Praktisch Administratief Recht inhoudstafel editie 2020

5

Inhoudstafel

Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 17 DEEL 1 FUNDAMENTELE ELEMENTEN VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT Inge Cleymaet en Robin Verbeke

21

Hoofdstuk 1 Afbakening van het administratief recht

23

1 Situering van het administratief recht en begrips­omschrijving 1.1 Situering van het administratief recht 1.1.1 Nationaal of internationaal recht?

1.1.2 Privaat- of publiekrecht?

1.2 Begrip administratief recht 2 Administratief recht is uitzonderingsrecht 2.1 Rechtvaardiging 2.2 Eigen rechtsregels 3 Uitvoerbare beslissingen 3.1 Begrip en situering 3.2 Voorrechten 3.2.1 Eenzijdig 3.2.2 Wettigheid vermoed 3.2.3 Uitvoerbaar 3.3 Indelingen 3.3.1 Reglementaire en individuele beslissingen 3.3.2 Rechtverlenende en niet-rechtverlenende beslissingen 3.3.3 Beslissingen genomen met discretionaire en met gebonden bevoegdheid 4 De administratieve sanctie 4.1 Begrip 4.2 Rechtsgevolgen 5 Vereisten voor elk bestuurshandelen 5.1 Algemeen belang 5.1.1 Rechtvaardiging 5.1.2 Begrip 5.2 Wettigheid 5.2.1 De hiĂŤrarchie van de rechtsregels 5.2.2 Toegewezen bevoegdheid 5.2.3 Verbod van delegatie van bevoegdheid 5.3 Sancties 6 Oefeningen

23 23 23 24 25 26 26 27 28 28 29 30 30 31 34 34 36 36 37 37 39 39 39 39 40 43 43 44 45 45 46

Hoofdstuk 2 Bronnen van het administratief recht

49

1 Algemeen 2 Rechtsregels 2.1 Begrip en kenmerken 2.2 Geschreven rechtsregels 2.2.1 Algemeen 2.2.2 Bovenstatelijk niveau 2.2.3 Grondwetgevend niveau 2.2.4 Wetgevend niveau 2.2.5 Uitvoerend niveau 2.2.6 Schematisch overzicht van de geschreven rechtsregels

49 49 49 50 50 50 53 55 58 62

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 5

14/07/20 09:00

6

Inhoudstafel

2.3 Niet-geschreven rechtsregels 2.3.1 Algemene rechtsbeginselen 2.3.2 Rechtsgewoonte 3 Pseudowetgeving 3.1 Begrip 3.2 Indeling 3.2.1 Interpretatieve omzendbrieven en dienstorders 3.2.2 Indicatieve omzendbrieven en dienstorders 3.2.3 Verordenende omzendbrieven 4 Rechtspraak 5 Rechtsleer 6 Oefeningen

63 63 66 66 66 66 66 66 67 67 68 69

Hoofdstuk 3 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

71

1 Algemeen 71 1.1 Situering 71 1.2 Toepassingsgebied 72 1.3 Indeling 72 2 Hoorplicht en recht van verdediging 74 2.1 Algemeen 74 2.2 Begrippen en toepassingsgebied 74 2.2.1 Hoorplicht 74 2.2.2 Recht van verdediging 75 2.3 Modaliteiten 75 2.4 Uitzonderingen 76 2.4.1 Hoorplicht 76 2.4.2 Recht van verdediging 76 3 Formele motiveringsplicht 76 4 Onpartijdigheidsbeginsel 77 4.1 Begrip 77 4.2 Toepassingsgebied 78 5 Fair-playbeginsel 78 6 Zorgvuldigheidsbeginsel 79 7 Gelijkheidsbeginsel 80 7.1 Begrip 80 7.2 Toepassingsgebied 80 7.2.1 Toepassing bij het vaststellen van individuele beslissingen 80 7.2.2 Toepassing bij het vaststellen van reglementaire beslissingen 81 8 Rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel 82 8.1 Algemeen 82 8.2 Begrippen en toepassingsgebied 83 8.2.1 Rechtszekerheidsbeginsel 83 8.2.2 Vertrouwensbeginsel 86 9 MateriĂŤle motiveringsplicht 86 10 Redelijkheidsbeginsel 88 10.1 Begrip 88 10.2 Rechterlijke controle 88 10.3 Toepassingsgebied 88 10.4 Specifieke verschijningsvormen 89 10.4.1 Evenredigheidsbeginsel 89 10.4.2 Zuinigheidsbeginsel 89 11 Oefeningen 90 Basisliteratuur 91

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 6

14/07/20 09:00

7

Inhoudstafel

DEEL 2 DE OPENBARE DIENSTEN Stijn Vandamme en Robin Verbeke

93

Hoofdstuk 1 De openbare diensten: algemeen

95

1 Begrip openbare dienst en beginselen van de openbare dienst 1.1 Het begrip ‘openbare dienst’ 1.2 De beginselen van de openbare dienst 1.2.1 Het beginsel van de veranderlijkheid 1.2.2 Het beginsel van de continuïteit 1.2.3 Het beginsel van de benuttigingsgelijkheid 2 Vormen van beheer van openbare diensten 2.1 Gecentraliseerde openbare diensten 2.1.1 Centralisatie 2.1.2 Kenmerken van de gecentraliseerde openbare dienst 2.1.3 Deconcentratie 2.2 Gedecentraliseerde openbare diensten 2.2.1 Decentralisatie 2.2.2 Kenmerken van de gedecentraliseerde openbare dienst 2.2.3 Functionele en territoriale decentralisatie 2.3 Overzichtsschema 3 Het administratief toezicht 3.1 Begrip ‘administratief toezicht’ en doel 3.2 Draagwijdte administratief toezicht 3.3 Regelgeving m.b.t. het administratief toezicht op de Vlaamse gemeenten en provincies 3.4 Soorten administratief toezicht 3.4.1 Het gewoon administratief toezicht 3.4.2 Het buitengewoon administratief toezicht 4 Algemene aspecten van het ambtenarenstatuut 4.1 Begrip ‘ambtenaar’ 4.2 De rechtsverhouding ambtenaar-overheid 4.3 Het statuut van de ambtenaar 4.3.1 Eenzijdige aanstelling 4.3.2 Toepasselijke regelgeving 4.3.3 Inhoud en wijziging van de rechtspositie 4.3.4 Vastheid van betrekking 4.3.5 Tuchtstatuut 4.3.6 Geschillenregeling 4.4 Het ambtenarenstatuut binnen de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten 5 Oefeningen 5.1 Begrip openbare dienst en beginselen van de openbare dienst 5.2 Vormen van beheer van openbare diensten 5.3 Het administratief toezicht 5.4 Algemene aspecten van het ambtenarenstatuut

116 117 117 118 118 118

Hoofdstuk 2 De lokale besturen

119

1 De gemeente en het OCMW 1.1 Het organieke kader van de gemeenten en OCMW’s 1.2 Het Decreet Lokaal Bestuur als algemene basistekst 1.3 Algemene bepalingen 1.4 Bevoegdheden van de gemeente en het OCMW

122 122 123 126 127

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 7

95 95 96 96 97 97 98 98 98 99 99 100 100 100 101 102 102 102 104 104 105 105 111 112 112 112 113 113 114 114 115 115 116

14/07/20 09:00

8

Inhoudstafel

1.5 Organen van de gemeente en het OCMW en hun werking 1.5.1 De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn 1.5.2 Het college van burgemeester en schepenen en het vast bureau 1.5.3 De burgemeester 1.5.4 Het bijzonder comitĂŠ voor de sociale dienst 1.6 Andere bepalingen over de werking van de gemeente en het OCMW 1.7 Personeel 1.8 Planning en financieel beheer 1.9 Meer democratie: inspraakmogelijkheden voor de burger 1.10 Administratief toezicht 1.11 Oprichting van administratieve organen 1.12 Gemeentelijke administratieve sancties 2 De districten 3 De provincie 3.1 Het Provinciedecreet 3.2 Bevoegdheden van de provincie 3.3 Organen van de provincie en hun werking 3.3.1 De provincieraad 3.3.2 De deputatie 3.3.3 De provinciegouverneur 3.4 Andere bepalingen over de werking van het provinciebestuur 3.5 Personeel 3.6 Planning en financieel beheer 3.7 Meer democratie: (nieuwe) inspraakmogelijkheden voor de burger 3.8 Administratief toezicht 3.9 Oprichting van administratieve organen 4 Oefeningen 4.1 De gemeente 4.2 De provincie

128 129 133 136 138 141 143 144 145 146 147 148 150 151 151 152 154 154 156 157 158 159 159 159 160 160 160 160 161

DEEL 3 GOEDEREN Inge Cleymaet, Florence Lobelle en Robin Verbeke

163

Hoofdstuk 1 Openbaar en privaat domein

165

1 Inleiding 2 Openbaar en privaat domein 2.1 Onderscheid 2.2 Affectatie en desaffectatie 3 Rechtsregeling openbaar domein 3.1 Inleiding 3.2 Rechtsregeling 3.2.1 Onvervreemdbaar 3.2.2 Onverjaarbaar 3.2.3 Niet vatbaar voor beslag 3.2.4 Niet bezwaard met zakelijke rechten 3.2.5 Ingebruikname 3.2.5.1 Collectieve ingebruikname 3.2.5.2 Privatieve ingebruikname 4 Rechtsregeling privaat domein 4.1 Inleiding 4.2 Rechtsregeling 5 Oefeningen

165 165 165 166 168 168 168 168 169 169 170 171 171 172 174 174 174 174

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 8

14/07/20 09:00

9

Inhoudstafel

Hoofdstuk 2 Onteigening, erfdienstbaarheid tot algemeen nut, opeising

177

1 Onteigening 1.1 Begrip en voorwerp 1.2 Wetgevend kader 1.3 Grondwettelijke onteigeningsvoorwaarden 1.3.1 Algemeen nutsdoel 1.3.2 In de gevallen bij de wet bepaald 1.3.3 Op de wijze bij de wet bepaald 1.3.4 Mits billijke en voorafgaande schadevergoeding 1.4 Onteigeningsbevoegdheid 1.5 Onteigeningsprocedure 1.5.1 Inleiding 1.5.2 Federale regeling 1.5.2.1 Gewone procedure 1.5.2.2 Hoogdringendheidsprocedure 1.5.3 Vlaamse regeling 1.5.4 Besluit 1.5.5 Schematisch overzicht van de onteigeningsprocedures 1.6 Bevoegde rechter 1.6.1 Betwistingen over de wettigheid van het onteigeningsbesluit en de onteigeningsmachtiging 1.6.2 Betwistingen over de onteigeningsvergoedingen 2 Erfdienstbaarheid tot algemeen nut 2.1 Begrip en voorwaarden 2.2 Recht op vergoeding 3 Opeising 3.1 Begrip en voorwaarden 3.2 Soorten en rechtsgrond 3.3 Recht op vergoeding 4 Oefeningen

178 178 179 181 181 182 183 183 186 187 187 188 188 191 193 199 200 202

Hoofdstuk 3 Administratief contract

209

1 Contract met het bestuur 1.1 Gewoon en administratief contract 1.2 Toepasselijk recht?

1.3 Bevoegde rechter?

2 Domeinconcessie 3 Concessieovereenkomsten 3.1 Begrip 3.2 Regelgeving 4 Overheidsopdrachten 4.1 Wetgevend kader 4.1.1 Europees wetgevend kader 4.1.2 Belgisch wetgevend kader 4.2 Algemene beginselen OO-Wet 4.2.1 Gelijkheid en niet-discriminatie 4.2.2 Transparantie 4.2.3 Proportionaliteitsbeginsel 4.2.4 Verbod van vertekenen mededinging 4.2.5 Verbod van belangenconflict 4.2.6 Verplicht naleven van milieu-, sociaal- en arbeidsrecht 4.2.7 Ondernemers

209 209 210 210 210 211 211 212 213 214 214 215 216 216 217 217 217 218 218 219

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 9

202 203 203 203 204 205 205 206 206 207

14/07/20 09:00

10

Inhoudstafel

4.2.8 Forfaitair beginsel 219 4.2.8.1 Principe 219 4.2.8.2 Uitzonderingen 220 4.2.8.3 Milderingen 220 4.2.9 Betaling voor verstrekte en aanvaarde prestaties 221 4.2.10 Vertrouwelijkheid (art. 13) 222 4.2.11 Regels betreffende de communicatiemiddelen 223 4.2.12 Voorbehouden opdrachten 223 4.2.13 Verplichte raming van de waarde van de opdracht 224 4.3 Toepassingsgebied OO-Wet 224 4.3.1 Toepassingsgebied naar de persoon 224 4.3.2 Toepassingsgebied naar de opdracht 225 4.3.2.1 Overheidsopdracht voor werken 226 4.3.2.2 Overheidsopdracht voor leveringen 227 4.3.2.3 Overheidsopdracht voor diensten 227 4.3.2.4 Gemengde opdrachten 228 4.3.2.5 Uitsluitingen 229 4.4 Plaatsingsprocedures 229 4.4.1 Inleiding 229 4.4.2 Openbare procedure (OP) 232 4.4.3 Niet-openbare procedure (NOP) 232 4.4.4 Mededingingsprocedure met onderhandeling (MPMO) 233 4.4.5 Concurrentiegerichte dialoog (CGD) 235 4.4.6 Innovatiepartnerschap (IPS) 236 4.4.7 Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking (VOPMVB) 237 4.4.8 Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking (OPZVB) 238 4.5 Procedureverloop 240 4.5.1 Voorbereiding 240 4.5.1.1 Voorafgaande marktconsultatie 240 4.5.1.2 Opdrachtdocumenten 240 4.5.1.3 Varianten en opties 241 4.5.1.4 Percelen 241 4.5.2 Bekendmaking en transparantie 241 4.5.2.1 Vooraankondigingen, aankondiging van een opdracht en aankondiging van een gegunde opdracht 241 4.5.2.2 Europese en/of Belgische bekendmaking 241 4.5.2.3 Elektronische communicatiemiddelen 243 4.5.3 Indiening en opening offertes 243 4.5.4 Selectie kandidaten/inschrijvers 244 4.5.4.1 Begrip en volgtijdelijkheid 244 4.5.4.2 Uitsluitingsgronden 245 4.5.4.3 Selectiecriteria 247 4.5.4.4 Beperking van het aantal kandidaten 248 4.5.4.5 Uniform Europees Aanbestedingsformulier en impliciete verklaring op erewoord 248 4.5.5 Gunning opdracht 250 4.5.5.1 Beoordeling op regelmatigheid 250 4.5.5.2 Beoordeling op gunningscriteria 252 4.5.6 Sluiting opdracht 254 4.5.6.1 Wanneer?

254 4.5.6.2 Hoe? 254

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 10

14/07/20 09:00

11

Inhoudstafel

4.6 Opdrachten van beperkte waarde 4.7 Rechtsbescherming 4.7.1 Inleiding 4.7.2 Instrumenten 4.7.2.1 Gemotiveerde beslissing 4.7.2.2 Informatieplicht 4.7.2.3 Wachttermijn 4.7.2.4 Verhaalprocedures 4.8 Evaluatie OO-Wet 5 Oefeningen

255 255 255 256 256 257 260 261 263 264

DEEL 4 OMGEVINGSRECHT Florence Lobelle en Stijn Vandamme

265

Hoofdstuk 1 Ruimtelijke ordening

271

1 Inleiding 1.1 Inleidende beschouwingen 1.2 Wat is ruimtelijke ordening?

1.3 Historiek van de wetgeving op de ruimtelijke ordening en stedenbouw 2 Bestuurlijke organisatie 3 Planning 3.1 Inleiding 3.1.1 Gewestplannen 3.1.2 Gemeentelijke plannen van aanleg 3.2 Ruimtelijke structuur- en beleidsplannen 3.2.1 Inleiding: de overgang van ruimtelijke structuurplannen naar beleidsplannen 3.2.2 De ruimtelijke structuurplannen 3.2.2.1 Inhoud van de ruimtelijke structuurplannen 3.2.2.2 Het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen, de provinciale en gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen 3.2.3 Ruimtelijke beleidsplannen 3.2.3.1 Algemene bepalingen 3.2.3.2 Inhoud van de ruimtelijke beleidsplannen 3.2.3.3 Het ruimtelijk beleidsplan Vlaanderen, de provinciale en gemeentelijke ruimtelijke beleidsplannen 3.3 Ruimtelijke uitvoeringsplannen 3.3.1 Algemene bepalingen 3.3.2 Inhoud van de ruimtelijke uitvoeringsplannen 3.3.3 De gewestelijke, provinciale en gemeentelijke uitvoeringsplannen 3.4 Onderlinge verhouding tussen de ruimtelijke structuur- of beleidsplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen en de plannen van aanleg 3.5 Stedenbouwkundige verordeningen 4 De vergunningen 4.1 De stedenbouwkundige vergunning 4.1.1 Het principe: de vergunningsplicht 4.1.2 De uitzonderingen op de vergunningsplicht 4.2 De omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden 4.3 Criteria ter beoordeling van de bouwaanvraag 4.3.1 Algemeen 4.3.2 Dubbel toetsingscriterium

271 271 272 276 278 282 282 283 284 285 285 286 286

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 11

287 288 288 288 289 290 290 292 294 295 296 299 299 299 304 310 311 311 312

14/07/20 09:00

12

Inhoudstafel

4.3.3 Andere beoordelingscriteria 314 4.3.4 Besluit 315 4.4 Afwijkingen van stedenbouwkundige voorschriften 316 4.4.1 Algemeen 316 4.4.2 Zonevreemde basisrechten 322 4.4.3 Zonevreemde functiewijzigingen 324 4.4.4 Planologisch attest 325 4.5 Voorwaarden en lasten – fasering 325 4.5.1 Voorwaarden 325 4.5.2 Lasten 326 4.5.3 Fasering 326 4.6 Regularisatie 327 5 Aanvullende instrumenten en informatie 327 5.1 Aanvullende instrumenten 327 5.1.1 Recht van voorkoop en onteigening 327 5.2 Informatie 333 5.2.1 Plannen- en vergunningenregister 333 5.2.2 Stedenbouwkundig attest, stedenbouwkundig uittreksel en planologisch attest 334 5.2.3 Informatieverplichtingen van de notaris en de particulier 336 6 Handhaving 336 6.1 Algemeen 336 6.2 De stedenbouwkundige misdrijven en stedenbouwkundige inbreuken 337 6.3 Vaststellen van bouwmisdrijven en -inbreuken 339 6.4 Maatregelen inzake handhaving 340 6.4.1 Raadgeving en aanmaning 340 6.4.2 Staking van de in overtreding verrichte werken of handelingen 341 6.4.3 Strafsancties 342 6.4.4 De alternatieve of exclusieve bestuurlijke geldboete 342 6.4.5 Herstelmaatregelen 342 6.4.6 Uitvoering van rechterlijke uitspraken 344 6.4.7 Bestuurlijke herstelmaatregelen 345 6.4.8 Minnelijke schikking 345 6.5 Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering 346 6.5.1 Adviesbevoegdheid 346 6.5.2 Bemiddelingsopdrachten 347 7 Oefeningen 347 7.1 Ruimtelijke plannen 347 7.2 Stedenbouwkundige vergunning of Omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen 347 7.3 Handhaving stedenbouwkundige misdrijven 348 Hoofdstuk 2 Milieu

351

1 Inleiding 351 1.1 Inleidende beschouwingen 351 1.2 Wat is milieurecht?

352 1.3 Historiek van de milieuwetgeving 353 1.4 Instrumenten van het milieubeleid 355 2 De administratieve organisatie van het milieubeleid in Vlaanderen 358 2.1 Algemeen overzicht van het Vlaamse milieuapparaat 358 3 Het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM) 361 3.1 De doelstellingen van het milieubeleid 361

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 12

14/07/20 09:00

13

Inhoudstafel

3.2 De beginselen van het milieubeleid 3.3 De milieuplanning 3.3.1 Milieubeleidsplanning op gewestelijk niveau 3.3.2 Milieubeleidsplanning voor de lokale besturen 3.3.3 Juridische binding van de milieubeleidsplannen 3.4 Milieukwaliteitsnormen 3.5 Andere titels DABM 4 Het milieuhygiĂŤnerecht 4.1 De omgevingsvergunning voor de exploitatie van een ingedeelde inrichting/activiteit 4.1.1 Inleiding 4.1.2 Toepassingsgebied en algemeen kader 4.1.3 Duur van de omgevingsvergunning voor de exploitatie van een ingedeelde inrichting of activiteit 4.2 De meldingsplicht 4.3 VLAREM II 4.3.1 Algemeen 4.3.2 Structuur en werking van VLAREM II 4.4 VLAREM III 4.4.1 Aanleiding 4.4.2 Inhoud 5 Milieuhandhaving 5.1 Onderscheid milieu-inbreuk en milieumisdrijf 5.2 Beleid en organisatie 5.3 Toezicht en vaststelling 5.4 Handhaving 5.4.1 Bestuurlijke handhaving 5.4.2 Strafrechtelijke handhaving 5.4.3 Veiligheidsmaatregelen 5.5 Vlaamse Hoge Raad voor de Milieuhandhaving 5.6 Handhavingscollege 6 Oefeningen

371 373 373 373 374 376 376 376 376 378 379 379 380 380 381 382 382 383 384

Hoofdstuk 3 De omgevingsvergunnings-procedure

387

1 Inleiding 2 De Vlaamse omgevingsvergunning in kort bestek 2.1 Doelstelling van de Vlaamse omgevingsvergunning 2.2 Toepassingsgebied 2.3 Inwerkingtreding 3 De omgevingsvergunningsprocedure 3.1 Voortraject 3.2 De vergunningsprocedure in eerste administratieve aanleg 3.2.1 De bevoegde overheden 3.2.2 De gewone en vereenvoudigde vergunningsprocedure 3.2.2.1 De gewone vergunningsprocedure 3.2.2.2 De vereenvoudigde procedure in eerste aanleg 3.3 Vergunningsprocedure in tweede administratieve aanleg 3.3.1 Het instellen van een administratief beroep 3.3.2 Volledigheids- en ontvankelijkheidsonderzoek 3.3.3 Adviesverlening 3.3.4 Administratieve lus 3.3.5 Vergunningsbeslissing 4 Raad voor Vergunningsbetwistingen

387 387 387 389 390 391 391 391 391 395 396 403 404 405 406 407 407 407 408

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 13

362 363 364 364 365 365 366 366 366 367 368

14/07/20 09:00

14

Inhoudstafel

4.1 Algemeen 4.2 Organisatie 4.3 Rechtspleging 5 Bijstellen van de omgevingsvergunning 6 Verval, schorsing en opheffing van de omgevingsvergunning 6.1 Schorsing en opheffing 6.2 Verval 7 Meldingsprocedure

408 409 410 416 417 417 418 419

DEEL 5 RECHTSBESCHERMING TEGEN HET BESTUUR Inge Cleymaet, Florence Lobelle en Stijn Vandamme

421

Hoofdstuk 1 Rechtsbeschermingstechnieken

423

1 Inleiding 1.1 Probleemstelling en begrip rechtsbescherming 1.2 Situering en afbakening van het onderwerp 1.3 Rechtsbescherming tegen de wetgevende macht 1.4 Rechtsbescherming tegen de rechterlijke macht 1.5 Rechtsbescherming tegen het bestuur 1.5.1 Inleiding 1.5.2 Preventieve rechtsbescherming 1.5.3 Curatieve rechtsbescherming 1.5.4 Schematische samenvatting van de rechtsbescherming tegen het bestuur 2 Formele motiveringsplicht 2.1 Situering en begrip 2.2 Motiveringswet 2.2.1 Kader en doel van de wet 2.2.2 Toepassingsgebied 2.2.3 Uitdrukkelijke en afdoende motivering 2.2.4 Uitzonderingen op de formele motiveringsplicht 3 Openbaarheid van bestuur 3.1 Situering en begrip 3.2 Regelgeving 3.2.1 Grondwettelijke regeling 3.2.2 Wettelijke regeling 4 Ombudsfunctie 4.1 Algemeen 4.1.1 Ontstaan 4.1.2 Begrip en kenmerken 4.1.3 Samenwerking en werkingsprincipes 4.2 Federale ombudsfunctie 4.2.1 Onafhankelijkheid 4.2.2 Opdracht 4.3 Vlaamse ombudsfunctie 4.3.1 Onafhankelijkheid 4.3.2 Opdracht 4.4 Andere 5 Administratief beroep 5.1 Begrip 5.2 Voor- en nadelen 5.2.1 Voordelen 5.2.2 Nadelen

423 423 425 425 427 430 430 431 433 435 436 436 437 437 438 438 439 439 439 440 440 440 446 446 446 446 447 448 449 449 453 453 454 458 459 459 460 460 461

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 14

14/07/20 09:00

15

Inhoudstafel

5.3 Kenmerken 5.3.1 Uitspraak is administratieve beslissing en verbindt 5.3.2 Uitspraak mist gezag van gewijsde 5.3.3 Uitspraak in functie van rechtmatigheid en opportuniteit 5.3.4 Minder procedurewaarborgen dan jurisdictioneel beroep 5.4 Indeling 5.4.1 Indeling naargelang het beroepsorgaan 5.4.2 Indeling naargelang niet of wel georganiseerd 6 Jurisdictioneel beroep 6.1 Begrip 6.2 Criteria van onderscheid tussen jurisdictioneel en administratief beroep 6.3 Kenmerken 6.3.1 Uitspraak is jurisdictionele beslissing en verbindt 6.3.2 Uitspraak heeft gezag van gewijsde 6.3.3 Uitspraak in functie van rechtmatigheid 6.3.4 Meer procedurewaarborgen dan administratief beroep 6.4 Twee categorieĂŤn rechtscolleges: jurisdictioneel dualisme 6.4.1 Voorafgaande begrippen 6.4.2 Bevoegdheidsverdeling 7 Maatregelen door de gewone rechter 7.1 Niet toepassen van onwettige bestuursbeslissing: exceptie van onwettigheid 7.1.1 Begrip 7.1.2 Toelichting 7.2 Rechtstreekse vordering tegen onwettige bestuursbeslissing 7.3 Schadevergoeding op grond van foutaansprakelijkheid van het bestuur 7.3.1 Situering 7.3.2 Gemeenrechtelijke regeling 7.3.3 Bijzondere wetgeving 7.3.4 Aansprakelijkheid van en voor ambtenaren (in ruime zin) 7.4 Compensatie op grond van foutloze aansprakelijkheid van het bestuur 7.4.1 Situering 7.4.2 Gemeenrechtelijke regeling 7.4.3 Bijzondere wetgeving 7.4.4 Besluit 8 Maatregelen door de administratieve rechter 8.1 Niet-toepassen van onwettige bestuursbeslissing 8.2 Subjectief contentieux 8.3 Objectief contentieux 8.3.1 Raad van State 8.3.2 Andere administratieve rechtbanken 9 Oefeningen 9.1 Begrippen en preventieve rechtsbescherming 9.2 Curatieve rechtsbescherming: administratief beroep 9.3 Curatieve rechtsbescherming: jurisdictioneel beroep

461 461 462 466 466 467 468 470 473 473 476 477 477 477 477 478 479 480 482 487 487 487 488 490 491 491 491 495 496 501 501 502 503 504 505 505 506 508 508 508 512 512 513 515

Hoofdstuk 2 Rechtsbescherming door de Raad van State

517

1 Inleiding 2 Samenstelling 2.1 Zetel 2.2 Assessoren of bijzitters 2.3 Auditoraat 2.4 CoĂśrdinatiebureau

517 518 519 519 520 520

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 15

14/07/20 09:00

16

Inhoudstafel

2.5 Griffie 2.6 Administratieve diensten 2.7 Schema van de samenstelling van de Raad van State 3 Afdeling wetgeving 3.1 Adviesbevoegdheid 3.2 Advies over ontwerpteksten van wetten en reglementaire besluiten 3.2.1 Gemotiveerd niet-bindend advies 3.2.2 Bekendgemaakt?

3.2.3 Voorwerp van advies 3.2.4 Verplichte adviesaanvraag 3.2.5 Facultatieve adviesaanvraag 3.2.6 Sanctie op het niet-nakomen van de adviesaanvraagplicht 3.2.7 Behandeltermijn 3.2.8 Schema adviesaanvraagplicht afdeling wetgeving 4 Afdeling bestuursrechtspraak 4.1 Arrestbevoegdheid 4.2 Annulatierechter 4.2.1 Algemene begrippen 4.2.2 Ontvankelijkheidsvoorwaarden 4.2.3 Grondvoorwaarden 4.2.4 Procedure 4.2.5 Rechtsgevolgen van het arrest 4.2.6 Uitvoering van het arrest 4.2.7 Alternatieve geschillenbeslechting 4.3 Kortgedingrechter 4.3.1 Algemene begrippen 4.3.2 Bevoegdheid en procedure 4.3.3 Grondvoorwaarden 4.4 Cassatierechter 4.4.1 Algemene begrippen 4.4.2 Ontvankelijkheidsvoorwaarden 4.4.3 Grondvoorwaarden 4.4.4 Procedure 4.4.5 Rechtsgevolgen van het vernietigingsarrest 4.5 Hogere beroepsrechter 4.6 Herstelvergoeding 4.7 Schadevergoeding tot herstel 4.7.1 Situering 4.7.2 Art. 11bis RvS-Wet 4.8 Andere 5 Oefeningen 5.1 Samenstelling van de Raad van State & afdeling wetgeving 5.2 Afdeling bestuursrechtspraak

521 521 521 522 522 523 524 524 525 525 526 526 527 528 528 528 531 531 532 539 543 545 548 549 550 551 553 555 556 557 559 560 560 564 565 566 567 567 568 570 571 571 572

Basisliteratuur

574

Deeloverschrijdende oefening

576

Trefwoordenlijst 577

Praktisch Administratief Recht-2020.indb 16

14/07/20 09:00