BURMA HALK SANATI
Evo restini çekti
15 N‹SAN - 19 MAYIS 2008 Haz›rlayan: Erdir Zat
BOL‹VYA CIA suflörlerinin f›s›ldad›¤› “Kosova modeli”ne flevkle sar›lan ayr›l›kç› sa¤ muhalefet, hükümet ve ordunun ikâz›na ra¤men 4 May›s’ta, ülkenin en zengin eyaleti Santa Cruz’u “özerklefltirme” referandumunu gerçeklefltirdi. Baflkan Evo Morales yanl›lar›n›n boykot etti¤i referandumdan ç›kan “evet” sonucu, eyalet yönetimine toprak ve vergi denetimini üstlenme ve yerel kararlar› merkezî yönetimden ba¤›ms›z olarak alma yetkisi veriyor. Ama referandum çoktan “yasad›fl› ve geçersiz” ilân edilmifl durumda. Nüfusun ço¤unlu¤unu oluflturan yerlilere tarihsel olarak esirgenmifl haklar›n› iade eden yeni
anayasay› oluflturma sürecini sabote eden bu derin siyasî gerilimin Bolivya’y› içsavafla sürüklemesinden endifle ediliyor. Süreci yönetme konusunda uluslararas› takdir toplayan bir metanet gösteren Baflkan Morales, hamleye gene kendi yöntemleriyle cevap verdi: Güvenoyu referandumu. Bolivya 10 A¤ustos’ta, Morales, baflkan yard›mc›s› Alvaro Garcia Linera ve dokuz eyalet valisinin görevlerine devam edip etmemesi konusunda referanduma gidecek. Morales ülkede ilk kez yaflanan bu halk oylamas›n› kaybetmesi halinde görevden çekilmek durumunda kalacak. Ama s›nanmıfl halk deste¤ine güveniyor, “hodri meydan” diyor.
fliddet kullanma yoluna gitmeleriydi, fakat as›l agresif ve uzlafl›lmaz Likud’un liderli¤indeki ‹srail’in antlaflma flartlar›n› bozmas›, bu sürecin sona ermesinin bafll›ca nedeni say›la‹srail’in 60. kurulufl y›ldönümü kutland›. Ama gökyüzünde k›rk y›ld›r iflgal bilirdi. Oslo ruhuna karfl› gerçeklefltirilen en alt›ndaki Filistin topraklar›ndan sal›nan kara balonlar vard›. Bir mecaz olmaktan göze çarpan ihlâller, Bat› fieria’daki yasad›fl› ç›k›p gerçe¤e dönüflen “demir duvar” protesto edildi. ‹kiye bölünmüfl Filistin’e Yahudi yerleflimlerinin sürekli olarak genifllekarfl› uygulad›¤› zulüm politikalar› art›k ‹srail’in kendi varl›¤›n› tehdit ediyor. mesi ve bu alanlar› ‹srail’e ba¤layan yollar›n yap›lmas›d›r. Bu yerleflimler, Filistinlilerde nefret uyanAV‹ SHLA‹M larla halletmeye karar verdi. Filistinliler, 1948 Open Democracy, 8 Mayıs 2008 y›l›nda sahip olduklar› Filistin topraklar›n›n d›ran bir iflgalin sembolleriydi. Anlaflmazl›kyüzde 78’inden vazgeçmelerinin karfl›l›¤›nda, lar›n daimi kayna¤›n› oluflturuyorlard›, geleREV‹ZYON‹ST Siyonizmin kurucusu olarak s›n›rlar› Bat› fieria’dan Gazze fieridi’ne kadar cekteki Filistin ülkesinin karasal s›n›rlar›n› bilinen Vladimir Jabotinsky, 1923’te “Demir uzanan bir bölgede, baflkenti Do¤u Kudüs’te tehdit eden unsurlard›. Filistinliler, yasad›fl› Duvar” adl› makalesini yay›nlad›. Bu makale- bulunacak olan ba¤›ms›z bir devlet kurabile- yerleflimleri ‹srail’in görüflmeleri iyi niyetlerde Arap milliyetçilerin Filistin’de bir Yahudi ceklerini düflünmüfltü. Onbefl y›l sonra Filistin- le sürdürmedi¤inin kan›t› olarak görüyor, Osdevleti kurulmas›na her zaman karfl› koyaca¤›- liler, ‹srail ile yapt›klar› tarihi uzlaflma hakk›n- lo’nun alt›ndaki amac›n iflgale son vermek den›, bu yüzden iki taraf›n bir anlaflmaya varma- da büyük bir hayal k›r›kl›¤› yafl›yor. ¤il onu baflka bir k›l›fa sokmak oldu¤unu düs›n›n mümkün görülmedi¤ini öne sürmüfltü. flünüyorlard›. Siyonist projeyi gerçeklefltirmenin tek yolu, Görünmez muhatap 2001 y›l›nda, Ariel fiaron’un baflbakan seYahudilerin askeri güçleriyle örece¤i “demir Oslo bar›fl sürecinin sona ermesinin nedenle- çilmesiyle birlikte, ‹srail ilk safhaya geri dönduvar”›n gerisinde faaliyetleri sürdürmekti. rinden biri, Filistinlilerin 2000 eylülünde alev- dü, bütün h›nc›yla yeniden demir duvar straBaflka bir deyiflle, Siyonist proje, yaln›zca tek- lenen ikinci intifadada (El Aksa) eskisi gibi tejisini kullanmaya bafllad›. fiaron’un Filistintarafl› hareketle, askeri güç kullan›m›yla gerlilere politik sahada pazarl›k yapçeklefltirilebilirdi. mak üzere sunacak bir teklifi yoktu. Jabotinsky’nin stratejisi, Siyonist hareketi O hep bir savafl adam› olmufltu. muazzam bir güce sahip olaca¤› bir yerde koVahfli çözümlerin flampiyonuydu. numland›rarak, yerel karfl›tlar›yla kolayca bafl Bir politikac› olarak, Oslo da dahil, etmesini sa¤lamakt›. Demir duvar, bir son olFilistinlilerle uzlaflmay› öngören maktan çok sona ulaflmay› sa¤layacak bir araçtüm giriflimlere karfl› ç›km›flt›. El t›. Araplar›n, Yahudi devletini ortadan kald›rAksa intifadas›na cevap olarak çok ma umutlar›n› söndürmeye yönelikti. Bunun daha büyük ölçekte askeri güç toparkas›ndan ikinci safha gelecekti: Araplarla Filad› ve Filistin halk›na karfl› F-16 salistin’in statüsü ve ulusal haklar üstüne pazarvafl uçaklar›n› kulland›. l›¤a oturmak. Yani, Yahudilerin askeri gücü, ‹fl bafl›nda oldu¤u befl y›l boyunFilistin’in tümü üstünde hak iddia eden Filisca, Filistin Özerk Yönetimi’nin vahtinlilerle yap›lacak siyasî antlaflma yolunda fleti kesin bir flekilde sona erdirmeilerlemek üzere kullan›lacakt›. sini flart koflarak bölgelerin s›n›rlar› ‹srail devletinin tarihine bakt›¤›m›zda, hakk›nda yeniden görüflmelere baflonu, demir duvar stratejisinin bir sa¤lamas› lamay› dikbafll›l›kla reddetti. Bu olarak yorumlayabiliriz. Araplar –önce M›s›rl›flart›n›n yerine gelmesinin imkans›z lar, sonra Filistinliler ve daha sonra da Ürdünoldu¤unun bilincindeydi. Bu yüzlüler– ac› deneyimler sonucu ‹srail’in savaflta den inatla diretti. Filistin Özerk Yöyenilemeyece¤ini anlad› ve bunun sonras›nda netimi’ne oluflum sürecindeki bir içinde bulunduklar› zay›f konumun flartlar›yla devletin hükümeti olarak de¤il, biantlaflmalar yapmaya mecbur b›rak›ld›. 1993 rincil görevini –‹srail’in güvenli¤ini y›l›nda ‹srail ile Filistin Kurtulufl Örgütü muhafaza etmek– baflar›yla yerine (FKÖ) aras›nda imzalanan Oslo Antlaflmas›, getiremeyen bir tafleron olarak davyüzy›ll›k Filistin meselesi hakk›nda önemli bir rand›. fiaron’un yurttafllar›n›n çodönüm noktas›yd›. Birinci safha olan “demir ¤unlu¤u, onun, bar›fl yanl›s› Filisduvar”dan ikinci safhaya at›lan ad›md›, y›ld›rtinli bir muhatap bulam›yoruz iddima stratejisinin ard›ndan gelen müzakere döas›na inanm›flt›. Gerçekte ise, onun neminin iflaretçisiydi. liderli¤indeki ‹srail bar›fl için herOslo Antlaflmas› ile birlikte ‹srail ve FKÖ hangi bir ad›m atma iste¤inde debirbirini tan›d› ve fikir ayr›l›klar›n› bar›flç›l yol- Batı fieria’da ‹srail’in kuruluflunun 60. yıldönümü “kutlamaları” ¤ildi.
‹SRA‹L Kuvveden fiile “demir duvar”
29