PurSang België 2 I 2013

nr. 2 | 2013 Magazine van Van Lanschot Bankiers

AnAlysE

BeLeggen Bij een Lage rente IntErvIEw KoEn gEEns, mInIstEr vAn FInAncIën

intrede Van een nieuw fiscaaL tijdperk

Karel van Eerd ‘wij willen niet de grootste zijn. wel de beste’

Supermarktketen Jumbo

PS2B_1 COVER.indd 1

26-07-13 10:28

Van Lanschot Bankiers BelgiĂŤ

Antwerpen

Brussel

Kortrijk

Lanaken

Directie

Institutionele relaties

Desguinlei 50 2018 Antwerpen Tel. 03 244 12 00 Directie: Patrick Cranshoff Mob. 0496 57 99 49

Beverlaai 14 8500 Kortrijk Tel. 056 24 50 50 Directie: Tonny Vanhaesebroeck Mob. 0496 57 99 35

DirectiecomitĂŠ: Tel. 03 286 78 00 Rob van Oostveen Evert-Jan Bentinck Paul Timmermans

Leonardo Da Vincilaan 19 1831 Diegem Tel. 02 531 14 00 Directie: Christian Elleboudt Mob. 0475 74 34 58

Stationsstraat 130 3620 Lanaken Tel. 089 71 03 00 Directie: Greet Nys Mob. 0496 57 99 34

Tel. 03 286 78 65 Directie: Staf Lavergne Mob. 0476 45 63 80

Gent

Maurice Maeterlinckstraat 8 9000 Gent Tel. 09 244 73 20 Directie: Peter Weekers Mob. 0495 53 06 26

Hasselt

Kolonel Dusartplein 20 3500 Hasselt Tel. 011 85 89 30 Directie: Greet Nys Mob. 0496 57 99 34

Vosselaar

Antwerpsesteenweg 49 2350 Vosselaar Tel. 014 44 36 50 Directie: Patrick Cranshoff Mob. 0496 57 99 49

Wealth Structuring

Tel. 03 244 12 05 Directie: Heidi Van den Eede Mob. 0473 87 50 57

w w w. va n l a n s c hot . b e

PS2B_2-3 VOORWOORD.indd 2

26-07-13 10:29

VOORWOORD

Vertrouwen

‘A

ls alles transparant is, zie je niks meer.’

Tegenstanders van transparantie en focus halen deze oneliner maar al te graag boven om hervormingen af te schieten. Toch ligt de waarheid in het midden.

In de brede dienstverlening rond vermogen, zakelijk of privé, is ‘vertrouwen’ het sleutelwoord. Letterlijk ontleed, is ver-trouwen te begrijpen als trouw verlenen én verdienen vanop afstand. Zonder dus alle details te kennen of te willen kennen. Ieder zijn vak, waarbij het globale resultaat dan groter blijkt dan de som van de separate delen.

Zulk model vereist duidelijke afspraken. Iedere partij legt zijn kaarten in alle openheid op tafel, inclusief de nagestreefde doelstellingen, de werkwijze en de gehanteerde normen en waarden. De bereikte transparantie reduceert conflicten wegens onduidelijkheid of misverstanden tot een minimum.

Alle energie kan worden aangewend om positieve en opbouwende resultaten te bereiken.

Het mooie is, dat dergelijke houding toepasbaar is op zowat alle onderwerpen in dit magazine. Of het nu gaat over het fiscale beleid van de minister, het bankbeleid van onze CEO, het beleggingsbeleid van onze specialisten of het beleid en de onderlinge verhoudingen in een familiale onderneming.

Transparantie en focus wenden de blik maximaal op de toekomst. En die kan, ondanks de moeilijke economische situatie, bijgevolg toch rooskleurig zijn.

Ik wens u veel leesplezier.

Rob van Oostveen Voorzitter van het managementcomité van Van Lanschot België

PurSang 2 | 2013 3

PS2B_2-3 VOORWOORD.indd 3

26-07-13 10:30

16 41

KAREL VAN EERD

ZuID-AFRIKA

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

02 03 12 16 38

KANTOREN VOORWOORD INTERVIEW met Karl Guha COVERsTORy Karel van Eerd CLIﾃ起TEN Een interview

BANCAIR

06 10 14 21

INTERVIEW Minister van Financiﾃｫn Koen Geens FIsCALE REGuLARIsATIE AFRICAN PARKs In gesprek met de voorzitter FAMILIEBEDRIJVEN De volgende generatie

30

ECONOMIsCH KLIMAAT

4 PurSang 2 | 2013

PS2B_4-5 INHOUD.indd 4

26-07-13 10:32

inhoud

14

AFRiCAn PARKS

Beleggen

26 30 36 40

dE KunST VAn BELEGGEn bij een lage rente inTERViEW met hoofdeconoom Luc Aben

38 CLiËnTEn

VERMoGEnSBEhEER Vragen uit de praktijk indRuKWEKKEnd AAndEEL adidas

CUlTUUR en lifesTyle

11 41 43

in AAnToChT Van Gogh Museum Zuid-AFRiKA Frisse wind in het wijnparadijs AAnBEVoLEn

Colofon PurSang Magazine is een uitgave van Van Lanschot Bankiers hooFdREdACTiE nadine Graré PRoduCTiE En REALiSATiE Pelican Custom, Amsterdam ConTACT info@vanlanschot.be www.vanlanschot.be

PurSang 2 | 2013 5

PS2B_4-5 INHOUD.indd 5

26-07-13 10:32

fotografie

Hollandse Hoogte

BANCAIR

6 PurSang 2 | 2013

PS2B_6-10 INTERVIEW_GEENS.indd 6

26-07-13 10:33

BANCAIR

Koen Geens (CD&V), federaal minister van Financiën

‘WE TREDEN EEN NIEUW FISCAAL TIJDPERK BINNEN’ In het zog van de internationale ontwikkelingen veegt Koen Geens (CD&V), federaal minister van Financiën, de spons over het verleden. In de ethiek van vandaag is geen plaats meer voor fiscale fraude. Wel dringt zich een verschuiving van lasten op arbeid naar consumptie en inkomsten uit vermogen op.

N

og voor de verkiezingen van mei 2014 plant de regering di Rupo I een blauwdruk voor een grondige belastinghervorming in ons land. Op de debatavond van Van Lanschot in Antwerpen lichtte Koen Geens (CD&V), federaal minister van Financiën, een tip van de sluier over zijn plannen. Nu de wereld verandert, moet de fiscaliteit volgen. Dat zal geleidelijk gebeuren, aldus de voormalige voorzitter van Vlaanderen in Actie, maar het proces is ingezet.

De oppositie noemt di Rupo I een belastingregering? ‘De regering is geen belastingregering. Dat is een verkeerde perceptie, die voortvloeit uit het feit dat wij de roerende voorheffing verhoogd hebben. Tegenstanders vergeten echter dat deze taks nog geen dertig jaar geleden niet bevrijdend was. Het tarief in de vennootschapsbelasting bedroeg toen 48% in België. Daar kwam toen nog een roerende voorheffing bij, wat neerkwam op een dubbele belasting met een beperkt belastingkrediet. Je kon die inkomsten natuurlijk niet aangeven en in het buitenland gaan innen, maar drie decennia geleden was het marginaal tarief in de personenbelasting 72% plus gemeentelijke opcentiemen.’

PurSang 2 | 2013 7

PS2B_6-10 INTERVIEW_GEENS.indd 7

26-07-13 10:33

BANCAIR

‘De lasten op arbeid zijn te hoog in België.

Dat weten wij allemaal’

Kunnen we niet beter de uitgaven verminderen? ‘Vergeet niet dat de Belgische staat maar 25% van alle middelen die de staat int, uitgeeft. Financiën int deze belastingen, maar stort 75% onmiddellijk door naar respectievelijk de Sociale Zekerheid, Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Gewest. Wij kunnen slechts op een kwart van de inkomsten sparen. Het is dus een gezamenlijke opdracht, van alle overheden in dit land. Nochtans wijst iedereen naar ons.’

Blijft het probleem dat het structureel tekort in België groter is dan in de buurlanden?

‘België doet het in Europees vergelijkend perspectief niet slecht. Bovendien hebben wij tijdens de afgelopen begrotingscontrole veel meer bespaard op uitgaven dan op inkomsten. Zo hebben we de fiscale maatregelen kunnen beperken tot € 364 miljoen of eigenlijk – na technische correcties – tot slechts € 234 miljoen. Behalve als je rookt of bijvoorbeeld een erfpacht vestigt; dan moet je meer betalen.’

Volgens critici ontsnappen grote ondernemingen de dans, terwijl vrije beroepen en KMO’s toch hard aangepakt worden. Zo verwijten sommigen u dat de roerende voorheffing op liquidatieboni van 10% naar 25% verhoogd zal worden. ‘Er wordt in een belangrijke overgangsregeling voorzien: welke regering ooit heeft anderhalf jaar op voorhand durven zeggen dat zij een bepaalde belasting ging verhogen van 10% naar 25%? De ondernemers krijgen achttien maanden tijd om de nodige maatregelen te treffen om deze fiscale verhoging te vermijden. Men heeft dus nog tijd tot 1 oktober 2014. Ik noem dat een slimme belasting. Ten tweede hebben wij de KMO’s – niet de grote ondernemingen – toegelaten nieuw kapitaal in het bedrijf in te brengen wanneer zij vanaf het derde jaar aan een voordelig tarief van 15% belasting onderworpen zullen zijn. Dat is geen tweede wet Cooreman-De Clerck, maar toen was de situatie veel erger dan nu. Op dat ogenblik betaalden we 13% rente op leningen en bedroeg de inflatie 12%. We moeten dus niet

zeuren maar redelijk zijn voor onszelf. Uiteindelijk bedraagt het begrotingstekort vandaag maar 2,9% van het Bruto Binnenlands Product.’

Waarom dringen gereputeerde organisaties - zoals de Europese Commissie, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso), het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Hoge Raad voor Financiën (HRF) - dan aan op een verlaging van de lasten op arbeid in ons land? ‘De lasten op arbeid zijn te hoog in België. Dat weten wij allemaal. Die heffing verlagen is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Er is geen enkele onderneming in dit land, die het nominale tarief in de vennootschapsbelasting betaalt. Dat bedraagt nu 33,99%.

Gemiddeld dragen zij tussen 15% en 25% van hun brutowinst af aan de staat. Hetzelfde geldt voor de personenbelasting. Dat komt omdat wij veel zaken mogen aftrekken van onze belastingen. Toch is het juist dat de sociale lasten in ons land te hoog zijn. Het impliciete tarief op arbeid schommelt rond 42,5% in België. Dat ligt een pak boven het Europese gemiddelde van 33,4%, maar wel in de lijn van Frankrijk (41%), Nederland (36,9%) en Duitsland (37,4%). Daarom zullen we de lasten op arbeid moeten verschuiven naar andere bronnen zoals consumptie, inkomsten van kapitaal of leefmilieu. Maar dit concretiseren is niet eenvoudig. We moeten het debat open durven voeren. Er zijn geen taboes.’

België haalt slechts één kwart van haar fiscale inkomsten uit consumptie. Dit aandeel is één van de laagste percentages in Europa.

Hier bestaat dus ruimte voor een belastingverhoging? ‘Uit een studie van de OESO blijkt dat de inkomsten uit BTW in ons land – de zogenaamde VAT revenue ratio – momenteel slechts op 47% ligt, waar deze in 1980 nog 61% was. Concreet betekent het dat op elke € 100 verkochte goederen en diensten er geen € 21 wordt betaald, maar slechts gemiddeld € 10. Dit komt omdat we sterk gebruik maken van verlaagde tarieven en vrijstellingen. Sommigen pleiten dan ook voor een aantal doelgerichte maatregelen zodat uitzonderingen kunnen worden weggewerkt, eerder dan voor een algemene BTW-verhoging.’

Hoe staat u tegenover een verhoging van de milieubelastingen? ‘Milieubelastingen zijn bedoeld om gedrag te sturen. In het begin brengen dergelijke belastingen veel op, maar op het einde wegen hun inkomsten niet langer op tegenover hun administratieve kost. De mensen passen hun gedrag aan, waardoor de inkomsten uit dergelijke belastingen niet structureel zijn.’

Geeft u dan de voorkeur aan de invoering van een vermogensbelasting? ‘Ook wat kapitaal betreft, moeten we het debat genuanceerd voeren. We moeten een essentieel onderscheid maken tussen belastingen op vermogen en belastingen op inkomsten uit vermogen. Belastingen op vermogen zijn wat mij betreft uitgesloten. Het kan

8 PurSang 2 | 2013

PS2B_6-10 INTERVIEW_GEENS.indd 8

26-07-13 10:33

BANCAIR

niet dat de burgers drie keer de rekening betalen: eerst op het ogenblik dat zij hun inkomsten hebben verworven (hoge personenbelasting), daarna op het ogenblik dat zij hun inkomsten hebben gespendeerd (hoge BTW) en tot slot nogmaals op het bezit; dat is niet realistisch. Inkomsten uit vermogen daarentegen worden in België opvallend gunstig behandeld in vergelijking met andere Europese landen. Vandaag worden successierechten als uiterst onrechtvaardig ervaren. Niemand onder ons kan daarmee uit de voeten. We hebben die belastingen overgeheveld naar de deelstaten, maar die verlagen het tarief alsmaar meer. Dat is maar best goed ook. Tegelijkertijd schaffen de andere landen de echte vermogensbelasting (net wealth tax) – ingevoerd in twintigste eeuw om de draagkracht te meten – af, omdat de fiscus nu steeds beter weet welke inkomsten de burgers en ondernemingen genereren. Belastingen op inkomsten uit vermogen lijken me wel bespreekbaar.’

Hoe moet je deze verschuiving dan realiseren?

‘Daar is moed voor nodig. Je moet daar snijden, waar het gemakkelijkst kan, en daar meer belasten, waar het het minst pijn doet en de economie zo weinig mogelijk ontmoedigt, waar je ondernemers zo veel mogelijk zuurstof geeft. Laat ons vooral niet vervallen in een klimaat van defaitisme. Je kunt de huidige belastingdruk maar verschuiven als je een globaal beeld hebt van wat je wilt gaan doen. Daarom moet je een breed draagvlak bij de bevolking creëren om de noodzakelijke hervorming op fiscaal vlak te realiseren.’

Biedt de vermindering of zelfs afschaffing van fiscale uitgaven – zoals belastingverminderingen en -aftrekken – geen oplossing?

‘Ons belastingsysteem kent inderdaad veel uitzonderingen.

De gemiddelde Belg gebruikt maar tien van de 770 codes die op zijn belastingaangifte staan. Het politieke beleid rechtvaardigt fiscale uitzonderingen, maar het geheel is complex.

Daarom moet het stelsel vereenvoudigd worden.’

Ondertussen voeren de Verenigde Staten en Europa de strijd tegen de fiscale fraude op.

Vindt nu een automatische uitwisseling van fiscale gegevens plaats, zodat niemand nog zijn geld kan verborgen houden voor de overheid? ‘Wij moeten deze beweging volgen, of we willen of niet. Vroeger behoorde het ontduiken van belastingen tot de nationale sporten. Vandaag kan dat niet meer. Bedoeling is een norm te ontwikkelen, die vergelijkbaar is met de Amerikaanse wetgeving. De Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) verplicht alle financiële instellingen sinds 1 januari 2013 wereldwijd informatie over Amerikaanse klanten door te geven aan de belastingdienst van de Verenigde Staten. Zelfs Zwitserland is bezweken onder deze druk, wat niemand ooit had gedacht. Dan kunnen we dat ook beter in Europa gaan doen. Daarom hebben vijftien lidstaten, waaronder België, een gelijkaardig pilootproject opgestart. Het is nu wachten op een voorstel van de Europese Commissie om dit eventueel open te trekken naar meerdere landen. Tegelijkertijd worden

onderhandelingen opgestart om een akkoord af te sluiten over uitwisseling van fiscale gegevens met Zwitserland, Liechtenstein, Monaco, Andorra en San Marino.’

Surft België mee op deze golf? ‘Ja. Zo schreef de regering een nieuwe antimisbruikbepaling in het wetboek van de inkomstenbelastingen. Ook vond een feitelijke afschaffing van het bankgeheim plaats. Een centraal aanspreekpunt bij de Nationale Bank, dat alle rekeningen en contracten van elke rijksinwoner bevat, zal in het tweede semester van dit jaar operationeel zijn. Dit is in de vaart der volkeren, waar België niet tegenin kan gaan. Zelfs Luxemburg heeft zijn bankgeheim opgeheven. In de ethiek van vandaag is geen plaats meer voor fiscale fraude. Het is een opschuivende beschaving. Voor ons misschien erg, maar een zegen voor onze kinderen.’

Heeft iemand nog de mogelijkheid om met zijn zwart geld aan de fiscus te ontsnappen? ‘De regering heeft eind november 2012 beslist voor de allerlaatste maal een fiscale regularisatie door te voeren, inclusief de sociale zekerheidsbijdragen van zelfstandigen (RSVZ). Indien u nog kapitaal in het buitenland hebt zitten waar de fiscus geen weet van heeft, kunt u dit geld nog vóór het einde van dit jaar probleemloos repatriëren, mits u een vergoeding betaalt. Zo kunt u in de meeste gevallen een vrijstelling van strafrechtelijke vervolging genieten. Deze amnestie geldt ook voor rechtspersonen die niet aan de vennootschapsbelasting onderworpen zijn (stichtingen, vzw’s). Alle niet-verjaarde geregulariseerde inkomsten worden onderworpen aan hun normale belastingtarief verhoogd met een boete van 15 procentpunten.

Fiscaal verjaarde kapitalen worden geregulariseerd aan 35% op het kapitaal. Zelfs kapitalen en inkomsten afkomstig van ernstige en georganiseerde fiscale fraude en van buitenlandse levensverzekeringen kunnen bij het Contactpunt worden aangegeven. Alle niet-verjaarde geregulariseerde inkomsten uit ernstige fraude worden onderworpen aan hun normale belastingtarief verhoogd met een boete van 20 procentpunten. We vegen met andere woorden definitief de spons over het verleden, maar in de toekomst zal belastingontduiking niet langer worden geduld. We treden op fiscaal vlak een nieuw tijdperk binnen.’

PurSang 2 | 2013 9

PS2B_6-10 INTERVIEW_GEENS.indd 9

26-07-13 10:33

BANCAIR

Fiscale regularisatie: de laatste ronde!

De regering kondigde eind 2012 al aan dat er een nieuwe fiscale regularisatieregeling zou komen, met een ruimer toepassingsgebied, maar beperkt in de tijd tot eind 2013. Nadien zou het onherroepelijk gedaan zijn met de fiscale regularisatie.

Hoe ziet de huidige regeling eruit?

De wet van 27 december 2005 voorziet de mogelijkheid om niet-aangegeven roerende inkomsten en ontdoken successierechten te regulariseren door het normale belastingtarief erop te betalen, verhoogd met een boete.

De huidige wet loopt door, weliswaar tegen duurdere tarieven. De regeling voorziet dat men de gewone verschuldigde belasting betaalt plus een baremaverhoging van 15% in plaats van 10%. Die regeling wordt ook van toepassing op beroepsinkomsten en BTW van de laatste zeven aanslagjaren. Deze nieuwe regeling is van toepassing van 15 juli tot 31 december 2013. De nieuwe regularisatieprocedure wordt opnieuw eenmalig opengesteld ‘voor iedereen’, dus ook voor diegenen die reeds in het verleden een regularisatieaangifte hebben doorlopen.

Nieuw is dat naast gewone fiscale fraude (roerende inkomsten, successierechten, beroepsinkomsten en BTW) ook ernstige fiscale fraude (bv. misbruik van vennootschapsgoederen) zal kunnen worden geregulariseerd en dat er een ruimere strafrechtelijke immuniteit geldt, onder voorwaarden. VZW’s en stichtingen kunnen voortaan ook een aangifte indienen in de rechtspersonenbelasting. Tevens komt er de mogelijkheid om de niet-betaalde sociale bijdragen te regulariseren.

Om het exacte tarief te kunnen bepalen, moet men in hoofdzaak een onderscheid maken of het gewone fiscale fraude dan wel ernstige fiscale fraude betreft en of de inkomsten of kapitalen al dan niet fiscaal verjaard zijn.

Voor niet-verjaarde fraude betaalt men het ontdoken belastingtarief + een boete van 15% bij gewone fiscale fraude / 20% bij ernstige fiscale fraude.

Voor verjaarde fiscale fraude, ongeacht of het gewone dan wel ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd betreft, betaalt men 35% op het kapitaal. Dit tarief geldt ook voor fiscaal verjaarde kapitalen onder de vorm van levensverzekeringen.

Conclusie De druk op de belastingplichtige wordt steeds groter. De duidelijke internationale tendens naar meer fiscale transparantie, de Europese Spaarrichtlijn, de Europese Bijstandrichtlijn met automatische uitwisseling van levensverzekeringen, meerwaarden, dividenden, de aangekondigde afschaffing van het Luxemburgs bankgeheim, de opheffing van het Belgische bankgeheim, de definitieve omzetting van effecten aan toonder van Belgische emittenten voor eind 2013, de aangifteplicht van buitenlandse rekeningen en nu ook van buitenlandse levensverzekeringen; alles wijst erop dat er best dringend wordt nagegaan of buitenlands vermogen niet beter geregulariseerd wordt.

De belastingplichtige heeft dus nog minder dan een half jaar de tijd om tot een laatste ‘fiscale inkeer’ te komen. Men dient er wel rekening mee te houden dat de hele procedure van onder meer samenstellen van het dossier en opvragen van gegevens bij buitenlandse financiële instellingen redelijk wat tijd in beslag neemt. De onderliggende stukken mogen nog ingediend worden tot zes maanden na het binnenbrengen van de regularisatie-aangifte bij het Contactpunt Regularisaties. Personen die menen op deze nieuwe wetgeving een beroep te kunnen doen, nemen gezien de complexiteit van de regeling in elk geval het best contact op met een gespecialiseerde advocaat.

10 PurSang 2 | 2013

PS2B_6-10 INTERVIEW_GEENS.indd 10

26-07-13 10:33

BEELD

Zelfportret als schilder, 1887-1888. Vincent van Gogh (1853-1890).

Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)

CULTUUR & LIFESTYLE

IN AANTOCHT Ter ere van het veertigjarige bestaan van het Van Gogh Museum in Amsterdam is tot en met 24 januari 2014 de jubileumtentoonstelling ‘Van Gogh aan het werk’ te zien. Ruim tweehonderd werken geven inzicht in de werkwijze van de wereldberoemde kunstenaar. Niet alleen schilderijen worden getoond, maar ook brieven en persoonlijke materialen, zoals het enige bewaard gebleven palet. Werken die zelden naast elkaar te zien zijn, worden nu bij elkaar gebracht, zoals twee versies van de Zonnebloemen. In september ontvangt het museum - dat onlangs zijn deuren heropende na een ingrijpende renovatie - bovendien een tweede versie van de Slaapkamer in bruikleen van The Art Institute of Chicago. www.vangoghmuseum.nl

Van Gogh aan het werk PurSang 2 | 2013 11

PS2B_11 IN AANTOCHT.indd 11

26-07-13 10:34

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Karl Guha, CEO Van Lanschot

‘Focus is een essentiële voorwaarde’ Maak kennis met Karl Guha, sinds januari van dit jaar CEO van Van Lanschot, en met zijn toekomstvisie op de bank. ‘Behoud en opbouw van vermogen is niet iets wat alleen relevant is als je vermogend bent, het is een breed gedragen behoefte.’

FoCuS

VereenVoudiging

Gerichte keuze voor wealth management

Vereenvoudiging van productportfolio en IT-infrastructuur

Speciale aandacht voor ondernemers, healthcare, business professionals & executives, verenigingen & stichtingen

Stroomlijning organisatie

Gerichte afbouw van de zakelijke kredietportefeuille zonder link met private banking

Meer efficiency doordat middelen gericht worden ingezet op kernactiviteiten

groei

Voortzetting succesvolle koers asset management en merchant banking Nieuw servicemodel met 3 niveaus: personal banking, private banking en private office Uitbreiding online dienstverlening

Ton van Til

Waarom deze aanSCherping Van de Strategie?

‘Om te kunnen groeien is focus een essentiële voorwaarde, waarbij we trouw blijven aan private banking, want dat is en blijft onze fundamentele kracht. We willen voor onze stakeholders meerwaarde creëren op de langere termijn. Bovendien zijn de omstandigheden waarin we opereren sterk veranderd door de fundamentele verandering van het bankwezen, door de crisis en door nieuwe wet- en regelgeving.’

op Welke doelgroepen riCht de bank ziCh met name?

‘Binnen private banking richten we ons op vermogende cliënten en ondernemers. Daarnaast bieden wij specifieke kennis en expertise aan business professionals & executives, en verenigingen & stichtingen. Asset management bedient grote institutionele klanten zoals pensioenfondsen en verzekeraars met een duidelijke beleggingsvisie en een strikt afgebakend aantal beleggingsstrategieën. Onze private banking-cliënten profiteren daarvan en hebben toegang tot zeer professionele beleggingsexpertise. In merchant banking, onze derde kernactiviteit, hebben we een toonaangevende positie in de Benelux op het gebied van effectendienstverlening, begeleiding van overnames en kapitaalmarkttransacties.Dat is zeer relevant voor cliënten met meer complexe financiële vraag-

fotografie

Wat iS het doel Van de VernieuWde Strategie?

‘We kiezen ervoor om de bank nog meer te positioneren als een gespecialiseerde, onafhankelijke wealth manager met twee duidelijke doelen: het behoud en de opbouw van vermogen voor onze cliënten. Private banking, asset management en merchant banking zijn de kernactiviteiten van ons bedrijf.’

12 PurSang 2 | 2013

PS2B_12-13 INTERVIEW_GUHA.indd 12

26-07-13 10:35

DE WERELD VAN VAN LANSCHOT

Karl Guha (Darjeeling, 1964) ging naar school in Engeland en in de Verenigde Staten. Na het afronden van zijn universitaire studie in Boston kwam hij in dienst bij ABN AMRO als trainee in 1989. In de daaropvolgende bijna negentien jaar werkte hij in verschillende functies binnen de bank, waaronder Structured Finance, Risk Management en Treasury.

In 2009 ging hij werken bij Unicredit Group als lid van de Executive Board, met verantwoordelijkheid voor Risk Management en Treasury. Van 2009 tot en met 2013 was hij ook lid van de Raad van Commissarissen van onder andere HVB in Duitsland, Bank Austria en ZAO Bank in Rusland. Tijdens zijn loopbaan werkte hij in de Verenigde Staten, Europa en Australië. Sinds januari 2013 is hij voorzitter van de Raad van Bestuur van Van Lanschot en werkt hij in ‘s-Hertogenbosch. Karl Guha is getrouwd en heeft twee kinderen. Zijn interesses zijn eten, wijn, muziek, boeken en schilderijen.

stukken; denk bijvoorbeeld aan een second opinion over een financiering of voorbereiding op bedrijfsoverdracht.’

Wat zijn de belangrijkste veranderingen binnen private banking?

‘Behoud en opbouw van vermogen is niet iets wat alleen relevant is als je vermogend bent, het is een breed gedragen behoefte. Maar als je jong bent en je staat aan het begin van je loopbaan heb je andere prioriteiten dan iemand van zeventig. Zo beschikken we sinds kort over de beleggingsformule ‘Profiel Beleggen’. Een portefeuille met onze drie huisfondsen, waarbij transparantie centraal staat en we geen vermogensdrempel voorop zetten. Alvast een eerste stap om in een latere fase over te gaan tot de introductie van personal banking, bedoeld voor starters op de vermogensmarkt. Voor deze doelgroep gaan we ons online aanbod ook aanzienlijk uitbreiden, waarbij tegelijkertijd het aspect van de persoonlijke aandacht niet vergeten wordt.’ de vermogensgrens zoals traditioneel gehandhaafd door private banken verdWijnt dus?

‘De focus verschuift juist van de vraag hoeveel vermogen iemand heeft naar de behoeften van de cliënt. Daarnaast gaan we de activiteiten zonder relatie met private banking, zoals

soms het geval is bij zakelijke kredietverlening in Nederland, afbouwen. Daardoor kunnen we onze balans, onze tijd en energie nog meer richten op datgene waar we van oudsher goed in zijn’ opbouw en behoud van vermogen. Door in de toekomst de online dienstverlening uit te breiden en door cliënten de keuze te geven hoe zij de relatie met de bank vorm willen geven, kunnen we ons overall serviceniveau juist verhogen.’ hoe kijkt u naar de toekomst?

‘Met veel vertrouwen. Met de uitvoering van deze plannen bouwen we aan Van Lanschot als een onafhankelijke, sterke en gerespecteerde wealth manager met een grote toekomst. en specifiek voor belgië?

‘Van Lanschot België heeft in nauwelijks vijftien jaar tijd een toppositie verworven als private bank in België. Wij willen deze positie verder uitbouwen en profiteren van de toegenomen bekendheid van ons merk. Dat bevestigt onze klanten in hun keuze voor de bank door de bestaande dienstverlening nog verder uit te bouwen en te verdiepen. Daarnaast is het natuurlijk onze ambitie om ook nieuwe klanten te tonen dat wij hen als geen ander kunnen ondersteunen bij de opbouw en het behoud van hun vermogen. Al met al zie ik uitstekende groeikansen voor onze bank in België.’

PurSang 2 | 2013 13

PS2B_12-13 INTERVIEW_GUHA.indd 13

26-07-13 10:35

BANCAIR

‘Het is nu of nooit’ African Parks Network, mede grootgemaakt door Paul Fentener van Vlissingen, beheert momenteel in Afrika zeven nationale parken en heeft de ambitie dit aantal uit te breiden tot vijftien. Doel van de parken: duurzaam beheer van ecosystemen op een zo zakelijk mogelijke wijze.

TEKST

Hans Verstraaten Peter Fearnhead, Paul Godard en Babi Prokas

FOTOGRAFIE

A

frika telt ruim 1.200 nationale parken – op papier althans. De werkelijkheid is anders.

Veel van die parken zijn al jaren in verval en worden niet of nauwelijks nog gebruikt voor hun oorspronkelijke doeleinden, namelijk het in stand houden van de ecosystemen. Dat is ecologisch gezien ernstig, maar ook economisch: toeristische inkomstenstromen worden zodoende gemist. Dat het ook anders kan, bewijst African Parks. Deze organisatie werd in 2000 bedacht door vier gedreven Zuid-Afrikanen. Zij legden hun idee, het oprichten en beheren van nationale parken op een duurzame manier voor aan natuurbeschermer en filantroop Paul Fentener van Vlissingen, bekend als de bestuursvoorzitter en latere president-commissaris van SHV in Nederland. De vier gingen van start in 2001 en kregen in de loop van de jaren steeds meer steun van hem. Inmiddels heeft African Parks zeven nationale parken in zes landen onder management (Tsjaad, Democratische Republiek Congo, Malawi, Congo, Rwanda en Zambia) en is er de ambitie om dit aantal binnen vijf jaar te verhogen tot vijftien parken, met een totale omvang van zeven miljoen hectare; ruim twee keer de omvang van België.

FINANCIERING Elk van die parken wordt op eenzelfde manier gerund, aan de hand van een ecologische, economische en sociale pijler. De ecologische pijler staat voor het herstel en behoud van ecosystemen, de economische pijler voornamelijk voor toerisme en de sociale pijler staat voor het zorgen voor werkgelegenheid voor de lokale bevolking. De medewerkers voor ieder park worden uit de regio aangetrokken en het management is steevast in handen van Afrikanen. ‘Erg belangrijk,’ weet Robert-Jan van Ogtrop, voormalig bestuursvoorzitter van Bols en tegenwoordig voorzitter van African Parks Network. ‘Wij

14 PurSang 2 | 2013

PS2B_14-15 UBMC_Afrika.indd 14

26-07-13 10:35

BANCAIR

krijgen en verder te ontwikkelen. Die onderhandelingen met Afrikaanse staten zijn niet bepaald gemakkelijk, ondanks dat ze er iets voor terugkrijgen. De parken gaan weer leven, er komen lodges, safaritochten, kampeerexpedities… Ze gaan economisch iets voorstellen en geld opleveren. Ook voor die overheden. Maar voor ons zijn het bovenal de laatste grote natuurparken van deze wereld.’

zorgen voor de financiering, brengen het geld mee. Maar wij zeggen tegen de lokale bevolking: dit is nu jullie park waar jullie ook trots op kunnen zijn. Wij gaan het met jullie doen – jullie als parkbeheerder, als kamermeisje, als kok, noem maar op. Per park hebben we zo’n tweehonderd mensen in dienst.

Elk van die werknemers zorgt voor gemiddeld tien andere Afrikanen, dus in totaal gaat het al gauw om tweeduizend mensen die van het park leven. Dat is zowel sociaal als economisch erg belangrijk voor zo’n regio en een voorwaarde voor langetermijnsucces.’

Leeggeroofd Hoewel African Parks een ideële organisatie is, wordt er zeer zakelijk gekeken naar elk project. Doel is dat elk park op termijn op eigen benen gaat staan. ‘Dat lukt niet altijd, maar is en blijft wel het streven,’ zegt Van Ogtrop.

Daarbij staat duurzaamheid voorop, reden waarom er met de overheden van Afrikaanse landen bij voorkeur contracten worden afgesloten met een looptijd van 25 jaar. Van Ogtrop: ‘Veel parken zijn leeggeroofd, daar heerst een enorme wanorde. Je hebt echt veel tijd nodig om de boel weer op orde te

Van Lanschot Bankiers en de African Parks Foundation

De Stichting African Parks Foundation, de Nederlandse tak van African Parks Network, wordt onder meer gesteund door private donateurs wereldwijd, door het Wereld Natuur Fonds, de Europese Unie, de Nationale Postcode Loterij en door cliënten van Van Lanschot Bankiers. ‘Alle donaties zijn welkom, ook kleine bedragen, maar voor maatwerkopties hanteren we een drempel van ongeveer € 25.000. Dan gaan we rond de tafel en proberen we optimaal in te spelen op de interesse van de donateur’, zegt Robert-Jan van Ogtrop. ‘Soms is dat voor een land, soms voor een diersoort. We vinden het leuk als betrokken gevers vervolgens ook gaan kijken in één of meerdere van onze parken. Soms kunnen ze ons daar dan ook nog actief helpen, zoals bij het verhuizen van dieren.’

Long van de aarde Elk park heeft zijn eigen, vaak unieke ecosystemen en zijn eigen prioriteiten. Zo is het Odzala-Kokoua Nationaal Park in Congo niet alleen van belang vanwege de gorilla’s en olifanten die er leven, maar ook omdat het bekendstaat als één van de longen van de aarde (met het Amazonegebied als de andere long). Met slechts één long wordt het moeilijk leven op deze aarde. De topprioriteit in het Zakouma Nationaal Park in Tsjaad ligt bij de bescherming van de olifantenkuddes, voorheen ernstig bedreigd door ivoorstropers. Vooral vanuit China is grote vraag naar ivoor uit Afrika, als statussymbool. In dit park liep vanwege die ivoorstropers het aantal olifanten terug van 4500 in 2002 naar 450 in 2010, toen African Parks het gebied overnam. Er lopen nu weer babyolifanten rond, voor het eerst sinds vele jaren, maar de dreiging van ivoorstropers blijft – hier en elders in Afrika. ‘Ze schuwen bij hun strooptochten geweld zeker niet,’ vertelt Van Ogtrop. ‘Het gaat er af en toe keihard aan toe, met dodelijke slachtoffers aan beide kanten.’ Wat dan helaas toch nog een voordeel heeft: vooral uit de VS nemen de donaties toe, om de slachting onder olifanten en neushoorns tegen te gaan. ‘We hebben het geld hard nodig. Er staat veel op het spel: het behouden en beheren van uiterst kostbare ecosystemen. Het is nu of nooit.’

‘Het gaat er af en toe keihard aan toe met dodelijke slachtoffers aan beide kanten’ Robert-Jan van Ogtrop

PurSang 2 | 2013 15

PS2B_14-15 UBMC_Afrika.indd 15

26-07-13 10:36

COVERSTORY

16 PurSang 2 | 2013

PS2B_16-20 COVERSTORY.indd 16

26-07-13 10:38

COVERSTORY

‘Mooie kansen laat je niet liggen’ Ondernemen zit Karel van Eerd in het bloed. De president-commissaris die met de Nederlandse supermarktketen Jumbo een opvallende groei doormaakt, weet van wanten. Op zijn vijfenzeventigste is hij nog nauw betrokken bij het familiebedrijf, breidt hij en passant zijn golfbaan drastisch uit en laat hij Jumbo Golfwereld op volle toeren draaien. ‘Ik voel mij nog als een vis in het water.’

TEKST

Leo Alexander Schlangen Martin Dijkstra

FOTOGRAFIE

PurSang 2 | 2013 17

PS2B_16-20 COVERSTORY.indd 17

26-07-13 10:39

COVERSTORY

W

aar heb ik dat ding ook alweer gestopt?’ vraagt Karel van Eerd zich hardop af. Hij graaft met zijn vingers in een leren portefeuille. Op de achtergrond trekken golfers in kleurige broeken over de groene, gladgeschoren banen van bedrijfsgolfclub De Hooge Vorssel in Nistelrode.

Na even zoeken, tovert de Brabander een vergeeld papiertje tevoorschijn. ‘Toen ik vijftig jaar in de zaak zat, wilde ik weleens weten hoe het al die jaren nou precies met de omzet was gegaan. Ik heb hierop vanaf 1948, mijn vader zat toen nog in de zaak, alle omzetten op een rijtje gezet.’ Over zijn schouder kijken we mee naar de piepkleine letters en cijfers in blauwe inkt. In 1948 bedroeg de omzet 1 miljoen gulden. ‘Het heette toen nog G.L. Van Eerd Groothandel in Koloniale Waren,’ glimlacht Van Eerd. ‘In 1956 deden we zo’n 5,6 miljoen gulden.’ In 2011 werd een omzet van € 2,4 miljard gehaald, vermeldt het lijstje. Een jaar later € 3,5 miljard. ‘Als in Nederland in 2015 alle C1000-winkels zijn omgebouwd tot Jumbo’s, dan gaan we naar de € 7 miljard!’ Opvallend in de reeks omzetten: nergens valt een daling te bespeuren.

In 1957 kwam Van Eerd als achttienjarige knaap in de zaak van vader Frits. In een dikke halve eeuw stampte hij supermarktketen Jumbo uit de grond. Het familiebedrijf heeft momenteel zo’n 350 vestigingen en een marktaandeel van 22%.

In 2015 zullen er naar verwachting zo’n 600 vestigingen de Jumbo-succesformule hanteren. Daarmee dooft de dadendrang niet als het aan Van Eerd ligt. Op z’n vijfenzeventigste, inmiddels in de rol van president-commissaris, weigert hij zijn voet van het gaspedaal te halen. ‘Wij willen niet de grootste van Nederland zijn. Wel de beste.’

U speelt graag golf. Bent U op de green net zo sUccesvol als in het zakenleven?

‘Ik loop regelmatig een rondje met mijn vrouw Kitty. Zij is echter veel beter dan ik. Als ze me laat winnen, zit er meestal iets achter. Dan heeft ze een mooie jurk of zoiets gezien.’

zelfs Uw vrijetijdsBesteding, golf, is een onderneming geworden.

‘Mooie kansen moet je niet laten liggen. Zoals zo vaak ontstond ook dit project aan de bar. Er zou op deze plek een vuilstort komen, maar dat wilde de gemeente voorkomen.

Samen met wat golfvrienden hebben we toen de plannen gesmeed voor golfbaan De Hooge Vorssel. Toen puntje bij paaltje kwam, heb ik het hele project voorgeschoten. Dat was aanvankelijk niet de bedoeling. Toch kreeg ik weer de kriebels: Wat als ik het nou eens helemaal zelf ga doen? Dat heb ik gedaan. In 1991 werd de eerste steen gelegd. Binnenkort gaan we van negen naar achttien holes en wordt het clubhuis grondig verbouwd.’

U Bent sinds 2003 ook eigenaar van jUmBo golfwereld, een winkelketen gericht op de golfsport.

‘Toen ik ging winkelen voor de shop van mijn golfclub bleek er slechts één groothandel te bestaan, een coöperatie die al in 1947 was opgericht door Nederlandse golfpro’s. Ze konden daar tegen een schappelijke prijs hun eigen attributen kopen en deelden gezamenlijk in de winst. Maar toen ik er langsging, bleek er geen sprake van zwarte cijfers. In eerste instantie wilde ik ze alleen helpen. De problemen waren echter zo ernstig dat me dat niet lukte. Er zat maar één ding op: de boel overnemen. We hebben nu acht vestigingen, zijn marktleider en maken winst.’ knap, voor iemand die noodgedwongen ondernemer is geworden.

‘Mijn vader kreeg hartproblemen en moest het van de artsen rustiger aan gaan doen. Tegen mij, zijn oudste zoon, zei hij: “Karel, ik weet dat jij het leuk vindt. Of jij gaat het doen of ik verkoop de zaak”. In plaats van economie te studeren, besloot ik op m’n achttiende de dagelijkse leiding van de groothandel op me te nemen. Achteraf heb ik er weleens spijt van gehad dat ik niet verder heb kunnen leren. Maar zo gaan die dingen…’

Van Lanschot en golf

Veel cliënten van Van Lanschot zijn actieve golfers. De bank omarmt de golfsport op vele manieren. Zo worden Maarten Lafeber en Christel Boeljon, de Professional Golfers Associatie Holland én vier Nederlandse competitieteams in de hoofdklasse gesponsord. Met de sponsoring van Golf Team Holland stimuleert de bank bovendien de ontwikkeling van jong golftalent in Nederland. Ook is Van Lanschot hoofdsponsor van de Nederlandse Golf Federatie. De NGF organiseert ook dit jaar een Ouder & Kind Toernooi waarbij opa’s, oma’s, ouders en kinderen in teams tegen elkaar spelen. www.vanlanschot.nl/golf

18 PurSang 2 | 2013

PS2B_16-20 COVERSTORY.indd 18

26-07-13 10:39

COVERSTORY

Wat is de grootste les die u van uW vader heeft geleerd?

‘ZZZ oftewel Zeer Zuinig Zijn. Het betekent niet dat je gierig moet zijn, maar dat je voorafgaand aan een besluit grondig te werk moet gaan. Ik ben vaak met wilde plannen thuisgekomen, maar dankzij ZZZ deed ik een stapje terug, ging nog een keer nadenken en nam daarna pas een beslissing.’

Wat gaf de doorslag om met supermarkten te beginnen?

‘In 1961, tijdens een studiereis in Amerika, ontmoette ik een directielid van Independent Grocers Alliances, de grootste supermarktketen van Amerika. Hij vond dat ik gewoon moest starten met een supermarkt. “Als je het niet kunt financieren, dan leen ik je direct een miljoen dollar zonder rente”, bood hij me aan. Dat heb ik afgeslagen, maar ik dacht wel: Als het zó makkelijk gaat, dan valt er met supermarkten geld te verdienen. Met dia’s uit Amerika ging ik in de avonduren bij mijn winkeliers langs met de boodschap: “Wie marktleider wil worden, moet het zo doen”.’

‘De grootste les die ik heb geleerd? ZZZ, oftewel Zeer Zuinig Zijn’ begin jaren tachtig, in crisistijd, zag het huidige jumbo het levenslicht. u dacht anticyclisch?

‘In die tijd startte de Consumentenbond met het vergelijken van prijzen in het vrijwillige filiaalbedrijf. Aldi en Edah bleken het goedkoopst. Wij waren met nog vijftien andere partijen als Spar en Kroon zo’n 25% duurder. Ik vreesde forse omzetdalingen en mokkende winkeliers. Op dat moment ontmoette ik Jan Meurs, die met zijn supermarkt Jumbo geweldige omzetten behaalde. Hij werd klant en daarmee ving ik de omzetdaling op. In 1983 namen we zijn winkel in Tilburg over en werden we steeds meer retailer in plaats van groothandel.

En in 1996 startte ik samen met mijn kinderen de huidige succesvolle Jumbo formule.’ van 1 vestiging in 1983 naar 600 in 2015. Wat is het geheim?

‘Ooit kwam ik in Amerika op een besloten feestje voor miljonairs terecht. Ze wilden me eruit gooien, maar ik kreeg de kans om één vraag te stellen: Hoe zijn jullie miljonair geworden? Ze antwoordden: “Wij hebben altijd gedaan wat de klant van ons wilde”. Die wijsheid schoot me te binnen toen we de formule voor de Jumbo-keten bedachten. Op basis daarvan heb ik drie doelen opgesteld: ik wil in Nederland de goedkoopste zijn, het breedste assortiment voeren en klanttevredenheid boven aandeelhouderstevredenheid stellen. Alleen op die manier zouden we ons kunnen onderscheiden van de concurrentie.’

en die keek stilzWijgend toe?

‘Ze hebben de eerste zeven jaar zitten slapen. Ze dachten: “Laat die uit Veghel maar, dat houden ze nooit vol”. Zo konden we in alle rust doorgroeien. Daarna was er voor de concurrentie geen houden meer aan. Zelfs de prijzenoorlog met Albert Heijn in 2003 kreeg ons er niet onder – we waren gewend om te vechten. We zijn erna trouwens nóg harder gegroeid.’ uW vader vroeg destijds of u in de zaak Wilde komen. heeft u dat ook aan uW kinderen gevraagd?

‘Ik heb het er bewust nooit met ze over gehad. Zelfs niet terloops laten vallen dat ik het wel leuk zou vinden. Ik was bang dat ze het dan voor hun gevoel toch een keer bij mij zouden moeten proberen. Ik heb ze altijd voorgehouden: Bepaal je eigen studie en je eigen toekomst. Zonder dat ze het van elkaar wisten, kwamen ze in een tijdbestek van drie maanden bij me solliciteren.’

PurSang 2 | 2013 19

PS2B_16-20 COVERSTORY.indd 19

26-07-13 10:40

COVERSTORY

VADER ALS KRUIWAGEN? ‘Monique koos voor kaas, Frits voor brood en Colette voor vleeswaren. Op mijn wekelijkse stafvergadering met alle verantwoordelijken voor de verschillende afdelingen, bleek al snel dat zij betere omzetten draaiden en betere ideeën hadden dan hun collega’s. Daarmee bewezen ze dat ze meer in hun mars hadden en er niet zaten omdat ze louter het zoontje of dochtertje van waren.’

ZIJN UW KINDEREN NET ALS U OOK ‘BESMET’ MET HET ZZZ-VIRUS? ‘Ook zij doen geen gekke dingen, gelukkig. De aandelen zijn allemaal in het bezit van de familie, maar we hebben nog nooit één cent aan dividend ontvangen.’

BENT U NIET BANG DAT UW KINDEREN MET ELKAAR GAAN WEDIJVEREN? ‘Wat ik bijvoorbeeld erg mooi vond, was dat beide dochters op een dag bij me kwamen en zeiden dat ze Frits allebei ‘de leider’ vonden. Die rolverdeling is spontaan ontstaan. Er is nog nooit een onvertogen woord gevallen – wat niet wil zeggen dat het doetjes zijn. Bovendien hebben we een familiestatuut, een dik dossier met daarin tientallen scenario’s voor situaties die in familiebedrijven voor een hoop ellende kunnen zorgen. Dat heb ik samen met de kinderen exact laten vastleggen. Wat dient er te gebeuren als een van hen zijn of haar aandelen wil verkopen of als er eentje naar Indonesië verhuist? Dat soort dingen.’

WAAR LET U ZOAL OP ALS U EEN JUMBO-WINKEL BEZOEKT? ‘Lege schappen is een doodzonde in ons vak! En ik kijk hoe medewerkers met klanten omgaan. Als een klant vraagt waar iets ligt, dan moet je niet zeggen: derde links, tweede rechts of zoiets. Nee, je loopt keurig mee en wijst het aan.’

ZITTEN ER GRENZEN AAN DE GROEI? ‘Ik zie ze niet. In de overgenomen Super de Boer-vestigingen hebben we een omzetstijging van 45% gerealiseerd. En in de overgenomen C1000-winkels gaat het ook goed. We blijven maar groeien. Dat blijft een ‘wow-factor’, waar we lol in hebben. Maar als mijn kinderen ook elke vijf jaar de omzet weten te verdubbelen, dan wordt Nederland op een dag te klein.’

Karel van Eerd samen met zijn bankier Jac Bax op zijn golfbaan in Nistelrode.

‘Als mijn kinderen ook elke vijf jaar de omzet weten te verdubbelen, dan wordt Nederland te klein’ U BANKIERT AL VELE JAREN BIJ VAN LANSCHOT. DAT BEVALT KENNELIJK GOED? ‘Een jaar of tien geleden ontmoette ik hier op de golfbaan Jac Bax van Van Lanschot. Er was meteen een klik. Sindsdien geeft hij mij zeer regelmatig adviezen over mijn beleggingsportefeuille. Daar luister ik graag naar. Het komt sporadisch voor dat ik niet naar hem luister – ach, ik denk het soms beter te weten. Maar er bestaat een groot onderling vertrouwen en ik vind dat hij zich erg goed inleeft in mijn manier van denken en doen. Over het rendement mag ik niet klagen, en dat is in deze tijd best bijzonder.’

DENKT U WELEENS AAN EEN WELVERDIEND PENSIOEN? ‘Ik voel me nog als een vis in het water. Elke ochtend om 07.00 uur bekijk ik de omzetten van de vorige dag en vergelijk die met voorgaande jaren. Er valt me dan altijd wel iets op en daar wil ik dan graag het fijne van weten. Ik leef bovendien nog steeds in de veronderstelling dat mijn kinderen mijn adviezen en mening op prijs stellen.’

20 PurSang 2 | 2013

PS2B_16-20 COVERSTORY.indd 20

26-07-13 10:40

BANCAIR

Overdracht in familiebedrijven Betere continuĂŻteit en minder conflicten door degelijke planning Vroeg of laat wordt elk familiebedrijf met de grote vraag geconfronteerd: hoe tillen we het bedrijf en het vermogen zo succesvol mogelijk over naar de volgende generatie? Een heikele zaak met financiĂŤle, fiscale en ook tal van emotionele implicaties. We verkennen de kwestie samen met Peter Weekers, onze verantwoordelijke voor de vermogensbegeleiding van familiale ondernemers in de regio Oost- en West-Vlaanderen en met Peter De Smet, partner bij BDO Belastingconsulenten, een fiscaal jurist met meer dan twintig jaar ervaring. tekst

Jan Bosteels Patrick Verbeeck

fotografie

PurSang 2 | 2013 21

PS2B_21-25 BDO.indd 21

26-07-13 10:45

BANCAIR

Typisch voor familiebedrijven is de zeer groTe verbondenheid Tussen de eigenaar en zijn bedrijf. ieTs waT ook sTerk meespeelT wanneer heT momenT in zichT komT van mogelijke opvolging. hoe gaan jullie daar als adviseur mee om?

Peter De Smet: ‘Het is bij familiebedrijven heel belangrijk je cliënten goed te kennen. Dat kan alleen door zeer goed te luisteren. Soms zijn de zaken heel complex en wijzigen ze voortdurend. Advies kan soms technisch perfect zijn en toch voor die welbepaalde familie een slecht advies betekenen.

Je moet het totaalplaatje kennen. Pas als je de onderneming en de familie rond de onderneming goed kent, kan je degelijk advies geven. Pas dan kan je in vertrouwen werken en de nodige autoriteit opbouwen. Wij hebben een vrij beroep, dat betekent dat wij in alle onafhankelijkheid moeten kunnen zeggen wat het beste is voor onze cliënt en zijn bedrijf, binnen de wettelijke normen en binnen de krijtlijnen die de cliënt heeft bepaald. Het blijft belangrijk de nodige objectiviteit en kritische afstand aan de dag te leggen. Simpel uitgedrukt: een adviseur die je altijd gelijk geeft, is een slechte adviseur.’

Peter Weekers: ‘In een ideale situatie worden onze cliënten door verschillende bekwame experts met elk hun eigen specialisatie begeleid: bedrijfsrevisor, accountant, bankier, notaris, fiscaal jurist. Het is zaak om op elk van die diverse terreinen alles zo goed mogelijk te plannen, vanuit het motto: hoop voor het beste, maar bereid jezelf voor op het slechtste. Als bankier vinden wij het belangrijk om de link te leggen tussen het privévermogen en het vermogen dat in het bedrijf is geïnvesteerd. Doel is het patrimonium te beschermen en te behoeden voor te grote schokken. We zoeken altijd naar het ideale evenwicht tussen risico en rendement. Over het algemeen zou je kunnen stellen dat het risico vooral in het bedrijf zit en dat het daarom aangewezen kan zijn om privé vrij defensief te beleggen. Ondernemers hebben daar natuurlijk ook hun eigen mening over. De ene belegt zijn vermogen zeer voorzichtig, de andere neemt ook daar risico’s. Vandaar dat het in ons vak zo belangrijk is om advies te combineren met goed luisteren en een langetermijnsamenwerking met onze klanten aan te gaan.’ waT zijn de belangrijksTe aspecTen waarop je moeT leTTen als een familiebedrijf wordT overgelaTen? Peter De Smet: ‘Successieplanning is even essentieel als een goede brandverzekering. Er moet een plan zijn voor wanneer de bedrijfsleider onverwachts of op een welbepaald punt wegvalt. In Vlaanderen kenden we vroeger een systeem met 0% aan successierechten en een bepaald bedrag aan schenkingsrechten. Nu is dat omgekeerd, waarbij erven duurder wordt, precies om mensen tijdig aan het denken en regelen te zetten. Ook om te vermijden dat mensen met oude methodes te lang de scepter blijven zwaaien. Dit komt immers niet ten goede aan het bedrijf en het familievermogen. Kinderen moeten zo te lang wachten en zijn te oud om het bedrijf over te nemen, typisch het “Prince Charles syndroom”.

‘In families waarin heibel ontstaat, zie je vaak dat er geen afspraken zijn gemaakt of dat ze niet zijn vastgelegd in een familiecharter’ In de meeste familiebedrijven leeft de verwachting dat één of meer kinderen de zaak zouden voortzetten, maar dat is niet altijd evident. Mensen weten doorgaans heel goed wat de sterke en minder sterke kanten van hun kinderen zijn, maar ze moeten een heel proces doorlopen voor ze die ook kunnen erkennen. Er moeten keuzes gemaakt worden. Wie is competent, wie is bereid de fakkel over te nemen? Passieve aandeelhouders – familieleden die geen mandaat in het bedrijf uitvoeren – kunnen een mogelijk risico vormen. Gaat het slecht met het bedrijf, dan houden zij de actieven daarvoor verantwoordelijk. Gaat het goed, dan hebben de actieve soms een probleem met de passieve aandeelhouders, die het volgens hen allemaal in de schoot geworpen krijgen. Zulke conflicten kan je voorkomen door het bedrijfsvermogen af te scheiden van bijvoorbeeld het onroerende vermogen van de groep. Vroeger was dat fiscaal delicaat, nu wordt dat geaccepteerd als een zakelijke overweging. Zo kan je iedereen gelijk bedelen met een stuk risico en een stuk minder risicodragend patrimonium.’ er zijn Toch manieren om passieve aandeelhouders Tevreden Te sTellen?

Peter De Smet: ‘In grotere bedrijven, waar het gaat om heel grote sommen, wordt het bijna onmogelijk om mekaar uit te kopen en worden aandeelhouders betrokken gehouden door het voeren van een dividendenpolitiek. Maar wanneer het slecht gaat met het bedrijf en er geen cash is om uit te keren, kan dat een echte bom onder de aandeelhouders leggen.’

Peter Weekers: ‘Goede afspraken kunnen problemen en conflicten voorkomen. In de families waarin toch heibel ontstaat, zie je vaak dat er geen afspraken zijn gemaakt of dat ze niet zijn vastgelegd in een familiecharter. Het is overigens niet alleen een kwestie van alles zwart op wit te hebben, maar er ook regelmatig over samen te zitten en te discussiëren.

Families die goede afspraken maken, kennen veel minder conflicten.’

22 PurSang 2 | 2013

PS2B_21-25 BDO.indd 22

26-07-13 10:45

BANCAIR

Peter Weekers van Van Lanschot is verantwoordelijk voor de vermogensbegeleiding van familiale ondernemers in de regio Oost- en West-Vlaanderen

PurSang 2 | 2013 23

PS2B_21-25 BDO.indd 23

26-07-13 10:45

BANCAIR

‘Successieplanning is essentieel. Er moet een plan zijn voor wanneer de bedrijfsleider onverwachts of op een welbepaald punt wegvalt’ Zijn er nog andere manieren om de familiale opvolging op persoonlijk vlak Zo vlot mogelijk te laten verlopen?

Peter Weekers: ‘Succesvolle familieondernemingen investeren zwaar in hun nageslacht, met een goede opvoeding en een degelijke opleiding. Vaak werkt de nieuwe generatie eerst een aantal jaar in een ander bedrijf om het klappen van de zweep te leren kennen. Iets wat je ook meer en meer ziet, is een adviesraad van externen, een structuur die vaak de overgang naar een nieuwe generatie vergemakkelijkt. Een externe CEO aantrekken kan ook de continuïteit bevorderen, zelfs als de kinderen capabel zijn om op termijn het bedrijf te leiden. Laten we niet vergeten dat een bedrijf leren leiden een lang proces is. Anderzijds moeten ook de ouders leren vertrouwen in de capaciteiten van hun nageslacht. Soms hebben de kinderen door hun opleiding nieuwe inzichten verworven in bedrijfsmanagement en moeten ze de kans krijgen om die in de praktijk om te zetten.’

Wat Zijn de grote valkuilen bij de overdracht van een bedrijf naar de volgende generatie?

Peter De Smet: ‘Een overdracht kan via een verkoop of via een gift verlopen, waartoe ik ook de erfenis reken. Essentieel is dat diegene die het bedrijf in handen krijgt in staat is om het te runnen, de gevolgen van zijn engagement te dragen en de vruchten ervan te plukken zonder de andere familieleden last te berokkenen. Erfrechtelijk is het belangrijk om alle kinderen iets van gelijke aard te geven. De tijd van de aandelen voor de zoon en de villa voor de dochter is voorbij. Zeker ook vanwege de mogelijkheid dat de aandelen fors in waarde kunnen zakken en de villa ondertussen misschien veel meer waard is geworden of omgekeerd.

Erven kan zeer duur uitvallen. Je dient erover te waken dat de erfenis aan een gunstig tarief vereffend kan worden en dat ze de familie niet zodanig hypothekeert dat ze zich genoodzaakt ziet het bedrijf te verkopen. Als er wordt gekozen voor een verkoop aan de volgende generatie, is het belangrijk om als

ouder aan je eigen toekomst te denken en fiscaal op veilig te spelen. Dat betekent om te beginnen: een redelijke prijs vragen. Voor de kopers is het belangrijk fiscale zekerheid te krijgen, zeker als het over grote bedragen gaat zoals we hier kunnen veronderstellen. Dat kan door middel van een asset deal, waarbij goederen uit het ouderlijk bedrijf aan een nieuw bedrijf worden verkocht. Het kan ook via een share deal, een overdracht van aandelen, in normale omstandigheden nog altijd vrijgesteld van belastingen op de meerwaarde.’

Wat als er spreekWoordelijke lijken uit de kast vallen?

Peter De Smet: ‘Als een bedrijf wordt overgedragen, is het cruciaal dat er geen fiscale risico’s aan verbonden zijn. Een tiental jaar geleden was de fiscale cultuur niet dezelfde als nu, maar de gevolgen kunnen tot op de dag van vandaag doorwegen. In sommige uitzonderlijke gevallen kan het nodig zijn om voor de overdracht tot regularisatie over te gaan, zodanig dat wat men krijgt of koopt niet besmet is.

Een probleem dat we vaak tegenkomen, is het feit dat sommige bedrijven op grote bergen cash zitten. Heel wat ondernemers houden de cash liever in het bedrijf dan zich het geld als loon of dividend uit te keren, want dan moeten er belastingen op worden betaald. Bij een overdracht maakt de rulingdienst van Financiën tegenwoordig voorbehoud als er te veel cash op de balans staat. Er wordt dan geëist om die cash via dividenden uit te betalen, zodat er belasting op kan worden geïnd. Een alternatief is de cash terug te investeren. Maar je moet mijns inziens nooit investeren om minder belastingen te betalen, wel omdat het bedrijfseconomisch zin heeft.’

Waarom Zou je kieZen voor een verkoop van het bedrijf aan je kinderen als een aandelenoverdracht fiscaal gunstiger is?

Peter De Smet: ‘Het nadeel van een verkoop is dat je een meerwaarde op bedrijfsactiva realiseert en die is belastbaar.

Maar voordelen zijn er ook: de koper weet precies wat hij koopt en kan zijn aankoop terug fiscaal afschrijven. Mensen worden bijna automatisch richting een aandelenoverdracht geduwd, terwijl dat in feite niet altijd de beste oplossing is. De enige manier om een gefundeerde keuze te maken tussen verkoop of aandelenoverdracht, is de mogelijke scenario’s volledig uitrekenen en ze met elkaar vergelijken.’

BDO

The Corporate Village, Leonardo Da Vincilaan 9, Box E.6., Elsinore Building B-1935 Zaventem Tel +32 (0)2 778 01 00 Fax +32 (0)2 771 56 56 www.bdo.be

24 PurSang 2 | 2013

PS2B_21-25 BDO.indd 24

26-07-13 10:45

BANCAIR

Peter De Smet, fiscaal jurist bij BDO Belastingconsulenten

PurSang 2 | 2013 25

PS2B_21-25 BDO.indd 25

26-07-13 10:45

BELEGGEN

De kunst van beleggen bij een lage rente De rente op staatsobligaties is historisch gezien nog erg laag, maar zal naar verwachting op de middellange termijn oplopen. Wat betekent dit renteklimaat voor het beleggingsbeleid van Van Lanschot Bankiers? Hoe speelt de bank in op het huidige lage renteniveau en de verwachte stijging? tekst

Annemarie van der Tuijn Edwin Walvisch

fotografie

26 PurSang 2 | 2013

PS2B_24-27 ROND DE TAFEL.indd 26

26-07-13 10:46

BELEGGEN

Een voorkeur voor aandelen

B

egin deze eeuw zag het plaatje er heel anders uit: de rente die een belegger kreeg op een 10-jarige Nederlandse staatsobligatie bedroeg toen ongeveer 5,5%. Sindsdien is die rente gestaag gedaald tot om en nabij de 2,26% begin juli 2013. Dit komt enerzijds door de matige economische groei en het feit dat de inflatie beperkt is gebleven. Daarnaast zijn beleggers na het barsten van de internetzeepbel en het uitbreken van de krediet- en schuldencrisis massaal op zoek gegaan naar veiligheid. Dit alles heeft geleid tot fors oplopende obligatiekoersen, vooral voor de als veilig te boek staande Nederlandse en Duitse staatsobligaties. Met andere woorden: beleggers in obligaties hebben over het algemeen mooie rendementen behaald. Dit zien we ook terug in het gemiddelde rendement van circa 10%* dat Van Lanschot in 2012 heeft behaald in het inkomensgerichte en defensieve risicoprofiel, waarin relatief veel obligaties zijn opgenomen. Dit rendement was aanzienlijk hoger dan beleggers op basis van het algemene renteniveau zouden mogen verwachten en deed niet of nauwelijks onder voor het rendement van de profielen met meer risico.

Van Lanschot vindt aandelen op dit moment aantrekkelijker dan obligaties. Dat komt mede door het effect van de lage rente op de waardering van deze beleggingscategorie, legt specialist aandelen Thierry Parihala uit. ‘We beoordelen de waardering aan de hand van de risicopremie op aandelen.

Dit is het verwachte rendement op aandelen min het verwachte rendement op obligaties. Dus hoe lager dit obligatierendement, hoe hoger de risicopremie en hoe aantrekkelijker het is om in aandelen te beleggen. In Europa bedraagt deze volgens ons nu 7%, wereldwijd 6,5%. Bij een risicopremie van 6% of meer zijn we positief over de waardering van aandelen. In combinatie met de twee andere factoren die onze beleggingsverdeling bepalen, de economische cyclus (licht positief) en het sentiment (neutraal), zorgt dit ervoor dat we momenteel een voorkeur hebben voor aandelen.’

De lage rente heeft ook een effect op bedrijfsniveau, omdat bedrijven op de obligatiemarkt kunnen lenen tegen een lage vergoeding. ‘Dit vertaalt zich onder de streep in een hogere winst. Daarbij is het gezien de lage rente niet erg aantrekkelijk om geld liquide te houden. Sommige bedrijven gebruiken het daarom om eigen aandelen in te kopen. Dit heeft een positief effect op de winst per aandeel. Andere bedrijven keren de winst uit als dividend. Daardoor ligt het dividendrendement op Europese aandelen nog boven het langetermijngemiddelde, ook al zijn Europese aandelenmarkten over de eerste maanden van 2013 fors gestegen. Kortom, ook op dit niveau heeft de lage rente een gunstig effect op onze aandelenbeoordeling.’

Richting noRmale Renteniveaus Van Lanschot verwacht dat de economische groei de komende jaren matig zal blijven. Verder gaat de bank er in haar basisscenario vanuit dat de eurozone intact blijft. Deze twee elementen samen zullen de rente in de Europese kernlanden, waaronder Duitsland en Nederland, waarschijnlijk doen oplopen naar een ‘normaal’ niveau. Voor een 10-jarige Duitse staatsobligatie betekent dit dat de rente op de middellange termijn naar schatting zal stijgen van circa 1,4% (per medio mei) richting 3%. Een ‘normaal’ niveau wil zeggen dat de rente is gebaseerd op de aannames ten aanzien van de economische groei en inflatie. Het drukkende effect dat de voorkeur van beleggers voor de ‘veilige havens’ had, zal naar schatting geleidelijk verdwijnen.

Een hoger verwacht renteniveau heeft niet alleen gevolgen voor vastrentende markten, maar is ook van invloed op hoe Van Lanschot aankijkt tegen andere categorieën zoals aandelen, gestructureerde producten en beleggingsfondsen. Vier specialisten van Kempen Capital Management, onderdeel van Van Lanschot, geven uitleg.

PurSang 2 | 2013 27

PS2B_24-27 ROND DE TAFEL.indd 27

26-07-13 10:46

BELEGGEN

Hedgefondsen: spreidingsalternatief Naast de traditionele beleggingscategorieën kennen we alternatieve beleggingen, waaronder hedgefondsen. ‘In een markt gekenmerkt door lage rentestanden vinden wij dit soort fondsen een kansrijke belegging,’ aldus Ralph Engelchor, specialist beleggingsfondsen. ‘Op de eerste plaats is de risicorendementverhouding van hedgefondsen interessant. Wij verwachten op de lange termijn een rendement van 5,5%* op jaarbasis, waarbij het historisch risico van hedgefondsen tussen dat van obligaties en aandelen ligt. Het rendementspotentieel wordt mede bepaald door de flexibiliteit van hedgefondsen. Zo kan een manager van een hedgefonds beleggen in koopwaardige aandelen en tegelijk inspelen op een koersdaling van een ander aandeel. Dit levert twee bronnen van potentieel rendement op.

De meeste traditionele aandelenfondsen hebben die flexibiliteit niet.’ Daarnaast zorgt de toevoeging van hedgefondsen aan een traditionele beleggingsportefeuille voor spreiding en dat verlaagt het totale portefeuillerisico. Dit komt doordat deze fondsen ook beleggen in niet-traditionele beleggingscategorieën, waardoor ze een ander type risico in de portefeuille kunnen opnemen. ‘Beleggers in hedgefondsen moeten wel rekening houden met een beperkte liquiditeit: dagelijks in- en uitstappen is niet mogelijk.

Dit komt doordat sommige hedgefondsstrategieën ‘illiquide’ zijn en tijd nodig hebben om het volledige rendementspotentieel te benutten.’ Van Lanschot adviseert cliënten te beleggen in fund of hedgefunds, fondsen die uit meerdere gespecialiseerde hedgefondsen bestaan. Fund of hedgefunds zijn beter verhandelbaar en voorkomen een te grote afhankelijkheid van een enkele hedgefondsmanager. De kosten van fund of hedgefunds zijn wel hoger.

In België mogen hedgefunds niet openbaar aan-geboden worden. Voor alle informatie over hedgefunds verwijzen wij graag naar het gestandardiseerd document voor belegginginstrumenten, dat u op www.vanlanschot.be terugvindt.

Gestructureerde producten: tussenoplossing Belegt u hoofdzakelijk in obligaties, dan is de stap naar aandelen wellicht (te) groot of niet mogelijk. Bijvoorbeeld omdat u niet zo veel risico kunt of wilt nemen. Gestructureerde producten kunnen dan uitkomst bieden: het risico ligt veelal tussen dat van aandelen en obligaties in.

‘Sommige van deze producten bieden de mogelijkheid om een hoofdsom veilig te stellen,’ zegt analist structured products Jurgen van Wijngaarden. ‘Dat is dus vergelijkbaar met een vastrentende belegging. Het verschil is dat we daarnaast de rentevergoeding op de lening, de coupon, actief inzetten. We beleggen de coupon bijvoorbeeld in aandelen, omdat we nu positief zijn over deze beleggingscategorie. Cliënten kunnen kiezen uit aandelen uit verschillende regio’s. Zo combineren we de voordelen van obligaties en aandelen in één beleggingsoplossing.’

De huidige lage rentevergoeding maakt gestructureerde producten juist nu interessant, benadrukt Van Wijngaarden.

‘We ruilen de vaste rentevergoeding op obligaties in voor een kans op een extra rendement op aandelen. Bij een coupon van bijvoorbeeld 6% of 7% levert een belegger hier relatief veel voor in. Dat noemen we de opportunity cost. Nu de coupon in de regel 2% of minder bedraagt, is het verwachte rendement lager, maar blijft ook de opportunity cost relatief beperkt. Dat maakt dit soort producten juist nu een aantrekkelijk alternatief voor obligaties.’

28 PurSang 2 | 2013

PS2B_24-27 ROND DE TAFEL.indd 28

26-07-13 10:46

BELEGGEN

‘Vastrentende beleggers hebben een mooie periode achter de rug.

En daarmee al een deel van het toekomstige rendement ontvangen’

Obligatieanalist Ellen Engelhart windt er geen doekjes om: vastrentende beleggers hebben een mooie periode achter de rug en daarmee al een deel van het toekomstige rendement ontvangen. Het huidige lage renteniveau én de verwachte rentestijging maken de vooruitzichten voor de komende jaren minder florissant. ‘Vandaar dat we de weging van obligaties in de portefeuille waar mogelijk gering houden. Als we vanwege het risicoprofiel van een belegger in obligaties beleggen, doen we er alles aan om de impact van een mogelijke rentestijging in te dammen. Zo beleggen we relatief weinig in staatsobligaties. We geven de voorkeur aan solide bedrijfsobligaties. Deze categorie geeft een iets hoger rendement dan staatsobligaties en zijn nog redelijk gewaardeerd.’

Op de tweede plaats houdt Van Lanschot de rentegevoeligheid van de obligatieportefeuille relatief beperkt. Dat zorgt voor minder koersverlies bij een stijging van de rente. Engelhart verduidelijkt dit met een voorbeeld van een Nederlandse staatsobligatie die afloopt in 2023. ‘Deze lening heeft een gewogen gemiddelde looptijd, ofwel een rentegevoeligheid van ongeveer negen jaar. Als de rente met één procentpunt stijgt, daalt de koers van deze obligatie met negen procentpunt. In ons basisscenario gaan we uit van een grotere rentestijging, waarbij het negatieve koerseffect dus nog sterker zou zijn. Bij een lagere rentegevoeligheid is ook de koersdaling minder groot. De keerzijde is dat een belegger minder profiteert als de rente daalt. Gezien het huidige lage niveau is het neerwaartse risico bij een rentestijging echter veel groter dan het opwaarts potentieel bij een dalende rente.’

*De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

Obligaties doen een stapje terug

Benieuwd naar welke vorm(en) van beleggen het beste bij u past? Maak dan een afspraak met uw banker.

PurSang 2 | 2013 29

PS2B_24-27 ROND DE TAFEL.indd 29

26-07-13 10:47

BELEGGEN

Bewolkt met opklaringen Florissant is het economische klimaat nog niet. Maar de kans op zonnige perioden neemt toe. Aandelen gedijen goed bij dit weertype, meent Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers. tekst

Jan Smit Gracia Lam, portret Patrick Verbeeck

illustratie

30 PurSang 2 | 2013

PS2B_28-31 INTERVIEW_ABEN.indd 30

26-07-13 10:47

BELEGGEN

PS2B_28-31 INTERVIEW_ABEN.indd 31

26-07-13 10:47

BELEGGEN

J

ubelende berichten in de financiële media. Op Wall Street heeft de Dow Jones-index onlangs voor het eerst de magische grens van 15.000 punten doorkliefd. Ook op de andere toonaangevende beurzen blinken de aandelenkoersen uit. In de reële economie daarentegen is van euforie nog geen sprake. Zeker niet binnen de eurozone. De werkloosheid stijgt, de economische groei stagneert – veel landen stevenen dit jaar zelfs af op krimp – en het aantal bedrijven dat in faling gaat, breekt maand op maand records.

Leven beleggers in een parallel universum? Of is de discrepantie tussen de financiële wereld en de economische werkelijkheid kleiner dan de cijfers willen doen geloven?

‘Er is wel degelijk een duidelijke correlatie,’ vertelt Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers. ‘Maar dat geldt niet zozeer voor de korte termijn. Daar spelen andere factoren mee, zoals het genereuze geldbeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Daardoor worden beleggers gedreven richting aandelen en bedrijfsobligaties.’

Aandelen mogen het dan al een tijdje goed doen, ze zijn nog steeds koopwaardig, voegt Aben toe. ‘Kijk je naar de risicopremies, dan zitten we bijna op het dubbele van het niveau waarop aandelen interessant worden. Dat geldt voor Europa en voor de groeilanden.’ Van belang daarbij volgens Aben: de bedrijfsresultaten stellen niet teleur. Aan die resultaten liggen echter vooral saneringen en andere kostenverminderingen ten grondslag. Om structureel goed te kunnen blijven presteren, moeten de inkomsten volgens hem omhoog.

‘Zelfs de langste reis

begint met de eerste stappen’

Lichtpuntjes Nee, jubelen over het economische klimaat, dat doet de hoofdeconoom van Van Lanschot nog niet. Hij ziet wel lichtpuntjes. Ook op macro-economisch gebied. De Verenigde Staten, de locomotief van de wereldeconomie, stevenen dit jaar af op een groei van ongeveer 2%. ‘Is dat fantastisch?

Nee. Maar het is wel goed. Zeker in het licht van de automatische overheidsbezuinigingen die sinds begin dit jaar van kracht zijn, omdat de Amerikanen er maar niet in slagen te komen tot een nieuw bezuinigingsakkoord.’ Aben is voorzichtig optimistisch over de Amerikaanse economie. De hoofdeconoom wijst op het aantrekken van de kredietverlening waardoor bedrijven weer meer gaan investeren. De banengroei lijkt daarentegen wat af te nemen. ‘Wij gaan ervan uit dat deze trein in een rustig tempo blijft doorrijden,’ stelt hij.

China blijft het ook goed doen met een verwachte groei van ongeveer 7,5%. Teleurstellende cijfers, vinden sommige beleggers. Daar is de beleggingsstrateeg het duidelijk niet mee eens. ‘Twee jaar geleden, toen er nog sprake was van een onstuimige groei, zei iedereen: we hopen op een zachte landing met meer interne groei en minder staatsinmenging.

Dat zien we nu allemaal gebeuren. Zelfs de yuan, de Chinese munt, krijgt wat meer ruimte. Dan moet je nu niet klagen. Te snelle hervormingen kunnen het hele systeem ontwrichten.

Dat is slecht voor de Chinezen en ook voor ons.’

Aben is mild. Zelfs de ontwikkelingen binnen de eurozone kunnen hem in zekere mate bekoren. Hij heeft lof voor de maatregelen van de ECB. Zonder er ook maar een euro aan te spenderen (!) hebben de Outright Monetary Transactions (OMT), het ECB-programma voor het opkopen van obligaties in landen met hoge schulden, hun werk gedaan. De rente op bijvoorbeeld Italiaanse staatsobligaties is fors gedaald. Tot lagere krediettarieven hebben de maatregelen echter nog niet geleid, omdat de banken in deze landen huiverig zijn voor nieuwe stroppen. De econoom houdt het daarom voor mogelijk dat Mario Draghi, president van de ECB, binnenkort een nieuw konijn uit zijn hoge hoed tevoorschijn tovert. Een maatregel die banken meer vertrouwen moet geven, iets in de garantiesfeer zou bijvoorbeeld kunnen. Aben: ‘Wil je de economie echt stimuleren, dan moet de rente op kredieten lager zijn dan het niveau van je economische groei plus je inflatie.

Dat is een wetmatigheid. In een land als Spanje is daarvan nog geen sprake.’

Japan: sleeping beauty Cyprus is een ander lichtpuntje binnen de eurozone, vindt Aben. Voor het eerst sinds het uitbreken van de eurocrisis draait niet meer alleen de overheid op voor de sanering van noodlijdende banken. De Cypriotische aanpak geeft lucht aan de plannen voor de oprichting van een bankenunie, het plan om alle landen binnen de eurozone mee te laten betalen als er weer een grote bank in de problemen komt. Als aandeel-, obligatie- en depositohouders ook moeten bloeden, zullen sterke landen binnen de eurozone eerder ja zeggen tegen zo’n bankenunie. Immers, dan kunnen de kosten over meer partijen worden uitgesmeerd, redeneert Aben.

De discussie over een bankenunie zou volgens de econoom

32 PurSang 2 | 2013

PS2B_28-31 INTERVIEW_ABEN.indd 32

26-07-13 10:48

BELEGGEN

opleving signaleert Aben al. Uitzendbureaus zien de arbeidsmarkt in Zuid-Europa weer voorzichtig aantrekken. ‘Een flauw schijnend lichtje,’ aldus Luc. ‘Maar zelfs de langste reis begint met de eerste stappen.’ Amerikaanse aandelen zijn volgens de bank momenteel neutraal gewaardeerd.

Staatsobligaties blijven uit de gratie bij Van Lanschot. Met uitzondering van schuldpapier van groeilanden in lokale valuta.

Tegenover bedrijfsobligaties staat de bank momenteel vrij ambivalent. Het extra rendement is nog net voldoende om deze obligaties aan te houden, maar als het rendement nog iets verder daalt, gaat de bank winst nemen. De risico’s zijn toegenomen, zeker voor wat betreft obligaties van banken en andere financials. Aben noemt dat het ‘Dijsselbloem-gevaar’: de kans dat obligatiehouders moeten meebetalen als er opnieuw banken in de problemen komen. de komende maanden wel eens kunnen oplaaien. Over een paar maanden verhuist het bankentoezicht vanuit de nationale centrale banken naar de ECB. Aben acht de kans reëel dat die Europese toezichthouder de teugels aantrekt. Dit zou de roep om een Europees vangnet opnieuw luider doen klinken.

Bemoedigend vindt de hoofdeconoom de verminderde druk op de eurolanden om extra te bezuinigen. Koste wat kost vasthouden aan de eerder vastgestelde normen kan funest zijn, meent hij. Maar deze landen moeten die extra ruimte dan wel gebruiken voor nieuwe hervormingen waar de economie op de lange termijn baat bij heeft. Maatregelen op het gebied van bijvoorbeeld de woningmarkt, pensioenen en de zorg, allemaal domeinen die substantieel hebben bijgedragen aan de stijgende staatsschulden.

Een andere economische grootmacht met potentie is volgens Aben Japan. Best mogelijk dat deze sleeping beauty binnenkort uit een al twintig jaar durende deflatiedip ontwaakt. Net als de Amerikaanse Federal Reserve koopt de Japanse centrale bank massaal staatsleningen op. Dat kan de inflatie en de consumptie aanwakkeren. Door de koersdaling van de yen krijgt ook de export de wind in de rug. Allemaal veelbelovend, vindt de hoofdeconoom. ‘Het is niet de eerste keer dat de Japanners de economie een impuls proberen te geven, maar dit plan wekt hoge verwachtingen.’

inflatiegevaar weggeëbD Aanleiding om weer een groter deel van de portefeuille in grondstoffen te investeren, ziet Aben evenmin. ‘We zitten daar neutraal in vanwege de noodzaak tot diversificatie. Willen we die positie ophogen, dan moet de economie fors groeien.’

China was volgens Aben de motor van de onstuimige grondstoffenmarkt. Doordat de Chinezen meer consumeren in plaats van investeren, is die motor weggevallen. De dalende goudprijs is in dit opzicht illustratief. Uit angst voor horrorscenario’s stapten veel beleggers de afgelopen jaren in goud.

Ook de inflatie geeft volgens hem vooralsnog geen aanleiding weer in goud en andere edelmetalen te stappen. ‘Zolang het gedrukte geld niet rolt, komt er geen inflatie,’ besluit Aben. ‘De grondstoffenprijzen, de lonen, de consumptie: alles daalt. Dus ik zie niet in waar die inflatie vandaan moet komen.’

Volg Luc Aben via zijn blog op www.vanlanschot.be of op Twitter: @Luc_Aben

‘Dijsselbloem-gevaar’ ‘De mogelijkheid van een economische opleving heeft Van Lanschot doen besluiten weer mondjesmaat wat Japanse aandelen in de modelportefeuille op te nemen. Zoals gezegd: het beleggingsklimaat voor aandelen is sowieso goed,’ vindt Aben. Voor Europese aandelen en aandelen van bedrijven in de groeiregio’s is de risicopremie al voldoende en door het overschot aan liquiditeiten kunnen de koersen de komende maanden verder stijgen. Mogelijk is er zelfs sprake van een zichzelf versterkend effect, denkt hij. In de financiële wereld wordt al gesproken van the great rotation, het rotatieeffect dat optreedt als beleggers in groten getale switchen van vastrentende naar variabele waarden.

Mocht de economie in de tweede helft van dit jaar wat aantrekken, dan gaat Van Lanschot de positie in aandelen mogelijk iets verder uitbouwen. De eerste voortekenen van zo’n

PurSang 2 | 2013 33

PS2B_28-31 INTERVIEW_ABEN.indd 33

26-07-13 10:48

THE nEW JAGUAR F-TYPE.

YOUR TURn. Neem plaats in de nieuwe Jaguar F-TYPE. De sportwagen die alleen Jaguar kan maken. Buitengewone motoren voor buitengewone sensaties. Nu is het uw beurt.

JAGUAR.bE

HOW ALI V E ARE YOU? 9,0-11,1 L/100 KM. CO2: 209-259 G/KM. Compressor motoren: 3.0 V6 (340 of 380 pk) en 5.0 V8 (495 pk). Vanaf â‚Ź 75.300.

Milieu-informatie [KB 19/03/04]: www.jaguar.be. Geef voorrang aan veiligheid. Afgebeeld model met optionele uitrusting.

JAGUGEN3W131 FTYPE_Belux_PurSang_285Hx450_2Pages_IC.indd 2

28/06/13 16:57

JAGUGEN3W131 FTYPE_Belux_PurSang_285Hx450_2Pages_IC.indd 3

28/06/13 16:57

BELEGGEN

Renée van Leeuwen en Dennis Plug werken bij Van Lanschot, als respectievelijk private banker en beleggingsadviseur. In deze rubriek leest u wat zij in de praktijk meemaken.

Uit de praktijk Wat te doen met een erfenis?

Mevrouw Van der Sluijs is 54 jaar. Ze heeft een goedlopend bedrijf in Frankrijk en onlangs ontving ze een erfenis van € 600.000, waarmee ze Van Lanschot Bankiers heeft benaderd. Wanneer mevrouw Van der Sluijs in het land is voor familiebezoek spreken we haar. tekst

Hans Verstraaten

36 PurSang 2 | 2013

PS2B_32-33 VERMOGENSBEHEER.indd 36

26-07-13 10:48

BELEGGEN

R

esoluut is ze zeker. Amper hebben we koffie aangeboden, of mevrouw Van der Sluijs zegt: ‘Zo, wat kunnen jullie met mijn geld doen? Vertel het maar, jullie zijn de experts.’ We nemen de tijd om uit te leggen hoe we te werk gaan – dat we voor cliënten een financieel plan maken en langetermijndenkers zijn. Wie zo snel mogelijk € 600.000 veranderd wil zien in € 1 miljoen, die moet niet bij ons zijn; wij doen aan nuchter, reëel vermogensmanagement.

Waarna we haar vragen of ze zo uitvoerig mogelijk kan uitleggen wat haar financiële situatie is en vooral: wat ze met de erfenis wil doen. Daar heeft ze al over nagedacht. ‘Mijn bedrijf loopt goed, ondanks de crisis,’ zegt Van der Sluijs. ‘Al waren en zijn er ook mindere periodes. Ik kan er goed van leven, heb verder ook geen schulden, dus de erfenis hoef ik voorlopig niet te gebruiken. Maar ik wil wel een flinke buffer opbouwen, voor als het eens een keer echt wat minder gaat. Ik denk aan beleggen, al ben ik daar ook weer niet zeker van. Ik ben geen gokker, integendeel.’

‘Dat klinkt goed,’ zegt ze, en dan: ‘Maar zeg eens, wat gebeurt er eigenlijk met mijn belegd vermogen als het mis gaat met de bank? De kans zal wel niet groot zijn, maar…’

Begrijpelijke vraag.

‘Het vermogen van onze cliënten blijft altijd hun eigendom,’ zeggen we. ‘Het is ondergebracht in een aparte stichting, zeg maar een apart bewaarbedrijf. Daar kunnen wij niet aan komen.’

Het uur zit erop. We geven haar onze presentatie en ander informatiemateriaal mee. Mevrouw van der Sluijs gaat er eens diep over nadenken. Over twee weken is ze weer in het land, dan wil ze verder praten. ‘Intussen kunt u natuurlijk altijd bellen of mailen met verdere vragen,’ geven we nog aan.

ONTTrEkkEN Twee dagen later mailt ze. Kunnen we haar helpen? Haar Franse accountant komt met wat verwarrende berichten omtrent de fiscale belasting van haar erfenis. We zeggen haar toe dat een van onze fiscalisten ernaar zal kijken en zijn conclusies voor haar op papier zal zetten.

Vijf dagen later belt ze nogmaals. ‘Dank voor de fiscale uitleg, het is me eindelijk duidelijk nu. Heb ik een andere, best DOELSTELLINGEN belangrijke vraag. Stel, het gaat plotseling slecht met mijn We vragen mevrouw Van der Sluijs of ze de tijd heeft. ‘Precies zaak – kan ik dan geld onttrekken van mijn bij jullie belegd een uur,’ zegt ze. We leggen haar in grote lijnen onze belegvermogen?’ gingsstrategie uit. Waar, andermaal, de lange termijn belang‘Geen probleem, dat kan altijd.’ rijk is en niet het snelle gewin. Ons gaat het, leggen wij uit, Twee weken later is ze er weer. Dit keer met haar man, op ons om het rendement dat uiteindelijk gemiddeld over meerdere verzoek. Wij vinden het altijd goed dat de partner erbij betrokjaren wordt gehaald. Uitgaande van wat de cliënt wil bereiken ken wordt, ook al is men op huwelijksvoorwaarden getrouwd. met zijn vermogen, gaan wij kijken of dat haalbaar is. En tegen ‘Was ik vervelend? vraagt ze. welk risico. Dat betekent veel rekenwerk: welke uitkomsten ‘Vervelend? Hoezo?’ zijn er te verwachten bij verschillende scenario’s? Maar vooral ‘Met al die vragen?’’ ook samen praten en overleggen om tot de beste oplossing ‘Welnee,’ zeggen we. ‘Het gaat om een hoop geld.’ te komen.

‘Nog een vraag dan,’ zegt ze, en kijkt haar man aan. ‘Hij vindt dat ik aandelen ASML moet nemen omdat dat een geweldig bedrijf is. Daar blijft hij maar over bezig. Kan dat?’

Ja, dat kan, zeggen we. Maar als u voor vermogensbeheer kiest dan raden wij dit af. Het is een andere manier van beleggen, met een ander risico. Hoger, want er is te weinig spreiding. En u bent toch geen gokker?

‘Nee, oh helemaal niet,’ zegt ze. En tegen haar man, lachend: ‘Koop die dan maar van je eigen geld.’

Dit artikel is gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Mevrouw van der Sluijs is een fictieve naam.

PurSang 2 | 2013 37

PS2B_32-33 VERMOGENSBEHEER.indd 37

26-07-13 10:48

FOTOGRAFIE Gerard van Beek

CLIËNTEN

‘Ruimteschip’ Decos heeft de toekomst in huis Op het Space Business park te Noordwijk lijkt de toekomst verbazend dichtbij. Zeker in het gebouw van Decos, dat bedrijven hoogwaardige technische oplossingen levert. Eigenaar Paul Veger verzorgt de rondgang voor Petra Goddijn, private banker van kantoor Leiden, en de auteur.

TEKST

Edwin van Dongen Hermien Lam

PORTRET

D

Paul Veger

irecte buurman van Decos is het Europees ruimtevaartcentrum ESA-ESTEC, vooral sinds de langdurige tweede ruimtereis van André Kuipers niet onbekend in Nederland. Het gebouw van Decos lijkt een groot ruimteschip gesitueerd in een maanlandschap. De Marslander Spirit zie je met enige fantasie zo voorbij rijden. Dat is ook precies de gedachte geweest achter de opdracht aan INBO-architecten. Het gebouw weerspiegelt het innovatieve denken van Paul Veger, die zich nergens enige beperking heeft opgelegd. Met plezier heeft hij alle gebruikelijke architectonische uitgangspunten genegeerd.

38 PurSang 2 | 2013

PS2B_38-39 DECOS.indd 38

26-07-13 10:49

CLiËNTEN

Doel van het ontwerp: doelmatigheid, duurzaamheid en transparantie. Belangrijke elementen zijn ruimte en licht. Witte vloeren, grote glazen scheidingswanden, witte trappen met glazen leuningen en veel, hoofdzakelijk draadloze, apparatuur.

Om het interieur niet te statisch te maken zijn er veel planten.

Niet gewoon in klassieke plantenbakken, maar hoofdzakelijk welig groeiend onderuit witte bakken die aan het plafond hangen. En dan zijn er de wanden – die lopen schuin, allemaal.

Duurzaam en DoorDacht De gedachte achter het schuin lopen van de wanden? Duurzaamheid. Niemand mag in dit pand kasten neer kunnen zetten om dossiers of ander papierwerk op te slaan. Paul Veger: ‘Mijn bedrijf heeft het papiergebruik met 95% gereduceerd. De thema’s efficiency en duurzaamheid zijn hier extreem ver doorgevoerd. Dat concept bieden we ook onze klanten aan. Bij minder papiergebruik functioneert een bedrijf of organisatie merkbaar effectiever. Gemeenten zijn na invoering van ons systeem sneller en efficiënter gaan werken.

Daardoor verbeterde hun besluitvorming drastisch.’

De bezoekers komen langs een wit plateau. Hierop ligt een grote meteoriet, gevonden in de Argentijnse regio Campo del Cielo en gedoopt tot ‘meteorite Formosa’. De meteoriet is zo geplaatst dat wanneer de zon op 21 juni rond 13.44 uur op zijn hoogste punt staat, het volle licht erop valt vanuit een schuin raam in het plafond.

Het gesprek gaat verder over innovatief denken en werken.

Zo is er een vergaderzaal met een statafel, hetgeen uitnodigt tot kort en bondig vergaderen. Paul Veger: ‘Eerlijk gezegd is deze zaal tot nu toe het minst in gebruik. Aan sommige zaken moet je wennen. Elke vergaderruimte heeft aan de buitenkant een elektronische tablet. Vanuit Outlook boek je de ruimte. is deze niet in gebruik, dan kun je direct zelf reserveren via het touchscreen van de tablet. Efficiënter gebruik, waardoor minder ruimtes nodig zijn.’

Langzame koffie Zelfs over koffiepauzes is hier nagedacht. in een centrale ruimte beneden, ‘Starbucks’ genaamd, staat een apparaat dat extreem langzaam koffie zet, zij het wel bijzonder goede.

Het dwingt mensen contact met elkaar te leggen.

Lang niet alles werkt nog zoals ze het zich bij Decos hadden voorgesteld, vertelt Paul. ‘Maar dat hoort bij innovatie, learning-by-experience. Een witte gietvloer is mooi, maar niet erg praktisch. Bovendien plakt de vloer door een hinderlijke productiefout. Verder maakte de crisis het lastiger om krediet te krijgen voor de bouw. De negen maanden vertraging hebben we dankbaar gebruikt om het concept nog verder uit te werken. Daardoor konden we onder het geplande budget bouwen.’ actief in inDia Zo zou je nog bijna vergeten de activiteiten van het bedrijf te bespreken. Pauls rechterhand Moniek Hop wijst de bezoekers op een grote elektronische kaart van Nederland. ‘Kijk, hier zie

je waar het wagenpark zich bevindt. Daar werkt iemand thuis, in Amsterdam is een vergadering, kortom een uniek car-tracksysteem. Per auto kunnen we zien of de bestuurder zuinig rijdt en maandelijks publiceren we wie de minste brandstof heeft verbruikt; duurzaamheid ten top kortom. Er is een private button geïnstalleerd zodat we om de privacy te waarborgen niet kunnen zien waar iemand is als hij de auto privé gebruikt.

Zakelijk hebben we afgesproken dat we de auto altijd volgen.

Voor ons staan duurzaamheid en openheid op één lijn. Wij hebben niets te verbergen, dat verwachten we ook van onze medewerkers. Overigens is dit één van de grotere systemen die wij leveren aan cliënten. Over twee jaar moet het systeem gebruikmaken van Galileo, een Europees gps-satellietnetwerk, hetgeen de verbintenis met ESA-ESTEC verduidelijkt.’

Verder bouwt Decos in india onder meer apps voor gebruik in de medische wereld, maar ook voor andere gebruiksdoeleinden. Dat gebeurt niet uit kostenoverwegingen op die plek, zegt Paul Veger. ‘in Nederland bestaat een gebrek aan technisch gekwalificeerd personeel en dat maakt het onmogelijk hier dergelijke producten te ontwikkelen. Daarginds heb ik 125 technisch hooggeschoolde medewerkers.’

PurSang 2 | 2013 39

PS2B_38-39 DECOS.indd 39

26-07-13 10:49

BELEGGEN

adidas wil nummer worden In deze rubriek komt telkens een bedrijf aan bod waarvan het aandeel door Van Lanschot goed gewaardeerd wordt.

Naam adidas (met een kleine a).

VestigiNgsplaats Het Beierse Herzogenaurach, in de buurt van Neurenberg.

Het stadje wordt in tweeën gesplitst door de rivier de Aurach.

Aan de ene kant van de rivier bevindt zich adidas, aan de andere kant concurrent Puma. geschiedeNis De gebroeders Rudolf en Adolf Dassler begonnen in de jaren twintig van de vorige eeuw met de productie van sportschoenen. Voor en tijdens de oorlog werkten ze voor het Duitse leger, onder meer middels de productie van laarzen. Rudolf sloot zich aan bij de SS; dat althans dachten de Amerikaanse troepen die hem na de oorlog arresteerden. De informatie was overigens afkomstig van broer Adolf; het boterde al lange tijd niet tussen de twee broers.

Rudolf besloot, in 1948, voor zichzelf te beginnen, met het – toen – twee strepen tellende merk Puma. Adolf noemde zich, om begrijpelijke redenen, niet langer Adolf maar Aldi en formuleerde op basis van die voornaam en zijn achternaam zijn drie strepen tellende merk: adidas. De twee bedrijven bevochten elkaar nog net niet op leven en dood, al scheelde het af en toe weinig. Begin jaren zeventig bijvoorbeeld speelde het hele Nederlandse elftal op adidas-schoenen, minus die ene speler dan: Johan Cruijff, die werd gesponsord door Puma. Een lange strijd volgde: Puma dreigde het contract stop te zetten als Cruijff tijdens interlands met drie strepen zou verschijnen, adidas dreigde het contract met de KNVB te verscheuren als hij met twee strepen zou spelen. Puma won de strijd – Cruijff speelde op het WK ’74 met twee strepen - maar commercieel

bleef Puma steeds verder achter bij het snelgroeiende adidas.

In die groei kwam echter langzaamaan de klad, zeker in de jaren tachtig, toen de wereldmarkt werd gedomineerd door Nike en Reebok. Pas begin jaren negentig kwam er weer schot in de zaak, dankzij een nieuwe CEO, de eerste van buiten de familie Dassler, zelfs van buiten Duitsland: de even deftige als ambitieuze Fransman Robert Louis-Dreyfuss, afgestudeerd aan de Harvard Business School. Hij verklaarde dat adidas onder zijn leiding eerst en vooral een marketingbedrijf zou zijn met gesponsorde atleten als belangrijkste marketingtool. In 1995 ging het bedrijf naar de beurs. In 1996 sponsorde het maar liefst 6000 atleten tijdens de Olympische Spelen in Atlanta, onder wie 220 medaillewinnaars. In 2006 werd de officiële naam adidas AG. adidas Versus Nike De grootste sportschoenen- en sportkledingmarkt was en is de Verenigde Staten, waar het Amerikaanse Nike al decennialang marktleider is. Het wilde tot nu toe niet lukken om Nike te verslaan. Het leek even op te schieten in 2006, toen adidas Reebok overnam, toen de nummer 3 op de Amerikaanse markt. Maar anno 2013 is Nike nog steeds – substantieel – groter dan adidas. Niet alleen in de Verenigde Staten, maar wereldwijd. In geld uitgedrukt: Nike haalde in 2012 wereldwijd een omzet van ruim € 16 miljard, adidas bleef steken op € 13 miljard. Beide merken blijven groeien, ook tijdens deze crisisjaren, maar Nike iets sneller dan adidas.

De strijd tussen de twee wordt niet alleen gestreden via sponsorcontracten en marketingcampagnes, maar ook met steeds geavanceerdere materialen en technieken waarmee de schoenen worden gemaakt. Maart dit jaar kwam adidas met de Energy Boost, een sportschoen die (claimt het merk althans) soepeler en beter loopt dan welke Nike-sportschoen dan ook. Adidas wil er dit jaar één miljoen paar van verkopen in de Verenigde Staten en, nog ambitieuzer, binnen vijf jaar de nummer 1 zijn in de VS – en in de wereld.

adidas op de beurs

tekst

Door decennia van investeringen in productinnovatie en marketing heeft adidas gebouwd aan een sterk merk. Daardoor is het nu de tweede grootste speler ter wereld. In de belangrijkste groeimarkten, China en Rusland, heeft adidas het grootste marktaandeel.

Van Lanschot vindt dat de onderneming overtuigend margepotentieel heeft. Sinds 2009 stijgt de operationele marge gestaag. Nog altijd ligt deze vier procentpunt onder die van Nike (de sectorgenoot met de grootste gelijkenis). Wij verwachten verdere margegroei door focus op operationele efficiëntie en een verschuiving van omzet naar regio’s met een hogere marge. Bovenal vinden we het aandeel aantrekkelijk gewaardeerd. Op basis van waarderingsratio’s (koers/winst, ondernemingswaarde/bedrijfsresultaat) is de onderneming goedkoper dan het gemiddelde van sectorgenoten (Nike, Puma, Asics). Ook heeft adidas op basis van verwachte kasstromen het meeste koerspotentieel van deze groep. Binnen dit segment heeft adidas onze absolute voorkeur.

Hans Verstraaten

Sterke marktposities, overtuigend margepotentieel en is aantrekkelijk gewaardeerd.

40 PurSang 2 | 2013

PS2B_40 INDRUKWEKKEND AANDEEL.indd 40

26-07-13 10:49

CULTUUR & LIFESTYLE

Zuid-Afrika

Frisse wind in het wijnparadijs In Zuid-Afrika, land van goud- en diamantzoekers en reizigers met zin voor avontuur, worden nog altijd juweeltjes ontdekt.

Maar we hebben het dan wel over wijn. En niet alleen rode wijn.

Z

owat het hele verhaal van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw speelt zich af rond Kaapstad. Namen van wijndomeinen zoals Vergelegen en Vergenoeg zijn directe verwijzingen naar de afstand tot de haven van Kaapstad. Vandaag liggen ze op amper drie uur rijden van de stad. De eerste gouverneur van Zuid-Afrika, Jan van Riebeek, was God dankbaar dat hij wijn kon maken van druiven die hij zelf had geplant op Wynberg, we schrijven 1659. Maar het was pas toen Mandela in 1994 de verkiezingen won, dat de wereld zich opende voor wijn uit Zuid-Afrika en de wereld omgekeerd ook bereid was de Kaapse wijnbou-

wers de knepen van de moderne oenologie bij te brengen.

Twintig jaar later mogen we het resultaat ronduit verbluffend noemen. Zuid-Afrika maakt droomwijn.

VAn StellenboSch tot WeStern cApe Stellenbosch is de enige wijnregio die de wijnliefhebber in de straat kent. Men zou het de Haut-Medoc van de Kaap kunnen noemen: er worden mooie cabernet en merlot geoogst.

De wijnregio die we echter het meest aantreffen op het achteretiket van Kaapse wijn is ‘Western Cape’. W.O. (‘Wine of Origin’, zeg maar de ‘appellation’). Western Cape is een soort Vin de Pays-appellatie die overal in de Kaap gebruikt wordt

PurSang 2 | 2013 41

PS2B_41-42 WIJNARTIKEL.indd 41

26-07-13 10:51

CULTUUR & LIFESTYLE

wanneer de druiven afkomstig zijn van meer dan één erkende regio.

Sinds de jaren dertig bestaat de pinotage, een kruising van pinot noir en cinsaut, die nergens zo goed gedijt als in ZuidAfrika. Daaruit ontstond het idee om een Cape Blend te maken: een wijnmengeling met minstens 30% pinotage geblend met cabernet, merlot of syrah, die het uithangbord van ZuidAfrika zou kunnen worden. Dankzij de pinotage van Kanonkop wist de Kaapse wijn trouwens internationaal door te breken – Kanonkop won in 1991 de Robert Mondavi Trophy. Maar goede pinotage, zo zult u merken, is zelden goedkoop: de wijn houdt namelijk van een lange lagering op nieuwe eiken vaten en dat maakt de wijn duurder.

Koel uit de Kaap Liefst 55% van de wijn geproduceerd in Zuid-Afrika is wit.

Dat zal heel wat wijnliefhebbers verbazen. In onze ogen is Zuid-Afrika te warm voor de productie van witte wijn, maar de realiteit is anders: in heel wat wijnstreken is het echt wel fris genoeg. Een opmerkelijke vallei die in de nabije toekomst nog meer van zich zal doen spreken is Elgin. Elgin is erg zuidelijk gelegen en vlak naast de kust, waar het geniet van de koele oceaanbries. Een absolute topper in witte wijn is het domein Paul Cluver uit Elgin, maar de jonge Belgische wijnbouwer Joris van Almenkerk steekt hem tegenwoordig naar de troon met zijn uitstekende Almenkerk Chardonnay die overal prijzen wegkaapt. Joris is eigenaar van een wijngaard van zeventien hectare, maar die wordt omringd door meer dan honderddertig hectare natuurschoon, waaruit alle niet-Afrikaanse struiken

Joris en natalie van Almenkerk

en boomsoorten worden geweerd omdat ze onnatuurlijke aroma’s geven aan de wijn en de grond verzuren. Een ingrijpend werkje dat nu al resultaten oplevert.

Een andere landgenoot, Koen Roose, verloor ook zijn hart aan deze regio. Ook voor hem leek Elgin de perfecte bakermat voor zijn ideeën over wijn: in een gezonde omgeving een pure wijn maken die zich kan meten met het allerbeste uit Europa. Koen Roose profiteerde van een dip in de appelmarkt om een stuk grond te kopen waar vroeger appelbomen stonden. In 2010, na vijf jaar zwaar labeur en behoorlijke financiële risico’s, zag hij voor het eerst mooie wijnen voortspruiten uit zijn wingerd. De strakke, minerale Spioenkop Riesling van zijn hand mag gerust een réussite genoemd worden.

Met medewerking van Vino Magazine, Twitter: @DirkRodriguez

wijndomein Klein Constantia

Cap Classique

Reyneke Sauvignon Blanc & Reserve,

(schuimwijn, méthode traditionnelle)

w.O. western Cape | wIJnhAnDEL DE KOK,

avondale “armilla” Cap Classique Brut | ChACALLI, AnTwERPEn Graham Beck Cap Classique Brut

LIER

Mullineux White Blend, w.O. Swartland | MUnDO wIJnEn, AARSChOT

| KAAPwIJn DE LEEUw, KAMPEnhOUT

oenotoeRisme

Villiera Brut tradition | VInEPLUS,

U kunt tal van reizen boeken die een arrangement met proeverijen aanbieden en een verblijf op wijndomeinen voorzien.

Deze domeinen zijn veilig afgebakende Estates, met hotel en restaurant en gelegen in een adembenemende omgeving. Alleen reizen rond de Kaap wordt afgeraden vanwege de hoge criminaliteitscijfers. De bekendste culinaire pleisterplaatsen zijn de jachthaven (The waterfront) en de omgeving van Camp Bay, met onder meer het toprestaurant The Round house. In Camp Bay vindt u verder ook schitterende designhotels met uitzicht op de oceaan.

MERChTEM

Weltevrede philip Jonker ‘Blanc de Blancs’ Brut | YOUng ChARLY, MERKSEM Witte Wijnen almenkerk Chardonnay w.O. Elgin (fris, zuiver) | KAAPwIJn DE LEEUw, KAMPEn-

Rode Wijnen Beyerskloof Faith, w.O. Stellenbosch | ROUSEU, ST-MARTEnS-LATEM Chamonix Cabernet-Sauvignon, w.O. Franschhoek | ARnIM wInES, DEnDERMOnDE

de toren Fusion V, w.O. Stellenbosch *** | KAAPwIJn DE LEEUw, KAMPEn-

hOUT

hOUT

Cederberg Chenin Blanc, w.O. Cederberg | gLOBAL wInERIES, AnTwERPEn Mulderbosch Sauvignon Blanc, w.O. western Cape | ROUSEU, ST-MARTEnS-LATEM paul Cluver Chardonnay, w.O. Elgin | AD BIBEnDUM, AnTwERPEn, hASSELT, BRUS-

de trafford Shiraz, w.O. Franschhoek | KAAPSE wIJnEn KOROVA, ROESELARE Sadie Family, Sequilo, w.O. Swartland | VInEPLUS, MERChTEM Springfield the Work of time, w.O. Robertson | CAVES DE FRAnCE, DEnDER-

SEL

MOnDE

42 PurSang 2 | 2013

PS2B_41-42 WIJNARTIKEL.indd 42

26-07-13 10:51

DiSclaimer De in deze uitgave verwerkte informatie is ontleend aan bronnen die door F. van Lanschot Bankiers N.V., Belgisch bijkantoor (‘Van Lanschot’) betrouwbaar worden geacht. Het betreft o.a. informatie aangeleverd door F. van Lanschot Bankiers N.V. (Nederland), Kempen & Co N.V. (‘KCO’) en Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’).

Van Lanschot streeft ernaar om juiste en duidelijke informatie te verschaffen. Van Lanschot is evenwel niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden in deze informatie.

De aanbevelingen inzake een beleggingsstrategie of één of meerdere instrumenten in deze uitgave zijn algemeen, objectief en onafhankelijk van aard. Zij houden dus geen rekening met uw persoonlijke situatie. Deze aanbevelingen kunnen nooit beleggingsadvies uitmaken, ook niet mocht de aanbeveling in kwestie aan u persoonlijk worden gedaan.

Van Lanschot is dan ook niet aansprakelijk indien u zou beslissen om deze algemene aanbevelingen te volgen.

Contacteer daarentegen uw beleggingsadviseur indien u persoonlijk beleggingsadvies

Aanbevolen Fabienne Verdier, Het wezen van de schilderkunst Tot 25 augustus | Erasmushuis, Anderlecht In het Erasmushuis worden de schilderwerken en schetsboeken van de Franse kunstenares Fabienne Verdier getoond. Haar gedachtegang en opzoekingswerk rond een selectie van kunstwerken van de Vlaamse primitieven ontdekt u in haar creaties. www.erasmushouse.museum

look' wordt gekenmerkt door een combinatie van industrie, ambacht en een voorliefde voor traditie. Vandaag de dag zijn Italiaanse huizen een vaste waarde binnen de mode (denk aan namen zoals Missoni, Marni, Prada, Miu Miu, Gucci, …).

Bent u gefascineerd door de geschiedenis van de Italiaanse mode? Dan zal een bezoek aan het Modemuseum Hasselt u zeker kunnen bekoren! www.modemuseumhasselt.be

wenst. De in deze uitgave opgenomen economische visie weerspiegelt de gemeenschappelijke economische toekomstvisie van F. van Lanschot Bankiers en KCO op datum van

Da Vinci the Genius

publicatie van deze uitgave. Deze visie houdt geen verband met en geeft geen garantie

Tot 1 september | Beurs Brussel Beeldhouwer, ingenieur, kunstenaar, anatoom, uitvinder, muzikant, filosoof, architect. Leonardo da Vinci was het allemaal. De tentoonstelling Da Vinci – The Genius bevat meer dan 200 werken en voorwerpen, bedacht of ontworpen door het genie, die met behulp van de allernieuwste technologische snufjes op een bijzondere manier worden getoond. 1200 m² gevuld met geschiedenis en inspiratie. Niet te missen dus! www.expo-davinci.be

m.b.t. toekomstige beleggingsresultaten; toekomstige ontwikkelingen en resultaten kunnen (sterk) afwijken van de in deze uitgave vooropgestelde visie.

Eventuele wijzigingen van aanbevelingen vinden niet periodiek plaats en kunnen worden gedaan zonder voorafgaande aankondiging van zodra Van Lanschot naar haar eigen oordeel daartoe aanleiding ziet.

De beloning van de informatieverstrekkers voor deze uitgave is niet gekoppeld aan door een entiteit binnen de Van Lanschotgroep verrichte zakenbanktransacties voor de bedrijven die in deze uitgave worden genoemd. Van Lanschot, KCO en/of KCM kunnen van tijd tot tijd beleggingen hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen.

Het is mogelijk dat een entiteit uit de Van Lanschotgroep (short- of long)posities hebben in instrumenten die worden genoemd in deze uitgave. Ook doet de mogelijkheid zich voor dat Van Lanschot beleggingsdiensten, zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven die in deze uitgave worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pensioenfondsen of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze financiert. Van Lanschot heeft een beleid inzake de preventie van belangenconflicten. Dit beleid

Zomertentoonstelling Tot 1 september | Absolute Art Gallery, Brugge In de Absolute Art Gallery in Brugge wordt de hele zomer lang het werk van internationale kunstenaars (o.a. Wim Ricourt, Karel Zijlstra, Carlos Mata, Christine Comyn, enzovoorts…) getoond.

Met de figuratieve schilderijen, kunstwerken met mixed media en beeldhouwwerken kan elke kunstliefhebber er zijn hart ophalen. www.absoluteartgallery.com

kunt u terugvinden op de website www.vanlanschot.be en www.vanlanschot.nl.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast

Diaghilev Unbound

Nedam, Befimmo, HAL Trust N.V., Ctac N.V., Hes beheer, Intereffekt Brazilië Warrants,

3 – 16 oktober 2013 | Vlaamse Opera Gent en Antwerpen Een eerbetoon aan Sergej Diaghilev, de legendarische balletmeester die de vermaarde Ballets Russes in 1909 oprichtte. Hij was een artistieke visionair die met een schokeffect zijn stempel op zijn werken drukte. Het Ballet stelt een krachtig programma voor met drie nieuwe interpretaties van bekende muziekwerken uit de tijd van Diaghilev. www.balletvlaanderen.be

Intereffekt China Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe Steen Investments, VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO op als liquidity provider voor de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot

Volksliekes

Note 12-19, Kempen Deep Barrier Note 11-16, Kempen Deep Barrier Note II 11-16,

Tot 29 september | Museum aan de Stroom (MAS), Antwerpen Wat vertellen de ‘volksliekes‘ ons over het dagdagelijkse leven in een stad, toen en nu? Waar ligt de oorsprong van de liedjes? Hebben ze een evolutie ondergaan doorheen de jaren? Waarom zijn de liederen vandaag de dag nog relevant?

Een expositie over volksliedjes, vanuit het perspectief van de hedendaagse muzikant en verzorgd door Axl Peleman. www.mas.be

Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie Note, Kempen Property Research Note 10-13, Kempen Property Trigger Note 10-15, Van Lanschot Azië Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium Note 11-16, Van Lanschot Dutch Trigger Note 11-14, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 10-15, Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21, Van Lanschot Index Garantie Note Azië 12-19, Van Lanschot Index Garantie Note Vastgoed 12-18, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta Obliga, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 13-18.

De volgende partijen houden een aanzienlijke deelneming in Van Lanschot: Stichting Pensioenfonds ABP en Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot.

Het is niet toegestaan de gegevens in deze uitgave geheel of gedeeltelijk te reproduce-

Moda Made in Italy

ren, in welke vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Van

Tot 9 februari 2014 | Modemuseum Hasselt, Hasselt Wie aan mode denkt, denkt aan Italië. De 'Italian

Lanschot. Van Lanschot staat als kredietinstelling onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB), de Nationale Bank van België (NBB) en de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA).

PurSang 2 | 2013 43

PS2B_43 AANBEVOLEN-DISCL.indd 43

26-07-13 10:51

RANGE ROVER: DE VOLGENDE GENERATIE Met een maximale doorwaadbare diepte van 900 mm is dit de meest verfijnde en prestatiegerichte Land Rover ooit.

Maak kennis met de Range Rover van de volgende generatie. landrover.be

7,5-13,8 l/100 km • 196-322 g/km CO2.

Elk gebruik van het voertuig “off road” moet gebeuren met naleving van de verkeersregels en met respect voor de natuur. Gefotografeerd in Italië waar de lokale wetgeving dit gebruik van voertuigen toelaat. Voor “off road” rijden in België is de Belgische wetgeving van kracht. Milieu-informatie [KB 19/03/04]: www.landrover.be.

LANDFEE3W154 RR_Nationaal_PurSang_285Hx225_IC.indd 1

25/07/13 13:09