Минбар 2014 (44) by tribun tribun

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Барои вањдат, рушди устувори иќтисодї ва зиндагии шоистаи мардум!

29 октябри соли 2014, чоршанбе, №44 (971)

www.minbari.halk.tj www.tribun.tj E-mail: minbarihalk@hhdt.tj E-mail: minbarihalk@bk.ru

НАШРИЯИ МАРКАЗИИ ЊИЗБИ ХАЛЌИИ ДЕМОКРАТИИ ТОЉИКИСТОН

НАХУСТИН АНЉУМАНИ САРМОЯГУЗОРИИ

СОЗМОНИ ЊАМКОРИИ ИСЛОМЇ

Њаёти њизб

ДАСТУРЊОИ РАИСИ ЊИЗБ - РАЊНАМОИ МО

БАРОИ КИШВАРЊОИ ОСИЁИ МАРКАЗЇ 27 октябри соли равон дар Кохи Сомони Бўстонсарои Њукумати Љумњурии Тољикистон бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон нахустин анљумани сармоягузории Созмони њамкории исломї (СЊИ) барои кишварњои Осиёи Марказї кори худро оѓоз намуд.

сањ. 4 Проблема ва мулоњиза

МУШКИЛОТ ДАР ОЛАМИ КЎДАКЇ

сањ. 9 Тандурустї

ЗАРАРИ НЎШОБАЊОИ ГАЗДОР БА САЛОМАТЇ

НЉУМАНИ мазкур дар чањорчўби Наќшаи кории СЊИ барои Осиёи Марказї баргузор гардида, дар он масоили њамкорї дар соњањои саноати кишоварзї, наќлиёт, коњиши сатњи камбизоатї, маориф, илму техника, сайёњї ва тандурустї баррасї шуд. Барои иштирок дар ин анљуман намояндагони кишварњои аъзои СЊИ, нињодњои молиявии байналмилалї, сохторњо оид ба рушди њамкорї, бахшњои хусусї ва сармоягузорони кишварњои аъзо ба шањри Душанбе ташриф овардаанд. Анљуманро Вазири корњои хориљии Тољикистон Сирољиддин Аслов ифтитоњ намуда, сухани нахустинро ба Сарвари давлати Тољикистон Эмомалї Рањмон дод. Президенти кишвар мењмонони олимаќом ва њамаи иштирокдорони анљуманро ба он хайрамаќдам гуфта, изњори бовар намуд, ки њамоиши номбур-

да ба тањким ва рушди минбаъдаи сармоягузорию соњибкорї дар доираи Созмони њамкории исломї дар кишварњои Осиёи Марказї, аз љумла дар Тољикистон мусоидати фаъол мекунад. Дар ќисмати ифтитоњии анљуман њамчунин Дабири кулли Созмони њамкории исломї Иёд Амин Маданї, Раиси Бонки исломии рушд Ањмад Муњаммад Алї, Вазири корњои хориљї ва њамкории байналмилалии Либия Муњаммад ал-Ѓиронї, Муовини вазири корњои хориљии Мамлакати Арабистони Саудї Туркї ибни Муњаммад ибни Сауд алКабир, Вазири давлатии Амороти Муттањидаи Араб Абдулло Ѓаббош, Вазири корњои хориљии Љумњурии Судон Алї Ањмад ал-Картї, Муовини вазири корњои хориљии Љумњурии Исломии Афѓонистон Атиќуллоњ Атифмал ва Мудири омили ширкати Ќатари Диёр Тољикистон Камол Њиљозї суханронї намуданд. Анљумани сармоягузории Созмони њамкории исломї барои кишварњои

Осиёи Марказї дар љаласањои алоњида корашро идома дод. Дар ин љаласањо масъалањои наќлиёт ва инфрасохтор, мусоидат ба тиљорат ва сармоягузорї, кишоварзї, фурўши мањсулоти кишоварзї ва рушди инфрасохтори дењот, сайёњї, санъат, илм ва технология баррасї шуданд. Пас аз анљоми ќисмати ифтитоњии Анљумани сармоягузории Созмони њамкории исломї (СЊИ) барои кишварњои Осиёи Марказї Президенти кишвар Эмомалї Рањмон бо панљ нафар иштирокдорони воломаќоми ин њамоиш Дабири кулли Созмони њамкории исломї Иёд Амин Маданї, Раиси Бонки исломии рушд Ањмад Муњаммад Алї, Муовини вазири корњои хориљии Мамлакати Арабистони Саудї Туркї ибни Сауд ал-Кабир, Вазири давлатии Амороти Муттањидаи Араб Абдулло Ѓаббош ваМуовини вазири корњои хориљии Љумњурии Исломии Афѓонистон Атиќуллоњ Атифмал мулоќоти судманд анљом дод.

сањ. 10 Чашмандоз

АЗОБИ САХТИ БЕЊЕЗУМЇ

сањ. 14

ЊАФТАИ ПРЕЗИДЕНТ

СУХАНРОНИИ

БА НОМИ ХУДОВАНДИ ЉОНУ ХИРАД. ОЛИЉАНОБОН, РОЊБАРОН ВА АЪЗОИ ЊАЙАТЊОИ ШИРКАТКУНАНДА! МУЊТАРАМ ЉАНОБИ КОТИБИ КУЛЛИ СОЗМОНИ ЊАМКОРИИ ИСЛОМЇ! МУЊТАРАМ НАМОЯНДАГОНИ ДОИРАЊОИ СОЊИБКОРЇ ВА ТИЉОРАТЇ! БАРОДАРОН ВА ХОЊАРОНИ АЗИЗ! Сараввал бо хушњолии зиёд ташрифи Шуморо ба пойтахти Тољикистон - шањри Душанбе барои иштирок дар Форуми нахустини сармоягузорї дар доираи Наќшаи амали Созмони Њамкории Исломї оид ба њамкорї бо кишварњои Осиёи Марказї аз номи Њукумат ва мардуми кишвар хайрамаќдам мегўям. Басо рамзист, ки Наќшаи амали мазкур дар љаласаи 37-уми Шўрои вазирони хориљии созмон моњи майи соли 2010 мањз дар шањри Душанбе пешнињод ва ќабул гардида буд. Њадафи асосии Форуми мо мусоидат ба дастгирии байналмилалии татбиќи њамаљонибаи Наќшаи амали зикршуда буда, бахусус дар рушди соњањои энергетика, наќлиёт, саноат, кишоварзї, туризм, сармоягузорї ва тиљорати кишварњои аъзои созмон сањм хоњад дошт. Итминон дорам, ки татбиќи Наќшаи амал ба тањкими њамкорињои судманд дар самтњои тањќиќот, рушди техникаву технология, илму маориф ва тандурустї низ мусоидат хоњад кард. ЊОЗИРИНИ ГИРОМЇ! Решањои таърихї, фарњангї, сиёсї, динї ва иќтисодии кишварњо ва мардумони мо тўли садсолањо моро бо њам пайванд бахшидаанд, ки ин омил, бе ягон шакку шубња таќвиятбахши њамкории судбахши кишварњои аъзои созмон дар соњањои зикргардида мебошад. Сањми тамаддуни исломї ва кишварњои мусулмонї дар ташаккули таърихии њаёти иќтисодиву сиёсї ва фарњангии љањони муосир назаррас аст, ки

он аз љумла тавассути Созмони Њамкории Исломї ва Бонки Исломии Рушд амалї мегардад. Ќобили зикр аст, ки дар њудуди кишварњои аъзои созмон ќариб 70 фоизи захирањои љањонии нафт ва 50 фоизи захирањои љањонии газ љойгир буда, ин омил аз мавќеи муњим доштани онњо дар иќтисоди љањонї шањодат медињад. Дар баробари ин, мо умедворем, ки наќши Созмони Њамкории Исломї дар тањкими њамкорињои кишварњои исломї ва рушди устувори мамлакатњои аъзои он рўз аз рўз зиёд шуда, ба афзоиши сањми муштараки онњо дар арсаи байналмилалї мусоидат хоњад кард. Вале мусаллам аст, ки ба ќисмати зиёди кишварњои аъзои созмон хавфи таъсири манфии тањдидњои глобалї, аз љумла оќибатњои буњрони молиявию иќтисодї, сатњи баланди камбизоатї, дастрасии мањдуд ба оби тоза, озуќаворї, нерўи барќ ва дигар мањсулоту хизматрасонињои ниёзи аввал, камбудињо дар соњањои маориф, тандурустї, пањншавии беморињои сирояткунанда, таѓйирёбии иќлими сайёра ва тамоюлњои зудтаѓйирёбандаи љањониву минтаќавї тањдид мекунад. Илова бар ин, пўшида нест, ки мутаассифона, зуњуроти номатлуби фаромиллї, ба монанди терроризм, экстремизм, ќочоќи маводи мухаддир ва одамрабої, љинояткории мутташакилона ва монанди инњо дар баъзе аз кишварњо рў ба афзоиш дорад. ДЎСТОНИ АЗИЗ! Њалли самараноки мушкилоти иќтисодиву иљтимої ва мубориза бар зидди зуњуроти номатлуби фаромиллї моро водор месозад, ки тамоми нерў ва имкониятњоро ба таври кофї истифода намоем. Холиќи ягона тамоми неъматњо ва захирањои лозимї, аз љумла об, замин, наботот, маъданњо, сўзишворї, нерўи зењниву љисмонї ва дигарњоро ба мо насиб гардонидааст. Ва Худои таъоло бар дўши мову шумо масъулиятеро вогузоштааст, ки тавассути истифодаи самараноку оќилонаи ин неъматњо рушд ва зиндагии шоистаро барои њар як кишвари исломї ва њар хонадони мусулмон таъмин намоем. Мантиќист агар сармоягузории кишварњои аз лињози молиявї нерўманди

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

ПРЕЗИДЕНТИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ЭМОМАЛЇ РАЊМОН ДАР ФОРУМИ ЯКУМИ САРМОЯГУЗОРЇ ДАР ДОИРАИ НАЌШАИ АМАЛИ СОЗМОНИ ЊАМКОРИИ ИСЛОМЇ ОИД БА ЊАМКОРЇ БО КИШВАРЊОИ ОСИЁИ МАРКАЗЇ исломї барои татбиќи лоињањои сармоягузории мамлакатњои камдаромади мусулмонї сафарбар карда шавад, чун Худои таъоло дар ояти 2-и сураи Моидаи Ќуръони маљид фармудааст, ки "Ва бар накўкорї ва парњезгорї бо якдигар мадад кунед ва бар гуноњу ситам ба якдигар мадад накунед". Мо чунин мењисобем, ки дар ин росто наќши Бонки Исломии Рушд ва сохторњои он муњим мебошад. Зиёд кардани сармояи оинномавии Бонк ба маблаѓи 70 миллиард динори исломї ва то 100 миллиард динори исломї расонидани он зарур ва сариваќтї мебошад. Агар мо ба мисоли мушаххас рўй оварем, гуфта метавонем, ки дар доираи њамкорињои Тољикистон бо созмонњои исломї 53 лоињаи сармоягузорї, аз љумла тавассути Бонки Исломии Рушд 41 лоиња ба маблаѓи умумии беш аз 348 миллион доллар дастгирї ёфта, њоло 42 лоињаи он амалї гардидааст. Њоло Бонки мазкур якљо бо созмонњои исломї дар кишвари мо амалисозии 11 лоињаи муштараки сармоягузориро ба маблаѓи ќариб 300 миллион доллар идома медињад. Мо аз њамкорињои пурсамар бо Бонки Исломии Рушд ќаноатмандем ва умедворем, ки бо васеъ шудани доираи имкониятњои он њаљми њамкорињои мо низ дар бахшњои мухталифи иќтисод, аз љумла рушди инфрасохтор, бахши тиљорат, дастгирии соњањои маорифу тандурустї вусъати бештар пайдо мекунанд ва ба рушди иќтисодиёт, зиёд кардани љойњои нави корї, њалли масъалањои иљтимої ва баланд бардоштани некўањволии мардум мусоидати фаъол мерасонанд. Бо дарназардошти вазъи душвори иќтисодии кишварњои мусулмонї ва эњтиёљоти зиёди онњо ба сарчашмањои сармоягузорї, лозим аст, ки бонки зикршуда дастгирї ва сармоягузорињои худро барои татбиќи лоињањои минтаќавї ва рушди иќтисодї ба маротиб зиёд намояд. Мувофиќи изњороти сессияи 12 уми Њамоиши сарони кишварњои исломї маблаѓгузории Фонди Њамбастагии Исломї оид ба рушд барои ќабул ва татбиќи лоињањои паст кардани камбизоатї 1,9 миллиард долларро ташкил медињад. Зарур аст, ки аз њисоби ин фонд, аз љумла аз њисоби Барномаи энергияи таљдидшаванда барои камби-

зоатњо љињати татбиќи лоињањаи милливу минтаќавии кишварњои Осиёи Марказї маблаѓњои кофї људо карда шаванд. Дар стратегияи созмон ба рушди соњаи кишоварзї ва таъмини амнияти озуќаворї диќќати махсус дода мешавад, ки ин њамзамон барои рафъи камбизоатї муњим аст. Зеро њамчун кишвари камдаромади аз лињози озуќаворї танќисикашанда арзёбї гардидани 30 мамлакати аъзои созмон наметавонад, ки боиси нигаронии мо нагардад. Аз ин рў, тавре ки шумо медонед, бо ин маќсад Созмони исломї оид ба амнияти озуќаворї бунёд ёфта, фонди Њаёти шоиста дар њаљми 100 миллион доллар бо ташаббуси бевоситаи Волоњазрат Амири Давлати Кувайт таъсис дода шудааст. Ва мо аз Котиботи кулли Созмон ва нињодњои мухталифи марбутаи он даъват менамоем, ки љињати зиёд кардани фонди мазкур аз њисоби кишварњо ва созмонњои байналмилалии молиявї талош карда, њангоми истифодаи маблаѓњои он пеш аз њама, ба кишварњои камдаромади аз љињати озуќаворї танќисикашандаи аъзои созмон афзалият дињанд. Аз љониби дигар, боиси хушнудист, ки сањми савдои байнињамдигарии кишварњои аъзои созмон дар њаљми умумии гардиши савдои берунї аз 14 фоизи соли 2004 то 18 фоиз дар соли 2012 афзоиш ёфта, маќсад гузошта шудааст, ки он дар соли 2015 тавассути истифодаи низоми савдои имтиёзнок то 20 фоиз расонида шавад. Дар ин љода наќши Маркази исломї оид ба рушди савдо ва Корпоратсияи Байналмилалии Исломї оид ба маблаѓгузории тиљорат, аз љумла тавассути Ташаббуси дастгирї барои бозаргонї вобаста ба сафарбар намудани дастгирии минтаќавї ва байналмилалии кишварњои аъзо муњим арзёбї мегардад. ЊОЗИРИНИ ГИРОМЇ! Имрўз мо як ќатор масъалањои барои мамлакатњои Осиёи Марказї муњим, ба монанди рушди инфрасохтори наќлиётиву энергетикї ва тиљорату сармоягузорї, баланд бардоштани иќтидори истењсоливу содиротї, коркарди мањсулоти кишоварзї ва таќвият додани мавќеи соњибкории хурду миёна дар соњаи туризмро баррасї менамоем.

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Ин масъалањо ба афзалиятњои стратегии рушди босуботи кишварњои Осиёи Марказї, аз љумла Тољикистон мутобиќ мебошанд. Дар ин росто, њалли самараноки масъалањои обу энергетика барои кишварњои минтаќа нињоят муњим мебошад. Осиёи Марказї дорои захирањои бойи энергетикаи обї буда, њам аз љињати иќтидори потенсиалии барќ ва њам аз нигоњи захирањои оби ошомиданї дар љањон љои намоёнро ишѓол мекунад. Вале бо вуљуди чунин имкониятњои бузург, мутаассифона, мардуми зиёди кишварњои минтаќа ба нерўи барќ дастрасии пурра надоранд ва њар сол дар фасли сармо ба танќисии шадиди энергетикї рў ба рў мешаванд, ки ин зиёни калони иќтисодиву иљтимої меорад. Бинобар ин, бо маќсади таъмини рушди устувор ва бењтар намудани сатњи некўањволии мардуми минтаќа таъмини нерўи барќ тавассути сохтмон ва таљдиди нерўгоњњои барќї ва хатњои баландшиддати интиќоли нерўи барќ яке аз њадафњои стратегии кишварњои дорои чунин имконият муайян гардидааст. Лоињаи байниминтаќавии сохтмони хатти интиќоли нерўи барќ КАСА-1000 оид ба содироти барќ аз Тољикистон ва Ќирѓизистон ба Афѓонистон ва Покистон, ки мо онро бо дастгирии Бонки Љањонї ва дигар ташкилотњои байналмилалии молиявї оѓоз намудем, яке аз роњњои самараноки њалли масъалањои зикршуда ба назар мерасад, зеро ин лоиња барои рушди иќтисодиву иљтимоии минтаќањои Осиёи Марказї ва Осиёи Љанубї ањамияти бузург дорад. Бо истифода аз фурсати муносиб, ба роњбарияти Бонки Исломии Рушд ёдрас карданї њастем, ки Тољикистон дар љавоб ба дархости хеш барои људо намудани маблаѓи зарурї љињати татбиќи лоињаи КАСА-1000 умедвор аст. ДЎСТОНИ АЗИЗ! ШАРИКОНИ МУЊТАРАМ! Аз љињати мавќеи љуѓрофї тавассути баромадан ба бандарњо ва бањр ба минтаќаи транзитї табдил додани Осиёи Марказї имкониятњои бузург мављуданд, вале онњо њанўз пурра истифода нашудаанд. Мањз тавассути минтаќаи мо шоњроњњои бузург, ба монанди Шоњроњи абрешим мегузаштанд, ки ањамияти тиљоратии худро садсолањо аз даст надодаанд. Сохтмони инфрасохтори наќлиётї, аз љумла шоњроњњои автомобилгарди муосир ва роњи оњан байни кишварњои Осиёи Марказї ва Осиёи Љанубї ба рушди иќтисодиву иљтимоии мамлакатњо аз тариќи тавсеаи бахшњои тиљорат, сармоягузорї,

ЊАФТАИ ПРЕЗИДЕНТ саноат, кишоварзї, туризм ва хизматрасонї метавонад такони љиддї бахшад. Аз ин хотир, рушди инфрасохтори наќлиётї ва бењтар намудани шабакањои коммуникатсионї чун њадафи дигари стратегии кишварњои минтаќа, аз љумла Тољикистон муќаррар гардидааст. Дар ин самт дастгирии бештари созмони Њамкории Исломї ва сохторњои он, махсусан механизми њамкории наќлиётї зарур аст. Рушди соњаи кишоварзї ва баланд бардоштани иќтидори истењсоливу содиротии соња љињати ноил шудан ба њадафи стратегии дигари кишварњои Осиёи Марказї-таъмини амнияти озуќаворї дар маркази диќќат ќарор дорад. Кишварњои минтаќа тамоми шароити заруриро барои рушди ин соња, аз ќабили обу замину иќлими мусоид, ашёи хом ва ќувваи кории арзон доранд, вале дар ин самт низ камбудии сармоя эњсос мешавад. Татбиќи лоињањои муштарак дар соњањои коркарди мањсулоти кишоварзї, аз тариќи иќтидорњои саноати сабук, саноати хўрокворї, истењсоли оби баландсифати нўшокї ва содироти онњо ба кишварњои минтаќа ва љањон аз назари иќтисодї барои шарикони мо фоидаовар хоњад буд. Аз ин лињоз, аз созмон ва сохторњои он, ба монанди Палатаи исломї оид ба тиљорат, саноат ва кишоварзї даъват ба амал меорем, ки дар самти баланд бардоштани иќтидори истењсоливу содиротии коркарди мањсулоти соњаи кишоварзї ба кишварњои Осиёи Миёна дастгирињои молиявии худро бештар гардонанд. Кишварњои Осиёи Миёна дорои мероси ѓании таърихиву фарњангї, табиату манзарањои зебо, кўњњои баланд, даштњои фарох, кўлњо ва њайвоноту набототи нодир мебошанд, ки барои рушди соњаи туризм муњиманд. Аз ин рў, кишварњои минтаќа ба инкишофи он бо роњи љалби соњибкории хурду миёна ва сармояи хориљї таваљљуњи махсус медињанд. Ин метавонад самти дигари тавсеаи њамкорињои фоиданоки кишварњои аъзои созмон гардад. Барномаи амали дањсолаи созмон барои солњои 2005-2015 баъди як сол ба итмом мерасад ва раванди тањияи Барномаи амали дањсолаи нав аз љониби Гурўњи байнидавлатии коршиносон идома дорад. Бинобар ин, мо аз роњбарияти созмон ва нињодњои он, инчунин Бонки Исломии Рушд даъват ба амал меорем, ки њангоми тањия ва пешнињоди Барномаи амали дањсолаи ояндаи созмон барои солњои 2016-2025 афзалиятњои кишварњои Осиёи Марказиро њаматарафа ба инобат гиранд.

ЊОЗИРИНИ ГИРОМЇ! Тољикистон бо эњтирому арљгузорї ба арзишњои муќаддаси исломї њамкорињои мутаќобилан судмандро бо кишварњои аъзои созмон љињати ноил шудан ба њадафи ягона-таъмини зиндагии шоиста ба њар як кишвари исломї ва ба њар як хонадони мусулмон пайваста густариш медињад. Њукумати Тољикистон талош мекунад, ки барои љалби сармояи ватаниву хориљї ба раванди рушди иљтимоиву иќтисодии кишвар фазои мусоид фароњам созад. Ва њоло дар кишвар тамоми шароити зарурї барои пешбурди соњибкорї ва сармоягузорї фароњам оварда шудааст. Барои таъмини рушди босубот амнияти минтаќа муњим аст. Дар ин амр табиист, ки ќабл аз њама вазъ дар кишвари њамсояи мо - Афѓонистон барои њамаи мо муњим аст. Дар ин самт мо мисли њамеша дар чањорчўби њамкорињои дуљониба ва бисёрљониба, аз љумла дар доираи Созмони Њамкории Исломї ва дигар ташкилотњои байналмилалї саъю талош хоњем кард. Дар шароити кунунї бахши бузурги рушди иќтисодиву иљтимоии Афѓонистон њамчун роњи самараноки таъмини амнияту субот метавонад аз тариќи бунёди инфрасохтори наќлиётиву энергетикї, ба монанди роњњои оњану мошингард, хатњои интиќоли нерўи барќ ва лўлањои газ таъмин гардад. Аз љониби худ мо омодаем, ки њамкорињоро бо Афѓонистони бародар густариш дода, имконоти худро љињати амалї гардонидани тарњњое, ки ба рушди иљтимоиву иќтисодии минтаќа ва ин кишвари дўст нигаронида шудаанд, сафарбар намоем.

Дар ин кор зарур аст, ки љомеаи љањонї ва дўстону хайрхоњони Афѓонистон, аз љумла кишварњои аъзои созмон низ бояд сањми фаъол дошта бошанд. Мо умедворем, ки минтаќаи Осиёи Марказї бо нияти нек ва њамкории созандаи кишварњои њамсоя ба як ќаламрави дўстии ќавї ва њамкории пурсамар мубаддал хоњад шуд. Дар ин самт итминон дорам, ки кишварњои аъзои созмон, сармоягузорон ва соњибкорон бо пайравии воќеї аз дастури Ќуръони шариф "муъминон бародари якдигаранд" њамкории мутаќобилан судманд хоњанд гузошт. ДЎСТОНИ АРЉМАНД! ШИРКАТКУНАНДАГОНИ МУЊТАРАМ! Мо бар он аќида њастем, ки дар роњи њаллу фасли масъалањои њалталаби башарият ва минтаќа Созмони Њамкории Исломї наќши худро таќвият мебахшад ва Тољикистон низ дар ин раванд сањми арзанда хоњад гирифт. Иншоолоњ, њамаи мо дар њамкории созанда бо кишварњои аъзои Созмони Њамкории Исломї ва талошу кўшишњои муштарак барои татбиќи пурраи Наќшаи амал оид ба Осиёи Марказї ба натиљањои бењтар ноил хоњем гашт. Дар охир бо ибрози барору комёбї ба кори Форуми нахустини сармоягузорї дар доираи Наќшаи амали Созмони Њамкории Исломї оид ба њамкорї бо кишварњои Осиёи Марказї изњори умедворї менамоям, ки он љињати бештар таќвият бахшидан ба њамкорињои мутаќобилан судманди иќтисодиву иљтимої дар байни мамлакатњои аъзои Созмони мо мусоидати љиддї хоњад кард. ВА МИНАЛ - ЛОЊИТ - ТАВФИЌ.

БАРЌИЯИ ТАБРИКЇ БА ПРЕЗИДЕНТИ ТУРКМАНИСТОН 27 октябри соли равон Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон ба Президенти Туркманистон Гурбангулї Бердимуњаммедов барќияи табрикотї фиристод, ки дар он аз љумла омадааст: "МУЊТАРАМ ГУРБАНГУЛЇ МАЛИКГУЛОВИЧ, Аз самими ќалб Шумо ва дар симои Шумо тамоми мардуми туркманро бо солгарди иди миллии Туркманистон табрик мекунам. Дар Тољикистон ба муносиба-

тњои дуљониба миёни кишварњои мо эњтироми беандоза ќоиланду нисбат ба он ањамияти самимї, дўстона ва пурмазмун зоњир менамоянд. Њамкорї бо Туркманистон имрўз дар стратегияи сиёсати берунии Љумњурии Тољикистон љойгоњи афзалиятнок дорад.

Муносибатњои дуљонибаи Тољикистону Туркманистон бо шарофати кўшишњои муштараки мо имрўз бо рушди муназзам чї дар шакли дуљониба ва чї дар шакли бисёрљониба тавсиф мегарданд. Барои афзун кардани њамкорињо аз рўи тамоми самтњо заминаи њуќуќии љиддї ба роњ монда шудааст. Мутмаинам, ки мо бо кўшишњои муштарак ин имкониятњои пуриќтидорро пурра татбиќ менамоем ва ба њадафњои мусбати гузошташуда ба манфиати ояндаи босубот ва дурахшони кишварњо-

ямон ва дар маљмўъ, дар минтаќа шарафёб хоњем гашт. Шуморо ба он бовар мекунонам, ки мо аз љониби худ тамоми љидду љањдамонро ба он равона месозем, ки муносибатњои Тољикистону Туркманистон ба манфиати мардумонамон рушду тањким ёбанд. Бо истифода аз ин фурсати муносиб, мехоњам ба Шумо, муњтарам Гурбангулї Маликгулович, тансињатии комил, саодат ва комёбињо дар корњоятон, ба мардуми бародари туркман сулњ ва бурдбориро таманно намоям".

АЗ АНЉУМАН ТО АНЉУМАН

ДАСТУРЊОИ РАИСИ ЊИЗБ - РАЊНАМОИ МО Баррасии фаъолияти ташкилотњои њизбии ноњияи Тољикобод дар давраи солњои 2012-2014, њисоботу интихоби њайати нави комиссияи тафтишотии комиљроияи њизбї, аъзои комиљроия, интихоби вакилон ба Анљумани навбатии ЊХДТ ва ѓайра аз масъалањое буданд, ки дар конфронси њисоботию интихоботии созмони њизбии ноњия мавриди баррасии вакилон ќарор гирифт.

Аз рўи масъалаи асосии рўзнома раиси КИ ЊХДТ дар ноњия Зулфиќор Рамазонов гузориши муфассал дода, фаъолияти ташкилотро њаматарафа тањлил намуд. Аз љумла ў тазаккур дод, ки њам аъзои раёсат, њам комиљроия ва њам созмонњои ибтидої дар давраи њисоботї тарзу услуби кори худро такмил дода, роњњои наву муассири таблиѓотиро азбар намуданд. Натиљаи њамин буд, ки чорабинињои баргузорнамуда љолибу шавќовар мегузаштанд. Мавсуф таваљљуњи њозиринро бештар ба омўзиши суханронии Сарвари муаззами њизб муњтарам Эмомалї Рањмон дар Маљлиси ахири Кумитаи иљроияи марказии ЊХДТ ва амалї кардани дастуру супоришњое љалб намуд, ки аз баромади мазкур бармеоянд. Дар давоми ду сол ба сафњои њизб беш аз 370 нафар аъзои нав ќабул карда шуданд. Дар ин маврид ба сатњу сифати аъзо эътибор дода шуд. Њоло шумораи умумии аъзои њизб дар ноњия ќариб ба 1050 нафар мерасад. Дар баробари ин бо маќсади ислоњи камбудињо тадбирњои мушаххас

амалї карда шуданд. Дар њамаи ташкилотњои ибтидої маљлисњои љамъбастї доир карда шуданд. Бо сабабњои гуногун чор нафар раиси созмонњои ибтидої иваз карда шуданд. Фаъолон ва аъзои комиљроия Мирзомуддин Носиров (раиси ташкилоти ибтидоии "Зиёиён"), Нодираи Мањмадисо (аъзои комиљроия), Њилолї Фозилов (ТЉЉ "Созандагони Ватан"), Насима Абдулањадова (ташкилоти ибтидоии "Себзор") ва раиси ноњия Њусейн Ализода зимни музокира назару аќидањои худро баён дошта, барои пешрафти минбаъдаи корњо таклифу пешнињодњои муфид манзур намуданд. Оид ба вазъи молиявии комиљроия ва фаъолияти комиссияи тафтишотї раиси он Муњаммадї Ањмадов гузориш дод. Дар фарљоми маљлис барои ширкат дар Анљумани ХII њизб вакилон интихоб гардида, ба 21 нафар, ки ба тозагї узвияти њизбро пазируфтаанд, шањодатномањои њизбї супурда шуд ва ба 7 нафар фаъолон Сипосномаи њизб таќдим гардид.

ИНТИХОБИ ВАКИЛОН БА АНЉУМАН 22 октябри соли равон дар ноњияи Нуробод Конференсияи 7-уми Њизби Халќии Демократии Тољикистон баргузор гардид. Аз шумораи умумии 130 нафар вакилон 121 нафар иштирок намуданд. Дар кори конференсия раиси ноњия Сайдамир Сиёмардзода њузур дошт. Конференсия њисоботи раиси КИ ЊХДТ дар ноњияи Нуробод Махсумљон Абдуллоев ва раиси комиссияи тафтишотї Идрис Назаровро шунида, ќарорњои дахлдор ќабул намуд. Аъзои Кумитаи иљроия ва комиссияи тафтишотї аз нав интихоб гардиданд. Конференсия вакилонро ба Анљумани ХII-уми ЊХДТ интихоб намуд. "МХ"

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Маљлиси њисоботї-интихоботии ташкилоти ибтидоии њизбии "Тандурустї"-и комиљроияи ЊХДТ дар шањри Вањдат дар сатњи баланди ташкилї ва дар руњияи танќидї доир гардид. Њам дар гузориши раиси ташкилот ва њам фаъолони њизб зимни музокирањо таъкид шуд, ки сарфи назар аз дастовардњо ва пирўзињои њизб дар маъракањои ќаблии интихоботї баъзе аъзои њизб ба фориѓболї роњ додаанд. Ба тањаввулоти сиёсию иљтимої кам эътибор медињанд.

НАТИЉАГИРЇ АЗ ФАЪОЛИЯТ Бинобар ин ба созмонњои њизбї дастур дода шуд, ки минбаъд ба њар як дигаргунињои иљтимої эътибори љиддї дињанд, зеро ки дар пешорў маъракаи интихоботї истодааст. Созмони мазкур дар шањри Вањдат яке аз ташкилотњои фаъоли ибтидої буда, 210 нафар аъзо дорад. Он бо баргузории чорабинињои муассир дар байни мардум эътибори хоса дорад. Лозим аст, ки обрўи пештараашро боз њам афзун намояд. Ба ташкилоти ибтидоии номбурда сардухтури беморхонаи марка-

зии шањр Љамшед Назиров сарварї менамояд. Дар айни замон ин созмон тибќи наќша чорабинињои сиёсї, фарњангї ва њизбї гузаронда, дар маъракаи обуна ба рўзномаи "Минбари халќ" намунаи ибрат мебошанд. То кунун онњо ба 70 нусхаи нашрия обуна шудаанд. Њоло таваљљуњи созмони ибтидоии њизбї ба ташкили тадбирњое нигаронда шудааст, ки онњо ба 20-солагии Конститутсия (Сарќонун)-и љумњурї ва 20-солагии таъсиси Њизби Халќии Демократии Тољикистон бахши-

БЕЊТАРИНЊО ДАР САФИ ЊИЗБ Љаласаи навбатии ташкилоти ибтидоии њизбии "Зуњал"и комиљроияи ЊХДТ дар ноњияи Варзоб, ки ба он бонуи кордону ташаббускор ва соњибтаљриба Шамъигул Раљабова сарварї мекунад, ба истиќболи сазовори 20-умин солгарди ќабули Конститутсияи мамлакат ва 20солагии таъсиси Њизби Халќии Демократии Тољикистон бахшида шуд. Њамзамон аз фаъолияти дусолаи ташкилоти ибтидої натиљагирї карда шуд. Дар оѓози суханрониаш Ш. Назарова таъкид дошт, имсол барои тамоми аъзои созмони ибтидоии њизб, ки њамагї кормандони тиббї мебошанд, соли махсус мањсуб меёбад. Дар ин соли озмоишу омўзиш мо тарзу услуби нав ва технологияњои замонавии пешбурди кори њизбиро дар арафаи интихоботњо ва омодагї ба чунин маъракањои сиёсї омўхтем. Зеро ки сол то сол сатњи маърифати сиёсию њуќуќии мардум баланд шуда истодааст. Њамзамон ањзоби сиёсии дигар низ мекўшанд, ки фаъол бошанд. Њамаи ин далели равшани он аст, ки њизбу њаракатњо барои фазои сиёсии бештарро соњиб шудан аз шароити мусоиди фароњамовардаи њукумат

самаранок истифода мебаранд. Бинобар ин масъулияти аъзои ЊХДТ дучанд афзуда, моро водор мекунад, ки бояд мавќеи мустањками дар љомеа доштаамонро боз њам таќвият бахшем. Чорабинию тадбирњоямонро тавре роњандозї намоем, ки нишонрас бошанд, таваљљуњи мардумро ба худ љалб карда тавонанд. Ташкилоти мо дар айни замон 35 нафар аъзо дорад, ки аз он 21 нафарашонро занон ташкил медињад. Њамаи онњо дар иљрои вазифањои рўзмарра ва њизбии худ масъулияти

да шудаанд. Дар ин чорабинињо аъзои њизб фаъолона ширкат меварзанд ва ба онњо ѓайрињизбиён низ љалб карда мешаванд. Шароити кори созмони мазкур хуб мебошад. Он дорои утоќи алоњидаи корї буда, пешбарии корњои њизбию сиёсї ба зиммаи њамшираи калони беморхона Латофат Асоева вогузор шудааст. Раиси кумитаи иљроияи Њизби Халќии Демократии Тољикистон дар шањри Вањдат Раљабмурод Љалилов, ки дар кори љаласаи њисоботї иштирок дошт, зимни суханрониаш диќќати њозиринро ба омодагии комил ва њамаљонибаи кулли аъзои њизб ва тарафдоронамон ба маъракаи сиёсии интихоботї љалб намуд. Аз љумла зикр сохт, ки мо бояд тамоми кору фаъолиятамонро дар заминаи сиёсати пешгирифтаи Раиси муаззами њизб Эмомалї Рањмон роњандозї намоем. Дар нињояти љаласа Љамшед Назиров аз нав раиси ташкилоти ибтидоии њизбии "Тандурустї" интихоб гардида, ба 44 нафар табибон, ки аъзои нави њизб шуданд, шањодатнома супорида шуд.

баланд њис мекунанд. Дар кори њизбии мо камбудињо њам њастанд. Аз љумла аъзои њизб баъди аз кор рафтан дар љои кори навашон худро дар ќайди таш-

килоти њизбї намемонанд. Бо вуљуди зиёд будани хоњишмандон дар давоми дањ моњи охир ягон нафарро ба сафи њизб ќабул накардем. Бояд гуфт, ки њамаи ин нуќсонњо ислоњшавандаанд. Минбаъд дар баробари рафъ намудани онњо барои истиќболи сазовори санањои муњими кишвар талош мекунем ва ба он муваффаќ мегардем, ки пешсафи маъракањои интихоботї бошем, гуфт дар нињояти суханаш Ш. Раљабова.

У. СОЛЕЊ, сухангўи ЊХДТ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

МАСТЧОЊ: КАМБУДИЊО РАФЪ МЕГАРДАНД

Дар кори Конференсияи ХVIIуми кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњияи Мастчоњ аз 187 вакили даъватшудаи 39 ташкилоти ибтидої 162 нафар иштирок карданд. Њамчунин дар конференсия раиси ноњия Мирзоањмад Ањмадзода ва раиси дастгоњи КИ ЊХДТ дар вилояти Суѓд Наимљон Назаров њузур доштанд. Љамъомадро раиси кумитаи иљроияи ноњиявии њизб Дилшод Зокиров бо сухани муќаддимавї оѓоз намуда, њозиринро бо масъалањои рўзнома шинос кард. Доир ба масъалаи якуми рўзномаи конференсия раиси кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњия Д. Зокиров дар бораи фаъолияти кумитаи иљроияи ноњиявии њизб дар соли 2013 ва нуњ моњи соли 2014 гузориш дод. Мавсуф таваљљуњи њозиринро ба амалї кардани дастуру супоришњое љалб намуд, ки

дар суханронии Раиси њизб муњтарам Эмомалї Рањмон дар Маљлиси ахири Кумитаи иљроияи марказии ЊХДТ таъкид шуда буд. Пас аз маърўза вакилон С. Азизов , У. Љумъаев, С. Њусейнов, роњбари дастгоњи кумитаи иљроияи вилоятии њизб Н. Назаров ва раиси ноњия М. Ањмадзода ба музокира баромада, љињати рафъи камбудињо маслињатњо доданд. Сипас аз рўи масъалаи дуюми рўзнома раиси комиссияи тафтишотии кумитаи иљроия Ќ. Ќобилов баромад намуд. Њамзамон дар конференсия њайати нави кумитаи иљроия интихоб шуд. Дар охир ба дањ нафар фаъолони њизб сипоснома ва туњфањои хотиравї таќдим гардид.

"МХ"

"РУХОМ" ПЕШСАФ АСТ Рўзи 21-уми октябри соли 2014, дар ташкилоти ибтидоии њизбии "Рухом" тибќи љадвали тасдиќгардидаи маљлиси Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњияи Исмоили Сомонї маљлиси њисоботїинтихоботї баргузор гардид. Дар маљлис Љ.Бўриев, роњбари Дастгоњи КИМ ЊХДТ, У.Казакова, раиси КИ ЊХДТ дар ноњияи Исмоили Сомонї, М.Муњаббатов, раиси ташкилоти ибтидоии њизбии "Рухом" ва 31 нафар аъзои ташкилоти ибтидої иштирок намуданд. Аз рўи масъалаи якуми рўзнома њисоботи раиси ташкилоти ибтидоии њизбии "Рухом" М. Муњаббатов шунида шуд. Ў дар баромади худ ќайд намуд, ки ташкилоти ибтидої дар давраи њисоботї мутобиќи Барномаи Њизби Халќии Демократии Тољикистон амал намуда, дар асоси наќша-чорабинињои таъсисдодашудаи ташкилоти њизбї як ќатор корњоро анљом бахшид. Дар асоси наќша маљлисњои њизбї, соатњои сиёсї ва дигар чорабинињои муњими сиёсї сариваќт ва дар сатњи баланд гузаронида шуданд. Махсусан, дар чорабинии муњими сиёсї - Интихоботи Президенти Љумњурии Тољикистон, ки 6-уми ноябри соли 2013 баргузор гардид, аъзои таш-

АЗ АНЉУМАН ТО АНЉУМАН

килоти ибтидої иштироки фаъол доштанд. Дар натиљаи дуруст ба роњ мондани корњои таблиѓотию ташвиќотї якчанд нафар кормандони пешсафи корхона бо хоњиши худ ба сафи ЊХДТ шомил гардиданд. Инчунин М.Муњаббатов дар бораи дигар самтњои фаъолияти ташкилоти ибтидоии њизбї, аз љумла пардохти сариваќтии њаќќи узвият ва обуна ба нашрияњои њизбии "Минбари халќ" ва "Мароми пойтахт" маълумоти муфассал дод. У.Казакова зимни баромади худ ќайд кард, ки ташкилоти ибтидоии њизбии "Рухом" яке аз ташкилотњои пешсафу фаъоли на танњо ноњия, балки пойтахт ба шумор меравад. Мањз фаъолияти пурсамари ташкилоти мазкур буд, ки раиси он ба узвияти Кумитаи Иљроияи Марказї пазируфта шуд. Дар фарљоми маљлиси умумї роњбари Дастгоњи Кумитаи Иљроияи Марказии ЊХДТ Љ.Бўриев баромад намуда, оиди дастовардњои ташкилоти ибтидоии њизбии "Рухом" ибрози андеша намуд. Бо ќаноатмандї зикр кард, ки ташкилоти мазкур бо офариниши сангњои худии Тољикистон дар дохили кишвар ва берун аз он шуњратёр гаштааст. Таъкид шуд, ки аъзои њизби ташкилоти мазкур аз зарфияти худ истифода бурда, дар љойи зисти хеш корњои таблиѓотию ташвиќотиро пеш мебаранд ва бо мардум оид ба дастовардњои даврони истиќлол суњбатњо мегузаронанд.

"МХ"

АХБОРИ ЊИЗБЇ uСУЃД

АЊРИ иљрои супориши дастгоњи Кумитаи Иљроияи Марказии ЊХДТ дар вилояти Суѓд озмуни иншои озод имрўз љамъбаст мегардад. Тибќи муќаррароти Низомнома озмуни иншои озод дар шањру ноњияњои вилоят бо љалби донишљўёни мактабњои тањсилоти олї ва миёнаи махсус, хонандагони синфњои болоии муассисањои таълимї баргузор шуд. Даври аввали озмун љамъбаст гардида, бењтарин навиштањо ва ѓолибони озмунњои шањриву ноњиявї ба озмуни вилоятї роњ ёфтанд. Кумитаи тадорукоти вилоятї иборат аз 7 нафар иншоњоро аз назар гузаронида, бењтаринњоро интихоб карда, ба даври љумњуриявї пешнињод хоњанд кард. Иншоњо мавзўи "Сарќонун - кафили Истиќлолият", "Дастовардњои даврони Истиќлолият", "Эњтироми арзишњои миллї ва таърихї"-ро фаро гирифта, дар бораи азхудкунии илмњои сиёсию њуќуќї аз љониби љавонон ва фаъол шудани онњо, эњтироми баланд ба ин санади таќдирсози миллат дарак медињанд. uФАРХОР

ИБЌИ љадвали тасдиќнамудаи Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар вилояти Хатлон Конференсияи 7-уми Њизби Халќии Демократии Тољикистон дар ноњияи Фархор баргузор гардид, ки дар он раиси Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар вилояти Хатлон Ањмадљон Ализода иштирок дошт. Раиси кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњия А.Назаров дар хусуси фаъолияти кумитаи иљроия ва њизбиёни ноњия њисоботи муфассал дод. Дар баромади худ Ањмадљон Ализода аз тарзи корбарии кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњияи Фархор изњори нигаронї намуда, дар маљмўъ фаъолияти њизбиёни ноњияро дар давраи њисоботї мавриди танќид ќарор дод. Ањмадљон Ализода дар баромадаш ќайд кард, ки комиљроияи ноњияи Фархор фаъолияташро ба таври густурда бо ташкилотњои ибтидоии њизбї ба роњ намондааст ва дар пешбурди фаъолияти ташкилотњои ибтидоии њизбї ба таври зарурї кўмак намерасонад. Ин њолат ба он оварда расондааст, ки фаъолияти Ситодњои таблиѓотии њизбї, гурўњњои мобилии назди Ситодњо аз њисоби љавонон њанўз њам фаъолияти њадафмандонаро мустаќилона ба роњ намондаанд. Дар баъзе Ситодњо наќшањои корї рўи коѓаз монда, амалан иљро намегарданд. Њарчанд њолати љамъоварии њаќќи узвият то андозае бењтар бошад њам, њанўз њам пардохти њаќќи узвият пурра анљом наёфтааст.

доии "Варзишгар" ба музокира баромада, оид ба фаъолияти њизбиёни ноњия фикру мулоњизањои худро баён доштанд. Дар фарљом узви кумитаи иљроияи ноњиявии њизб, раиси ноњияи Спитамен Муњтадї Маљидї, хуќуќшиноси Дастгоњи Кумитаи Иљроияи Марказии ЊХДТ Абдулло Рањмонзода баромад намуда, оиди вусъат бахшидани фаъолияти сохторњои њизбї дар њудуди ноњия дастуру супоришњои мушаххас доданд. uКОНИБОДОМ

АНДЕ пеш Конференсияи XIV - уми ЊХДТ дар шањри Конибодом баргузор гардид. Дар он намояндаи КИМ ЊХДТ Абдулло Рањмонзода, намояндаи КИ ЊХДТ дар вилоят Анвар Љалилов, собиќадори ЊХДТ Бибихон Азизова, љонишини раиси шањри Конибодом Бурњониддин Љабборї, кормандони комиљроия, фаъолони њизб, раисони ташкилотњои ибтидої, сарварони мактабњо, донишљўён, собиќадорон иштирок намуданд. Ба рўзномаи Конференсияи XIV шаш масъала мавриди муњокима гузошта шуд. Нахуст њисоботи фаъолияти Кумитаи иљроия дар давраи моњи августи соли 2013 то моњи октябри соли 2014 ва њисоботи раиси комиссияи тафтишотї шунида шуд. Дигар масъалањо низ баррасї гардида, номзадњои арзанда ба Конференсияи вилоятї вакил интихоб гардиданд. Дар охир барои 10 нафар шахсони фаъол, љавонони боистеъдод, ки нав ба сафи њизб пайвастанд, шањодатномаи њизбї супорида шуд. Барои 24 нафар аъзои фаъоли ЊХДТ туњфа ва сипосномаи комиљроия таќдим гардид. uЌЎРЃОНТЕППА

УРЎЊИ таблиѓотии доимоамалкунандаи Ситоди ЊХДТ дар шањри Ќўрѓонтеппа дар мавзўи "Наќши Конститутсия дар тањкими амнияту суботи сиёсию иљтимоии Тољикистон" вохўрињои худро дар мањаллањо идома дода, рўз аз рўз теъдоди шунавандагони худро зиёд мекунад. Гурўњи таблиѓотї бо роњбарии раиси кумитаи иљроияи ЊХДТ дар шањри Ќўрѓонтеппа Т.Наљидуллоев, бо љалби аъзои фаъол, кормандони соњаи маориф, тандурустї, иќтисодиёт, олимони њуќуќшинос ва сиёсатшинос, занони фаъол, намояндагони ТЉЉ "Созандагони Ватан", раисони мањаллањои шањр дар арафаи чорабинињои бахшида ба 20 - солагии Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон корњои таблиѓотиро идома дода истодаанд. То имрўз чунин вохўрињо бо сокинони мањаллањои "Бобољон Ѓафуров", "Дўстии халќњо" ва "Кайњоннавардон" баргузор гардид. uМУЪМИНОБОД

uСПИТАМЕН

АНАИ 23-юми октябр дар маљлисгоњи литсейи №1 ноњия Конференсияи XVI-уми ЊХДТ дар ноњияи Спитамен баргузор гардид. Дар он узви кумитаи иљроияи ноњиявии њизб, Раиси ноњия Муњтадї Маљидї , њуќуќшиноси Дастгоњи Кумитаи Иљроияи Маркази ЊХДТ Абдулло Рањмонзода , мудири шуъбаи омор ва бањисобгирии аъзои Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар вилояти Суѓд Фаррух Зоњидов иштирок карданд. Дар кори Конференсия 6 масъала мавриди баррасї ќарор гирифт. Дар аввал раиси кумитаи иљроияи ноњиявии њизб ба сухан баромада, оиди дастовардњою пешравињо дар давраи њисоботї, инчунин камбудињои љойдошта сухан ронд. Дар навбати худ раиси комиссияи тафтишотии кумитаи иљроия оиди вазъи молиявии кумитаи иљроия баромад кард. Сипас раисони ташкилотњои ибтидоии љамоати дењоти Куруш, Хуррамзамин, муовини раиси ташкилоти ибти-

УТОБИЌИ ќарори кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњияи Муъминобод маљлисњои њисоботї-интихоботї дар ташкилотњои ибтидоии њизбї дар сатњи баланд баргузор гардиданд. Њизбиён дар маљлисњои њисоботї-интихоботї њадафњои ба миёнгузоштаи Сарвари мамлакат, Раиси Њизби Халќии Демократии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон, талаботи барномавї, истиќболи санањои муњими таърихї -20-солагии таъсисёбии ЊХДТ ва 20-солагии Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон ва масъалаи омодагї барои дар сатњи баланди сиёсї баргузор намудани интихоботи Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон ва Маљлисњои мањаллии вакилони халќро матрањ намуданд. Маљлисњои њисоботї-интихоботї дар дигар ташкилотњои ибтидоии њизбии ноњия низ баргузор мешаванд.

Тањияи Т.ХАЛИЛОВ

АРСАИ НОМУСУ НАНГ

РОЊИ «НУРАФШОН»

(Аввалаш дар шумораи гузашта) МИГУРЕНКО бо ин суханони худ ба сари Амрулло гўё як сатил оби сарди Вахшро рехт. Вале аљоибаш дар он буд, ки аз ин оби сард сару тани вай хунук нахўрда, балки баръакс ончунон тафсид, ки гўё ба љисму љонаш оташ афганда бошанд. Бо ин муомилаи роњбари муассисаи баландпояи ленинградї масъалаи чигили дар нињоди Амрулло нињонбуда боз њам чигилтару пургирењтар шуд. Вале ин љавони покизасиришти тољик аз Мигуренко заррае њам озурда нагардид. Зеро Амрулло наѓз воќиф буд, ки Валерий Ростиславович комилан суханони њаќро гуфтааст. "Ваќте ки тољикон дар муассисаи "Спетсгидроэнергомонтаж"-и ў фаќат бо корњои ронандагию анбордорї ва бо тавзењи сўзишворї машѓул бошанд, пас ў чї њам бигўяд", ба дил гузаронд Амрулло. "Агар одам амиќ фикр кунад, танњо унвони ин корхона як љањон маъною мазмун дорад. Аслан аз њамин унвони муассиса низ маълум аст, ки масъулину мутахассисини он бо чї корњои муњим ва баланд шуѓл доранд", - боз њам дар замир тањлил намуд Амрулло. "Бале, бо корњои муњим ва баланд машѓул њастанд, вале машѓулияташон дастнорас нест. Кормандони "Спетсгидроэнергомонтаж" одамони фавќулодда нестанд, балки инсонњои хоксору заминианд. Мо њам мисли онњо калла дорем, соњибони аќлу фаросат, дасту поњо њастем. Худои бузургвор дар вуљуди мо низ тамоми ќудрату имкониятњоро сириштааст. Ба лутфу инояти Кирдигор бояд шукрона гўему онњоро сањењ истифода намоем. Ба манфиати халќи мањбубамон ва ободии диёри азизамон кор бикунем..." Амрулло бо њамин андешањо дар дил ќатъиян ба худ ќавлу ќарор дод, ки бояд љид-

дан тањсил намояд, рисолаю китобњоро бихонад, таљрибаю малакаи муњандисинро омўзад. Минбаъд шоњроњи њаёти ў ба њамин минвол бояд матрањ бишаваду мустаќим биравад ва дар он сари мўе њам набояд гардишу дигаргунї бошад. Њине ки Амрулло дар курси дуюм тањсил дошт, декани факултаи энергетика ба гурўњи онњо сабаќ омўхт. Рўзе декан баъди дарс Амруллоро ба дафтари кори худ даъват намуд. -Устоди арљманд, ба хаёлам, шумо њадафи маро фањмиданї њастед, - баъд аз пурсу пос гуфт Амрулло, - барои чї ман њамон ваќт барномаи таълими факултањои энергетикаи мамлакатро пурсон шудам? Сабаби бо он савол ба шумо мурољиат карданамро дар мулоќоти авваламон нагуфта будам, аммо акнун мегўям. -Офарин, шогирди хушзењнам, - хушњол шуд декан, - ман айнан њаминро фањмидан мехостам, чаро шумо чунин савол додед, дар ин хусус ман бисёр фикр кардам. Лекин ман дар бораатон аќидаи мусбї дорам, баъди њамон саволатон ба хулосае омадам, ки шумо ба ќадри илму дониш ва ба ќадри хондан мерасед. -Ташаккур устод, барои бањои баландатон, ба ин камина, ташаккур. Чандин сол боз маро масъалаи ѓайриќаноатбахш камол ёфтани кадрњои соњаи энергетика азоб медињад. Дар сохтмони неругоњ, албатта, иљрои тамоми корњо аз оѓоз то анљом муњиманд. Лекин васлу насби чархањои неругоњ тољи сари њамаи ин корњо мебошад. Ваќте ки неругоњи Варзобро месохтанд, њанўз муњандисони тољик ба камол нарасида буданд, ки васлу насби чархањои неругоњро анљом дињанд. Фарз кардем, ки солњои сохтмони силсиланеругоњњои водии Вахш њам мутахассисони мо ба ин корњо тайёр набуданд. Донишгоњи политехникии Тољикистон соли па-

нљоњу шаш таъсис ёфта, аз њамон ваќт боз факултаи энергетикаи он кадрњои муњандисинро бо барномаи ягона таълим медод ва ба фикри ман, пурра имкон буд, ки мутахассисони тољик бо дониши назаривии аз таълимгоњ омўхта, дар сохтмонњо таљриба андўхта ба камол расанду чархањои неругоњњои Норак ва Бойѓозиро васлу насб карда, ба истифода супоранд ва ин мояи ифтихори њаќиќии онњо бошад. Аммо мутахассисини тољик аќаллан якчанд чарха ё ду-се чархаи ин неругоњњоро њам васлу насб накардаанд. Муаллими муњтарам, барои њамин аз шумо дар бораи барномаи таълим маълумот пурсидам ва дар сурати афзалият доштани Донишгоњи политехникии Ленинград тайёр будам, ки барои тањсил ба он шањр биравам. Охир дар диёри мо дарёњо бисёранд ва мо бояд неругоњњои зиёде бисозем. -Ман бо фикру мулоњизањо ва эродњои шумо дар хусуси ѓайриќаноатбахш ба камол расидани муњандисини тољик мувофиќа дорам, - декан ба шавќу шўр омада, дасти Амруллоро фишурд, - салламно ба шумо, аз њељ кас чунин фикрњои танќидиро нашунидаам, салламно, мушоњидаю мулоњизањои шумо нињоят муњиманд. Шумо медонед, ки мо дар донишгоњ ба донишљўён бештар илму маърифати мукаммали назариявї медињем. Донише, ки мо ба шогирдон дар ин бобат меомўзем, аз ягон донишгоњи дигар кам нест. Албатта, ба амалия татбиќ шудани он донишро низ назорат мекунем. Лекин минбаъд муњандиси њаќиќї ба тўли солиён дар майдони кор ба камол мерасад, ба шарте ки назария бо амалия пайванд биёбад. Ва барои ин шароит фароњам биёяд. -Устод, он илму донише, ки шумо ва дигар профессорону дотсентњо ба мо, донишљўён меомўзед, - бо миннатдорї из-

њор дошт Амрулло, - ба дараљаи олї буда, дар сатњи савияи донишгоњњои мамолики пешрафтаи хориљї мебошанд. Аз худ кардани ин дониши фаровон ва ба амал татбиќ намудани он ба шароити созгори кор ва худи мо вобаста аст. -Мулоњизањо ва фикрњои танќидии шуморо дар шўрои илмии факулта муњокима намуда, онњоро ба баррасии љаласаи мушовараи Вазорати маориф низ пешбарї мекунем, гуфт декан, гап бештар дар сари кори амалия аст. -Устод, агар ин гуфтугузорњо ба манфиати њадафи мо анљом меёфтанд, хуб мебуд. -Албатта, ба манфиати кор хоњад шуд. Шумо, ки дар хусуси ин масъала бо дарди дил бањсу талош карда истодаед, њамин худ нишонаи пешравист. -Устод, њазорон таассуф, ки алњол дар диёри мо ягон муњандиси тољик бо сари боло гуфта наметавонад, ки дар фалон сохтмон бо ќудрати аќлу фаросат ва њунари дастони худ ягон чархаи неругоњро васлу насб карда, ба истифода супурда бошад. Мо дар бобати фикру андешаи муњандисї хеле ќафо мондаем, муаллим. -Насли љавони кунунї ин ќафомониро пушти сар хоњад кард. -Кошки, њамин тавр мешуд. Амрулло бо њамин минвол дарди дили худро изњор намуда, дар ин бобат барои аввал суњбати ошкоро кард. Роњбару устоди факултаи энергетикаи донишгоњ низ аз ин гуфтори самимї фарањманд гашта буд. Шогирд дар поёни суњбат аз устод эњтиромона хоњиш намуд, ки рољеъ ба сохтмони неругоњњои барќи обї барои ба даст овардани рўихати рисолаю китобњои илмї ёрї расонад. Устод ин хоњиши шогирдро пазируфт. Дар њаќиќат баъд аз ду-се рўз Амрулло рўихати тўлонии адабиёти заруриро дарёфта, рў

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

ба љониби китобхонаи донишгоњ нињод. Ба њамин васила ў домани шабњои дарозро бо мутолиаи китоб кўтоњ мекард. Њамон рўзе ки Амрулло давраи навбатии тањсилро хатм намуда, ба Роѓун баргашт, ўро хабари хуше маътал буд. Роњбари "Спетсгидроэнергомонтаж" Лаврентий Иннокентевич Ким вайро ба кор даъват намуд. Дар ин ваќт Мигуренко ба идораи асосии ин корхона баргашта, бар ивази вай Ким роњбари шуъбаи дар Роѓунбудаи ин муассисаи олимаќом таъин шуда буд. -Амрулло Муќаддасович, тавассути телефон занг зада гуфт Лаврентий Иннокентевич, - воќиф њастам, ки як ваќт дар муассисаи мо хоњишманди кор кардан будї. Агар њоло њам ин хоњиш дар дили ту шарора дошта бошад, биё, њамкори мо шав, ба идораи "Спетсгидроэнергомонтаж" мисли ту муњандисони љасур ва љўянда даркоранд. -Ба бовариат ташаккур, Лаврентий Иннокентевич, - посух гуфт Амрулло, - муассисаи ту макони муњандисони олирутба аст, њатман меоям ва дар "Спетсгидроэнергомантаж" кор карданро барои худ њамчун мактаби дигаре мењисобам. Ба њамин минвол Халилов Амрулло Муќаддасович дар вазифаи сардори минтаќаи муассисаи баландмаќоми "Спетсгидроэнергомонтаж" таъин гардид. Воќиан њам коргоњи нав барои Амрулло ба монанди донишгоњи бузурги таљрибаомўзї шуд. Ким муњандиси пурдоне буда, аз љумлаи пайравон ва шогирдони Мигуренко њисоб меёфт. Вай ба Амрулло ба сифати устоз васлу насби дастгоњњои гуногуни иншооти гидротехникиро омўхт. -Ман дар вазифањои масъули муассисаи "Спетсгидроэнергомонтаж" чордањ сол кор кардам, - мегўяд Амрулло Муќаддасович, - ин солњоро идомаи омўзиш, такмили таљрибаю малака номидан мумкин аст. Њамчун корманди ин муассиса дар сохтмони неругоњи барќи обии "Сангтўда - 1" иштирок намудам. Кранњои пойгоњи "Сангтўда- 1", пойгоњи истењсолии корфармо, толори мошинњои ин неругоњро ман васл кардаам. Барќарору васл кардани кранњо шуѓли дўстдоштаи мананд, њарчанд ки ин кор хеле хатарнок аст. Аслан дар тўли фаъолияти худ дањ кранро барќарору насб кардаам. Амрулло дар даврањои барои љумњурї муташанниљу душвор бо њамкасбон ва њамкорони худ дар сохтмони роњи оњани Ќўрѓонтеппа-Кўлоб, дар эъмори пулњои манотиќи Зиѓиртї, Сангтўда, Сарбанд ва Ќурбоншањид хизмат намудааст. Сонитар дар ноњияи Рашт стансияи насосии Лойобаро барќарор кардааст, ки ба шарофати он сокинони дењот бо оби ошомиданї таъмин гардида, киштзорон њам обёрї шудаанд.

(Давом дорад) Саидќули ЌУРБОН, Бахтёри МУРТАЗО

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Ба пешвози 20-солагии Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон Вожаи конститутсия дар таърихи башарият њамчун ифодагари як њуљљати сиёсї- њуќуќї дар нимаи дуюми асри 19 пайдо шуда, пасон ин калимаи юнонї, ки маъно "асос"-ро дорад, мавриди истифодаи ањли башар ќарор гирифт. Чун ба сайри таърихии ин калима равем, мебинем, ки нахустин маротиба Иёлоти Муттањидаи Амрико соли 1787 конститутсияи давлатии хешро ќабул намуд, ки он дар танзими корњои давлатдорї, њуќуќњои шањрвандон, ислоњотњои сиёсї ва роњњои татбиќи он наќши калидиро бозид.

Аз таърихи Сарќонун

Ќабули конститутсия боис гашт, ки њамаи корњои сиёсї, иљтимої, иќтисодї, фарњангї, кишоварзї дар Амрико аз рўи низоми нав рушд намояд. Ин њама зарурати ќабули сарќонунро дар дигар кишварњо ба миён овард. Њарчанд њуќуќшиносони Ѓарб бар он аќидаанд, ки конститутсия ва њимояи њуќуќњои инсон мол ё эљоди доноёни Ѓарб аст, ин ба љуз аз њаќиќати таърих дур рафтан чизе нест. Манбаъњои таърихї гувоњи онанд, ки 2,5 њазор сол пеш Куруши Кабир эъломияе ќабул намуда буд, ки дар он озодии дину мањзаб, озодии интихоби љойи зист, поймол накардани њаќќу њуќуќи каси дигар дар љои аввал меистод. Чунин арзиши олии инсондўстона аз нигоњи донишмандони њуќуќи инсон пинњон намонд ва он дар Эъломияи њуќуќи башар, ки 10-уми декабри соли 1948 ќабул шуда буд, мавриди истифода ќарор гирифт. Чун љомеаи љањонї рушд намуд, инсоният бар шинохти њуќуќњои худ комёб гашт, механизми сохти давлатдорї арзи њастї намуд, инсоният дар њалли масоили ба миёномада хешро њомї медонистагї шуд, зарурати ќабули ќонуне ба миён омад, ки дигар ќонунњои дохили давлатиро љилавгирї намуда, ба танзим дарорад. Ана бо њамин заруратњои таърихии ба миёномада давлатњо конститутсияњои хешро ќабул намуданд ва низоми кори хешро дар асоси он ба роњ монданд. Дар таърихи навини давлатдории мо - тољикон ќабули Сарќонун ба таъсиси Љумњурии Мухтори Тољикистон рост меояд. Анљумани дуюми Љумњурии Мухтори Тољикистон 28уми апрели соли 1929 Конститутсияи аввали љумњуриро ќабул намуд, ки он дар асоси Сарќонуни соли 1924 ќабул шудаи Иттињоди Шўравї буд. Он замон давлати љавони Шўравї дар њолати љанги шањрвандї ва мубориза ба муќобили унсурњои ба сохти нав бегона ќарор дошт. Баъди ѓолибияти том бо душманонаш мувофиќ ба дигаргуншавии сохтори сиёсї ба Сарќонуни худ солњои 1931, 1937,1978 таѓйиру иловањо

даровард. Баъд аз барњам хўрдани давлати абарќудрати Иттињоди Шўравї мамлакатњои нави мустаќил чун Русия, Украина, Гурљистон, Молдавия, Озарбойљон, Ўзбекистон, Тољикистон, Ќазоќистон, Белорусия, Ќирѓизистон, Арманистон, Туркманистон арзи њастї намуданд. Бояд ќайд кард, ки ин њама давлатњои ба њаёти нави сиёсї гом менињоданд ва зарурати ќабули сарќонуни нав ба миён меомад, аз љумла барои љумњурии мо низ. Њамин зарурат, дигаргун шудани раванди њаёти сиёсию иќтисодї, сохтори давлатдории њукумати навтаъсиси љумњуриро водор сохт, ки дар асоси ќарори Иљлосияи 16-уми Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон тањти роњбарии Эмомалї Рањмон њайати нави комиссияи конститутсионї таъсис дода шавад. Ќаблан 10-уми феврали соли 1992 гурўњи корї тањти роњбарии њуќуќшиноси варзидаи мамлакат Н. Њувайдуллоев ба кори худ шурўъ карда буд. Ин њайати корї дар натиљаи омўхтани сарќонунњои дигар мамлакатњои рушднамуда лоињаи Сарќонуни навро њамон сол дар матбуот чоп намуда, ба муњокимаи умум гузошт. Шањрвандони љумњурї, ба хусус ањли зиё дар муњокимаи он хеле фаъолона ширкат варзида, фикру аќидањои хешро дар сањифањои матбуот чоп намуданд ё ба маркази комиссияи конститутсионї пешнињод карданд. Вале, мутаассифона, љанги шањрвандї ба ќабули Сарќонуни нав монеа эљод кард. Баъд аз ду сол, баъди барќарор шудани њокимияти конститутсионї соли 1994 гурўњи дигар аз паи тањияи лоињаи нави Сарќонун шуданд. Баъди муњокимањои чандмоња лоињаи нави Сарќонун 6уми ноябри соли 1994 ба тариќи раъйпурсии умумихалќї бо иштироки 87% шањрвандон Сарќонуни нави кишвар иборат аз 10 боб ва 100 модда ќабул шуд. Раванди зиндагї, рў ба инкишоф нињодани воситањои истењсолот, дигаргуншавии фазои сиёсии кишвар, таѓйирот дар сохтори давлатдорї зарурати дигаргуншавии ќонунњои амалкунандаро пеш

меовард. Аз ин рў, Њукумати љумњурї лозим донист, ки мувофиќ ба талаботи замон ба Сарќонуни хеш таѓйиру иловањо ворид созад. Ин таѓйироту иловањо дар Конститутсияи мо нахустин бор 26 сентябри соли 1999 ва маротибаи дуюм 22 июни соли 2003 ба амал омада буд. Сарќонуни љумњурии мо дар асоси конститутсияњои бењтарини љањон тањия шудааст ва дар он инсоният ва озодии он арзиши олї њисобида мешавад. Њељ манфиат, неъмат ва дорої аз инсон ва њуќуќњову озодии ў боло буда наметавонад.

Конститутсияи Љумњурии Тољикистон дастоварди миллии мо ба шумор рафта, дар он забони тољикї чун забони давлатї, парчам, нишон, суруди миллї чун муќаддасоти миллат шинохта шудаанд. Њамчунон дахлнопазирии њудуди мамлакат ва имкони истифодаи озоди сарватњои фарњангию маънавї ифодаи њуќуќии хешро пайдо намудаанд. Мардуми бофарњанги тољик нисбат ба арзишњои миллии худ эњтироми хос дошта, ба он арљ мегузорад. Њамин муњаббати бепоёни мардуми мо нисбат ба Сарќонуни кишвар аст, ки њар сол 6-уми ноябрро чун рўзи ќабули Конститутсия дар сатњи баланд љашн мегиранд. Хулоса, Сарќонуни кишвари мо бо маќсади осудањолии шањрвандони мамлакат ќабул гардида, дар он озодии инсон чун арзиши олї ифода ёфтааст.

Рустам СОЛИЊОВ, Аълочии маорифи Тољикистон

Истиќлолияти давлатии Тољикистон оѓози дигаргунињои тоза дар самти бунёди давлати мустаќили тољикон гардид ва бо ќабули Конститутсияи нав асоси њуќуќї барои барпо намудани давлати соњибистиќлол ва љомеаи озоду пешрафтаи шањрвандї ба миён омад.

ЉЛОСИЯИ 16-уми Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон бо интихоби њайати нави њукумат ва Раиси Шўрои Олї бо сарварии Эмомалї Рањмон барои барќарор намудани институтњои љомеаи шањрвандї ва амалї намудани њуќуќу озодињои инсон дар љомеа шароит фароњам овард. Бањри иљрои ин наќшаи азим баъди барњам хўрдани сохти шўравї эљоди санаду

КОНСТИТУТСИЯИ (САРЌОНУНИ) ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН

он Љумњурии Тољикистон давлати соњибихтиёр, демократї, њуќуќбунёд, дунявї ва ягона эълон гардида, тибќи моддаи 6уми он халќ баёнгари њокимияти ягона дар љумњурї эътироф шуд. Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон дар Паёми табрикии худ ба муносибати 18-умин солгарди Рўзи Конститутсияи Љумњурии Тољикистон, 5 ноябри соли 2012 дар бораи таѓйиру иловањои ба ин санади олї воридшуда ибрози назар намуда, аз љумла гуфт:

ИЌБОЛНОМАИ МИЛЛАТ

ќонунњои нав ва барои ин амал ќабули Конститутсияи нав зарур буд. Бо роњбарии Раиси Шўрои Олї муњтарам Эмомалї Рањмон Комиссияи конститутсионї таъсис ёфта, он Лоињаи Конститутсияи навро тањия намуд ва 6 ноябри соли 1994 тавассути овоздињии умумихалќї Конститутсия -Сарќонуни Љумњурии Тољикистон ќабул шуд. Тибќи Конститутсия эъмори давлати демократї, њуќуќбунёд, дунявї ва иљтимої њадафи Љумњурии Тољикистон гардида, вай чун шакли давлатдорї аз љониби љомеаи мутамаддини љањон пазируфта шудааст. Ин имкон дод, ки Тољикистон ба љомеаи љањонї пайваст шавад ва дар арсаи байналмилалї эътироф гардад. Вай яке аз нишонањои муњимтарини соњибихтиёрии кишвар мањсуб гашта, хусусиятњои хоси давлати милии соњибихтиёр, демократї, дунявї ва ягонаро таљассум менамояд ва дар худ моњияти тамоми соњањои њаёти иќтисодї, сиёсї, иљтимої, фарњангї ва њуќуќии давлату љомеаи тољиконро ифода менамояд. Мувофиќи моддаи 1-уми

"Бо дарназардошти ниёзмандињои сиёсии љомеаи Тољикистон ва мутобиќи талаботу пешрафти он дар соли 1999 ва дар соли 2003 таѓйиру иловањо ба Конститутсия ворид шуданд, ки барои пойдору устувор гардидани сулњу субот ва вањдати миллї оѓози раванди татбиќи њадафњои стратегии давлат, аз љумла таъмини Истиќлолияти энергетикиву озуќаворї, аз бунбасти коммуникатсионї рањої бахшидани кишвар ва баланд бардоштани сатњу сифати зиндагии мардум шароити мусоид фароњам оварданд. Такмили Конститутсия имкон дод, ки дар тањкими минбаъдаи дастовардњои истиќлолият, мустањкам гардидани рукнњои давлатдорї, вањдату суботи љомеа, бунёди љомеаи шањрвандї, рушди иќтисодиву иљтимої ва сиёсиву фарњангї, болоравии нуфузи Тољикистон дар арсаи байналмилалї боз њам устувор гардид." Наќши Конститутсияи Љумњурии Тољикистон њамчун сарчашмаи ќонунгузории кишвар ва заминаи рушди муносибатњои њуќуќии љамъиятї зина ба зина дар устувор гардидани принсипњои миллии давлатдории навини тољикон, бунёди давлати соњибихтиёр, демократї, њуќуќбунёд, дунявї ва ягона инъикос мегардад. Итминони комил дорем, ки Тољикистони мо бо сиёсати хирадмандона ва барномањои созандаи Сарвари давлатамон Эмомалї Рањмон бо ќадамњои устувор ба пеш меравад ва Ватанамон боз њам ободу шукуфон мегардад.

Холиќ ШУКУРОВ, ш.Панљакент

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Ба пешвози 20-солагии Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон

ЗИ ДУРИИ

ЗАМОНАЊО РАСИДАЕМ... Бале, Сарќонун аз дурињо расида ба диёри арљманду озод ва озодагони мо. Ин ќонунест, ки бахти моро муайян менамояд ва сари моро дар љойгоње мисли сохторњои давлатї, ки дар љањон њастанд, бо сохти демократии худ ба фалакњо мебардорад, ки соњиби чунин давлат ва он давлат дорои чунин сарќонун аст, њастем. Бо он ва ќонунњои вай саодатмандем ва дар зери партави ин ќонун бегазанд зиндагї дорем ва ў моро дифоъгар аст.

ЕШАЊОИ Сарќонун ба "сарќонун"-њои ањди бостони мо "Динкард", "Минуи хирад" ва "Эъломияи Куруши Кабир" мерасад ва ба гуфтаи шоири мањбуб Гулназар, "Зи дури замонањо расидаем ва дар зери парчами парчамбардорони мењани мањбуб саф кашидаем". Озод њастем ва озодиро тараннум менамоем. Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон 6-уми ноябри соли 1994 дар раъйпурсии умумихалќї ќабул шуд ва баъдан дар таърихи 26-уми сентябри соли 1999 ва 22-юми июли соли 2003 боз бо тариќи раъйпурсии умумихалќї ба ин ќонуни асосї таѓйиру иловањо ворид карда шуд. Чун ќонун пас аз соњибистиќлол шудани Тољикистон бори нахуст ќабул гашта буд, ба таѓйиру иловањо эњтиёљ дошт ва бо он таѓйиру иловањо суфта ва мардумї гашт. Ќонуне, ки аз нангу номи мо, нишони рафтагони мост ва роњнамои мо ва ояндагони мо аст, рўи кор омад. Он бањри шањрвандони мо, ки вориси ин диёр ва ин марзу бум њастанд, љањони љовидона аст ва дар ин љањони љовидона њар кас пай мегузорад ва ин пайи мо гузошта "Сарќонун"-и мо дар авохири асри бисти милодї аст ва бигзор љовидона монад. Ва он як навбањор аст ва навбањорест, ки хазон надорад, чун ин навбањор дар заминаи вафо ба вуљуд омада. Чун мазраи вафо аст, ки дар канори замини аљдодї руста истода, камол меёбад. Канори вай бекарон аст. Оѓози он ин гуфта аст, ки ба њамаи шањрвандони Тољикистони азиз тааллуќ дорад: «Мо, халќи Тољикистон, Ќисми људонашавандони љомеаи љањон буда, худро дар назди наслњои гузашта, њозира ва оянда масъул ва вазифадор дониста, таъмини соњибихтиёрии давлати худ ва рушду камоли онро дарк намуда, озодї ва њуќуќи шахсро муќаддас шуморида, баробарњуќуќї ва дўстии тамоми миллату халќиятњоро эътироф карда, бунёди љомеаи адолатпарварро вазифаи худ ќарор дода, њамин конститутсияро ќабул ва эълон менамоем». Ва ин аст, ки пеш аз њама ва беш аз њама мо бояд ин назарро дар радифи аввал монем: "дар назди наслњои гузашта, њозира ва оянда" масъул будани худро њар даќиќаву соат аз ёд набарорем ва дар њамин радиф соњибистиќлолї, соњибихтиёрї, рушду камоли давлати худро дарк ва њифз намуда тавонем ва мо имрўз бо

сарварии Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ба ин роњ гом бардошта истодаем ва бовар дорам, ки муваффаќ шуда њам метавонем, чун ќадамњои нахустини мо устувор аст ва моро ба сўи ояндаи дурахшон роњнамої мекунад. Танњо дарки он имрўз зарур аст ва ман гумон менамоям, ки халќи азизи тољик онро дарк мекунад. Дањ боби пурмуњтавои ин ќонун љавобгўи андешаи болост ва њар модда ва банду басти он роњнамои шањрвандони тољикистонї аст. Он њидояткунанда ба озодист ва њимояткунанда аз бедодист, чун роњнамоест, ки нишонааш ќутби ободист, ки ба њамагон нерўи рўзафзун мебахшад. Ќонуни кафолат, ваколат ва асолат, аслият ва ахиран адолат аст, мазмун ва муњтаво, маѓз ва асоси он нуктаи болоро дар бар мегирад. Ва Сарќонуни кишвар кушояндаи бахту рањи армони њар як тољику тољикистонї аст, хатти озодии виљдони шањрвандони азиз мебошад. Дар Ќонуни асосї хеле барљастаю хоно њуќуќњои инсон ифода ёфтааст. Њар њарфе, ки дар он ба назар мерасад, нерўи рўзафзуни халќи тољик ва халќњои дигаре, ки дар ин сарзамини бињиштосо умр ба сар мебаранд, меафзояд ва имрўз онњо бо сарварии Љаноби Олї Эмомалї Рањмон ба сўи ободиву созандагї рањсипор њастанд. Тољикистон модари ягонаи њамаи аќвом ва миллатњоест, ки дар ў зиндагї менамоянд ва инро ин ќонун кафолат медињад. Ин аст, ки ин ќонун чун худи кишвар баќои мост. Ин нукта бастагие ба ягонагии мо дорад ва он баќои хонадони њамаи тољикистониён аст. Чун ин ќонун ба оњангу навои зиндагии мост ва бо зиндагї љўр аст. Нуреро мемонад, ки дар рух наќш мегузорад ва нур худ рўњ буда, Ќонуни асосї бояд ба рўњу равони мо таъсир гузорад. Ва ин ќонун ба рўњу равони њамаи шањрвандони кишвар таъсир дорад ва оянда низ таъсиргузор бояд бошад. Чун он номаи бахти мардум аст ва озодии њамаи мост. Дар он донаи бахти мардум кошта шудааст. Китобе, ќонуне аст, ки иќболи моро бар худ дорад ва на њамаи халќњои љањон бо он ќадар шумораи зиёд иќболнома доранд. Ин иќболнома ба тољварї соњиби бахту тахт будани мо гувоњнома медињад. Гувоњнома аз он аст, ки мо соњиби ќонун њастем ва он ба талаботи љањон ва љањониёну худи мо љавобгў аст ва аз озодии мо сухан мегўяд ва ободии моро дифоъ мекунад.

Мењринисо РАЉАБОВА, љонишини раиси ноњияи Ќубодиён

Авзои љањон Рўзи якшанбе дар Украина интихоботи парлумонї баргузор гашт. Номзадњо барои соњиб шудан ба 423 љой сабќат намуданд. Ќаблан Радаи олии Украина 450 љой дошта, ба нисфи он тавассути рўйхати њизбї ва ба нисфи дигараш аз њавзањои мажоритарї якмандатї райъ медоданд. Вале бо сабаби ба њайати Русия гузаштани нимљазираи Крим ва Севастопол, инчунин эълом гаштани вазъияти махсус дар вилоятњои Донетск ва Луганск 27 љой холї монд.

ИНТИХОБОТИ ПАРЛУМОНЇ Тавре интизор мерафт, ањзоби "Народний фронт" - и сарвазир Арсений Ятсенюк ва "Блоки Пётр Порошенко" пирўзии бештар ба даст оварданд. Ањзоби ба президенти Украина наздик -"Самопомош"-и мири Лвов Андрей Садовой, "Њизби радикали"-и Олег Ляшко", "Баткивщина"-и Юлий Тимошенко низ аз њадди 5-дарсада гузаштанд ва соњиби чанд љой дар парлумони нав гардиданд. Њамин тариќ, Ю.Тимошенко боз ба майдони сиёсат бармегардад. Интизор меравад, ки ин се њизби ба њам наздик эътилофи парлумонї ташкил мекунанд. "Њизби минтаќањо", ки таѓйири ном карда, унвони "Украинаи муќтадир" гирифта буд, Њизби коммунисти Украина, инчунин, ањзоби машњури "Сектори рост", "Заступ" - ва чанде дигарон аз монеаи 5-дарсада гузашта натавонистанд. Дар њавзањои интихоботии мажоритарї - якмандата аксаран беш аз 90 нафар пирўзї ба даст оварданд, ки дар интихобот бо роњи худпешнињодкунї, ширкат намуданд. Дар ин бахш намояндагони "Блоки Пётр Порошенко" пирўзии бештар доранд. Њарчанд, ки баъзе ањзоб дар рўйхати њизбї райъи заруриро гирифта натавонистанд, сарварон ва аъзои алоњидаи онон соњиби мандати вакилї мешаванд. Аз љумла, сарвари гурўњи "Сектори рост" Дмитрий Ярош ва котиби матбуотии он Борислав Береза ба райъи бештари интихобкунандагон соњиб шуданд. Халабони украинї Надежда Савченко, ки алъон дар мањбаси Русия ќарор доршта, барои ќатли рўзноманигорони рус гумонбар дониста мешавад, тавассути руйхати њизбии "Баткившина" вакили пар-

ДАР УКРАИНА

лумон интихоб шудааст. "Њизби минтаќањо"-и Украина маѓлуб гашта бошад њам, як ќисми аъзои он, ки ба худ номи "Блоки мухолифин" гирифтанд, таќрибан ба 10 дарсади овозњо соњиб шуданд. Сабаби бохти коммунистњои Украина бо сабаби фишорњои пайваста пешакї маълум буд ва президенти Украина Пётр Порошенко аллакай изњор намуд, ки вай барои љиноятњои ќаблии худ њуќуќи дар парлумон монданро надошт. Љараёни интихобот аз љониби созмонњои байналмилалї эътироф

ОСОИШИ СИЁСЇ - СУБОТИ ИЌТИСОДЇ Дар Индонезия дар як рўз ќурби асъори миллї хеле баланд шуд, ки ба ин њолат осоиши сиёсї мусоидат намуд. Зоњиран, сулњу суботи тољикон ба дигар кишварњо чун намунаи хуби иродаи неки сиёсї хидмат мекунад. Пас аз оштишавии Ашраф Ѓанї Ањмадзай ва Абдулло Абдулло - ду номзад ба маќоми президентї дар Афѓонистон, њафтаи гузашта дар кишвари бузурги Индонезия њам аз чунин иќдоми нек истифода бурданд. Дар Индонезия њанўз 22 июл пирўзии номзад ба маќоми президентї Љоко Видото эълом гашта буд. Аммо њарифи боэътиПрокуратураи Туркия 53 нафар собиќ мансабдорони воломаќоми кишварро, ки охири соли гузашта дар мољарои пуровозаи ришвахўрї гумонбар дониста шуда, пояи њукумати собиќ сарвазир, њоло президенти кишвар Раљаб Тайиб Эрдуѓонро ба ларза оварда буд, аз љавобгарї озод намуд. Дар байни онњо тољири эронї Ризо Зарраб, фарзандони чанд вазир, аз љумла писарони собиќ вазирони корњои дохилї, иќтисод

бори ў Правобо Субианто дар барномаи телевизонї эътироз намуд, ки дар њисоби раъйи мардум ба таќааллубкорї роњ дода шудааст. Аз ин рў, њукуматдории Видоторо ѓайриќонунї њисобид. То интихобот Видото сарвари њукумати пойтахти кишвар буду Субианто роњбари њизби "Љериндра". Дар суд, ки моњи август масъаларо баррасї намуд, Субианто мурофиаро бохт. Аммо эътирози худро давом дода, метавонист, тарафдоронашро барои тазоњурот ба майдон барорад. Коршиносони Ѓарб 3 октябр тахмин карданд, ки шояд низои фољиабо-

гардид. Намояндагони доирањои расмии Русия њам изњор намуданд, ки интихоботро эътироф менамоянд ва бо њайати нави парлумони Украина њамкорї хоњанд кард, вале аз натиљањои он дар ташвишанд, зеро ки ба фикри онњо ањзоби тарафдори љанг зиёд шуданд. Вале коршиносон ба он назаранд, ки аслан сафи љангхоњон камтар шудааст. Барномањои пешазинтихоботии њизбњои ѓолиб як ќатор ислоњотро ба наќша гирифта, аз љумла ният доранд, ки аъзои њукуматро аз баъзе имтиёзњо мањрум намоянд.

ре ба монанди тазоњуроти дурударози Гонконг ва Тайланд рух дињад. Вале нињоят, аќли солим ѓалаба карду Субианто натиљаи раъйдињиро эътироф карда, Видоторо ба пирўзї табрик намуд. Вале минбаъд ў ихтиёр дорад корњои њукумати навро зери танќид гирад. Мавриди зикр аст, ки бо нуфуси ањолї Индонезия дар љањон дар љойи чорум ва рушди иќтисод дар љойи дањум ќарор дорад. Айни замон, вазъияти иќтисодии Индонезия ташвишомез буда, ислоњоти зиёдеро талаб мекунад. Аз љумла, танњо барои рушди бахшњои маблаѓталаби саноат, хољагии манзилї, тандурустї ва маориф 60 млрд. доллар зарур аст. Президенти нав тасмим дорад, ки нархи нафтро 50% баланд бардорад, ки ин амал ба буља 13 миллиард доллари иловагї медињад. Дар акси њол метавонад бозмонї рух дињад.

ПАРВАНДАИ МАНСАБДОРОН ТО СУД НАРАСИД ва экология низ буданд ва ин маљбур намуд, ки собиќ вазирон истеъфо дињанд. Баъдан боз чандин вазиру кормандони масъул аз вазифа сабукдўш карда шуданд. Раљаб Тайиб Эрдуѓон аз оѓози ќазия онро кўшиши ба вуљуд овордани табадуллот номид ва дар

посух ба ин амал он замон ба сифати сарвазир беш аз 400 нафар корманди пулисро ба истеъфо фиристода буд. Ба фикри коршиносон, пас аз он, ки собиќ сарвазир њоло раисљумњур шудааст, аксари онњо озод хоњанд шуд.

Љ.ЌУДДУС

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

КИШОВАРЗЇ

Соњибихтиёрї ва истиќлолияти Тољикистон водор менамояд, ки минбаъд њалли масоили марбути таъмини ањолиро бо озуќаворї ва мањсулоти кишоварзї асосан аз њисоби захирањои обу замин ва комплекси агросаноатии самаранок амалкунанда њаллу фасл намоем. Аз ин нуќтаи назар комплекси агросаноатї (КАС) он соњаи хољагии халќ мањсуб меёбад, ки вазифадор аст, дар самти таъмини ањолї бо озуќа ва бозори беруна имкониятњои худро истифода намояд. Аз ин рў, вазифаи асосии ислоњоти сохтор дар давраи аввал хеле рўшан ба назар мерасад: ин иваз намудани усулњои маъмурї фармонфармої ба усулњои иќтисодї ва баланд бардоштани наќши муносибатњои моливу аграрї, ки шароитњои ибтидоии он нисбат ба љумњурињои дигари иттифоќї нисбатан бад буданд, боиси буњрон гаштанд. Аз соли 1990 то соли 1997 истењсол 3-5 маротиба кам гардид, њол он ки дар мамлакатњои капиталистї дар давраи буњрон ин нишондињанда 1/3 њиссаи тамоми мањсулотро ташкил мекард.

ОЊИ либералї - консерватї, ки аз оѓоз интихоб гардид, бењбудии ин соњаи њаётан муњими иќтисодиётро таъмин намуда натавонист. Азбаски мазмуни асосии ба роњ мондани муносибатњои бозорї ва ислоњоти амалишаванда танњо бо озодкунии оддии нархњо ва аз зери назорати давлат баровардани истењсолот алоќаманд карда мешуд, он дар асл ба бењимоятии истењсолкунанда ва бетартибињо дар робитањои берунии иќтисодї боис гардид. Аслан, сектори аграрии иќтисодиёти мамлакат дар модели бозори раќобати комилдошта ќарор гирифт. Вале шартњои нахустину ибтидоии воридшавии он ба муносибатњои нави иќтисодї аз камбудињо орї набуданд. Дар шароити таварруми тўлонї ва шароити гаронии нархи захирањои моддиву техникї нархи барои мањсулоти онњо ќароршуда зараровар буд ва ё танњо имконияти азнавистењсокуниро ба вуљуд меовард. Дар натиљаи ин, тадбирњои андешидашуда оид ба азнавсозии хољагињо ва азнавсозии заминњое, ки барои истењсолоти кишоварзї људо гардидаанд, то имрўз низ ќариб натиљае надорад. Зеро дар шароитњои пастравии иќтисодиёт омилњои асосии иќтисодиёти бозоргонї талабот ва пешнињод (талабу таќозо) њамчун раќобати солими истењсолкунандагони мањсулот бетаъсир мемонанд. Дар шароити кунунии муносибатњои пуливу молї на танњо зиёд кардани истењсоли мањсулот манфиатовар нест, балки истифодаи пасандозњои истењсолкунандагон, истифодаи техникаву технологияњои нав низ нафъе намеорад. Аз ин рў, бењтар он аст, ки усулњои оддии истењсолот истифода гардид. Тавассути дар бораи имкониятњои бунёди бозор бо роњи оддии озод намудани нархњо ва аз зери назорати давлат озод намудани истењсолот аз нафањмидани принсипњои амалї гардидани иќтисодиёти бозорї дар соњаи аграрї сарчашма мегирад. Маълум аст, ки мафњуми амалї гардидани иќтисодиёт ба мувофиќати нархњои якхела алоќаманд аст. Яъне аз нуќтаи назари назария ин мувофиќ омадани њаљми талабот ва пешнињод ба мањсулоти муайян бо њаракатњои зарурии иљтимої барои истењсоли мањсулот аст. Дар асл бошад, мувофиќати комили ин меъёрњо вуљуд надошта, он чун тамоюле мављуд аст ва нобаробарии нархњо наметавонад афзоиши истењсоли мањсулот ва таќсимоти онро танзим намояд. Дар ин њол, озодии комили нархњо ба љои созандагї, баръакс оќибатњои харобкорона хоњад дошт, ки натиљаи чанд соли охир ва таљрибаи љањонї онро собит менамояд.

БУЊРОНИ АГРАРЇ БУЊР ВА СТРАТЕГИЯИ ИСЛОЊОТ

ВА СТРА

Шароитњои истењсолие, ки бо замин - њамчун воситаи хољагидории истењсолоти мавсимї алоќаманд аст ва натиљањои он ба боду њаво ва омилњои дигаре, ки кишоварзиро аз саноат фарќ мекунонад, вобастагї доранд. Ба назар нагирифтани ин омилњо дар амал ба воридшавии нобаробари воситањо ва вобаста гардидани КАС аз захирањои ќарзї ва дотатсияњои буљетї оварда мерасонад. Дар ин замина шароитњои махсуси такрористењсолї тавсия ёфта, ба он боис мегардад, ки хусусияти бозор, њамчунин пул ва мањсулоти истењсолшуда ба инобат гирифта нашаванд. Дењќон мехоњад ё не, ў бояд дар фасли бањор дона ба замин пошад ва њосилашро бигирад, новобаста ба муњлатњои муќаррарнамудаи бонкњо ва нархи наво захирањои моддї дар тирамоњ љамъ оварад. Хоњад ё нахоњад, њосили ў новобаста ба нархи бозор пухта мерасад ва дењќон бояд онро ба савдо барорад, дар он њолате ки нархи мањсулот харољоти ўро пўшонида наметавонад (харољоти техникаву дорувории кишоварзї, харољот барои бартараф намудани оќибатњои офатњои табиї). Аз тарафи дигар, дар соњаи кишоварзї гардиши сусти сармояи пуливу молї љорист. Биноњо ва иншоот, мошину механизмњо ним сол ё аз он камтар истифода гардида, ваќтњои дигар бењуда мехобанд. Дар чунин маврид илољи ягона кам кардани маблаѓгузорї ва ќарзњост. Оќибатњои чунин тадбир маълум аст: пастравии истењсолот, барњам хўрдани базаи истењсолот бо раванди харобиовари хоси он ва ѓайра. Бинобар ин, дар соњаи кишоварзї бидуни базаи молиявї ва моддиву техникї ва воситањои барои онњо зарур ва кор кардан ѓайриимкон аст, вагарна муњлатњои гузаронидани тадбирњои агросаноатї вайрон гашта, низоми технологї риоя намешавад. Дар натиља, истењсоли мањсулот кам гардида, барои талафёбии ашёи хом шароит мусоид мегардад. Пас, оё дењќонон ба воситањои истењсолот лоаќал ба яке аз ин омилњо шакли моликиятдорї таъсире мерасонад? Не, дар њама њолат дењќон соњибкори хуб нахоњад буд. Сабаби асосии пастравии истењсолот норасоии таъминоти воситањо ва мањдудияти маблаѓњост ва њалли ин масъалањои калидї ба соњањои дигар алоќаманд аст. Пас, хулоса метавон кард, ки сабаби тавсиаи буњрони аграрї тангназарї ва камбудињо дар интихоби роњњои ислоњоти КАС ва пеш аз њама, саросемагии аз њад зиёди дур андохтани давлат аз иљрои вазифањои худ дар танзими нархњо, андозњову муносибатњои ќарзию молиявї мебошад. Њамаи

ин омилњо якљоя бо бенизомї, љанги шањрвандї дар соњаи кишоварзї гузаронидани ислоњотро душвор гардонданд. Оќибати њолати кашолёфтаи муносибатњои пуливу молї, озодкунии нархњо ба воситањои истењсолот ва то андозае мањдуд кардани нархњо ба мањсулоти кишоварзї (бо сабаби монополизми саноати коркард ва беназоратии воридот) оќибат таъсири худро на танњо ба такрористењсолии оддї, балки такрористењсолии васеъ низ хоњад расонд. Дар натиља, сарчашмаи ягонаи љамъоварии маблаѓњо дар соњаи кишоварзї пасандозњои хусусї гардиданд, ки аз фурўши мањсулоти бадастомада ба вуљуд омаданд. Аз ин рў, новобаста аз он ки мо чї гуна усули хољагидориро ба роњ монданием, муносибатњои моливу пулї, ки имрўз дар њоли харобанд, њамчунин беназоратии озодии нархњо чун омилњои асосии пастравии иќтисодиёт боќї мемонанд. Ва муносибати илмии асоснок мављуд нест, ки ин сўрохї "дарбењ" карда шавад. Тадбирњои андешидашуда дар натиљаи санљишу хатое, ки барои соњаи кишоварзї хеле гарон афтодааст, гузаронида мешаванд. Натиља он аст, ки захирањои мањсулоти ѓизої кам гардида, норасоии воќеии он ба вуљуд омадааст. Дар тўли ин солњо аз муносибати хусусияти мусодиракунидошта ба соњаи кишоварзї (аз он љумла, иќтисодиёти пинњонкорона) бо роњњои ќонуниву ѓайриќонунї маблаѓи зиёде ситонида шудааст, ки метавонистанд, тамоми харољоти мављударо таъмин карда, ќисман барои азнавсозии куллии базаи истењсолии тамоми КАС-и Тољикистон истифода бурда шаванд. Илова бар ин, дар баробари сиёсати нархии амалишаванда сиёсати андоз дар соњаи кишоварзї, ки хеле содда буда, ба нафъи хазинаи давлат кор мекард, бештари дењќононро ба њолати муфлисшавї расонда, ба нестї расидани истењсолоти молњоро анљом медињад. Натиљањои "гуруснагї"-и молиявї ва таъминоти мањдуди воситањо ба соњаи кишоварзї дар навбати худ моро пешорўи мушкилии барќароркунии њосилхезии заминњо ва иншооти обї, харобшавии "маънавию љисмонии базаи истењсолот, камшавии саршумори чорво, соњаи тухмипарварї ва самаранокии ночизи захирањои мењнатї гузошт. Нигоњ доштани ин гуна вазъи соњаи кишоварзї мушкилоти бештареро дар соњаи барќароркунї ба вуљуд оварда, боздоштани пастравии сатњи кунунии истењсоли мањсулотро ѓайриимкон мегардонад. Пас, вазифаи давлат њамчун, кафили таъминоти мамлакат бо маводи ѓизої њамин аст, ки бо дарназардошти вазъу шароитњои ба-

вуљудомада тадбирњои зиддибуњрониро амалї созад. Барои ба чунин њадаф расидан таљрибаи љањониро оид ба рафъи буњрони љиддии иќтисодї, аз он љумла дар соњаи кишоварзї бояд омўхт. Шарти асосї ба ќадри кофї таъмин намудани мамлакат бо маводи ѓизої аст. Барои аксари мамолики мутараќќии олам соњаи кишоварзї асоси иќтисодиёт дониста мешавад ва барои шукуфоии мамлакат њамчун тањкурсї хизмат мерасонад. Масалан, дар Љопони пас аз солњои љанг соњањои муњимтарин моњидорї ва кишоварзї буд, пасон - нассољї ва энергетика. Дар ин замина ќайд бояд кард, ки тараќќиёти саноати нассољї бо пахтаи аз хориљ овардашуда таъмин карда мешуд, чунки аз љињати иќтисодї ин тадбир хеле манфиатнок буд. Вале дар мамлакати мо, ки базаи кофии ашёи хом мављуд аст, њанўз саноати нассољї тараќќї надорад. Масалан, комёбињои бадастомадаи ислоњоти Чин далели равшани интихоби дурусти афзалиятњост, яъне онњо низ соњаи кишоварзиро интихоб карданд. Вай барои рафъи мушкилоти норасоии маводи ѓизої дар мамалкат кўмак кард ва барои тараќќиёти соњањои дигари истењсолот (бахусус, саноати дењот) таконе бахшид. Дар ИМА ва мамолики Ѓарб низ сиёсати махсуси протексиониро, ки он барои ба даст овардани истиќлолияти озуќаворї нигаронида шудааст, амалї менамоянд. Сектори аграрї дар ин љо ба таври махсус таъкид карда мешавад, барои истењсоли мањсулоти кишоварзї дотатсияњо дар Љопон -70%, мамалкатњои Авроосиё50%, Канада-40% ва ИМА -25%-ро ташкил медињанд. Ин тадбирњоро онњо бо маќсади ягона таъмини амнияти озуќаворї ва табдил додани мамлакат ба кишвари "серу пур" амалї намуданд. Бо вуљуди ин, ягон мамлакати мутараќќї аз идоракунии давлатии иќтисодиёт, бахусус, аз соњаи кишоварзї даст накашидааст. Системаи ташкили дастгирии давлатии соњаи кишоварзї, ки онњо истифода мебаранд, сатњи баланди тараќќиёти ин соњаро таъмин намуд. Ин чунин маъно надорад, њамаи усулњоеро, ки натиљањои мусбатро боис гаштаанд, оё кўр-кўрона нусхабардорї кардан зарур аст. Вале ањамияти онњо ва истифодаи эљодкоронаашон метавонад, барои Тољикистон низ манфиатовар бошад. Њамаи инро ба назар гирифта, чунин хулоса кардан мумкин аст: соњаи кишоварзї ва сектори аграриро бидуни протексионизми давлатї боло бардоштан имконнопазир аст.

Фаррух АБДУВОСИЕВ

ТАНДУРУСТЇ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Мактаби одамгарї Ањволи ман мапурс, ки бо сад њазор дард Мебоядам ба дарди дили дигарон расид. Ин байти машњури Соиби Табрезї дар паси дари утоќи табиби варзидаву пуртаљриба, директори Маркази тиббии шањрии Раёсати тандурустии шањри Душанбе Соњибназар Рањмонов навишта шудааст.

ОЌЕАН байти мазкур баён гари њоли аксари табибони соњибдилу дардошно буда, ормони ќалби онњоро бозгў мекунад. Мањз онњо бо табассум дардњои дилашонро рўпўш карда, мекўшанд ба дарди бемор даво бахшанд ва чароѓи умедро дар дили ў фурўзон нигоњ доранд.Ба хотири анљом додани рисолати касбию инсонї њастии худро фидо мекунанд. Хушбахтона, чунин табибони фидої имрўз дар кишвари мо кам нестанд. Рўзгору пайкори онњо бешак, намунаи хубест барои табибони љавоне, ки ба љодаи тиб нав ќадам мегузоранд. Бо ин маќсад мо хостем рољеъ ба фаъолияти чанде аз онњо матлабе нависем. …Маркази шањрии тиббї, ки дар мањаллаи "1 Советњо" воќеъ аст, њамчун дармонгоњу умедгоњи мардум дар саросари кишвар машњур мебошад. Тавре ки директори марказ Соњибназар Рањмонов зимни суњбат иброз дошт, дар марказ њамасола 20 000 нафар беморон муолиља мегиранд. Барои машварату маслињат бошад, њамасола 50 000 нафар ба марказ мурољиат мекунанд. Ин гувоњї медињад, ки табобат дар марказ дар сатњи зарурї ба роњ монда, табибони варзидаву пухтакор ба он љалб гардидаанд. Њамзамон Соњибназар Рањмонов зикр кард, ки бо дастгирї ва ѓамхории Њукумати мамлакат, Вазорати тандурустї ва њифзи иљтимоии ањолї ва шањрдорї дар марказ тамоми шароити зарурї бањри табобат муњайё карда шудааст. -Барои баланд шудани сифати хизматрасонї дар марказ аввалин бор Кумитаи муолиљавии назорати сифат таъсис дода шуд, ки падидаи нодир мебошад,-гуфт С.Рањмонов. Маркази тиббии мазкур дар кишвар ягона дармонгоњест, ки беморони гирифтори бемории ќанд дар он табобат карда мешаванд. Њамчунин дар марказ шуъбаи љарроњии ѓадудњои дохилї амал мекунад, ки дар кишвар ягона мебошад. Дар ин љо 2 маркази шањрии тахассусї љойгир буда, њамзамон Марказ пойгоњи тиббии 9 кафедраи ДДТТ ба номи Абўалї ибни Сино ва ДТБКСТЉТ мањсуб меёбад. Бояд гуфт, ки њамасола донишљўёни зиёде аз донишгоњ ва коллељњои тиббии кишвар бањри таљрибаомўзї ба марказ меоянд ва кўлбори донишњову таљрибањои худро саршортар мекунанд. Муњимтар аз њама ин аст, ки дар марказ табибон дар доираи меъёрњои "одамият" ва "хушсуханї" фаъолият мекунанд, ки беморон ба он эњтиёљи зиёд доранд. Ин гуна муњиту фазо бо шарофати роњбарии директори марказ Соњибназар Рањмонов муњайё гардидааст. Ў, ки худ бештари умрашро сарфи хидмат дар соњаи тандурустї карда ва аз мактаби "одамгарї" гузаштааст, ин суннати некро њоло идома медињад. Бо итминон мета-

вон гуфт, ки имрўз марказ барои табибоне, ки дар он фаъолият мекунанд, ба мактаби "одамгарї" табдил ёфтааст. Яке аз табибоне, ки дар марказ фаъолияти пурсамар дорад, Лола Масаидова мебошад. Номбурда аз соли 1984 дар ин дармонгоњ хизмат мекунад. Ў ба туфайли донишу таљрибаи зиёди худ миёни њамкорон соњиби обрўйи афзун буда, мекўшад пайваста вазифаашро бо камоли масъулияту ѓамхорї анљом дињад. Лола Масаидова дар оилаи зиёї зода шудааст. - Модарам Р.Шукурова бисёр мехостанд, ки табиб шавам. Худашон, ки номзади илмњои тиб буданд, мехостанд ман низ бо пайроњаи он кас равам ва хушбахтона, орзуи модарам љомаи амал пўшид,-мегўяд Лола Масаидова. Мавсуф хатмкардаи Донишгоњи давлатии тиббии Тољикистон аст. Њоло ў мудири шуъбаи беморињои ѓадудњои дохилии калонсолони Маркази тиббии шањрї мебошад. Муносибату муомилаи накў бо беморон шарти доимии фаъолияти ўст. Вай мегўяд, агар табиб бо бемор хушмуомила набошад, табобат ѓайриимкон аст. Аз ин рў табибон бояд пеш аз њама забони дили беморонро бидонанд. Лозим ба ёдоварист, ки Лола Масаидова узви фаъоли Њизби Халќии Демократии Тољикистон мебошад. Ў бо фаъолияти хуби худ дар пиёдасозии ормонњои њизб сањми шоиста мегузорад. Мавсуф Аълочии тандурустии Тољикистон ва дорандаи медали "Хидмати шоиста" аст. Яке аз табибони дигаре, ки дар марказ солњои зиёд фаъолият намуда, обрўйи зиёд пайдо кардааст, Нусратулло Саидов мебошад. Номбурда соли 1974 дар ноњияи Њамадонї ба дунё омадааст. Аз даврони мактбахонї шавќи табиб шудан дар дили ў бедор шудааст. Ў аз дунболи мењру шавќе, ки ба ин касб дошт, соли 1993 ба Донишгоњи давлатии тиббии Тољикистон омад ва соли 1999 онро бо муваффаќият хатм кард. Аз соли 2000 то 2004 ба њайси табиби љарроњ, мудири шуъбаи хунгузаронї дар беморхонаи клинникии шањрии №3 фаъолият намуд. Аз соли 2004 дар дармонгоњи шањрии №7-и Маркази тиббии шањрї мудири шуъбаи љарроњї буд. Аз соли 2007 то 2010 бошад, њамчун табиби љарроњ дар шуъбаи љарроњии ѓадудњои дохила дар Маркази тиббии шањрї ба кор пардохт. Ин аввалин таљрибаи кории ў дар маркази мазкур буд. Сипас, аз соли 2010 то 2014 фаъолияташро ба њайси муовини директор оид ба табобат идома дод. Аз моњи апрели соли равон бошад, вазифаи мудирии шуъбаи ќабули калонсолони марказро ба зимма дорад. Њамзамон дар шуъбаи љарроњии ѓадудњои дохилаи њамин марказ кор мекунад. Ў низ аз соли 1999 узви Њизби Њалќии Демократии Тољикистон мебошад. …Рўзгор ва фаъолияти табибони њозиќу ватандўст омўзанда ва пурњикмат буда, метавонад рањкушои насли љавони табибон бошад. Мояи хушбахтист, ки имрўз дар сафи Њизби Халќии Демократии Тољикистон чунин шахсони содиќу мењандўст љой доранд. Онњо бо кору рўзгори шарафмандонаи худ собит месозанд, ки Њизби Халќии Демократии Тољикистон воќеан њизби пешбару созанда аст ва дар сафи он ќарор доштан боиси ифтихор мебошад.

Т.ХАЛИЛОВ

ЗАРАРИ НЎШОБАЊОИ ГАЗДОР БА САЛОМАТЇ

АНДЕ пеш муовини аввали котиби Палатаи љамъиятии Федератсияи Русия Владислав Гриб пешнињод намуд, ки фурўши нўшобањои ширини газдор ба кўдакони то 14-сола манъ карда шавад. Ў дар як нома аз сарвазири Федератсияи Русия Дмитрий Медведев хоњиш намудааст, ки илова ба манъи фурўш дар рўи зарфњо огоњї аз хатари гирифторшавї ба бемории диабети ќанд, фарбењшавї ва дигар беморињоро таъкид намоянд. Владислав Гриб мазмуни номаашро чунин шарњ додааст: "Ба фикри ман фурўши ин нўшокињоро дар мактабњо, ќањвахонањои кўдакона, шифохонањо ва муассисањои дигар, ки кўдакон онњоро дар ин љойњо бе назорати волидайн харида метавонанд, хеле мањдуд ё бењтараш тамоман манъ кардан лозим аст. Зеро агар нўшокии ширини газдорро тез-тез ва ба миќдори зиёд истеъмол кунед, ба саломатиатон зарар мерасонад ва ба беморињои фарбењшавї, диабети ќанд, беморињои гуногуни меъда гирифтор мешавед". Ба гуфтаи Гриб чораи мазкур мањз ба муќобили ин ё он ширкат нигаронида нашудааст. Њадаф аз ин чора пешгирии истеъмоли мањсулоти зарарнокест, ки дар кўдакон вобастагї (мўътод шудан, кайфї шудан)-ро эљод карда, билохира ба беморињои вазнин дучор месозанд. Дар бораи зарари нўшобањои ширине, ки касро ба худ љалб месозанд, чанд сол боз муњаќќиќони соњаи тиб бонги изтироб мезананд. Чунончи, як гурўњ олимони соња аз чанд кишвари Аврупо тайи солиёни зиёд хосияти нўшобањои машњури тамѓаи "Кола" (пепси-кола, кока-кола)-ро омўхта, ба хулосае омаданд, ки бардавом нўшидани ин нўшобањои ширин оќибати талх меорад. Масалан, дуру дароз истеъмол намудани ин нўшобањо боиси суст шудани нерўи љинсии мардњо ва безурёт гаштани занњо мешудааст. Зеро дар замонњои ќадим чормаѓзаки "кола"ро ба љанговарони ќабилањои њиндуи Амрико медоданд. Хоидани "кола" ном чормаѓзак нерўи љинсиро суст карда ба љанговарон имкон намедод, ки дар бораи шањватронї фикр кунанд. Пас аз нўшидани "Кола" ширинии баробари 10 ќошуќ шакар фавран ба љисми инсон зарба мезанад. Танњо кислотаи фосфати таркиби нўшоба дар чунин њол пеши ќайкуниро мегирад. Вагарна дар њолати муќаррарї 10 ќошуќ шакар метавонад боиси ќайкунї гардад. Баъди 20 даќиќаи нўшидани кола миќдори инсулин дар хун баланд мешавад. Љигар ќандро ба чарб табдил медињад. Пас аз 40 даќиќа организм кофеини таркиби "кола"-ро ба худ љазб мекунад. Фишори хун баландтар мешавад, зеро љигар ќанди бештарро ба хун медињад. Хоби кас парида, гавњараки чашм васеъ мешавад. Пас аз 45 даќиќа истењсоли њормони "донамин", ки маркази кайфиятбарии майнаро бармеангезад, меафзояд. Ин гуна таъсиррасониро баъзе аз маводи мухаддир, аз љумла, "њероин" њам доранд. Баъди як соати истеъмоли "Кола" кислотаи фосфор мубодилаи моддањоро бо роњи пайвастшавии калтсий, рўњ ва магний дар рўда метезонад. Таъсири пешобронии кофеин ба кор медарояд. Калтсий аз устухон шуста шуда,

онро заиф намуда, якљо бо пешоб хориљ мешавад. Якљоя бо калтсий магний, рўњ ва натрий барин элементњои зарурї хориљ мегарданд. Баробари ба охир расидани таъсири "Кола" кас нороњатї њ ис мекунад. Лекин њамаи ин мегузарад, ба шарте, ки боз як истакони дигар нўшед. Аммо раванди дар боло зикршуда дубора такрор меёбад. Бо њамин сабаб њангоми як пиёла нўшидани "Кола" майли нўшидани пиёлањои дигар бедор мешавад, ки маънии дилбастагї пайдо карданро дорад. Мутахассисони Маркази тиббии Њарварди Бостон (ИМА) чунин аќида доранд, ки нўшобањои ширини газдор ("кола", "фанта") хатари инкишофи беморињои музмин, аз ќабили диабети ќанд, беморињои дил ва саратонро зиёд менамоянд. Дар маљмўъ, нўшобањои ширини газдор њар сол сабаби марги 180000 нафар мегарданд. Нўшобањои ширини газдор махсусан барои занони њомила зарари бештар доранд. Бо сабаби дар таркиби ин нўшобањо мављуд будани гази ангидради карбон дар рўдањо бод љамъ шуда, метеоризм (дамиши шикам) пайдо мешавад. Дар шикам дард ва майли ќайкунї эњсос мегардад. Чунин таѓйирот дар љанин низ ба назар мерасад. Тавре дар боло таъкид намудем, истеъмоли нўшокињои ширини газдор боиси аз љисм берун шудани калтсий мегардад. Њол он ки дар љисми зани њомиладор талабот нисбат ба калтсий рўз то рўз зиёд мешавад. Чунки калтсий барои шаклгирии устухон ва системаи дилу рагњои љанин минерали муњим ба шумор меравад. Бо ин сабаб дар занони њомиладор зиёд масраф шудани калтсий ба инкишофи бемории остеопороз оварда мерасонад. Яъне, дар њомиладорон хосияти зудшикан шудани устухонњо пайдо мешавад. Њамчунин дар таркиби "кола" моддањое мављуданд, ки фаъолнокии ферментњои меъдаю рўдаро суст мекунанд. Ин ферментњо барои њал кардани равѓан (чарб)-у крахмалњо, ки сабаби асосии фарбењшавианд, нињоят заруранд. Фаъолона ва бидуни назорат истеъмол намудани обњои ширини газдор, ки дар таркибашон ба миќдори зиёд ќанд, рангкунандањои сунъї, консервантњо ва хушбўйкунандањо доранд, аъзои Палатаи љамъиятиро аз нуктаи назари таъсири онњо ба саломатии ањолї нигарон кардааст. -Мо бояд он нўшокињоро тарѓиб кунем, ки њадди аќал ба саломатї зарар намерасонад-омадааст дар мурољиати Владислав Гриб. Зимни мусоњибањо духтурони экдокриналоги љумњурї борњо таъкид кардаанд, ки барои пешгирии ављгирии бемории диабети ќанд аз истеъмоли нўшобањои ширини газдор бояд даст кашид. Барои шикастани ташнагї бењтараш аз компот, чолоб, шарбати зардолу, шафтолу, себу олуболу, хулул (хуч) ва ѓайра истифода бояд бурд. Ин шарбатњо, ки дар корхонањои љумњуриямон истењсол мешаванд, кони витамину элементњои зарурї буда, ташнагиро хубтар мешикананд.

Фароњамсоз С. НАЉМИДДИН

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

ТАЛОЌ "ТАЛОЌ" ОЛАМИ ЃАРБРО ТАЊДИД МЕКУНАД

ИНО ба иттилои хабаргузории СНН, чанде пештар дар аксар кишварњои пешрафта, аз љумла ќитъаи Африќо бо ибтикори "Созмони љањонии њифзи саломатї, доир ба беморињои равонї", бо 34500 нафар аз сокинон дар мавриди пошхўрии оилањо ва пайомадњои ногувори он пурсиш гузаронида шуд. Дар ин маврид коршиноси масоили равоншиносї Кайт Скот, намояндаи донишгоњи Отаго-и Зеландияи нав ва яке аз масъулони дастаи корї, чунин иброз медорад: "Натиљаи пурсиш ва суњбати мо бо ин нафарон муайян намуд, ки робитаи заношўї ё худ барпо намудани оилаи солим фоидањои зиёде ба зану мард меорад. Пас аз пажўњишу тањќиќоти мо даќиќ карда шуд, ки пошхўрии оилањо, муљаррад зистан ва аз тариќи ѓайрирасмї алоќаи љинсї намудан боиси аксар беморињои ќаттол, аз љумла бемории ВИЧ/СПИД мегардад". Њайати корие, ки омўзиши мазкурро ба уњда доштанд, ба хулосае омадаанд, ки њамзистї аз тариќи расмї ба саломатии марду зан ва насли ояндаи онњо манфиатњои зиёд меорад. Аммо, мутаассифона, вайронгари оилањои собиту устувор, имрўз вабои мунташир дар рўи олам-талоќ мебошад, ки боиси бештари беморињои равонї ва ќалбу саратон гаштааст. Љомеашиносон бар онанд, ки тарки издивољ ва танњоиро ихтиёр намудан, амалкардест хилофи табиат ва низоми мављудот, ки мухолифат варзидан ба ќонуни табиату низоми њастї оќибатњои вањим ва хатарнок дар пай дорад. Ба унвони мисол метавонем попи яке аз калисоњои Русияро зикр намоем, ки аз њамљинсгарої кор гирифт. Шояд њамагон воќиф бошанд, ки попњои насоро, рањбониятро интихоб намуда, издивољро ба худ њаром гардонидаанд, бо табиати инсонї ва низоми њастї мухолифат варзидаанд, ки дар натиља ба чунин табоњї рафта расиданд. Муддати зиёд аст, ки "талоќ" ё худ парокандагии оилањо башариятро, ба хусус љомеаи Ѓарбро тањдид мекунад. Мушоњидаи даќиќ нишон медињад, ки дар Ѓарб рўз аз рўз парокандагии хонаводањо рў ба афзоиш меорад ва гузашта аз ин сокинони олами Ѓарб аз никоњи расмї рў метобанд ва аз тариќи интихоб намудани дўст ба унвони њамсар ё шавњар бидуни никоњ ва бо њамљинсгарої нафсњои худро ором месозанд, ки ба худ ва

МУШКИЛОТ

насли ояндаи худ зарари зиёд мерасонанд. Љ ад ид та ри н о мо р да р олам хабар дод, ки 17 дарсад кўдакону наврасони Амрико имрўз ба изтиробу нооромињои равонї дучоранд, ки ин далели гуфтањои болост.Гузашта аз ин омўзиши љањонї нишон дод, ки 70 дарсади љинояткорони рўи олам аз пад ар у мо да ри бен ик оњ в а алоќаи ѓайрирасмї ба дунё омадаанд. Њамакнун донишмандони Ѓарб пас аз дасту панља нарм намудан дар муќобили беморињои равонї ва ѓай ра ба со ки но ни о ла м эъло м м ед ора нд , ки ро њи њалли ин мушкилот ва бартараф сохтани аксар беморињои равониву љинсї, собиту устувор нигоњ доштани оилаи солим аст, на аз тариќи фањшу фуљур сер намудани ќувваи шањвонї. Ин пажўњишу тањќиќоти илмї дар њоле сурат мегирад, ки ќавонини вазъи башар махсусан дар мамолики Ѓарб, озодї дар издивољ ва интихоби њаёти мустаќилонаро кафолат медињад.

ВА ПАЙОМАДЊОИ БАДИ ОН хулосањои худро пешкаши башар гардонидаанд. Дар кишварњои арабї низ људоии оилањо ба маротиб зиёд ба назар мерасад, ки коршиносону муњаќќиќон сабабњои умдаро дар нофањмї ва кўтоњии занон мебинанд. Хабаргузории www.islammemo.cc дар соли 2012 хабареро дар мавриди омўзиши сатњи талоќ дар Арабистони Саудї нашр намудааст, ки бо 1569 оилањои сокини Риёз пурсиш гузаронида, дараљаи омилњои пошхўрии оилањо муайан карда шудааст. Омилњои пошхўрии оилањо дар њудуди Арабистони Саудї ба тартиби зайл аст: 21 дарсад кўтоњї ва камбудии зан-њамсар нисбат ба заруриёти њаёти заношўї, 15 дарсад дахолати падарону модарон ва наздикон, 11 дарсад асабхаробию сарка-

оиладорї, мављудияти якдигарнофањмї байни зану шавњар, дахолати падару модарон ва дигар аъзои оилањо, барваќт ба шавњар додани духтарон, муњољирати мењнатї, инчунин мављуд набудани дарсњои маърифати оиладориро сабабњои асосї медонанд. Гуфтан зарур аст, ки чунин раванди пошхўрии оилањои солим ба он бурда мерасонад, ки љавонон ва афроди муљаррадгашта аз тариќи фањшо ѓаризаи нафсонии худро ором хоњанд кард, ки ба аќидаи донишмандон ин амалкард натиљањои хатарнок дар пай дорад ва хатарноктарини он бемории норасоии масунияти бадан ВИЧ/СПИД мебошад. Њарчанд ки мутахассисони соњаи тиб роњњои сирояти вабои мазкурро гуногун арзёбї мекунанд, ба монанди сироят та-

шии зан, 8.4 дарсад табиатњои мухолиф, 8.4 дарсад никоњи њамсари дуюм, 8.2 дарсад таваллуд накардани фарзанд, 6 дарсад риоя накардани заруриёти динї ва эњтироми шавњар ва 16 дарсад сабабњои гуногун мебошанд. Бино ба асоси ин тањќиќоту пажўњиш чунин хулоса баровардан мумкин аст, ки аксари кулли сабабњои пошхўрии оилањои солим аз омилњои ѓайриљиддї ва нофањмї сар мезананд ва нодиранд њолатњои талоќ, ки аз рўи ноилољї ва њалли нињої сурат гирифта бошанд.

вассути теѓ (лезва), сўзандорў ва ѓайра,аммо хулосаи ташхису тањлили табибону коршиносони олами Ѓарб (чуноне, ки дар боло ишора шуд) нишон медињад, ки 90 дарсад гузариши ин вабо аз тариќи алоќаи љинсї сар мезанад. Бино ба иттилои Нусратулло Салимов, вазири тандурустии кишвар, феълан дар Тољикистон 2204 нафар мубталоёни бемории ВИЧ СПИД ба ќайд гирифта шудаанд ва ќисме аз онњо дар зери назорати табибон ќарор доранд. Гуфтан зарур аст, ки марази мазкур яке аз натиљањои талоќ мањсуб меёбад. Гузашта аз ин натиљаи бади дигари талоќ њазорњо-њазорњо занону тифлакони бесаробон аст, ки набояд нодида гирифта шавад.

"ТАЛОЌ" ВА БЕМОРИИ ВИЧ/СПИД

А њељ кас пўшида нест, ки имрўз пошхўрии оилањо, тарки издивољ ва алоќаи љинсии ѓайрирасмї, беморињои ќотилро ба бор овардааст, ки дар раъси онњо бемории ВИЧ/ СПИД меистад. Имрўз тамоми олам азияти ин бемории табобатнашавандаро мекашад, ки бино ба асоси омори расмї бештари минтаќаи дунё, ки бо ин беморї рў ба рў аст ва дарди љонкоњ мекашад, ќитаи Африќо ба шумор меравад. Дар робита бо ин мавзўъ намояндагони донишгоњи Калифорния иброз доштаанд, ки дар Африќо марази мазкур ба таври сареъ пањн мегардад, ки айни замон 350 миллион одам мубталои ин беморї аст. Аз ин адад 25 миллионаш сахт сироят дидаанд, ки дар њар сол 1 миллион аз онњо мефавтанд. Тибќи пешбинии демографї аз соли 2002 сар карда то соли 2020 дар дунё адади маргу мир аз сирояти вируси СПИД ба 68 миллион хоњад расид. Созмони Милали Муттањид иттилоъе нашр намудааст, ки дар њар сол барои муолиљаи сироятёфтагони вируси СПИД 10 миллион доллар лозим меояд. Бино ба асоси иттилои созмони мазкур њар рўз дар дунё 14 миллион нафар ба ин беморї мубтало мегарданд, ки нисфи онро занон ва ду њазорашро наврасон ташкил медињанд. Ин омўзишест, ки онро худи донишмандону мутахассисони Ѓарб пайгирї намуда,

"ТАЛОЌ" ДАР ЊУДУДИ ТОЉИКИСТОН

ОЉИКИСТОН аз љумлаи кишварњое ба шумор меравад, ки дар њудуди он адади талоќ рўз то рўз меафзояд ва парокандагии оилањо дар њоли афзоиш аст. Тибќи оморе, ки дар соли 2013 дастраси омма гашта буд, теъдоди занони талоќшуда ба 2116 нафар мерасид, ки ин адади њангуфт ба шумор меравад. Коршиносон сабабњои азњампошии оилањоро дар чанд омил хулоса кардаанд. Аз он љумла ба оиладорї омода набудани љавонон, надоштани њисси масъулияти

"ТАЛОЌ" ОХИРИН РОЊИ ЊАЛЛИ ПРОБЛЕМА

ОЊИБНАЗАРОН иброз медоранд, ки низоми мављудот чунон офарида шудааст, ки њар мушкил барои худ роњи њалле дорад ва аз њар тангно роњи баромад мављуд аст. Аз љумла талоќ њалли нињоии проблемањои оилавї ба њисоб меравад. Агар ба љомеаи имрўза назари даќиќ афканем, дар ме-

ёбем, ки талоќ роњи њалли нињої не, балки аввалин њалли мушкили оилавї гаштааст. Агар баъзењо њамсарро барои таваллуд накардани фарзанд ва мухолифат намудани табиатњои номуносиб талоќ дињанд, бе шаку тардид аксари кулли онњо њамсарону фарзандони худро барои як кори ночиз миёни роњ мегузоранд. Шайхурраис ибни Сино дар китоби "Шифо" дар бораи "талоќ охирон роњи њал" таъкид мекунад: "Барои људо шудани зану шавњар лозим аст, ки роње мављуд бошад ва набояд дар ин самт тамоми роњњо баста шаванд. Чунки ба куллї бастани њама роњњои људосозии зану шавњар, зарарњову халалњои зиёдро ба бор меорад. Масалан, табиати инсонї чунон офарида шудааст, ки баъзеяш ба баъзеи дигар мувофиќат намекунад, бо њамдигар унс намегиранд ва улфатпазир нестанд. Пас њарчанд барои љамъ кардани ду нафси табиатан бо њам мухолиф кўшиш ба харљ дода шавад, баракс ихтилофу бадї зиёд мешавад. Дигар ин, ки баъзењо бо њамсар ё шавњари номувофиќ, бадрафтор ва дар муошират зишттабиат мерасанд. Пас ин омилњо боис мегарданд, то мард ё зан аз пайи љустани љуфти муносиби худ шавад, чунки шањват табиате аст, ки дар сурати бароварда накардани эњтиёљоташ фасодињои зиёд ба вуљуд меояд. Баъзан мешавад, ки зану шавњар ба дунё насл оварда наметавонанд ва агар њамсар ё шавњари дигар интихоб кунанд, соњиби фарзанд мешаванд. Пас барои људо шудан лозим аст, ки роње вуљуд дошта бошад ба шарте, ки дар талоќ ва људошавї диќќат дода шавад ва сахтгирї бошад". Коршиносон аз он нигаронї доранд, ки агар вазъ ба њамин минвол идома ёбад шояд талоќи мусалмонон ба талоќи яњудиён табдил ёбад, чунки дар дини онњо талоќ ба хоњиши мард вобастагї дорад ва камтарин нуќси зан метавонад сабаби људоии онњо бошад. Андешањои донишмандону коршиносон, махсусан суханони гаронбањои Ибни Синоро ба риштаи тањлил кашида, гуфта метавонем, ки аксари сабабњои афзоиши талоќ дар дунё, махсусан дар Тољикистон, дар сатњи паст ќарор доштани маърифати оилавии љавонон мебошад. Якеро мешиносам, ки бо хешдухтараш барои афтида шикастани оина аз дасташ муноќиша барпо намуда, талоќ дод ва гумон мекунам, ки чунинњо дар кишварамон кам нетанд. Умед аст, ки нињодњои махсус ин нуктањои мазкурро ба инобат гирифта, ќабл аз издивољ маърифати оилавии љавононро баланд бардошта, ба вижа аз тариќи телевизион маслињатњои заруриро ба роњ мемонанд.

Ќадриддин ИСОЕВ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Бо ташаббусњои пайвастаи Сарвари давлат муњтарам Эмомалї Рањмон Њукумати љумњурї барои рушди маорифи кишвар, аз љумла, сохтори тарбияи томактабии атфол тадбирњои лозима меандешад. Бо маќсади барќарор гардонидани муассисањои томактабї ва рушди минбаъдаи онњо Ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 31.10.05, №395 "Дар бораи тасдиќи Барномаи давлатии рушди соњаи томактабї дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2006-2010" ба тасвиб расида буд. Амалї намудани Барномаи мазкур имконият дод, ки назорату роњбарї ба фаъолияти муассисањои томактабї ва њамзамон расонидани ёрии методї ба мудирон, мураббияњои боѓчањои бачагон ва мутахассисони шуъбањои маорифи шањру ноњияњо оид ба муассисањои мазкур аз тарафи кормандони Раёсати маорифи вилоятњо, Донишкадаи љумњуриявии такмили ихтисос ва бозомўзии кормандони соњаи маорифи љумњурї дар маљмўъ бењтар гардад.

МУШКИЛОТ ДАР ОЛАМИ КЎДАКЇ

УВОФИЌИ маълумоти Вазорати маориф ва илми Тољикистон, дар соли хониши 2012-2013 теъдоди кўдакистонњо дар љумњурї аз 508 адад ба 527 адад расида, шумораи тарбиягирандагон аз 70576 нафар ба 80442 нафар афзуд. Дар соли хониши 2013-2014 бошад, дар љумњурї 19 кўдакистон зиёд шуд. Аз љумла, дар навоњии тобеи марказ 5, вилоятњои Хатлон 6 ва Суѓд 8 адад кўдакистони нав бо шароити хуб ба фаъолият шуруъ намуд. Дар маљмўъ, барои бењтар гардидани вазъи муассисањои томактабї дар љумњурї корњои зиёди мушаххас ба анљом расонида шуд. Вале бо вуљуди ин, дар ин самт камбудињо ба назар мерасанд, ки дар гуфтугў бо модарон њувайдо мегардад. Мо саъй намудем, ки дар ин маќола ин мавзўъро пайгирї намоем. Нахуст аз мактаб-кўдакистони № 5-и пойтахт дидан намудем. Дар як гурўњи он кўдакони 5-6 сола нањорї мекарданд, хўроки субњгоњии онњо танњо аз ширбиринљ иборат буду халос, дар рўи миз нон набуд. Ин њолат аз он шањодат медод, ки ин мавзўъ чї ќадар муњим ва ислоњ-

Дасти ёрї Инак аз заминларзаи 5 баллае, ки садњо хонањои дењоти шањри Вањдатро вайрону валангор сохта буд, як сол сипарї мешавад. Дар он рўзњои сахт ташрифи Президенти кишвар муњтарам Эмомалї Рањмон ба шањри Вањдат зарардидагонро хушњол ва ба зиндагї дубора дилгарм кард.

талаб аст. Мудири кўдакистон Гулчењра Анваровна дар суњбат чунин гуфт: - Дар мактаб-кўдакистони мо кор хуб ба роњ монда шудааст, мураббияњои мо њалиму мењрубон ва ботаљрибаанд. Дар боби камбудињо бояд гуфт, ки дар њар љо, ки кор аст, камбудї њам пайдо мешавад. Аввал ин, ки мо оби гарм надорем, ќубурњои обгузар кайњо фарсуда шуда, имкони истифодаи онњо нест, њатто њољатхона ба таъмири асосї ниёз дорад. Бисёр мехостам, маќомоти иљроияи њукумати мањаллї дар таъмиру навсозии онњо бо мо њамкории зич дошта бошанд... Тавре мебинед, камбудињои љойдошта мушкилоти љиддї буда, ба таълиму тарбия ва саломатии кўдакон дахл доранд ва ислоњи фавриро талаб мекунанд. Ва ман намехоњам, ки фарзанди худро ба чунин муассиса дињам. Албатта, маќомоти иљроияи мањаллї низ барои њаллу фасли масъала вазифадоранд, вале ташаббускори ислоњкунии вазъият бояд кї бошад? Ба маќомоти болої кї бояд масъала гузошта, арзу дархост пешнињод намояд? Дар ширхоргоњ-кўдакистони № 84-и ноњияи Фирдавсї мудири он Дилором Ёќубоваро дар

коргоњаш наёфтем. Њамшираи тиббї Саломат Шариповна бо мо њамсуњбат шуда, бо як њарроси аљибе сухан гуфт. Муайян гардид, ки дар ин љо њам норасоињо хеле зиёданд. Фарќияташ аз кўдакистони № 5 танњо дар он, ки масоњати он васеътар ва имконият барои гаштугузори кўдакон дар њавои тоза бештар аст. Дар њамсоягии он Боѓчаи бачагонаи № 82-и фабрикаи рангомезї ќарор доштааст. Баробари даромадан аллакай вазъи бењтари он ба чашм мерасад. Вале ин бартарї ба мудир Моњинав Саломовна он ќадар асар кардааст, ки ў бо волидони нав мурољиат намуда њатто муносибати хуб намекунад. Ваќте мурољиат намудам, ки тифлаки маро ба ин боѓча ќабул кунанд, мудир рад карданд. Аламовар ин буд, ки муаллима бе истињола гуфтанд: "Мо одами њамту аз кўча омадаро гирифта наметавонем. Мо дар ин љо њама "худї"... Моњияти ин гуфтаро пас аз он фањмидам, ки чун рўзноманигори љамъиятї бори дуюм ба ин даргоњ рафтам. Моњинав Саломовна аввал иброз намуданд, ки "ба чойхурї равонаанд", вале чун намояндаи нашрияи "Минбари халќ" буданамро фањмид, дарњол ба суњбат оѓоз намуда,

бе ягон шикоят аз вазъи хуби кўдакистон њикоят кард. Дар њолате, ки барои њар кўдак волидонашон њар моњ 250 сомонї пардохт мекунанд, албатта, бояд шароит хуб бошад. Оби гарм, таъоми серѓизо, омўзиши забонњо ва ѓайра. Албатта, ин бахт барои кўдаконе дастрас аст, ки волидайни онњо аз љињати молиявї таъминанд. Ва... одами "худї" бошанд. Ин ба кадом маънї, маълум нашуд. Зеро ин навбат мудир дар муошират самимї буда, бо чењраи кушод гуфтанд: "Чаро не? Албатта, агар кудаки худатон бошад, њатман мегирем". Маълум, ки айни замон барои њатто кўдакистон њам, одами шинос, касони боэътибор ё ришвадињанда лозим будааст. Танњо ришваро аз њар кас гирифта намешавад. Одами "худї" лозим, ки волидайни навомада шиноси он бошад, то ки нотарсона амал кунанд. Магар ин дардовар нест?! Дар моддаи 4-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи таълиму тарбияи томактабї" чунин омадаст; 1. Кўдакони синни томактабие, ки шањрвандони Љумњурии Тољикистон мебошанд, сарфи назар аз миллат, нажод, љинс ва забон, инчунин новобаста ба эътиќоди динї,

мавќеи сиёсї, вазъи иљтимої ва молумулкии падару модар (шахсони онњоро ивазкунанда) ба гирифтани таълиму тарбияи томактабї дар муассисаи таълимии томактабї њуќуќ доранд". Пас дар кадом асос корафтодаро "одами аз кўча омада" мењисобанд? Дар кадом асос барои ворид шудани кўдак ба боѓча бояд маблаѓи иловагї ба истилоњ "первый взнос" супорад, ба ќавли мудирон ихтиёрї, аз љониби волидайн аст. Аммо мо медонем, ки он на ихтиёрї, балкї маљбурї мебошад. Маълум аст, ки имрўз занњои љавони бо 1-2 ва беш аз ин кўдакон зиёданд. Барои таъминоти иљтимоии онњо модарони љавон бояд кор кунанд. Ва роњи хуби њаллу фасли ин масъала зиёд кардани теъдоди кўдакистонњо дар шањр мебошад. Тибќи маълумоти мављуда, нуфуси ањолї сол то сол зиёд мешавад ва суръати сохтмони кўдакистонњои нав кофї нест. Дар бисёр кишварњо барои ин кор тољирон ва муассисањои љамъиятиву хусусї камар мебанданд. Шояд бо ташаббуси онњо дар љумњурии мо низ ин мушкилот осон гардад?

Зарринаи ТАЃОЙМУРОД

Хушбахтї дар зери боли "ЊУМО" Људо намудани ќитъаи замин ва бо супориши фаврии Сардори давлат бунёд ва ба истифода додани манзилњои маскунї бовари мардумро ба Њукумати кишвар дучанд афзуд. Ѓайр аз ин сањми њукумати шањри Вањдат ва дигар муассисаю ташкилотњо дар ин самт кам набуд, ки нодида гирифтани ин њама аз инсоф дур аст. Имрўз дар њудуди шањри Вањдат мањаллаи нав бо номи "Истиќлолият" бунёд гашта, зарардидагони дењаи Арбобдара, ки дар натиљаи заминларзаи 10 октябри соли гузашта, 109 манзил ба пуррагї ва 259- тои дигар ќисман хароб шуда буд, ба он љо кўчонида шуданд. Ин мањалла аз дигар де-

њањову мањаллањои шањри мазкур ба куллї фарќ дорад, чунки сохтмони он замонавї ва дар асоси тарњи нав бунёд гаштааст. Гузашта аз ин макон хеле васею муносиб буда, ба талаботи меъморї љавобгў ва аз макони хатарњои табиї дар амон аст. Мавриди зикр аст, ки чунин кўмакњову ѓамхорињои башардўстона аз љониби ташкилотњову муассисањо феълан идома доранд, чунки оилањои осебдидаву беманзил аз дењањои дигар ба монанди дењаи Яламчї, то њол мављуд аст. Ташкилотњои ќарзии хурди "Њумо" ва "Арванд" аз љумлаи онњост,ки дар таърихи 24 октябри соли љорї як оилаи барљомондаро соњиби бинои нави замо-

навї сохтанд. Дар љараёни супоридани бинои нав ба соњибонаш, намояндагони ташкилоти ќарзии хурди "Њумо" дар суњбат бо мо иброз доштанд, ки ин амали хайр иќдоми аввалини онњо нест, балки кўмакњои башардўстонаи онњо доимї мебошад. Бинои мазкур аз чор утоќи васеъ ва пешайвон иборат буда, ба ќавли намояндагони ташкилоти "Њумо" маблаѓи масрафшуда ба 170 њазор сомонї баробар аст ва меъморони моњиру тавоно дар муддати се моњ биноро сохта ба истифода доданд. Нусрат Абдуллоеви 90-сола бо њамсари 82-солааш Анор Пирова њангоми соњиб шудани бино њамроњи ањли оила аз хушњолї намедо-

нистанд чї гуна бо мо суњбат кунанд. Пиразани солхўрда аз њаяљону хушњолї ашк мерехт. Ин ду шахси сохўрда аз љону дил дар њаќќи Сардори давлат ва намояндагони ташкилоти "Њумо" дуои нек мекарданд ва изњори миннатдорї менамуданд. Мушоњидаи чунин њолатњо шахсро ќаноатманд ва бовар мекунонад, ки дар кишварамон фарзандони ѓамхор кам нестанд. Ќайд кардан ба маврид аст, ки ташкилоти ќарзии хурди "Њумо" зиёда аз 700 нафарро бо маоши хуб ба кор таъмин намудааст ва њудуди 35 њазор муштарї дошта, 150 миллион сомонї дар дасти мардум дар гардиш аст.

Ќ. ИСОЕВ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

600-СОЛАГИИ МАВЛОНО АБДУРАЊМОНИ ЉОМЇ

ЉОМЇ - ШОИРИ ТАЪСИРПАЗИР Умри худ гўянд, Љомї, сарф кардї дар сухан, Чун кунам, пеши вай ин гуфтор ёдам медињад.

БДУРАЊМОНИ Љомї аз бузургтарин адибону андешамандони форсу тољик буда, соли 1414 дар дењаи Харљурди Љоми Хуросон дида ба дунё кушодааст. Падараш яке аз уламои номдори дењаи Дашт дар Исфањон буд, ки баъдан ба Њирот мекўчад. Ў маълумоти аввалияро аз падари худ мегирад. Сипас дар мадрасањои Низомия ва Дилкаш аз Мавлоно Љунайди Усулї, Мавлоно Хоља Алии Самарќандї, Шањобиддин Муњаммади Љољармї ва дигар донишмандони замони хеш илмњои арабї, баёну мантиќу њикматро меомўзад. Таќрибан дар 22-23-солагї ба Самарќанд меравад ва дар он љо аз Ќозизодаи Румї, Фазлуллоњи Абулайсї, Улуѓбек фиќњу нуљум, хайату фалсафа ва амсоли инро низ фаро мегирад. Баъди ба Њирот бозгаштан ба ирфону тасаввуф рў меорад. Љомї дар њамин њангом бо Шайх Саъдуддини Кошѓарї ошно мешавад ва аз тариќи вай вориди фирќаи наќшбандия мегардад. Баъд аз вафоти Саъдуддини Кошѓарї сардори ин тариќат баргузида мешавад. Ў се маротиба ба Самарќанд сафар менамояд. Гузашта аз ин, вай ба зиёрати Маккаву Мадина њам шарафёб мегардад. Љомї соли 1492 дар шањри Њирот вафот кардааст. Муњаќќиќон ва ањли тазкираву кутуб миќдори асарњои Љомиро аз чил то панљоњ ва њатто навад донистаанд. Шерхони Лудї гўяд: "Наваду нуњ китоб тасниф намуда, ки њамаи онњо дар Эрону Тўрон ва Њиндустон назди ањли дониш маќбул афтода ва њељ кас ангушти эътироз бар он натвонист нињод". Албатта, Шерхони Лудї дар ин маълумоти худ як андоза муболиѓа кардааст. Аммо Љомї воќеан њам яке аз адибони пуркор буда, таъдоди осораш аз 40 зиёд мебошад. Ба ин маънї,Биної, ки аз њамзамонони ўст, гуфтааст: Љомї-он Офтоби нуронї, Он мунаввар ба нури субњонї, Буд аз чил зиёда таснифаш, Рў дар эъљоз карда таълифаш. Муњимтарин асарњои адабии Љомї, ки аз назму наср иборатанд, инњоянд: "Фотињат-уш-шабоб", "Воситат-ул-иќд", "Хотимат-ул-њаёт", "Њафт авранг", "Бањористон", "Чињил њадис", "Муншаот" ва ѓайра. Девонњои Љомї (З-то) аз ѓазал, ќасида, рубої, ќитъа, тарљеъбанду таркиббанд, мураббаъ ва маснавињои кўтоњ иборат мебошанд. Аммо дар ин девонњо ѓазал дар љои аввал ќарор дорад. "Њафт авранг"-ро, ки аз достону маснавињо иборат аст, Љомї дар ѓуруби умраш эљод кардааст. Ў дар ин маснавию достонњояш ба Фирдавсї, Ибни Сино, Саної, Аттор, Мавлавї, Низомї, Хусрави Дењлавї,Авњадии Мароѓаї ва дигар достонсароёну маснавигўёни маъруфи гузашта пайравию такя намудааст. Аммо он асосан љавоб ба "Хамса"и Низомист, ки панљ достонро фаро мегирад: "Махзан-ул-асрор", "Хусрав ва Ширин", "Лайлї ва Маљнун", "Њафт пайкар", "Искандарнома". Љомї ба он ду асари дигарро ило-

ВА ТАЪСИРГУЗОР

ва менамояд ва бад-ин тартиб миќдори онро ба њафт мерасонад: "Силсилат-уз-зањаб", "Саломон ва Абсол", "Туњфат-ул-Ањрор", "Субњат-ул-аброр", "Юсуф ва Зулайхо", "Лайлї ва Маљнун", "Хирадномаи Искандарї". Худи шоир дар бораи "Њафт авранг" ном гирифтани маснавињояш чунин мегўяд: "Ва чун ин маснавиёти њафтгона ба манзилаи њафт бародаронанд, ки аз пушти падари хомаи воситинињод ва шиками давоти чининажод ба саодати валодат расиданд ва аз матмураи ѓайб ба маъмураи шањодат расида, мешояд, ки ба "Њафт авранг", ки дар луѓати Пурси ќадим иборат аст аз Њафт бародарон, ки њафт кавкабанд дар љињати шимол зоњир ва бар њаволии ќутби шимолї, доир, номзад шаванд. "Бањористон", ки аз њашт равза иборат мебошад, асари панду ахлоќї буда, дар пайравии "Гулистон"-и Саъдї навишта шудааст. Љомї дар ин асараш, ки ба фарзандаш Зиёуддин бахшида шудааст, ба бани башар дарси садоќату вафодорї, одамият ва шинохти њаёт медињад. Њамаи њикоятњои он дилпазиру зебо ва дастурдињандаву ибратомўзанд. Бинобар ин, шоир барњаќ даъват ба амал меорад, ки ба ин гулистони сухан ва бањористони фикру андеша ворид бишаванд, аз дурдонањои ќиматбањои он бархурдор гарданд ва пандњои љовидонаи онро овезаи гўшу њуши хештан бинамоянд: Гузаре кун дар ин бањористон, То бубинї дар ў гулистонњо. В-аз латоиф ба њар гулистоне Руста гулњо, дамида райњонњо. Бояд гуфт, ки Љомї на танњо шоири илњом, балки пурмутолиа њам будааст. Вай на фаќат бисёре аз осори адабї, балки илмии пеш аз худ ва њамрўзгоронашро хондаву аз онњо суд љустааст. Танњо зикри номњои шуарову удабову уламо дар осори Љомї кофист бидонем, ки ў то чи њад ањли мутолиа будааст ва дар фарогирии осори пешиниён, ба вижа давовину куллиёти ашъори гўяндагон, пешдастї доштааст. Номњои Рўдакї, Фирдавсї, Ибни Сино, Унсурї, Ањмади Љомї, Муиззї, Низомї, Анварї, Хоќонї, Саної, Аттор, Мавлавї, Саъдї, Зањир, Салмон, Камоли Исфањонї ва Хуљандї, Хусрав ва Њасани Дењлавї, Њофиз ва дигарон, ки дар ѓазалу маснавию ќасидањояш ба чашм мерасанд, аз вусъати назару огоњї ва мутолиаи зиёдаш сарењан хабар медињанд. Њамзамон, ў дар равзаи њафтуми "Бањористон" ва "Нафањот-ул-унс" низ рољеъ ба адибон маълумот медињад ва дар бораи шеъру маќомашон арзишдоварї менамояд ва бад-ин тартиб намояндаи як адабиёти бузург будани хештанро ба намоиш мегузорад. Албатта, Љомї ба љуз ин адибон, ки дар осори мухталифаш аз эшон ёдоварию доварї намудааст, боз ба осори дањњо гўяндагони дигари пеш аз худ низ ошно будааст ва аз каломашон бањрањо бардоштааст. Воќеан, барои як шоири хуб шудан, ба ѓайр аз тањ-

силоти адабиву илмї, бояд ногузир осори пешиниёнро бодиќќат хонд, омўхт ва аз бар кард. Ба ќавли Низомии Арўзии Самарќандї, "аммо шоир ба ин дараља нарасад, илло, ки дар унфавони шабобу дар рўзгори љавонї бист њазор байт аз ашъори мутаќаддимин ёд гирад ва дањ њазор калима аз осори мутааххирон пеши чашм кунад. Ва пайваста давовини устодон њамехонаду ёд њамегирад, ки дар омадшуду беруншуди эшон аз мазоиќу даќоиќи сухан бар чї ваљњ будааст, то тариќу анвои шеър дар табъи ў муртасим шавад ва айбу њунари шеър бар сафњаи хиради ў мунаќќаш гардад, то суханаш рў дар тараќќї дорад ва табъаш ба љониби улув майл кунад". Воќеан, "Френсис Бекон-файласуфи маъруфи инглис, ки яке аз муљидони равиши таљрибї ба шумор меравад, улумро тибќи равиши илмї табаќабандї карда ва њикмату њукаморо ба се даста таќсим мекунад ва марњум Муњаммадалии Фурўѓї дар маќоми ташбењ њукамои аввалро назири анкабут медонад, ки доиман аз мояи дарунии худ тор метанад ва пардаи сусти бе асос мебофад ва њукамои ќисми дуюмро монанди мўрча медонад, ки њамвора дона фароњам мекунад ва тасарруфе наменамояд. Ва њол он ки њакими воќеї бояд монанди занбўри асал бошад, яъне њамчунон ки занбўр мояро аз гулу гиёњ мегирад ва ба њунари худ аз он ангубин месозад, њаким њам бояд мояи илмро аз таљриба ва мушоњида гирифта, ба ќувваи аќлї аз он њикмат бисозад". Љомї аз њамин гуна адибон аст, ки чун занбўри асал бар гулу гиёњ менишинад, яъне аз осори пешиниён меомўзад ва бо њунари худ аз он ангубин-шеъри ноб месозад ва таќдими ањли љомеа менамояд. Ба ин маънї, худи ў мегўяд: Фазли Љомї, бас ин ќадар, ки кунад Хўшачинї

зи хирмани фузало. Дар њаќиќат, яке аз роњњои парвариши завќу истеъдоду ќарењаи адабї аз ќадимтарин замонњо мутолиаи осори гузаштагон, назира гуфтан, пайравию истиќбол ва нуктаомўзию њифзи ашъори эшон будааст. Љомї дар ин боб дар асри худ саромад аст ва мо касеро суроѓ надорем, ки ба ин њад ба осори гузаштагон таваљљуњ зоњир кардаву бањрабардорї намуда бошад. Бинобар ин, таассури Љомї аз адибони пешин як масъалаи муњим ва ќобили баррасї то имрўз боќї мемонад. Албатта, муњаќќиќону донишмандон доир ба муносибати Љомї бо пешиниён дар асарњояшон на танњо ба таври мухтасар ишораву изњори аќида кардаанд, балки маќолот ва фаслу бобњои алоњида низ навиштаанд. Дар ин замина метавон аз маќолањои Аълохон Афсањзод-"Љомї ва ѓазалнависони пешин", "Њофиз ва Љомї", "Муњаммадвафо Баќоев-"Љомї ва Хусрав", Абдунабї Сатторзода"Љомї ва саромадон" ва ѓайра ном бурд. Аммо дар ин замина боз њам љои сухан гуфтан дар миён аст, зеро ин навиштањо ва нигоришоти дигар асосан муносибати Љомиро бо шоироне чун Хусрав, Саъдї, Њофиз, Камол ва чанд тани дигар фаро мегиранду бас. Аммо доир ба муносибати Љомї бо Рўдакї, Фирдавсї, Ањмади Љомї, Саної, Аттор, Низомї, Камоли Исмоил, Мавлавї ва њамрўзгорони ў- Исмати Бухорої, Котибї, Фаттоњии Нишопурї, Шоњ Ќосими Анвор, Амиршоњии Сабзаворї, Шоњ Неъматуллоњи Валї ва дигарон то њол маќолаву пажўњишоти алоњида нашудааст. Бояд дар ин росто пажўњишро идома дод, зеро барои шинохти як шоир, арзиши кору осор ва фањму дарки каломаш ночор аз таъсирпазирї ва таъсиргузориаш воќиф будан хеле муњим ва зарур мебошад. Дар бораи таъсиргузории

Љомї, ки аз замони зиндагиаш шурўъ шудаву то имрўз идома дорад, њољати сухан нест, чунки дар тўли зиёда аз 600 сол дар адабиёти мо ќариб шоире нест, ки аз вай таъсир напазируфта бошад. Таъсири каломи ў ба шоироне чун Навої, Фиѓонї, Њотифї, Биної, Њилолї, Дарвеши Дењакї, Мактабии Шерозї, Ањлии Шерозї, Абдибеки Шерозї, Њайдари Њиравї, Сарфии Кашмирї, Муњташами Кошонї, Ќудсии Машњадї, Ѓазолии Машњадї, Назирии Нишопурї, Урфии Шерозї, Мушфиќї, Нахлии Бухорої, Шавкати Бухорої, Нозими Њиротї, Толиби Омулї, Калими Кошонї, Соиби Исфањонї, Фасењии Њиротї, Файзии Даканї, Носиралии Сарњиндї, Сайидо, Шоњин, Иќбол, Халилї, Айнї, Турсунзода, Лоиќ ва дигарон бармалост. Албатта, рољеъ ба таъсири осори Љомї ба гўяндагони пасин на танњо муаллифони китобњои таърихи адабиёт ва донишмандон дар пажўњишу љусторњои хеш ишора кардаанд, балки маќолањои алоњида низ навиштаанд. Маќолањои Аълохон Афсањзод- " Ѓазалиёти Љомї ва ѓазалнависии шоирони нимаи дуюми асри 15", Абўбакр Зуњуриддинов- "Муќоисаи маснавии "Юсуф ва Зулайхо"-и Љомї бо "Юсуф ва Зулайхо"-и Нозим 14, Субњон Амирќулов- "Муќоисаи достонњои "Юсуф ва Зулайхо"-и Њозиќ ва Љомї", Султон Воњидов - "Љом ї ва Навої", М. Шукуров-"Љомї ва адабиёти советии тољик" ва ѓайра ба њамин мавзўъ бахшида шудаанд, аммо дар ин бора боз њам метавон пажўњиш намуд ва њарф зад, зеро Љомї шоирест, ки на танњо ба адибони форс-тољик, балки ба адибони сарзаминњои мухталиф таъсири файзбахш расонидааст. Ба њарфи дигар, осори ў марзу бумњои гуногунро дарнавардида ва ба дили мардумони олам роњ ёфтааст.

Љамолиддин САИДЗОДА

Китобиёт

Шумораи нави маљаллаи "Адаб" Шумораи нави маљаллаи илмї, адабї ва таълимию маърифатии "Адаб" ба нашр расид, ки пурра ба 600-солагии шоиру орифи адабиёти классикии форсу тољик Абдурањмони Љомї бахшида шудааст. ШУМОРАИ навбатї бо фишурдаи суханронии Президенти кишвар муњтарам Эмомалї Рањмон бо унвони "Абдурањмони Љомї-пешвои њавзаи илму адаби Мовароуннањру Хуросон" оѓоз мешавад. Маќолањои адабиёшиносони маъруф Муњаммад Осимї, Абдулњусайни Зарринкўб, Мўсо Раљабов, Расул Њодизода, Аълохон Афсањзод ва дигарон фарогири пањлўњои мухталифи осори Љомї буда, арзиши зиёди илмї доранд. Зери рубрикаи "Сењри њалол" чил њадиси Паёмбари Ислом, ки Љомї онро ба назм даровардааст, љой дорад.

Маќолаи љомишиносони машњур Аълохон Афсањзод "Тамоми умр бо Љомї" яке аз матлабњои пурарзиши маљалла мебошад. Дар зери рубрикаи "Машриќу Маѓриб" маќолањо перомуни шуњрату мањбубияти Љомї дар кишварњои дунё оварда шудааст. Маќолањои "Эътибори "Юсуф ва Зулайхо"-и Љомї дар Озарбойљон (Љаннат Наќиева, Валї Самад), "Осори Љомї дар Фаронса" (Шокир Мухтор), "Љойгоњи Љомї дар "Девони ѓарбї-шарќї"-и Гёте" (Шодї Шокирзода) аз ќабили онњо мебошанд. Њамзамон дар маљалла марсия ва дигар ашъори шогирдону њамзамонон ва шоирони ихлосманди Љомї Алишери Навої, Камолиддини Биної, Мубориз Ализода, Халилулоњ Халилї нашр шудаанд, ки аз иродату дилбастагии онњо ба Мавлоно Љомї шањодат медињанд. Вижашумораи маљаллаи "Адаб" армуѓони хубест ба алоќамандони адаб ва кулли њамватанон.

Т.ХАЛИЛОВ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

ЧАШМАНДОЗ

Абри тирае осмони софу беѓубори кўњистонро фаро гирифт. Садои боди тунде, ки гўё мехост абрњоро пароканда кунад, дар гирду атроф чун як махлуќи афсонавї танинандоз буд, вале њељ не ки заррае аз абри хираро пароканда созад. Абру бод байни њам мисли ќуввањои некї ва бадї (Ањурамаздо ва Ањриман ) дар набард буданд…Аммо абри тира њељ аз байн рафтан намехосту мавсими фармонраво будани худашро нишон доданї мешуд.

РЕ, барои халќи азобкашида аз хунукии зимистон ва дар баробари ин наёфтани њезуми кофї барои зимистони ќањратуне, ки мебоист муддати 5 моњ онро аз сар гузаронанд, абр ва шамол дар ин маврид чун Ањурамаздо ва Ањриман ба чашм мерасад. Зеро абр бо пўшидани худ осмонро, ки њатман аз боридани барф дарак медињад, ба амали Ањриман мемонад ва бод, ки мехоњад абрро пароканда сохта, нури офтобро ба замин бирасонад, шањодати кори Ањурамаздост. Шояд хонандаи ин сатрњо ин нуктањоро чун як фасонае пиндорад, вале дар асл ин њама њаќиќатест, ки баёни он хеле дарднок аст. Мардуми дењањои болооби Бартанг солњои зиёд аст, ки ин мушкилро аз сар мегузаронанд. Халќи зањматкашида чањор фасли сол дар љустуљўи њезуманд, то нони мехўрдагиашонро бипазанд. Дигар сањроњо ва љангалњо аз одамони ин дењањои болооби Бартанг ба нола омадаанд, чун њар субњу шом садои зоѓнўл ё тешаву табар сукути ин љойњоро халалдор месозад, вале дигар барои халќ чорае нест љуз рафтану рафтан… Бахусус барои мардуми дењаи Рошорв, ки калонтарин дењаи водии Бартанг ба шумор меравад, калимаи "њезум" аз рўзи таваллуд дар гўшашон садо медињад. Халќи дењаи Рошорв барои овардани як хар њезум зиёда аз 30 км роњ (омаду рафт)- ро тай мекунанд…

Рошорвиљбўхч, яъне хўроки нимпаз ё азоби сахти бењезумї

Боди сахт њамоно мевазид. Фарњод бояд пагоњ њезумчинї равад. Ў пеши хараш алаф гузошта, як ба осмон нигоњ кард. Абрњои бадкеш аллакай лашкарашонро дар болои кўњњо сар додаанд. Ќуллањои кўњ пур аз барф шудаанд. Имсол зимистон хунук

мешавад, аз дил гузаронд Фарњод ва ба хонааш даромад. Хона торик. Модари пираш дар пеши оташдони беоташ нишаста, писарашро интизор аст. - Омадї писарам?-гуфт кампир, шарфаи поро шунида. - Бале модар, њамин љоям-

љавоб дод Фарњод ва пиджакашро кашида оташ гиронданї шуд. - Писарам, њезумро сарфакорона истифода бар, нашавад, ки зимистонро паси сар накарда бењезум бимонем. Ана дидї, аллакай моњи ноябр надаромада њаво хунук шуд. Эй кош, мо њам барќ медоштему њоло печкаи барќиро монда аз паи корамон мешудему меомадем, ки хонаамон гарм шудааст. Дар назди оташдоне, ки њоло аз оташ дар он асаре нест, армон мекард модар. Он ваќт писаракам њам бо талвосаи њезумоварї соати 4-и шаб намехесту ба тарафи Нишусп (мавзеъе, ки аз он љо халќи Рошорв њезум меоранд) рањсипор намешуд. - Э биё, мон, модар, ин "мешуд- мешуд" -њои ту мисли ќиссаи Дон Кихот тўл кашид. Равѓанро дар дег андоз, ман њоло оташро гирон мекунам- гуфт Фарњод, модарро аз хаёлњои зебояш боздоштанї шуда. Модар як оњи сарде кашиду ба хўрокпазї машѓул шуд… Аќрабаки соат аз 3 сўи 4 мешитофт. Садои хар Фарњодро мисли њар ваќта аз хобаш бедор кард. Ў оњиста аз љогањаш бархеста ( то модараш бедор нашавад) берун баромад. Вазиши бод аллакай суст шуда буд ва њаво камтарак рўшантар метофт. Пеши

хараш боз кањ монда, туќум зад. Ва худаш низ камтар чойи хунук нўшида, пораи нонеро дар миёнаш баста, ба сўи " маќсуд" рањсипор шуд. Ў бояд 5 соат роњро тай кунад, то ба љойи њезум бирасад. Ва боз 3 соати дигар зањмат кашад, то онро ба даст овараду 6 соати дигарро барои расондани он ба љои даркорї сарф намояд. Ва њамин тавр њам шуд. Фарњод хаставу афгор бегоњ ба хона расид. Ин амали такрории њаррўзаи ўст, вале Фарњод аз хаставу афгор шудани худаш боке надорад. Ў аз он метарсад, ки рўзе он тсихњо (як намуди њезум сабуксўз ба истилоњи мањаллї) тамом мешаванд ва дигар ба кадом тараф тсихкобї биравад, то зимистони дар пешбударо бањор кунаду худ ва модари пирашро аз сармои зимистони ќањратун наљот дињад. Охир дар наздикињои дења дигар аз тсих асаре нест… Одамони дигар ќишлоќи болооби Бартанг, ки аз љињати надоштани њезум камтар танќисї мекашанд, хўрокњое, ки нимпаз мешаванд, бо зарофате онро " рошорвиљбўхч" мегўянд. Ва ин, албатта, асос дорад. Зеро як мушкили асосии халќи ин диёр набудани њезум аст, ки солњост њаёташонро ба танг овардасту ба онњо вазъияти ба риќќатоварандаеро бахшидааст. Ва он зањматњое, ки халќ барои овардани њезум мекашад, шояд дар кони ангишт њам чунин мушкилї набошад. Ва бо ин њама мушкили зиндагие, ки ин мардуми дурдасти водии Бартанг доранд, касро ба дили таърих мекашад ва асрњои гузаштаро як-як дар назараш намудор месозад.

Гулњаё МАДИМАРОВА, аспирант

Варзиш

ЃАЛАБАИ ДЎСТЇ

ОЗИИ рафиќонаи собиќадорони клубњои футболи "Помир"и Душанбе ва "Спартак"-и Маскав, ки бо ибтикори Федератсияи футболи Тољикистон дар њамкорї бо сафорати Русия дар Тољикистон ва Ширкати њавопаймоии "Сомон Эйр" шоми шанбеи 25-уми октябр дар Варзишгоњи марказии шањри Душанбе баргузор шуд, бо њисоби мусовии 4:4 ба анљом расид. Бозї, ки аз ду ќисми 35-даќиќаї иборат буд, хотирмон сурат гирифт. Собиќ ситорањои футболи шўравї новобаста ба синну сол бо мањорати баланд ва техникаи хуби бозї хотири мухлисонро болида гардониданд. Дар маросими расмї ќабл аз оѓози вохўрї Игор Лякин-Фролов, сафири Русия дар Тољикистон, њозиринро муборакбод гуфт ва паёми Сергей Лавров, вазири корњои хориљии Русия ва мухлиси ашадии "Спартак"-ро ба ташкилкунандагон, ширкаткунандагон ва мухлисони футбол расонд. Дар паём, аз љумла гуфта шудааст, ки "бовар дорам, новобаста аз натиљаи бозии рафиќона, он дар њамкории дуљонибаи миёни Русия ва Тољикистон дар соњаи варзиш сањми арзандаи худро мегузорад ва барои боз њам мустањкам гардидани дўстии бародаронаи халќњои мо мусоидат мекунад." Мухлисони сершумор бо хушнудї соли 1990-ро ба ёд меоранд. Яъне, 24 сол ќабл дастаи "Помир" дар лигаи олии чемпионати СССР дар њамин майдон "Спатартак"-и Маскавро бо њисоби 5:1 маѓлуб карда буд. Ин рўйдоди фарањбахши варзишї тањти роњбарии сармураббї Шариф Назаров то њол дар хотири мухлисони футболи тољик боќї мондааст.

Инак чоряк аср сипарї мешавад, "Помир" ва "Спартак" дубора вохўрданд. Ба майдони сабзи футбол онњое баромаданд, ки дар љавонї хеле машњур буданд ва мухлисон ба мањорати баланди онњо дар њар бозї кафкўбињо мекарданд. Он бегоњ дар њаќиќат варзишгоњи марказии пойтахт идгоњро мемонд. Њудуди 15 њазор мухлис дар он љо љамъ омада буданд ва бозиро шорењи машњури футбол Нарзулло Латипов бо ду забон-тољикї ва русї шарњ медод. Футболбозони шинохта ва шахсиятњои маъруф Владимир Ѓуломњайдаров ("Помир") ва Олег Романтсев ("Спартак") тањти марши машњури футбол њайати дастањои худро ба майдон бароварданд. Њайати дастањо асосан аз ситорањои футбол, ки чандин солњо майдони футболро нуру зиё мебахшиданд, иборат буданд. Дастаи "Помир" бо роњбарии Шариф Назаров бо чунин њайат ба майдон баромад: Андрей Мананников, Анатолий Воловоденко, Олимљон Рафиќов, Алексей Чередник, Њаким Фузайлов, Александр Пилюгин, Рустам Забиров, Владимир Ѓуломњайдаров (капитан), Валерий Турсунов, Муњсин Муњаммадиев ва Вазген Манасян. Бозигароне, ки њамдастаашонро иваз намуданд: Станислав Карасёв, Олег Ширинбеков, Шуњрат Мамадљонов, Наримон Палабуюк, Владимир Ермолаев, Владимир Долганов, Азамат Абдурањимов, Абдуѓаффор Юлдошев, Алиёр Ашурмамадов, Умед Алидодов, Сулаймон Бобокалонов ва Сергей Алейников. Дигар собиќадорони "Помир", аз љумла Юрий Ринков, Хусрав Содиќов, Мулло

Шамсиев, Владимир Мордовин, Нуриддин Амриев, Алишер Авѓонов ва дигарон, ки дар бозї иштирок накарданд, ба сифати мењмони олиќадр дар минбар љой гирифтанд. Дастаи мењмон бо чунин њайат ба майдон баромад: Руслан Нигматуллин, Дмитрий Хлестов, Вагиз Хидиятуллин, Рамиз Мамедов, Юрий Ковтун, Сергей Шавло, Олег Романцев (капитан), Андрей Пятницкий, Валерий Кечинов, Георгий Ярцев ва Валерий Шмаров. Бозигароне, ки њайати "Спартак"-ро иваз намуданд: Юрий Гаврилов, Эдуард Мор, Олег Кужлев, Владимир Букиевский, Муњсин Муњаммадиев. Мураббиён: Александр Кокорев ва Вячеслав Егорович. Сардовар: Абдурањим Бобоев (Турсунзода). Ёваронаш: Владимир Домуллољонов, Султон Ќосимов (њар ду - Душанбе). Довари эњтиётї: Рањмон Муртазоев (Душанбе). Њисобро дар даќиќаи 4-уми дидор њамлагари мењмонон Валерий Кечинов боз кард. Баъди 6 даќиќа Георгий Яртсев голи дуюми "Спартак"-ро зад. Мизбонон мекў-

шиданд, ки њисобро таѓйир дињанд. Нињоят дар даќиќањои 18-ум ва 24-ум њамлагарони "Помир" Муњсин Муњаммадиев ва Азамат Абдурањимов (аз љаримаи 11-метра) ду тўби љавобиро вориди дарвозаи "Спартак" карданд. Нимаи дуюми бозї низ чор гол зада шуд. Ду голи мењмононро Муњсин Муњаммадиев, ки дар ќисми дуюми бозї дар њайати "Спатак" ба майдон баромад, дар даќиќањои 37-ум ва 57-ум вориди дарвозаи "Помир" кард. Дар ин ќисми бозї Азамат Абдурањимов дар даќиќањои 60-ум ва 69-ум (аз пеналтї) боз ду тўбро дохили дарвозаи "Спартак" кард. Њамин тавр, А.Абдурањимов ва М. Муњаммадиев се голї зада, "хек-трик" карданд. Натиљаи бозї барои њар ду даста ањамият надошт, муњимаш он буд, ки дар ин бозї дўстї ѓалаба кард, дўстие, ки таърихи дерина дорад. Баъди анљоми ин дидор бозии лотерея баргузор шуд. Бахт ба рўйи сокини Душанбе Дилшод Хўљаќулов хандид. Ў соњиби бурди асосї - мошини сабукрави тамѓаи "Мерседес-Бенс" гардид.

Алї ЉЎРА

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

Маќсад аз такмили њар як ќонун ва дигар санади меъёрї, пеш аз њама, бењтар кардани зиндагї, таъмини шароити арзанда барои мардум аст. Чун кишвари мо баъди соњибистиќлолї ба иќтисоди бозорї гузашт, зарурат пеш омад, ки ќонунњо низ тибќи талаби замон такмил ёбанд ва ё аз нав тањия ва ќабул карда шаванд. Дар ин раванд соњаи кишоварзї, ки асоси иќтисодиёти кишварро ташкил медињад, истисно нест ва ислохот дар соња аз соли 1992, бо ќабули Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи ислоњоти соњаи кишоварзї" оѓоз ёфта, он имрўз њам идома дорад.

ИЁД гардидани маљмўи мањсулоти кишоварзї ва сол аз сол афзудани сањми хољагињои дењќонї дар ин самт натиљаи ислоњот буда, гувоњи дастгирии хуќуќї ва моддии дењќонон аз тарафи Њукумати Љумњурии Тољикистон аст. Бояд гўем, ки дар солњои охир дар ин самт кўшиши зиёд ба харљ дода шуда, як ќатор ќонунњо тањия ва ќабул карда шуданду тавассути онњо фаъолияти хољагињо ба танзим дароварда, муносибатњои бозорї дар истењсолоти кишоварзї баланд бардошта мешавад. Масалан, Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи хољагии дењќонї (фермерї)" (соли 2009, дар тањрири нав) њуќуќу манфиатњои аъзои хољагии дењќониро комилтар кардааст. Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи баќайдгирии шахсони њуќуќї ва соњибкорони инфиродї" (соли 2009) бошад, шаклњои ворид шудани субъекти нави соњибкориро ба бозор хеле содда гардондааст ва ба дењќонон љињати истењсолу фурўши мањсулот роњи нав мекушояд. Дар њамин росто, њамчунин, ба Кодекси замини Љумњурии Тољикистон (солњои 2008, 2010 ва 2012) таѓйироту иловањо ворид карда шу даас т. Ин њама заминаи х уби њуќуќиро дар гирифтани сањми замин, ташкили хољагии дењќонї, идоракунии истењсолот ва дар маљмуъ гуногуншаклии моликиятро ба вуљуд овардааст. Ворид кардани таѓйироту иловањоро ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи хољагии дењќонї (фермерї)" (соли 2009) метавон

НАЗАРЕ БА ЌОНУНЊО ОИД БА ИСТИФОДАИ ЗАМИН ВА РАВАНДИ ИСЛОЊОТ барои дењќонон њуљљати хеле муњим донист. Ин ќонун шаклњои муносибатњои байнињамдигариро дар гузаронидани маљлисњои умумї, баромадан аз аъзогии хољагї, тартиби бастани шартномањо оид ба фаъолияти якљоя ва дањњо масъалањои марбути ташкил ва идоракунии хољагии дењќониро то дараљае содда инъикос кардааст, ки барои њар нафар фањмо мебошад. Баъдан, имтиёзњо ва дастгирии њуќуќии дењќонон дар ќонуни мазкур баръало мушоњида мешавад. Масалан, дар асоси моддаи 7-уми ќонуни мазкур мустаќилияти аъзои хољагии дењќонї дар интихоби сохт ва тарзи истењсолот инъикос гардида бошад, тибќи моддаи 24 фаъолияти мустаќилонаи хољагии дењќонї таъмин мегардад. Дар моддаи 25-и ќонун ба аъзои хољагии дењќонї њуќуќ дода шудааст, ки новобаста аз розигии аъзои дигар, аз њайати хољагї барояд ва хољагии мустаќили худро ташкил намояд. Таѓйироте, ки оид ба њуќуќи истифодаи замин ба Кодекси замини љумњурї ворид карда шудааст, ба њар як сањмдор имкони боз њам васеътар муњайё менамояд. Дар асоси моддаи 17-и Кодекси замин њуќуќи бемуњлату муњлатноки истифодаи замин ва њуќуќи истифодаи меросии якумраи ќитъаи замин - бо Сертификати њуќуќи истифодаи замин; њуќуќи иљораи ќитъаи замин - бо шартномаи иљора ва андозаи сањми замин бо Шањодатномаи сањми замин муайян карда мешавад. Дар моддаи 2-и Кодекси мазкур њуќуќи истифодабарии ќитъаи замин бо њуќуќи бегона намудани он объекти махсуси муносибатњои њуќуќи гражданї буда, метавонад предмети хариду фурўш, туњфа, иваз, иљора, гарав ва дигар ањдњо бошад ва инчунин ба тариќи мерос ва бо тартиби умумии ба даст овардани њуќуќ ба дигар шахс гузарад. Дар баробари кафолат додани њуќуќњои сањмдорон ќонунгузор талаб менамояд, ки замин самаранок истифода бурда шавад. Тибќи моддаи 17-и Кодекси замин њуќуќи истифодаи замин дар њолати истифода набурдани ќитъаи замин барои эњтиёљоти кишоварзї

дар давоми ду сол ќатъ карда мешавад. Дар асоси Фармони Президенти Љумњурии Тољикистон "Дар бораи тадбирњои иловагї оид ба азнавташкилдињї ва ислоњоти ташкилотњои кишоварзї" аз 30-юми июни соли 2006, тањти раќами 1775, "Ќоидањои азнавташкилдињї ва ислоњоти ташкилотњои кишоварзї" ќабул шуда, мавриди амал ќарор гирифтааст. Дар асоси он бо пешнињоди аъзои коллективњои мењнатї ё намояндагони ваколатдор аз њисоби аъзои коллективњои мењнатї комиссияи хољагї интихоб ва тасдиќ карда мешавад, ки дар якљоягї бо комиссияи ислоњоти ташкилотњои кишоварзии ноњиявї (шањрї) фаъолият менамоянд. Муайян кардани теъдоди сањмдорони хољагї ва сањми замину амволи аъзои хољагї кори масъулиятнок буда, аз комиссияи ислоњот кори зиёдро металабад. Комиссияњои мазкур бояд дар асоси санадњои меъёрии њуќуќї амал намуда, ба њар як сањмдор сањми заминашро муайян намоянд. Пеш аз таљдид онњо вазифадоранд, ки моњияти ислоњот, моњияти сањм ва роњњои ташкили хољагии дењќонии фардї, оилавї ва ё шакли дигари хољагидориро фањмонанд. Дар асоси муќаррароти ќоидањои мазкур сањмдор њуќуќњои гуногун дорад. Аз љумла, ў метавонад сањми як намуди замини худро ба дигар намуди замин иваз намояд. Дар њолати иваз шудани сањми як намуди замин ба дигар намуд, бо розигии сањмдор каму зиёд шудани он мумкин аст. Инчунин, сањмдор њуќуќ дорад, ки барои камтар аз сањми ба ў тааллуќдошта људо намудани ќитъаи замин ариза пешнињод намояд. Яъне ба аъзои хољагї ќонунгузор имкони зиёд додааст, то ў аз сањми худ бенас иб намонад ва ё хољагии дењ ќонии оилавї ё фардї ташкил кунад. Ба ин монанд дањњо мисолро метавон овард, ки њама барои пешрафти фаъолияти хољагидорї, татбиќи ислоњот дар соњаи кишоварзї, муњимтар аз њама, барои бештар дастрас будани замин ба дењќон ва ба даст овардани амнияти озуќаворї равона карда шудааст. Ќонунгузории нав дар самти дастрасии

Љавоби «СКАНВОРД»-и шумораи 22 октябри соли 2014, №43 (970) Я А Т Р А Н И К М И Ш А Љ И Б И У Н Ф У Д Г О А И Ш И Р Л А Т А Н Д К У Н А Саѓер агї

Ас бо б и н аќш ак аш ї

Б И Р О Т Б О Л А Р О К А Ф Н А О Т Т А Њ

Д аф тар чаи ќа йдњо

Долла ри гру зи нњо

Ам он ат, замо нат

Ѓа л аб а, ну с ра т

Тањд ид гар

И Н «Ња мр о њак »- и с тат о р д ар т ур б и н аи н ер ўго њњо

В Е Ма р к .. ., н а ви са н да и ам р и ко ї

Ш ањ рбан дар и м ашњ ур и Њинд усто н

И С О Л Е Д Д И

П ай ѓа мб а ри н ас рони њо

З ав љаи ло рди ан глис

Но ми ма ъму ли ма р до на и р у сї

М ўй и п еч он

Нў ги ов ез он и салла

К ўњи в ул ќ ондо р да р Љо по н

Т иф ли син амак

Мо шин и њарбї

Х У И О Р Т И Р И О Л Л Т С И Н А Д А Н И З Я М А У К Р У Д О К М А Й Б Р А А Ќ Д Т А Н Д А Н А Ѓ З ... Ши М ин

Т о р тана к

С П Р Е А С Л З И А М А

Элвис …, ситораи рок -нрол (ИМА )

К иф оя

"М ан тиќ... тайр "-и А тто р

Д ав лат д ар О сиё

Кўтоњ шудаи номи Марга р ит а

П р е зиден ти я кум и Рус ия

К У О Т А Ќ Л У Т Б А Ќ Р А Б А А К

Ќисми мао ш, ки пешакї медињанд

Дерина

50 %

Т еп паи б ал ан д

С абза во ти «серлибо с»

Д арё чаи сун ъї

Чўби такя

Як навъи ма ктаби махсус

«Ов ози …»- озмун да р «Бањо ристо н»

расм

Љ амъ и асб об њо

Якдаф ъи на

... ка р да н = ил о в а к ар дан

Х ира д, ш уу р

Т ўњ фа и и д о на

Љ онва ро ни беу сту х он

Њам, инчунин

В олид аи Рус та м

Шарм, и зо

... и н ико њ , ањ дн о м а

Бе мор ии б ача го на и с и ро ятку на нда

Тез, ф ав р ан

Д а р ши м ол ё ља н уб и За м ин

Ќисми соат

Пой тахти дав лати арабї исломї

Нўшокї аз лимў

Эътиќод, боварї

Васеъ, ф арох

Унсури кимиёвї, Fe

Модар (лањљавї)

Суд, бањра

Молидан бо даст

Н орасої, ай б Додар

Мато и кўрпа во рї

Ќ абилаи њиндуњои Перу

У нсури ки ми ёвї, металли сур х

Авлодї, меросї

Мисл, монанд (кит обї) Пой тахти давлат дар Аврупо

Адл, инсоф

Борони са хт, офати таби ї

Кўча дар шањ ри Душанбе

Та оми миллии тоторї Пойтахти кишвари назди Балтика

Импотент (китобї)

Ќ арори суд

Кемерон ..., актрисаи амрикої

Бањс ва гуфтугў

Караш ма ю ѓамза

Њ аср ат

Моддаи кимиёвї

М ай, шароб

Ка л им аи те л еф онї

Ш арм

Гиёњи хушбўй бар ои ош

Инки- Ѓам, Ранљу ш оф ѓам

М. ЌУРБОНОВА

Хўй, Феъл,

Автомобили немисї Љордано ..., мунаљљи ми Италия

замин барои дењќон заминаи хуби њуќуќиро фароњам овардаст, вале татбиќи онњо аз њама муњим аст. Ислоњоти соњаи кишоварзиро аз масъалањои муњимтарин дониста, Президенти Љумњурии Тољикистон, муњтарам Эмомалї Рањмон њангоми сафарњои кории худ ба манотиќи гуногуни кишвар оид ба самаранок истифода бурдани замин сухан ронда, таъкид менамояд, ки дар шароити имрўза ташкили хољагии дењќонии оилавї манфиати бештар меоварад. Бояд гуфт, ки имрўз бинобар вусъат ёфтани ислоњот ташкил кардани хољагии дењќонї (махсусан хољагии оилавї ва фардї) ба зинаи баландтар расидааст. Вусъат ёфтани ислоњоти ташкилоту корхонањои кишоварзиро метавон аз афзудани теъдоди хољагињои дењќонї ва ба онњо супоридани сертификати њуќуќи истифодаи замин баръало мушоњида кард. Тибќи маълумоти охирин имрўз дар мамлакат бештар аз 136 њазор хољагї ташкил ёфтааст. Дар давоми нуњ моњи соли равон дар љумњурї 33288 хољагї ташкил карда шудааст, ки гувоњи пешрафти ислоњот дар самти азнавташкилдињии хољагињо мебошад. Бояд ќайд кард, ки Њукумати Љумњурии Тољикистон љињати кўмак кардан ба дењќонон дар њамкорї бо ташкилотњои гуногуни байналмилалї лоињањои гуногунро татбиќ менамояд. Аз љумлаи онњо Лоињаи баќайдгирї ва системаи кадастри замин мебошад. Яке аз самтњои Лоињаи мазкур азнавташкилдињии хољагињо буда, ин корро мутахассисони лоиња ба таври ройгон иљро менамоянд. Бо дастгирии Лоиња то имрўз дар манотиќи гуногуни љумњурї бештар аз 90 њазор хољагии дењќонї ташкил ва онњоро бо сертификати њуќуќи истифодаи замин таъмин намудааст. Татбиќи амалии ќонунњои вобаста ба замину хољагидорї ва дар ин замина вусъат бахшидани ислоњоти кишоварзї омили муњимтарини таъмини амнияти озуќувории мамлакат мебошад.

Пастї, нок асї

Рўзи сею ми Ќ и ём ат њ аф та

М ет алли медал барои љ ои с ею м

ЉАРАЁНИ ИСЛОЊОТИ ЗАМИН

Тўдаи хок ва рег

Њаљљи асѓар

Дар ин нимљазира Рими Ќадим воќе ъ буд

АЗ ИН ЉО, АЗ ОН ЉО

Аз њаёти бузургон ИБОДАТ БА ЉУЗ ХИДМАТИ ХАЛЌ НЕСТ Дар ахбори подшоњони пешин омадааст, ки ваќте Такла-аз Атобакони Форс, бар тахти подшоњї нишаст, чунон хуб њукумат кард, ки дар замони ў касе ба касе кор надошт ва касе касеро озор намедод ва ў агар њељ коре накарда буд, њамин адли ў бас буд, ки аз њамаи подшоњон дар ин замина пешї гирифта буд. Ў рўзе ба яке аз соњибдилон гуфт: - Умри ман ба бењосилї тамом мешавад ва њељ коре натавонистам анљом дињам. Акнун мехоњам тарки салтанат кунам ва ба гўшаи ибодат бинишинам. Ман мехоњам ин панљ рўзеро, ки аз умрам боќї мондааст, барои охиратам истифода кунам, зеро подшоњиву тахту тољ ва маќоми дунявї аз даст меравад ва абадї нест ва аз ин дунё фаќат фаќирону камбаѓалон бурд мекунанд. Ваќте ки он соњибдил ин суханњоро аз забони шоњ шунид, асабонї ва хашмгин шуд ва бо ошуфтагї ба шоњ хитоб карда гуфт: -Эй Такла, бас кун! Ин чї суханест, ки мегўї? Магар тариќат ба ѓайр аз он аст, магар ѓайри хидмат ба халќ аст? Магар роњи худољўї фаќат тасбењу саљљодаву жандапўшист? Бидон, ки худољўї бо тасбењу љойнамоз нест. Ту бар тахти салтанат биншин ва бо ахлоќи худат худољўй бош. Бо садоќат ва ирода камари худро барои хидмати халќи Худо мањкам бибанд ва аз лоф, дурўѓ ва даъвоњои пучу бемаънї забонатро нигањ дор. Худољўйї кор мехоњад, на сухан ва дуохонињои забонї. Ибодат ва дуоњое, ки холї аз амал бошад, фоидае надорад:

Обуна-2015 u Агар аз муњимтарин воќеоти кишвар ва љањон огоњ шудан хоњед, u Агар бо чењрањои мондагори сиёсиву фарњангї ва таърихї аз наздик ошно шудан хоњед, u Агар аз дастовардњои илмї, техникї ва дигар соњањо воќиф шудан хоњед, u Агар ба мушкилот ва масъалањои доѓу мубрами ватани худ бетараф нестед, u Агар мавќеи ЊХДТ-ро дар љомеа устувор дидан хоњед, пас,

Ибодат ба љуз хидмати халќ нест, Ба тасбењу саљљодаву далќ нест. Аз "Роње ба сўйи бўстон" *** Абўњурайра разияллоњу анњу њар рўз ба хидмати Муњаммади Мустафо (с) омадї. Гуфт: -Ё Абўњурайра, њар рўз наё, то муњаббат зиёдат шавад. Соњибдилеро гуфтанд: -Бад-ин хубї, ки офтоб аст, нашунидаем, ки касе ўро дўст гирифтаасту ишќ оварда. Гуфт: -Барои он ки њар рўзаш метавон дид, магар дар зимистон, ки мањљуб асту мањбуб. Ба дидори мардум шудан айб нест, Валекин на чандон, ки гўянд бас. Агар хештанро маломат кунї, Маломат набояд шунидан зи кас. Аз "Гулистон"-и Шайх Саъдї

ЉОИЗАЊОИ «ДИДОР» НАСИБИ ФИЛМСОЗОНИ

АФЃОН, ГУРЉЇ ВА РУС ШУД

З 16 то 20уми октябр дар шањри Душанбе Љашнвораи байналмилалии « Ди д о р-2 0 14 » баргузор гардид. Ин љашновора, ки имсол ба 110-солагии Комил Ёрматов коргардон, филмноманавис ва њунарпешаи тољик ва асосгузори синамои Тољикистону Узбакистон бахшида шуда буд, дар он беш аз 70 филми кутоњметраж ва дарозметражи беш аз 10 кишвари љањон тўли 5 рўз ба намоиш гузошта шуд. Љашнвор бо филми "Комил" (офаридаи Сафарбек Солењов) ифтитоњ ёфт. Њайати доварон дар маросими эълони ѓолибони Љашнвораи байналмилалии "Дидор-2014" имсол љоизањои асосиро ба синамогарони Афѓонистон, Гурљистон ва Русия таќдим карданд. Љоизаи бењтарин коргардон дар ин љашнвораро Ходими Њусайни Бењнома ва Вайси Санљар, коргардонњои Афѓонистон, барои филми "Сегона" бурданд. Ин филм, ки аз се ќисм иборат аст, сарнавишти занеро бо номи Саодат ба пардаи синамо кашидааст. "Санљиш"-и Александр Котт, коргардони Русия, љоизаи бењтарин филми баландро ба худ ихтисос дода ва љоизаи сеюмро Марям Хатчаванї, коргардони гурљї, барои филми кўтоњи худ "Динола" гирифт. "Хуни халќ" филми Зайналобиддини Мўсо ва "Як љањон аз ману ту", кори муштараки Муњаббати Сатторї, Бахтиёр Каримов ва Улуѓбек Содиќов, сазовори љоизаи тамошобинон гардид.

Филми тасвирии Бахтиёр Ќањњоров бењтарин филми тасвирии тамошобин дониста шуд. Дар шашумин љашнвораи "Дидор" дар баробари филми "Комил" 12 филми синамогарони дигари тољик њам ба намоиш гузошта шуданд. Синамобазми байналмилалии "Дидор" аз соли 2004 ин љониб дар ду сол як бор баргузор мешавад. Вижагии љашнвораи имсола бахши наве бо номи "Бозёфт" буд, ки дар он бори аввал филмњои њанўз сад соли ќабл офарида шуда, намоиш дода шуданд. Яке аз ин филмњо дар бораи Бадахшони Тољикистон буд, ки аз љониби Владимир Ерафеев синамогари аввали асри бисти рус тањия шудааст. Дар љашнвора њамчунин филмњои нави Муњсини Махмалбоф, коргардони эронї, сохтаи Њасани Сулњљў, ки ба зиндагиномаи ин филмсоз бахшида шудааст, намоиш дода шуданд. Бино ба иттилои масъулони "Дидор2014" дањ филми ин љашнвора бо дастгирии молиявии Сафорати Амрико дар Тољикистон дар шањрњои Конибодом ва Панљакент дар нимаи моњи оянда намоиш дода хоњанд шуд.

А. ЉЎРА

ба њафтаномаи

"МИНБАРИ ХАЛЌ" обуна шавед! МУШТАРИЁНИ ГИРОМЇ! Маблаѓи обуна ба њафтанома 85 сомониро ташкил медињад. Маблаѓњои обунаро метавонед ба тариќи наќдї ва ѓайринаќдї ба суратњисоби ЊХДТ, ба воситаи шуъбањои "Амонатбонк" гузаронед... СУРАТЊИСОБИ МО:

ЊИЗБИ ХАЛЌИИ ДЕМОКРАТИИ ТОЉИКИСТОН ИНН 020001728, С/Њ 20202972000473101000, Кор/сч. 20402972316264 МФО 350101626. Дар идораи амалиёти БДА ЉТ-"Амонатбонк"

Муовини сармуњаррир оид ба тиљорат: Хусрав Дўстов

ЊАЙАТИ ЭЉОДЇ: Ба хотири гуногунандешї матолибе низ нашр мешаванд, ки идораи рўзнома зимнан метавонад бо муаллифон њамаќида набошад ва масъулияти онро ба дўш нагирад. ÁÀÐÎÈ ÌÀÚËÓÌÎÒ: Дастгоњи КИМ ЊХДТ Идораи рўзнома тел: 224-23-90, 224-83-72, 224-49-29, 221-63-21. факс: 224-27-59

www.tribun.tj

СУРОЃАИ МО: ш. Душанбе, маљмааи "КОХИ ВАЊДАТ", ошёнаи 2. ТЕЛЕФОН: 221-25-36, 221-63-21

Роњбарият ва ањли эљоди Агентии миллии иттилоотии Тољикистон "Ховар" аз марги нобањангоми тарљумони Агентї ЉАМИЛА ЉАМОЛОВА сахт андўњгин буда, ба пайвандону наздикони марњума аз даргоњи Илоњї сабри љамил хоњонанд.

Рўзнома моњи декабри соли 1994 тањти раќами 309 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

Сармуњаррир Бахтиёр ЊАМДАМОВ

Минбари халќ 29 октябри соли 2014 №44 (971)

тел. 238-72-10, 238-54-61, 238-79-07, факс: 227-44-94

E-mail: minbarihalk@bk.ru

Котиби масъул: Маъруфљон Мањмудов Муњаррири масъул: Алиљон Љўраев Хабарнигорон: Љумъа Ќуддус, Толиби Луќмон, Моњрухсор Рањимова Масъули чоп: Мирзоалї Юнусов Њуруфчинон: Љамила Ањмадова, Гуландом Раљабова Мусањњењ: Сабоњат Худоёрбекова, Суратгир: Тўхтамурод Рўзиев Сањифабанд: Фирдавс Таушаров

НИШОНИИ МО: 734018, ш. Душанбе, хиёбони Саъдии Шерозї, 16. Индекси обуна: 68910 Макони чоп: нашриёти «Шарќи озод». Теъдоди нашр: 49190 нусха