot Gl

PEN LES VAN DE KEM DE PORTEFEUIL AD N BLIJVEN NA PROFIELFONDSE EN OP DE RISICO LOOS AANSLUIT EID BELEGGINGSBEL PROFIELEN, HET .

VAN LANSCHOT EN DE VISIE VAN

feuille die leggers een porte Elk fonds biedt be reid over sp ge is d ee d en br wereldwijd is beleg king van ma uik orieën, met gebr ligt beleggingscateg us foc De s. er rd sbehee ecte ex terne vermogen dir en n g mogelijke koste daarbij op zo laa ar om da en ed igh nd tomsta bijsturing als mark n. ge vra net als hun elfondsen worden De Kempen Profi met pasuld mogelijk ingev voorgangers waar ex fondind en s er ck zoals tra sieve producten, eld omdat be or t niet kan, bijvo sen. Daar waar da nden zijn, ha or vo ten uc exprod er geen goede ind n aan de ge sin er actieve oplos tegen voegt de beheerd n ee all : ldt ge r ook hie fondsen toe. Maar lage kosten.

WAAROM EEN NIEUWE NAAM? De vier Van Lanschot Global Index Fondsen (Defensief, Neutraal, Groeigericht en Offensief) heten nu achtereenvolgens Kempen Profielfonds 2, 3, 4 en 5.

Er zijn twee redenen voor deze naamsverandering. Op de eerste plaats omdat Kempen al jarenlang de fondsbeheerder is, net als van alle andere Van Lanschotfondsen. De nieuwe naam geeft deze structuur beter weer. Daarnaast zijn de fondsen niet meer alleen bedoeld voor klanten van Van Lanschot. Kempen gaat de fondsen ook gebruiken voor het inrichten van lifecycle pensioenoplossingen voor institutionele klanten. De wens van deze beleggers draait niet om ‘offensief’ of ‘defensief’, maar wel om risicomanagement op basis van leeftijd.

Een neutralere naam past dan ook beter bij de brede doelgroep van de Kempen Profielfondsen. Uiteraard blijven de fondsen aansluiten op de risicoprofielen van Van Lanschot, die niet wijzigen.

48 PurSang 2 | 2014

PS2_48-49_Uitgelicht.indd 48

28-04-14 11:06

TEN t er een OP KOS FOCUSbegin van dit jaar gegldsondernemingen.

BELEGGEN

t beleggin r uitbetaalde aan Sinds he od voor rb e ege v ie is prov mpen vro is in mindering g dat Ke n er Het bedra gsonderneminge pen als beheerd in m in e g g K n e le ie s e d d de b osten ze fon t op de k fielfondsen bij de gebrach ro empe n P va n d e K t. g n re b g rekenin E

HIERME ORDEN W N E T S LE KO DE TOTA GD. VERL A A estal hun VERDER rders me

ns b e h e e g e n d e vermoge re e d n a en, beleg r Waa n gebruik ofdzakelijk in te c u d ro ders. eigen p dse n ho e aanbie Profielfon an ex tern lossing doordat v n Kempen te c u de op gsprod beleggin aliteit van eselecteerd. rt de k w g te n e e rb ng rd e o v Dit ten w a a r o mva specialis nwege h a v n e p de beste m st kan Ke eze specialisten.

Daarnaa n bij d e p o k in scherp

N ‘OPEN’ PENSIOENOPLOSSINGE over

f na Van Lanschot en Kempen denken actie id het pensioen voor morgen. De onzekerhe veel dat t maak l telse ioens pens over het huidige willen werkgevers en werknemers de regeling derende wijzigen. Om actief te zijn in deze veran ctieve en pensioenmarkt, worden duurzame colle ikkeld ontw ingen ploss ioeno individuele pens middels een ‘open’ structuur. Binnen deze lfondsen structuur worden ook de Kempen Profie de open gebruikt voor collectieve regelingen. Met den gebo ing regel zame duur een t structuur word meer aan werkgevers die de pensioenregeling gen van op afstand willen zetten en ook de belan gebeurt de werknemers willen waarborgen. Dit concreet door:

OPEN NET WERK we brengen een

verzekeraar, pensioenadministrateur en beheerder in één oplossing samen.

OPEN ARCHITECTUUR we

NIEUW FONDS IN DE

REEKS Speciaal voor de pensio enmark t is de reeks uitg ebreid met een vijfde fonds (Kempen Pro fielfonds 0). Dit fonds bel egt in renteinstrumenten en is voo ral bedoeld om het ren terisico voor pensioenklanten te ma nagen. De rentestand speelt namelijk een belangrijke rol op het mo ment dat het opgebouw de pensioenkapitaal wordt omgezet in een pensio enuitkering.

MET DIT FONDS KAN HET RISICO VAN EEN LAGER PENSIOEN DOOR RENT ESCHOMMELINGEN WORDEN BEPERK T. Het fonds is ook beschi kbaar voor par ticuliere beleggers bij Van Lanschot. Het kan een alternatief zijn voo r wie voor langere tijd wil beleggen in ren te-instrumenten. Maar let op: het is voor par ticulieren alleen inte ressant bij een lage of gelijkblijvende rente.

Wie ver wacht dat de ren te gaat stijgen, kan bet er wachten met instappen.

Heeft u interesse in dit Kempen Profielfonds 0?

Dan raden wij u aan de Essentiele Beleg gersinformatie te lezen.

Hierin staat meer over de aard, risico’s en kosten van dit fonds. U kunt deze informatie vinden op ww w.kempen.nl

beperken ons niet tot beleggingsproducten van één organisatie, maar zoeken wereldwijd naar de beste producten. Passief en actief. En letten daarbij sterk op de kosten.

OPEN TOEKOMST als de mark tomstandigheden zich wijzigen passen onze beleggingsspecialisten de portefeuille aan.

OPEN UITVOERINGSVORM we bieden pensioenoplossingen via een pensioenfonds, verzekeraar of premiepensioeninstelling (PPI).

Kijk voor meer informatie op www.kempen.nl/opendcpc

PurSang 2 | 2014 49

PS2_48-49_Uitgelicht.indd 49

28-04-14 11:07

d r e e m r o f n 誰 e g 100% d e l c y c e r e g 84%

Nederland is koploper papierrecycling. 84%* van het gebruikte papier en karton wordt ingezameld en hergebruikt.

Tijdschriften worden gedrukt op papier dat is gemaakt van gerecycled oudpapier. Of dat is gemaakt van een natuurlijke en hernieuwbare grondstof: hout. En het Europese bosoppervlak is de afgelopen 50 jaar gegroeid met 30%. Lees dus met een gerust hart jouw favoriete magazines. *

Monitor Papier Recycling Nederland (www.prn.nl)

Ontdek hoe verrassend duurzaam papier en tijdschriften zijn op:

Papierenkarton.nl is een initiatief van de hele papier- en kartonketen.

Op www.papierenkarton.nl word je 100% ge誰nformeerd over de bijzondere en duurzame eigenschappen van papier en karton.

IDF668-PAPIER-225x285mm.indd 1

05-12-13 11:04

beleggen

Roze AEX

fotografie

Anja van Wijgerden

‘De AEX sluit veel meer aan bij de belevingswereld van mannen’

W

at wij Coca-Cola Light noemen, heet in Amerika Diet Coke.

Het product was meteen een succes. Onder vrouwen welteverstaan. Mannen wilden er niet aan. Omdat ze niet op de lijn hoeven te letten, of omdat het ze niet kan schelen of ze een paar – of veel – kilo’s te zwaar zijn? Nee, omdat de term ‘Diet’ hen niet aanspreekt. Lijnen, dat is iets voor vrouwen. CocaCola begreep het en kwam daarom met Coca-Cola Zero. En voilà, ook de meest macho man ging om. Dit voorbeeld geeft maar weer eens aan hoe belangrijk het is voor aanbieders om rekening te houden met subtiele invloeden op gedrag. En, in dit geval, met sekseverschillen.

Eerder schreef ik op deze plek al over mijn onderzoek naar mannen, vrouwen en financiële keuzes. Zou ook daar het kleine verschil grote gevolgen hebben? De financiële sector doet, anders dan Coca-Cola, niet veel aan gender-marketing, zo is mijn indruk. Blijven daarmee kansen onbenut? En zou een effectief klantcentraal beleid wellicht onderscheid moeten maken tussen de vrouw respectievelijk de man als klant? Inmiddels heb ik wat resultaten voor u. Mijn eerste onderzoek richtte zich op de vraag of vrouwen meer zouden beleggen in aandelen als de voor de hand liggende portefeuille – de AEX-index bijvoorbeeld – uit bedrijven zou bestaan die behoren tot de wereld van de vrouw. Eerst construeerde ik een roze index, gebaseerd op advertenties in vrouwenbladen. Vervolgens vroeg ik een grote groep mannen en vrouwen hoe ze € 100,000,- aan pensioenspaargeld zouden verdelen over een mandje aandelen en staatsobligaties. De ene helft kreeg mijn roze mandje te zien, de andere een mandje gebaseerd op de AEX. Ik was benieuwd of vrouwen meer, en mannen minder in aandelen zouden gaan als ze het roze mandje kregen voorgeschoteld. Dat bleek inderdaad het geval voor vrouwen van zestig en ouder, maar voor de rest was er geen significant verschil. Leeftijd, opleiding, financiële kennis en risicohouding speelden geen rol. Wat wel opvallend is, is dat vrouwen die het roze mandje kregen aangeboden, veel en veel sneller een keus wisten te maken dan mannen, en ook dan vrouwen in de blauwe situatie. Beleggingskeuzes zijn dus gemakkelijker, zo lijkt het, als de bedrijven waaruit je kunt kiezen behoren tot jouw belevingswereld. Staal, chemie, baggeraars, olie – het zijn niet de domeinen waarmee de vrouw zich snel identificeert, maar ze domineren wel de AEX. Een voorlopige conclusie is dan ook dat de lagere deelname van vrouwen aan aandelenmarkten mogelijk niet, of niet alleen, voortkomt uit minder financiële kennis en/of andere voorkeuren met betrekking tot risico en rendement, maar wel uit het feit dat beursdominerende bedrijven veel meer aansluiten bij de belevingswereld van mannen dan van vrouwen. Dat gaat onbewust, net zoals mannen vast niet door hebben dat het woord ‘Diet’ hen ervan weerhoudt om caloriearme cola te drinken. Moraal van het verhaal: een financiële sector die de klant centraal wil stellen moet er rekening mee houden dat zijn mannelijke en vrouwelijke clientèle verschillend reageert en dus een verschillende benadering verdient.

Henriëtte Prast is hoogleraar Persoonlijke Financiële Planning aan de Universiteit van Tilburg. Tevens is zij auteur van de boeken ‘Geld en Gevoel’ en ‘Geld en Geluk’, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en schrijft zij columns voor PurSang en Het Financieele Dagblad.

PurSang 2 | 2014 51

PS2_51_Column2.indd 51

28-04-14 11:07

MEET THE MANAGER

BELEGGEN

Wim van Zwol

Een van de beleggingsmaatschappijen waar Van Lanschot gebruik van maakt is Vanguard, gefocust op passief beleggen en bezig aan een stevige internationale opmars. Wim van Zwol, hoofd Institutional Sales Noord-Europa, legt uit waar deze groei vandaan komt en waarom hij zich juist bij dit Amerikaanse bedrijf helemaal thuis voelt. tekst

Annemarie van der Tuijn Sander Nagel

fotografie

52 PurSang 2 | 2014

PS2_52-54_Meet the Manager.indd 52

28-04-14 11:10

BELEGGEN

D

e Vanguard Group, goed voor een beheerd vermogen van om en nabij € 2.000 miljard (december 2013), werd in 1975 door pionier John Bogle opgericht als coöperatieve onderneming zonder winstoogmerk. Het bedrijf is geen eigendom van aandeelhouders of partners, maar in handen van de beleggers in de fondsen. Dat betekent dat de belangen van Vanguard gelijk zijn aan die van haar klanten. Een ongebruikelijk model en volgens Wim van Zwol de basis van het succes. ‘We laten ons niet leiden door opportunisme op korte termijn, maar kijken of een beleggingsproduct structureel zinvol is voor onze klanten. Complexe fondsen tref je bij ons niet zo snel aan. Daarbij werken we steevast tegen lage kosten en zijn we transparant. Deze filosofie werkt nog steeds en sluit naadloos aan op de huidige trends in de financiële wet- en regelgeving.’

Integriteit en groei Geen fratsen, geen bombarie; die benadering heeft Vanguard tot een zeer evenwichtige organisatie gemaakt. Zo blijven beleggers gemiddeld tien jaar klant, tegen een gemiddelde van vier jaar voor de branche als geheel. Ook het topmanagement (drie CEO’s in veertig jaar tijd) en het personeel blijven de fondsaanbieder lang trouw. Van Zwol zelf stapte in 2007 over naar Vanguard, na een carrière van tien jaar in de financiële sector. ‘Na de TU Eindhoven ben ik als trainee bij Kas Bank begonnen. Ik ben me daar gaandeweg meer gaan richten op risico- en performancemeting voor professionele klanten die hun vermogen hadden uitbesteed. De stap naar vermogensbeheer is dan klein.’

Vanguard belegt op een procesmatige manier. Die aanpak sprak Van Zwol aan. ‘Ik ben als persoon en als belegger heel rationeel. Ik houd van wiskunde en statistieken. Dat trok me aan in Vanguard. Later, vooral na de crisis, ben ik een ander aspect van de werkwijze van Vanguard nog meer gaan waarderen. We zijn minder commercieel en meer strategisch bezig. Je kunt niet controleren wat 14.000 medewerkers doen, maar ik kan er vertrouwen in hebben dat er bij ons geen ongelukken gebeuren. Die integriteit vind ik van groot belang. Het past

PurSang 2 | 2014 53

PS2_52-54_Meet the Manager.indd 53

28-04-14 11:11

BELEGGEN

bij me. Het voelt prettig als ik zaken kan uitleggen waar ik echt achter sta. Tijdens een crisis zie je wat de waarde daarvan is. Het is ook geen toeval dat Vanguard harder groeit in moeilijke tijden.’

De index is leidend De standplaats van Van Zwol is de Zuidas in Amsterdam. Hij geeft leiding aan een team van vier leden, dat verantwoordelijk is voor het eerste contact met klanten in de Benelux en NoordEuropa. Dit zijn van oudsher grote institutionele partijen, waaronder Van Lanschot namens haar klanten, maar het team krijgt er steeds nieuwe beleggers bij. Sinds de komst van het provisieverbod in het Verenigd Koninkrijk kloppen daar bijvoorbeeld steeds vaker onafhankelijke financieel adviseurs aan.

De oplossingen die Vanguard biedt zijn in de regel gebaseerd op passief beleggen. Veruit de meeste Vanguard-fondsen volgen een index; als het even kan tot in de puntjes. Anders gezegd: de beheerder koopt bij voorkeur alle effecten van een bepaalde index in precies dezelfde verhouding aan. Maar dat is niet altijd mogelijk of wenselijk, legt Van Zwol uit. ‘Opkomende markten zijn bijvoorbeeld niet altijd voldoende liquide en transparant. Het kan ook goedkoper zijn om een aandeel op een andere dan de thuismarkt aan te schaffen. Vastrentende waarden vormen een tweede uitzondering, omdat we niet per se alle obligaties van een uitgevende instelling kopen. Daarnaast hebben we vanuit het oogpunt van verantwoord beleggen voor specifieke fondsen sommige aandelen liever niet in portefeuille. In die gevallen wijken we af van de indexsamenstelling.’

Het Vanguard High Dividend Yield-fonds is een relatief jonge loot aan de stam. Een bijzonder fonds, vindt Van Zwol. ‘Het is wellicht iets minder puur dan je van ons zou verwachten, omdat we in dit geval filteren op onder meer de waardering en het dividendrendement. Door een gedegen spreiding beperken we de volatiliteit zoveel mogelijk. Het fonds is daarmee een mooie toevoeging aan het assortiment.’

Het Vanguard-effect De aanpak van Vanguard laat andere marktpartijen niet onberoerd.

‘Het is lastig concurreren tegen een goedwerkend coöperatief model als het onze. We zijn selectief in de markten die we betreden: we zetten de stap naar iets nieuws pas als we denken dat we iets toe te voegen hebben. Zetten we die stap, dan werken we gedisciplineerd en tegen relatief lage kosten. Dat zorgt ervoor dat sommige partijen de handdoek in de ring gooien zodra we op de markt komen. Voor hen valt er dan immers niets meer te verdienen.

Dit zagen we bijvoorbeeld in Canada gebeuren.’

Een tweede ‘Vanguard-effect’ is een daling van de prijs in de markt. Dat was goed te zien in de eerste helft van vorig jaar, toen Vanguard in Europa een reeks Exchange Traded Funds (ETF’s) lanceerde. Dit zijn beleggingsfondsen die continu verhandelbaar zijn op de beurs en nauwkeurig een bepaalde index volgen. ‘We introduceerden laaggeprijsde ETF’s’, vertelt Van Zwol. ‘Het gevolg was dat andere grote aanbieders ook in prijs omlaag gingen. Een mooie nawerking, maar voor ons geen doel op zich. Onze prijszetting is simpelweg het resultaat van onze filosofie. Uiteindelijk is er één winnaar: de belegger.’

‘Het is geen toeval dat Vanguard harder groeit in moeilijke tijden’

De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

54 PurSang 2 | 2014

PS2_52-54_Meet the Manager.indd 54

28-04-14 11:11

BEST GOLF DEVELOPMENT EUROPE PGA Catalunya Resort

“Gekozen tot beste golf project 2013-2014 - International Property Awards” PGA Catalunya Resort is de thuisbasis van twee unieke golfbanen van wereldklasse waaronder de nummer 1 golfbaan van Spanje. Het resort ligt in een prachtige natuurlijke omgeving in de buurt van Barcelona met een grote selectie van bezienswaardigheden die uniek is voor deze Mediterrane bestemming.

Gelegen op slechts een paar minuten van de historische stad Girona, de stranden van de Costa Brava en slechts 50 minuten rijden van de wereldstad Barcelona. PGA Catalunya Resort is een van Europa’s meest aansprekende golf locaties.

De onlangs geopende Residents Club - exclusief voor eigenaren van onroerend goed - biedt het nieuwste van het nieuwste op sport, wellness en recreatie gebied. De perfecte plek voor zowel sportliefhebbers als mensen die op zoek zijn naar een comfortabele levensstijl in een natuurlijke omgeving.

PGA Catalunya Resort biedt een luxe selectie van onroerend goed, bestaande uit percelen, eigentijdse villa’s, moderne appartementen en een eigen ¨enclave¨ van townhouses.

Prijzen vanaf: 365.000€ Rots-Vast Eindhoven Arno Vervoord +31 (0)6 29586373 - +31 (0)40 2440244 PGA@rotsvast.nl - www.pgacatalunya.com

www.pgacatalunya.com www.pgacatalunya.com

+34 972 47 29 57

A EUROPEAN TOUR COURSE

Different Be Be Inspired Believe Believe Be Be Different Inspired

BELEGGEN

Jan van de Ven werkt als Portfoliomanager Vermogensbeheer bij Kempen & Co. In deze rubriek leest u wat hij in de praktijk meemaakt.

Rendementsverwachtingen, hoe komen ze tot stand?

De heer Houben, succesvol ondernemer in de Randstad, las laatst een artikel waarin steeds werd gerept over rendementsverwachtingen. Dat zette hem aan het denken: hoe berekent Van Lanschot die eigenlijk? tekst

Annemarie van der Tuijn

56 PurSang 2 | 2014

PS2_56-57_Vermogensbeheer.indd 56

28-04-14 11:11

BELEGGEN

‘We baseren onze rendemensverwachtingen op twee zaken’

A

ls ondernemer gaat de heer Houben altijd recht op zijn doel af. Snel schakelen, daar houdt hij van. Ook nu komt hij meteen ter zake. ‘Als ik over verwachtingen lees, word ik nieuwsgierig. Ik vraag me dan meteen af: waarop zijn die gebaseerd? Hoe werkt dat bij jullie?’

Ik leg hem uit dat we onze rendementsverwachtingen op twee zaken baseren: de verwachting die we hebben van de economische groei en wat we vinden van de waardering. Dat klinkt nog wel erg abstract, dus geef ik een voorbeeld.

Laten we eens kijken naar de Verenigde Staten.

‘We verwachten voor Amerikaanse aandelen voor de komende tien jaar 4,5% rendement per jaar’, vertel ik. ‘Die verwachting baseren we op vier bouwstenen. De eerste steen is het huidige dividendrendement. In dit voorbeeld voor de Verenigde Staten is dit 3,6%. Hierbij tellen we vervolgens een verwachte winstgroei van gemiddeld 4 % per jaar op. Deze groei van de winst baseren we op onze groeiverwachting voor de Amerikaanse economie voor de komende tien jaar.’

De heer Houben rekent mee: ‘Opgeteld is dit 7,6%. Dat betekent dat er op dit moment ook bouwstenen zijn die een negatieve invloed hebben.’

‘Dat klopt’, zeg ik. ‘In stap drie kijken we naar de waardering.

Amerikaanse aandelen zijn nu duurder dan ze in het verleden gemiddeld waren. Ze zijn dus overgewaardeerd en we gaan niet ervan uit dat dit de komende tien jaar zo blijft. We verwachten dat de waardering weer rond het historisch gemiddelde komt te liggen.

Dit effect drukt op dit moment de rendementsverwachting voor deze aandelen. In dit geval met 1,2% per jaar, voor de komende tien jaar.’

‘Duidelijk’, aldus Houben. ‘En die vierde bouwsteen?’ ‘Dat zijn de winstmarges van Amerikaanse bedrijven. Die zijn op dit moment erg hoog als je ze vergelijkt met het verleden. Ook hier gaan we

ervan uit dat de marges, onder druk van concurrentie, naar het historisch gemiddelde zullen bewegen. Dit heeft een nadelige invloed op het verwachte rendement van nog eens 1,9% per jaar.

Alles bij elkaar resteert dus een rendementsverwachting van 4,5%.’

‘Wat wil dit percentage nu eigenlijk zeggen? Vinden jullie Amerikaanse aandelen daarmee nu juist een aantrekkelijke belegging of niet?’ ‘Dat is een heel goede vraag. Daarvoor moeten we het verwachte rendement op aandelen uit de Verenigde Staten vergelijken met wat we kunnen verwachten op een risicovrije belegging daar. In dit geval kijken we naar een obligatielening van de Amerikaanse overheid met een looptijd van tien jaar. Die levert naar verwachting een rendement van 2,8% op.’ ‘Dus je krijgt aardig wat meer voor een belegging in Amerikaanse aandelen. Dat klinkt positief.’

‘Maar dat hoeft niet zo te zijn. Het verschil tussen de rendementen is de premie die we verwachten te krijgen voor het beleggen in aandelen. Beleggen in aandelen brengt immers meer risico met zich mee en daar moet iets tegenover staan. De premie van 1,7% op Amerikaanse aandelen vinden we te weinig vergeleken met het risico dat we daarvoor moeten lopen.’

‘Toch nog één vraag’, zegt de heer Houben. ‘Hoe zit het op dit moment dan met andere regio’s?’

‘In Europa, en trouwens ook in opkomende markten, zien we op dit moment het tegenovergestelde. Daar worden we juist wel beloond voor het risico dat we lopen. Deze aandelen zijn gemiddeld goed gewaardeerd en hebben ook de hoogste rendementsverwachtingen. Daarom hebben we binnen de categorie aandelen nu een voorkeur voor deze twee regio’s. Dit alles nemen we mee bij het bouwen van een goede portefeuille voor u.’

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk.

De heer Houben is een fictieve naam.

Hebt u ook een vraag, bijvoorbeeld over uw beleggingsportefeuille? Neem dan contact op met uw banker.

PurSang 2 | 2014 57

PS2_56-57_Vermogensbeheer.indd 57

28-04-14 11:11

Bancair

Hans Carton en Wim de Korte zijn verbonden aan de structureringscompetence van Van Lanschot. In deze rubriek belichten zij een onderwerp op het gebied van financiĂŤle planning.

Het levenstestament De gang naar de bank was voor de heer Oost dit keer geen gemakkelijke. Zijn vrouw was onlangs volkomen onverwacht overleden aan een hartaanval. Daarom had hij een afspraak gemaakt met zijn banker, om een aantal zaken af te wikkelen en te regelen.

58 PurSang 2 | 2014

PS2_58-59_Financiele Planning.indd 58

28-04-14 11:12

Bancair

D

e heer Oost en zijn vrouw hadden ooit gekozen voor en/of-rekeningen, zodat ze altijd over hun geld konden beschikken, ook als een van hen zou overlijden. Nu is hij nog de enige die over de rekeningen kan beschikken.

Het zet de heer Oost wel aan het denken: wat nu als hij om wat voor reden niet meer in staat is om zelf zijn bankzaken te regelen? Hij is pas 67 en nog kerngezond, maar een ongeval of een ziekte kunnen daar snel verandering in brengen. Hij zou zijn zoon of dochter kunnen machtigen...

De banker vraagt hem of hij al eens heeft nagedacht over een levenstestament. De heer Oost moet bekennen dat hij er weleens iets over heeft gehoord, maar niet goed weet wat het inhoudt.

In een levenstestament kunnen al zijn wensen kenbaar worden gemaakt. Niet alleen ten aanzien van zijn bankzaken, maar ook van overige financiële zaken. En niet-materiële zaken. Zo kan hij bijvoorbeeld kenbaar maken naar welk verzorgings- of verpleeghuis hij wil als dat nodig is. En naar welke per se niet. Ook ten aanzien van wel of niet medisch handelen kan hij zijn wensen op papier zetten. Uiteraard behoudt de behandelend arts altijd zijn eigen verantwoordelijkheid.

De heer Oost vindt het wel een waardevolle suggestie, maar voorlopig levert het vooral veel vragen op.

Wie zal hij machtigen?

Zijn dochter voelt altijd perfect aan wat nodig is, maar zij is administratief en financieel niet sterk. Dat zijn weer meer de eigenschappen van zijn zoon. In het levenstestament kan de heer Oost voor verschillende taken verschillende personen machtigen. Of hij kan bepalen dat zij in bepaalde gevallen uitsluitend gezamenlijk mogen handelen. En hij kan vast laten leggen dat zij verantwoording afleggen aan elkaar, of aan een derde.

Wanneer moet de machtiging ingaan?

Zolang de heer Oost wilsbekwaam is, kan hij dit zelf bepalen. Als hij wilsonbekwaam wordt - bijvoorbeeld door dementie of een coma moet de machtiging sowieso ingaan.

wie bepaalt of hij wilsonbekwaam is?

Momenteel wordt door notarissen en medisch specialisten gewerkt aan richtlijnen waarmee artsen kunnen vaststellen óf en in hoeverre iemand wilsonbekwaam is.

Het vermogen van de heer Oost is momenteel zodanig dat hij dit niet allemaal nodig heeft voor zijn eerste levensbehoefte en toekomstige uitgaven. Een deel van zijn vermogen wil hij bij leven overdragen aan zijn kinderen, om ervoor te zorgen dat ze bij zijn overlijden minder erfbelasting moeten betalen. Hij gunt het zijn kinderen meer dan de fiscus. Daarom wil de heer Oost schenkingen aan hen doen, zolang de financiën het toelaten en het fiscaal voordelig is. In zijn levenstestament kan hij de wens vastleggen dat er ook geschonken kan worden als hij wilsonbekwaam is. Hij kan daarnaast aangeven wanneer de schenkingen moeten stoppen.

Verder wil de heer Oost het wetenschappelijk onderzoek naar hart- en

‘In een levenstestament maak je al je wensen kenbaar. Ook de niet-materiële’ vaatziekten bij vrouwen financieel steunen. Zijn vrouw had misschien nog geleefd als de juiste diagnose tijdig was gesteld. In zijn levenstestament kan hij aangeven wanneer er welke gift moet worden gedaan, rekening houdend met zijn financiële positie en omstandigheden. De Charity Service van Van Lanschot Bankiers (zie pagina 20) kan hem hierbij adviseren.

De heer Oost besluit om een afspraak te maken met de notaris. Die is formeel niet nodig, maar de notaris is in dit geval een belangrijke adviseur. Bovendien voorkomt dit discussie over de identiteit van de opsteller van het levenstestament en de wilsbekwaamheid op het moment van opstellen. Voor sommige rechtshandelingen is een notariële volmacht nodig. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het verkopen van een huis.

Ten slotte zorgt de notaris ervoor dat het levenstestament wordt ingeschreven in het Centraal Levenstestamenten Register. Daarin wordt bijgehouden door wie, wanneer en voor welke notaris een levenstestament is getekend. Alleen een notaris kan het register inzien.

Het is wel van belang dat de betrokkenen weten dat er een levenstestament is en wat de wensen zijn.

De heer Oost heeft heel wat om over na te denken. Maar het is wel een geruststellende gedachte dat hij deze zaken goed kan regelen.

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. De heer Oost is een fictieve naam.

Hebt u ook een vraag, bijvoorbeeld over uw beleggingsportefeuille?

Neem dan contact op met uw banker.

PurSang 2 | 2014 59

PS2_58-59_Financiele Planning.indd 59

28-04-14 11:12

BANCAIR

IN AANTOCHT Toen baron Van Brienen in 1890 vijf holes op zijn Haagse landgoed liet aanleggen – wat zou uitgroeien tot de eerste golfclub van Nederland – kon hij niet vermoeden dat de golfsport zo populair zou worden. Met meer dan 390.000 golfers is het na voetbal en tennis de derde sport van ons land. Dat golf een lange traditie kent, laat het Haags Historisch Museum zien op de tentoonstelling ‘Nederland Golft!’ ter gelegenheid van het honderdjarige bestaan van de Nederlandse Golf Federatie. Aan de hand van bijzondere schilderijen en tekeningen – van onder meer Rembrandt – en uniek historisch foto- en filmmateriaal is te zien hoe de golfsport zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld. Er is daarbij dankbaar gebruikgemaakt van particuliere verzamelingen en objecten uit het British Golf Museum.

GRATIS RONDLEIDING Speciaal voor lezers van PurSang organiseert het Haags Historisch Museum een rondleiding over de tentoonstelling op donderdag 10 juli en op vrijdag 8 augustus om 14:00 uur. Er is plaats voor twintig personen per rondleiding.

De toegang tot het museum bedraagt € 5,- (Museumkaarthouders gratis), de rondleiding is gratis. U kunt reserveren via educatie@haagshistorischmuseum.nl o.v.v. Van Lanschotrondleiding.

Nederland Golft! 31 mei t/m 12 oktober 2014 www.haagshistorischmuseum.nl

PurSang 2 | 2014 61

PS2_60_In Aantocht.indd 61

28-04-14 11:14

CULTUUR & LIFESTYLE

Zalige zomerwijnen Zomer! Dat smeekt om geraffineerde, frisse wijnen, sappig en speels met een fijne afdronk. Eric de Bruijn van De Bruijn Wijninkopers geeft in PurSang zijn pareltjes prijs.

TEKST

Sharon van Lokhorst Frank Ruiter

FOTOGRAFIE

PICPOUL DE PINET CUVÉE LOU PEYRETTE € 7,30 Het bassin de Thau in Zuid-Frankrijk is een eldorado voor de liefhebber van zeebanket. Het pittoreske plaatsje Sète, gelegen op de landtong aan de ingang van het bassin, ademt kreeft, krab, oesters en kokkels.

De zilte zeelucht hangt om de talloze kleine restaurants waar de manden vol lekkernijen de voorbijgangers naar binnen lokken. De lokale wijn heet Picpoul de Pinet – naar de druivensoort – en wordt ook wel de ‘Zuid-Franse Chablis’ genoemd. De glooiende wijngaarden die als een amfitheater het bassin omzomen, worden door de winden uit zee bestoven waardoor de zoutkristallen zich lichtjes kunnen afzetten op de wijnstokken. De wijn wordt als het ware door de natuur gevormd voor het heerlijks dat de zee voortbrengt. Het Domaine Gaujal is een van de toonaangevende producenten van deze verrukkelijke wijn, die naadloos aansluit op uw kort in de boter gebakken coquilles.

MUSCADET SÈVRE ET MAINE € 7,80 Midden jaren tachtig razend populair en huiswijn in menig eetcafé.

Tot de producenten werden verleid tot meer productie en het daarbij horende inkomen. Gevolg was een vrije val in kwaliteit en een dramatische teruggang in vraag. Gelukkig kwam het besef dat alleen kwaliteit het overwint en nu is Muscadet Sèvre et Maine – vernoemd naar de twee riviertjes in het gebied rond Nantes – met een stevige inhaalrace bezig. De enige producent die zich niet liet verleiden tot meer en meer, was Louis Métaireau. De kwaliteit van zijn Domaine du Grand Mouton stond als een huis en staat dat vandaag de dag nog steeds. Een zalige wijn, licht prikkelend in de mond met een mooie frisse fruitsmaak. Het mosselseizoen heeft dankzij Louis Métaireau zijn ideale begeleider.

ROSÉ, CHÂTEAU OLLIEUX ROMANIS € 8,50 De Corbières was een van de eerste appellations die zich ontworstelde aan het label ‘simpele wijn voor alledag’. Het enorme potentieel om kwaliteit te maken werd in 1985 beloond met de status AOC. Binnen de grenzen van de Corbières kreeg het gebied in Boutenac niet ver van Narbonne zijn eigen AOC. Ollieux Romanis, dat behoort tot de gemeente Boutenac, staat op een eenzaam niveau. Er wordt zo goed wijn gemaakt dat menig toprestaurant de Corbières van Ollieux Romanis op de kaart voert. Enige jaren terug werd deze rosé in Nederland zelfs tot wijn van het jaar uitgeroepen. De frappante zalmkleur doet denken aan de zomerse roséwijnen uit de Provence. De kruidigheid is typerend voor wijnen uit deze fascinerende streek, waar de geur van lavendel, rozemarijn en tijm overal waarneembaar is en terugkomt in deze zalige zomerwijn.

Eric de Bruijn is verantwoordelijk voor de inkoop bij De Bruijn Wijnkopers, de oudste zelfstandige wijnkoperij in Nederland en sinds 1952 zelfs Hofleverancier.

Hun specialiteit: Franse wijn. Als inkoopverantwoordelijke vliegt Eric zeer regelmatig op en neer naar Bordeaux en de omliggende wijngaarden om onder meer voor Van Lanschot de mooiste wijnen te selecteren.

PurSang 2 | 2014 61

PS2_61_Wijntips.indd 61

28-04-14 11:15

CULTUUR & LIFESTYLE

Designpapiertje Tover een lege fles om in een originele vaas, met dit voorgevouwen stuk papier.

Ontwerper Pepe Heykoop laat de papieren vazen maken in een sloppenwijk in India met als doel de gemeenschap te helpen zelfvoorzienend te worden. De Paper Vase Cover won de Interieur Innovatie Award op de designbeurs van Keulen en is verkrijgbaar in groen-wit, zwart en wit. € 19,-, www.pepeheykoop.nl

Wie de schoen past…

Naar eigen smaak een paar schoenen samenstellen, zonder ervoor naar een winkel te gaan. Dat hoeft niet lastig te zijn.

Om de perfecte pasvorm te garanderen, komt Custom Shoes bij u langs met een aantal maten en modellen. Via de site kiest u vervolgens de gewenste kleuren en materialen. De schoenen worden handgemaakt in Portugal en binnen zes weken thuis of op kantoor afgeleverd. € 249,99, www.customshoes.nl

Gastronomisch servies

Mieke Cuppen ontwierp dit fraaie keramieken servies voorzien van craquelé glazuur speciaal voor Ron Gastrobar in Amsterdam. Gelukkig is het ook te koop via Mieke Cuppen Ontwerpstudio, Horecasupply en Ron Gastrobar. Van € 2,75 voor een appetizerschaaltje tot € 39,50 voor een groot rond bord. www.miekecuppen.com

SAMENSTELLING

De BeoSound Essence streamt muziek van diverse digitale bronnen, zoals uw telefoon, tablet, computer of internetradio. En het fijne is: het systeem ziet er ook nog eens bijzonder stijlvol uit en is eenvoudig te bedienen. Raak de afstandsbediening eenmaal aan en de muziek begint direct te spelen. Met een extra aanraking gaat u door naar het volgende nummer of radiostation. Circa € 800,-, www.bang-olufsen.nl

Sofie Vermooten PORTRET ILKA VAN STEEN Friso Keuris

Deens design

62 PurSang 2 | 2014

PS2_62-63 Gadget.indd 62

28-04-14 11:15

CULTUUR & LIFESTYLE

Golfmaatje

Naast milieuvriendelijke golfballen zijn er nu ook tees die minder schade toebrengen aan het milieu dan de plastic variant. De tees van Tee-Mates Nederland zijn gemaakt van mais en agrarisch afval en zijn 100% biologisch afbreekbaar.

Door contact met bacteriën in de grond en het water lossen de tees binnen enkele maanden op.

Gebroken exemplaren kunnen dan ook gewoon in het gras blijven liggen. € 2,50 voor 25 tees. Te bestellen door een e-mail te sturen naar info@granderoute.nl

Nu alleen nog de zon Voor tuinmeubelenfabrikant Borek ontwierp designer Marcel Wolterinck de collectie Chios: ergonomisch gevormde stoelkuipen en een tafel van antracietkleurig aluminium, met een onderstel van duurzaam teakhout.

Een stoel is verkrijgbaar vanaf € 649,-, een tafel vanaf € 1999,-. www.borek.eu

Op Hollandse wijze Het is misschien wel de leukste en makkelijkste manier om een stad te verkennen: op de fiets. City Cycling Europe bevat acht stedengidsjes met kaarten en tips op het gebied van fietshuur- en routes, koffiebars, restaurants en culturele bezienswaardigheden. Beschikbaar voor Amsterdam, Antwerpen/Gent, Barcelona, Berlijn, Londen, Milaan, Parijs en Kopenhagen. € 30,- (ook los verkrijgbaar), www.bol.com

GASTCOLUMN

Kijk zelf Onlangs was ik in Londen waar ik een aantal tentoonstellingen bezocht. De tentoonstelling van kunstenares Helen Marten bestond uit grote keramische abstracte figuren met daarop, in, en onder, gevonden voorwerpen zoals pepermuntjes en kleerhangers.

Ik concludeerde dat het misschien handig was de begeleidende tekst te lezen. Hierbij een willekeurige zin uit die tekst: ‘The works seek various methods of repositioning habitual experience, proposing a sensation of intoxication through a receptive patina of familiarity’. Ik begreep hierdoor helaas nog minder van de tentoonstelling dan daarvoor. Dit taalfenomeen heeft inmiddels een naam: het International Art English (IAE). Een complexe, pompeuze insidertaal voor kunstprofessionals. Omdat de kunstwereld in de eenentwintigste eeuw geen geografische grenzen kent, wordt steeds vaker - ook in Nederland - de begeleidende tekst van een tentoonstelling in dit soort Engels geschreven. Door de globalisering lijkt het onvermijdelijk dat er een uniforme kunsttaal ontstaat.

Maar het kan ook anders. De dag erna was ik namelijk in Tate Britain, een equivalent van ons Rijksmuseum. In Tate Britain zijn vorig jaar alle teksten in de vaste opstelling geheel verwijderd. De zalen zijn niet langer thematisch, maar chronologisch ingericht en elke zaal beslaat een decennium, te beginnen bij 1540. Als bezoeker werd ik niet afgeschrikt door woorden als ‘transversal’ of ‘taxonomy’.

De afwezigheid van deze rigide en onbegrijpelijke richtlijnen voelde voor mij een stuk prettiger. Want kunst vraagt eigenlijk alleen maar om goed bekeken en niet per se om begrepen te worden.

Ilka van Steen is conservator van de kunstcollectie van Van Lanschot Bankiers.

Iedere editie vertelt zij wat haar verbaast, opvalt en intrigeert in de internationale kunstwereld waarin zij zich begeeft. Dit is haar eerste column.

PurSang 2 | 2014 63

PS2_62-63 Gadget.indd 63

28-04-14 11:16

Bart Stok in de glazen kas. Iedere kunstenaar die in MIETair verblijft laat een kunstwerk achter, dat hier wordt tentoongesteld.

Op de voorgrond een bronzen werk van zijn eigen hand.

PS2_64-65_portret-BartStok.indd 64

28-04-14 11:16

CULTUUR & LIFESTYLE

Creatieve pied-à-terre Na de verkoop van familiebedrijf King Cuisine richtte Bart Stok, ondernemer, kunstenaar en klant bij Van Lanschot, zich op zijn passie: beeldhouwkunst. Op een voormalig kampeerterrein bouwde hij een moderne woon- en werkplaats voor kunstenaars en noemde het MIETair. tekst

Sofie Vermooten Berend van Herpe en Annemarie van der Heijden

fotografie

In 1974 richtte Jan Stok King Cuisine op, producent van onder meer salades, tapenades en borrelhapjes. Onder leiding van zoon Bart groeide het bedrijf uit tot een grote speler op de Europese markt, met een jaaromzet van € 25 miljoen. In 2011 besloot Bart Stok het familiebedrijf te verkopen en voor een nieuwe uitdaging te kiezen.

Op een vervallen kampeerterrein in Beers, een dorp onder Nijmegen bouwde hij een moderne woon- en werkplaats voor kunstenaars onder de naam MIET Artist In Residence. Een verwijzing naar zijn oma, Miet van Beers. MIETair geeft – voornamelijk buitenlandse – beeldhouwers de mogelijkheid om maximaal zes maanden in rust te werken en te wonen in een inspirerende omgeving. Op het terrein staan drie woon-werkpaviljoens, twee appartementen, een beheerderswoning, een grote werkplaats en een glazen kas waar exposities plaatsvinden. PurSang nam er samen met manager Private Banking Hans Kolvenbach een kijkje.

Van het ondernemerschap naar de kunstwereld.

Een groot verschil?

‘De parallellen zijn juist gigantisch groot. Het is net zo moeilijk een kunstwerk te verkopen als een pot pesto aan de supermarkt. Het aantal afnemers in de levensmiddelenindustrie is beperkt, voor een kunstenaar is dat bijna niet anders. Ook de kunstwereld is een commerciële wereld. Natuurlijk zit er in een kunstwerk meer gevoel en emotie, maar ooit is de marinade van olijven ook door iemand met smaak en passie ontwikkeld.’

Wanneer ontstond bij u het idee voor een creatieve werkplaats?

‘Tien jaar geleden ontmoette ik kunstenaar Loek Hambeukers. Hij woonde en werkte vaak op wisselende locaties. Toen hij in 2010 weer een nieuw onderkomen moest zoeken, ging het balletje rollen. Het was de tijd dat de overheid flink bezuinigde op kunst en cultuur. Dankzij MIETair kreeg Loek een vaste werkplek en ontstond bovendien voor andere beeldhouwers een omgeving waar ze elkaar konden inspireren.

Loek is inmiddels beheerder van het terrein en geeft bronsworkshops.’

Een voor Nederland uniek concept.

‘Het is echt een sprong in het diepe. We wisten van tevoren niet of andere kunstenaars ook behoefte hadden aan zo’n plek. Dat moet nu

blijken. Het project heeft geen winstoogmerk, maar wil kunstenaars ondersteunen in hun ontwikkeling. Maar het is wel prettig als ik uit de kosten kom.’

Hoe kwam u op dit voormalige kampeerterrein terecht?

‘Ik zocht een rustige locatie, niet te dicht bij de stad. Op Funda kwam ik een huis tegen op dit terrein, met nog tien caravans en een vervallen toiletgebouwtje erbij. Het was allemaal behoorlijk verouderd. Maar ik had geluk: mijn plan voor dit terrein paste goed in het bestemmingsplan van de gemeente. Toen zijn we gaan bouwen. Alles bij elkaar heeft dat ongeveer anderhalf jaar geduurd.’

Waarom legt u zich toe op driedimensionale kunst?

‘Kunstenaars die op een plat vlak werken kunnen overal in de wereld terecht; je neemt je spullen mee en vertrekt naar een mooie plek.

Beeldhouwers daarentegen werken met zware materialen en gereedschappen, spullen die je niet even zo onder de arm meeneemt. Die machines en materialen hebben wij hier staan.’

Wat voor reacties krijgt u van kunstenaars?

‘Ze vinden het prettig dat je je hier helemaal kunt terugtrekken. Als je wilt, hoef je hier met niemand van doen te hebben. Zo is een Nederlandse kunstenares hier veel productiever dan in de stad waar ze normaal gesproken werkt. Hetzelfde gold voor een Japans kunstenaarsstel uit Berlijn dat hier drie maanden verbleef.’

In de weekeinden 31 mei-1 juni en 7-9 juni organiseert MIETair de thema-expositie ‘Ik gedenk anders’. 25 kunstenaars exposeren beelden die een link hebben met gedenken.

Kijk op www.mietair.com.

PurSang 2 | 2014 65

PS2_64-65_portret-BartStok.indd 65

28-04-14 11:16

CULTUUR & LIFESTYLE

Questionnaire

Kunsthistorica Sigrid Ivo (1961) is directeur van Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam. Wat ruim veertig jaar geleden begon als privéverzameling van haar moeder HendrikjeFotobijschrift Ivo, klant bij Van Lanschot, is inmiddels uitgegroeid tot een enorme collectie van zo’n vierduizend tassen, beurzen en koffers. tekst

Lieke Lemmens

Waar komt die liefde voor de tas vandaan?

‘Een tas is een dagelijks gebruiksvoorwerp met ongelooflijk veel aspecten in zich. Je praat over vormen, materialen, mode, kunstgeschiedenis, emancipatie. Tassen geven de tijdsgeest weer. Met de industriële revolutie zie je bijvoorbeeld allerlei nieuwe technieken en materialen terugkomen in de tas: geslepen staal, papier-maché, kunststof.’

Wat is uw grootste prestatie?

‘Dat ik twee bedrijven heb opgezet; ik heb een marktonderzoeksbureau opgericht en dat na tien jaar verkocht, en ik heb dit tassenmuseum uitgebouwd tot wat het nu is; het grootste ter wereld met 80.000 bezoekers per jaar. Ik voel me dan ook een ondernemer.

We krijgen geen subsidie dus - afgezien van de inhoudelijke kant moet je een museum runnen als een bedrijf.’

Welke tas is u het dierbaarst?

‘Makkelijke vraag; een vroeg negentiende-eeuwse, leren handtas met een dekplaat van schildpad. Mijn moeder kocht de tas zo’n veertig jaar geleden en het vormde de aanleiding voor haar verzameling. Ik ben ermee opgegroeid. Bijzonder is ook dat het een van de eerste handtassen ooit gemaakt is. Vóór die tijd werden tassen aan de riem gedragen.’

Welke eigenschap typeert u het meest?

‘Ik ben erg leergierig, en sta altijd open voor nieuwe ontwikkelingen en ideeën. Ik ben lid van verschillende netwerkclubs, onder meer om te leren van andere ondernemers.’

Wat is het topstuk uit uw collectie?

‘Een kralenbeursje met de afbeelding van een giraf uit 1827. Een jaar eerder kreeg de Franse koning het dier als een geschenk uit Egypte. De Franse bevolking had nooit eerder een giraf gezien, en het ontketende dan ook een rage.’

Gaan mannen en tassen slecht samen?

‘Mannen hebben eeuwenlang tassen gedragen, maar de komst van het herenkostuum met (binnen)zakken in de zeventiende eeuw maakte dat minder noodzakelijk. Tegenwoordig vinden mannen een tas al snel te vrouwelijk en onpraktisch. Toch is de mannentas nu weer sterk in opkomst.’

Hoeveel tassen heeft u zelf?

‘Een stuk of zestig. Ik heb veel tassen van Nederlandse ontwerpers zoals Hester van Eeghen, Vlieger & Vandam.

Ik val vooral voor opvallende tassen, die afwijken van het gangbare, zowel qua kleur als vorm.’

Met wat voor tas heeft u weinig op?

‘De rugzak. We hebben er wel een paar in de collectie, maar zelf gebruik ik ze nooit. Zelfs niet om te sporten.’

Wat voor type mens spreekt u aan?

‘Mensen met een brede interesse, die bovendien buiten de kaders kunnen denken. En ik houd ervan als mensen een passie hebben, om het even welke. Zelf ben ik natuurlijk ook een verzamelaar.’

Wat zit er altijd in uw tas?

‘Afgezien van sleutels, pen en mobiele telefoon mijn mascotte, symbool van het eeuwige leven, en natuurlijk een opvouwtasje voor een onvoorziene boodschap.’

Favoriete stad?

‘Londen. Voor mij een shoppingwalhalla. Er is vintage en antiek in overvloed, van hoge kwaliteit. Ik ga altijd naar zaken als Gucci en Hermès om de collectie te bekijken. De bijzonderste tassen komen namelijk niet naar de P.C. Hooftstraat.’

Favoriet museum, afgezien van uw eigen museum?

‘Het Victoria & Albert Museum in Londen. Vanwege de prachtige collectie die een combinatie is van schilderkunst, mode en kunstnijverheid.’

Bent u een spaarder of een spender?

‘Een spender! Ik heb onlangs nog vrij impulsief een nieuwe auto gekocht.

Maar ik heb nooit spijt van aankopen, ik heb een duidelijk beeld van mijn eigen smaak.’

66 PurSang 2 | 2014

PS2_66_Voorkeuren van.indd 66

28-04-14 11:17

INVEST IN YOUR FREEDOM WITHOUT A WORRY IN THE WORLD

W A J E R & W A J E R Y A C H T S - T H E N E T H E R L A N D S - C A L L D R I E S W A J E R : + 31 6 5 4 9 0 2 3 9 0 - W E L C O M E @ W A J E R . C O M - W A J E R . C O M

14-1253 Wajer & Wajer - adv - Osprey 38 - PurSang 2 - 225 x 285 mm DEF.indd 1

25-04-14 11:13

RANGE ROVER EVOQUE

URBAN CAPABILITY landrover.nl

Min./max. gecombineerd verbruik: 4,9-7,8 l/100 km, resp. 20,4-12,8 km/l, CO2-uitstoot resp. 129-181 g/km.

Consumentenprijs vanaf € 44.900 incl. BTW en BPM en excl. kosten rijklaarmaken. Zie voor verkoopvoorwaarden www.landrover.nl. Leaseprijs vanaf € 892 p.m. excl. BTW (bron: Land Rover Financial Services, full operational lease, 48 mnd., 20.000 km/jr.). Wijzigingen voorbehouden.

JLRNFEE4W015_RREvoque_Nationaal_PurSang_285Hx225_IC.indd 1

4/22/14 11:17 AM