Hoofdstuk 5 Behandelingsmodaliteiten

Hoofdstuk 5 Behandelingsmodaliteiten

Michiel Daem, Hanne De Moor, Isabelle De Wispelaere, Wendy De Vos, Elsie Decoene, Eva Pape, Sven Reymenants, Isabel Vlerick

Na het vaststellen van de diagnose wordt er een behandelingsplan opgesteld. Omdat dit vaak uit een combinatie van therapieën bestaat, is het van groot belang dat het plan multidisciplinair wordt besproken en vastgelegd. Dit gebeurt doorgaans in een MOC (multidisciplinair oncologisch consult). Het behandelingsplan is afhankelijk van de ziekte en van patiëntgebonden factoren zoals leeftijd, algemene toestand, comorbiditeiten, wens van de patiënt … We onderscheiden globaal drie behandelingsmodaliteiten.

1 Chirurgie; 2 Radiotherapie; 3 Antitumorale middelen.

Elke behandelingsmodaliteit omvat meerdere toepassingen, diverse toedieningsvormen en kan uiteenlopende bijwerkingen veroorzaken. Men kan elke behandeling individueel of gecombineerd toedienen. Welke behandeling(en) men uiteindelijk kiest, hangt vooral af van het ziektestadium en het type tumor. Het doel van het combineren van behandelingen is de kans op genezing te vergroten door een beter therapeutisch effect te induceren.

Het principe van het combineren van behandelingen met verschillend werkingsmechanismen is dat ze aanvullend en/of synergetisch werken. Synergie betekent dat het effect van A+B groter is dan de som van het effect van de behandelingen apart. Bij concomitante therapie dient men bijvoorbeeld twee of meer behandelingsmodaliteiten (bijna) gelijktijdig toe.

Een belangrijk aandachtspunt voor verpleegkundigen is het effect van gecombineerde behandelingen op de levenskwaliteit van de patiënt. Gecombineerde behandelingen kunnen een verhoogde kans op acute en laattijdige bijwerkingen veroorzaken. De neveneffecten van de afzonderlijke behandelingen worden immers vaak versterkt als ze gecombineerd worden. Het verhogen van de kans op genezing mag niet ten koste gaan van een drastische vermindering van de levenskwaliteit. Het antitumorale effect moet dus groter zijn dan het negatieve effect van de bijwerkingen van een gecombineerde behandeling.

Per behandelingsmodaliteit gaan we dieper in op haar situering, toepassingen, bijwerkingen en mogelijke combinaties met andere behandelingsmodaliteiten. Centraal bij de bespreking van de behandelingsmodaliteiten staan de verpleegkundige taken of interventies die per modaliteit kunnen variëren.