118
119
VA A R R O U T E
A M S T E R D A M - N I E U W KO O P Tekst en Fotografie Pim van der Marel
Amsterdam NIEUWKOOP We varen vandaag onze boot van Amsterdam naar de Nieuwkoopse Plassen. We willen het karakter van de Amstel en de Kromme Mijdrecht verkennen en hebben een aantrekkelijke vaartocht voor de boeg. En we beginnen in de hoofdstad, wie vaart daar nou niet graag…
Oosterdok We vertrekken richting Oosterdok, uitgezwaaid door de immer goedgehumeurde Peter Zagt. Hij is de havenmeester van De Oostvaarders – hij maakt het onze favoriete lokale jachthaven. Wat we daar ook heel erg prettig vinden is dat je de sleutel krijgt van het jachthaventerrein. Daar staat je auto veilig en ook nog eens vrij van Amsterdamse parkeertarieven. De auto van Karin staat er geparkeerd. Zij is een Nieuwkoopse die graag de vaartocht van Amsterdam naar haar woonplaats wil meemaken. Op het Oosterdok hebben we meteen aan bakboord het Scheepvaartmuseum en pal daarvoor het NEMO Science Museum. Alleen al het dak van NEMO trekt ‘s zomers meer dan 100.000 bezoekers. Markant is het gebouw zeker, maar Karin vindt het te opvallend: “Te modern en te groen ook!” We mijmeren over moderne architectuur terwijl we onder de Van
der Veldebrug door varen. Daar kijkt Karin met meer waardering naar het voormalige Scheepvaarthuis, waarin tegenwoordig het Grand Hotel Amrâth is gehuisvest. De uitstraling van het gebouw heeft niet onder de nieuwe bestemming geleden. We varen aan op de Kikkerbilsluis, zoals de brug heet waarachter de Oude Schans ligt. Hoewel er ooit een kering was, kon ‘sluis’ vroeger ook heel goed ‘stenen brug’ betekenen. Het is een hef brug waarvan de witte kolommen voor de kettingen eigenlijk een beetje misstaan in de verder historische omgeving. Oude Schans Na de brug ligt aan stuurboord de Montelbaanstoren uit 1516. Niet alleen de toren zelf is prachtig, maar ook de achtergrond van zijn naam: de welbekende Alva wilde bij deze toren het kasteel Monte Albano bouwen. Daarom
ging het ding de ‘Monte-Albaens-tooren’ heten, dat nagenoeg ongewijzigd is verbasterd tot de huidige naam. Even verderop doemt na de Keizersbrug de Antoniesluis op. “Wat een leuk scheef huisje!” roept Karin. Het tolhuis op de sluis dateert uit het eind van de 17de eeuw. De eeuwenoude sluis heeft nog altijd een functie in het verversen van grachtwater – het waterschap baggert er wekelijks (!) de sluisdrempels. Na het sluisje varen we de Zwanenburgwal uit. Pal onder de Bijvoetbrug komen we zo’n knalrode ‘hop on, hop off’-rondvaartboot tegen. Die houdt zowaar stuurboord, dus hebben we er geen last van. Dat hebben we in Amsterdam wel anders meegemaakt. Binnen-Amstel We gaan bakboord uit de Binnen-Amstel op. Op dit gedeelte passeren we het ene overbeken-
121 A M S T E R D A M N I E U W KO O P
De rondvaartboten op de Amstel wennen snel. de gebouw of object na de ander. Aan bakboord heb we meteen de Stopera. Daarna vaar je onder de Blauwbrug door, die het Waterlooplein met de Amstelstraat verbindt – al sinds de aanleg wordt deze brug als een wat pompeus geval bestempeld. Direct daarna hebben we (opnieuw aan bakboord) de Hermitage. Daar zijn we nog niet van bekomen of we varen onder de Magere Brug door. De naam dateert van de eerste brug op deze plek (1691), zo genoemd omdat ze opvallend smal was. De brug figureert in menige film (Diamonds are forever bijvoorbeeld) en vormt ook het decor voor het jaarlijkse 5 mei-concert. Weer iets verder hebben we aan onze linkerhand Theater Carré en varen we door de openstaande Amstelsluis. Karin is er beduusd van: “Dit is wat je noemt een toertje Amsterdam!” De Amstelsluis markeert ook het eind van de Binnen-Amstel. Amstel Als we even later langs het prachtige Amstelhotel varen, valt het ons op dat we al aan die (veel te) rode rondvaartboten gewend beginnen te raken. We varen rustig verder over de hier opvallend brede Amstel. Op het eerste stuk
door typisch Amsterdams stedelijk gebied met veel woonboten, totdat we aankomen bij het kantorengebied met de Rembrandt-, Mondriaan- en Breitnertoren. Je kunt hier bakboord uit de Weesper Trekvaart op maar wij blijven met een bocht naar stuurboord op de Amstel. Als we de begraafplaats Zorgvlied zijn gepasseerd en onder de A10 zijn doorgevaren, wordt het gebied landelijk. Na een tijdje hebben we aan stuurboord de 17de-eeuwse Riekermolen, die hier in 1961 naartoe is verhuisd. De molen ziet er goed onderhouden uit; mooi dat we er in slagen ons erfgoed in zo’n conditie te houden. Even later ligt er nog een bekend voetbalstadion in ons blikveld, maar desondanks raken we het gevoel van verstedelijking beetje bij beetje kwijt. Aan bakboord passeren we Zorgboerderij Klarenbeek, waar cliënten van zorginstellingen een volwaardige dagbesteding wordt geboden. De imposante gevel draagt het jaartal 1604. Daarna slingeren we een tijdje met de Amstel mee langs landerijen en soms wat vriendelijke lintbebouwing. Aan stuurboord vinden we vlak voordat we Ouderkerk binnenvaren een fraai voorbeeld van een goed bewaarde buitenplaats: Oostermeer. Rond het jaar 1700 waren er hier
44 van zulke buitenplaatsen, nu zijn er nog 3 over. Oostermeer is vaak van eigenaar gewisseld; in de Tweede Wereldoorlog was de buitenplaats in handen van kunsthandelaar Jacques Goudstikker. Nog altijd is Oostermeer particulier bewoond en niet toegankelijk. Karin vindt het imposant: “Bij ons aan de plas heb je ook wel van die paleisjes, maar die zijn veel moderner.” Even later varen we Ouderkerk binnen, waar in de skyline de Sint Urbanuskerk niet te missen is. Je kunt middenin het dorp het riviertje de Bullewijk op, dat je naar de Vinkeveense Plassen voert. Als we doorvaren komen we onder de A9 door. Meteen daarna hebben we aan stuurboord de plaats waar sinds 1719 een kruitfabriek heeft gestaan. Aanvankelijk werd daar zwart buskruit gefabriceerd. Later is overgeschakeld op schietkatoen (nitrocellulose), dat bestemd was om achterin de loop van een geschut of in een huls geplaatst te worden. Je kon er projectielen mee afschieten zonder noemenswaardig rook te produceren – een strategisch voordeel, want zonder rookproductie kon de locatie van zo’n geschut langer onopgemerkt blijven.
122
123
B O V E N KO PJ E
A M S T E R D A M N I E U W KO O P
Binnenhavengeld Als je in Amsterdam wilt afmeren en je doet dat niet in een jachthaven, dan heb je een vignet nodig. Het vignet laat zien dat je het binnenhavengeld hebt betaald. Een dagvignet vraag je aan op de website van Waternet en krijg je vervolgens per e-mail. Je kunt ook voor twee of meerdere dagen een vignet kopen. Zo’n vignet kost € 20,19 per dag. De regelgeving erachter betekent in feite dat Amsterdam al uitstekend voorgesorteerd staat om op enig moment ook de doorvaart te gaan belasten.
Van het complex zijn de molen en de blustoren goed bewaard gebleven. Een paar honderd meter verderop hebben we aan bakboord een ontzettend onvriendelijk ogend eilandje. Aanleggen is met prikkeldraad onmogelijk gemaakt. Karin vindt het er smerig uitzien : ‘Als we moeten gokken wat ermee is, wed ik op zwaar vervuild!’. We laten het eiland voor wat het is en volgen de Amstel richting Nes. De bebouwing naast het water is landelijk: boerderijen en bescheiden woningen. Verderop wordt ook het plaatsje Nes gedomineerd door een Urbanuskerk, die van dezelfde parochie als
die van Ouderkerk blijkt te zijn. Vlak voorbij Nes takt de Oude Waver van de Amstel af, een bescheiden alternatief voor de Bullewijk als je met 6 kilometer per uur naar Vinkeveen zou willen. We passeren Waverveen met het Veer Nessersluis. Van het Fort Nessersluis erachter krijg je vanaf het water niet meer dan een glimp mee. We slingeren voort naar Uithoorn, waar we midden in de industrie terechtkomen. Na het meer landelijke gebied achter ons een f linke tegenvaller, maar als je eenmaal voorbij de industrie bent is Uithoorn een aantrekkelijke plaats.
Kromme Mijdrecht Nog in Uithoorn houden we bakboord aan en varen we de Kromme Mijdrecht op. Qua natuurschoon betekent dit dat we er ten opzichte van de Amstel op vooruit gaan. De wateralmanak heeft er een mooie typering voor: ‘landschappelijk vaarwater’. Meanderend door de weilanden stellen we vast dat we het met de almanak eens zijn. Na ongeveer een kilometer heb je aan bakboord de Pondskoekersluis, die naar de Kerkvaart schut. Voor wie niet schrikt van de dieptewaarschuwing van 0,7 meter is ook dit een aanvaarroute naar de
Vinkeveense Plassen. Het verhaal gaat dat de naam van de Pondskoekersluis te maken heeft met de vroegere Mijdrechtse koekfabriek. De (koek)schippers zouden voor het schutten betaald hebben met een pond koek uit hun lading en zo het sluisgeld omzeilen. Karin vindt het maar vergezocht: “Het lijkt me meer zo’n verhaal waarvan je moet raden of het waar of onwaar is!” Doorvarend bereiken we het plaatsje De Hoef. De lokroep van een aanlegsteiger bij een terras in het dorp kunnen we niet weerstaan. Als we gelaafd weer aan boord gaan volgt een prachtig stuk vaarweg,
we rollen van het ene fraaie uitzicht in het andere. We schieten er nogal wat plaatjes van en bereiken na een stevig aantal kilometers het bungalowpark Zomerlust. Daar is een opvallende dubbele fietsbrug aangelegd, waar we overigens in het midden gemakkelijk onderdoor varen. Er zijn ook wat aanlegsteigers – daar zijn er op dit vaarwater niet overdreven veel van. We komen dan langzaamaan in de buurt van de sluis Woerdense Verlaat. Het gelijknamige dorp is ontstaan rond de sluis, waarvan de eerste voorloper al werd aangelegd in het midden van de 15de
eeuw. De sluis markeert het eind van de Kromme Mijdrecht die daar overgaat in de Grecht. Voor de sluis gaan wij stuurboord uit via de Kollensloot naar de Slikkendammersluis die ons naar de Nieuwkoopse Plassen schut. Via de Kadewetering en de Noordeinderplas varen we naar het dorp Nieuwkoop. We evalueren de Amstel en de Kromme Mijdrecht en vinden de laatste door zijn landelijker karakter het aantrekkelijkst. Vermoeid maar voldaan nemen we vervolgens afscheid en zoeken onze lokale jachthaven op.