Praktisch sociaal recht inhoudstafel editie 2020

Inhoud Woord vooraf

3

DEEL 1 INLEIDING

25

Hoofdstuk 1 Domein van de sociale wetgeving

27

Hoofdstuk 2 Historisch overzicht Vragen en toepassingen

28 30

DEEL 2 COLLECTIEVE ARBEIDSVERHOUDINGEN

31

Hoofdstuk 1 Organisaties voor werknemers en voor werkgevers 1 Organisaties voor werknemers 1.1 Professionele en interprofessionele organisaties 1.2 Structuur van de organisaties voor werknemers 2 Organisaties voor werkgevers 3 Rechtspersoonlijkheid van de organisaties voor werknemers en werkgevers

33 33 33 33 34 35

Hoofdstuk 2 Collectief overleg 1 Begrip bedrijfsorganisatie 2 Representativiteit van de organisaties voor werknemers en voor werkgevers 3 Nationale Arbeidsraad (NAR) 3.1 Samenstelling 3.2 Bevoegdheid 4 Paritair comité 5 Ondernemingsraad 5.1 Begrip 5.2 Verplichting tot oprichting van een ondernemingsraad 5.3 Samenstelling van de ondernemingsraad 5.4 Verkiezingen voor de ondernemingsraad 5.5 Bescherming van de kandidaten tegen ontslag 5.6 Werking van de ondernemingsraad 5.7 Bevoegdheid van de ondernemingsraad 5.8 Europese Ondernemingsraad 6 Comité voor Preventie en Bescherming op het werk (CPBW) 6.1 Begrip 6.2 Verplichting tot oprichting van een CPBW 6.3 Samenstelling van het CPBW 6.4 Verkiezingen voor het CPBW 6.5 Bescherming van de kandidaten tegen ontslag 6.6 Bevoegdheid van het CPBW

36 36 37 37 37 37 38 39 39 39 41 41 42 45 45 47 47 47 48 48 48 48 48

Hoofdstuk 3 Interprofessioneel akkoord (IPA) 1 Begrip 2 Loonnorm 3 Periode 2019-2020

51 51 51 52

6

Inhoud

Hoofdstuk 4 Collectieve arbeidsovereenkomsten 1 Begrip collectieve arbeidsovereenkomst (cao) 2 Wie kan een cao sluiten?

3 Niveau waarop een cao kan gesloten worden 4 Modaliteiten voor de geldigheid van een cao 5 Inhoud van een cao 6 Bindende kracht van een cao 6.1 Algemeen verbindend verklaarde cao 6.2 De niet algemeen verbindend verklaarde cao

53 53 53 54 54 54 55 55 55

Hoofdstuk 5 Syndicale afvaardiging 1 Begrip 2 Toepassingsgebied van de cao 3 Bevoegdheid 4 Bescherming tegen ontslag 4.1 Procedure 4.2 Sanctie Vragen en toepassingen

56 56 56 56 57 57 57 57

DEEL 3 ARBEIDSOVEREENKOMSTEN

61

Hoofdstuk 1 Inleiding 1 Evolutie 2 Bronnen van de verbintenissen 3 Gelijke behandeling van de werknemers bij de sollicitatie en gedurende alle fasen van de arbeidsrelatie 3.1 Gelijke behandeling tijdens de sollicitatie 3.2 Maatregelen ter bescherming van de sollicitant 3.3 Gelijke behandeling gedurende alle fasen van de arbeidsrelatie 4 Taalgebruik in de sociale betrekkingen in de onderneming

63 63 64 65 65 65 67 67

Hoofdstuk 2 Algemene begrippen in verband met de wet op de arbeidsovereenkomsten 69 1 Toepassingsgebied 69 2 Begrip arbeidsovereenkomst 69 3 Schijnzelfstandige – schijnwerknemer 70 3.1 Algemeen 70 3.2 Criteria voor de beoordeling van een arbeidsrelatie 70 3.3 Weerlegbaar vermoeden van toepassing in bepaalde sectoren 71 3.4 Besluit 72 3.5 Sociale ruling (KB van 11 februari 2013 houdende samenstelling en werken

van de kamers van de administratieve commissie ter regeling van de arbeidsrelatie) 72 4 Ontstaan en duur van de arbeidsovereenkomst 73 5 Soorten arbeidsovereenkomsten 74 5.1 Indeling op basis van het verrichte werk 74 5.2 Indeling op basis van de duur van de arbeidsovereenkomst 75 5.3 Indeling op basis van de omvang van de arbeidsprestaties 76 6 Belangrijke bepalingen met betrekking tot de arbeidsovereenkomsten 77 77 6.1 Vermoeden van een arbeidsovereenkomst (art. 3 quater, 4, 4 bis) 6.2 Imperatief karakter van de wet op de arbeidsovereenkomsten 77 6.3 Verantwoordelijkheid van de werkgever voor de handelingen van 78

het leidinggevend personeel 6.4 Verjaring 78 Vragen en toepassingen 79

7

Inhoud

Hoofdstuk 3 Verplichtingen van de partijen 81 1 Gemeenschappelijke verplichtingen 81 2 Verplichtingen van de werknemer 81 81 2.1 Wijze van werken 2.2 Verplichting tot geheimhouding en verbod van oneerlijke concurrentie 81 2.3 Zorgen voor de veiligheid 81 2.4 Zorgen voor gereedschappen en grondstoffen 82 2.5 Verantwoordelijkheid voor schade 82 2.6 Verantwoordelijkheid voor het afgeleverde werk 83 3 Verplichtingen van de werkgever 83 3.1 Werk geven 83 3.2 Zorgen voor behoorlijke werkomstandigheden 83 3.3 Loon betalen 83 3.4 Huisvesting bezorgen 83 3.5 Toelaten burgerlijke verplichtingen en geloofsplichten te vervullen 84 3.6 Zorgen voor het onthaal van de werknemer 84 3.7 Zorgen voor arbeidsgereedschap en persoonlijke voorwerpen 84 3.8 Een getuigschrift en sociale documenten bezorgen bij het einde

van de overeenkomst 84 3.9 Aansprakelijkheid voor het werk 84 3.10 Verplichtingen in verband met een borgtocht van de werknemer 84 3.11 Verbod de voorwaarden van de arbeidsovereenkomst eenzijdig te wijzigen 85 Vragen en toepassingen 85 Hoofdstuk 4 Arbeidsovereenkomst gesloten door minderjarigen 1 Sluiten en beëindigen van de arbeidsovereenkomst 2 Betaling van het loon Vragen en toepassingen

86 86 86 86

Hoofdstuk 5 Scholingsbeding 1 Omschrijving 2 Geldigheidsvoorwaarden 3 Verplichte vermeldingen 4 Begrenzing van het terug te betalen bedrag 5 Begrenzing van de duur van het scholingsbeding 6 Gevallen waarbij het scholingsbeding geen uitwerking heeft 7 Gevallen waarbij het scholingsbeding beschouwd wordt als onbestaande Vragen en toepassingen

87 87 87 87 87 88 88 88 89

Hoofdstuk 6 Scheidsrechterlijk beding 90 1 Omschrijving 90 2 Geldigheidsvoorwaarde 90 Toepassing 90 Hoofdstuk 7 Concurrentiebeding 91 1 Omschrijving 91 2 Geldigheidsvoorwaarden 91 2.1 Werknemer heeft het statuut van arbeider of bediende (art. 65) 91 2.2 Werknemer heeft het statuut van handelsvertegenwoordiger 92 3 Compensatoire schadevergoeding 92 4 Forfaitaire vergoeding 92 5 Gevallen waarin het concurrentiebeding geen uitwerking heeft 93 6 Vermoeden van aanbreng van cliënteel 93 Toepassing 93

8

Inhoud

Hoofdstuk 8  Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst 94 1 Begrip schorsing 94 2 Overmacht 94 2.1 Begrip overmacht 94 2.2 Gevolg van overmacht 94 2.3 Gebeurtenissen die niet beschouwd worden als gevallen van overmacht die

een einde maken aan de verplichtingen der partijen 95 3 Staking 95 4 Onvolledige arbeidsdag 95 5 Jaarlijkse vakantie 96 5.1 Duur van de schorsing 96 5.2 Gevolg van de schorsing door jaarlijkse vakantie voor de opzegging 96 5.3 Gevolg van de schorsing voor het loon 96 6 Periode waarin de werknemer moet zetelen als rechter in een arbeidsrechtbank of als raadsheer in een arbeidshof 97 7 Sociale promotie en betaald educatief verlof 97 8 Uitoefening van een politiek mandaat 97 8.1 Burgemeesters, schepenen, voorzitters en leden van het bureau van de

districtsraden en OCMW-voorzitters 97 8.2 Gemeenteraadsleden en OCMW-raadsleden 97 8.3 Provincieraadsleden 98 8.4 Invloed van de schorsing op de opzeggingstermijn 98 8.5 Bescherming tegen ontslag 98 9 Voorlopige vrijheidsberoving 99 10 Kort verzuim 99 Vragen en toepassingen 101 11 Ziekte en ongeval 102 11.1 Verwittiging van de werkgever 102 11.2 Controle van de arbeidsongeschiktheid 102 11.3 Sanctie 102 11.4 Procedure in geval van betwisting 102 11.5 Uitvoering van de arbeidsovereenkomst met aangepast of ander werk 103 11.6 Gewaarborgd loon in geval van ongeval of ziekte, andere dan

een arbeidsongeval of beroepsziekte 104 Vragen en toepassingen 105 Vragen en toepassingen 108 11.7 Gewaarborgd loon in geval van arbeidsongeval of beroepsziekte 108 12 Moederschapsverlof 109 12.1 Duur van de schorsing 109 12.2 Gevolg van de schorsing voor de opzegging 112 12.3 Uitkering tijdens het moederschapsverlof 112 12.4 Omzetting van moederschapsverlof in geboorteverlof (voorheen vaderschapsverlof) 113 13 Gevallen van schorsing tijdens de zwangerschapsperiode 114 13.1 Afwezigheid wegens zwangerschapsonderzoek 114 13.2 Profylactisch verlof of werkverwijdering wegens zwangerschap 114 14 Borstvoedingsverlof 115

9

Inhoud

15 Borstvoedingspauzes 115 15.1 Duur van de schorsing 115 15.2 Procedure 116 15.3 Bescherming tegen ontslag 116 15.4 Vergoeding 116 16 Geboorteverlof (vaderschapsverlof – geboorteverlof meeouders) 116 16.1 Rechthebbenden en voorwaarden 116 16.2 Duur van het geboorteverlof 117 16.3 Vergoeding tijdens het geboorteverlof 117 16.4 Bescherming tegen ontslag 117 17 Adoptieverlof 118 17.1 Duur van het adoptieverlof 118 17.2 Procedure voor de aanvraag van het adoptieverlof 118 17.3 Vergoeding 119 17.4 Bescherming tegen ontslag 119 18 Pleegzorgverlof 119 Vragen en toepassingen 120 19 Verlof om dwingende reden 121 19.1 Begrip dwingende reden 121 19.2 Duur van de afwezigheid en modaliteiten 122 20 Tijdelijke werkloosheid 122 20.1 Algemeen 122 20.2 Oorzaken van tijdelijke schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst

voor werklieden 123 20.3 Tijdelijke schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst

voor bedienden (economische werkloosheid) 128 Vragen en toepassingen 130 21 Thematische verlofstelsels 131 21.1 Verlof voor palliatieve zorgen 131 21.2 Verlof voor de bijstand van een zwaar ziek gezins- of familielid 132 21.3 Ouderschapsverlof 135 21.4 Mantelzorgverlof 137 22 Tijdskrediet 138 22.1 Algemeen 138 22.2 Vormen van tijdskrediet 138 22.3 Gelijkstelling en neutralisatie van bepaalde schorsingsperiodes in de uitvoering

van de arbeidsovereenkomst 141 22.4 Kennisgeving aan de werkgever 142 22.5 Uitstel van het tijdskrediet 142 22.6 Tijdelijke intrekking of wijziging van het tijdskrediet 142 22.7 Planning en voorkeurregeling – 5 %-drempel 142 22.8 Bescherming tegen ontslag 143 22.9 Terugkeer na schorsing van de arbeidsovereenkomst door opname van tijdskrediet 143 22.10 Onderbrekingsuitkering 144 22.11 Cumulatie met andere activiteiten 144 Vragen en toepassingen 145

10

Inhoud

Hoofdstuk 9 Beëindiging van de arbeids­overeenkomst 147 1 Wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst 147 2 Einde van de arbeidsovereenkomst door onderlinge toestemming 147 3 Einde van de arbeidsovereenkomst door overlijden 148 3.1 Overlijden van de werknemer 148 3.2 Overlijden van de werkgever 148 4 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst door definitieve arbeidsongeschiktheid ingevolge ziekte of ongeval – medische overmacht 148 5 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst wegens een dringende reden 150 5.1 Betekenis 150 5.2 Procedure 150 5.3 Beoordeling van het ontslag wegens dringende reden 150 6 Nietige bedingen met betrekking tot de beëindiging van de arbeidsovereenkomst 151 7 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd 151 151 7.1 De opzegging (art. 37) 7.2 Aanvang van de opzeggingstermijn 152 7.3 Duur van de opzeggingstermijn – huidige regeling in het eenheidsstatuut

(van toepassing sinds 01-01-2014) 152 7.4 Duur van de opzeggingstermijn opzeggingstermijn – bijzondere regeling voor

werknemers in dienst voor de invoering van het eenheidsstatuut

(voor 01-01-2014) 155 7.5 Gevolg van het niet-naleven van de opzeggingstermijn 159 7.6 Gevolg van de schorsing van de arbeidsovereenkomst voor de opzegging

en de beëindiging ervan 160 8 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk 160 8.1 Principe 160 8.2 Gevolg van de voortijdige beëindiging 160 8.3 Voortijdige beëindiging mits naleving van een opzeggingstermijn 161 9 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst om reden van arbeidsongeschiktheid door ziekte of ongeval 162 10 Sollicitatieverlof 163 11 Motiveringsplicht van het ontslag gegeven door de werkgever 164 11.1 Toepassingsgebied 164 11.2 Procedure 164 11.3 Bijkomende schadevergoeding in geval van kennelijk onredelijk ontslag 165 11.4 Bewijslast 165 12 Outplacement 166 13 Ontslagcompensatievergoeding 166 14 Kwijting voor saldo 167 Vragen en toepassingen 168

11

Inhoud

Hoofdstuk 10 Arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers 170 1 Begrip 170 2 Loon 170 2.1 Samenstelling 170 2.2 Recht op commissieloon 170 2.3 Berekening en betaling van het commissieloon 171 3 Uitwinningsvergoeding 172 3.1 Begrip 172 3.2 Bedrag van de uitwinningsvergoeding 173 3.3 Intrest 173 3.4 Vergoeding van de volledige schade 173 4 Concurrentiebeding 173 5 Delcrederebeding 173 Vragen en toepassingen 174 Hoofdstuk 11 Overeenkomst voor tewerkstelling van studenten 175 1 Aard van de overeenkomst 175 2 Vormvoorwaarden 175 2.1 Vorm 175 2.2 Inhoud 176 2.3 Sanctie 177 3 Proeftijd 177 4 Beëindiging van de overeenkomst 177 4.1 Beëindiging door opzegging 177 4.2 Beëindiging tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid 178 5 Arbeidsongeschiktheid van inwonende studenten 178 6 Studentenarbeid en sociale zekerheid 178 6.1 Principe 178 6.2 Invloed van de studentenarbeid op de beroepsinschakelingstijd 179 6.3 Arbeidsovereenkomst volgend op de studentenovereenkomst 180 Vragen en toepassingen 180 Hoofdstuk 12 Huisarbeid 181 1 Begrip 181 2 Verplichtingen van de werkgever 181 3 Sluiten van de overeenkomst 181 3.1 Vorm 181 3.2 Verplichte vermeldingen 181 3.3 Sancties 182 4 Schorsing van de overeenkomst 182 5 Recht op afwezigheid om ander werk te zoeken 182 6 Voorrang voor een vacante betrekking 182 Vragen en toepassingen 183

12

Inhoud

Hoofdstuk 13 Telewerk 1 Regelmatig telewerk 1.1 Begrip 1.2 Uitsluitingen 1.3 Vormvoorwaarden 1.4 Arbeidsvoorwaarden 1.5 Organisatie van het telewerk 1.6 Gebruik van apparatuur en kostenvergoeding 1.7 Bescherming van de gegevens 1.8 Veiligheid en gezondheid op de werkplaats 1.9 Vorming en loopbaanontwikkeling 1.10 Collectieve rechten 2 Occasioneel telewerk 2.1 Begrip 2.2 Gevallen waarin occasioneel telewerk mogelijk is 2.3 Voorafgaande aanvraag 2.4 Rechten en plichten

184 184 184 184 184 185 186 186 186 187 187 187 187 187 187 187 188

Hoofdstuk 14 Uitzendarbeid of interimarbeid 1 Begrip 2 Betrokken partijen 3 Toegelaten uitzendarbeid 4 Niet-toegelaten uitzendarbeid 5 Arbeidsovereenkomst 6 Loon 7 Documenten 8 Proeftijd 9 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 9.1 Overeenkomst voor een bepaalde tijd of voor een bepaald werk 9.2 Overeenkomst om een vaste werknemer gedurende een niet bepaalde termijn

te vervangen (= vervangingsovereenkomst) 9.3 Vrijstelling van schadevergoeding 10 Overeenkomst uitzendbureau – gebruiker 11 Relatie uitzendkracht – gebruiker 12 Recht van aanwerving bij de gebruiker 13 Reglementering van uitzendbureaus Vragen en toepassingen

189 189 189 189 190 190 191 192 192 192 192

Hoofdstuk 15 Alternerend leren en werken 1 Algemeen kader 2 De (stage)overeenkomst alternerende opleiding 2.1 Het opstellen van de overeenkomst 2.2 Wederzijdse rechten en plichten 3 Stageovereenkomst in het kader van een ondernemerschapstraject

195 195 196 196 196 197

193 193 193 193 193 193 194

13

Inhoud

Hoofdstuk 16 Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid 1 Begrip 2 Arbeidsovereenkomst 2.1 Wijze van sluiten 2.2 Vermeldingen in de overeenkomst 3 Kort verzuim 4 Duur van de opzeggingstermijn – opzeggingsvergoeding 5 Afwezigheid tijdens opzegging 6 Anciënniteitsbepaling 7 Voorrang voor een vacante betrekking Vragen en toepassingen

198 198 198 198 198 199 199 199 199 200 200

Hoofdstuk 17 Flexi-jobs 201 1 Begrip 201 2 Toepassingsgebied: basisvoorwaarden om een flexi-jobarbeidsovereenkomst aan te gaan 201 2.1 Voor de werkgever 201 2.2 Voor de werknemer 201 3 Arbeidsvoorwaarden 202 3.1 De overeenkomst 202 3.2 Het flexi-loon 202 DEEL 4 ARBEIDSREGLEMENTERING

203

Hoofdstuk 1 Arbeidsreglement 1 Begrip 2 Toepassing van de wet 3 Vermeldingen in het arbeidsreglement 3.1 Verplichte vermeldingen volgens de wet op het arbeidsreglement 3.2 Verplichte vermeldingen volgens andere wetten en besluiten 3.3 Vrije bepalingen voor zover ze niet in strijd zijn met de heersende wetgeving 4 Opstelling en wijziging van het arbeidsreglement 4.1 Er is een ondernemingsraad in de onderneming 4.2 Er is geen ondernemingsraad in de onderneming 5 Bekendmaking van het arbeidsreglement 6 Sancties voor de werkgever die de wetgeving betreffende het arbeidsreglement niet naleeft 6.1 Niet-tegenstelbaarheid aan de werknemer 6.2 Geldelijke sancties

205 205 205 205 205 206 207 207 207 207 208

Hoofdstuk 2 Recht van bezoldiging en bescherming van het loon 1 Doel van de wet 2 Begrip loon 3 Modaliteiten in verband met de loonbetaling 3.1 Munt 3.2 Wijze van betaling 3.3 Tijdstip 3.4 Plaats 3.5 Document bij loonbetaling 4 Loon in natura 5 Gewaarborgd gemiddeld minimummaandinkomen (GMMI) 6 Inhoudingen op het loon

209 209 209 210 210 210 210 211 211 211 212 213

208 208 208

14

Inhoud

7 Overdracht van en beslag op loon 7.1 Overdracht van loon 7.2 Beslag op loon 7.3 Loon dat vatbaar is voor overdracht of beslag 7.4 Loon dat niet vatbaar is voor overdracht of beslag 7.5 Loon dat zonder beperking vatbaar is voor overdracht of beslag 7.6 Procedure voor loonoverdracht en loonbeslag 8 Maatregelen ter bestrijding van de loonkloof tussen mannen en vrouwen 9 Eindejaarspremie

214 214 214 214 214 215 215 216 217

Hoofdstuk 3 Arbeidswet 1 Toepassingsgebied 2 Arbeidsduur 2.1 Begrip arbeidsduur 2.2 Grenzen van de arbeidsduur 2.3 Naleving van de uurroosters 2.4 Rusttijden 2.5 Rustpauzes 2.6 Overwerk 2.7 Overloon 2.8 Informatieplicht 3 Nachtarbeid 3.1 Principe 3.2 Toegelaten nachtarbeid 3.3 Invoering van een arbeidsregeling met nachtarbeid 3.4 Begeleidingsmaatregelen 3.5 Proefperiode bij invoering van nachtarbeid 4 Zondagsrust 4.1 Principe 4.2 Afwijkingen op het verbod van zondagsarbeid 4.3 Inhaalrust 5 Tewerkstelling van jeugdige werknemers 5.1 Kinderarbeid 5.2 Jeugdige werknemers 6 Moederschapsbescherming

218 218 219 219 219 222 222 223 223 226 227 227 227 227 229 229 230 230 230 230 233 233 233 234 237

Hoofdstuk 4 Betaalde feestdagen 1 Verbod van tewerkstelling tijdens de feestdagen 2 Vervanging van de feestdagen die met een zondag of een gewone inactiviteitsdag samenvallen 3 Inhaalrust 4 Bekendmaking 5 Loon voor de feestdagen

238 238

Hoofdstuk 5 Betaald educatief verlof/Vlaams opleidingsverlof 1 Betaald educatief verlof 1.1 Toepassingsgebied 1.2 Opleidingen die recht geven op betaald educatief verlof 1.3 Omvang van het verlof 1.4 Het loon 1.5 Verlies van het recht op betaald educatief verlof 1.6 Terugbetaling van het betaald educatief verlof

241 241 241 242 242 243 243 244

238 238 239 239

15

Inhoud

2 Vlaams opleidingsverlof 2.1 Toepassingsgebied 2.2 Opleidingen 2.3 Omvang 2.4 Het loon 2.5 Sancties 2.6 Terugbetaling van het Vlaams opleidingsverlof 3 Gemeenschappelijke regels 3.1 Informatie en planning 3.2 Bescherming tegen ontslag

244 244 244 244 245 245 245 245 245 246

Hoofdstuk 6 Opleidingscheques

247

Hoofdstuk 7 Welzijn op het werk 248 1 Onthaal en begeleiding van nieuwe werknemers 248 2 Welzijn van de werknemers bij de uitoefening van hun werk 248 2.1 Doel van de wet 248 2.2 Verplichtingen van de werkgever 249 2.3 Verplichtingen van de werknemer 249 2.4 Organen voor het welzijn 250 3 Bijzondere bepaling betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag 250 3.1 Definities 250 3.2 Verplichtingen van de werkgever 251 3.3 Actiemiddelen ter beschikking van de getroffen werknemer 252 3.4 Bescherming van de werknemers tegen ontslag 253 3.5 Aanpassing van het arbeidsreglement 254 4 Gezondheidstoezicht 254 4.1 Toepassingsgebied 254 4.2 Doelstelling 254 4.3 Werknemers tewerkgesteld in risicofuncties 255 4.4 Soorten van gezondheidsbeoordeling 256 4.5 Bezoek voorafgaand aan de werkhervatting 256 4.6 Maatregelen ter bescherming van jongeren 256 4.7 Bescherming van zwangere werkneemsters 257 5 Antidiscriminatiebeginsel 257 5.1 Algemeen 258 5.2 Weerslag op de arbeidsbetrekkingen 258 5.3 Directe en indirecte discriminatie 258 5.4 Procedure in geval van klacht wegens discriminatie 259 5.5 Sanctie 259 5.6 Bescherming van de werknemer 259 Hoofdstuk 8 Deeltijdse arbeid en arbeidsreglementering 1 Verplichtingen met betrekking tot het arbeidsreglement 1.1 Bekendmaking van de uurroosters 1.2 Opmaken en bijhouden van een controledocument 1.3 Sancties 2 Arbeidsduur 3 Arbeidsregeling 4 Bijkomende uren 5 Feestdagen Vragen en toepassingen

261 261 261 261 261 262 263 264 265 266

16

Inhoud

Hoofdstuk 9 Sluiting van ondernemingen 1 Toepassingsgebied 2 Begrip sluiting 3 Verplichting tot voorafgaande informatie 4 Sluitingsvergoeding verschuldigd door de werkgever 4.1 Voorwaarden voor de toekenning van de sluitingsvergoeding 4.2 Bedrag van de sluitingsvergoeding (bedragen vanaf 1 maart 2020) 5 Tussenkomst door het FSO 5.1 Financiële tussenkomst van het FSO 5.2 Beperkingen van de financiële tussenkomst door het FSO 6 Verplichting tot terugbetaling 7 Financiering van het FSO Vragen en toepassingen

270 270 270 271 271 271 272 272 272 273 274 274 275

DEEL 5 SOCIALE ZEKERHEID

277

Hoofdstuk 1 Algemeenheden 1 Doel van de sociale zekerheid 2 Takken van de sociale zekerheid 3 Residuaire stelsels 4 Socialezekerheidsstelsels 5 Kenmerken van de sociale zekerheid 6 Bevoegdheid voor de sociale zekerheid 7 Aanvullende sociale verzekeringen

279 279 279 279 280 280 281 281

Hoofdstuk 2 Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ)

282

Hoofdstuk 3 Handvest van de sociaal verzekerde 1 Doel van de wet 2 Toepassingsgebied 3 Verplichtingen van de socialezekerheidsinstellingen

284 284 284 284

Hoofdstuk 4 Toepassingsgebied van de socialezekerheidswetgeving 1 Het land waarvan de sociale wetgeving toepasselijk is 1.1 Tewerkstelling in België 1.2 Tewerkstelling in één of meer lidstaten van de Europese Unie 1.3 Tewerkstelling in landen verbonden door een bilateraal akkoord 1.4 Overzeese sociale zekerheid 2 Personen op wie de Belgische socialezekerheidswetgeving van toepassing is 2.1 Personen verbonden door een arbeidsovereenkomst 2.2 Uitbreiding 2.3 Uitsluitingen

286 286 286 286 288 288 288 288 289 290

Hoofdstuk 5 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) 1 Structuur en opdracht van de RSZ 2 Berekening van de bijdragen 2.1 Principe 2.2 Loon 2.3 Bijdragevoeten 2.4 Bijzondere socialezekerheidsbijdragen 2.5 Vermindering van de sociale bijdragen

291 291 293 293 293 297 298 301

17

Inhoud

3 Verplichtingen van de werkgevers tegenover de RSZ 3.2 Dimona-aangifte 3.3 De multifunctionele aangifte (DmfA) 3.4 Limosa-aangifte 3.5 Aangifte van een sociaal risico (ASR) 3.6 Betaling van de bijdragen 4 Sancties bij het niet naleven van de verplichtingen van de werkgever 4.1 Uitsluiting van het voordeel van voordelige stelsels van

sociale­zekerheidsbijdragen 4.2 Boetes en gevangenisstraffen 4.3 Exploitatieverbod, beroepsverbod, bedrijfssluiting 5 Verjaring 6 Toezicht Vragen en toepassingen

306 307 308 308 309 309 312

Hoofdstuk 6 Werkloosheid, arbeidsvoorziening en tewerkstellingsmaatregelen 1 Arbeidsvoorziening 1.1 Bevoegde diensten 1.2 Doel van de arbeidsvoorziening 1.2.1 Arbeidsbemiddeling 1.2.2 Opleiding en training 1.2.3 Loopbaanbegeleiding 1.2.4 Arbeidszorg 1.3 Actiris – Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2 Werkloosheid 2.1 De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) 2.2 Werkloosheid 2.2.1 Begrippen 2.2.2 Volledige werkloosheid 2.2.3 Tijdelijke werkloosheid 2.2.4 Administratieve sancties en andere strafbepalingen 3 Maatregelen ter bevordering van de werkgelegenheid 3.1 Vlaamse tewerkstellingspremies ter bevordering van de werkgelegenheid 3.1.1 Aanwervingsincentive langdurig werkzoekenden 3.1.2 Startbanen 3.1.3 Ondersteuningsmaatregelen personen met een arbeidshandicap 3.1.4 De Vlaamse transitiepremie 3.2 Brusselse premies ter bevordering van de tewerkstelling 3.2.1 Activa.brussels 3.2.2 Premie voor zelfstandigen 3.3 Outplacement 3.3.1 Begrip outplacement 3.3.2 Toepassingsgebied 3.3.3 Procedure 3.3.4 Sancties 3.4 Wijk-werken (PWA)

316 316 316 316 317 317 318 318 319 319 319 320 320 321 338 340 341 341 341 342 342 342 343 343 343 344 344 345 346 347 347

312 312 313 313 313 314

18

Inhoud

4 Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) 4.1 Begrip 4.2 Toepassingsgebied 4.3 Voorwaarden voor de aanvullende vergoeding 4.4 Voorwaarden op basis van de werkloosheidsreglementering 4.5 Bijkomende verplichting werkgever: vervangingsplicht 4.6 Prestaties 4.7 Inhoudingen op het inkomen van de werkloze met bedrijfstoeslag Vragen en toepassingen

348 349 349 349 351 351 352 352 353

Hoofdstuk 7 Ziekte- en invaliditeitsverzekering 1 Gemeenschappelijke bepalingen voor de sectoren gezondheidszorgen en uitkeringen 1.1 Wettelijke basis 1.2 Organisatie 1.3 Algemene voorwaarden van de ziekteverzekering 2 Ziekteverzekering – sector gezondheidszorgen 2.1 Inleiding 2.1.1 Algemeen 2.1.2 Gerechtigden 2.1.3 Personen ten laste 2.2 Persoonlijke bijdrage 2.3 Terugbetaalbare prestaties 2.3.1 Medische verstrekkingen 2.3.2 Medicatie 2.3.3 Ziekenhuiskosten 2.3.4 Medische maximumfactuur 3 Ziekteverzekering – sector uitkeringen 3.1 Gerechtigden 3.2 Voorwaarden om verzekerd te zijn voor de sector ziekte-uitkeringen 3.3 Aangifte van werkonbekwaamheid 3.4 Bedrag van de ziekte-uitkering 3.5 Moederschapsuitkering en andere uitkeringen verbonden aan het krijgen

van een kind Vragen en toepassingen

355 355 355 355 355 356 356 356 356 357 358 358 358 361 361 363 365 365 365 366 367

Hoofdstuk 8 Rust- en overlevingspensioen 1 Algemeen 2 Pensioenpijlers 2.1 Wettelijk pensioen 2.2 Aanvullend pensioen 2.3 Pensioensparen en langetermijnsparen met belastingvoordeel 2.4 Vierde pensioenpijler 3 Rustpensioen 3.1 Voorwaarden 3.2 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 3.3 Ingangsdatum van het pensioen 3.4 Berekening van het pensioen 3.5 Minimumpensioen 3.6 Maximum bediendenpensioen 3.7 Betaling van het pensioen 3.8 Vakantiegeld 3.9 Pensioenbonus

373 373 374 374 374 375 375 376 376 377 378 378 388 388 391 392 393

369 371

19

Inhoud

3.10 Inkomensgarantie voor ouderen (IGO) 3.11 Pensioen als uit de echt gescheiden huwelijkspartner 3.12 Pensioen als feitelijk gescheiden huwelijkspartner 4 Overlevingspensioen en overgangsuitkering 4.1 Voorwaarden 4.2 Duur van de overgangsuitkering 4.3 Aanvraag 4.4 Ingangsdatum 4.5 Schorsing van het overlevingspensioen/de overgangsuitkering 4.6 Bedrag van het overlevingspensioen 4.7 Bedrag van de overgangsuitkering 4.8 Gewaarborgd minimum overlevingspensioen 4.9 Cumulatie van overlevingspensioen met één of meer rustpensioenen 4.10 Cumulatie van verschillende overlevingspensioenen 4.11 Cumulatie van overlevingspensioen met vervangingsinkomen 4.12 Cumulatie van overgangsuitkering met vervangingsinkomen 5 Werken tijdens het pensioen 5.1 De gepensioneerde is 65 jaar of heeft een loopbaan van 45 jaar 5.2 De gepensioneerde is jonger dan 65 jaar of heeft geen loopbaan van 45 jaar 5.2.1 Aangifte van de beroepsactiviteit 5.2.2 Naleven van de grenzen van de inkomsten 5.2.3 Geen sociale uitkeringen ontvangen of eraan verzaken 5.3 Flexi-jobs en onbelast bijverdienen 6 Geschillen 7 Verjaring Vragen en toepassingen

394 396 397 398 399 400 400 400 401 401 402 403 403 403 404 405 405 405 406 406 406 407 408 408 409 410

Hoofdstuk 9 Jaarlijkse vakantie 411 1 Toepassingsgebied 411 2 Duur van de jaarlijkse vakantie 411 2.1 Algemene regel 411 2.2 Wijziging van werkregime 412 3 Tijdstip van de jaarlijkse vakantie 413 4 Recht op jaarlijkse vakantie 414 5 Overdracht van vakantiedagen 414 6 Jaarlijkse vakantie voor arbeiders 415 6.1 Organisatie 415 6.2 Vakantieduur 415 6.3 Vakantiegeld 417 7 Jaarlijkse vakantie voor bedienden 419 7.1 Organisatie 419 7.2 Vakantieduur 419 7.3 Vakantiegeld 420 7.4 Vertrekvakantiegeld (vakantiegeld bij uitdiensttreding) 421 8 Vakantie en afwezigheden 424 8.1 Ziekte 424 8.2 Feestdagen 424 8.3 Kort verzuim 425

20

Inhoud

9 Jeugdvakantie 9.1 Begrip 9.2 Voorwaarden 9.3 Opname van jeugdvakantie 9.4 Jeugdvakantie-uitkering 9.5 Aanvraag van de jeugdvakantie 10 Seniorvakantie 10.1 Begrip 10.2 Voorwaarden 10.3 Opname van seniorvakantie 10.4 Seniorvakantie-uitkering 10.5 Aanvraag van de seniorvakantie 11 Europese vakantie 11.1 Begrip 11.2 Voorwaarden 11.3 Duur van de Europese vakantie 11.4 Aanvullend vakantiegeld 12 Geschillen en verjaring Vragen en toepassingen

425 425 425 426 426 426 427 427 427 427 428 428 428 428 429 430 431 431 432

Hoofdstuk 10  Arbeidsongevallen 1 Inleiding 2 Toepassingsgebied 3 Arbeidsongeval 3.1 Arbeidsongevallen in de strikte zin 3.2 Arbeidsongevallen omwille van het werk (wraakacties) 3.3 Arbeidswegongeval 3.4 Uitgesloten – opzet 4 Verzekering 4.1 Sluiten van een verzekeringsovereenkomst 4.2 Aangifte van een arbeidsongeval 5 Vergoedingen 5.1 Basisloon en gemiddeld dagloon 5.2 Vergoeding voor overlijden als gevolg van het arbeidsongeval 5.3 Vergoeding voor arbeidsongeschiktheid 5.4 Schadeloosstellingen 5.4.1 Schadeloosstelling voor geneeskundige kosten 5.4.2 Schadeloosstelling voor verplaatsingskosten 6 Verjaring 7 Burgerlijke immuniteit Vragen en toepassingen

434 434 434 435 435 438 438 440 441 441 441 442 442 443 445 447 447 447 447 448 449

Hoofdstuk 11  Beroepsziekten 1 Inleiding 2 Toepassingsgebied 3 Begrip beroepsziekte 4 Schadeloosstelling bij een beroepsziekte 4.1 Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid 4.2 Medische kosten 5 Preventie 6 Aangifte van een beroepsziekte 7 Asbestfonds

451 451 451 451 453 453 453 453 454 454

21

Inhoud

8 Burgerlijke immuniteit Vragen en toepassingen

455 456

Hoofdstuk 12 Deeltijdse arbeid en sociale zekerheid 1 Werkloosheid 1.1 Deeltijdse werknemers van wie de betrekking gelijkgesteld wordt

met een voltijdse betrekking 1.2 Deeltijdse werknemers met behoud van rechten 1.3 Vrijwillig deeltijdse werknemers 2 Ziekteverzekering 2.1 Gezondheidszorgen 2.2 Uitkeringen 3 Jaarlijkse vakantie 4 Pensioenen 5 Arbeidsongeval en beroepsziekte

457 457

DEEL 6 ADMINISTRATIEVE FORMALITEITEN VAN DE WERKGEVER 1 Bij de indiensttreding van werknemers 1.1 Aansluiting van de onderneming 1.2 Documenten 2 Periodieke formaliteiten 2.1 Bij elke betaling 2.2 Maandelijks 2.3 Per kwartaal 2.4 Jaarlijks 3 Bij beëindiging van de overeenkomst 4 Werkloosheid 4.1 Algemeen 4.2 Tijdelijke werkloosheid om economische redenen 4.3 SWT 5 Bij overlijden van de werknemer 6 Bij ziekte en ongeval 7 Bij arbeidsongeval 7.1 Aangifte 7.2 Arbeidsongevallensteekkaart 7.3 Loonopgave 7.4. Geneeskundig attest 8 Beroepsziekte

463 465 465 467 468 468 468 469 469 470 470 470 471 471 472 472 472 472 473 473 474 474

DEEL 7 SOCIAAL STATUUT VAN DE ZELFSTANDIGEN 1 Wettelijke basis 2 Toepassingsgebied 3 Verplichtingen van de zelfstandige 3.1 Registratie en aansluiting 3.2 Sociale bijdragen betalen 4 Rechten van de zelfstandigen 4.1 Ziekteverzekering 4.2 Andere vormen van verlof omwille van het krijgen van een kind 4.3 Rust- en overlevingspensioen 4.4 Overbruggingsrecht

475 477 477 478 478 479 483 483 486 487 489

457 458 459 460 460 460 460 460 461

22

Inhoud

DEEL 8 491 Gezinsbijslagen 491 1 Inleiding 493 2 Groeipakket (de Vlaamse gezinsbijslagen) 493 2.1 Inleiding 493 2.2 Toepassingsgebied: rechtgevende kinderen 494 2.2.1 Woonplaats 494 2.2.2 Legaal in België verblijven 494 2.3 Begunstigde 496 2.4.2 Gezinsbijslagen 497 2.4.3 Selectieve participatietoeslagen 498 2.4.4 Kleuter- en opvangtoeslag 499 3 De gezinsbijslagen in Brussel 499 Vragen en toepassingen 500 DEEL 9 SOCIALE BIJSTAND 1 Algemeen 2 Maatschappelijke integratie (leefloon) 2.1 Gerechtigden 2.2 Prestaties 2.3 Invloed van de bestaansmiddelen 2.4 Terugvordering 2.5 Procedure 3 Tegemoetkomingen voor personen met een handicap 3.1 Gerechtigden 3.2 Prestaties 3.3 Procedure

501 503 503 503 504 505 506 506 507 507 508 509

DEEL 10 VLAAMSE SOCIALE BESCHERMING 511 1 Algemeen 513 2 Lidmaatschap 513 3 Zorgbudgetten 514 3.1 Zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden 514 3.2 Zorgbudget voor ouderen met een zorgnood 515 3.3 Zorgbudget voor personen met een handicap 516 DEEL 11 SOCIAAL STRAFWETBOEK 517 DEEL 12 OPLOSSING VAN GESCHILLEN 1 Arbeidsrechtbank 2 Arbeidshof 3 Hof van Cassatie 4 Grondwettelijk Hof 5 Hof van Justitie van de Europese Unie

521 523 524 524 525 525

DEEL 13 GLOBALE CASES

527

23

Inhoud

BIJLAGEN 535 Bijlage 1 Loongrenzen (2020)Ziekteverzekering, werkloosheid, arbeidsongevallen en beroepsziekten 537 Bijlage 2 Sociale uitkeringen voor werknemers (2020) 538 Bijlage 3 Jaarlijkse vakantie voor bedienden 542 Bijlage 4 Sociale bijdragen voor zelfstandigen 545 547 Bijlage 5 Sociale uitkeringen voor zelfstandigen Bijlage 6 Groeipakket Vlaamse gezinsbijslagen (per maand) 548 Bijlage 7 Gezinsbijslagen Brussel 550 Bijlage 8 Sociale bijstand 552 Bijlage 9 Vlaamse Sociale Bescherming (maandbedragen) 553 Bijlage 10 Jaarlijkse grensbedragen van de toegelaten inkomsten van een beroepsactiviteit als gepensioneerde in 2020 554 Bijlage 11 Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten van 3 juli 1978 556 Bijlage 12 Collectieve arbeids­overeenkomst nr. 12bis 614 Bijlage 13 Collectieve arbeids­overeenkomst nr. 13bis 616 Bijlage 14 Opzeggingstermijnen vanaf 1 januari 2014 618 Bijlage 15 Duur van de opzeggingstermijn voor arbeiders in dienst voor 1 januari 2014 en vast te klikken op 31 december 2013 619 Bijlage 16 Belangrijkste nog bestaande verschilpunten tussen een arbeiders- en een bediendencontract 621 Bijlage 17 Loonfiche 622 Bijlage 18 Jaarkalender 2021 623 TREFWOORDENREGISTER 624