Mavo & ik 1 - inhoudsopgave

iNHoUD STARTEN MET Mavo & ik

4

DiDDiT: HET oNLiNELEERPLATFoRM BiJ Mavo & ik

7

THEMA A: ik ALS PERSooN

9

Hoofdstuk 1: Een stap in het onbekende

11

Hoofdstuk 2: Wie ben ik?

21

Hoofdstuk 3: Over inkomsten en uitgaven

44

THEMA B: ik EN MiJN RELATiE MET ANDEREN

59

Hoofdstuk 4: Samenleven gaat niet vanzelf

61

Hoofdstuk 5: Mijn keuze, of toch niet?

75

Hoofdstuk 6: Democratisch of autoritair?

90

THEMA C: ik EN DE WERELD

109

Hoofdstuk 7: Over betrouwbaarheid en fake news

111

Hoofdstuk 8: Vroeger en nu, hier en elders

128

Hoofdstuk 9: Historische periodes en hun kenmerken

152

Hoofdstuk 10: Kunst en cultuur

170

WooRDENLiJST TooLBoX kAARTEN TiJDLiJN

183 189 193 197

iNHoUD

| 3

Mavo & ik

STARTEN MET

Mavo & ik Welkom bij Mavo & ik. We leggen graag even uit hoe je met dit leerwerkboek aan de slag gaat.

1

op weg met Mavo & ik Het leerwerkboek bestaat uit drie thema’s.

In thema A kijk je eerst naar jezelf en leer je aan je zelfvertrouwen werken. Vervolgens bestudeer je de inkomsten en uitgaven die gezinnen en jongeren van jouw leeftijd kunnen hebben. We staan ook even stil bij de vorming van je identiteit.

In thema B laat je je wereld opentrekken en bestudeer je hoe je respectvol met anderen omgaat. Je leert hoe discriminatie en vooroordelen werken en wat de gevolgen ervan zijn. Je ontdekt welke factoren je aankoopgedrag beïnvloeden en de verschillende soorten keuzes die we maken.

Hoe een gemeente bestuurd wordt, en of dat op een autoritaire of een democratische manier gebeurt, kun je na dit thema vlotjes uitleggen.

In thema C ontdekken we dat nieuws niet altijd even betrouwbaar is en hoe je dat kunt nagaan.

Je leert het verschil kennen tussen een mening, een feit en een argument. Dat helpt je om een klare kijk te krijgen op informatie over het leven in andere tijden en op andere plaatsen. Je leert te situeren op een tijdlijn, op een kaart of op een wereldbol. En tot slot krijg je er nog een portie kunst en cultuur bovenop.

Mavo & ik

4 |

STARTEN MET MAvo & ik

INHOUD THEMA A: IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Een stap in het onbekende De eerste schooldag Gedrag, gevoelens en gedachten Bodyshaming Schoolreglement en afspraken Denk na over feiten die je zelfvertrouwen geven of onzeker maken Julan heeft een probleem Mag dat?

Evalueer jezelf Hoofdstuk 2: Wie ben ik?

Klasbingo Respect voor elkaars diversiteit Diversiteit aan tafel Diversiteit in taal Nationaliteit Symbolen en hun betekenis Nationale symbolen Identiteit De verschillende onderdelen van een identiteit ontdekken en begrijpen Nog meer symbolen Evalueer jezelf Hoofdstuk 3: Over inkomsten en uitgaven Jongeren hebben inkomsten Niet iedereen heeft dezelfde inkomsten Wat zijn jouw inkomsten, Jongeren hebben ook uitgaven Jongens en meisjes hebben andere uitgaven Ook gezinnen hebben inkomsten en uitgaven Inkomsten en uitgaven van een gezin De inkomsten en uitgaven van Mila Inkomsten en uitgaven binnen een budget Evalueer jezelf

11 11 12 13 15 16 17 19 20

Elk thema heeft een aantal hoofdstukken. In de inhoudsopgave van een thema vind je terug wat je in de verschillende hoofdstukken gaat leren.

21 21 23 24 26 28 29 31 37 39 41 43

o

riënteren

Een inleidende oefening over het onderwerp Een brainstormsessie

44

Voorkennis activeren

44 44 46 48 51 52 54 55 56 57

v

oorbereiden

De noodzakelijke kennis en vaardigheden voor het U-gedeelte worden hier aangeleerd en aangereikt.

Werkvormen worden aangeleerd.

U 10

itvoeren

Pas wat je aangeleerd hebt toe op een nieuwe oefening of situatie.

THEMA A: INHOUD

R

eflecteren

Vraag feedback aan je klasgenoten.

Elk hoofdstuk is ingedeeld in opdrachten. De kleur van de opdracht geeft aan welke stap binnen OVUR aan bod komt. Bij de laatste opdracht (reflecteren) ga je na in hoeverre je een lesdoel bereikt hebt. Verder oefenen doe je via diddit.

Bespreek de samenwerking in groep.

Evalueer jezelf.

Doorheen het boek nemen vijf spilfiguren je mee op weg. Zij vertellen je aan de hand van een strip of een filmpje met welke problemen ze in het dagelijkse leven geconfronteerd worden: van pestproblemen tot een gestolen bankkaart.

STARTEN MET MAvo & ik

| 5

Mavo & ik

R OPDRACHT 11: evalueer jezelf Beheers je deze vaardigheden goed of kan het nog beter? Zet een kruisje in de juiste kolom.

Ik kan het.

Hier kan ik nog groeien.

Ik kan met een voorbeeld uitleggen dat mijn identiteit niet uit één kenmerk, maar uit meerdere kenmerken bestaat.

¨

¨

Ik kan met een voorbeeld uitleggen dat mijn identiteit niet mijn hele leven lang door dezelfde kenmerken bepaald zal worden.

¨

¨

Ik kan voorbeelden geven van hoe andere culturen en andere landen het leven in België beïnvloed hebben.

¨

¨

Ik ken de symbolen van Vlaanderen (vlag, feestdag, lied).

¨

¨

Ik ken de symbolen van België (vlag, feestdag, lied).

¨

¨

Ik ken de symbolen van Europa (vlag, feestdag, lied).

¨

¨

Ik kan ontbrekende informatie vlot opzoeken op het internet.

¨

¨

Ik kan samenwerken per twee of in een groep.

¨

¨

Checklist

We willen graag dat je vorderingen maakt en dat je reflecteert op je taken en leert uit feedback.

Elk hoofdstuk eindigt met een checklist. Het is een hulpmiddel om zelf zicht te krijgen of je de doelen, waaraan we in het hoofdstuk gewerkt hebben, al dan niet onder de knie hebt.

2

Handig voor onderweg In de loop van elk hoofdstuk word je ondersteund door een aantal hulpmiddelen.

Moeilijke woorden worden uitgelegd in een begrippenkader. Die woorden springen extra in het oog door de stippellijn. Je vindt die woorden ook achteraan terug in de woordenlijst.

Onverdraagzaamheid: je aanvaardt niet dat anderen zich anders gedragen of anders denken dan jij.

Woordenlijst

HOOFDSTUK 2: Wie ben iK?

THEMA A - IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Een stap in het onbekende Woord

Verklaring

bodyshaming

1 Online negatieve opmerkingen geven op iemands uiterlijk of lichaam, vaak met het doel de persoon in kwestie belachelijk te maken.

2 Het feit dat je je gaat schamen voor je eigen lichaam omwille van die opmerkingen en omdat je het vergelijkt met het ideaalbeeld op social media.

de groepsdruk

Sociale druk die een groep bewust of onbewust uitoefent op iemand om zijn/haar gedrag te veranderen zodat het overeenkomt met het gedrag van de groep.

onzeker

Niet goed weten wat je moet doen.

het zelf­ vertrouwen

Een gevoel van eigenwaarde, het vertrouwen van een persoon in zichzelf in dat wat hij of zij kan of is.

In je eigen woorden

In de woordenlijst vind je alle onderlijnde woorden terug, alfabetisch gerangschikt per thema. In de laatste kolom kun je ook nog in je eigen woorden de begrippen verklaren.

Zijn er nog moeilijke woorden die niet in de lijst staan?

Voeg ze gerust zelf toe.

Hoofdstuk 2: Wie ben ik?

Woord

184

Verklaring

de cultuur

Alle gewoonten en (gedrags)regels die bij een volk of een bevolkingsgroep horen.

de diversiteit

In onze samenleving leven mensen samen die onderling veel van elkaar verschillen wat betreft huidskleur, geloof, opleiding, eetgewoonten, feestgewoonten …

dynamisch

Veranderlijk

geadopteerd (adopteren)

Een kind dat niet van jou is, erkennen als je eigen kind door middel van een adoptie.

de hymne

Het volkslied. Een nationaal lied van een land. Lied dat bij een land hoort.

de identiteit

Alle kenmerken samen die maken wie jij bent.

de lofzang

Het loflied. Een lied dat bewondering uitdrukt voor iets of iemand.

de nationaliteit

Het land waartoe je behoort.

de nationaliteits­ verklaring

Een aanvraag die je als meerderjarige kunt doen om je nationaliteit om te laten zetten naar de Belgische nationaliteit.

de naturalisatie

Je ruilt je nationaliteit in voor die van een ander land.

Naturalisatie als Belg is enkel mogelijk als je niet via een nationaliteitsverklaring Belg kunt worden.

In je eigen woorden

Woordenlijst

In een chatbox ga je in groepjes of met de hele klas een gesprek voeren over een bepaalde stelling. Het is de bedoeling dat je luistert naar elkaars mening en leert hoe anderen denken.

CHATBOX Bespreek dit met een andere klasgenoot.

Is je klasgenoot het met je eens of niet? Leg uit.

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg: Het luisterfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Het beeldfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Mavo & ik

Groepswerk

6 |

STARTEN MET Mavo & ik

Je oefent je ICT-vaardigheden.

Je vindt online extra (ondersteunend) materiaal.

Deze opdrachten zijn een extra verdieping of bieden een extra uitdaging.

43

IK ALS PERSOON

INHOUD THEMA A: IK ALS PERSOON Hoofdstuk 1: Een stap in het onbekende

11

De eerste schooldag 11 Gedrag, gevoelens en gedachten 12 Bodyshaming 13 Schoolreglement en afspraken 15 Denk na over feiten die je zelfvertrouwen geven of onzeker maken 16 Julan heeft een probleem 17 Mag dat?

19 Evalueer jezelf 20 Hoofdstuk 2: Wie ben ik?

21

Klasbingo 21 Respect voor elkaars diversiteit 23 Diversiteit aan tafel 24 Diversiteit in taal 26 Nationaliteit 28 Symbolen en hun betekenis 29 Nationale symbolen 31 Identiteit 37 De verschillende onderdelen van een identiteit ontdekken en begrijpen 39 Nog meer symbolen 41 Evalueer jezelf 43 Hoofdstuk 3: Over inkomsten en uitgaven

44

Jongeren hebben inkomsten 44 Niet iedereen heeft dezelfde inkomsten 44 Wat zijn jouw inkomsten? 46 Jongeren hebben ook uitgaven 48 Jongens en meisjes hebben andere uitgaven 51 Ook gezinnen hebben inkomsten en uitgaven 52 Inkomsten en uitgaven van een gezin 54 De inkomsten en uitgaven van Mila 55 Inkomsten en uitgaven binnen een budget 56 Evalueer jezelf 57

10

THEMA A: IK ALS PERSOON

IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN

INHOUD THEMA B: IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN Hoofdstuk 4: Samenleven gaat niet vanzelf Samenleven op school en daarbuiten Het kan ook anders Je kent me niet, maar je weet al wat je van me vindt Over vooroordelen en stereotypering Vooroordelen leiden tot onverdraagzaamheid en discriminatie Van vooroordelen naar plagen of pesten Wat kun je eraan doen?

Machtsmisbruik en groepsdruk Gepaste reacties Waarover gaat het? En hoe los je het op?

Evalueer jezelf Hoofdstuk 5: Mijn keuze, of toch niet?

Wat je koopt, beslis je niet altijd zelf Weet jij waardoor je aankopen beïnvloed worden?

De invloed van reclame op onze keuzes Reële en gecreëerde behoeften Je koopgedrag van dichtbij bekeken Soorten keuzes Soorten gedrag Rationeel, emotioneel of intuïtief?

Mijn aankoopgedrag wordt beïnvloed door …

Evalueer jezelf Hoofdstuk 6: Democratisch of autoritair?

Inspraak of niet?

Van veel tot geen inspraak Inspraak op school Vrijheid en gelijkheid, maar niet overal Over fusiegemeenten en deelgemeenten Van gemeente tot provincie Gewesten en gemeenschappen vormen één land De rol van de EU Democratisch of autoritair?

Van gemeente tot EU Evalueer jezelf

60

THEMA B: IK EN MIJN RELATIE MET ANDEREN

61 61 62 63 64 66 67 68 69 70 71 74

75 75 77 78 79 81 82 84 85 86 89

90 90 90 92 94 95 99 102 105 106 107 108

IK EN DE WERELD

INHOUD THEMA C: IK EN DE WERELD Hoofdstuk 7: Over betrouwbaarheid en fake news Leg jij het verband?

Wat een kaart je vertelt De wereldkaart Feit, mening of argument?

Fake news Betrouwbaarheid, bruikbaarheid en correctheid Actua beoordelen Waar is het gebeurd?

Analyseer een beeldfragment Evalueer jezelf Hoofdstuk 8: Vroeger en nu, hier en elders

111 111 111 113 116 120 122 123 124 125 127

128

Opa, was vroeger echt alles veel beter?

Wonen door de eeuwen heen Het leven vroeger en nu in beeld Eten door de eeuwen heen Het gras is niet groener aan de overkant Meisjes elders Wat eten we zoal?

Evalueer jezelf

128 129 132 138 142 147 149 151

Hoofdstuk 9: Historische periodes en hun kenmerken

152

Ver weg, maar toch dichtbij 152 Historische periodes 153 Tijdlijn 154 Historische periodes en hun kenmerken 154 Situeren op een tijdlijn 159 Alles op zijn tijd 161 Een maatschappij in standen 164 Op bezoek bij de Grieken en de Romeinen 165 De kenmerken van de historische periodes 167 Je leven wordt bepaald door …

168 Evalueer jezelf 169 Hoofdstuk 10: Kunst en cultuur

170

Wat is kunst?

170 Kunstvormen 171 Kunst is van alle tijden 172 Muziek door de tijden heen 174 Mode 177 Cultuuruitingen 179 Jouw kunstwerk?

181 Evalueer jezelf 182

110

THEMA C: IK EN DE WERELD