STARTEN MET GENIE Opbouw van een thema CHECK IN
CHECK IN
Licht op reis
In de CHECK IN maak je kennis
De aarde leeft op zonne-energie. Door die energie
ontstaat er een leefbaar klimaat, kennen we dag en
nacht, groeien planten en kunnen we als mens andere energievormen ontwikkelen. De zon zal volgens
met het onderwerp van het thema.
wetenschappers nog 4,5 miljard jaar bestaan.
Hopelijk heeft de mensheid al iets eerder grote verhuisplannen gemaakt!
1
In het kadertje onderaan vind
Wanneer bereikt volgens jou het zonlicht de aarde? Duid je hypothese aan.
je een aantal vragen die je op
onmiddellijk na ongeveer acht seconden na ongeveer acht minuten na ongeveer acht uur
WEETJE Het zonlicht ontstaat doordat er in de zon voortdurend waterstofkernen samensmelten tot heliumkernen.
temperaturen tot wel 15 miljoen graden Celsius in de kern.
energie
Op aarde proberen wetenschappers dat proces na te
Mochten we daar ooit in slagen, dan zou dat een vorm
van energieproductie zijn zonder schadelijke afvalstoffen. Helaas zijn de voorwaarden om de samensmelting te
Krachtvector OPDRACHT 1
beantwoorden.
helium
waterstof
(Helios is Grieks voor ‘zon’.) Daarbij komt enorm veel
warmte vrij, waardoor de zon een grote vuurbol is met
bootsen met een soortgelijke reactie (zie afbeelding).
VERKEN
het einde van het thema kunt
Welke gegevens heb je nodig om dat te kunnen berekenen?
el dh oo fd s
2
tu k
1
Wat is het effect van een kracht?
1
We zoeken het uit!
THEMA 01
CHECK IN
In de verkenfase zul je
LEERDOELEN Je kunt al: de grootte van de zwaartekracht en een gewicht bepalen;
het statisch effect van een kracht omschrijven.
Je leert nu:
de invloedsfactoren op de veerkracht
kwalitatief en kwantitatief toepassen;
de wet van Hooke formuleren.
In de fitnesszaal kun je niet enkel halters gebruiken
om je spieren te trainen. Ook weerstandsbanden en
-elastieken zijn handige hulpmiddelen om je spieren te
versterken. Je moet je spierkracht namelijk gebruiken om de weerstandsbanden en -elastieken te vervormen.
In dit hoofdstuk bestudeer je welke types vervorming
er bestaan. Je gaat op zoek naar de kenmerken van de
veerkracht die inwerkt op voorwerpen. Je leert hoe je die kennis kunt gebruiken om een dynamometer te bouwen.
OPDRACHT 16
Bestudeer de drie sportievelingen.
2
Vul de tabel aan. 1
toestand
vervorming
dynamisch effect statisch effect
1
Bestudeer de foto’s.
2
Vul de omschrijvingen aan onder de foto’s. 1
hebt over het onderwerp
2
3
• Er wordt een kracht uitgeoefend • Er wordt een kracht uitgeoefend • Er wordt een kracht uitgeoefend door op
• Er is wel / geen contact nodig. • De elektrostatische kracht is
een veldkracht / contactkracht.
3
.
door
op
• Er is wel / geen contact nodig. • De spierkracht is een
.
door
op
• Er is wel / geen contact nodig. • De magnetische kracht is een
veldkracht / contactkracht.
.
veldkracht / contactkracht.
Geef een ander voorbeeld van een … • contactkracht:
• veldkracht:
84
THEMA 02
VERKEN
DE HOOFDSTUKKEN
Na het activeren van de voorkennis volgen een aantal hoofdstukken.
Een thema bestaat uit meerdere hoofdstukken. Doorheen de hoofdstukken te geven op de centrale vraag of het probleem uit de CHECK IN.
Bestudeer het statisch effect van krachten. 1
verandering van bewegings
dynamisch effect statisch effect
verwerf je de nodige kennis en vaardigheden om uiteindelijk een antwoord
Vervorming
A
be
2.1 Welke kenmerken heeft de veerkracht?
Welk effect heeft de kracht?
toestand vervorming
OPDRACHT 2
wordt hier geactiveerd.
Wat is veerkracht?
verandering van bewegings
Welke soorten krachten zijn er?
merken dat je al wat kennis
15
verandering van bewegings dynamisch effect statisch effect
komt. Jouw voorkennis
HOOFDSTUK 2
3
toestand vervorming
dat in het thema aan bod
bepalen;
2
VERKEN
?
elkaar onderscheiden;
Vul de tabel aan.
Hoe zie je dat er een kracht wordt uitgeoefend?
Hoe kunnen we de beweging van het zonlicht beschrijven met berekeningen en grafieken?
de veerconstante experimenteel
Bestudeer de foto’s van drie sportievelingen.
2
neutron
waterstof
veroorzaken, zo moeilijk dat dat voorlopig nog niet gelukt is.
plastische en elastische vervorming van
1
2
3
vo or
Op welk voorwerp werkt de kracht?
THEMASYNTHESE
Is de uitgeoefende kracht een contactkracht of een veldkracht?
contactkracht / veldkracht
contactkracht / veldkracht
contactkracht / veldkracht
2 Onderzoeksvaardigheden
• Ik kan een onderzoek uitvoeren.
• Ik kan samenwerken om tot onderzoeksresultaten te komen.
• Ik kan verbanden tussen grootheden onderzoeken.
• Ik kan de gegevens van een trendlijn interpreteren. • Ik kan nauwkeurig krachten tekenen en optellen.
• Ik kan nauwkeurig berekeningen uitvoeren. ` Je kunt deze checklist ook op
invullen bij je Portfolio.
STRALENGANG
zelf zicht te krijgen of je de leerdoelen al dan niet onder de knie hebt.
290
THEMA 03
CHECKLIST HOOFDSTUK 2
THEMA 04
— Overgang optisch dicht ijl:
— Overgang optisch ijl dicht:
van de normaal weg
naar de normaal toe
• Er is breking: brekingswetten.
doorlaten
licht gaat erdoor.
Doorgelaten lichtbundel:
overgang naar een andere middenstof
• Doorschijnende stof: een deel van het
absorberen
— Bijschaduw: plaats met een deel van het licht
— Kernschaduw: plaats zonder licht
• Ik kan de voorwaarden voor zinken, zweven en drijven afleiden.
• Ik kan de voorwaarden voor zinken, zweven en drijven toepassen.
• Kleurstoffen bepalen de hoeveelheid geabsorbeerd licht en de kleur: subtractieve kleurmening
• Achter het voorwerp ontstaat schaduw.
• Ik kan de wet van Archimedes toepassen.
• Ik kan met een krachtenschema zinken, zweven en drijven verklaren.
Geabsorbeerde lichtbundel
weerkaatsen
• Ik kan de wet van Archimedes bewijzen.
— t=î
— Stralen en normaal liggen in één vlak.
• Ik kan de wet van Pascal toepassen.
• Ik kan de wet van Archimedes omschrijven.
— De stralengang is omkeerbaar.
• Spiegelwetten gelden:
uit feedback. De checklist is een hulpmiddel om
• Ik kan de totale druk in een vloeistof berekenen.
Teruggekaatste lichtbundel
maakt en dat je reflecteert op je taken en leert
• Ik kan de druk in een vloeistof en de bijbehorende kracht berekenen. • Ik kan de wet van Pascal omschrijven.
• Oneffen oppervlak: diffuse weerkaatsing
Vervolgens willen we graag dat je vorderingen
NOG OEFENEN
• Ik kan de druk in een vloeistof omschrijven.
Lichtbundels
in de hoofdstuksynthese en themasynthese.
JA
1 Begripskennis
• Divergerend, evenwijdig of convergerend
We vatten de kern van het thema voor je samen
CHECKLIST
• Rechtlijnige voortplanting van licht in homogene middenstoffen: lichtstralen
SYNTHESE EN CHECKLIST
• Effen oppervlak: gerichte weerkaatsing
de kracht werkt
• Maakt donkere lichamen zichtbaar.
de kracht werkt
HOOFDSTUK 2
• Snelheid bepaald door samenstelling van de middenstof
THEMA 02
voor / terwijl / nadat
• De lichtkleur wordt bepaald door de hoeveelheid rood, groen en blauw licht (additieve kleurmenging). Wit licht bevat alle kleuren evenveel.
de kracht werkt
102
voor / terwijl / nadat
• Doorzichtige stof: al het licht gaat erdoor.
Wanneer is de vervorming door de kracht merkbaar?
voor / terwijl / nadat
BEKIJK KENNISCLIP
THEMASYNTHESE
227
STARTEN MET GENIE
9
