infotorial
Enschede voorop in ontwikkelingen lab-on-a-chip Enschede - Lab-on-a-chip, een laboratorium op een chip. Een vorm van microtechnologie, specifieker microfluïdica, waarin de Universiteit Twente binnen Nederland, en ook op wereldschaal, een grote rol speelt. Met name de onderzoeksinstituten MESA+ en MIRA – en daarbinnen onder andere de vakgroep BIOS – houden zich ermee bezig. Onder leiding van professor Albert van den Berg, onderscheiden natuurkundige en hartstochtelijk woordvoerder, die hierbij gebruik maakt van de world-class Nanolab-faciliteiten. Op een lab-on-a-chip zijn microkanaaltjes geëtst en andere structuren aangebracht waarmee analyses kunnen worden uitgevoerd op minuscule vloeistofvolumes. Het is een extreem compact laboratorium. De lab-on-a-chip wordt voornamelijk gebruikt voor medische toepassingen. Van den Berg: “We zijn ermee in staat om met heel kleine hoeveelheden stoffen, bij-
beeld de werking van medicijnen te kunnen beoordelen.
voorbeeld eiwitten, metingen en analyses te doen. Zo kunnen we bijvoorbeeld het bloedbeeld van een patiënt analyseren, of de vruchtbaarheid van sperma.” Het grote voordeel voor de patiënt is volgens Van den Berg dat allerlei testen zo in de thuissituatie van de patiënt gedaan kunnen worden, en ook vrij gemakkelijk herhaald kunnen worden. Tot nu toe wordt
de lab-on-a-chip extern gebruikt, dat wil zeggen: er worden stoffen afgenomen bij een patiënt en die worden aangebracht op de chip. Maar de ontwikkelingen lijken recent te gaan richting het inbrengen van de chip in het lichaam, bijvoorbeeld omhuld door een pil. Ook zijn er al pleisters die op het lichaam worden aangebracht, waarmee kleine hoeveelheden li-
chaamsvloeistof via naaldjes worden onttrokken en geanalyseerd. “En over een langere tijd geanalyseerd,” benadrukt Van den Berg, “zodat verschuivingen goed kunnen worden bestudeerd.” Een nieuwste ontwikkeling is de zogenoemde organs-on-a-chip: minuscule functionele stukjes orgaan of weefsel worden aangebracht op een chip om bijvoor-
Honderden hoogwaardige arbeidsplaatsen De onderling nauw verbonden instituten MIRA en MESA+ werken ook nauw samen met spin-offs en start-ups van de UT, waarbij in totaal een kleine 200 hoogwaardige arbeidsplaatsen zijn gecreëerd. Daarnaast is er nog een handvol onderzoeksgroepen van de universiteit die zich met microfluïdica bezighoudt; in totaal rond de 175 mensen (onderzoekers, assistenten-in-opleiding, studenten) zijn bij de UT in Enschede bezig met toepassingen van vloeistoffen op zeer kleine schaal, met name met de lab-on-a-chip. Het is een vakgebied dat in diverse opleidingen – zoals technische natuurkunde, scheikundige technologie, nanotechnologie, advanced technology en biomedische technologie – toenemende aantallen studenten trekt. En alles wijst erop dat die aantallen in de nabije toekomst alleen maar groter gaan worden.