Komünist Zemin lim olanaksız ve insan doğasına aykırı olduğunu savunur. Kapitalizm insanı, bilincini, duyularını maniple eder, bazen de felce uğratır. Olaylar, olgular arasındaki bağıntıyı yok eder. Bireyin gündelik etkinliğinin toplumsal/sınıfsal ilişkilerden ayrı düşünülemeyeceği göz önüne alınarak insan pratiğinin değerlendirilmesi daha nesnel çözümlemeleri sağlayacaktır. Gündelik Hayat ve İktidarın İdeolojisi Sınıfsal çözümlemelerin önemini kimliğe, kültüre, tekilliğe, ötekiye bıraktığı günümüzde iktidarın işleyişini Gürbilek şöyle açıklıyor: “İktidar, red, inkâr, engelleme, yasaklama ya da saf dışı bırakmadan çok, kurma, düzenleme, kışkırtma ve çoğaltma teknikleriyle işlemektedir. Bastırmayı ya da yok etmeyi değil ayrıştırmayı, çeşitlendirmeyi, görünür kılmayı içerir.” (N. Gürbilek, 1992, s 39) Burjuva akademisyenlerinin, aydınlarının neden bu vurguları (kimlik, öteki v.d.) içselleştirdiklerini, üniversitelerde inceleme konusu yaptıklarını göstermektedir. Çünkü “bastırılmış” olan geri dönmüştür, ama burjuvazinin kontrol ve istenci oranında. Değerlerin, düşüncelerin, kültürel pratiklerin kendisi büyük oranda egemen sınıfın egemen ideolojisidir. Emekçiler geleneksel olan ile güncel olan egemen değerleri çoğu kez birleştirirlerde. Bu ilişki ve süreç ise mevcut toplumsal ilişkileri sürekli kıldıkça egemen sınıf ve ideologlarınca dönüşüme ve reddiyeye uğratılmasına gerek kalmaz. Bugün kitle iletişim araçlarının en büyük işlevi düşünsel, pratik dünyamızı şekillendirmesi, yaşadığımız zamanı, mekânı, sınıfsal konumlanışın verili, mutlak, değişmez olduğunu kanıksattırmaya çalışmasıdır. Oskay’a göre bu durum: “Gündelik hayat bir hayat tarzını öğretir, benimsetir, farklılaştırır. Bize bugünkü yaşamı, deneylerimiz, ampirik algılarımız çerçevesinde yaşadığımız hayatı olabilecek tek toplumsal hayat olarak gösterir.” (1989, s 9)
40
Türkiye’de 90’lı ve 2000’li yıllarda gündelik hayatın anlaşılması, çözümlenmesi kültürel incelemeler adlı üniversite kürsülerinde verilen derslerde disiplinde aranmıştır. Gürbilek’in de belirttiği gibi (1992) vitrinlerin meta bolluğu içinde olduğu zamanlardayız. Vitrindeki meta bolluğuyla çözümlenen şey tüketim toplumu düşüncesi olmuştur. Metaları yaratan süreç, dolayısıyla emek süreci ve bu sürecin sınıfsal taraf, güç ve çatışmalarının analizi sosyal bilimlerden kovulmuştur. O halde kovulanın (sınıfın) izini sürmekte biz Marksistlere düşmektedir Gündelik İnsan Pratiği Olarak Emek Emekçinin emek gücünü satması üretim araçlarından yoksun bırakılmasındandır. Emek gücünü satmak zorunda bırakılması üretim sürecine katılmak zorunluluğu içermesindendir. Zorunlu olarak üretim sürecine katılan işçi, üretim sürecinin kendisine, üretim sürecinin sonundaki ürüne ve kendisine yabancılaşır. Emeğini yabancı bir nesne olarak algılar. Bunda da haklıdır; çünkü üretim sürecinin sonundaki metayı piyasada ihtiyaç nesnesi olarak satın almak zorunda kalır. Emekçi, üretim sürecine, üretim araçlarına ve üretim sürecinin sonunda yaratılan ürüne sahip olduğu sürece kişisel yaşamını sağlar. Böylece kapitalist toplumsal ilişkilerinin yarattığı yabancılaşmayı yaşamaz. Yabancılaşmanın olamadığı bu süreçte emekçi, kendi ihtiyacı için üretimde bulunur. Emek ve emek ürünü doğayla insanın zorunlu ilişkisinin de sonucudur. İnsanın emek ürününün ihtiyaç gideren yanı kullanım değeridir. Emek ürünü tüm sınıflı ve sınıfsız toplumlar için kullanım değeri oluşturur. Kapitalizm için ise önemli olan emek ürününün (kapitalizmde emek ürünü metadır) değişim değeridir. Her meta kullanım değerini ve değişim değerini birlikte içerir. Meta üreten, üretim yoluyla yabancılaşmayı sağlayan emeğe-işe Marksistlerin yaklaşımı nasıl olmalıdır? Maalesef bu coğrafyada kendilerini Marksist-sosyalist addedenlerin birçoğunun söylediklerine katılmak çok güç. 1 Mayıs’larda, işçi eylemlerinde, grevlerde, sendikaların, sosyalist siyasi partilerin ve daha “radikal” sosyalist çevrelerin “Herkese İş”