OLMENES RUIMTE VOOR ONTWIKKELING
Sociale inclusie op instellingsterreinen?
M
et een groep onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht
op grond van de weken dat ik meeliep op
onderzoeken we wat sociale inclusie betekent voor mensen met een ver-
terreinen door heel Nederland dat woon/
standelijke beperking die wonen in een beschutte leefomgeving. In juli 2016 on-
werk gemeenschappen als OlmenEs als
dertekende Nederland namelijk het VN-verdrag inzake de rechten van mensen
het ware een wereld in de wereld vormen.
met een beperking. In het VN verdrag staan het bevorderen van participatie en
Je voelt letterlijk als je de lange smalle weg
een meer inclusieve samenleving centraal. Maar hoe geef je vorm aan participa-
door het bos hebt afgelegd, dat je een
tie en sociale inclusie voor mensen die wonen in een beschutte leefomgeving?
andere plek binnen rijdt. Een bijzondere
Sociale inclusie wordt meestal uitgelegd als dat je zou moeten wonen, werken,
plaats.
leren en recreëren in de gewone wijk en dan zoveel mogelijk met mensen die geen familie, professional of mede-cliënt zijn. Staat sociale inclusie dan niet haaks op
Plekken als OlmenEs zou je in de woorden
het wonen in een beschutte leefomgeving?
van de filosoof Foucault als een ‘heterotopie’ kunnen duiden. Heteros betekent
deze? Hoe wordt er op het terrein of daar-
anders/verschillend en topos betekent
buiten vormgegeven aan gemeenschaps-
plaats, plek. Het is een plaats of plek die
vorming en wie kan daar wel of niet aan
anders is dan de wereld waarin hij zich
meedoen?
bevindt. Je zou het kunnen zien als een wereld in een wereld, die de buitenwereld
Vorig jaar beleefde ik rond deze tijd een in-
enerzijds weerspiegelt en anderzijds over-
drukwekkende week bij OlmenEs. Ik volg-
hoop gooit omdat het die wereld een spie-
de drie bewoners van OlmenEs gedurende
gel voorhoudt.
ca twee dagen en liep met ze mee tijdens
Om dat beter te begrijpen doe ik samen
21
hun dagelijkse activiteiten. Zo sloot ik aan
En dat laatste is wat mij betreft veelzeg-
bij de dagopening, at mee op de woonhui-
gend. Want wat kunnen we veel leren
zen, ging mee naar de werkgebieden, ver-
van OlmenEs en soortgelijke woon/werk
gezelde de bewoners tijdens hun hobby’s
gemeenschappen als het gaat om ‘soci-
(bijvoorbeeld zwemmen, dansen of drum-
ale inclusie’. Daar wordt aan waarden als
men), deed mee met de kerstmarkt en
relationaliteit en gemeenschap namelijk
schoof aan bij kunstzinnige therapie. Ook
nog echt vorm en inhoud gegeven. Het zijn
sprak ik met de begeleiders en verwanten
geen loze concepten, maar woorden die
van deze drie bewoners en interviewde
geleefd worden tijdens het opzeggen van
ik diverse sleutelfiguren op het terrein.
spreuken voor de maaltijd, zingen voor
Ook nam ik een kijkje op de boerderij, de
de jarigen, het vasthouden van handen
natuurbegraafplaats, wandelde ik door
tijdens de dagopening, het vieren van de
met een groep collega’s onderzoek met en bij zes zorginstellingen door heel Nederland die een beschutte woon/werkplek
Een wereld in een wereld
bieden aan mensen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking. OlmenEs is een van de betrokken instellingen. We lopen mee met mensen met een beperking en hun begeleiders om te ervaren hoe
de bossen en weilanden die horen bij het
jaarfeesten, het inrichten van de ruimten
‘sociale inclusie’ vorm en betekenis krijgt
terrein.
en het elkaar groeten op het terrein. Ik was
in hun leven. Met wie hebben ze contact?
erdoor overweldigt en wat leert het ons
Wat is de betekenis van deze contacten
Nu is het onderzoek nog in volle gang en ik
voor mensen met een beperking en de-
hoop als het weer mogelijk is na de coron-
genen die ze ontmoeten? Waar onderne-
aperiode nog een week op OlmenEs te mo-
men ze hun activiteiten en hoe beleven ze
gen verblijven. Toch kan ik alvast zeggen
veel over wat een goed leven is of kan zijn! Femmianne Bredewold
