Mavo & ik 2 - inhoudsopgave

INHOUD STARTEN MET Mavo & ik

5

DIDDIT: HET ONLINELEERPLATFORM BIJ Mavo & ik

8

THEMA A: IK ALS PERSOON

9

Hoofdstuk 1: Social media

11

Hoofdstuk 2: Gezonde voeding en levensstijl

33

Hoofdstuk 3: Uitgaven binnen een budget

50

THEMA B: IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN

59

Hoofdstuk 4: Pesten? En wat nu?

61

Hoofdstuk 5: Smartphones en duurzaamheid

75

Hoofdstuk 6: Veilig betalen

84

Hoofdstuk 7: Een gezinsbudget: uitgaven, inkomsten, lenen en schulden

98

THEMA C: IK EN DE WERELD

109

Hoofdstuk 8: Ondernemingen en organisaties

111

Hoofdstuk 9: We kijken door een gekleurde bril

121

Hoofdstuk 10: Alles heeft een invloed op iedereen

144

WOORDENLIJST 155 TOOLBOX 161 KAARTEN 165 TIJDLIJN 169

INHOUD  | 3

Mavo & ik

STARTEN MET

Mavo & ik Welkom bij Mavo & ik. We leggen graag even uit hoe je met dit leerwerkboek aan de slag gaat.

1

Op weg met Mavo & ik Het leerwerkboek bestaat uit drie thema’s.

In thema A kijk je eerst naar jezelf en leer je aan je zelfvertrouwen werken. Je ontdekt waar je hulp kunt vinden bij (cyber)pesten en hoe een gezonde levensstijl eruitziet. Je leert uitgaven te beperken binnen een bepaald budget en weloverwogen keuzes te maken om je aan dat budget te houden.

In thema B laat je je wereld opentrekken en bestudeer je hoe je respectvol met anderen omgaat en wat je kunt doen als dat niet lukt. Omdat je bovendien deel uitmaakt van een gezin, leer je hoe je als gezin rekening houdt met je uitgaven en inkomsten. Je ontdekt dat je aankopen beïnvloed worden door je behoeften en je kunt na dit thema met een voorbeeld uitleggen wat duurzaamheid is. Dat niet elk betaalmiddel even veilig is, weet je nu ook.

In thema C breng je verschillende soorten ondernemingen en organisaties uit je omgeving in kaart. Je ontdekt hoe alles om je heen een invloed heeft op het leven van iedereen.

We staan ook even stil bij kinder- en mensen­ rechten en bij mythevorming en hoe die onze kijk op het verleden verkleurt.

STARTEN MET Mavo & ik | 5

Mavo & ik

INHOUD THEMA A: IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Social media Wat zijn social media?

Je eigen profiel Do’s en don’ts op het internet Veilig gedrag online De gevaren van het internet Veilig op het internet Verdachte berichten Neem je gebruik van social media onder de loep Evalueer jezelf Hoofdstuk 2: Gezonde voeding en levensstijl Gezonde of ongezonde levensstijl?

Gezond eten De Nutri-Score helpt je op weg Gezond eten kan altijd!

De bewegingsdriehoek Een goede hygiëne Voedingsschema Mijn gezonde keuze Een goede raad Evalueer jezelf

11 11 13 14 14 18 27 31 32 32

Elk thema heeft een aantal hoofdstukken. In de inhoudsopgave van een thema vind je terug wat je in de verschillende hoofdstukken gaat leren.

33 33 34 39 41 42 43 46 47 48 49

Hoofdstuk 3: Uitgaven binnen een budget

50

Joepie! We gaan op uitstap!

Wat is het budget?

Wat zijn de uitgaven?

Nog wat extra uitgaven Klopt het plaatje?

Evalueer jullie groepswerk Evalueer jezelf

50 51 52 54 56 57 58

O

riënteren

Een inleidende oefening over het onderwerp Een brainstormsessie Voorkennis activeren

V

oorbereiden

De noodzakelijke kennis en vaardigheden voor het U-gedeelte worden hier aangeleerd en aangereikt.

Werkvormen worden aangeleerd.

U 10

itvoeren

Pas wat je aangeleerd hebt toe op een nieuwe oefening of situatie.

THEMA A: IK ALS PERSOON

R

eflecteren

Vraag feedback aan je klasgenoten.

Elk hoofdstuk is ingedeeld in opdrachten. De kleur van de opdracht geeft aan welke stap binnen OVUR aan bod komt. Bij de laatste opdracht (reflecteren) ga je na in hoeverre je een lesdoel bereikt hebt. Verder oefenen doe je via diddit.

Bespreek de samenwerking in groep.

Evalueer jezelf.

Doorheen het boek nemen vijf spilfiguren je mee op weg. Zij vertellen je met welke problemen ze in het dagelijkse leven geconfronteerd worden: van pestproblemen tot een gestolen bankkaart.

Mavo & ik

6 |

STARTEN MET Mavo & ik

Ik kan het.

Hier kan ik nog groeien.

Ik kan het begrip social media uitleggen met een voorbeeld.

¨

¨

Ik ken de mogelijke gevaren van social media.

¨

¨

Ik kan de mogelijkheden en risico’s van het gebruik van social media beoordelen voor mijn eigen lichamelijke en geestelijke gezondheid en voor die van anderen.

¨

¨

Ik kan op een gepaste manier reageren als iemand online gepest wordt.

¨

¨

Ik kan aangeven waar ik hulp kan vinden als ik persoonlijke problemen heb.

¨

¨

Ik kan samenwerken per twee of in een groep.

¨

¨

Ik kan mijn mening op een respectvolle manier verwoorden.

¨

¨

Ik kan ontbrekende informatie vlot opzoeken op het internet.

¨

¨

Ik kan mijn gevoelens, gedachten en gedrag beschrijven in een bepaalde (pest) situatie.

¨

¨

Checklist

We willen graag dat je vorderingen maakt en dat je reflecteert op je taken en leert uit feedback.

Elk hoofdstuk eindigt met een checklist.

Het is een hulpmiddel om zelf zicht te krijgen of je de doelen, waaraan we in het hoofdstuk gewerkt hebben, al dan niet onder de knie hebt.

2

Handig voor onderweg In de loop van elk hoofdstuk word je ondersteund door een aantal hulpmiddelen.

Moeilijke woorden vind je achteraan terug in de woordenlijst. Die woorden herken je aan de stippellijn.

Sommige moeilijke woorden worden extra uitgelegd in een begrippenkader.

Algoritme: wiskundig begrip. Een algoritme is in de wiskunde een eindige reeks instructies die vanuit een bepaalde begintoestand naar een bepaald doel leidt. Algoritmes worden dagelijks in computerprogramma’s gebruikt.

Of in mensentaal: een algoritme kun je omschrijven met twee woorden: ALS en DAN. ALS je daarop klikt, DAN gebeurt dat; ALS je dit invult, DAN gebeurt dat ...

Woordenlijst

In de woordenlijst vind je alle onderstreepte woorden terug, alfabetisch gerangschikt per thema. In de laatste kolom kun je ook nog in je eigen woorden de begrippen verklaren.

Zijn er nog moeilijke woorden die niet in de lijst staan?

Voeg ze gerust zelf toe.

THEMA A - IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Social media Woord

Verklaring

het algoritme

Wiskundig geformuleerd is een algoritme een eindige reeks instructies die vanuit een bepaalde begintoestand naar een bepaald doel leidt. Of in mensentaal: een algoritme kun je omschrijven met twee woorden: ALS en DAN. ALS je daarop klikt, DAN gebeurt dat; ALS je dit invult, DAN gebeurt dat ...

het argument

Een reden waarom je iets doet of niet doet.

de challenge

Uitdaging via social media

cybercriminaliteit

Criminaliteit via het internet, bijvoorbeeld hacken, illegaal downloaden, digitaal pesten, het verspreiden van kinderporno ...

digitaal pesten

Pestgedrag via social media

de hashtag (#)

Een woord of zin, voorafgegaan door het #-symbool om een bericht eenvoudig te vinden. Hashtags worden gebruikt op verschillende socialmediasites.

de officiële instantie

Een wettelijke of erkende instelling van de overheid

phishing

Online-oplichting door valse e-mails, websites of berichten

het profiel

Een korte persoonsbeschrijving van jezelf op social media

de schermtijd

De tijd die je doorbrengt met het kijken naar een scherm (tablet, laptop, gsm/smartphone, televisie).

sexting

Het verspreiden van seksueel getinte berichten en beelden via mobiele apparaten (afgeleid van ‘seks’ + ‘texting’)

de social media

Verzamelnaam voor alle websites of apps waarbij het voor iedereen mogelijk is om informatie (tekst, geluid en beeld) te plaatsen.

voorkomen

Zorgen dat iets niet gebeurt.

In je eigen woorden

In een chatbox ga je in groepjes of met de hele klas een gesprek voeren over een bepaalde stelling. Het is de bedoeling dat je luistert naar elkaars mening en leert hoe anderen denken.

Hoofdstuk 2: Gezonde voeding en levensstijl Woord

Verklaring

het alternatief

Een vervangend product

de hygiëne

Netheid, properheid (lichaamshygiëne, tandhygiëne, handhygiëne)

In je eigen woorden

CHATBOX Woordenlijst

155

Ontbijt iedereen? Waarom ontbijt iemand niet? Waarom is een ontbijt belangrijk?

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg: Het luisterfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Het beeldfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Groepswerk

Je vindt online een ontdekplaat.

Je vindt online extra (ondersteunend) materiaal.

Deze opdrachten zijn een extra verdieping of bieden een extra uitdaging.

Je oefent je ICT-vaardigheden.

STARTEN MET Mavo & ik | 7

Mavo & ik

IK ALS PERSOON

INHOUD THEMA A: IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Social media Wat zijn social media?

Je eigen profiel Do’s en don’ts op het internet Veilig gedrag online De gevaren van het internet Veilig op het internet Verdachte berichten Neem je gebruik van social media onder de loep Evalueer jezelf Hoofdstuk 2: Gezonde voeding en levensstijl

11 11 13 14 14 18 27 31 32 32

33

Gezonde of ongezonde levensstijl?

33 Gezond eten 34 De Nutri-Score helpt je op weg 39 Gezond eten kan altijd!

41 De bewegingsdriehoek 42 Een goede hygiëne 43 Voedingsschema 46 Mijn gezonde keuze 47 Een goede raad 48 Evalueer jezelf 49

10

Hoofdstuk 3: Uitgaven binnen een budget

50

Joepie! We gaan op uitstap!

Wat is het budget?

Wat zijn de uitgaven?

Nog wat extra uitgaven Klopt het plaatje?

Evalueer jullie groepswerk Evalueer jezelf

50 51 52 54 56 57 58

THEMA A: IK ALS PERSOON

IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN

INHOUD THEMA B: IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN Hoofdstuk 4: Pesten? En wat nu?

61

De pest aan pesten 61 Ruziemaken, plagen of pesten: wat is het verschil?

62 Ik word gepest 64 Machtsmisbruik 65 Verschillende rollen bij pesten 66 Kies kleur tegen pesten 68 Hoe reageer je bij pesten?

70 Durf hulp vragen!

71 Ontwikkel een campagne tegen pesten op school 72 It’s up to you!

73 Evalueer jezelf 74 Hoofdstuk 5: Smartphones en duurzaamheid

75

Wanneer je een smartphone koopt, waar let je dan op?

75 Zelftest: waarom koop je een nieuwe smartphone?

76 Koppelverkoop 77 Is mijn smartphone duurzaam?

78 People, Planet, Profit 79 Koppelverkoop 82 Evalueer jezelf 83 Hoofdstuk 6: Veilig betalen Anouar heeft een probleem De verschillende verkoopkanalen De verschillende betaalmiddelen De risico’s van betaalmiddelen Verschillende soorten rekeningen Sta stil bij mogelijk bedrog en fraude Beveel een betaalmiddel aan Evalueer jezelf Hoofdstuk 7: Een gezinsbudget: uitgaven, inkomsten, lenen en schulden Ontdek hoe het gesteld is met het Vlaamse gezinsbudget Onderzoek welke inkomstenbronnen een gezin kan hebben De belangrijkste uitgavenposten van een gezin Ga na of de gezinnen kunnen rondkomen met hun inkomen Ontdek wat de risico’s van lenen en schulden zijn Onderzoek of de gezinnen van onze spilfiguren erin slagen om rond te komen Evalueer jezelf

60

THEMA B: IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN

84 84 84 86 88 91 92 95 97

98 98 99 100 103 105 106 108

IK EN DE WERELD

INHOUD THEMA C: IK EN DE WERELD Hoofdstuk 8: Ondernemingen en organisaties Welke bedrijven ken je?

Goederen en diensten Verschillende soorten ondernemingen Profit en non-profit Verschillende ondernemingen in kaart gebracht Bedrijven hebben een invloed op de maatschappij Evalueer jezelf Hoofdstuk 9: We kijken door een gekleurde bril

111 111 111 113 114 117 119 120

121

Men zegge het voort …

121 Doe de rechtentest 121 Bronnen anders bekeken 122 Kritisch omgaan met bronnen 125 Gebeurtenissen anders bekeken 129 Mythevorming 132 Rechten voor iedereen 134 Als kinderrechten geschonden worden 140 Ons beeld van het verleden is niet steeds juist 142 Evalueer jezelf 143 Hoofdstuk 10: Alles heeft een invloed op iedereen Onze samenleving Vier domeinen Maatschappelijke domeinen De domeinen overlappen elkaar De domeinen zijn zichtbaar in onze samenleving De domeinen beïnvloeden elkaar Alles heeft een invloed op iedereen Samenvatting Evalueer jezelf

110

THEMA C: IK EN DE WERELD

144 144 145 146 147 148 149 151 153 154