GENEL VİROLOJİ KİTABI (Genişletilmiş 2. Baskı)

g16g= 9LURORML ELOLPL EDรบ G|QGย Uย Fย ELU Kร ]OD JHQLรบOHPH\H GHYDP HWPHNWHGLU %X DODQGDNL JHOLรบPHOHULQ RNX\XFXODUD X\JXQ ELU GLOOH DNWDUร OPDVร NDGDU Jย Q FHO ELOJLOHULQ 7ย UNoH RODUDN ELOLP YH HรทLWLP FDPLDPร ]D ND]DQGร Uร OPDVร GD VRQ GHUHFH |QHPOLGLU %X JD\UHWOH KD]ร UODQDQ *HQHO 9LURORML NLWDEร Qร Q LON EDVNร Vร \ร Oร QGD \DSร OPร รบWร *HUHN HรทLWLP JHUHNVH EDรบYXUX ND\QDรทร RODUDN NDEXO J|UHQ EX NLWDS ELUoRN IDNย OWHGH GHUV NLWDEร RODUDN WDNLS HGLOPH\H EDรบODQPร รบ Wร U gรทUHQFLOHULPL]H YH PHVOHNWDรบODUร PD E|\OH ELU ND\QDรทร |] GLOLPL]GH VXQD ELOPHN PHVOHN KD\DWร PGDNL HQ |QHPOL ND]DQร Pร P ROGX .LWDEร Q LON EDVNร Vร QGDQ LWLEDUHQ GLO NRQXVXQGD KDVVDVL\HW J|VWHUPHPL]H UDรทPHQ ELOLPVHO WHULPOHULQ 7ย UNoH NDUรบร Oร NODUร Qร Q WDP RODUDN \HUOHรบPHPLรบ RO PDVร \OD LOJLOL Vร Nร QWร ODU KDOD GDKD GHYDP HWPHNWHGLU .LWDEร Q ED]ร E|Oย POHULQ GH EXQXQ KLVVHGLOHFHรทLQL WDKPLQ HGL\RUXP $QFDN Gย Q\DGDNL Eย Wย Q GLOOHUGH EHQ]HU VRUXQODU \DรบDQGร รทร Qร GD J|] |Qย QGH EXOXQGXUPDN JHUHNLU *HQHO 9LURORML NLWDEร Qร Q EDVNร Vร LoHULN YH IRUPDW RODUDN ROGXNoD JHQLรบ GHรทLรบLNOLNOHUOH KD]ร UODQGร %|Oย P LoHULNOHUL Jย QFHOOHQLS JHQLรบOHWLOLUNHQ \D]ร P KDWDODUร GD Gย ]HOWLOGL $\Uร FD OLVDQV |รทUHQFLOHULQLQ WDNLELQL NROD\ODรบWร UPDN DPD Fร \OD GHULQ ELOLPVHO ELOJLOHU D\Uร ODUDN \HรบLO UHQNOL ELOJL NXWXODUร QGD VXQXOGX 'ROD\ร Vร \OD OLVDQV Gย ]H\LQGH HรทLWLP DODQ |รทUHQFLOHULQ EX E|Oย POHUGHQ PXDI WXWXOPDVร X\JXQ RODFDNWร U gQ SODQD oร NDUร ODFDN KDWร UODWร Fร YH WDPDPOD\ร Fร ELO JLOHU LVH PDYL oHUoHYH LoHULVLQGH KD]ร UODQDQ ELOJL NXWXODUร QGD VXQXOGX %|\OH FH NLWDEร Q GDKD YHULPOL YH GR\XUXFX ELU รบHNLOGH NXOODQร ODELOPHVL KHGHร HQGL <RรทXQ HPHN YHULOHUHN KD]ร UODQDQ *HQHO 9LURORML NLWDEร Qร Q OLVDQV YH OLVDQVย VWย |รทUHQFLOHUL LOH ELUOLNWH YLURORML DODQร QGD oDOร รบDQ DUDรบWร UPDFร ODUD YH GRoHQWOLN Vร QDYร QD KD]ร UODQDQ DGD\ODUD GD ID\GDOร RODFDรทร Qร ย PLW HGL\RUXP %X YHVLOH LOH HรทLWLP YH PHVOHN KD\DWร PGD NDWNร Vร RODQ DLOH IHUWOHULPH KRFDODUร PD YH PHVOHNWDรบODUร PD WHNUDU รบย NUDQODUร Pร VXQX\RUXP .LWDEร Q WDVKLK oDOร รบPDODUร QGD NDWNร VDรทOD\DQ GRNWRUD |รทUHQFLP (GD %DOGDQ gQHUยถH GH WHรบHN Nย U HGHULP <DUDUOร ROPDVร GLOHรทL\OHยซ .DGLU <HรบLOEDรท 2FDN %XUVD

%DVNร Qร Q gQV|]ย 0RGHUQ YLURORML \ย ]\ร OGDQ ELUD] GDKD X]XQ JHoPLรบH VDKLS RODQ ELU EL OLP DODQร Gร U *HoHQ EX Vย UH\H NDUรบร Q YLURORML DODQร QGDNL ELOJLOHU Kร ]Oร ELU รบH NLOGH JHQLรบOHPH\H YH Vย UHNOL GHรทLรบPH\H GHYDP HWPHNWHGLU 0HYFXW ELOJLOHULQ Vย UHNOL \HQLOHQPHVL EX DODQGDNL ND\QDNODUร Q GD Jย QFHO ELOJLOHUOH GRQDWร ODUDN KD]ร UODQPDVร Qร JHUHNWLULU *HQHO 9LURORML NLWDEร EX JD\UHWOH \ROD oร Nร ODUDN YL URORML DODQร QGD OLVDQV YH OLVDQVย VWย HรทLWLP DODQ |รทUHQFLOHUH KHP ELU GHUV QRWX KHP GH EDรบYXUX ND\QDรทร RODFDN รบHNLOGH KD]ร UODQPร รบWร U 'LOLPL]GH NDUรบร Oร รทร RODQ WHULPOHU NLWDS PHWQLQGH Pย PNย Q ROGXรทXQFD 7ย UNoH NDUรบร Oร NODUร \OD NXO ODQร OPร รบWร U $QFDN KHQย ] GLOLPL]GH NDUรบร Oร รทร WDP RODUDN \HUOHรบPHPLรบ ELUoRN YLURORML WHULPLQLQ EXOXQPDVร QHGHQL\OH EXQODUร Q RULMLQDO รบHNOLQLQ 7ย UNoH RNX QXรบOD NXOODQร Pร ]RUXQOX ROPXรบWXU 7RSODP RQ ELU E|Oย PGHQ ROXรบDQ EX NLWDSWD E|Oย POHU Pย PNย Q ROGX รทXQFD NRQX ED]ร QGD YH ELUELULQL WDPDPOD\DFDN ELU Gย ]HQ LoLQGH KD]ร UODQPD\D oDOร รบร OPร รบWร U .LWDSWD \HU YHULOPH\HQ ODERUDWXYDU X\JXODPD NRQXODUร LVH 8OX GDรท hQLYHUVLWHVL 9HWHULQHU )DNย OWHVL WDUDIร QGDQ EDVร Pร \DSร ODQ 9LURORML /DERUDWXYDU 8\JXODPDODUร GHUV QRWODUร QGD \D\ร QODQPร รบWร U *HQHO 9LURORML NLWDEร Qร Q LON EDVร Pร Qร Q \DSร Oร \RU ROPDVร QHGHQL\OH ED]ร HNVLNOHU YH J|]GHQ NDoDQ KDWDODU YDUVD KRรบ J|Uย \OH NDUรบร ODQPDVร Qร GLOL\RUXP รนย SKHVL] EX NRQXGDNL \DSร Fร NDW Nร ODU GDKD VRQUDNL EDVร PODU LoLQ \DUDUOร RODFDNWร U 7DNGLU HGLOHFHรทL ย ]HUH ELU NLWDEร Q KD]ร UODQPDVร EDVร OPDVร YH RNX\X FXODUD XODรบWร Uร OPDVร ROGXNoD ID]OD HPHN JHUHNWLUHQ ]DKPHWOL ELU Vย UHoWLU %X Vย UHoWHNL VDEร U YH KRรบJ|Uย OHUL LoLQ HรบLPH YH oRFXNODUร PD EHQL ]RU รบDUWODUGD \HWLรบWLUHQ VHYJLOL DQQHP YH EDEDP LOH ELUOLNWH HรทLWLP KD\DWร PGD GROGXUXOD PD] ELU \HUL RODQ DPFDP &RรบNXQ <HรบLOEDรทยถD รบย NUDQODUร Pร VXQX\RUXP $\Uร FD NLWDEร Q Gย ]HOWPH DรบDPDVร QGDNL NDWNร ODUร QHGHQL\OH $UDรบ *|U 3HOLQ 7XQFHU YH $UDรบ *|U *L]HP $OSD\ยถD GD WHรบHNNย U HGHULP .DGLU <HรบLOEDรท .DVร P %XUVD

รธdรธ1'(.รธ/(5 6D\ID No %|Oย P

%|Oย P

%|Oย P

%|Oย P

%|Oย P

9LUXVODUร Q .|NHQL YH 9LURORML %LOLPLQLQ *HOLรบLPL *LULรบ

9LUXVODUร Q +D\DWร Pร ]GDNL <HUL

9LUXVODUร Q .|NHQL

9LURORMLQLQ 7DULKVHO *HOLรบLPL

9LUXVODUร Q <DSร Vร YH *HQHO g]HOOLNOHUL 9LUXVODUร Q <DSร Vร YH %ย \ย NOย รทย

9LUXVODUร Q 0RUIRORMLN <DSร Vร

9LUXVODUร Q .LP\DVDO <DSร Vร 9LUXVODUร Q )L]LNVHO YH .LP\DVDO (WNLOHUH 'X\DUOร Oร รทร 9LUXVODUร Q 6ร Qร ร DQGร Uร OPDVร

9LUXVODUGD 6ร Qร ร DQGร UPD YH $GODQGร UPD

6XEYLUDO $MDQODU

gQHPOL 9LUXV $LOHOHUL YH *HQHO g]HOOLNOHUL

9LUXVODUGD dRรทDOPD 9LUXV dRรทDOPD 6LNOXVX

9LUDO 1ย NOHLN $VLW 5HSOLNDV\RQ 6WUDWHMLOHUL 7UDQVNULSVL\RQ 6RQUDVร รธรบOHPOHU 9LUDO P51$ VHQWH]L 9LUDO 3URWHLQOHULQ 6HQWH]L 7UDQVODV\RQ

7UDQVODV\RQ 6RQUDVร รธรบOHPOHU

9LUXV dRรทDOPDVร Qร Q 'XUGXUXOPDVร

9LUXVODUGD *HQHWLN 'HรทLรบLP 9LUXVODUGD *|Uย OHQ *HQHWLN 'HรทLรบLPOHU 9LUXVODU $UDVร QGD *HQHWLN 2OPD\DQ 'HรทLรบLPOHU

*HQHWLN 'HรทLรบLPOHULQ 9LUDO (QIHNVL\RQODUD (WNLOHUL 9LUXVODUGD (YULP %|Oย P

%|Oย P

%|Oย P

%|Oย P

9LUXVODUร Q hUHWLOPHVL 'HQH\ +D\YDQODUร

(PEUL\ROX <XPXUWDODU

+ย FUH .ย OWย UOHUL

9LUXVODUร Q 7LWUDV\RQX

9LUXV .RQDN +ย FUH รธOLรบNLOHUL 9LUXV +ย FUH รธOLรบNLOHUL +ย FUHOHUGH 9LUXV hUHPHVLQH %DรทOร 'HรทLรบLNOLNOHU 9LUXVODUร Q +ย FUHOHU $UDVร QGD 1DNOL

9LUDO <DSร ODUร Q +ย FUH รธoLQGH 7Dรบร QPDVร

*HQRP รธQWHJUDV\RQX

$SRSWR]LV 3URJUPOร +ย FUH gOย Pย

(QIHNWH +ย FUHOHUGHQ 6Doร OPD %|OJHOHUL

(QIHNWH +ย FUHOHUGHNL 'LรทHU 'HรทLรบLPOHU

9LUDO (QIHNVL\RQODUร Q (SLGHPL\RORMLVL 7HPHO (SLGHPL\RORMLN .DYUDPODU 9LUDO (QIHNVL\RQODUGD +DVWDOร N %HOLUOH\LFLOHUL 9LUXVODUร Q %XODรบPD <ROODUร

$UERYLUXVODU

9LUXVODUร Q 'RรทDGDNL 'HYDPOร Oร รทร

<HQL YH <HQLGHQ gQHP .D]DQDQ +DVWDOร NODU

9LUDO (QIHNVL\RQODUร Q 3DWRJHQH]L 9LUXVODUร Q 2UJDQL]PD\D *LULรบL

9LUXVODUร Q 2UJDQL]PDGD <D\ร OPD <ROODUร

+HGHI 'RNXODUD /RNDOL]DV\RQ 7URSL]P

9LUXVODUÕQ .RQDNoÕ 6DYXQPD 6LVWHPGHQ .RUXQPDVÕ +DVWDOÕN %HOLUWLOHULQLQ 2OXúPDVÕ

%|O P

%|O P

9LUXVODUÕQ 2UJDQL]PD 'ÕúÕQD 6DoÕOÕPÕ

9LUDO (QIHNVL\RQ 0RGHOOHUL 6SHVL¿N 'RNX YH 6LVWHPOHUGH 9LUDO 3DWRJHQH] 9LUXV 7 P|U øOLúNLVL

9LUXV 1HGHQOL 7HUDWRJHQH]LV

$QWLYLUDO øPPXQLWH øPPXQ 6LVWHP + FUHOHUL

9LUDO (QIHNVL\RQODUGD øPPXQ <DQÕW

9LUXVOD (QIHNWH + FUHOHULQ (OLPLQDV\RQX

9LUXVODUÕQ $QWLNRUODUOD 1|WUDOL]DV\RQX

5H HQIHNVL\RQ YH 6HNRQGHU øPPXQ <DQÕW

0XNR]DO øPPXQLWH

0DWHUQDO øPPXQLWH

$úÕUÕ 'X\DUOÕOÕN 5HDNVL\RQODUÕ

0RQRNORQDO $QWLNRUODU

9LUDO (QIHNVL\RQODUÕQ /DERUDWXYDU 7DQÕVÕ 9LURORMLN 7HúKLV $PDFÕ\OD gUQHNOHPH

9LURORMLN 7HúKLV <|QWHPOHUL

9LUXV 3DUWLN O Q Q 7HVSLWL

9LUXV ø]RODV\RQX YH øGHQWL¿NDV\RQX

9LUDO $QWLMHQOHULQ 7HVSLWL

9LUXVD 6SHVL¿N $QWLNRUODUÕQ 7HVSLWL

9LUDO 1 NOHLN $VLW 7HVSLWL

.D\QDNODU

øQGHNV

1. BÖLÜM 9LUXVODUÕQ .|NHQL YH 9LURORML %LOLPLQLQ *HOLúLPL *LULú 9LUXVODUÕQ +D\DWÕPÕ]GDNL <HUL 9LUXVODUÕQ .|NHQL 9LURORMLQLQ 7DULKVHO *HOLúLPL

/ 3DVWHXU

' ,ZDQRZVNL

9LUXVODUร Q .|NHQL YH 9LURORML %LOLPLQLQ *HOLรบLPL

3

*รธ5รธรน 9LURORML WHPHO RODUDN YLUXVODUร Q \DSร Vร Qร EL\RORMLVLQL YLUXV NRQDNoร LOLรบNLOH ULQL YH YLUXVODUร Q QHGHQ ROGXรทX KDVWDOร NODUร LQFHOH\HQ ELOLP DODQร Gร U 0RGHUQ DQODPGDNL YLURORML oDOร รบPDODUร \DNODรบร N \ร O |QFH 3DVWHXUยถย Q NXGX] YLUXVX\OD \DSWร รทร oDOร รบPDODUOD EDรบODPร รบWร U %X Vย UHoWH YLUXVODUOD LOJLOL |QHPOL ELU ELOJL ELULNLPL VDรทODQPร รบWร U %LUoRรทX NHรบLI QLWHOLรทL WDรบร \DQ EX ELULNLPLQ VDรท ODQPDVร QGD \ย ]\ร OGD GLรทHU ELOLP DODQODUร QGD |]HOOLNOH WHNQRORML DODQร QGD JHUoHNOHรบHQ LOHUOHPHOHULQ NDWNร ODUร GD Eย \ย NWย U 9LUXVODUD LOLรบNLQ PHYFXW ELOJLOHULPL] ELUoRN VRUXQXQ FHYDEร Qร YHUHELOPH VLQH NDUรบร Q ELU R NDGDU GD FHYDSODQPD\ร EHNOH\HQ VRUX ROGXรทXQX EHOLUWPHN JHUHNLU gUQHรทLQ YLUDO KDVWDOร NODUร Q WHGDYLVLQH LOLรบNLQ WDP DQODPร \OD HWNLOL ROD FDN \|QWHPOHU YH EDNWHULOHUGH ROGXรทX JLEL ELUGHQ ID]OD YLUXVD NDUรบร D\Qร DQGD HWNL HGHELOHFHN DQWLYLUDO LODoODU KHQย ] JHOLรบWLULOHELOPLรบ GHรทLOGLU %X VRUXQODUร Q WHPHOLQGH \DWDQ EDรบOร FD VHEHSOHU DรบDรทร GD Vร UDODQPร รบWร U L 9LUXVODUร Q GLรทHU PLNURRUJDQL]PDODUGDQ GDKD Nย oย N ROPDODUร YH ]R UXQOX RODUDN Kย FUH LoLQGH oRรทDOPDODUร LL dRรทDOPD \|QWHPOHULQLQ GLรทHU PLNURRUJDQL]PDODUGDQ IDUNOร ROPDVร KDWWD YLUXV DLOHOHUL DUDVร QGD ELOH |QHPOL IDUNOร Oร NODUร Q EXOXQPDVร LLL %D]ร YLUXVODUร Q Kย FUH LoLQGH \HUOHรบHUHN YH\D Kย FUH NURPR]RPODUร QD LQWHJUH RODUDN ODWHQW NDODELOPHVL LY g]HOOLNOH 51$ JHQRPXQD VDKLS YLUXVODUร Q \ย NVHN RUDQGD JHQHWLN GH รทLรบLPH XรทUD\DUDN Vย UHNOL IDUNOร ODรบPDVร YH \HQL YLUXV Wย UOHULQLQ RUWD\D oร NPDVร Y 9LUXVODUร Q \HQL FDQOร Wย UOHULQH DGDSWH RODELOPHVL YL $GDSWH ROGXรทX \HQL NRQDNoร ODUGD IDUNOร KDVWDOร N ROXรบWXUPD PHNDQL] PDODUร QD YH\D IDUNOร KDVWDOร N WDEORODUร QD QHGHQ RODELOPHVL รธQVDQOร N WDULKL EXODรบร Fร KDVWDOร NODUOD LOJLOL ELUoRN WUDMHGL LOH GROXGXU *Ho PLรบWH LQVDQ oLoHรทL YHED VDUร KXPPD Vร รทร U YHEDVร YH รบDS JLEL ELUoRN KDVWDOร N Wย P Gย Q\D\ร HWNLVL DOWร QD DODQ Eย \ย N HSLGHPLOHU รบHNOLQGH VH\UHWPLรบ YH |QHP OL ND\ร SODUD QHGHQ ROPXรบWXU g]HOOLNOH \\ RUWDODUร QGDQ LWLEDUHQ ยณHQIHNVL\|] KDVWDOร NODUยด DODQร QGDNL ELOJL ELULNLPLQLQ DUWPDVร DQWLEL\RWLNOHULQ NHรบยฟ YH GLรทHU WHGDYL YH NRQWURO \|QWHPOHULQGHNL LOHUOHPHOHU VD\HVLQGH ELUoRN HQIHNVL\|] KDV WDOร N NRQWURO DOWร QD DOร QDELOPLรบWLU %X \|QGHNL HQ EDรบDUร Oร oDOร รบPD LQVDQ oLoHรทL YLUXVXQXQ \ร Oร QGD \HU\ย ]ย QGHQ WDPDPHQ HUDGLNH HGLOPLรบ ROPDVร Gร U %X EDรบDUร GLรทHU EXODรบร Fร KDVWDOร NODUOD LOJLOL oDOร รบPDODU LoLQ GH FHVDUHW YHULFL ELU |U

4

*HQHO 9LURORML

QHN ROXรบWXUPXรบWXU %LUOHรบPLรบ 0LOOHWOHU *ร GD YH 7DUร P gUJย Wย )$2 YH 'ย Q\D +D\YDQ 6DรทOร รทร gUJย Wย 2,( ยฑ :RUOG 2UJDQLVDWLRQ IRU $QLPDO +HDOWK LรบELUOLรทL LOH \ย Uย Wย OHQ ยณ.ย UHVHO 6ร รทร U 9HEDVร (UDGLNDV \RQ 3URJUDPร ยด *5(3 *OREDO 5LQGHUSHVW 'ย Q\DGDQ (UDGLNH (GLOPLรบ (UDGLFDWLRQ 3URJUDPPH \ร Oร +D]LUDQ 9LUDO +DVWDOร NODU รธQVDQ oLoHรทL D\ร QGD WDPDPODQPร รบWร U 'ย Q\D 6DรทOร N gUJย 6ร รทร U YHEDVร Wย :+2 WDUDIร QGDQ RUJDQL]H HGLOHQ ยณdRFXN )HOFL (UDGLNDV\RQ 3URJUDPร ยด LVH EDรบDUร \OD Vย UGย Uย OPHNWHGLU $\Uร FD \LQH )$2 WDUDIร QGDQ .ย oย N UXPLQDQW YHEDVร KDVWDOร รทร Qร Q HUDGLNDV\RQXQD \|QHOLN oDOร รบPDODU EDรบODWร OPร รบ YH ELU VWUDWHML EHOJHVL *OREDO 6WUDWHJ\ )RU WKH &RQWURO DQG (UDGLFDWLRQ RI 335 KD]ร UODQPร รบWร U <LUPLQFL \ย ]\ร O YH VRQUDVร QGD ELUoRN VDOJร Q KDVWDOร N NRQWURO DOWร QD DOร Qร UNHQ \HQL YLUDO KDVWDOร NODUร Q RUWD\D oร NWร รทร YH\D ELOLP Gย Q\DVร QGD Dรทร UOร NOร Jย QGHP ROXรบWXUGXรทX GD J|Uย OPHNWHGLU %DรบWD $,'6 รธQVDQODUร Q HGLQVHO LP PXQ \HWPH]OLN VHQGURPX ROPDN ย ]HUH Vร รทร UODUร Q Vย QJHULPVL EH\LQ KDVWDOร รทร %6(

N|SHNOHULQ SDUYRYLUXV HQIHNVL\RQX LQVDQODUGD DWLSLN DNXW VROXQXP \ROX VHQG URPX 6$56 NXรบ JULEL \ย NVHN SDWRMHQLWHOL DYLDQ LQร XHQ]D YH 2UWDGRรทX VROX QXP VLVWHPL VHQGURPX 0(56 EX NDSVDPGD VD\ร ODELOHFHN |UQHNOHUGLU *HQHO RODUDN LQVDQODUร YH KD\YDQODUร HQIHNWH HGHQ YLUXVODU ยณKD\YDQ YL UXVODUร ยด RODUDN WDQร PODQร U $QFDN YLUXVODU LQVDQ YH KD\YDQODU Gร รบร QGD ELWNLOHU EDNWHULOHU PD\DODU PDQWDUODU DOJOHU PLNRSOD]PDODU YH SURWR ]RRQODUร GD HQ IHNWH HGHELOLUOHU %X NRQDNoร VLVWHPOHULQGH HQIHNVL\RQ ROXรบWXUGXรทX VDSWDQDQ ยถGHQ ID]OD YLUXV Wย Uย EXOXQPDNWDGร U 9รธ586/$5,1 +$<$7,0,='$.รธ <(5รธ 9LUXVODU Jย QOย N KD\DWร Pร ]GD GDKD oRN KDVWDOร N HWNHQL RODUDN Jย QGHPH JHOPHN WHGLU $QFDN YLUXVODUร Q Jย QGHOLN KD\DWร Pร ]D \DQVร \DQ ELUoRN ROD\GD LQVDQ HOL\OH YH \DUDUOร DPDoODUOD NXOODQร ODELOHQ EL\RORMLN ELU DUDo RODUDN GD J|UHY DODELOGL รทLQL ELOPHN JHUHNLU 'LรทHU ELU GH\LรบOH YLUXVODUร Q KD\DWร Pร ]D ROXPOX NDWNร ODUร GD EXOXQPDNWDGร U 9LUXVODUOD LOJLOL |QHPOL ELU GLรทHU NRQX GD EL\RORMLN VLODK YH EL\RWHU|UL]P DODQร QGD NXOODQร OPD SRWDQVL\HOLGLU $รบDรทร GDNL E|Oย POHUGH YLUXV ODUGDQ ELU DUDo RODUDN \DUDUODQDELOGLรทLPL] ED]ร DODQODU YH EL\RORMLN WHKGLW SR WDQVL\HOL Doร NODQPร รบWร U

9LUXVODUร Q .|NHQL YH 9LURORML %LOLPLQLQ *HOLรบLPL

5

9LUXVODUร Q 9HNW|U 2ODUDN .XOODQร Pร 5HNRPELQDQW '1$ WHNQRORMLVL EHOLUOL HQ]LPOHUOH NHVLOHQ '1$ E|OJHOHULQLQ EDรบND FDQOร Wย UOHULQLQ '1$ยถVร QD PRQWH HGLOHELOPHVLQH RODQDN WDQร PDNWDGร U %X Wย U X\JXODPDODU GLรทHU PLNURRUJDQL]PDODUGD ROGXรทX JLEL YLUDO Qย NOHLN DVLW OHUOH GH \DSร ODELOPHNWHGLU %|\OHFH ELU YLUXVXQ Qย NOHLN DVLGLQH \HQL ELU JHQ LODYH HGLOPHVL\OH YLUDO YHNW|U HOGH HGLOLU 9LUDO YHNW|UOHU WDรบร Gร รทร \HQL JHQOHUL HQIHNWH HWWLรทL Kย FUHOHUH YH\D FDQOร RUJDQL]PDODUD QDNOHWPHNWHGLU %X YLUXV Kย FUH LoLQGH oRรทDOร UNHQ VRQUDGDQ LODYH HGLOHQ JHQOHUL GH oRรทDOWDUDN NRGODGร รทร SURWHLQOHULQ VHQWH]LQH RODQDN VDรทODU %X GXUXP KHP LQ YLYR Yย FXW LoL KHP GH LQ YLWUR Yย FXW Gร รบร RUWDPODUGD |QHPOL DYDQWDMODU GRรทXUPDNWDGร U gUQHรทLQ EX \ROOD '1$ Dรบร ODUร Qร Q ย UHWLOHELOPHVL PLNUREL\HO ELU SURWHLQLQ EDรบND ELU PLNURRUJDQL]PD\D VHQWH] HWWLULOLS Dรบร RODUDN NXOODQร OPDVร ELUGHQ ID]OD PLN URRUJDQL]PD LoLQ D\Qร DQGD YH WHN YHNW|U '1$ LOH Dรบร ย UHWLOPHVL Pย PNย Q RODELOPHNWHGLU 9LUDO YHNW|U RODUDN HQ \D\Jร Q NXOODQร ODQ YLUXVODUGDQ ELULVL YDFFLQLD YLUXV $QNDUD VXรบXGXU 3R[YLULGDH DLOHVL 2UWKRSR[YLUXV JHQXVX

9DFFL QLD YLUXVX Eย \ย N ELU JHQRPD VDKLS ROPDVร JHQLรบ NRQDNoร VSHNWUXPXQXQ EXOXQPDVร YH ELUGHQ ID]OD JHQ E|OJHVLQLQ PRQWH HGLOHELOPHVL JLEL DYDQWDMODU VXQPDNWDGร U %X YLUXVOD \DSร ODQ Dรบร oDOร รบPDODUร DUDVร QGD UHNRPELQDQW NXGX] Dรบร Vร YH Vร รทร U YHEDVร Dรบร ODUร VD\ร ODELOLU 9HNW|U RODUDN \D\Jร Q ELU รบHNLOGH NXOODQร OPร รบ YLUXVODU DUDVร QGD EDFXOR YLUXVODU SDSLOORPDYLUXVODU KHUSHVYLUXVODU DGHQRYLUXVODU YH ED]ร ร DYLYLUXVODU EXOXQPDNWDGร U %|FHNOHUGH HQIHNVL\RQ ROXรบWXUDQ EDFXOR YLUXVODU YLUDO YHNW|U RODUDN ROGXNoD |QHPOL ELU \HUH VDKLSWLU %X YLUXVODU DUDFร Oร รทร LOH E|FHN Kย F UH Nย OWย UOHULQGH GHรทLรบLN KDVWDOร N HWNHQOHULQH DLW SURWHLQOHULQ VHQWH] HWWLULOPHVL Pย PNย QGย U %X SURWHLQOHU WHรบKLV WHGDYL YH DUDรบWร UPD DPDoOร RODUDN NXOODQร OD ELOPHNWHGLU $\Qร \ROOD YLUDO YH SDUD]LWHU KDVWDOร NODUOD ELUOLNWH ED]ร NDQVHU Wย UOH ULQH NDUรบร Dรบร ODU GD KD]ร UODQDELOPHNWHGLU 9LUXVODUร Q *HQ 7HGDYLVLQGH .XOODQร Pร *HQ WHGDYLVL Kย FUHOHUH \HQL ELU IRQNVL\RQ ND]DQGร UDELOPHN YH\D JHQRWLSLN IHQRWLSLN ELU DQRPDOL\L Gย ]HOWHELOPHN DPDFร \OD Gร รบDUร GDQ ELU Qย NOHLN DVLW SDU oDVร Qร Q DNWDUร OPDVร Qร LIDGH HGHU *HQHWLN PRGLยฟNDV\RQ RODUDN GD WDQร PODQDEL OHFHN EX ROD\ GDKD oRN LQVDQODUGD VRPDWLN Kย FUHOHULQ PRGLยฟNDV\RQX ย ]HULQH \RรทXQODรบPร รบWร U *ย Qย Pย ]GH JHQ WHGDYLVLQLQ EDรบOร FD KHGHยฟ RODUDN NDQVHU Kย F UHOHULQLQ HOLPLQH HGLOPHVL J|VWHULOHELOLU %XQXQ Gร รบร QGD JHQ WHGDYLVL LOH NDOร W VDO YH\D HGLQVHO ED]ร KDVWDOร NODUร Q WHGDYLVLQH GH RODQDN VDรทODQDELOPHNWHGLU gUQHรทLQ NLVWLN ยฟEURVLV KHPRยฟOL $ YH KHPRยฟOL % KDVWDOร NODUร ELU JHQ ย Uย Qย Qย Q

BÖLÜM 9LUXVODUÕQ <DSÕVÕ YH *HQHO g]HOOLNOHUL 9LUXVODUÕQ <DSÕVÕ YH % \ NO ÷ 9LUXVODUÕQ 0RUIRORMLN <DSÕVÕ 9LUXVODUÕQ .LP\DVDO <DSÕVÕ 9LUXVODUÕQ )L]LNVHO YH .LP\DVDO (WNLOHUH 'X\DUOÕOÕ÷Õ

9LUXVODUร Q <DSร Vร YH *HQHO g]HOOLNOHUL

25

1. Vรธ586/$5,1 <$3,6, 9( %h<h./hรถh 9LUXVODU EDNWHUL PDQWDU PLNRSODVPD ULNHWVL\D YH NODPLG\DODUOD ELUOLNWH HQ IHNVL\|] PLNURRUJDQL]PDODU DUDVร QGD \HU DOร U $QFDN YLUXVODUร Q EL\RORMLN |]HO OLNOHUL YH oRรทDOPD \|QWHPOHUL GLรทHU PLNURRUJDQL]PDODUGDQ IDUNOร Oร N J|VWHULU (Q EDVLW \DNODรบร POD YLUXVODUร ยณ]RUXQOX Kย FUH LoL SDUD]LWOHULยด RODUDN WDQร PODPDN Pย PNย QGย U $QFDN ULNHWVL\D YH NODPLG\DODUร Q GD VDGHFH Kย FUH LoL RUWDPODU GD oRรทDODELOPHOHUL QHGHQL\OH YLUXV WDQร Pร Qร Q GDKD VSHVLยฟN ELU รบHNLOGH JHQLรบOH WLOPHVL JHUHNLU 9LUXVODUร Q HQ |QHPOL |]HOOLNOHUL JHQHWLN PDWHU\DO RODUDN '1$ YH\D 51$ยถGDQ VDGHFH ELULVLQL EXOXQGXUPDODUร Gร U $\Uร FD HQHUML ย UHWLPL YH SUR WHLQ VHQWH]L LoLQ JHUHNOL RUJDQHOOHUH VDKLS ROPDPDODUร QHGHQL\OH oRรทDODELOPHN LoLQ FDQOร YH YLUXV Wย Uย QH GX\DUOร ELU Kย FUH\H LKWL\Do GX\DUODU %X |]HOOLNOHU GLNNDWH DOร QGร รทร QGD YLUXVODUร ยณHQHUML ย UHWLPL YH PDNURPROHNย O VHQWH]L LoLQ JHUHNOL RUJDQHOOHUL EXOXQPD\DQ WHN WLS Qย NOHLN DVLW WDรบร \DQ WHPHO RODUDN Qย NOHLN DVLW YH EXQX oHYUHOH\HQ SURWHLQ Nร Oร Iร QGDQ ROXรบDQ HQIHNVL\|] HWNHQOHUยด RODUDN WDQร POD\DELOLUL] 9LUXVODUOD GLรทHU PLNURRUJDQL]PDODUร D\ร UDQ EDรบOร FD |]HOOLNOHU 7DEOR ยถGH YHULOPLรบWLU 7DEOR 9LUXVODU YH GLรทHU ED]ร PLNURRUJDQL]PDODUร Q NDUรบร ODรบWร UPDOร |]HOOLNOHUL 9LUXV

*

%DNWHUL

0LNRSODVPD

5LNHWVL\D

.ODPLG\D

%R\XW QPยถGHQ Nย oย N *

+

r

r

&DQVร ] RUWDPGD ย UHPH

รธNL\H E|Oย QHUHN oRรทDOPD

'1$ YH 51$ยถQร Q ELUOLNWH EXOXQPDVร

)RQNVL\RQHO ULER]RP YDUOร รทร

$QWLEL\RWLNOHUH GX\DUOร Oร N

รธQWHUIHURQD GX\DUOร Oร N

+

%D]ร PLNRSOD]PD YH NODPLG\D Wย UOHUL QPยถGHQ GDKD Nย oย NWย U

9LUXVODUร Q Eย \ย NOย NOHUL ELULP RODUDN QDQRPHWUH QP P FLQVLQ GHQ LIDGH HGLOLU (VNL ND\QDNODUGD EX ELULP PLOLPLNURQ PP PP P

RODUDN GD J|VWHULOPHNWHGLU *HQHO RODUDN YLUXVODU QP DUDVร QGD GHรทLรบHQ Eย \ย NOย NOHUH VDKLSWLUOHU +D\YDQ YLUXVODUร DUDVร QGD ELOLQHQ HQ Nย oย N ER\XWD

26

*HQHO 9LURORML

VDKLS YLUXV SDUWLNย Oย FLUFRYLUXVODUD DLW ROXS QP oDSร QGDGร U (Q Eย \ย N YLUXV SDUWLNย Oย LVH SR[YLUXVODUGD [ QP EXOXQPDNWDGร U )LORYLUXVODU (EROD YH 0DUEXUJ YLUXVODUร LVH Vร UD Gร รบร LSOLNVL ELU PRUIRORML VHUJLOHUOHU %X YLUXVOD Uร Q ER\XWODUร [ QP NDGDUGร U %X YLUXVODUร Q LSOLNVL \DSร Vร NHQGL ย ]HULQH NDWODQPDODU J|VWHUGLรทL LoLQ HOHNWURQ PLNURVNREXQGD GDKD Nย oย N ER\XWOX J| Uย Oย UOHU

Bitki hรผcr eleri

Hayvan hรผcreleri

Poxvirus Bakteriler

Viruslar

Proteinler

Kรผรงรผk molekรผller

Atom

Iล ฤฑk mikroskobu Elektron mikroskobu

รนHNLO 9LUXVODU YH GLรทHU Nย oย N PROHNย OOHULQ NDUรบร ODรบWร UPDOร Eย \ย NOย NOHUL %ย \ย NOย รทย QPยถGHQ GDKD Nย oย N ROPDVร QHGHQL\OH YLUXVODU DQFDN HOHNWURQPLNURVNREX\OD J|Uย QWย OHQHELOLU 'DKD Nย oย N \DSร ODUร Q LQFHOHQHELOPHVL LoLQ ; ร รบร QODUร QD YH\D Qย NOHDU PDQ\HWLN UH ]RQDQV 105 \|QWHPLQH LKWL\Do GX\XOXU )OLQW YH DUNยถGDQ

9LUXVODU &DQOร Pร Gร U" 9LUXVODUร Q Kย FUH LoL RUWDPODUGD NHQGLQH KDV UHSOLNDV\RQ IDDOL\HWOHULQL JHUoHNOHรบWLULUNHQ Kย FUH Gร รบร RUWDPODUGD LQHUW GXUXPGD ROPDVร QHGHQL\OH FDQOร ROPDGร รทร Qร LOHUL Vย UHQOHU GH EXOXQPDNWDGร U %X \DNODรบร Pร Q WHPHOLQGH YLUXVODUร Q \DSร Vร QGD ULER]RP YH PLWRNRQGUL JLEL RUJDQHOOHULQ EXOXQPDPDVร \DWPDNWDGร U 8]XQ \ร OODUGร U GHYDP HGHQ EX WDUWร รบPDQร Q HQ L\L FHYDEร EDรบND ELU PLNURRUJDQL]PD RODQ EDNWHULOHU ย ]HULQGHQ |UQHNOHPH \ROX\OD YHULOHELOLU %DNWHULOHULQ ELU E|Oย Pย Yย FXW Gร รบร QGD VSRU IRUPXQD G|Qย รบHUHN X]XQ \ร OODU HQIHNWLYLWHVLQL PXKDID]D HGHELOPHNWHGLU %X DรบDPDGDNL EDNWHULOHU GH Wร SNร YLUXVODU JLEL LQHUW YD]L\HWWHGLU 'ROD\ร Vร \OD JHQHO NDEXO J|UGย รทย รบHNOL\OH YLUXVODUร Q FDQOร ROGXรทX GHรทHUOHQGLULOPHOLGLU

9LUXVODUOD EDNWHULOHU DUDVร QGDNL EDรบOร FD IDUNOร Oร NODUร EDรบOร N DOWร QGD WRS ODPDN Pย PNย QGย U hUHPH RUWDPร 9LUXVODU VDGHFH Kย FUH LoL FDQOร RUWDPODUGD ย UH\HELOLUOHU %DNWHULOHU LVH KHP FDQOร KHP GH FDQVร ] RUWDPODUGD ย UHPH \HWHQHรทLQH VD

BÖLÜM 9LUXVODUÕQ 6ÕQÕÀDQGÕUÕOPDVÕ 9LUXVODUGD 6ÕQÕÀDQGÕUPD YH $GODQGÕUPD 6XEYLUDO $MDQODU gQHPOL 9LUXV $LOHOHULQLQ *HQHO g]HOOLNOHUL

9LUXVODUร Q 6ร Qร ร DQGร Uร OPDVร

61

9รธ586/$5'$ 6,1,)/$1',50$ 9( $'/$1',50$ 9LURORML oDOร รบPDODUร Qร Q \HQL EDรบODGร รทร G|QHPOHUGH YLUXVODU ยฟOWUH VLVWHPOHUL LOH EDNWHULOHUGHQ D\Uร ODQ PLNURRUJDQL]PDODU RODUDN Vร Qร ร DQGร Uร OPร รบWร 6RQUDNL G|QHPOHUGH YLUXV Vร Qร ร DQGร UPDVร QGD YLUXVXQ QHGHQ ROGXรทX SDWRMHQLN HWNLOHU YH HQIHNWH HWWLรทL NRQDNoร Wย UOHUL HVDV DOร QPร รบWร U .RQDNoร Wย UOHULQH J|UH KD\ YDQ YLUXVODUร LQVDQ YLUXVODUร YH ELWNL YLUXVODUร SDWRMHQLWH YH WURSLVPXV HVD Vร QD J|UH LVH SQ|\PRWURS KHSDWRWURS OHQIRWURS YE Vร Qร ร DQGร UPD Gย ]HQOHUL รบHNLOOHQGLULOPLรบWLU 9LUXVODUร Q DGODQGร Uร OPDVร QGD LVH GDKD oRN YLUXVXQ QHGHQ ROGXรทX KDVWDOร N WDEORODUร |QH oร NPร รบWร U dRFXN IHOFL YLUXVX EXQXQ WLSLN ELU |UQHรทLGLU *ย Qย Pย ]GH EX WDQร POD PDODUร Q Eย \ย N ELU oRรทXQOXรทX EHOLUOL +D\YDQODUร YH LQVDQODUร HQIHNWH ELU JUXS YLUXVX LIDGH HWPHGH NXOOD HGHQ YLUXVODU KD\YDQ YLUXVODUร DQLPDO YLUXVHV RODUDN DGODQGร Uร Oร U Qร OPD\D GHYDP HWPHNWHGLU gUQHรทLQ KD\YDQODU YH LQVDQODUGD HQIHNVL\RQ ROXรบWXUDQ YLUXV Wย UOHUL JHQHO ELU \DNODรบร P RODUDN ยณ+D\YDQ 9LUXVODUร ยด $QLPDO 9LUXVHV NDYUDPร LOH LIDGH HGLOLUNHQ VLQGLULP VLVWHPL HQIHNVL\RQXQD \RO DoDQ YLUXV Wย UOHUL ยณHQWHULN YLUXVODUยด RODUDN WDQร PODQDELOPHNWHGLU 9LUXV Vร Qร ร DQGร UPDVร QGD ยถOX \ร OODUGDQ LWLEDUHQ ยฟ]LNVHO NLP\DVDO YH \DSร VDO |]HOOLNOHU GLNNDWH DOร QPร รบ YH ยถOL \ร OODUGDQ VRQUD EHOLUOL NXUDOODU X\ JXODQPD\D EDรบODQPร รบWร U %X DPDoOD \ร Oร QGD 8OXVODUDUDVร 9LUXV 7DNVRQR PL .RPLWHVL ,&79 NXUXOPXรบWXU %X G|QHPGHQ VRQUD YLUXVODUร Q UHVPL RODUDN DGODQGร Uร OPDVร YH Vร Qร ร DQGร Uร OPDVร QD LOLรบNLQ oDOร รบPDODUร EX NRPLWH ย VWOHQPLรบWLU .RPLWH SHUL\RGLN RODUDN WRSODQPDNWD YH JHOLรบPHOHU ร รบร รทร QGD YLUXV WDNVRQRPLVL QL J|]GHQ JHoLUPHNWHGLU 9LUXVODUร Q Vร Qร ร DQGร Uร OPDVร QGD YLULRQ YH Qย NOHLN DVLGH DLW |]HOOLNOHUOH ELUOLNWH ยฟ]LNVHO NLP\DVDO EL\RORMLN YH DQWLMHQLN |]HOOLNOHU GH GLNNDWH DOร QPDNWDGร U %XQODU DUDVร QGD Vร UDVร \OD YLUDO JHQRPD DLW |]HOOLNOHU YLUDO oRรทDOPD VWUDWHMLOHUL YH YLULRQD DLW \DSร VDO |]HOOLNOHU HQ |QHPOL \HUL DOPDNWDGร U 9LUXV Vร Qร ร DQGร UPDVร QGD NXOODQร ODQ EDรบOร FD |]HOOLNOHU รบXQODUGร U

9LUDO JHQRP |]HOOLNOHUL D 1ย NOHLN DVLW WLSL 51$ YH\D '1$

E 7HN YH\D oLIW LSOLNoLNOL ROXรบX VV GV

F 1ย NOHLN DVLW IRUPX OLQHDU YH\D VLUNย OHU

G 1ย NOHLN DVLWLQ SRODULWHVL YH\D SRODULWHOL

H 6HJPHQW VD\ร Vร WHN SDUoD YH\D VHJPHQWOL

I 1ย NOHLN DVLW ED] GL]LOLPL J 1ย NOHLN DVLW UHSOLNDV\RQ VWUDWHMLVL

62

*HQHO 9LURORML

9LULRQD DLW PRUIRORMLN |]HOOLNOHU D .DSVLG VLPHWULVL E =DUI YDUOร รทร F 9LULRQ YH Qย NOHRNDSVLGLQ Eย \ย NOย รทย G .ย ELN VLPHWULOL YLUXVODUGD NDSVRPHU VD\ร Vร

)L]LNVHO YH NLP\DVDO HWNLOHUH GX\DUOร Oร N

$QWLMHQLN YH VHURORMLN |]HOOLNOHU

%L\RORMLN |]HOOLNOHU

.RQDNoร VSHNWUXPX GRNX YH Kย FUH WURSL]PL

%XODรบPD รบHNOL SDWRORMLN YH NOLQLN GHรทLรบLNOLNOHU รธON PDGGHGH YHULOHQ |]HOOLNOHU YLUXV Vร Qร ร DQGร UPDVร QGDNL WHPHO NULWHU OHUGLU $QFDN EX NULWHUOHULQ WDP RODUDN \HWHUOL ROPDGร รทร GXUXPODUGD Vร UDVร \OD GLรทHU NULWHUOHUH EDNร Oร U 1ย NOHLN DVLW ED] GL]LOLPOHUL YH UHSOLNDV\RQ \|QWHPOHULQLQ YLUXV Vร Qร ร DQ Gร UPDVร QGDNL |QHPL Jย Q JHoWLNoH GDKD GD DUWPDNWDGร U gUQHรทLQ Qย NOHLN DVLW UHSOLNDV\RQ \|QWHPL WHPHO DOร QDUDN \DSร OPร รบ ELU YLUXV NODVLยฟNDV\RQX EXOXQ PDNWDGร U %DOWLPRUH YLUXV NODVLยฟNDV\RQX DGร YHULOHQ EX VLVWHPDWLNWH YLUXVODU Qย NOHLN DVLW |]HOOLNOHULQH J|UH Vร Qร ร DQGร Uร OPDNWDGร U 7DNVRQRPLN ELU EDVDPDN RODUDN YLUXV GL]LQOHULQLQ ROXรบWXUXOPDVร QGD GD Qย NOHLN DVLW oRรทDOPD \|QWHPOH UL |QFHOLN ND]DQPDNWDGร U $\Uร FD ELU oRN \HQL YLUXV Wย Uย Qย Q WDQร PODQPDVร YH YLUXV Wย Uย DOWร QGDNL NODVLยฟNDV \RQ ODUGD GD Qย NOHLN DVLW ED] GL]LOLPOHUL GLNNDWH DOร QPDNWDGร U *ย Qย Pย ]GH EDNWHULOHUL ELWNLOHUL LQVDQODUร YH KD\YDQODUร HQIHNWH HWWLรทL EL OLQHQ ยถGHQ ID]OD YLUXV Wย Uย ELOGLULOPLรบWLU ,&79 WDUDIร QGDQ \D\ร QODQDQ \ร Oร UHVPL WDNVRQRPLVLQGH DGHW WH\LW HGLOPLรบ YLUXV Wย Uย EXOXQPDNWDGร U %X YLUXVODU DLOH DOW DLOH YH JHQXV FLQV LoLQGH WRSODQPร รบWร U %X YLUXV DLOHOHULQGHQ WDQHVL KD\YDQ YH LQVDQODUODUGD HQIHNVL\RQ ROXรบWXUDQ |QHPOL YL UXVODUร LoHUPHNWHGLU 7DEOR 7DEOR 6ย UHNOL RODUDN \HQL YLUXV Wย UOHULQLQ WHVSLW HGLOPHVL YH PHYFXW YLUXV Wย UOHULQLQ \HQL |]HOOLNOHULQLQ EHOLUOHQPHVL QHGH QL\OH YLUXV WDNVRQRPLVL ROGXNoD GLQDPLN ELU \DSร GDGร U 'ROD\ร Vร \OD YLUXVODUร Q Vร Qร ร DQGร UPDVร QGD KHPHQ KHU \ร O GHรทLรบLNOLNOHU ROXรบDELOPHNWHGLU %X VHEHSOH EX NLWDSWD \HU DODQ YH WDEORODUGD VXQXODQ WDNVRQRPLN ELOJLOHULQ ELUNDo \ร O LoLQGH Jย QFHOOLรทLQL ND\EHWPHVL GRรทDO NDUรบร ODQPDOร Gร U %X NRQX\D LOLรบNLQ Jย QFHO YHULOHU 8OXVODU $UDVร 9LUXV 7DNVRQRPL .RPLWHVLQLQ LOJLOL ZHE VD\IDVร QGDQ KWWS ZZZ LFWYRQOLQH RUJ YLUXV7D[RQRP\ DVS WDNLS HGLOHELOLU

BÖLÜM 9LUXVODUGD dR÷DOPD 9LUXV dR÷DOPD 6LNOXVX 9LUDO 1 NOHLN $VLW 5HSOLNDV\RQ 6WUDWHMLOHUL 7UDQVNULSVL\RQ 6RQUDVÕ øúOHPOHU 9LUDO P51$ 6HQWH]L 9LUDO 3URWHLQOHULQ 6HQWH]L 7UDQVODV\RQ 7UDQVODV\RQ 6RQUDVÕ øúOHPOHU 9LUXV dR÷DOPDVÕQÕQ 'XUGXUXOPDVÕ

9LUXVODUGD dRรทDOPD

105

9รธ586 d2รถ$/0$ 6รธ./868 9LUXVODU oRรทDODELOPHN LoLQ PXWODND GX\DUOร YH FDQOร ELU Kย FUH\H LKWL\Do GX\DU ODU $QFDN KHU YLUXV Wย Uย KHU Kย FUH WLSLQGH oRรทDODPD] %X GXUXP Eย \ย N RUDQGD Kย FUH \ย ]H\LQGH EXOXQDQ YLUXV VSHVLยฟN UHVHSW|UOHULQ YDUOร รทร \OD LOLรบNLOLGLU $Q FDN YLUXV oRรทDOPDVร Qร GHVWHNOH\HQ Kย FUH WLSLQLQ EHOLUOHQPHVLQGH NR UHVHSW|UOHU JLEL IDUNOร IDNW|UOHULQ GH HWNLQOLรทL V|] NRQXVXGXU 9LUXV oRรทDOPDVร WHPHO RODUDN Qย NOHLN DVLW UHSOLNDV\RQX HVDVร QD GD\DQร U 7DNLEHQ VHQWH] HGLOHQ \DSร VDO SURWHLQOHU \HQL QHVLO Qย N OHLN DVLWL oHYUHOH\HQ NDS VLGL ROXรบWXUXU 6RQ RODUDN รบD\HW ]DUร ร ELU YLUXV V|] NRQXVX LVH Qย NOHRNDSVLG ]DUร D oHYUHOHQLU YH ROJXQ YLUXV SDUWLNย Oย Kย FUH Gร รบร QD DWร Oร U 9LUXV SDUWLNย Oย Qย Q GX\DUOร ELU Kย FUH\H JLUPHVLQGHQ \HQL QHVLO YLULRQODUร Q ROXรบPDVร QD NDGDU JHoHQ Vย UH YLUXV Wย UOHULQH J|UH ELUNDo VDDW LOH ELUNDo Jย Q DUDVร QGD GHรทLรบPHNWHGLU 9LUXVODU oRรทDOPD Vย UHFLQGH NRQDN Kย FUHOHULQ HQHUML YH VHQWH] PHNDQL]PD ODUร Qร NXOODQร UODU %D]ร GXUXPODUGD YLUXV oRรทDOPDVร LoLQ Kย FUHVHO HQ]LPOHU GH NXO ODQร ODELOLU gUQHรทLQ ED]ร '1$ YLUXVODUร WUDQVNULSVL\RQ LoLQ Kย FUHVHO '1$ EDรทร POร 51$ SROLPHUD] HQ]LPLQL '1$ยถGDQ 51$ NRS\DVร oร NDUDQ HQ]LP NXOODQร UODU 'HรทLรบLN YLUXV DLOHOHULQGH |]Jย Q oRรทDOPD \|QWHPOHUL EXOXQPDVร QD NDUรบร Q Eย Wย Q YLUXVODUร Q oRรทDOPD Vย UHoOHULQGH \HU DODQ EDรบOร FD KHGHI YDUGร U %XQODU

P51$ VHQWH]L

9LUDO SURWHLQOHULQ VHQWH]L

<HQL QHVLO YLULRQODUGD \HU DODFDN YLUDO Qย NOHLN DVLWLQ VHQWH]L EDVDPDN ODUร Gร U *HQHO RODUDN 51$ YLUXVODUร Qร Q oRรทDOPDVร NRQDN Kย FUHQLQ VLWRSOD]PD Vร QGD JHUoHNOHรบLUNHQ '1$ YLUXVODUร Qร Q oRรทDOPDVร Kย FUH oHNLUGHรทLQGH JHUoHN OHรบLU %X JHQHO NXUDOD X\PD\DQ LVWLVQDODU *HQHO RODUDN 51$ YLUXVODUร GD YDUGร U gUQHรทLQ 51$ YLUXVODUร QGDQ Kย FUH VLWRSOD]PDVร QGD '1$ RUWKRP\[RYL UXV ODU YH UHWURYLUXVODU Kย FUH YLUXVODUร LVH Kย FUH oHNLUGHรทLQGH oHNLUGHรทLQGH '1$ YLUXVX RODQ SR[YL oRรทDOร U UXV DVยฟYLUXV YH LULGRYLUXVODU LVH VLWRS OD]PDGD oRรทDOร U 9LUXVODU GX\DUOร Kย FUHOHUL HQIHNWH HWWLNWHQ VRQUD รนHNLO ยถGH \HU DODQ JUDยฟNWHNL Vย UHo JHUoHNOHรบLU %XQD J|UH HQIHNVL\RQX WDNLS HGHQ ELUNDo VDDW Vย UHVLQFH |QFHOLNOH RUWDPGDNL HQIHNVL\|] YLUXV SDUWLNย Oย VD\ร Vร Kร ]OD D]DOร U %X G|QHP YLUXVXQ Kย FUH\H WXWXQPD WXWXQPD YH SHQHWUDV\RQ DรบDPDODUร QD GHQN JHOLU 7DNLEHQ RUWDPGD \D KLo HQIHNVL\|] YLUXV SDUWLNย Oย VDSWDQDPD] YH\D

106

*HQHO 9LURORML

oRN D] PLNWDUGD VDSWDQDELOLU (NOLSV 9LUXV dRรทDOPD %DVDPDNODUร G|QHPL RODUDN DGODQGร Uร ODQ EX G| 7XWXQPD QHPGH \HQL QHVLO YLULRQODU LoLQ JHUHNOL +ย FUH\H JLUPH RODQ \DSร WDรบODUร Qร Q ย UHWLOPHVL Vย UHFL 6HQWH] HNOLSV

JHUoHNOHรบLU 6RQUDVร QGD LVH RUWDPGD 2OJXQ YLUXV SDUWLNย Oย ROXรบXPX VDSWDQDELOHQ HQIHNVL\|] YLUXV SDUWL Nย Oย VD\ร Vร Kร ]Oร ELU DUWร รบ J|VWHULU %X 'ร รบDUร G|Nย OPH VRQ DรบDPD Kย FUHGH oRรทDODQ \HQL QHVLO YLUXV SDUWLNย OOHULQLQ Kย FUH Gร รบร QD DWร OGร รทร G|QHPGLU %XQD J|UH ELU Kย FUHGH NL YLUXV oRรทDOPD VLNOXVX WHPHO EDVDPDNWD JHUoHNOHรบLU %XQODU Vร UDVร \OD 7XWXQPD, 2. 3HQHWUDV\RQ (NOLSV 2OJXQ YLUXV SDUWLNย Oย ROXรบXPX YH 'ร รบDUร G|Nย OPH EDVDPDNODUร Gร U

5DNDPODU RUWDPGDNL \DNODรบร N YLUXV WLWUHVLQL \DQVร WDQ oRรทDOPD EDVDPDN ODUร Qร J|VWHUPHNWHGLU 7XWXQPD 3HQHWUDV\RQ (NOLSV 2OJXQ YLUXV SDUWLNย Oย ROXรบXPX 'ร รบDUร G|Nย OPH

4,5 Enfeksiyรถz virus miktarฤฑ

รนHNLO +ย FUH Nย OWย Uย QGH YL UXV HQIHNVL\RQXQX WDNLEHQ WHVSLW HGLOHELOHQ HQIHNVL\|] YLUXV SDUWL Nย Oย Gย ]H\OHUL 7HN DรบDPDOร YLUXV oRรทDOPD HรทULVL RQH VWHS YLUXV JURWK FXUYH

4 1,2

3 Zaman

9LUXV dRรทDOPD %DVDPDNODUร $GVRUEVL\RQ +ย FUH\H WXWXQPD

9LUXV oRรทDOPDVร Qร Q EDรบODQJร o EDVDPDรทร RODQ DGVRUEVL\RQ HQIHNVL\|] YLUXV SDUWLNย OOHULQLQ GX\DUOร Kย FUH \ย ]H\LQH WXWXQGXรทX DรบDPDGร U %X EDรทODQPDGD YLULRQ \ย ]H\LQGH \HU DODQ DGVREVL\RQGDQ VRUXPOX SURWHLQ LOH NRQDN Kย FUH \ย ]H\LQGH \HU DODQ \ย ]H\ PROHNย OOHUL UHVHSW|UOHU NR UHVHSW|UOHU URO DOร U 5H VHSW|UOHU NRQDN Kย FUH\H DLW \ย ]H\ SURWHLQOHULGLU YH QRUPDO Kย FUH PHWDEROL] PDVร QGD J|UHY DOร UODU 9LUXVODU EX Kย FUH \ย ]H\ PROHNย OOHULQH EDรทODQDELOHFHN รบHNLOGH HYULPH XรทUDPร รบODUGร U 9LUXV 9LUXVODU NRQDN Kย FUH \ย ]H\LQGH SDUWLNย OOHUL DQFDN EX |]Jย Q UHVHSW|U \HU DODQ SURWHLQ YH\D NDUERQKLGUDW OHUL WDรบร \DQ Kย FUHOHUH WXWXQDELOLUOHU \DSร Vร QGDNL PROHNย OOHUH UHVHSW|U

5RWDYLUXVODUร Q VDGHFH EDUVDN HSLWHO EDรทODQDUDN WXWXQXU Kย FUHOHULQH YH LQVDQ LPPXQ \HWPH]

BÖLÜM Viruslarda *HQHWLN 'H÷LúLP YH (YULP 9LUXVODUGD *|U OHQ *HQHWLN 'H÷LúLPOHU 9LUXVODU $UDVÕQGD *HQHWLN 2OPD\DQ 'H÷LúLPOHU *HQHWLN 'H÷LúLPOHULQ 9LUDO (QIHNVL\RQODUD (WNLOHUL 9LUXVODUGD (YULP

9LUXVODUGD *HQHWLN 'HรทLรบLP YH (YULP

141

1. 9รธ586/$5'$ *g5h/(1 *(1(7รธ. '(รถรธรนรธ0/(5 0XWDV\RQ 9LUXV oRรทDOPDVร WHPHO RODUDN 51$ YH\D '1$ \DSร Vร QGDNL YLUDO Qย NOHLN DVLWLQ UHSOLNDV\RQX HVDVร QD GD\DQร U 9LUDO HQIHNVL\RQODUGD WHN ELU YLUXV SDUWLNย Oย QGHQ ELOH PLO\RQODUFD \HQL YLULRQ PH\GDQD JHOHELOLU %|\OHVLQH \ย NVHN RUDQOร oR รทDOPDODUGD Qย NOHLN DVLW VHQWH]LQGH ELUWDNร P KDWDODUร Q ROXรบPDVร NDoร Qร OPD]Gร U *HQHWLN รบLIUHQLQ GHรทLรบLPL\OH VRQXoODQDQ E|\OHFH VHQWH] HGLOHFHN SURWHLQLQ \D Sร Vร Qร YH\D LรบOHYLQL GHรทLรบWLUHQ Qย NOHLN DVLW ED] GL]LQLQGHNL NDOร Fร GHรทLรบLNOLNOHUH PXWDV\RQ DGร YHULOLU 1ย NOHLN DVLW ED] GL]LQOHULQGHNL GHรทLรบLNOLNOHU \ย NVHN RUDQODUGD ROXรบPD Vร QD NDUรบร Q EXQODUร Q \HQL QHVLO Qย NOHLN DVLWOHUH \DQVร PDVร Vร Qร UOร Gย ]H\GHGLU %XDD HWNLGHNL DVร O |QHPOL IDNW|U '1$ SROLPHUD] HQ]LPLQLQ YDUOร รทร Gร U %X HQ ]LP ELU Wย U KDWD Gย ]HOWPH IRQNVL\RQXQD VDKLSWLU YH GL]LQH JLUHQ \DQOร รบ ED]ODUร NHVHUHN X]DNODรบWร Uร U %X LรบOHPH SURRIUHDGLQJ PHNDQL]PDVร DGร YHULOLU 51$ SROLPHUD] HQ]LPLQGH LVH EX |]HOOLN EXOXQPDPDNWDGร U *HQHO RODUDN PXWDV\RQ RUDQODUร '1$ JHQRPODUร QGD 51$ '1$ YLUXVODUร QGDNL PXWDV\RQ JHQRPODUร QGD LVH RODUDN KHVDSODQ RUDQร 51$ YLUXVODUร QD Nร \DVOD Pร รบWร U 'LรทHU ELU GHรทLรบOH oRรทDOWร ODQ \DNODรบร N \DNODรบร N PLO\RQ NDW GDKD '1$ YLUXV SDUWLNย Oย QGHQ Gย รบย NWย U WDQHVLQLQ PXWDV\RQD PDUX] NDOPDVร EHNOH QLUNHQ 51$ YLUXVODUร QGD KHU \HQL YLULRQGDQ WDQHVLQGH PXWDV\RQ ROXรบDFDรทร GHรทHUOHQGLULOPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD 51$ YLUXVODUร QGD EHNOHQHQ PXWDV\RQ RUDQร '1$ YLUXVODUร QD Nร \DVOD \DNODรบร N PLO\RQ NDW GDKD ID]ODGร U 51$ YLUXVODUร QGD EX NDGDU \ย NVHN RUDQGD PXWDV \RQ ROXรบPDVร QHGHQL\OH 51$ YLUXV SRSย ODV\RQODUร Qร Q KRPRMHQ ROPDGร รทร YH ELU YLUXV Wย Uย Qย Q JHQHWLN RODUDN IDUNOร Oร NODU WDรบร \DQ YLULRQODUร QGDQ ROXรบWXรทX NDEXO HGLOLU %X Wย U KHWHURMHQ YLUXV SRSย ODV\RQODUร QD TXDVLVSHFLHV YDUVD\ร ODQ Wย U DGร YHULOPHNWHGLU 9LUXVODUร Q GRรทDGDQ L]ROH HGLOHQ IRUPXQD YDKรบL WLS ZLOG W\SH DGร YHUL OLU <ย NVHN PXWDV\RQ RUDQODUร QHGHQL\OH ODERUDWXYDU RUWDPร QGD ย UHWLOHQ 51$ YLUXVODUร YDKรบL WLS |]HOOLNOHULQL X]XQ Vย UH PXKDID]D HGHPH]OHU /DERUDWXYDU NR รบXOODUร QGD ย UHPH\H DGDSWH ROXUNHQ JHQHWLN \DSร ODUร QGD GHรทLรบLPH PDUX] NDOร U YH LON L]ROH HGLOGLNOHULQGH VDKLS ROGXNODUร ED]ร |]HOOLNOHUL ND\EHGHELOLUOHU

142

*HQHO 9LURORML

0XWDV\RQ dHรบLWOHUL 0XWDV\RQODUร QHGHQOHULQH J|UH YH\D PX WDV\RQ VRQXFXQGD ROXรบDQ GHรทLรบLNOLรทLQ รธQGย NWH PXWDV\RQODU PXWDMHQOHULQ HWNLVL\OH รบHNLOOHQLU Qย NOHLN DVLWWH HWNLOHGLรทL E|OJHQLQ Eย \ย N Oย รทย QH J|UH Vร Qร ร DQGร UPDN Pย PNย QGย U รนHNLO 1HGHQOHUL HVDV DOร QGร รทร QGD PXWDV\RQODU VSRQWDQ PXWDV\RQ YH LQ Gย NWH PXWDV\RQ RODUDN JUXED D\Uร Oร U <XNDUร GD Doร NODQGร รทร JLEL YLUXV oRรทDO PDVร Vร UDVร QGD KLoELU Gร รบ IDNW|Uย Q HWNLVL ROPDGDQ PXWDV\RQ ROXรบPDVร V|] NRQX VX RODELOLU .HQGLOLรทLQGHQ ROXรบDQ EX Wย U PXWDV\RQODUD VSRQWDQ PXWDV\RQ DGร YHULOLU %D]ร ยฟ]LNVHO YH NLP\DVDO IDNW|UOHULQ HWNLVL\OH GH PXWDV\RQ ROXรบDELOLU 0XWDV\RQD QHGHQ RODQ YH PXWDMHQ DGร YHULOHQ EX Wย U IDNW|UOHULQ HWNLVL\OH RUWD\D oร NDQ PXWDV\RQODUD LQGย NWH PXWDV\RQ DGร YHULOLU Mutasyon ร eล itleri

Etkilenen bรถlgenin bรผyรผklรผฤ รผne gรถre

Nedenlerine Gรถre

Spontan Mutasyon

Nokta mutasyonu

ฤฐndรผkte mutasyon

Kalฤฑp deฤ iล tirme mutasyonu

รนHNLO 0XWDV\RQODUร Q Vร Qร ร DQGร Uร OPDVร

0XWDV\RQODU Qย NOHLN DVLW ]LQFLULQGH ROXรบDQ GHรทLรบLNOLรทLQ Eย \ย NOย รทย QH J|UH GH Vร Qร ID D\Uร Oร U 1ย NOHLN DVLW GL]LQLQGH VDGHFH ELU YH\D ELUNDo ED] oLIWLQLQ GHรทL รบLPL LOH Vร Qร UOร NDODQ PXWDV\RQODUD QRNWD PXWDV\RQX GHQLU 1RNWD PXWDV\RQODUร JHQHOOLNOH GL]LQGHNL ELU ED]ร Q \HULQH EDรบND ELU ED]ร Q JHoPHVL\OH RUWD\D oร NDU %X Wย U PXWDV\RQODU Qย NOHLN DVLWLQ PROHNย OHU Dรทร UOร รทร QGD KHUKDQJL ELU GHรทLรบLP \D UDWPDGร รทร JLEL JHQHOOLNOH NRGODQDQ SURWHLQLQ \DSร Vร Qร YH IRQNVL\RQXQX GD HWNL OHPH] $QFDN QRNWD PXWDV\RQODUร Q ED]ร YLUXVODU LoLQ ROGXNoD |QHPOL VRQXoODU GRรทXUDELOGLรทL GH J|VWHULOPLรบWLU gUQHรทLQ NHGLOHULQ SDQO|\NRSHQL YLUXVXQXQ )H OLQH SDQOHXFRSHQLD YLUXV 39 '1$ยถVร QGD PH\GDQD JHOHQ ELU QRNWD PXWDV\RQX YLUXVXQ N|SHNOHUL HQIHNWH HGHELOPHVLQL VDรทODPร รบ YH E|\OHFH N|SHN SDUYRYLUXV &39 RUWD\D oร NPร รบWร U 'DKD VRQUDNL \ร OODUGD \LQH QRNWD PXWDV\RQODUร Q HWNLVL\ OH EX YLUXVXQ \HQL WLSOHUL &39 D E F รบHNLOOHQPLรบWLU

BÖLÜM 9LUXVODUÕQ hUHWLOPHVL 'HQH\ +D\YDQODUÕ (PEUL\ROX <XPXUWDODU + FUH . OW UOHUL 9LUXVODUÕQ 7LWUDV\RQX

9LUXVODUร Q hUHWLOPHVL

163

9LUXVODU ]RUXQOX RODUDN FDQOร ELU VLVWHPGH YH YLUXV UHSOLNDV\RQXQX GHVWHNOH\HQ SHUPLVLY ELU Kย FUH WLSLQGH oRรทDODELOLUOHU *ย Qย Pย ]GH YLUXVODUร Q ย UHWLOPHVL DPDFร \OD HQ oRN NXOODQร ODQ VLVWHPOHU RODQ Kย FUH Nย OWย UOHUL LQ YLWUR VLVWHPOHUGLU รธQ YLYR VLVWHPOHU RODQ GHQH\ KD\YDQODUร YH HPEUL\ROX \XPXUWDODU GD JHoPLรบ G|QHPOHUGH oRN \D\Jร Q RODUDN NXOODQร OPร รบWร U $QFDN Jย Qย Pย ]GH EX VLVWHPOHULQ UXWLQ oDOร รบPDODUGDNL NXOODQร P DODQร VRQ GHUHFH Vร Qร UOร Gร U '(1(< +$<9$1/$5, 'HQH\ KD\YDQODUร EDNร P YH EHVOHPH VRUXQODUร QHGHQL\OH GLรทHU VLVWHPOHUH Nร \DV OD KHP GDKD SDKDOร KHP GH GDKD ]DKPHWOLGLU $\Uร FD GHQH\ KD\YDQODUร Qร Q NXO ODQร Pร LOH LOJLOL ELUoRN HWLN Vร Qร UODQGร UPD EXOXQPDNWDGร U +ย FUH Nย OWย Uย QGH JHU oHNOHรบWLULOHELOHFHN oDOร รบPDODU LoLQ GHQH\ KD\YDQODUร Qร Q NXOODQร OPDVร Vร Qร UODQGร Uร OPร รบWร U $QFDN KLSHU LPPXQ VHUXP NRPSOHPHQW YH DPERVHSW|U JLEL EL\RORMLN PDWHU\DOOHULQ HOGH HGLOPHVL DPDFร \OD ]RUXQOX RODUDN GHQH\ KD\YDQODUร QD LKWL\Do GX\XOPDNWDGร U 'HQH\ KD\YDQOD 'HQHPH +D\YDQODUร Qร Q 9LURORMLGHNL Uร Qร Q VDรทODGร รทร HQ |QHPOL DYDQWDM %DรบOร FD .XOODQร P $ODQODUร SDWR ORML SDWRJHQH] YH LPPXQL]DV \RQ oDOร รบPDODUร QGDNL NXOODQร Pร Gร U 9LUXV ย UHWLOPHVL gUQHรทLQ Wย P|U YLUXVODUร \OD \DSร ODQ 9LUDO KDVWDOร NODUร Q WHรบKLV oDOร รบPDODUร (SLGHPL\RORML YH SDWRJHQH] oDOร รบPDODUร oDOร รบPDODUGD EDรบWD KDPVWHU ROPDN .RPSOHPHQW HULWURVLW SR]LWLI YH QHJDWLI ย ]HUH URGHQW Wย UOHUL \D\Jร Q RODUDN VHUXP YE EL\RORMLN ย Uย Q HOGHVL NXOODQร OPDNWDGร U )DUHOHU LVH ELUoRN $รบร ODUร Q ]DUDUVร ]Oร N YH EDรทร รบร NOร N WHVWOHUL KDVWDOร รทร Q WHรบKLVL YH\D KDVWDOร N HW $QWLYLUDO LODo DUDรบWร UPDODUร NHQOHULQLQ ย UHWLOPHVLQGH NXOODQร Oร U (Q Vร N NXOODQร ODQ GHQH\ KD\YDQODUร DUDVร QGD WDYรบDQ UDW IDUH KDP VWHU FLYFLY YH PD\PXQ VD\ร ODELOLU 0D\PXQODU |]HOOLNOH LQVDQ YLUXVOD Uร Qร Q SDWRJH QH]L LOH LOJLOL oDOร รบPDODUGD YD]JHoLOPH] GHQH\ KD\YDQODUร Gร U $Qร ODQ KD\YDQ Wย UOHUL GDKD oRN ODERUDWXYDU RUWDPODUร QGD oDOร รบPD\D X\JXQ ROGXรทX LoLQ /DERUDWXYDU +D\YDQร RODUDN GD WDQร PODQDELOPHNWHGLU $UDรบWร UPD DPDoOร oDOร รบPDODUGD NXOODQร ODQ NHGL N|SHN NR\XQ Vร รทร U YE Eย \ย N KD\YDQODU GD GHQH\ KD\YDQร WD Qร PODPDVร QD JLUHU 'HQH\ KD\YDQODUร PLNUREL\RORMLN |]HOOLNOHULQH J|UH JUXED D\Uร Oร U

164

*HQHO 9LURORML

.RQYDQVL\RQHO 'HQH\ +D\YDQODUÕ <HWLúWLUPH RUWDPÕQGD VWDQGDUW \HWLúWLUPH NRúXOODUÕQD WkEL WXWXODQ YH KHUKDQJL ELU PLNUREL\RORMLN NRQWURO X\JXODQPD\DQ GHQH\ KD\YDQODUÕGÕU %X KD\YDQODU GR÷DO RODUDN E Q\HOHULQGH VDSUR¿W YH\D SDWRMHQ ELUoRN PLNURRUJDQL]PD\Õ ED UÕQGÕUDELOLUOHU 'ROD\ÕVÕ\OD EX KD\YDQODUÕQ NXOODQÕPÕ ]DPDQ ]DPDQ NÕVÕWOD\ÕFÕ RODELOPHNWHGLU $QFDN ED]Õ UXWLQ GHQHPHOHUGH YH NRPSOHPHQW DPERVHSW|U QHJDWLI YH\D SR]LWLI VHUXP JLEL EL\RORMLN U QOHULQ HOGH HGLOPHVLQGH UDKDWOÕNOD NXOODQÕODELOLUOHU 6SHVL¿N 3DWRMHQ )UHH 63) 'HQH\ +D\YDQODUÕ %X KD\YDQODU E Q\HOHULQGH GH÷LúLN PLNURRUJDQL]PDODU EXOXQGXUVDODU GD KDV WDOÕN HWNHQL RODQ |QHPOL SDWRMHQ PLNURRUJDQL]PDODUÕ WDúÕPD]ODU 'ROD\ÕVÕ\OD EX KD\YDQODUÕQ V UHNOL NRQWURO DOWÕQGD WXWXOPDVÕ YH |]HO EDNÕP X\JXODQPDVÕ JHUHNOLGLU 63) KD\YDQODU ø]RODW|U DGÕ YHULOHQ SR]LWLI EDVÕQoOÕ RUWDPODUGD EDUÕQ GÕUÕOÕUODU <HPOHUL YH VXODUÕ PLNUREL\RORMLN NRQWUROGHQ JHoLULOLU <DúDP RUWDPÕQD ¿OWUH HGLOPLú KDYD YHULOLU h]HULQGH GXUXODQ HWNHQOHU \|Q QGHQ G ]HQOL RODUDN PLNUREL\RORMLN YLURORMLN YH\D VHURORMLN WHVWOHUGHQ JHoLULOPHOHUL JHUHNLU 63) KD\YDQODUOD \DSÕODQ GHQHPHOHU NRQYDQVL\RQHO GHQH\ KD\YDQODUÕQD J|UH GDKD VSHVL¿N YH GDKD J YHQOL VRQXoODU YHULU

5HVLP 63) KD\YDQODUÕQ EDUÕQGÕUÕOPDVÕQGD NXOODQÕODQ ELU L]RODW|U VLVWHPL

*HUP )UHH 'HQH\ +D\YDQODUÕ % Q\HOHULQGH KLoELU PLNURRUJDQL]PD EDUÕQGÕUPD\DQ YH NDQODUÕQGD EX PLNURRU JDQL]PDODUD NDUúÕ ROXúPXú DQWLNRUODU EXOXQPD\DQ oRN |]HO GHQH\ KD\YDQODUÕ GÕU %X KD\YDQODU VD÷OÕNOÕ DQQHOHUGHQ VWHULO úDUWODUGD VH]DU\HQ RSHUDV\RQX LOH

Bร Lร M 9LUXV .RQDN +ย FUH รธOLรบNLOHUL 9LUXV +ย FUH รธOLรบNLOHUL +ย FUHOHUGH 9LUXV hUHPHVLQH %DรทOร 'HรทLรบLNOLNOHU 9LUXVODUร Q +ย FUHOHU $UDVร QGD 1DNOL 9LUDO <DSร ODUร Q +ย FUH รธoLQGH 7Dรบร QPDVร *HQRP รธQWHJUDV\RQX $SRSWR]LV 3URJUDPOร Kย FUH |Oย Pย

(QIHNWH +ย FUHOHUGHQ 6Doร OPD %|OJHOHUL (QIHNWH +ย FUHOHUGHNL 'LรทHU 'HรทLรบLPOHU

9LUXV .RQDN +ย FUH รธOLรบNLOHUL

179

9รธ586 +h&5( รธ/รธรน.รธ/(5รธ gQFHNL E|Oย POHUGH Doร NODQGร รทร JLEL YLUXVODU ]RUXQOX RODUDN FDQOร Kย FUHOHUGH oR รทDODELOPHNWHGLU 9LUXV ย UHWLPL DPDFร \OD HQ Vร N NXOODQร ODQ RUWDPODU RODQ Kย FUH Nย OWย UOHUL D\Qร ]DPDQGD YLUXV Kย FUH LOLรบNLOHULQLQ LQFHOHQPHVL LoLQ GH HQ X\JXQ RUWDPODUGร U 9LUXVODUร Q ย UHWLOPHVL DPDFร \OD Vย VSDQVH YH\D PRQROD\HU Kย FUH Nย O Wย UOHUL NXOODQร Oร U 0RQROD\HU WHN WDEDNDOร Kย FUH Nย OWย UOHUL Nย OWย U NDEร ]HPLQLQL RUDQร QGD NDSODGร NODUร QGD YLUXV HNLPL \DSร ODELOLU 7DNLEHQ Nย OWย UOHU UXWLQ RODUDN ย &ยถOLN LQNย EDW|UOHUH NDOGร Uร Oร U YH KHU Jย Q PLNURVNRSWD NRQWURO HGL OHUHN YLUXV ย UHPHVL WDNLS HGLOLU 9LUXVODU JHQHO RODUDN ย &ยถGH oRรทDOร U DQFDN ED]ร %D]ร YLUXVODU Gย รบย N Vร FDNOร N GHYLUXVODU GDKD Gย รบย N Vร FDNOร N GHรทHUOHULQH รทHUOHULQGH GDKD L\L oRรทDOร UODU LKWL\Do GX\DUODU gUQHรทLQ UKLQRYLUXVODU LOH &+9 (+9 YH %+9 JLEL ED]ร KHUSHVYLUXVODU ย &ยถGH GDKD L\L oRรทDOD ELOPHNWHGLU <XNDUร GD NRQX HGLOHQ Vร FDNOร N GHรทHUOHUL PHPHOL Kย FUH KDWODUร LoLQ X\JXQ RODQ GHรทHUOHUGLU 2\VD EDOร N YLUXVODUร Qร Q ย UHWLOPHVL LoLQ ย & JLEL GDKD Gย รบย N Vร FDNOร N GHรทHUOHULQGH LQNย EDV\RQ JHUHNLU %X NRรบXOODUร VDรทOD\DELO PHN LoLQ EDOร N GRNXODUร QGDQ KD]ร UODQPร รบ |]HO Kย FUH Nย OWย UOHUL NXOODQร Oร U 9LUXV oRรทDOPDVร QD HWNL HGHQ ELU GLรทHU IDNW|U GH NXOODQร ODQ Kย FUH KDWODUร Gร U %LU YLUXVXQ oRรทDOPDVร Qร GHVWHNOH\HQ Kย FUH KDWODUร R YLUXV LoLQ ยณSHUPLVLYยด GHV WHNOHPH\HQOHU LVH ยณQRQ SHUPLVLYยด Kย FUHOHU RODUDN DGODQGร Uร Oร U +HQย ] L]RODV\RQ DรบDPDVร QGDNL YLUXVODUร Q ย UHWLOPHVL LoLQ KDQJL Kย FUH KDWWร Qร Q WHUFLK HGLOHFHรทL SUDWL รทH GD\DOร ELU \DNODรบร PGร U $QFDN YLUXVXQ KDVWDOร N ROXรบWXUGXรทX FDQOร Wย Uย QGHQ HOGH HGLOPLรบ SULPHU YH\D GLSORLG Kย FUH KDWODUร |QFHOLNOH WHUFLK HGLOPHNWHGLU 9LUXV LOH NRQDN Kย FUH DUDVร QGDNL LOLรบNL YLUXV SDUWLNย Oย Qย Q VSHVLยฟN Kย FUH UHVHSW|UOHULQH WXWXQPDVร DGVRUEVL\RQ YH Kย FUH LoLQH DOร QPDVร SHQHWUDV\RQ

LOH EDรบODU 7DNLEHQ NRQDN Kย FUHGH YLUXV UHSOLNDV\RQ Vย UHFL JHOLรบLU %X DรบDPDODU %|Oย P ยถGH 9LUXVODUGD dRรทDOPD EDรบOร รทร DOWร QGD GHWD\ODUร \OD Doร NODQPร รบWร U %LU YLUXVOD HQIHNWH RODQ NRQDN Kย FUHGH YLUDO SURWHLQOHULQ VHQWH] HGLOPHVL YH \HQL QHVLO YLULRQODUร Q ROXรบPDVร LOH VRQXoODQDQ HQIHNVL\RQODU SURGย NWLI HQ IHNVL\RQ RODUDN WDQร PODQร U 9LUXV NRQDN Kย FUH\H WXWXQDPร \RUVD YH\D Kย FUHGH YLUDO SURWHLQOHU VHQWH] HGLOHPL\RUVD QRQ SURGย NWLI ELU HQIHNVL\RQ V|] NRQXVX GXU %D]ร GXUXPODUGD LVH YLUXV Kย FUH\H SHQHWUH ROXU YLUDO Qย NOHLN DVLW YH\D SUR WHLQOHULQ ELU E|Oย Pย VHQWH] HGLOHELOLU DQFDN ROJXQ YLUXV SDUWLNย Oย รบHNLOOHQHPH] +ย FUHVHO Gย ]H\GHNL EX Wย U HQIHNVL\RQODU DERUWLI HQIHNVL\RQ RODUDN LVLPOHQGL ULOLU $ERUWLI HQIHNVL\RQODU PXWDV\RQ VRQXFXQGD ED]ร JHQOHULQL ND\EHWPLรบ RODQ GHIHNWLI YLUXV SDUWLNย OOHUL WDUDIร QGDQ ROXรบWXUXOXU

180

*HQHO 9LURORML

9LUXV YH NRQDN K FUH DUDVÕQGDNL LOLúNLOHU WHPHOGH VLWRVLGDO YH QRQ VLWRVLGDO HQIHNVL\RQODU ROPDN ]HUH úHNLOGH VRQXoODQÕU 6LWRVLGDO HQIHNVL \RQODUGD YLUXV UHPHVLQH ED÷OÕ RODUDN NRQDN K FUHQLQ GHMHQHUDV\RQX YH OL]LVL J|]OHQLU 1RQ VLWRVLGDO HQIHNVL\RQODUGD LVH OLWLN HWNL J|]OHQPH] + FUHOHUGH úHNLOOHQHQ QRQ VLWRVLGDO YH QRQ SURG NWLI |]HOOLNWHNL HQIHNVL\RQODU SHUVLVWH HQ IHNVL\RQODUÕQ ROXúXPXQD |QF O N HGHU 3HUVLVWH HQIHNVL\RQ WHULPL K FUH G ]H \LQGH ELU HQIHNVL\RQXQ EHNOHQHQGHQ GDKD X]XQ ELU V UHFH \D\ÕOPDVÕQÕ ODWHQW HQIHNVL\RQ WHULPL LVH K FUHQLQ HQIHNWH ROGX÷XQX DQFDN EXQD LOLúNLQ &3( YE EHOLUWLOHULQ ROXúPDGÕ÷ÕQÕ LIDGH HGHU

Hücre düzeyinde enfeksiyon

Abortif enfeksiyon

Latent enfeksiyon

Prodüktif enfeksiyon

Apoptozis

Hücre ölümü Persiste enfeksiyon (non-prodüktif)

Pesiste enfeksiyon (prodüktif)

Transformasyon

ùHNLO + FUHVHO G ]H\GHNL YLUXV HQIHNVL\RQXQXQ PXKWHPHO VRQXoODUÕ

9LUXVOD NRQDN K FUH DUDVÕQGDNL LOLúNL úHNLOGH VRQXoODQDELOLU 6LWRVLGDO HQIHNVL\RQ ROXúWXUDQ YLUXVODU K FUH N OW U QGH oR÷DOÕUNHQ K FUHOHUGH PLNURV NRS LOH WHVSLW HGLOHELOHQ PRUIRORMLN GH÷LúLPOHUH \RO DoDU %X GH÷LúLNOLNOHUH VL WRSDWRORMLN HWNL &3( DGÕ YHULOLU %X HWNL\L \DUDWDQ YLUXVODU LVH VLWRSDWRMHQ YLUXVODU RODUDN WDQÕPODQÕU 1RQ VLWRVLGDO HQIHNVL\RQ ROXúWXUDQ YLUXVODU K FUH N OW U QGH HWNLQ ELU úHNLOGH oR÷DOPDODUÕQD UD÷PHQ KLoELU PRUIRORMLN GH÷LúL PH QHGHQ ROPD]ODU %X WLS YLUXVODUD VLWRSDWRMHQ ROPD\DQ YLUXVODU YH\D QRQ VLWRSDWRMHQ YLUXVODU GHQLU %D]Õ YLUXVODU LVH K FUH N OW UOHULQGH WUDQVIRUPDV\R QD QHGHQ ROXUODU %|\OHFH K FUH oR÷DOPDVÕ NRQWUROGHQ oÕNDU YH SUROLIHUDV\RQ PH\GDQD JHOLU %X |]HOOLN JHQHOOLNOH W P|U YLUXVODUÕQGD J|]OHQLU

BÖLÜM 9LUDO (QIHNVL\RQODUÕQ 3DWRJHQH]L 9LUXVODUÕQ 2UJDQL]PD\D *LULúL 9LUXVODUÕQ 2UJDQL]PDGD <D\ÕOPD <ROODUÕ +HGHI 'RNXODUD /RNDOL]DV\RQ 7URSL]P

9LUXVODUÕQ .RQDNoÕ 6DYXQPD 6LVWHPLQGHQ .RUXQPDVÕ +DVWDOÕN %HOLUWLOHULQLQ 2OXúPDVÕ 9LUXVODUÕQ 2UJDQL]PD 'ÕúÕQD 6DoÕOÕPÕ 9LUDO (QIHNVL\RQ 0RGHOOHUL 6SHVL¿N 'RNX YH 6LVWHPOHUGH 9LUDO 3DWRJHQH] 9LUXV 7 P|U øOLúNLVL 9LUXV 1HGHQOL 7HUDWRJHQH]LV

9LUDO (QIHNVL\RQODUร Q 3DWRJHQH]L

223

9LUDO SDWRJHQH] Vย UHFL YLUXVXQ RUJDQL]PD\D JLULรบ \ROODUร YH EXQX WDNLEHQ YLUXVD EDรทOร RODUDN RUWD\D oร NDQ GHรทLรบLNOLNOHUL NDSVDU 9LUXVODUร Q ROXรบWXUGXรทX SDWRMH QLN HWNLOHUGH YLUXVD DLW RODQ HQ |QHPOL EHOLUOH\LFL |]HOOLNOHU SDWRMHQLWH YH YLUย OHQVWLU 9LUXVODUร Q KDVWDOร N ROXรบWXUDELOPH \HWHQHNOHUL SDWRMHQLWH WHULPL LOH LIDGH HGLOLU )DUNOร YLUXV Wย UOHULQLQ YH\D D\Qร YLUXV Wย Uย QH DLW IDUNOร VXรบODUร Q KDVWDOร N ROXรบWXUPD \HWHQHNOHUL ELU ELULQGHQ IDUN Oร Gย ]H\OHUGH RODELOLU %X GXUXPX LIDGH 3DWRMHQ ROPD\DQ YLUXVODUร LIDGH HWHWPHN LoLQ YLUย OHQV NDYUDPร NXOODQร Oร U PHN LoLQ ยณ$SDWRMHQยด YH\D ยณ$YLUXOHQWยด WHULPOHUL NXOODQร Oร U <DQL YLUย OHQV SD WR MHQLWHQLQ |Ooย Vย Gย U 'LรทHU WDUDIWDQ YLUXV SDWRJHQH]L HQIHNWH RODQ ELUH\LQ LPPXQRORMLN GXUX PX\OD GD \DNร QGDQ LOLรบNLOLGLU 2UJDQL]PDQร Q DQWLMHQOHU WDUDIร QGDQ X\DUร ODUDN LPPXQ \DQร W ROXรบWXUDELOPH \HWHQHรทLQL ND]DQPDVร LPPXQRNRPSHGDQV RODUDN WDQร PODQร U รธPPXQRNRPSHGVDQV I|WDO KD\DW Vย UHFLQGH EDรบODU gUQHรทLQ Vร รทร UODUGD LPPXQRNRPSHGDQV JHOLรบLPL JHEHOLรทLQ Jย QOHUL DUDVร QGD JHUoHNOHรบLUNHQ NR\XQODUGD \DNODรบร N Jย QOHU DUDVร QGD JHUoHNOHรบLU รธPPXQRNRPSHGDQV JHOLรบPLรบ RODQ GLรทHU ELU GHรทLรบOH LPPXQ \DQร W ROXรบWXUDELOPH \HWHQHรทLQH VDKLS RODQ ELUH\OHU LPPXQRNRPSHWDQW ELUH\OHU RODUDN WDQร PODQร U %D]ร GXUXPODUGD ELUH\LQ EHOLUOL DQWLMHQOHUH NDUรบร LPPXQRORMLN \DQร W ROXรบWXUPDGร รทร J|Uย OHELOLU %X GXUXP LPPXQRWROHUDQV RODUDN DGODQGร Uร Oร U 9LUDO HQIHNVL\RQXQ EDรบODWร ODELOPHVL KDVWDOร N EXOJXODUร Qร Q รบHNLOOHQHELO PHVL YH HWNHQLQ \HQL NRQDNoร ODUD DNWDUร ODELOPHVL LoLQ YLUXVXQ JHUoHNOHรบWLUPHVL ]RUXQOX RODQ ED]ร DรบDPDODU YDUGร U .RQDNoร RUJDQL]PDGDNL EDรบDUร Oร YLUDO HQIHN VL\RQODUGD DรบDรทร GDNL DรบDPDODUร Q JHUoHNOHรบPHVL ]RUXQOXGXU L .RQDNoร RUJDQL]PD\D JLUPH YH SULPHU oRรทDOPD LL 2UJDQL]PDGD ORNDO YH\D VLVWHPLN \D\ร OPD LLL .RQDNoร LPPXQ VLVWHPLQL YH \DQJร VDO UHDNVL\RQX DรบPD LY 'RNX WURSL]PL YH VHNRQGHU oRรทDOPD Y .RQDNoร RUJDQL]PDGD GRNX KDVDUร YH KDVWDOร N WDEORVXQXQ ROXรบPDVร YL .RQDNoร RUJDQL]PDGDQ VDoร Oร P 9รธ586/$5,1 25*$1รธ=0$<$ *รธ5รธรนรธ 9LUXVODUร Q NRQDNoร RUJDQL]PD\D JLULรบL SUHQDWDO SHULQDWDO YH\D SRVWQDWDO \D รบDP G|QHPOHULQGH RODELOLU 3UHQDWDO G|QHP RODUDN DGODQGร Uร ODQ GRรทXP |QFHVL G|QHPGH YLUXVODUร Q I|WXVD XODรบPDVร HQIHNWH JDPHW Kย FUHOHUL\OH YH\D SODVHQWD

224

*HQHO 9LURORML

DUDFร Oร รทร LOH JHUoHNOHรบHELOLU (QIHNVL\RQXQ DQQHGHQ I|WXVD SODVHQWD DUDFร Oร รทร \OD EXODรบPDVร WUDQVSOD]HQWHU HQIHNVL\RQ RODUDN WDQร PODQร U EN] %|Oย P 3UHQD WDO G|QHPGHNL HQIHNVL\RQODU YLUXV Wย Uย QH YH I|WXVXQ \Dรบร QD EDรทOร RODUDN DERUW PXPLยฟ\H I|WXV NRQMHQLWDO DQRPDOL YH\D DQWLNRU WDรบร \DQ \DYUX GRรทXPODUร \OD VRQXoODQDELOLU gUQHรทLQ Vร รทร UODUGD PDYLGLO $NDEDQH YH ERYLQH YLUDO GL\DUH %9' YLUXV HQIHNVL\RQODUร QGD EX WLS EXOJXODU J|]OHQPHNWHGLU <LQH %9' YL UXV HQIHNVL\RQODUร QGD ROGXรทX JLEL HQIHNVL\RQX ROXรบWXUDQ YLUXV VXรบXQD NDUรบร LPPXQRWROHUDQV J|VWHUHQ \DYUX GRรทXPODUร GD V|] NRQXVX RODELOLU 3HULQDWDO HQIHNVL\RQODUGD YLUXV SODVHQWD\ร JHoHUHN I|WXVD XODรบDPD] DQ FDN GRรทXP Vร UDVร QGD JHQLWDO NDQDO LoLQGH\NHQ HQIHNVL\RQ ROXรบXU %X รบHNLOGH EXODรบDQ YLUXVODUD |UQHN RODUDN LQVDQODUร Q LPPXQ \HWPH]OLN YLUXVX +,9 YHUL OHELOLU 3RVWQDWDO HQIHNVL\RQODU LVH GRรทXP VRQUDVร \DรบDPGD KRUL]RQWDO EXODรบPD LOH JHUoHNOHรบLU 3RVWQD WDO \DรบDPร Q LON ELUNDo KDIWDVร QGD ROXรบDQ HQIHNVL\RQODUD QHRQDWDO HQIHNVL\RQ RODUDN DGODQGร Uร Oร U 1HRQDWDO G|QHPLQ HQ |QHPOL YLUDO KDVWDOร NODUร DUDVร QGD URWDYLUXVODU YH FRURQDYLUXVODU WDUDIร QGDQ ROXรบWXUXODQ LVKDO ROJXODUร YH \DYUX N|SHNOHULQ KHUSHVYLUXV HQIHNVL\RQODUร \HU DOร U %LUoRN YLUXV Wย Uย Qย Q RUJDQL]PD\D JLULรบL VROXQXP YH\D VLQGLULP NDQDOร \ROX\OD ROPDNWDGร U 'HUL NRQMXQNWLYD YH JHQLWDO NDQDO \ROX\OD EXODรบPD LVH EH OLUOL KDVWDOร NODU LoLQ V|] NRQXVXGXU

Deri Konjuktiva Solunum sistemi

Genital sistem Sindirim sistemi

รนHNLO 9LUXVODUร Q RUJDQL]PD\D JLULรบ LoLQ NXOODQGร รทร EDรบOร FD \ROODU $QQHGHQ \DYUX\D WUDQVSOD]HQWDO JHoLรบ

11. BÖLÜM 9LUDO (QIHNVL\RQODUÕQ /DERUDWXYDU 7DQÕVÕ 9LURORMLN 7HúKLV $PDFÕ\OD gUQHNOHPH 9LURORMLN 7HúKLV <|QWHPOHUL 9LUXV 3DUWLN O Q Q 7HVSLWL 9LUXV ø]RODV\RQX YH øGHQWL¿NDV\RQX 9LUDO $QWLMHQOHULQ 7HVSLWL 9LUXVD 6SHVL¿N $QWLNRUODUÕQ 7HVSLWL 9LUDO 1 NOHLN $VLW 7HVSLWL

9LUDO (QIHNVL\RQODUร Q /DERUDWXYDU 7DQร Vร

283

1. 9รธ52/2-รธ. 7(รน+รธ6 $0$&,</$ g51(./(0( 9LUXVODUร Q Yย FXWWDQ JHQHOOLNOH Nร VD ELU G|QHP LoHULVLQGH VDoร OPDODUร YH YLUXV SDUWLNย OOHULQLQ oHYUH รบDUWODUร QD GX\DUOร ROPDODUร YLUXV WHรบKLVLQL Vร Qร UODQGร UDQ EDรบOร FD IDNW|UOHUGLU 6ROXQXP VLVWHPL YH EDรทร UVDN HQIHNVL\RQODUร Qร Q \DNODรบร N ยถร QGD HWL\RORMLN DMDQ EHOLUOHQHPHPHNWHGLU 'ROD\ร Vร \OD |UQHNOHPHQLQ X\ JXQ รบHNLOGH \DSร OPDVร YLURORMLN WHรบKLVWH EHOLUOH\LFL URO R\QD\DELOLU g]HOOLNOH |U gUQHNOHPHGH $OWร Q .XUDO QHNOHPHOHULQ GRรทUX ]DPDQGD \DSร OPD 'RรทUX WHรบKLV PDWHU\DOL Vร YH ODERUDWXYDUD GRรทUX PDWHU\DOOHULQ 'RรทUX |UQHNOHPH ]DPDQร X\JXQ รบHNLOGH J|QGHULOPHVL WHรบKLV LoLQ 'RรทUX รบHNLOGH QDNLO KD\DWL |QHP WDรบร PDNWDGร U $NXW HQIHNVL\RQODUGD YLUXVODUร Q Yย FXW Gร รบร QD VDoร OPDVร HQ \RรทXQ RODUDN NOLQLN EXOJXODUร Q EDรบODQJร o DรบDPDVร QGD JHUoHNOHรบLU %X Vย UHo JHQHOOLNOH Nร VDGร U YH VDGHFH ELUNDo Jย Q Vย UHU %LUoRN YLUDO HQIHNVL\RQGD LON NOLQLN EHOLUWL RODUDN Yย FXW Vร FDNOร รทร QGD DUWร รบ DWHรบ J|]OHQLU +DVWDQร Q YLUHPL ID]ร QGD ROGXรทX EX G| QHP NDQGDQ YLUXV WHVSLWL LoLQ HQ GRรทUX |UQHNOHPH ]DPDQร Gร U 6DKD X\JXODPDOD Uร QGD Vร N UDVWODQDQ SUREOHPOHUGHQ ELULVL DQWLEL\RWLN WHGDYLVLQH \DQร W EHNOHQPHVL YH GDKD VRQUDNL G|QHPGH YLUXV WHรบKLVLQH \|QOHQLOPHVLGLU 'RรทDO RODUDN DUWร N NDQGD YLUXV WHVSLW HWPH รบDQVร \RN GHQHFHN NDGDU D]DOPร รบWร U 3HUVLVWH VH\LUOL YL UXV HQIHNVL\RQODUร QGD LVH EHOLUJLQ NOLQLN VHPSWRPODU WHVSLW HGLOHPH\HELOLU %X WLS KDVWDOร NODUร Q YDUOร รทร JHQHOOLNOH SRSย ODV\RQ WDUDPDODUร QGD YH\D |]HO ROJXODUร Q LQFHOHQPHVL Vร UDVร QGD RUWD\D NRQXOXU 7HรบKLV DPDFร \OD |UQHNOHQHFHN GRรทUX PDWHU\DOLQ VHoLPLQGH KDVWDOร รทD EDรทOร RODUDN RUWD\D oร NDQ NOLQLN VHPSWRPODU EHOLUOH\LFLGLU 7DEOR &DQ Oร KD\YDQODUGDQ DOร QDQ PDWHU\DOOHUGHQ YLUXV L]RODV\RQ รบDQVร KHU ]DPDQ GDKD \ย NVHNWLU 3RVWPRUWHP PDWHU\DOOHUGHNL RWROL] YH NRNXรบPD QHGHQL\OH GRNXODUGD YLUXV LQDNWLYDV\RQX รบHNLOOHQHELOLU %X VHEHSOH |Oย Pย WDNLEHQ Pย PNย Q RODQ HQ Nร VD Vย UHGH |UQHNOHPH \DSร OPDOร Gร U .DQ |UQHNOHUL YLUXV L]RODV\RQX DPDFร \OD NXOODQร ODFDNVD DQWLNRDJX ODQ PDGGH LoHUHQ Wย SOHUH VHURORMLN oDOร รบPDODU LoLQ NXOODQร ODFDNVD NDWNร Vร ] YH\D NDROLQOL Wย SOHUH DOร QPDOร Gร U $QWLNRDJXODQ PDGGH RODUDN ('7$ HWLOHQ GL DPLQ WHWUD DVHWLN DVLW KHSDULQ YH\D VLWUDW WX]ODUร VRG\XP VLWUDW SRWDV\XP VLWUDW

NXOODQร Oร U 0XNR]DO \ย ]H\OHULQ |UQHNOHQPHVLQGH NXOODQร ODQ Vย Uย QWย VYDE |UQHNOHUL G|Nย OHQ HSLWHO Kย FUHOHULQL GH Vร \ร UDELOPHN DPDFร \OD KDยฟI EDVWร UDUDN YH oHYLUHUHN X\JXODQPDOร YH KHPHQ WUDQVSRUW YDVDWร QD DNWDUร OPDOร Gร U %X DPDoOD NXOODQร OD FDN |]HO WUDQV SRUW YDVDWร EXOXQDPDGร รทร GXUXPODUGD DQWLEL\RWLNOL VWHULO ยฟ]\RORMLN WX]OX VX NXOODQร OPDOร Gร U รธGUDU YH JDLWD |UQHNOHUL GLUHNW RODUDN VWHULO |UQHN NDSOD

*HQHO 9LURORML

284

Uร QD DOร QDELOLU +D\YDQODUGDQ |UQHNOHPH \DSร Oร UNHQ LGUDU |UQHNOHUL NDWHWHUOH JDL WD |UQHNOHUL LVH UHNWXPGDQ DOร QPDOร Gร U 2UJDQ YH\D EL\RSVL PDWHU\DOOHUL KLoELU NDWNร PDGGHVL HNOHQPHGHQ YH\D JOLVHULQOL 3%6 LoHUHQ WUDQVSRUW YDVDWร LoLQGH QDNOHGLOHELOLU

7UDQVSRUW 9DVDWร 9LUXVOX PDWHU\DOLQ |UQHNOHPHVL DPDFร \OD NXOODQร ODQ YH YLUXVODUร RGD Vร FDNOร รทร QDNLO YH GRQGXUPD LรบOHPOHULQGH X]XQ Vย UH FDQOร WXWDELOHFHN QLWHOLNWHNL Vร Yร YDVDWODUGร U *HUHNOL GXUXPODUGD VHUXP YH YH\D DQWLEL\RWLN LODYH HGLOPLรบ 3%6 GH D\Qร DPDoOD NXOODQร ODELOLU

Tablo 11.1. 'HรทLรบLN NOLQLN EXOJXODUGD YLUDO WHรบKLV LoLQ |UQHNOHQHELOHFHN PDWHU\DOOHU +DVWDOร N 7DEORVX

gUQHNOHQHFHN 0DWHU\DOOHU &DQOร +D\YDQ

'ร รบNร *HUHNOL J|Uย Oย UVH DQWLNRDJXODQOร NDQ 6ROXQXP VLVWHPL YH J|] %XUXQ YH NRQMXNWL YDO Vย Uย QWย |UQHNOH HQIHNVL\RQODUร UL VYDE

รธVKDO

<DYUX DWPD DERUW

6LVWHPLN KDVWDOร NODU

'HUL KDVWDOร NODUร YH PXNR]D OH]\RQODUร

0HUNH]L VLQLU VLVWHPL KDVWDOร NODUร hULQHU VLVWHP KDVWDOร NODUร

$QQHQLQ NDQร 9DJLQDO DNร QWร YH\D Vย Uย QWย |UQHรทL VYDE

.DQ 'ร รบNร 1D]DO YH ย URJHQLWDO Vย Uย QWย |UQHNOHUL /H]\RQ NDEXNODUร /H]\RQOX E|OJHGHQ Vย Uย QWย |UQHรทL .DQ 0ย PNย QVH EH\LQ RPXULOLN Vร Yร Vร .DQ hURJHQLWDO Vย Uย QWย |UQHรทL VYDE

รธGUDU

1HNURSVL %L\RSVL

%Dรทร UVDN LoHULรทL YH EDรทร UVDN GRNXVX /H]\RQ EXOXQDQ GLรทHU GRNXODU %|OJHVHO OHQI \XPUXODUร 6ROXQXP \ROODUร GRNXODUร YH\D LoH ULรทL (WNLOHQHQ GLรทHU GRNXODU %|OJHVHO OHQI \XPUXODUร 3ODVHQWD YH I|WXVWD HWNLOHQPLรบ GRNX ODU |]HOOLNOH NRWLOHGRQ

)|WXVD DLW EDรทร UVDN LoHULรทL )|WXVXQ NDOELQGHQ DOร QDFDN NDQ (WNLOHQHQ GRNXODU

(WNLOHQHQ GRNXODU %|OJHVHO OHQI \XPUXODUร

(WNLOHQHQ GRNXODU %H\LQ RPXULOLN Vร Yร Vร (WNLOHQHQ GRNXODU /HQI \XPUXODUร

.DQ

gUQHNOHQHQ WHรบKLV PDWHU\DOOHULQLQ QDNOHGLOPHVL PXWODND VRรทXN ]LQFLU DO Wร QGD YH Kร ]Oร ELU รบHNLOGH \DSร OPDOร Gร U %X RUWDP DUDoWD EXOXQDQ ELU VRรทXWXFX LOH VDรทODQDELOHFHรทL JLEL D\Qร DPDoOD NXUX EX] EX] DNย Vย YH\D EX] WRUEDODUร \OD