Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Барои вањдат, рушди устувори иќтисодї ва зиндагии шоистаи мардум!
8 октябри соли 2014, чоршанбе, №41 (968)
www.minbari.halk.tj www.tribun.tj E-mail: minbarihalk@hhdt.tj E-mail: minbarihalk@bk.ru
НАШРИЯИ МАРКАЗИИ ЊИЗБИ ХАЛЌИИ ДЕМОКРАТИИ ТОЉИКИСТОН
ЗАБОН - ЉАВЊАРИ ЊАСТЇ
Авзои љањон
Шикасти Ѓарб дар Гонконг
ВА БАЌОИ УМРИ МИЛЛАТ
4-октябри соли равон бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон дар толори бузурги театри опера ва балети ба номи Садриддин Айнї ба муносибати Рўзи забони давлатї ва љашни 600солагии Абдурањмони Љомї љамъомади тантанавї баргузор шуд. Ба ифтихори ин љашнњои бузург дар толор роњбарону намояндагони вазорату идорањои дахлдор, ањли илму маърифат ва зиёиёни эљодкори кишвар љамъ омаданд. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон дар оѓози суханронї кулли мардуми шарафманди Тољикистон ва ањли толорро бо ин љашнњои бузург табрику тањният гуфта, бо сарфарозї изњор дошт, ки мардуми кишвари мо Рўзи забони давлатї ва љашни 600-солагии Абдурањмони Љомиро "бо рўњияи ифтихор аз арзишњои фарњангї ва арљ гузоштан ба муќаддасоти миллї таљлил менамоянд".
сањ. 2
сањ. 10 Китобиёт
РАЊНАМОИ МАСОИЛИ СИЁСЇ ВА ВАТАНДОРЇ
сањ. 11 Андеша
КИМИЁГАРИ БАДБАХТИЊО
сањ. 9 10-октябр - Рўзи Фалак
Пажўњиши фалак дар Тољикистон
сањ. 13
2
ЊАФТАИ ПРЕЗИДЕНТ
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
ЗАБОН - ЉАВЊАРИ ЊАСТЇ ВА БАЌОИ УМРИ МИЛЛАТ 4-октябри соли равон бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон дар толори бузурги театри опера ва балети ба номи Садриддин Айнї ба муносибати Рўзи забони давлатї ва љашни 600-солагии Абдурањмони Љомї љамъомади тантанавї баргузор шуд.
Б
А ИФТИХОРИ ин љашнњои бузург дар толор роњбарону намояндагони вазорату идорањои дахлдор, ањли илму маърифат ва зиёиёни эљодкори кишвар љамъ омаданд. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон дар оѓози суханронї кулли мардуми шарафманди Тољикистон ва ањли толорро бо ин љашнњои бузург табрику тањният гуфта, бо сарфарозї изњор дошт, ки мардуми кишвари мо Рўзи забони давлатї ва љашни 600-солагии Абдурањмони Љомиро "бо рўњияи ифтихор аз арзишњои фарњангї ва арљ гузоштан ба муќаддасоти миллї таљлил менамоянд". Дар идомаи сухан таъкид гардид, ки забони тољикї баёнгари сарнавишти таърихии халќи тољик ва дорои пайванди устувор бо истиќлоли давлатї аст ва он дар тўли таърих барои миллати мо яке аз арсањои муборизаи истиќлолхоњї ва ватанпарастї ба шумор мерафт. Њамчунин таъкид гардид, ки "забон љавњари њастї ва баќои умри миллат аст, миллат бе забон мисли парандаи бе болу пар аст, ки парвози баландро ба куллї фаромўш кардааст. Дўст доштани забон - ин дўст доштани Модар, Ватан ва таъриху фарњанги худ аст". Бо ёдоварї аз ањамияти таърихї ва њаётии забон Президенти кишвар Эмомалї Рањмон изњор дошт, ки "хусусан имрўз дар раванди љањонишавї мо бояд забону фарњанги худро њамчун неъмати бузург эњтиёт карда, онро аз таъсиру тањдидњои замона эмин дорем". Сарвари давлат дар баробари за-
бони давлатї, омўхтани забонњои хориљї, пеш аз њама, забонњои русї ва англисиро "таќозои давру замон" номида, насли наврас ва кулли шањрвандони маърифатпарвари кишварро ба омўзиши амиќи онњо њидоят кард.
Тазаккур дода шуд, ки "баргузории солгарди бузургони илму адаб ва сиёсату фарњанги миллї, ќадрдонї ва њифзи мероси адабиву фарњангї аз рукнњои асосии сиёсати давлат ва Њукумати Тољикистони соњибихтиёр ба шумор меравад". Бо ёдоварї аз љашнњои бошукўњи 1100-солагии Давлати Сомониён, 2700 - солагии Авасто, њазораи Шоњнома, 1310-солагии Имоми Аъзам, бузургдошти Борбади Марвазї, устод Рўдакї, ибни Сино, Носири Хусрав, Камоли Хуљандї, Камолиддин Бењзод, Мирсайид Алии Њамадонї, устод Айнї, Бобољон Ѓафуров, Мирзо Турсунзода ва бисёр бузургони дигар, ки тайи 23 соли соњибистиќлолии Тољикистон таљлил шудаанд, зикр гардид, ки љашни 600- солагии Абдурањмони Љомї њам нишона аз идома ва густариш ёфтани њамин сиёсат аст. Бино ба таъкиди Сарвари давлат Эмомалї Рањмон "чунин чорабинињо на танњо мавриди бисёр муносиб барои шинохти амиќ ва тањќиќу баррасии осори илмиву адабї мебошанд, балки воситаи муассири дар заминаи арзишњои миллии гузашта ва муосир тарбия намудани насли љавон ва баланд бардоштани сатњи худшиносии миллї мањсуб меёбанд". Президенти кишвар Эмомалї Рањмон аз шогирдон ва њаводорони осори гаронбањои Абдурањмони Љомї чун Урфии Шерозї, Соиби Табрезї, Калими Кошонї, Нозими Њиротї, Шавкати Бухорої, Мирзо Абдулќодири Бедил, Муњаммад Иќболи Лоњурї ва дигарон ёдовар шуда, дўстии Мавлоноро бо шогирди бовафояш Алишери Навої "намунаи барљаста ва ибратомўзи мардумони тољику ўзбек" номид. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон зимни ёдоварї аз осори пурѓановати
илмию адабї ва ирфонии Мавлоно Љомї, ки тибќи иттилои љомишиносон ба 46 адад мерасанд, ба афкори тасаввуфию ирфонї ва ба тариќати маъруфи Наќшбандия рўй овардани ин бузургвор таваљљуњи хос зоњир намуд. Чунонки зикр гардид, тариќати Наќшбандия як шохаи ороми тасаввуф буда, бо исломи расмї, хусусан мазњаби њанафии он мувофиќати зиёд дорад ва ба он гаравидани Абдурањмони Љомї њељ гоњ тасодуфї набуд, зеро ин вокуниши оќилонаву ошкоро ба муќобили гурўње аз мутаассибон буд, ки зери пардаи дини мубини ислом аз рўи таассуб ва љањл дар байни намояндагони равияњои гуногуни динї оташи низоъро доман мезаданд. Суханњои машњури Мавлоно Љомї дар бораи тамоман маънї надоштани низои шиъаву суннї аз њамин љо маншаъ мегиранд. Президенти кишвар Эмомалї Рањмон изњор дошт, ки Абдурањмони Љомї њамчун шоир, донишманд ва орифи номї ѓайримантиќї ва беасосу далел будани тафриќањои миёни шиъаю суннї ва дигар мазњабу равияњои диниро бо далелњои мантиќї ва шаръї исбот намуда, ба њама чиз аз рўи аќлу дониш ва риояти њадди эътидол менигарист ва аз њамин дидгоњ бањо медод. Дар фароварди сухан Сарвари давлат Эмомалї Рањмон бори дигар аз соњибдавлатии миллати куњантамаддуни тољик, ки ба шарофати он мо имрўз ба бузургдошти таъриху фарњанги оламшумули худ имконияти густурда пайдо кардаем, арзи ифтихору шукрона намуда, мардуми Тољикистони азизро ба арљгузорї ба арзишњои волои фарњангї, аз љумла забони давлатї, омўзиши амиќи осори бузургони илму адаб ва ибратомўзї аз онњо њидоят намуд.
3
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Таърихи 6 октябри соли равон Президенти кишвар Эмомалї Рањмон барои шиносої бо вазъи зиндагии мардум ва вусъат бахшидан ба корњои созандагию бунёдкорї ба минтаќаи Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон сафар кард.
ИЌДОМИ СОЗАНДА
ДАР ВОДИИ ВАХШ
Б
ОЗДИДИ кории Сарвари давлат Эмомалї Рањмон аз ноњияи Панљ оѓоз ёфт. Роњбарияти вилояти Хатлону ноњияи Панљ ва намояндагони ањли љамоа Президенти кишварро бо самимияти хоса истиќбол гирифтанд. Нахуст дар маркази ноњияи Панљ бо иштироки Сарвари давлат Эмомалї Рањмон мењмонхонаи наву муосири Панљ, ки аз љониби соњибкори мањаллї Абдусалим Ќаландаров дар майдони 20 садяк замин бунёд ёф та аст , мав рид и бањ ра бар до рї ќарор гирифт. Мењмонхона дуќабата буда, дорои 26 љойи хоб мебошад. Дар ин љо 15 нафар бо кори доимї таъмин мегардад. Дар ошёнаи якуми бино 7 маѓоза барои фурўши молу масолењи гуногун ихтисос дода шудааст. Соњибкор Абдусалим Ќаландаров соли гузашта њудуди 3 километр роњњои дохилии ноњияро мумфарш намудааст ва наќша дорад, ки минбаъд њам дар корњои ободонию созандагии зодгоњаш сањми намоён гузорад. Дар маркази шањраки Панљ бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон маркази савдои Файзи Кабир ифтитоњ ёфт. Бо буридани лентаи рамзї ин иншооти бузурги савдо ва хизматрасонї расман ба кор дароварда шуд. Тавре зикр гардид, ин марказ аз љониби соњибкори мањаллї Файзиддин Кабиров бунёд гардидааст. Сохтмони маркази номбурда соли 2012 оѓоз гардида, дар зарфи се сол анљом ёфт. Дар назди марказ њамчунин як чойхонаи зебо ба хизматрасонї омода аст. Дар Маркази хизматрасонии Файзи Кабир 30 нафар сокинони шањраки Панљи ноњияи Панљи вилояти Хатлон бо кор таъмин шудаанд. Соњибкор маќсад дорад, ки дар оянда бо васеъ кардани иншоот беш аз 100 љойи корї муњайё созад. Дар маркази савдои Файзи Кабир бо њузури Президенти кишвар Эмомалї Рањмон хатнасури дастаљамъонаи 100
писарча ва 6 тўиљуфти навхонадорон аз оилањои ниёзманд ороста шуд. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон ба њар як писарча бозичаю туњфањои дигари хотиравї ва ба навхонадорон асбобу ашёи арзишманди рўзгордорї таќдим намуд. Дар љамоати шањраки Панљ бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон як коргоњи дўзандагї њам ба кор дароварда шуд, ки дар заминаи бинои дуошёнаи корхонаи хизматрасонии тиљоратии љамъияти матлуботи ноњияи Панљ бунёд ёфтааст. Дар коргоњи дўзандагї дўхти либоси мактабї ва корї барои соњањои гуногун, инчунин либосњои зебои занона ба роњ монда мешавад. Дар коргоњ шароити зарурї барои омўзиш ва рушди њунарњои дастии мардумї чун гулдўзию зардўзї муњайё аст. Дар ин коргоњ њамчунин ба хона нд агони м уа сси са њо и т аъли мї имкон дода шудааст, ки пас аз дарс ба омўхтани касби мазкур машѓул шаванд. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон бори дигар ба зарурат ва имконоти рушди чунин њунарњои зебои дастї чун гулдўзию зардўзї ва ќолинбофии дастї, ки аз љумлаи њунарњои бостонии мардуми тољик буда, то ба имрўз аз насл ба насл боќї мондааст, таваљљуњи хос зоњир намуда, таъкид дошт, ки ба ин васила метавон њазорон нафар занону духтаронро дар хонањояшон бо кору даромади хуб таъмин кардан мумкин аст.
Дар хољагии дењќонии Љонони љамоати дењоти Кабут Сайфиддинов Сарвари давлат Эмомалї Рањмон бо мањсули кори кишоварзон бевосита шинос шуда, бо роњбарияту фаъолон ва намояндагони мардуми ноњияи Панљ мулоќот намуд. Зимни шиносої бо кори ањли зањмати хољагии дењќонии Љонон, аз љумла зикр гардид, ки ин хољагї 8 га замин
дар ихтиёр дорад ва дар 4 гектараш пахта кишт намудаанд. Чунонки аён гардид, нашъунамои пахтаи хољагї хуб аст ва дењќонон бовар доранд, ки аз њар гектараш 40 сентнерї њосил мегиранд. Дар 4 гектари дигар ѓаллакорию сабзавотпарварї, аз љумла тавассути кишти такрорї ба роњ монда мешавад. Дар љараёни боздид аз намоишгоњи мањсулоти кишоварзии ноњия, аз љумла аён гардид, ки солњои охир сабзавоткорї, хусусан парвариши сабзавоти барваќтї хеле ривољ ёфтааст. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон дастур дод, ки бо назардошти афзоиши бесобиќаи талабот ба сабзавоти барваќтї, хусусан картошка ва пиёзу сабзї дар бозори дохилї ва хориљї, майдони кишти ин зироатњо дар ин ва дигар ноњияњои кишвар васеъ карда шавад. П ре зи де н ти к и шв ар Э м ом ал ї Рањмон ба кори чорводорону парандапарварони ноњияи Панљ бањои баланд
дода, ба вусъати боз њам бештари ин корњо таъкид намуд. Зимни мулоќот бо роњбарону фаъолон ва намояндагони сершумори мардуми ноњияи Панљ Сарвари давлат Эмомалї Рањмон нишондодњои рушди иљтимоию иќтисодии ноњияро дар солњои охир мавриди тањлилу баррасии амиќ ќарор дода, барои суръат бахшидан ба корњои созандагию бунёдкорї, афзун намудани нишондодњои истењсолї ва љойњои нави корї, истифодаи пурсамар аз заминњои корам, хусусан заминњои обї, васеъ ба роњ мондани кишти такрорї, афзун намудани майдони кишти сабзавоти барваќтї ва дигар тадбирњои муњим ба масъулин супоришњои мушаххас дод. Аз ноњияи Панљ Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ба ноњияи Ќумсангир ташриф овард. Боздиди Сарвари давлат Эмомалї Рањмон аз ноњияи Ќумсангир бо шиносої бо рафти татбиќи амалии барномаи мањаллии азхуднамоии заминњои бекорхобида ва аз гардиши кишоварзї берунмонда оѓоз ёфт. Дар ноњияи Ќумсангир дар њамкорї бо ЉДММ Иттињоди аграрии Во-
дии Заррин дар доираи татбиќи Барномаи давлатии азхудкунии заминњои нави обёришаванда ва барќарорсозии заминњои аз гардиши кишова рз ї бе ру нм онд а ба ро и со лњ ои 2012-2020 барномаи мањаллї барои солњои 2014 ва 2015 тањия ва ќабул шудааст. Тибќи барномаи мањаллї дар солњои номбурда дар ноњияи Ќумсангир 6500 га замин обёрї мешаванд ва ё тавассути барќарорсозии шабакањои обрасонї дубора ба гардиши кишоварзї ворид мегарданд. Барои амалї намудани ин тадбир љалби беш аз 100 миллион сомонї сармояи мустаќими соњибкорони ватанию хориљї пешбинї шудааст. Беш аз 80 адад техникаю механизмњои пуриќтидори заминсозї, оббарорї ва кишоварзї аллакай ворид карда шудааст. Яке аз онњо трактори пуриќтидори Ню Њолланд аст, ки дар як рўз метавонад то 30 га заминро шудгор кунад.
сањ. 3
4
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
сањ. 3 Ин кор дар мавзеъњои Ќародуми 1, Панљи Поён, Шўркул ва ѓайра анљом дода мешавад. Дар доираи татбиќи ин барнома мањаллањои нави ањолинишин бо зербинои иљтимої, аз љумла мактабу бемористонњо бунёд ёфта, беш аз 18 њазор љойњои нави корї муњайё мегардад. Аз њозир ба ин мавзеъњо аз ноњияњои Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон, минтаќаи Кўлоби вилояти Хатлон ва дигар минтаќањои кишвар барои кор ва зисти доимї шањрвандон љалб мешаванд. Мардуми аз дигар минтаќањо ба ин љойњо кўчида солњои аввал бе пардохти андоз ва дигар имтиёзњо кору зиндагї хоњанд кард. Роњбарият ва ањли зањмати ноњия барои Сарвари давлат Эмомалї Рањмон ва њамроњони ў намунањои мањсули њунарњои зебои мардумї, аз љумла мардуми муњољири аз ноњияњои Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон ба ин љо кўчбаста мањсулоти кишоварзии худро ба намоиш гузоштанд. Ањли зањмати хољагињои дењќонии ноњияи Ќумсангир бештар ба кишти пиёз машѓул буда, бо ин кор шуњрат њам ёфтаанд. Соли равон дењќонони ин ноњия дар майдони 1181 га пиёз кишт намуда, то њол 47 њазору 240 тонна њосил ба даст овардаанд, ки ба њар гектар 400 сентнерї рост меояд. Ќисми зиёди њосили пиёз ба хориљи кишвар содир карда мешавад. Ба иттилои масъулини соња, имрўз дар ноњияи Ќумсангир 3 њазор хољагии дењќонї фаъолият мекунанд. Онњо дар майдони ќариб 3,5 њазор га кишти такрорї ба роњ мондаанд. Дар 168 гектари он кишти дубораи сабзї анљом дода шудааст, ки њосили фаровон дорад. Кишоварзони ноњияи Ќумсангир аз ташрифи Сарвари давлат Эмомалї Рањмон илњоми тоза гирифта, ќавл доданд, ки минбаъд дар таъмини амнияти озуќавории Тољикистон ва афзун намудани ќудрати содиротии он сањми худро боз њам бештар хоњанд кард. Президенти кишвар Эмомалї Рањмон њамчунин бо роњбарияту фаъолон ва намояндагони сершумори ноњияи Ќумсангир мулоќоти ошкору самимї анљом дода, барои таъмини рушди босуботи минбаъдаи ин ноњия ба сохторњои масъули љумњуриявию мањаллї супоришњои мушаххас дод. Нимаи дуюми рўз Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон дар љамоати Навободи ноњияи Љалолиддини Румї ба бунёди бинои сеошёнаи мактаби тањсилоти миёнаи умумии раќами 33, ки барои 640 хонанда дар як баст пешбинї шудааст, асос гузошт. Мактаби мазкур аз тарафи Дирексияи сохтмони иншооти њукуматии Дастгоњи иљроияи Президенти Љумњурии Тољикистон дар муњлати ду сол сохта мешавад. Дар муассисаи таълимї бунёди толори варзишї бо 167 љойи нишаст, маљлисгоњ бо 360 љойи нишаст, ошхона ва китобхонаи электронї бо 170 љойи нишаст ба наќша гирифта шудааст. Мактаби мазкур дорои 26 синфхона буда, дар он шароити мусоиди таълимї муњайё карда мешавад. Муассиса дорои ду синфхонаи компиютерї бо 70 компиютер ва тахтањои электронї муљљањаз хоњад шуд. Дар бунёди мактаби тањсилоти миёнаи умумии раќами 33 ноњияи Љалолиддини Румї 200 нафар сокинони ноњия ба кор љалб мешаванд. Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон дар назди мардуми сершумори љамъомада, суханронї карда, онњоро бо оѓози сохтмони мактаби нави муосир ва њамчунин бо Рўзи забони давлатї ва Рўзи омўзгорон табрику тањният гуфт. Ба масъулин дастур дода шуд, ки мактаби кўњнаи ин дењаро ба кўдакистон ва коргоњи дўзандагї табдил дињанд. Тибќи супориши дигари Сарвари давлат беморхонаи љамоати Навободи ноњияи Љалолиддини Румї мавриди навсозии
ИЌДОМИ СОЗАНДА
ДАР ВОДИИ ВАХШ куллї ќарор гирифта, бо таљњизоти муосир муљањњаз карда мешавад. Санаи 7-уми октябр сафари кории Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ба вилояти Хатлон аз ноњияи Љиликўл оѓоз ёфт. Дар ин ноњия бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон нахуст корхонаи асфалт, ки бо кўмаки грантии Њукумати Япония сохта ва бо техникаю таљњизоти навтарини соња муљањњаз шудааст, расман ба кор дароварда шуд. Барои таъмини кори мунтазами корхона ва истењсоли асфалти хушсифат ба ин љо 64 адад техникаю механизмњои навтарини ин соња ва технологияи муосири японї ворид карда шудааст. 8 мошини калони боркаш, 6 адад мошини махсус, 6 автогрейдер, 3 булдозер, 2 боркунаки фронталї, 6 эксватор, 2 ѓалтак ва дигар таљњизоти роњсозї аз љумлаи онњо мебошанд. Дар як соат дар ин корхонаи нав 36 тонна асфалт истењсол мешавад. Тамоми раванди кори корхона тавассути компютер аз љониби ду нафар мутахассисони мањаллї, ки махсус барои ин кор омўзонда шудаанд, идора карда мешавад. Дар назди корхона барои таъмини он бо ќисме аз ашёи хом ду корхонаи коркарди сангу шаѓал ва шустани маводи зарурї аз љониби Вазорати наќлиёти кишвар сохта, ба кор дароварда шудааст. Битум, ки яке аз ашёи асосии хом барои истењсоли асфалт мебошад, асосан аз кони нафт ва корхонаи нафтии ноњияи Ќумсангир дастрас карда мешавад. Ин корхона барои таъмини тамоми муасисањои давлатии роњсозї ва нигоњдории роњњои мошингарди минтаќаи Ќўрѓонтеппаи вилояти Хатлон пешбинї шудааст. Аз љониби мутахассисони Япония бо сармоягузории Агентии њамкории байналмилалии ин давлат чунин як корхонаи дигар дар шањри Вањдат низ сохта шудааст ва ин дуюмин корхонаи японии асфалт дар Тољикистон аст. Њарду корхона бо харљи беш аз 66 миллион сомонї бунёд ёфта, бо 118 адад техникаю механизми махсус таъмин карда шудааст. Дар маркази ноњияи Љиликўл Президенти кишвар Эмомалї Рањмон аз намоишгоњи мањсулоти њунарњои мардумї ва кишоварзї дидан кард. Дар оѓози боздид Сарвари давлат Эмомалї Рањмон ба кори ќолинбофони дастї таваљљуњи хос зоњир намуд. Тавре зикр гардид, дар њудуди хољагии дењќонии Эргаш Султонов як коргоњи
ќолинбофї таъсис дода шудааст, ки дорои 30 дастгоњ буда, дар он 60 нафар, асосан занону духтарони мањаллї бо кори доимї таъмин шудаанд. Президенти кишвар Эмомалї Рањмон аз ин кор изњори хушњолї карда, ба масъулин дастур дод, ки ин њунари бобоиро дар тамоми минтаќањои љумњурї рушд дињанд. Инчунин дар љамоати Дењќонободи ноњияи Љиликўл бо иштироки Президенти кишвар Эмомалї Рањмон ба сохтмони мактаби нави муосир оѓоз бахшида шуд, ки барои 640 хонанда дар 2 баст пешбинї шудааст. Тавре зикр гардид, ин мактаб тайи 1,5 соли оянда бо харљи беш аз 7 миллион сомонї маблаѓњои буљетї сохта ва бо таљњизоти муосир таъмин карда мешавад. Дар фароварди боздид аз ноњияи Љиликўл Сарвари давлат Эмомалї Рањмон бинои нави беморхонаи марказии онро ифтитоњ намуда, дар сањни њавлии ин муассиса бо роњбарону фаъолон ва намояндагони мардуми ноњия мулоќот намуд. Беморхона бо маблаѓњои буљетї сохта ва бо таљњизоти муосир таъмин карда шудааст. Ин бинои табобатї дорои шўъбањои љарроњї, таваллудхона ва ташхисгоњ буда, бо навтарин таљњизоти тиббї таъмин мебошад. Дар сањни њавлии беморхона Президенти кишвар Эмомалї Рањмон бо роњбарону фаъолон ва намояндагони касбу кори гуногуни мардуми ноњия мулоќоти ошкору самимї анљом дод. Аз ноњияи Љиликўл Президенти киш-
вар Эмомалї Рањмон ба ноњияи Ќубодиён ташриф овард. Дар ноњияи Ќубодиён бо иштироки Сарвари давлат Эмомалї Рањмон нахуст бинои маќомоти андоз ифтитоњ ёфт. Сарвари давлат Эмомалї Рањмон дар суњбат бо кормандони соњаи андоз, таъкид дошт, ки кунун бояд сифати кор ва муносибат бо андозсупорандагон ва њам иљрои наќшаи љамъоварии андоз бењтар шавад. Дар маркази ноњияи Ќубодиён Сарвари давлат Эмомалї Рањмон ба сохтмони мактаби нави замонавї барои 640 хонанда дар 2 баст оѓоз бахшид. Дар пањлўи мактаб барои омўзгороне, ки аз дигар минтаќањо ба кор љалб карда мешаванд, хобгоњ сохта мешавад. Њамчунин бинои нави шуъбаи маорифи ноњия бо тарњи зебои замонавї бунёд хоњад ёфт. Дар дењаи Њаваскори ноњияи Ќубодиён Сарвари давлат Эмомалї Рањмон ба хонаи дењќони асил Тулќун Кучаров ташриф оварда, бо таљрибаи пешќадами сабзавоткории ањли хонаводаи ў бевосита шинос шуд. Зимни боздид аз њавлї ва ќитъаи наздињавлигии ин дењќони зањматкаш аён гардид, ки њар як ваљаб замин дар ин љо пурсамар истифода мешавад. Аз њамин ќитъаи замин ањли ин хонавода дар як сол 3 ва зиёда аз он њосил мерўёнанд. Заминро онњо тавассути сохтани гармхонањои муваќќатї чор фасли сол пурсамар истифода мебаранд. Дар дењаи њаваскор мисли онњо 200 хонавода аст, ки бо чунин сабзавоткории намунавї машѓул буда, дар таъмини фаровонии бозори истеъмолї бо сабзавоти тару тоза, аз љумла сабзавоти зимистона ва барваќтї сањми намоён мегузоранд. Дар љамоати 20-солагии Истиќлоли Тољикистон Сарвари давлат Эмомалї Рањмон бо кори намунавии аъзои хољагии дењќонии Навбањор шинос шуд. Хољагї 22 га замини корами обї дар ихтиёр дошта, дар 15 га пахта ва дар 7 гектари он шолї кишт намудаанд. Ба иттилои роњбарияти ноњия дар 1,5 њазор га заминњои ин ноњия шолї кишт карда шудааст ва аксари ин заминњо њосили фаровон доранд. Тибќи њисоби пешакї 7-8 њазор тонна шолї бояд рўёнда шавад. Сафари Роњбари давлат ба шањру навоњии вилояти Хатлон идома дорад.
www.president.tj
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Парлумон
ТАСВИБИ СОЗИШНОМАЊОИ СУДМАНД Якуми октябр баъди таътили тобистона љаласаи якуми иљлосияи шашуми Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон даъвати чорум баргузор гардид. Дар љаласа лоињаи Ќонунњои Љумњурии Тољикистон "Оид ба ворид намудани илова ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи амнияти озуќаворї","Дар бораи Буљети давлатии Љумњурии Тољикистон барои соли 2014", "Кодекси мурофиавии љиноятии Љумњурии Тољикистон", "Кодекси мурофиаи њуќуќвайронкунии маъмурии Љумњурии Тољикистон" мавриди баррасии вакилон ќарор гирифта, Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Љумњурии Исломии Афѓонистон оид ба њавасмандгардонї ва њифзи мутаќобилаи сармоягузорї, Созишномаи грантии байни Љумњурии Тољикистон ва Бонки Осиёии Рушд вобаста ба лоињаи "Њамкории иќтисодии минтаќавии Осиёи Марказї оид ба бењтар намудани хадамоти наздисарњадї", Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Амороти Муттањидаи Араб дар бораи мутаќобилан људо намудани ќитъањои замин барои сохтмони биноњои намояндагињои дипломатї, Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Љумњурии Ќазоќистон дар бораи мутаќобилан људо намудани ќитъањои замин барои сохтмони биноњои намояндагињои дипломатї, аз љониби вакилони Маљлиси намояндагон пазируфта шуд. Дар љаласа лоињаи Ќонунњои Љумњурии Тољикистон "Оид ба ворид намудани илова ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи амнияти озуќаворї" баъди муарифии вазири рушди иќтисод ва савдо Шариф Рањимзода аз љониби вакилон кпазируфта шуд. Масъалањои панљум ва шашуми рўзномаи иљлосия- Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Њукумати Амороти Муттањидаи Араб дар бораи мутаќобилан људо намудани китъањои замин барои сохтмони биноњои намояндагихои дипломатї ва Созишнома байни Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Хукумати Љумњурии Ќазокистон дар бораи мутаќобилан људо намудани ќитъањои замин барои сохтмони биноњои намояндагињои дипломатї бошад, аз љониби муовини якуми вазири корњои хориљии Љумњурии Тољикистон Рањмон Озодаи Эмомалї шарњу тавзењ дода шуда, аз љониби вакилон якдилона љонибдорї гардид. Аз масъалањои муњокимагардида аз љониби вакилон ќарорњои дахлдор ќабул карда шуд.
Маъруфи БОБОРАЉАБ, хабарнигори парлумонии "МХ"
5
ЊАЁТИ ЊИЗБ
Таваљљуњи асосї ба ислоњи камбудињо Ташкилотњои ибтидоии Њизби Халќии Демократии Тољикистон дар ноњияи Файзобод аввалин шуда ба доир намудани маљлисњои њисоботию интихоботї сар карданд. Дар љаласањои мазкур, ки дар сатњи баланди ташкилї мегузаранд, аз фаъолияти созмонњо натиљагирї намуда, таваљљуњи асосиро ба рафъи камбудињо, омодагии комил ба Анљумани навбатии ЊХДТ, интихоботи вакилон ба маљлисњои вакилони халќи њамаи зинањо, навсозии гурўњњои таблиѓотї ва ситодњо равона кардаанд. Чуноне ки раиси КИ њизб дар ноњия Абдулло Азизов иброз дошт, "дар раванди баргузории маљлисњо аъзои комиљроия ва раёсати онро пурра љалб карда истодаем, то ки љамъомадњои њизбї ба тарзи шаффофу озод ва дар руњияи ошкорбаёнї доир гарданд. Шароити мусоидеро ба вуљуд овардаем, ки њар кас метавонад назару аќида ва таклифу пешнињодоти худро озодона баён намояд. Дар ин маврид
ба масъалаи суханронии интиќодии Сарвари њизб муњтарам Эмомалї Рањмон, ки дар љаласаи моњи сентябрии КИМ ЊХДТ ироа доштанд, эътибори асосї медињем. Њамзамон барои вусъат бахшидани маъракаи обуна ба нашрияи њизбии "Минбари халќ", ки ягона воситаи таблиѓоти оммавии ѓояњои ЊХДТ дар мамлакат мебошад, дастурњо дода мешавад. Аъзои њизб, алоќамандон ва кулли хонандагон
аз он ки рўзнома аз муќаррарї як рўз пеш интишор шуда, сари ваќт ба мардум дастрас мегардад, истиќбол мекунанд". Дар маъракаи обуна ташкилотњои њизбии љамоатњои Мискинободу Файзобод, Чашмасор, ЉДММ "Мурѓи њилол", Беморхонаи марказї, муассисаи коммуналї, љамъияти матлубот ва ѓайра фаъолияти хуб нишон доданд. Бо кўшишу ѓайрати онњо теъдоди умумии обуна ба 410 нусха расид, ки аз наќшаи пешбинишуда зиёд аст. Њоло ба масъалаи ќабули аъзои нав ба сафи њизб диќќат дода, талош дорем, ки бењтаринњоро ба аъзогї бипазирем ва мавќеи њизбамонро дар љомеа боз њам таќвият бахшем, афзуд А. Азизов.
Мухбири "МХ"
Аъзои ташкилоти "Мењнат" меафзояд Аъзои ташкилоти ибтидоии Њизби Халќии Демократии Тољикистон - "Мењнат" - и дастгоњи марказии Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолии Љумњурии Тољикистон дар радифи дигар њамсафони худ фаъолдияти худро дар асоси Оиннома ва Барномаи њизб ба роњ монда сиёсати хирадмандонаи Сарвари двлат Эмомалї Рањмонро сармашќи кори худ ќарор медињанд. Феълан ташкилоти ибтидоии "Мењнат"-и Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолии Љумњурии Тољикистон 38 аъзо дошта, чанде ќабл ба он боз 7 нафари дигар дар маросими тантанавї ба сафи њизбиён пайвастанд, ки ќариб 60 фоизи шумораи умумии кормандони дастгоњи марказии вазоратро дар бар мегирад. Аъзои ташкилоти ибтидоии "Мењнат" бо иродаи ќавї азм доранд, ки баробари пешбурдани ѓояњои њизбї дар ташкилу баргузор гардидани љашнворањои бузурги дар пешистода - Рўзи ќабули Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи забони давлатї", 600-солагии шоир ва мутафаккири бузурги тољик - Мавлоно Абдурањмонї Љомї, 23 - солагии ќабули Конистутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон омодагии њамаљониба гирифта, ба интихоботи парлумонї дар соли 2015 сањми арзандаи худро гузоранд.
М.МАЊМУДОВ
ДУ ХАБАР АЗ СПИТАМЕН
Бахшида ба иди касбии омўзгорон дар МТМУ №15-и љамоати дењоти Куруши ноњияи Спитамен соати сиёсї гу-
КЎМАК ДАР АРАФИ ИДИ ЌУРБОН Бахшида ба Иди Ќурбон санаи 4-уми октябр аз тарафи кормандони Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар ноњияи Спитамен ва ташкилоти иибтидоии љамоати дењоти Таѓояк ба якчанд оилањои камбизоат кўмаки моддї расонида шуд. Зимни аёдат ва суњбат бо оилањои ниёзманд раиси кумиљроияи њизбии ноњия О.Нас-
заронида шуд. Барои табрикоти омўзгорон ба муносибати Рўзи омўзгор ва Иди ќурбон кормандони кумиљроияи њизбии ноњия дар чорабинии мазкур ширкаи варзиданд. Пас аз баромади директори мактаб-Ш.Бобомуродов сухан ба раиси Кумитаи иљроияи њизбии ноњиявї О. Насруллоев дода шуд. Мавсуф намояндагони соњаи маорифро ба муносибати иди касбиашон аз номи Раиси њизб, муњтарам Эмомалї Рањмон ва аз номи раиси кумитаи иљроияи вилоятї табрик намуда, оид ба ѓамхории Сарвари давлат бањри пешрафти соњаи маориф ва дастгирии њамаљонибаи омўзгорон сухан ронд. Мудири бахши кор бо занони кумиљроия Д.Маматљонова барои иљрои сариваќтии супоришњои њизбї ва эњтирому риояи Оинномаву Барномаи њизб ба директори мактаб Ш.Бобомуродовро бо сипосномаи кумитаи иљроияи ноњиявї сарфароз гардонид. Дар рафти соати сиёсї инчунин оид ба дастуру супоришњои Раиси
ЊХДТ, муњтарам Эмомалї Рањмон дар маљлиси кумитаи иљроияи марказї мулоњиза ронда шуд. Зикр гардид, ки њамаи аъзои њизб, омўзгорони фаъол бояд сарљамъона бањри иљрои супоришњои Раиси њизб кўшиш ба харљ дињанд. Дар охир директори мактаб ба сухан баромада, ќайд кард, ки дар натиљаи корњои тарѓиботї-ташвиќотї ва маљлисњои гузаронидаи кумиљроия миќдори хоњишмандоне, ки бо хоњиши дил ба сафи њизб шомил мешаванд, хеле зиёд гардидааст. Сипас ба 20 нафар омўзгорони мактаб шањодатномањои њизбї супорида шуд. Аз номи омўзгорон Г.Холмуродова баромад намуда, ба Раиси ЊХДТ муњтарам Эмомалї Рањмон ва кормандони кумиљроияи вилоятї миннатдорї баён кард. Барномаи фарњангие, ки аз тарафи хонандагони мактаб манзур гардид, табъи иштирокчиёнро боз њам бештар болида намуд.
руллоев онњоро аз номи Раиси ЊХДЊ, муњтарам Эмомалї Рањмон ва раиси кумитаи иљроияи вилоятї С.Юнусов ба муносибати иди саиди Ќурбон табрик намуд ва ќайд кард, ки оилањои ниёзманду камбизоат њамеша дар мадди назари давлату њукумат ќарор доранд. Аёдатшудагон аз чунин ѓамхорї хушнуд гардида, дар њаќќи пешвои њизб дуои нек карданд.
Тањияи Т.ХАЛИЛОВ
6
ЊАЁТИ ЊИЗБ
ШУКР ГЎЙИ, НЕЪМАТАТ АФЗУН ШАВАД... Тавре маълум аст, миёни мардуми таърихан фарњангї ва донишпажўњу маърифатпарвари тољик, ки тўли њазор сол њама чиз дошт, аммо озодиву соњибихтиёрї надошт, аз Истиќлолият ба унвони неъмати бебањо ёд мешавад. Воќеан њам Истиќлолият барои миллати тољик ба осонї ба даст наомадааст. Ин неъматест, ки бо талошу зањмат ва азхудгузарињои фарзандони фарзонаи миллат дар роњи њимоят аз арзишњои милливу фарњангї ва боварињои таърихї ба даст омадааст. Њарчанд солњои аввали соњибистиќлолї барои мо бо аланга задани оташи љанги тањмилї хеле гарон афтод, аммо боз њам хиради азалии миллати тољик ба он ѓолиб омад ва Худованд барои миллати сарбаланди тољик Исмоили Сомонии сонї - Љаноби Олї муњтарам Эмомалї Рањмонро њадя дод, ки мањз бо шарофати ин абармарди олами сиёсат "сулњи деринтизори мо омад" ва имрўз Тољикистон ба яке аз кишварњои бонуфузи љомеаи байналмилалї табдил ёфтааст. Чун сухан сари соњибистиќлолї меравад, солњои охир аз серистеъмолтарин саволњо ин аст, ки "Истиќлолият ба мо чї дод?". Албатта, маќсаду њадафњои саволкунандагон дар ин маврид гуногунанд. Аммо новобаста аз ин, њарчанд аз соњибистиќлолии кишварамон њамагї 23 сол сипарї гардидааст ва ќариб дањ соли аввали он сарфи барќарорсозии сулњу субот дар љомеа буд, мо тавонистем ба дастоварњои бузурге ноил гардем, ки имрўз ёдоварї аз онњо боиси сарбаландист. Албатта чун ёдоварии он њама дастовардњои замони истиќлолиятро наметавон дар як маќола истифода кард, ин љо танњо њаминро зикр мекунем, ки дар ин давра Тољикистон пурра аз бунбастї коммуникатсионї берун баромада, амнияти озуќавории мардум таъмин гардидааст. Њамзамон, оян-
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
даи наздик бо эъмори нерўгоњњои хурду бузурги барќї, махсусан, иншооти бузурги стратегї - НБО Роѓун на танњо талаботи энергетикии кишварро пурра таъмин менамоем, балки дар таъмини талаботи энергетикии кишварњои њамсоя низ кўмаки амалии худро мерасонем. Гузашта аз њама, њамин оромиву суботе, ки дар љомеа њукмфармост, бузургтарин хушбахтї аст барои миллати тољик. Зеро аз баракати он волоияти ќонун дар љомеа њукмфармо буда, мо имконияти озодона кору фаъолият кардан дорем ва чи шабу чи рўз сохторњои хизматрасонии давлативу хусусї омодаанд ба мардум хизмати худро расонанд. Ба унвони мисол, мебояд зикр намоям, ки шахсан инро дар таљрибаи худам ваќте, ки шаби 29-сентябри соли равон фарзандам дар роњи самти Душанбе-Кўлоб дучори хунравии шадид гардид, шоњид шудам. Мањз дар њамин гуна шароити вазнин, ки шояд то расиданаш ба назди мо, яъне ба Кўлоб ўро аз даст медодем, табибони Беморхонаи ноњияи Данѓара ба имдодаш расиданд ва бо иштироки бевоситаи сардухтур Муќаддас Буттаева ва табиби њозиќ Нисо Содиќова дар зудтарин фурсат бо расонидани ёрии аввалини тиббї вазъияти беморро ба њолати муътадил оварданд. Ба онњо њамчун модар миннатдорї баён мекунам. Дар чунин шароити њаёту мамот, ки љони фарзандам ба ќавле аз сари мўе наљот ёфт, бори дигар бо ашки шодї шукронаи Истиќлолият ва ободиву осудагии кишвари азизамонро намудам. Зеро мањз бо баракати
Дар кишвари офтобии азизамон Тољикистон дар баробари бунёди боѓоту такзорњо, парвариши намудњои гуногуни сабзавоту полезињо ва бунёду таъсиси корхонањои саноатї, инчунин дар сохтану ба истифода додани табобатгоњњою истироњатгоњњо низ шароитњои мусоиди табиї вуљуд доранд.
њамин шароити мусоид, љони фарзандам наљот ёфт ва дар баробари ин њамарўза љони садњо фарзандони дигар наљот дода мешаванд. Мањз њамин аст, ки тавонистам субњи рўзи дигар бо хотири болида дар маљлиси тантанавие, ки бо фаъолони љамоати дењоти Кўлоб пешакї таъин карда будем, бе он баргузории онро ба таъхир гузорем, иштирок намуда, њиссиёти худро аз ин сиёсати ободкоронаву созандаи давлату њукумат баён доштам. Љои таъкид аст, ки имрўзњо аз баракати Истиќлолият на танњо дар бахши тандурустї, балки дар њама самту соњањо мардум бо хотири осуда кору фаъолият намуда, вазифаи хизматиашонро софдилонаю поквиљдонона адо менамоянд ва мушкилоти њамдигарро осон месозанд. Аз ин рў, ман, њамчун раиси Кумитаи иљроияи ЊХДТ дар шањри Кўлоб - њизбе, ки масъулияти олии ватансозиро ба дўш дорад, зимни суњбату вохўрињои њамарўзаамон бо мардум, даъват ба амал меорем, то бо шукргузорї аз ин даврони ободу осуда, ки бо шарофати Истиќлолият ва љањду талошњои фарзанди фарзонаи миллат муњтарам Эмомалї Рањмон ба даст омадааст, аз як гиребон сар бароварда, дастљамъона пайи ободониву созандагии Ватани азизу мањбубамон - Тољикистон бикўшем.
Саъбагул ВАЛИЕВА, раиси Кумитаи ЊХДТ дар ш. Кўлоб
115 нафар љавонписарони шањру дењоти Исфара барои адо намудани ќарзи фарзандї хизмати њарбї камари њиммат баста, бори нахуст либоси сарбозиро ба бар хоњанд кард.
ИСФАРА: ГУСЕЛИ АВВАЛИН НАВАСКАРОН БА ХИЗМАТИ ЊАРБЇ Ба ин хотир дар майдони Исмоили Сомонї маросими гусели наваскарон сурат гирифт. Дар маросими мазкур раиси шањри Исфара, аъзои раёсати кумитаи иљроияи Њизби Халќии Демократии Тољикистон Зоњидзода Даврони Абдуќодир дар радифи зикри тарбияи љавонон дар рўњияи садоќатмандиву ватандўстї изњор дошт, ки сол аз сол хизмат дар сафи Ќуввањои мусаллањ барои љавонони Исфара намунаи ибрат ва мактаби далериву шуљоат гардида истодааст. Сипас модари сарбоз аз љамоати дењоти Шањрак Монатхон Эшонова, сарбози аз хизмат баргашта Абдуњабиб Маллаев ва љавони даъватшуда Умаралї Љумъаев бобати дўст доштани Ватан ва иљрои ќарзи фарзандї ибрози назар намуданд. Иштирокчии ЉБВ Ўлмасбой Мирхолиќов ба наваскарон фотењаи нек дод.
ИДИ АДРАС ВА АТЛАС - 2014 Дар асоси ќарори раиси шањри Исфара Зоњидзода Даврони Абдуќодир љињати эњё бахшидан ва тарѓиби њунарњои миллї, аз љумлаи истењсоли матоъњои нафиси миллї - атлас, адрасњои дастї ва гулдўзиву сўзанї Иди адрас ва атлас баргузор гардид. Дар љараёни он њамаи хоњишмандон - корхонањои дўзандагї, тарроњон ва дўзандагони алоњида ширкат доштанд. Озмун аз се бахш - намоиши либоси кўдакона, либоси рўзмарра ва либоси идона гузаронида шуд. Ширкатдорон кўшиш ба харљ доданд, ки либосњои бачагонаи замонавї, љавобгўйи анъанањои миллї ва арзон-
БЕЊТАРИН ХИЗМАТРАСОНИИ ИЉТИМОЇ БА ЭЊТИЁЉМАНДОН
М
ањз дар даврони соњибистиќлолии кишварамон имкониятњои васеъ фароњам омад, ки вобаста ба иќлими минтаќа мардум ба намудњои гуногуни фаъолият озодона машѓул гарданд, буљаи оилавї ва корхонаи худро ѓанї гардонанд. Ва дар баробари ин аз тарафи Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Президенти кишварамон муњтарам Эмомалї Рањмон бунёди сохтмону иншоотњое ба роњ монда шуда истодааст, ки талаботи давру замон ва љавобгўи шароит ва имкониятњои мањал мебошанд. Дар ин радиф дар минтаќаи Сари Хосори ноњияи Балљувон бо дарназардошти табиати нодиру нотакрор ва обу њавои тозаю шифобахш, бунёди истироњатгоњу табобатхонањо ба роњ монда шудааст, ки ин айни муддао ва ба манфиати ањли љомеа мебошад. Муассисаи давлатии маркази байналмилалии тавонбахшї дар ноњияи Балљувон, ки аз моњи апрели соли 2012 фаъолият менамояд, аз љумлаи чунин даргоњњои хизматрасонии иљтимої мебошад. Марказ дорои 20 кати хоб буда, мавсимї фаъолият менамояд ва 6 бастро дарбар мегирад. Яъне дар 6 баст ба муњлати 21 рўзї, дар њар басте 10 кўдак њамроњи яке аз волидайнаш, агар модар бошад, бењтар аст, ќабул ва ба хизматрасонии иљтимої фаро гирифта мешаванд. Маркази байналмилалии тавонбахшї кўдакони аз синни 3 то 16 соларо, ки беморињои фалаљи майнаи сар, фалаљи даст ва фалаљи пой, оќибати осеби баъд аз таваллуд, оќибати осеби баъд аз беморињои сироятии майнаи сар доранд, ќабул ва табобат менамояд. Агарчанде ин даргоњи тавонбахшї таърихи тўлонї надошта бошад њам, вале ба натиљањои неку назаррас ноил гардидааст, ки ин, албатта, бењтар шу-
дани солимии мурољиаткунандагони он мебошад. Соли 2012 50 кўдак њамроњи яке аз волидон ва соли 2013 50 кўдаки дигар њамроњи яке аз волидайнаш ба маркази тавонбахшии Сари Хосор мурољиат карда, табобат гирифтанд. Имсол бошад, дар шаш баст 121 нафар ба хизматрасонии иљтимої фаро гирифта шуда, ба манзилњои зисти худ гусел карда шуданд. Ниёзмандон аз шањрњои Душанбе, Кўлоб, Ќўрѓонтеппа, Норак, ноњияњои Восеъ, Њамадонї, Фархор, Данѓара, Темурмалик, Восеъ, Балљувон, Муъминобод, Шўрообод ва Ховалинг ба ин даргоњи хизматрасонии иљтимої мурољиат намуда, солимии худро барќарор кардаанд. Ба ниёзмандон чунин хизматрасонињои иљтимої расонида мешавад; масњи нахуду лўбиё, масњи дастї ва барќї, лойи сиёњ ва њуљраи табобат бо об. Бо ибрози шукрона бояд гуфт, ки тамоми ниёзмандоне, ки дар муддати мавсимњои се соли фаъолияти корї дар ин маркази тавонбахшии байналмилалї ба хизматрасонии иљтимої фаро гирифта шудаанд, дар солимию тандурустии онњо бењбудии љиддї ба амал омадааст, ки инро худи онњо
Боиси ќайд аст, ки дар маъракаи даъвати тирамоњии љавонон аъзои Њизби Халќии Демократии Тољикистон дар Ис фара корњ ои фањмондадињї ва мулоќоту суњбатњ о ро б о х о нанда њ ои с инф њ ои болої ва љавонони синни даъватї ба роњ мондаанд. Ин гуна мулоќотњо давра ба давра сурат гирифта, натиља он аст, ки сафи ихтиёриён барои хизмат дар сафи Ќуввањои мусаллањ зиёд шуда истодааст. Инчунин аз љониби кумитаи иљроия дар њамбастагї ба дигар кумитањои иљроияи ЊХДТ дар шањру ноњ ияњои Љу мњ урии Тољикис тон аёдати сарбозон ва воќиф шудан аз шароити хизмат хуб ба роњ монда шуда, барои ин кор ба волидайни сарбозон телефони боварии 2-13-34 дар кумитаи иљроия амал мекунад.
низ тасдиќ менамоянд. Волидайну пайвандони беморон аз кори кормандони муассисаи мазкур, ки роњбарии онро љавонмарди кордон Рањмон Ѓиёсов бар дўш дорад, розї буда, миннатдории хешро пайваста тариќи телефон баён менамоянд. Тавре роњбари ин муассисаи хизматрасонии иљтимої Рањмон Ѓиёсов ба мо иброз дошт: "Кормандони мо ба таљрибаомўзї фаро гирифта шуда, дар соњањои кории худ мутахассисони бењтарин гардидаанд. Масалан, соли 2012 аз Муассисаи тавонбахшии мо 12 нафар кормандон ба Муассисаи давлатии маркази миллии тавонбахшї барои кўдакон ва наврасон, воќеъ дар дењаи Чорбоѓи ноњияи Варзоб сафарбар гардида, таљриба омўхтанд. Ва соли 2013 бошад, коргарони ошхона ба таљрибаомўзї сафарбар гардиданд. Онњо аллакай дар соњањои кории худ мутахассисони хуб шуда, ба ниёзмандон хизмат расонида истодаанд." Имрўзњо дар маркази байналмилаллии тавонбахшии ноњияи Балљувон тамоми шароитњо, ки љавобгўи талаботи байналмилалї мебошанд, фароњам оварда шудааст. Дар марказ,
ро пешнињод намоянд. Пероњанњои рўзмарра бошанд, ѓояњои миллиро ифода менамуданду бо иловаи навоварї дар ороиш барои кор, хона ва истироњат муносиб буданд. Дар ороиши пероњанњо љузъиёт ва санъати миллї оќилона истифода шуда буданд. Дар пероњанњои идона бошанд, хусусиятњои нотакрори тарроњии миллї равшан ба чашм мерасид. Дар анљом ба иштирокдорони фаъол ва ѓолибон дар вазъи тантанавї туњфањои маќомоти иљроияи њокимияти давлатии шањр супорида шуданд.
«МХ»
ки воќеъ дар гўшаи дурдасти Сари Хосор аст, 36 нафар шањрвандони мањаллї, ки маоши миёнаашон 850 сомониро ташкил медињад, ба љойи кори доимї таъмин гардидаанд, ки ин гувоњу исботи таваљљуњи хосаи Њукумати Љумњурии Тољикистон ба шањрвандони кишвар ва бењбудї бахшидан ба њаёту рўзгори онњо мебошад. Дар маркази тавонбахшї барои ниёзмандон шароитњои бењтарини сатњи байналмилалї фароњам оварда шудааст. Пеш аз њама муносибати нињоят мушфиќона ба њар кадоми онњо зоњир гардида, њамзамон чунин муносибати хубро ба атфоли ниёзманд омўзонида, ба онњо таъомњои бењтарини парњезї дода мешавад. Ва њафтае як маротиба ба мавзеъњои зебою дилнишин, ба мисли Шаршараи Пушти Боѓ, Њазрати Шоњи Лангар, Оби Гўгирд ва Чинори муъљизаноки Даштаро онњоро ба сайру саёњат мебаранд. Дар баробари он ки тамоми мавзењои ин сарзамини бостонї тамошобобу дилнишин аст. Барои онњое, ки роњхат доранд, то маркази ноњия омаданашон кифоя аст. Аз маркази ноњия то табобатгоњ, ки дар дењаи Шаидон буда, 35 километрро ташкил медињад, онњоро кормандони Муассисаи байналмилалии тавонбахшї аз њисоби худ мебаранд. Ва баъд аз табобат низ, ки 21 рўз давом мекунад, онњоро то маркази ноњия кормандони маркази тавонбахшї меоранд, њарчанд ки ин вазифаи онњо нест ва бояд худи онњо то маркази тавонбахшї раванду баъди табобат худ аз њамон љо ба манзилњояшон баргарданд. Вале ба хотири бењтар намудани шароитњои хизматрасонї аз маркази ноњия то дењаи Шаидон бурдан ва баъди хизматрасонї овардани ниёзмандонро худи муассиса ба уњда гирифтааст. Бо боварї метавон гуфт, ки кормандони маркази байналмилаллии тавонбахшї дар ноњияи Балљувон дар љавоб ва подоши таваљљуњу ѓамхорињои Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Сарвари давлат Эмомалї Рањмон чунин хизматрасонии бењтаринро дар маркази байналмилаллии тавонбахшии Сари Хосор ба роњ мондаанд, то хизмате карда бошанд ба халќу Ватан.
Муњаммади ШОЊ, ноњияи Балљувон
7
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
БА ИСТИЌБОЛИ 20-СОЛАГИИ КОНСТИТУТСИЯИ (САРЌОНУНИ) ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН Имрўзњо сокинони мамлакат барои сазовор таљлил намудани 20-солагии Конститутсия (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон, ки он ба истилоњи Сарвари давлат муњтарам Эмомалї Рањмон "Ќонуни асосии давлат, унсури марказии низоми њуќуќии кишвар, заминаи эљод ва такмили минбаъдаи ќонунгузорї, њуљљати созиши иљтимої, муайянсозандаи дурнамои пешрафти љомеъа ва давлат" мебошад, омодагї мегиранд.
К
ОНСТИТУТСИЯИ (Сарќонуни) Тољикистони соњибистиќлол 6 ноябри соли 1994 ќабул гардид, ки он аз 10 боб ва 100 модда иборат буда, чун ифодагари ормонњои њазорсолаи мардуми тољик, самти инкишофи бебозгашти давлатдории миллати тољикро ба сўи демократия ва бунёди давлати соњибихтиёр, њуќуќбунёд, дунявї ва иљтимої муайян намудааст: "Љумњурии Тољикистон давлати соњибихтиёр, демократї, њуќуќбунёд, дунявї ва ягона мебошад. Тољикистон давлати иљтимої буда, барои њар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фароњам меорад" (моддаи 1). Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон муќаррар намудааст, ки инсон, њуќуќ ва озодињои он арзиши олї буда, њаёт, ќадр, номус ва дигар њуќуќњои фитрии инсон дахлнопазиранд. Т о љи ки с т о н и ё н па с а з ќабули Конститутсияи нав роњи бунёди давлати демократї, њуќуќбунёд ва дунявиро интихоб намуданд. Барпо кардани чунин давлат эњтирому риоя ва њифзи њуќуќу озодињои инсон, вањдат, таъмини амният ва суботи устувори љомеа, фароњам овардани шароити мусоид барои зиндагии ар занда ва ин кишофи озодонаи њар як шањрвандро таќозо менамояд. Њамаи ин арзишњои олї ба сифати рукнњои бунёдии давлати соњибистиќлоли Тољикистон эътироф шуда, мењвари фаъолияти давлат ва маќоми он такмил ёфт. Сарќонуни мамлакат њамчунин заминаи њуќуќии иќтисоди љомеаи моро муайян намуда, рушду инкишофи устувори онро кафолат медињад. Асосњои бунёдии ин санади таърихї - эътирофи шаклњои гуногуни моликият, фаъолияти озоди иќтисодї, соњибкорї, баро-
ЗАМИНАИ БОЭЪТИМОДИ ЌОНУНГУЗОРИИ КИШВАР барњуќуќї ва њифзи њуќуќии њамаи шаклњои моликият, шароити њамаљонибаи рушди муносибатњои иќтисодиро таъмин менамояд. Давлати Тољикистон принсипњои сохтори демократиро риоя намуда, дар моддаи 12 дар баробари дигар шаклњои моликият фаъолияти озоди моликияти хусусиро кафолат додааст. Конститутсия бо ин меъёр муносибатњои иќтисоди бозорї, гуногуншаклии моликият ва хољагидориро муќаррар намуда, инчунин њуќуќи конститутсионї, муносибатњои љамъиятиро ба танзим даровардааст, ки онњо низоми иќтисодии Тољикистонро ташкил медињанд. Ба воситаи муайян кардани фаъолияти озоди иќтисодї, соњибкорї, баробарњуќуќї ва њифзи њуќуќњои њамаи шаклњои моликият, аз љум ла мол икият и хусу сї, њуќуќи конститутсиониро барои њамаљон иба инк ишоф ёфтани онњо кафолат медињад. Дар моддаи 35-и он омадааст: "Њар кас ба мењнат, интихоби касбу кор, њифзи мењнат ва њимояи иљтимої њангоми бекорї њаќ дорад. Музди кор аз њадди аќали музди мењнат набояд кам бошад. Дар муносибатњои мењнатї њама гуна мањдудият манъ аст. Барои иљрои кори якхела музди баробар дода мешавад. Њељ кас ба мењнати маљбурї љалб карда намешавад, ба истиснои мавридњое, ки ќонун муайян кардааст. Дар корњои вазнин, зеризаминї ва шароити мењнаташон зарарнок истифодаи мењнати занон ва ноболиѓон манъ аст." Мутафаккир ва файласуфи машњури юнонї Афлотун гуфтааст: "Наљоти давлатро дар маконе мебинам, ки дар он ќонун њокими њукмдорон аст". Дигар файласуфи бузурги юнонї Ситсерон фармудааст: "Агар озод будан хоњї, ѓуломи ќонун бош". Чун ќоида, муќаррароти Конститутсия ифодаи бевоситаи худро дар ќонунњои кишвар пайдо менамоянд. Аз љумла, кафолатњои конститутсионии таъмини њуќуќ ба зиндагї бо чанд моддаи Кодекси љиноятии мамлакат њифз карда мешаванд. Чунончи, Кодекси љиноятї барои содир намудани одамкушии ќасдона (моддаи 104), кўдаки навзоди худро куштани модар (моддаи 105), одамкушї дар њолати њаяљони сахти рўњї (моддаи 106), одамкушї дар њолати аз њадди мудофиаи зарурї баромадан ё дар њолати баромадан аз њадди чорањое, ки барои дастгир намудани шахси
КОНСТИТУТСИЯИ (САРЌОНУНИ) ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН
љиноят содиркарда заруранд (моддаи 107), аз беэњтиётї ба марг расондан (моддаи 108), ба худкушї расондан (моддаи 109), расондани зарари вазнин ба саломатї, ки боиси фавти љабрдида шудааст (моддаи 110, ќисми 3 банди "в"), ки дар њамаи њолатњо марги љабрдида фаро расидааст, вобаста аз шакли гуноњ ва дараљаи хавфнокии кирдор љазоњои гуногун пешбинї намудааст. Яъне, ба ин восита давлат барои њар як шахс кафолати конститутсионии њаёт ва зиндагии амнро додааст. Бањри таъмини њаёти шоиста дар Сарќонуни мамлакат муќаррароти зиёди дигаре низ пешбинї шудааст. Аз љумла, дар моддаи 33-и Конститутсияи Љумњурии Тољикистон омадааст: "Давлат оиларо њамчун асоси љамъият њимоя мекунад. Њар кас њуќуќи ташкили оила дорад. Мардон ва занон, ки ба синни никоњ расидаанд, њуќуќ доранд озодона аќди никоњ банданд. Дар оиладорї ва бекор кардани аќди никоњ зану шавњар баробарњуќуќанд. Бисёрникоњї манъ аст". Мувофиќан ба ин, дар Кодекси љиноятии кишвар барои дузанагї ва серзанагї љавобгарии љиноятї муќаррар гардидааст. Ё ин ки моддаи 23-и Сарќонун, барои њифзи мањрамия-
ти мукотиба, суњбатњои телефонї, муросилот ва мухобирот, инчунин њаёти шахсии инсон муќаррар кардааст: "Мањрамияти мукотиба, суњбатњои телефонї, муросилот ва мухобироти шахс таъмин карда мешавад, ба истиснои мавридњое, ки дар ќонун нишон дода шудааст. Дар бораи њаёти шахсии инсон бе розигии ў љамъ намудан, нигоњ доштан, истифода ва пањн кардани маълумот манъ аст" Инчунин дар моддаи 24-и Сарќонун омадааст: "Шањрванд ба мусофират, интихоби озоди мањали зист, тарки љумњурї ва бозгашт ба он њаќ дорад". Кас конститутсияро чун Ќонуни асосии давлат модда ба модда хонда, равшан мефањмад, ки он њокимияти давлатї, сохти давлат ва шакли идоракунї, роњњои ташкил ва аниќсозии доираи њуќуќњои маќомоти њокимияти идоракуниро дар марказ ва мањалњо, мавќеи њуќуќњои шахсият, принсипњои асосии адолати судї ва системаи интихоботиро мустањкам мегардонад. Дар Конститутсияи Љумњурии Тољикистон хулосањои бењтарини Конститутсияи мамолики пешрафтаи љањон инъикос ёфтаанд. Лоињаи Сарќонун ба муњокимаи умум гузошта шуд ва дар ин ам али х айр са дњо
њуќуќшинос, олимони њамаи соњањо, хосатан сиёсатшиносону таърихнигорон фаъолона ширкат карда, таклифу пешнињоди худро ба комиссияи босалоњият расонданд. Дар натиља, Конститутсияе омода шуд, ки дар он низоми нави давлатдорї, принси пњои таљзияи њокимият ба се рукн: ќонунгузор, иљроия ва суд ба таври рўшан ифода ёфтааст. Њаёти рўзафзун аз мо чї металабад? Албатта, таъмини волоияти ќонун ва эњтироми онро! Иљрои талаботи Конститутсия, риоя ва татбиќи Ќонуни асосї вазифаи муќаддаси тамоми рукнњои њокимияти давлатї ва кулли шањрвандон мебошад. Барои он, ки мо бояд пешрав бошем, маќому мавќеи худро дар олам нигоњ дошта тавонем, бояд ба арзишњои бењтарини башар арљ гузорем. Насли наврасро чунон тарбия кунем, ки дар асоси ќонун зистан ва дар доираи он фаъолият карданро ёд гирад. Эњтироми Конститутсия ва ќонунњо бояд меъёри њаёти њар як инсони комил бошад. Сарќонун амалан дар ислоњоти судии мамлакат заминаи мусоид фароњам овард. Мањз бо нишондоди Конститутсия њокимияти судї дар баробари њокимияти ќонунгузор ва иљроия яке аз рукнњои мустаќили њокимияти давлатї эътироф гардид. Бо эњтимоми Президенти љумњурї нињоди нави коллегиалї - Шўрои адлия таъсис шуд. Дар боби 8 Конститутсияи Љумњурии Тољикистон моддаи 84 омадааст, ки "Њокимияти судї мустаќил буда, аз номи давлат ва аз тарафи судњо амалї мегардад. Њокимияти судї њуќуќ, озодињои инсон ва шањрванд, манфиатњои давлат, ташкилоту муассисањо, ќонуну адолатро њифз менамояд". Тибќи муќаррароти моддаи 19-и Конститутсия њар шахс кафолати њифзи судї дошта, њуќуќ дорад талаб намояд, ки парвандаи эњтимолии ўро суди босалоњият, мустаќил ва беѓараз, ки тибќи ќонун таъсис ёфтааст, баррасї кунад. Ин меъёр бозгўи он аст, ки дар љумњурии мо ба њар кас кафолати њифзи судї муќаррар гардида, давлат њимояи судии њуќуќ, озодињои инсон ва шањрвандро кафолат додааст.
Анвар ЉАЛИЛОВ, узви Маљлиси миллии Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, муовини аввали раиси Кумиљроияи ЊХДТ дар вилояти Суѓд
8
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
АНДЕША
Таносуби мафњуми вањдати миллї ва манофеъи миллї Мо муттањидон ва душманони њамешагї надорем. Танњо манофеъи миллии мост, ки њамешагї ва доимї аст, вазифаи мо дунбол кардани ин манофеъ аст. (Лорд Полмерстон, нахуствазири Бритониё дар садаи 19-и милодї).
М
АФЊУМИ манофеъи миллї яке аз мафњумњои калидї аст, ки дар сиёсатсозї ва идоракунии сиёсї дар равандњои љањони муосир мавриди истифода ќарор мегирад. Бо маќсади рўшан кардани масъалаи мазкур сараввал бояд манофеъи миллиро таъриф кард. Мафњуми манофеъи миллї дар сиёсатшиносии кишварњои собиќи шўравї тавассути адабиёти сиёсатшиносии англисзабон аз Ѓарб асосан баъди пош хўрдани Иттињоди Шўравї ворид гардидааст. Дар аксар адабиёти сиёсї таърифи манофеъи миллї чунин зикр шудааст: Манофеъи миллї -шинохти огоњонаи ниёзи давлат, ки муайянкунандаи муносибати иќтисодї, геополитикии он дар замони муайян, бо назардошти арзишњои таърихию фарњангї, зарурияти њифзи амнияти ањолї аз хатарњои берунї ва адами суботи дохилию тањдидњои экологиро фарогир аст. Бо такя ба таърифи мазкур метавон манофеъи миллии Тољикистонро таъриф дод ва онро мушаххас намуд. Манофеъи миллии Тољикистон ин маљмўи мувозинати манфиатњои афрод, љомеа, давлат дар соњоти иќтисодї, сиёсати дохилї, иљтимої, байналмиллалї, иттилоотї, њарбї, сарњадї, экологиро фарогир аст. Манофеъи миллї хусусияти дурнамої дошта, муайянкунандаи њадафњои асосї дар иљрои вазифањои љорї ва стратегии давлат дар самти сиёсати дохилї ва хориљї ба њисоб меравад. Манофеъи миллї тавассути њокимияти давлатї ва вазифањои мушаххас шудаи он, бо њамгирої ба Сарќонуни ЉТ, ќонунгузории ЉТ ва ташкилотњои љамъиятиву афроди алоњидаи љомеа таъмин ва њифз карда мешавад. Тавре аз таърифи боло пайдост, манфиатњо аз назари тааллуќият бар се дастаанд: манфиати афрод, манфиатњои љомеа, манфиатњои давлат; Манфиатњои афрод (шањрвандон) пеш аз њама дар таъмини њуќуќњои конститутсионии онњо,
таъмини бехатарї ва дар боло бурдани сатњи зиндагиву рифоњи иљтимої аз назари моддиву маънавї ва таќвияти нерўи зењнии онњо фањмида мешавад. Манфиатњои љомеа пеш аз њама дар раванди демократикунонии љомеа ва тањкими давлати њуќуќбунёд, дунявї ва унитарї марбут аст. Манфиатњои давлат бошад пеш аз њама дар нигоњ доштани сохти конститутсионї, истиќлолияти давлатї, таъмини якпорчагии ќаламрави давлат аз назари сиёсї, иќтисодї, мувозинати иљтимої ва таъмини бечунучарои волоияти ќонун инчунин муносибати баробарњуќуќ ва њамсуд дар муносибатњои байналмилалї мањсуб аст. Суботи иљтимої ваќте устувор мегардад, агар ин се даста манфиатњо дар мувозинат ќарор дошта бошанд. Њарчанд дар аксари ќомусњо ва муносибатњои сиёсї мафњуми манофеъи миллї дар контексти сиёсати хориљї мавриди амал аст, аммо аз таърифи овардашуда пайдост, ки суботи дохилии љомеа низ яке аз рукнњои асосии манофеъи миллї ба њисоб меравад. Мусаллам аст, ки њар давлат муносиботи хориљии худро ва њифзи манфиати берунии хеш фаќат замоне пурра њифз карда метавонад, ки агар дар дохили он суботи иљтимої ё худ вањдати миллї њукмфармо бошад. Далел ба ин гуфтањо метавон мисоли мушаххаси низои дохилии солњои 1992-97 ро ба ёд овард, ки он замон аз ноустувории суботи дохилї манофеъи хориљї низ ба хатар афтода, миллат дар маљмўъ дар вартаи нобудї ќарор гирифт. Нузули иќтисодиёт, њараљу мараљ, дуздиву ќаллобї ва дањшатафканї аз як тараф ва аз љониби дигар абарќудратњои минтаќа аз он истифода намуда, вазъиятро бар суди хеш пайгирї намуданд. Бо назардошти далоили дар боло зикршуда вањдати миллиро метавон љузъи таркибии манофеъи миллї њисобид, ки он баёнгари манофеъи дохилии афроди кишвар
буда, асос ё пояи њимояи манфиатњои беруна мебошад. Дар раванди тањаввулпазирии љањони муосир махсусан бозигарони ќудратњои минтаќавию љањонї кўшиш ба харљ медињанд асосан барои пиёда намудани манофеъи хеш ва бор кардани иродаи хеш њамчун василаи фишор ба кишварњои дигар аз ноором кардани вазъи дохилї ва барњам задани суботи иљтимої дар онњо истифода мешавад. Бояд дар ин раванд як нуќтаро ќайд намуд, ки омилњои асосии бањамзании суботи дохилї њамеша дар худи кишварњои зикршуда мављуданд, абарќудратњо сараввал онњоро таќвият медињанд, то њадди расидан ба бархурд ва баъдан аз он њамчун шиор ва василаи таъсиррасонї истифода менамоянд, ки чунин вазъи хосро метавон дар тањаввулоти кишварњои арабї ба хубї мушоњида намуд. Аз ин рў Вањдати миллї омили асосии пешрафту рушди кишвар ба њисоб меравад ва њамеша бояд кўшиш ба харљ дод то он устувору пойдор бошад. Вањдати миллї пеш аз њама дар заминаи андешаи миллї ва таъриху фарњанги миллат ба вуљуд омада, устувор мегардад, ки фарогирандаи маљмўи арзишњо ва ормонњои миллист. Ќобили ќайд аст, ки андешаи миллї ва вањдати миллї
Раванди тарѓибу ташвиќи аксари кулли равияњову гурўњњо, мазњабу мазњабчањо ва муддаињои исломи ноб, ки имрўз њар кадоме аз онњо даъвои њаќќоният ва ростии худро доранд ва яке дигареро ботилу ноњаќ мешуморад, мисоли он нобиноњоеро мемонанд, ки хостори дарк намудани чигунагии чорпои бузургљусса-фил шудаанд. Дар ривоёт омадааст, ки як тўдаи бузурги нобиноён аз парасторони хеш хоњиш менамоянд, то ба назди онњо фил биёранд ва онњо ба воситаи ламс аз чигунагии ин њайвони чорпо маърифат њосил кунанд. Ба њузури нобиноён як тан фил њозир мекунанд ва онњо њар яке рафта бо дастони худ онро ламс мекунад. Яке пои филро меќапад, дигарї љуссаи онро, саввумї бошад, хартуми онро, њамин тариќ њар нафар як узви бадани филро ламс мекунаду меќапад.
П
АС аз маросими филшиносї пурсиш мегузаронанд ва аз њар нафари нобино дар бораи чигунагии фил суол мекунанд. Оне, ки љуссаи филро ламс намуда буд, мегўяд фил ба монанди замин будааст. Дигараш, ки пои филро ламс намуда буд, мегўяд, фил ин як сутуни бузург будааст. Оне, ки хартуми филро дошта буд, мегўяд, фил ин ба монанди як лўлаи бузургу тўлкашида будааст. Ба њамин минвол њар нобино он узверо, ки ламс наму-
да буд, онро ба чизе аз ашёи мављудот ташбењ мекунаду фил мешиносад ва ба андешаи худ ќаноатманд гашта њаќќонияту дурустии фикрашро исбот менамояд. Дар ин љо суоли риторкї ба вуљуд меояд, ки оё нафаре пайдост, то њар нобиноро ба а л о њ ид аг ї ќонеъ созад, ки фил замину сутуну лўла нест, балки воќеияти он дигар аст? Табиист, ки ба љуз муноќишаву љангу љидол ва бил о хира з ан озан иву ку шокушї чизе карда наметавонад. Чунки онњо нисбати ин њайвони чорпо маъл умоте надош-
танд ва маѓзашон холї буд ва нахуст дар бораи фил маълумоту маърифати кўр-кўрона ба даст овардаанд. Имрўз исломи фарогир айнан ба њамин мисол монанд аст, ки њар гурўње аз як у зв и о н ма њ ка м д ош т аа ст у аъзои дигарро бурида партофта, онро аз Ислом намењисобад. Дар љараёни зуњур намудани чу н ин ра вия њов у м азњ абњ о, тўдае аз љавонони тињимаѓз ба доми равияе чун салафия ва дигару дигарњо афтиданду аз сабаби надоштани фањми дуруст асоси он равияи ихтиёр-
занљири асосиест, ки манфиатњои њар нафаре аз афроди миллатро ифода намуда, моро ба якдигар пайванд медињад. Давлатдории навини тољикон тибќи Сарќонун демократї ва дунявї муаррифї шудааст, ки он асоси гуногунандешї ва плюрализми фикрї дар љомеа мањсуб аст. Њамин аст, ки айни њол дар љомеа андешањои мухталиф дар њошияи зиндагии осоишта ва эњтиром аз аќоиди якдигару тањаммулпазирї ба сар мебаранд. Нуќтаи ќобили таваљљуњ ин аст, ки бояд њар гуна андеша ва аќида то чї њад фарогири манфиати афроди љомеаанд ва то куљо метавонанд ба амнияту манофеъи миллї ва вањдати миллї љавобгў бошанд. Дар сурати ѓайр русухи чунин аќоид метавонад чї паёмадеро дар суботи иљтимої дошта бошад. Аз ин дидгоњ низ бояд меъёри њар гуна андеша вањдати миллї ва манофеъи миллї бошад. Манзури ман аз баёни ин андеша он нест, мо њатман сензураи идеологияи комунистї, фошистї ё исломиро дар назар дошта бошем, балки дар раванди тањаввулпазирии љањони муосир огоњона бояд дарк намоем, ки ин ё он андеша аз куљо маншаъ мегирад ва то чи њад метавонад ба манфиати миллат хизмат намояд.
Агар вањдати миллиро љузъи таркибии манофеъи миллї њисобем, пас манофеъи миллї ифодагари манофеъи њамаи сокинони кишвари мушаххас аст, на як миллати хос. Аз ин рў тањти мафњуми вањдати миллї вањдати њамаи шањрвандони кишвар дониста шавад, новобаста аз мансубияти миллии онњо. Зеро онњо низ шањрвандони баробарњуќуќанд, ки дар пешрафти кишвар сањмгузоранд ва аз љониби дигар дар чунин шинохт мо метавонем бо даъвоњое, ки моро бо шовинизм мањкум мекунанд, нуќта гузорем. Ќобили ќайд аст ки Вањдати миллї дорои љанбаи назариявї ва амалї мебошад. Љанбаи назариявии он пеш аз њама дар баланд бардоштани чунин аќидае ифода меёбад, ки мо ањли миллат бо тањдидњои беруна ва ё буњрони дохилї муносибати якнаво ва муштарак дошта бошем ва муносибати некбинонаи гурўњњои мухталифи этникї, динї, ё иљтимоиро таъмин намоем. Мусаллам аст, ки мо њанўз дар соли 1997 ба истиќрори сулњ ва ризоияти љомеа расидем ва њар сол солгарди онро њамчун Рўзи Вањдати миллї таљлил мекунем. Вале набояд фаромўш кард, ки устувории Вањдати миллї пеш аз њама аз љанбаи амалии он яъне, мўътадил нигоњ доштани манофеъи ќишрњои гуногуни љомеа ва суботи онњо маншаъ мегирад. Аз ин рў, њар фарде аз афроди љомеаро зарур аст, дар анљоми ин ё он амал бояд сараввал дарк намояд, ки иљрои он то чї андоза бар њифзи манфиати миллї ва вањдати миллї меанљомад. Набояд манфиатњои фардї, гурўњї, мањаллї, мафкуравї ва минтаќавї аз доираи манфиатњои миллї боло гузошта шаванд, зеро ин хатарафзотарин омил барои вањдати миллї ба њисоб меравад ва дар њар они воњид натиљаи чунин аъмол метавонад суботи иљтимоиро аз байн барад. Аз љониби дигар бозигарони ќудратњои минтаќавию љањонї бо истифода аз чунин навъи муносибот гурўњњои ба њам зидро ба вуљуд оварда, барои амалї кардани манфиатњои хеш суботи иљтимоиро барњам мезананд. Њарчанд мафњумњои манофеъи миллї ва вањдати миллї аз як дидгоњ њамчун таносубияти кулл бо љузъ ба назар расанд, вале аз диди дигар онњо айни њамдигаранд. Ин ду мафњум байни њам робитаи диалектикї дошта, бе якдигар вуљуд дошта наметавонанд.
Исомиддин ШАРИФЗОДА, корманди Маркази омўзиши равандњои муосир ва оянданигарии илмии Академияи илмњои ЉТ
ФАЊМИШИ кардаашонро муќаддас шуморида дигар сухани њељ касро мавриди ќабул ќарор намедињан д . Хон ан д аи зираку закї шояд акнун дарк намуд, ки дар ин љо сухан сари ФАЊМ меравад. Коршиносону донишмандони масоили иљтимої ва динї аз ибтидо то имрўз атрофи калимаи "фањм" таваљљўњи зиёд д од аа н д ва ба рои д арк и ин маъно таъкид болои таъкид намуда, дар тамоми таълифоти хеш болои ин мавзўъ ињтимоми хос зоњир намудаанд. Ба он андоза ки дарки ин унсурро дар р ад д а б ан д ї п е ш а з и хл ос у эътиќоду таълими илм ва њар амали дигар љой додаанд ва таъкид медоранд, ки фањми дур ус т я ке аз п о яњ о и ас о си и
љомеаи солим ва Ислом ба шум ор м е ра ва д , к и ад а ми о н љомеа, миллат, давлат ва билохира тамоми мамолики дунёро ба боди фано мебарад. Коршиноси масоили иљтимої, донишманд ва ол ими фарњехта доктор Муњаммад ибни Абубакр дар яке аз муаллафоти гаронб ањ о яш д а р р об и та б о и н м ав з ўъ т а ък и д м ен ам о яд : "Фањми дуруст ва ќасди нек бузургтарин неъмате аз неъматњои Худо аст, ки ба бандагонаш инъом намудааст. Балки баъд аз д ини Ислом чизе аз фањми дурусту нияти нек дида ба инсон дода нашудааст. Ин ду унсур сутунњое мебошанд, ки Исл ом ва љомеаи башарї ба онњо такя доранд.
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Т
АЉРИБАИ талху нангбори миллати мо баъд аз фурўпошии Иттињ оди Шўравї, баъд аз он, ки истиќлоли давлати ягонаи миллї ба даст оварда шуд, нишон дод, ки њаммиллатони мо аз камтаљрибагиву ноогоњии худ чї гуна ба иѓвои чандин "рўшанфикрон"- и эњсосиву бењадафу бебарнома гипнозу мафтун шуда, ин арзиши муќаддастаринро аз байн бурданд. Ва баъди он, ки дањњо њазор нафар бародарону хоњарон нобуд шуданд, садњо њазор нафар гурезаву муњољир шуданд, пеш аз њама бо хоњишу андешаи хушбинона ва хирадгароии мудирияти давлатї ва миёнаравии љомеаи љањонї, махсусан њамсоякишварњо ин арзиши олитарин, яъне сулњу оромї ва амнияти давлатї бозёфт гардид. Баъд аз ин дар Тољикистон зиндагї ба љараёни муътадил ворид гардида, заминаро барои пешрафти давлатдории миллї муњайё намуд. Чунин фазост, ки аксари коршиносон, олимон, рўшанфикрони воќеї ва афроди бедору огоњи Тољикистон мушкилињои давлатдориро пажўњишу пайгирї намуда, пайваста барои муайян намудани роњу усулњои њалли мушкилињо мусоидат намуда истодаанд. Вале, мутаассифона, рўзњои охир чунин нафарони "рўшанфикр"и иѓвоангез пайдо шудаанд ва мехоњанд ин арзиши ќиматтарини моро бо номи сулњу субот аз мо бирабоянд ва дар назди хољагони худ, ки фарњангу сарвати моро рўињамрафта ба торољ бурдаанд, аз нокомии мо бори дигар њисобот дињанд. Чунин "рўшанфикр"- и "кимиёгар"-у "саодатхоњ" шањрванди давлати мо Саидюнус Истаравшанї мебошад, ки дар Љумњурии Исломии Эрон умр ба сар мебарад ва ба гуфти худаш устоди фалсафа мебошад. Манзури ман ин љо бањс бо Саидюнус нест, балки огоњ намудани мардуми Тољикистон аз иѓвои ў, аз гумроњ намудани ў мебошад. Зеро ба мардуми Тољикистон маълум аст, ки чанд рўз пештар њамсари Саидюнус бону Нилуфар равонаш шод бошад, дар зиндони шањри Тошканд вафот кард. Аз ин хотир метавонам бигўям, ки Саидюнус мавриди изњори таслият аст ва ба ў сабри љамил мехоњем. Вале Саидюнус ба љои он, ки ѓалатњ ои дар муњољират кардаашро ислоњ намояд, созандагиву бунёдкориро ташвиќ намояд, ба якборагї таблиѓи нооромиву тазоњуроти бемантиќро барои љомеаи Тољикистон дар мадди аввал гузошт. Пас, аз чунин фарде, ки њолати номуносиби равонї дорад ва мавќеъаш тамоюли сулњситезиву деструктивиро (харобкорї) касб менамояд, мардуми Тољикистонро бояд огоњ намуд, то масту мафтуну бозичаи суханону дасти чунинњову чунонњо нашаванд. Зиёда аз он, ин устоди фалсафа бо тахаллуси "Истаравшанї"- ро барои
АНДЕША
Раванди таљрибашудаи ташаккулёбии давлатњои миллї дар фазои љомеаи љањонї дар асри XXI гўяндаи он аст, ки олитарин, муќаддастарин, ќиматтарин арзиш, бойгарии иљтимої њамчун замина барои пешрафти давлату љомеа, расидан ба ормонњои миллатсозиву инсонсолорї, зиндагидўстї ва фазои озоди корї барои шањрвандон ин сулњу субот, амнияти давлатї ва оромии љомеа ба њисоб меравад.
КИМИЁГАРИ БАДБАХТИЊО ва иѓвогари ватанбезор бо тахаллуси Истаравшанї
худ ќабул намудан, чун аз рўи одати "рўшанфикрон"- и мисли худаш мањалгароии худро исбот намудааст. Дар матлабе, ки рўзи 30-уми октябр дар торнамои " Кимиёи Саодат"- аш бо номи "10-уми октябр; поёни як достон ё оѓози як достон?" мехоњад бо суханбозиву мафњумбозї љомеаро ба гумроњї барад. Шарм надошта њољї Умаралї Ќувватоверо, ки бо забони тољикї суњбат карда наметавонад, нафаре, ки бо рафтори сўфигариву пирпарастияш ва љањонбинии асримиёнагияш машњур аст, рањбари љунбиши љавонони тољик эълон медорад. Дар ин "достон" мафњуми сукутро бо гање дар нохунак гирифтан ва гање дар зоњир онро нишон додан, танњо иѓвогариву дасисабозии "маорифпарвар" Саидюнуси эътиќодмењварро, ки эътиќодаш аз дини ба мо тањмилшуда шакл гирифтааст, "њунар"- и дигареро наметавон дид. Беэътиноии коршиносон, тањлилгарон ва надоштани таваљљуњи њизбњои сиёсї ба иќдоми суфї Умаралї дар Тољикистонро маккорона ва муѓризона истифода мебарад ва худро "тањлилгари таљрибадор" нишон додан мехоњад. "Кашфиёт"-и ин
" кашшоф" ин аст, ки Тољикистон ба як тањаввули решаї ниёз дорад ва ба ќавли худаш ба саволаш оид ба тањаввулот њамаи шањрвандон"бе тардид" љавоби мусбат хоњанд дод. Ё мехоњад бигўяд, ки њољї Умаралї њазрати Алиро бори дуввум хоб дидааст, зеро аксари афрод "мурољиат"-и њазрати Алиро нисбат ба Тољикистон, ки дар хоби пештари сўфї Умаралї ба "амал" омадааст, аз матбуот хабар доранд. Саидюнус иќдоми Умаралиро дар матлабаш бештар бо мафњуми тањаррук "љиддият" бахшиданї мешавад ва бо њасрат ва таасссуф ба љомеаи Тољикистон "мурољиат" мекунад, ки новобаста аз он, ки тањарруки њољї Умаралї барнома ва њадаф надорад, новобаста аз он, ки њамрањонаш љавонанду камхондаву камтаљриба ва омодагии лозимаро надоранд, онро нодида нагиранд. Вале, Саидюнус бо ин иѓвотањаррук бозичаи хољагони бегона будани худро ошкор месозад ва чунин меорад: "Ин, ки тањаррук, аз пеш омодагињои лозимро надида, дуруст аст, ќобили ќабул! Ин њам, ки шояд дар таърихи 10-уми октябр, яъне чанд рўзи дигар, њељ иттифоќе наяфтад, бале
ин њам баъид нест, магар ба ин осонињо ва роњатист?!" Дар љои дигар чунин мефармояд, ки агар њамин иќдоми њољї Умаралї иттифоќ афтад, бояд каф бизанем, яъне аз ин нооромињо истиќбол гирем, вайронкориву харобкориро пешвоз намоем, вагарна ба њолати пешина бармегардем. Саидюнус медонад, ки миллати мо ин каф задану даф заданњои бе барномаву бебандуборро бо гўшту устухонаш таљриба кардааст ва фиреби ў барин насињатардозонро нахоњад хўрд. Лекин, бар пояи ин мавќеи фатвобозону иѓвогарон тољикистониёнро мебояд њушёр ва огоњ бошанд. Зеро бояд донист, ки мањз фатвоњо ва иѓвоњои монанди Саидюнусњо ва Умаралињо буданд, ки давлатдории моро ба дањсолањо ба ќафо партофтанд. Зеро бояд фањмид, ки Тољикистон давлати љавон буда, дар он зерсохтори давлатдорї дар њоли ташаккулёбист ва њамаи он падидањои манфури иљтимоие, ки вуљуд доранд, дар такя ба маърифати илмї тадриљан пажўњиш шуда, роњи њалли худро хоњанд ёфт. Махсусан падидаи муњољират, ки он амалан пас аз ба даст овар-
дани сулњ ба вуљуд омад, ки сарчашмаи пайдоиши ин падида заъфияти иќтисодиёти мо буд. Ва заминаи ин заъфияти иќтисодии мо бидуни шубња дар љанги шањвандї буд, ки асосгузорони ин фољиа њамандешагони Саидюнусњову Умаралињо буданд. Хушбахтона, дар робита бо таќвият бахшидан ба фазои амну сулњу субот Тољикистон тавонист узви бонуфузтарин созмонњои байналмилалї гардад. Махсусан соли љорї, ки давлати мо мизбони саммити Созмони Њамкории Шанхайро бар дўш дошт. Ин саммит имиљи давлату давлатдории моро ба таври ѓайричашмдошт ба маротиб боло бурд. Метавон гуфт, ки ин эњтиром ва имиљи баланд бо барномањои мушаххаси мудирияти давлатї дар солњои наздик мушкили иќтисодии давлати моро њал њоњад намуд ва фазои озоди корї ва зиндагии мусоид барои њамватанон фароњам хоњад шуд. Бинобар ин муњољирони мо, махсусан љавонони муњољир бояд як нуќтаро дарк намоянд, ки Тољикистон барои онњо љойгоњи муќаддас аст, љойгоњест барои созандигиву эљодкорї, на арсаи гурўњњои сиёсатбози бегонапараст. Њамзамон дар баробари давлату миллат њар як шањрванд, чи муњољир ва чи муќимї рисолат дорад, сањми шахсии худро барои истиќлол, ободиву пешрафти мењан бигзорад. Бинобар ин агар њар тањаррукеро сабаб шавем, бигзор он тањарруки андешаи мо бошад. Агар мо девори сукутеро шикастанї бошем, пас ин шикастани ќолаби хурофапарастї ва аз байн бурдани шуури пасти таќдиру насибгароии мост. Агар ёрие карданї бошем, пас ин барои донишомўзии якдигар аст. Зеро мо њам њаќќи миллии муносиб дорем, ки комилан инсонмењвар аст ва барои онњое, ки оромиву амнияту суботи давлатии миллии моро намехоњанд, посух бигўем, албатта на мисли Бани Исроил, балки мисли миллати инсонсолору зиндагидўсти Тољик: " Изњаб анта ва Раббук Фалон ибни Фалон!"
Шодї АТОЇ, корманди Маркази омўзиши равандњои муосир ва оянданигарии илмии Академияи илмњои ЉТ
НОДУРУСТ Инсон ба воситаи ин ду аз зумраи онњое, ки нияти бад доштанду Худо ба онњо ѓазаб намуд ва онњое, ки фањми фосид доштанд ва Худо онњоро гумроњ кард, берун мешавад ва дар зумраи онњое шомил мешавад, ки фањми сањењу нияти нек доштанд ва соњиби неъматњои зиёд буданд. Таъкид бояд кард, ки фањми дуруст ин нурест, ки бевосита аз љониби Худо ба инсон мерасад ва ба воситаи он инсон дурустро аз нодуруст, њаќро аз ботил ва сараро аз носара људо карда метавонад". Мо барои таќвияти ин гуфтањоямон метавонем љанги шањрвандии кишвари худамонро, ки яке аз авомили он нофањмї ба шумор мерафт, њамчун њуљљат зикр намоем. Нофањмї боис гашт, ки љавонони ти-
9
њимаѓз, нохудогоњ аз роњ мунњариф гаштанд ва ба гурўњњои мухолиф пайваста, ба дасисаи душман гирифтор шуданд. Онњо њадафи силоњ гирифтанро дарк накарда, бародарону хоњарони худро, ки ба садњо њазор мерасид, ќатл намуданд. Дуруст зикр намудаанд муњаќќиќон, ки аввал тазкия (пок намудани нафс) пасон таълим ва дигару дигар... Он гурўњи мухолиф нафсњои худро пок накарда буданд, бо нафсњои мунњарифи хеш љињод эълон нанамуда, маънои аслии ин калимаро ба хубї фањм накарда, бо дигарон эълони љињод намуданд ва нафсњои ба ботлоќи гумроњї ѓўтидаи худро тарк карданду ба ислоњи нафсњои дигарон пардохтанд, то он ки ин кор боис гашт, миллату давлатро ба хоку
хун оѓушта карданд. Таърих асли ин ќазия-нофањмиро дар сафањоти хеш сабту мастур нигоњ доштааст ва барои мо оќибатњои вахими онро чун оина нишон дод ва медињад. Чуноне дар боло зикр гашт, бо мурури замон дар олам мазњабњои равияњои мухталиф ва зиёд аз ќабили салафия, суфия, тањриру таблиѓ ва ѓайра арзи њастї намуданд, ки њар яке аз њаќќонї будану садоќати хеш даъво мекунад ва мардумро ба сўи худ мекашонад. Њамин тариќ, исломи нобу фарогирро дар чашми мардум њамчун дини ифротї ва мањдуд нишон доданд, ки ин раванд то имрўз дар олам идома дорад. Гузашта из инњо бадтару хавфноктар, нотавонбинону бадхоњони башарият аст, ки имрўз дар ниќоби Ислом ворид гашта, бо таъсису ташкили гурўњњои тундрав миёни мардум иѓво ангехта, аксари сарзаминњоро ба хоку хун оѓушта кардаанд. Равияи наве, ки аз соли 2013 инљониб бо исми давлати исломї дар Ироќ ва Шом (ДИИШ)
арзи вуљуд кард, далели гуфтањои болост. Дастандаркорони ин равияи навзуњур, иддао аз барќарор намудани хилофат доранд, ки ба назари шахси оќил хандаовар аст. Чунки дар њоли њозир, бино ба ќавли муњаќќиќони соња, онњо ќавонину шартњои хилофатро рўи даст надорад. Гузашта аз ин, эшон ба афроди воќеї, оќил ва соњиби фањму дарк шабоњат надоранд ва кирдори анљомдодаи эшон, аз ќабили ќатли ом намудани тифлакону занони бегуноњ, чуноне Президенти кишвар Эмомалї Рањмон таъкид доштанд, "ба Ислом рабте надорад". Мавриди зикр аст, ки инак аз ибтидои инќилоби Сурия севуним сол гузашт, ки дар ин муддати начандон тўлонї тибќи иттилои яке аз шабакањои Сурия 185 њазор нафар аз муќимони ин сарзамин ба њалокат расидаанд, ки аз онњо 124 њазору 752 нафар мардон, 17 њазору 139 нафар кўдакон ва 15 њазору 278 нафар занонро ташкил медињанд, ки њамагї мардуми бегуноњ мебо-
шанд. Аммо љангљўёну бадхоњони инсоният бошад, аз майдони тањлука берун љавлон мекунанд. Таъкид бояд кард, ки яке аз авомили ин нобасомонињо дар рўи олам ин адами фањми дуруст ба њисоб меравад. Агар аз мавзўъ берун наравем, асоси мавзўи мо дар мењвари нофањмии љавонони миллати тољик давр мезанад, ки аз сабаби тангназарию камфањмї ба чунин гурўњњо мепайванданд. Њамагон медонанд, ки шумораи зиёде аз љавонони мо низ шомили чунин гурўњњо гаштаанд ва њаёти љавони хешро дар асоси ваъдањову ањдњои хаёлї фидо намудаанд. Имрўз аз љавонони азизи мо матлуб он аст, ки ба илму маърифат чанг бизананд ва дар фикри ободии миллату ватан бошанд, хидмати падару модарро ба љо оранд ва бо нафсњои худ мубориза бибаранд, ки ин аст љињоди аввалиндараља.
Ќадриддин ИСОЕВ
10
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
АВЗОИ ЉАЊОН
ШИКАСТИ ЃАРБ ДАР ГОНКОНГ Њамааш аз он оѓоз шуд, ки 31 август њукумати Чин оид ба низоми интихоботии сарвари Ноњияи махсуси маъмурии Сянгон, собиќ Гонконг ќарор ќабул кард. Зимни он ањолии Гонконг аз якчанд нафари пешнињод намудаи элитаи интихобкунандагон ба як нафар раъй медињанд. Вале мухолифин ба ин ризо нашуда, интихоботи бевоситаро талаб намуданд. Чанде аз доирањои Гонконг аввал ба тазоњуротгарон њамфикр буда, интихоботи озодро љонибдорї намуданд. Њукуматдорони Чин ваъда доданд, ки ин низом љорї мешавад, вале аз соли 2017 амалї хоњад шуд. Аз 22 сентябр донишљўёни Гонконг эътирози якњафтаина оѓоз карданд. Њаракати "Оккупай централ" (Марказро ишѓол бикун) пеши маљмааи бинои хукуматро баста, монеањо сохтанд. 28 сентябр сарвари њаракат профессори њуќуќи Донишгоњи Гонконг Бенни Тай эълом намуд, ки эътироз бе муњлат идома меёбад. Сарвари
Дар њамоиш ба гуфти ташкилкунандагон 130 њазор нафар иштирок намудаанд. Вале ба фикри пулис онњо њамагї 17 њазор нафар буданд. Ноњияи махсуси Гонконг (Сянгон) дар љануби Чин љойгир буда, аз љазираи Гонконг, нимљазирањои Коулун ва таќрибан 260 љазирачањои атрофи он иборат аст, 1104 километри квадратї масоњат дорад. Шањрдавлати мухтор мањсуб меёбад. Бо Чин сарњади якљоя дорад. Кўњсори то њол дастнораси он барои сайёњон љолиб боќї мемонад. Гонконг њанўз дар охири њазораи сеюми пеш аз мелод ба њудуди Чини ќадим дохил гашта буд. Аз лињози дар поёноби Дунтсзян љойгир буданаш ањамияти калони бандарї дошт ва нахуст тољирони Португалия соли 1685 онро истифода бурданд. Чин ба воридоти мол њавасманд набуд, вале имкон ёфт, ки ба миќдори зиёд чой, чиниворї ва шоњї содирот намояд. Дар асри 18 Англия дар "љанги якуми "мухаддиротї" солњои 1840-1842 дар ин мавзеъ пойгоњи бандарии худро таъсис дода, љазираи Гонконг ва нимљазираи Коулунро ба тасарруфи худ даровард. Баъдан љазирањои атроф ва як ќисми дигари нимљазираи Коулун колонияи Англия шуд. Тибќи созишномаи соли 1898 Британия тамоми онњоро ба муддати 99 сол ба иљора гирифт. Нињоят, соли 1997 бо усули "ду сохтор дар як
њизби Демократии Гонконг Мартин Ли бо ширкати Љимми Лай тазоњуротгаронро дастгирї кард. Сайти Weibo, ки 46 млн. муштарї дорад, њамоњангсози њаракат шуд. Тазоњуротгарон бо рамзи инќилоби ранга - лентаи зард ё чатри зард ба майдони марказї баромада, сангарњо ва шањраки хаймавї сохтанд. Гонконг чун маркази молиявї, шањри бандарї, пойгоњи содироту воридоти мол, барои Чин ва њамсоякишварњояш - ИМА, Љопон, Осиёи Љанубї-Шарќї ањамияти калони иќтисодї дорад ва ташаннуљи авзоъ дар Гонконг ба манфиати онњо низ халал эљод мекунад. Ба фикри бисёр коршиносони байналмилалї ин тазоњурот зодаи Ѓарб аст, вазъият берун аз назоратмешавад. Котиби матбуотии ВКХ Чин Хуа Чунйин баёнот дод, ки ин кори дохилии Чин буда, бояд ИМА аз дахолат ба он даст кашад. Барои бартараф намудани буњрон Њукумати Чин тамоми имкониятњоро дорад. Баъдан чунин ба назар расид, ки бо тањаммул амал кардани њукумати марказї боиси азхуд рафтану айббофињои нави шербачањои Ѓарб шуд ва онњо аллакай талаб карданд, ки сарвари музофот - Вазири асосии НММ Лян Чжэнйин истеъфо дињад. Чун дар Украина, Тољикистон ва кишварњои араб . Њол он, ки Чжейнин њамагї ним сол пеш ин вазифаро ќабул кардааст.
давлат" Гонконг бо њуќуќи мухторият, нигоњ доштани њукумати иљроия ва судї бо ќонунгузории худ ба Чин баргардонда шуд. Гонконги имрўза ба дањгонаи марказњои молиявию тиљоратии љањонї ворид мешавад ва сатњи рўзгори сокинонаш хеле баланд аст. Аслан ягон захираи муњими табиї надорад, вале мавќеи љуѓрофии бањрї, табиати нотакрор имкон додаст, ки хизматрасонии сайёњї дуруст ба роњ монда, ба маркази калонтарини фароѓату дилхушї мубаддал гардад. Дар хусуси тарабхонањои шабонарўза хидматкунандаи он ривоятњои зиёде мављуданд. Биноњои осмонбўс, мошинњои гуногунтамѓа, шуои лампањои неонии рекламавї ва сайёњони зиёд сурати доимии он мебошанд. Ба дўстдорони таърих осорхонањо дар њавои кушод, бузургтарин муљассамаи Буддо пешнињод мегардад. То 1 июли соли 1997 губернатор - волии Гонгконг аз љониби маликаи Англия таъин мегардид. Пас аз барњам хўрдани колония ба сифати сарвар вазифаи Вазири асосии маъмурияти Гонконг таъсис ёфт. Онро Кумитаи махсус оид ба интихобот дар њайати 800 нафар намояндаи элитаи идорї интихоб менамояд. Вилоятро аслан Шўрои иљроия роњбарї мекунад, ки ба муњлати 4 сол интихоб мегардад. Шўрои
Ѓарб дар Гонгконги Чин кўшид инќилоби рангаро бо усули украинї ба амал оварад, вале бозиро бохт менависанд васоити ахбори умуми љањон.
ќонунгузории Гонконг низ ба муњлати 4 сол интихоб мегардад ва 60 аъзо дорад. Гонконг ба 18 округи маъмурї таќсим шуда, онњо шўрои худро доранд. Хизматчиёни давлатї ё интихоб, ё аз љониби вазири асосї таъин мешаванд. Санаде, ки ќонуни асосї ном дорад, маќоми сарќонунро иљро менамояд. Мувофиќи он, мустаќилияти пурра аз њама сохторњои Чин таъмин гашта, танњо дар масъалаи сиёсати берунї ва мудофиа ба Чин мувофиќат мекунад. Гонконг асъори худ - доллари гонконгї дорад, вале ќурби вай аз доллари ИМА паст мебошад. Се бонк дар Гонконг асъор нашр мекунанд. Дар бахши сеюми иќтисод - тиљорат, молия, мењмонхонаву тарабхонањо, хидматрасонї 63 дарсади ањолї кормекунад. Ба фикри аксари коршиносон, мољарои Гонконг лоињаи ИМА оид ба суст кардани суръати рушди иќтисодии Чин аст. Зеро ки соли 2020 маљмуи мањсулоти дохилии Чин ба ИМА баробар мешавад. Аз ин љост, ки ањолии калонсоли Гонконг ба чунин тазоњурот њавасманд нестанд. Танњо осоиш ба рушди рўзгори онњо дар тиљорат ва хидматрасонињои гуногун мусоидат мекунад. Бетартибињоро љавононе ба вуљуд меоранд, ки онњоро њар гуна хазинањо ва созмонњои ѓайридавлатии аз хориља маблаѓгузоришаванда омода месозанд. Коршиносон тахмин карданд, ки кор то "инќилоби ранга" намерасад. Зеро тибќи созишнома Гонконг ба њайати Чин бо усули "як кишвар бо ду сохтор ворид шудааст ва сарвари Чин Си Тсзинпин намегузорад, ки њаракати донишљўён бо нерў пахш карда шавад. Вале дар ин байн мутахассисони мањаллї њисоб кардаанд, ки танњо дар давоми ду њафтаи тазоњурот ба шањр беш аз 2 миллиард доллари гонконгї (257,61 млн доллари ИМА) зарар расонда шуд. Зеро ки њамоишњо ба мавсими њафтаи тиллоии рухсатии чиноињо рост омад. Сайёњони чинї аз се ду њиссаи мењмононро ташкил медињанд. Маълум, ки ба сабаби бехатарї бисёр ширкатњо саёњатро манъ карданд. Ритейлерњое, ки дар минтаќа ва атрофи тазоњурот ќарор доранд, чун Causeway Bay ва Mong Kok, дари фурўшгоњњои худро бастанд. Як ќатор тарабхонањо эълом намуданд, ки аллакай зарари молиявї дидаанд. Зеро ки садњо њазор чиноињо мувофиќи анъана аз 1 октябр як њафта дар Гонконг сайр ме ка рд анд . Ња љми у му ми и м аб ла ѓи сайёњї 38 млрд доллар, ё худ 3,9% маљмўи мањсулоти дохилии Гонконгро ташкил медињад. Бинобар ин, як гуруњ сокинони шањр алайњи тазоњуротгарон бархестанд. Онњо "антимайдон" ташкил накарданд, балки ба донишљўён дарафтода, онњоро гўштоб намуданд. Дар натиља дањњо тан љароњат бардоштанд. Њарду љониб изњор намуданд, ки зўриро кор бурданд. Бо дахолати пўлис мољаро пешгирї гардид. Вале тазоњуроти донишљўён идома ёфт. Шоми шанбе сарвари музофот Лян Чженин тавассути телевизион ба тазоњуроткунандагон мурољиат карда, зинњор дод, ки муњосираи бинои маќомоти њукуматї дар маркази шањр бояд рўзи душанбе ќатъ карда шавад. Пулис њама имконият ва уњдадорї дорад, ки шањри њафтуниммиллионнафараро ба зиндагии муќаррарї баргардонад. Маъмурияти шањр эълом дошт, ки дар макотиби олї ва ихтисосї дарсњо оѓоз мешаванд. Ректори донишгоњ аз донишљўён даъват намуд, ки ба синфхонањо баргарданд. Шоми якшанбе тазоњуротгарон ваъда доданд, ки бошишгоњи худро аз мањаллаи Монгкок мебардоранд. Вале на њама онро тарк намуданд. Субњи рўзи душанбе њамагї 200 нафар дар майдон боќї монданд. Вале муносибаташон нисбат ба атрофиён нарм шуд. Аксари биноњои маљмааи идораи њукумат дари худро боз намуданд. Шуъбањои аксари бонкњо ба фаъолият шуруъ карданд. Чунин ба назар мерасад, ки тири Ѓарб дар љануби Чин хок хўрд. Мешудааст-ку! Ё Ѓарб аз давлати абарќудрати Чин рамид, ё ањволи нерўњои эътилофї дар Ироќ басо муташанниљ буда, онњо "дарди сари нав"ро дар Чин алъон намехоњанд.
БЕТАРТИБЇ ДАР МАСЉИДИ ЉОМЕЪИ МОСКВА
Г
УМОН меравад, ки низоъи намозхонњо дар масљиди љомеи Маскав аз нофањмоии байни ањолї ва кормандони пулис сар задааст. Суди Замоскворечйеи Маскав 30 нафар ибодаткунандагони масљиди Таърихиро дар кўчаи Тоторњо, ки пас аз намози љумъа бо хидматчиёни ОМОН муноќиша намуданд, ба њабс гирифт. Парвандаи ду нафар ба муњлати думоња ба нигоњдошти муваќќатї фиристода шудаанд. 33 нафари дигар ба муњлати 2-3рўза боздошт шудаанд. Маъмурияти пойтахти Русия ва маќомоти низомї барои бехавф гузаштани намози идонаи Ќурбон чорањои зиёд диданд. Дар аксари кулли мавридњо вазъият хуб гузашта, намозхонњо њам уњдадории худро иљро намуданд ва њам ба тартибот риоя намуданд. Вале зоњиран фаќат талвосаи сари ваќт љой гирифтан дар сафи намозхонњо дар шањри азими пур аз наќлиёт ва тамбањои беохир боиси сар задани як низоъ байни 35 нафар бо неруњои низомии Маскав гардид. Маълум шуд, ки рўзи 29 сентябри соли љорї мошини "Мерседес" бо раќамњои 666 минтаќаи 06 - хоси Чеченистон ба масљид наздик омад. Корманди пулис ба ронанда Адам Осканов мефањмонад, ки ин љо пур аз одамон аст, ќафо баргардад. Вале ронанда ба љониби ў ронда, пояшро лат дод. Пас аз чунин ранг гирифтани њодиса кормандони ООН ронандаро аз мошин кашида фароварда, протокол тартиб доданд. Пас аз он, таќрибан 1000 нафар ба мошини ОМОН наздик шуда, бетартибию шиорпартої оѓоз намуданд. Њатто чанде хостанд аз дари ќафои автобус зада дароянд. Дар ин байн ду нафари дигар Магомед Точаев ва Гурсман Сапролиев мошинро ронда мебаранд. Пас аз чанде дар кўчаи Земляний вал пулис њардуро боздошт намуд. Тавре шоњидони њол маълумот медињанд, дар асл њарду љавон гуноњи чандон вазнин содир накардаанд, вале вазъияти ташвишовари назди масљид, ки дањњо њазор нафар ба намозгузорї омадаанд ва шиорпартоињои бемавќеъи намозгузорон боиси шиддати ташаннуљ гардид. Бењтар аст, ки дар чунин њолатњо барои тањти назорат гирифтани вазъият, љамъшудагон тањаммулпазирї ва кормандони низомї эњтиёткориро пеша кунанд. Ба њар њол, ба ду нафар зодаи Ингушистон Магомед Точиев ва Адам Осканов то 5 сол мањбас пешбинї шудааст.
ЌАСДИ ТЕРРОР ДАР ГРОЗНИЙ ПЕШГИРЇ ШУД
Р
ЎЗИ якшанбе пулиси шањри Грозний як нафар террористро дар наздикии толори консертии хиёбони Исоев хеле дуртар аз љойи љамъомади мардум нигоњ доштанд. Мутаассифона, ў дастгоњи маводи таркандаро ба кор дароварда, баробари худ 5 нафар пулисро ќурбон кард, боз 12 тани дигар захм бардоштанд. Террорист Опти Мударови 19-сола будааст. Сарвари Чеченистон Рамзан Ќодиров изњор намуд, ки террорист мутааллиќи ягон нерў нест ва бо онњо "танњо забони зўрї ба кор меояд". Ба кормандони ба њалокатрасидаи пулис, ки бар ивази љони худ марги дањњо нафарро пешгирї намуданд, мукофоти давлатї дода мешавад.
Љ.ЌУДДУС
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Б
ОИСИ сарфарозист, ки тайи солњои охири соњибистиќлолии Тољикистон як зумра олимону сиёсатшиносоне ба камол расиданд, ки новобаста аз мушкил будани њалли проблемањои пургирењу ихтилофнок ба тадќиќоти онњо камар бастаанд. Њаќ ба љониби муаллиф аст, ки менависад: "Идеология ва проблемањои идеологї яке аз масъалањои мураккаб ва бањсноки илмист, зеро онњо зуњурот, робита, муносибатњои бевоситаю бавоситаи ашёро дар њаёти воќеї, дар амалия инъикос менамояд". Муаллиф чун љомеашиноси соњибтаљриба ва мутахассиси варзидаи риштаи идеологї менависад, ки роњандозии фронти идеологї зиёиёнанд, ки онњоро сарвари мамлакат, муњтарам Эмомалї Рањмон "хазинаи тиллої" ва ё "чашми бедори миллат" бањогузорї карда буданд. Муаллиф аз гузаштаи дуродури таърихи башар ёдовар шуда, бо санаду далелњои муътамад ба исбот расондааст, ки дар њама гуна давру замон паси парчаму шиорњои љолиби сиёсї манфиатњои иќтисодї ва арзишњои иљтимої дар шакли дидгоњњои сиёсї пешкаш шуда, дар партави он ба љомеа "роњњои њаётї ва воќеї" пешнињод мегардад. Аз муњтавои навиштањои муаллиф бармеояд, ки ањли зиё, аз љумла омўзгорон чун машъалафрўзони љањони маънавї билкул ќодиранд, ки љавононро аз љараёнњои тундгарою ифротї ва бегонаю хатарнок рањої бахшида, онњоро ба роњи рост, донишу касбомўзї њидоят намоянд. Бо чунин таманниёт сарвари кишвар њам зимни суханрониашон дар Рўзи Дониш гуфта буданд: "Вазифаи асосии муаллим дар баробари омўзонидани илму дониш, ин чунин омўзонидани адаб ва њидояту рањнамоии онњо ба роњи рост мебошад". Муаллиф хонандаро таъкид намудааст, ки пойдории давлат ва баќою њастии миллат илман ва њаётан асоснок будан аз раќобатпазирии идеология нисбати ѓояњо, аќидањо, таълимотњои сиёсии дигар сахт вобастагї дорад.
11
КИТОБИЁТ
РАЊНАМОИ МАСОИЛИ СИЁСЇ ВА ВАТАНДОРЇ Мо њамагон шоњиди онем, ки имрўз дар тамоми гўшаю канори олам низоъњои ќавмию мазњабї, ихтилофоти байни миллатњо ављ гирифта, инсоният ба марњалаи нави муноќишањои сиёсии сатњи љањонї ворид шудааст, ки берун омадан аз он иттињоди ќавму миллатњоро таќозо дорад. Фољиаи талхи тољикон дар оѓози расидан ба соњибистиќлолї дар ибтидои солњои 90-уми асри гузашта ва сарнавишти фољиабори як ќатор кишварњои дигар, аз љумла вазъи кунунии љумњурии соњибистиќлоли Украина кулли халќу миллатњои оламро водор ва њушдор месозад, ки њамеша зиракию њассосї, эњтирому вањдати миллї ва њамдигарфањмиро пос доранд ва таќвият бахшанд. Дар њошияи ин гуфтањо ба дасти чоп расидани китоби баландарзишеро тањти унвони "Идеология ва манфиати миллї", ки ба ќалами донишманди варзида, доктори илмњои сиёсатшиносї, профессор С. Ятимов тааллуќ дорад, табрик мебояд гуфт, зеро он сариваќтї, талаби замон ва айни муддаост. Муаллиф возењу сањењ иброз медорад, ки бидуни аќидаи баъзе олимон идеология воќеан аз замони ќадим вуљуд дорад. Муаллиф менависад: "дар он љое, ки манфиат њаст, он љо идеология пайдо мешавад ва дар он љое, ки идеология њаст, он љо манфиат вуљуд дорад"… Баъдан муаллиф оиди идеологияи илмї андешаронї намуда, бо ќатъият мегўяд: "Албатта, вуљуд дорад, ба шарте, ки он илмї ва объективона бошад", яъне муаллиф нишонањои идеологияи илмиро дар объективият, пуррагї, њаќиќат ва системанокии ѓояњо ва мафњумњо мебинад. Пас, бори дигар тасдиќ мегардад, ки идеологияи сиёсї агар хусусияти илмї дошта бошад, метавонад ба манфиати давлат ва миллат хизмат намояд. Муаллифи асар ба истилоњи "манфиати миллї" ва таърихи пайдоиши он равшанї андохта, иброз медорад, ки истилоњи "манфиати миллї" аз замонњои ќадим маълум буд. Онро њанўз олими юнонї Фукидид бо маќсади ба вањдату муттањидї овардани давлатњои замонаш- Афина ва Спарта истифода бурда будааст. Муаллиф зимни тафсири ин истилоњ менависад, ки
ин омилест, ки метавонад мардумро ба њам орад ва муттањид созад. Бояд гуфт, ки ин истилоњ баъдан дар арсаи байналмиллалї хеле маъмул гардид. Муаллиф менависад: "манфиати миллї: ин худ муњофизаткунї, мустаќилият, соњибихтиёрї, тамомияти арзї, амнияти мудофиавї ва иќтисодї аст". Боиси дастгирист, ки асар дар рўњияи баланди ватандўстї, гуманизм, эњтироми ќавму миллатњои олам иншо шуда, хонандаро ба дўст доштани Ватан, худогоњию худшиносї, зиракии сиёсї, њувияти миллї, њифзи марзу бум, тамомияти арзї, амнияти кишвар ва пешбурди иќтисодиёту илму фарњанги миллї даъвату њидоят менамояд. Муаллиф чун љомеашинос ва коршиноси сиёсї ба љанбаи байналмилалии идеология ва манфиати миллї изњори аќида намуда, аз љумла чунин менигорад: "барои њар як миллат он њолатеро метавон фољиабор њисобид, ваќте ки манфиатњои бозингарони минтаќавї ва ё ге опол итик ї бо маќ садњ ои ѓаразноки шахсиятњо ва гурўњњои дохилидавлатї мувофиќ ома да, ох иринњо мекўш анд манфиатњои нопок ва худхоњонаш онро њамч ун о рмонњои
ми ллї вонамуд со занд ". Рўйдодхои фољиабори охирхои асри гузашта ва воќеањои сиёсии имрўза далели равшани навиштањои муаллифанд. Таљрибаи ѓании сиёсї ба муаллиф даст додааст, ки нисбати бозињои сиёсии идеологњои Ѓарб дар мавриди дар љањолату торикї нигоњ доштани мардуми кишварњои Шарќ, алалхусус мамлакатњои мусулмоннишин фикрњои бикр ва љолибро пешнињод намояд. Муаллиф дуруст ќайд менамояд, ки Ѓарб дар ин роњ миллиардњо доллари амрикоиро дареѓ намедорад ва дар ин кор аслан ба шарикони њамфикри давлатњои миллї такя менамоянд. Дар њошияи ин навиштањои муаллиф месазад гуфт, ки зуњури чунин идеологияњои нави вањњобизм, салафизм, тањриризм, толибизм ва ѓайрањо мањз аз "шарофат"- и фаъолияти чунин тарѓибгарони Ѓарб ва зархаридони дохилї мебошад, ки њадафи онњо бадномсозии ислом ва пайравони ин дини муќаддас аст. Муаллиф дар љараёни тадќиќот ба чунин хулоса расидааст, ки идеология мањз дар асри Х1Х ба нуќтаи камолоти хеш расид ва набардњои шадиди идеологї дар замони ба ќудрат расидани
ЧАРО ЭЛИТАЊОИ МО АЗ КИТОБ ДУРАНД? Дуюм ва сеюми октябри соли равон дар бинои Муассисаи давлатии "Наврўзгоњи пойтахт" Намоишгоњи чањоруми байналхалќии китоби Душанбе баргузор гардид. Дар љараёни он ширкатдорони намоишгоњ аз хориљи кишвар ва ањли фарњанги кишвари мо њузур доштанд.
Р
ЎНАМОИИ як ќатор китобњои тозанашр аз ќисматњои асосии намоишгоњ буд. Дар рафти он китобњои тозанашре аз ќабили "Вањдати миллї: Китобнома" (Китобхонаи миллии Тољикистон), "Наќби Данѓара" (Љўра Бобоев), китоби нави интишоро-
ти "Гулбарг"-и Љумњурии исломии Эрон, "Абдурањмони Љомї-адиб ва мутафаккири номї" (Аълохон Афсањзод) ва ѓайрањо муаррифї ва рўнамої шуданд. Вохўрї бо адибон низ яке аз самтњои чорабинї буд. Дар љараёни он адибони номвари кишвар ширкат варзиданд. Дар намоишгоњ китобњои тозанашри нашриётњои Њиндустон, Туркиё, Ќирѓизистон, Эрон, Афѓонистон ва Тољикистонро ба намоиш гузоштанд. Таваљљуњи иштирокдоронро беш аз њама китобњои интишороти Эрон ва Афѓонистон љалб мекарданд. Сабаби ин шояд њамзабонї ва њамфарњангии мо бо мардуми ин кишварњо бошад. Тамошогарон бештар ба китобњои бадеиву таърихї майл доштанд. Китобњои тозанашри на-
шриёти "Адиб", "Ирфон", "Маориф" ва дигар нашриёти Тољикистон низ ба намоиш гузошта шуда буданд. Китобњои њар кишвари иштирокдор тарѓибгар ва ойинаи тамомнамои илму фарњанг ва адабиёти онњо буданд. Китоб василае буд, ки фазои маънавї ва таърихи он кишварњоро дар намоишгоњ аён мекард. Метавон гуфт, ки намоишгоњи мазкур бо фазои фарњангиву маънавии худ ба иди китоб табдил ёфта буд. Бештари иштирокдорони онро адибон ва фарњангиён ташкил медоданд. Дар миёни онњо хонандагони мактаб ва донишљўён низ дида мешуданд, аммо шумораи онњо чандон зиёд набуд. Мо, ки дар рўзи аввали намоишгоњ ширкат доштем, ростї, аз баъзе мушоњидањои худ ба њайрат омадем. Дар на-
моишгоњ ба љуз чанд хонандаву донишљў ва ањли китоб таќрибан намояндагони дигар соњањо дида намешуданд. Мо ба њайрат омадем, ки чаро масалан, вакилон, мансабдорон ва дигар ходимони давлатї дар намоишгоњ њузур надоштанд. Намоишгоњ гурўњи мањдудтари китобдўстонро фаро мегирифт. Магар нухбагон ё ба ќавле элитањои муњтарами мо аз серкорї ваќт наёфтанд, ки ба намоишгоњи китоб оянд? Гузашта аз ин, чорабинии мазкур бояд дар сатњи баландтар доир мегардид ва бояд мардум-онњое, ки китобхонанд, дар он ширкат меварзиданд. Аз тарафи дигар ба ин восита мењри китобхониро ба дили љомеа то андозае бедор кардан мумкин буд. Аммо афсўс, ки чорабинї дар доираи мањдудтар баргузор гардид.
идеологияи коммунистї ба вуќўъ пайваст. Таърих гувоњ аст, ки њама гуна ѓояњо, таълимотњо ва идеологияњо бо мурури замон аз дилу дидањо зудуда мегарданд ва аз сањнаи сиёсї берун мераванд .Муаллиф нисбати ин дидгоњ менависад, "њатто пешќадамтарин дидгоњ (таълимот) дар сурати риоя накардани њадди муќарраршуда метавонад ба љањон бинии ифротї табдил ёбад". Андешањои муаллиф нисбати ањли зиё-хазинаи тиллоии миллат хеле эњтиромомез аст. Онњоро муаллиф офарандагони идеяњо, шахсиятњои ѓайриоддї номидааст ва лањзаи љолиберо аз зиндагиномаи Нютон овардааст, ки он чунин аст: "боре субњгоњон Нютон ба фикр ѓўтавар шуд ва пагоњии дигар ўро дар њамон њолати дирўза пайдо карданд. Ў бошад, пай набурда буд, ки як шабонарўз гузаштааст". Муаллиф ба наќши зиёї дар низоми сиёсии мамлакат бањои баланд дода, онњоро машъали фурўзони илм ва маърифати мардуми оддї номидааст. Хулласи калом, асари тозанашри сиёсатшиноси варзидаи тољик С.Ятимов воситаи назариявист, ки он метавонад дар худогоњии сиёсї, худшиносї ва њуввияти миллии мардум, алалхусус наврасону љавонон наќши босазо бозад.
С. ГУЛОВ, М.БОБОХОНОВ, профессорони Донишгоњи Аграрии Тољикистон Китобњои љолибу хондании зиёде дар намоишгоњ гузошта шуда буданд, ки бо нархи арзон ва њатто чун туњфа онњоро ба даст овардан мумкин буд, аммо муштариён камшумор буданд. Воќеан, имрўз мо ба ѓизои маънавї эњтиёљи зиёд дорем. Аз дунболи моддиёт давидан моро аз зиндагии маънавї дур кардааст. Агар моро ба маъаракае даъват кунанд, чорхез медавем. Аммо агар ба мо ѓизои маънавиро пешкаш кунанд, рўй мегардонем. Ин воќеияти талху асафбор далели он аст, ки имрўз мо бо моддиёт пайванд ва аз маънавиёт људо гаштаем. Ваќти он расидааст, ки дар радифи идњои дигар Иди китоб низ ба таври густурда дар кишварамон љашн гирифта шавад. Шояд ба ин васила ба зиндагии маънавї гузаштани љомеаи мо имконпазир гардад?
Т. ХАЛИЛОВ
12
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
БУЗУРГДОШТ
КИТОБ ТАРБИЯТГАР ВА ПАЙВАНДГАРИ МИЛЛАТЊОСТ (АЗ ЧАЊОРУМИН НАМОИШГОЊИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ КИТОБИ ДУШАНБЕ) Соли чањорум аст, ки бо ибтикори Њукумати Љумњурии Тољикистон дар пойтахти кишварамон-шањри Душанбе Намоишгоњи байналмилалии китоб бо ширкати ноширони ватанї ва хориљї тањти унвони "Китоб ва њамгироии арзишњои умумибашарї" баргузор мегардад. Намоишгоњи чањоруми имсола рўзњои 2-3 октябри соли равон дар маљмааи "Наврўзгоњи пойтахт" ифтитоњ ёфт. Вазири фарњанги Љумњурии Тољикистон Шамсиддин Орумбекзода њангоми ифтитоњи ин чорабинии пурањамияти сатњи байналмилалї, бо хушнудї ва ифтихор иброз дошт,
ки намоишгоњи њамасолаи китоб дар пойтахти давлати тољикон-шањри зебою озодаи Душанбе пайвандгари ќалбњои ноширони ватанї бо њамкасбони хориљиашон гаштааст. Њукумати Љумњурии Тољикистон барои дар сатњи хеле баланд доир гаридани ин њамоиши бузурги фарњангї њамасола шароити мусоидро фароњам меоварад ва бовар аст, ки мулоќоту дидорбинї ва табодули таљриба имкони њамасола ба маъраз гузоштани китобњоро дар чунин намоишгоњи бузурги фарњангї боз њам бењтару хубтар фароњам меорад.
НТИХОБИ макони баргузории чањорумин Намоишгоњ и байналмилалии китоб-маљмааи "Наврўзгоњи пойтахт", ки дар канори рўдхонаи Душанбе тайи солњои охир ба мањалли хеле зебою сарсабз табдил ёфтааст, барои сокинони шањр ва мењмонони хориљї хеле писанд афтод. Дар намоишгоњи имсола 59 муассисаи нашриявии ватанї ва 23 интишороти хориљї ширкати фаъол доштанд. Намояндагони ноширон аз нуњ мамлакати хориљї-Иёлоти Муттањидаи Амрико, Федератсияи Русия, Чин, Ќазоќистон, Њиндустон, Покистон, Афѓонистон, Эрон ва Туркия мањсулоти чопии хешро ба маъраз гузошта, аз љониби мењмонон ва онњое, ки тайи ду рўз ба Намоишгоњ ташриф оварданд, истиќболи гарм ёфт. Ба ноширони ватанї ва хориљї дар толори барњавои "Наврўзгоњи пойтахт" беш аз чил ѓурфаи китоб пешкаш гардида буд. Бояд тазаккур дод, ки баргузории њамасолаи чунин Намоишгоњи байналмилалии бузурги китоб дар пойтахти Ватанамон, пеш аз њама, ноширони кишварамонро барои нашри китобу мањсулоти дигари типографї љавобгўй ба сатњи байналмилалї хеле њам њавасманд намудааст. Бо дастгирии Њукумати Љумњурии Тољикистон сол то сол теъдоди нашрияву чопхонањои давлатї ва хусусї дар њоли афзоиш мебошад. Боиси хушнудист, ки муассисањои нашриявии давлатии "Адиб", "Ирфон", "Адабиёти бачагона", КВД МТН «Шарќи Озод» ва "Маориф" ба намоишгоњи байналмилалии китоби имсола беш аз 100 то 600 номгўй китобњои тозанашрро пешкаш намуданд. Дар рўзи аввали чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе дар ѓурфањои муљањњаз беш аз 31 њазор нусха китобу маљалла ва мањсулоти чопии ноширони тољик ва хориљ пешкаши дўстдорони китоб гардонда шуд. Дар давоми ду рўз бошад, беш аз шаш њазор одамон аз чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоб дидан намуданд. Директори дирексияи Намоишгоњи байналмилалии китоб дар шањри Ду шанбе Наљмиддин Зайниддинов иброз медорад, ки намоиши имсолаи ки-
Мо ба намоишгоњ мањсули зањматамонро пешкаш гардондем, зиёд њам набошад, љавобгў ба талаботи рўз мебошад. Аз намоишгоњ як љањон тааасурот бардоштам ва ба намоишгоњи соли оянда бо туњфањои арзанда хоњем омад. Дар намоишгоњи имсола ширкати ноширони њамзабону њ амфарњ анги мо аз Љумњурињои Ис ломии Эрон ва Афѓ онис тон нисбати солњои пешин чашмрас буд. Интишороти "Гулбарг", "Алмаї", "Алњудо", "Наврўз" ва "Намоишгоњи байналмилалии китоби Тењрон" осори ба тозагї нашршударо пешкаши њаводорони китоб намуданд. Раиси муассисаи нашриявии "Алмаї" (шањри Тењрон) Оминаи Оњангар зимни суњбат гуфт, ки ба чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоб 20 љилд осори тозанашрро пешкаш кардаанд. Ў аз таассуроти бардоштааш хеле хурсанд мебошад ва мегўяд, ки Љумњурии Тољикистон барои тарѓиб ва ошноии китоб иќдоми шоистаро роњандозї карда ва дар баробари дигар хориљињо ноширони се кишвари њамзабонро гирди њам овардааст. Ман мебинам, ки ноширони тољикам дар нашри осори адибони классикамон чї гомњои устувор бардошта ва адабиёти кўдак њам бо тарњи зебо ва љаззобияти хос дастраси насли наврас ва мардум шудааст. Ман ба њайси як адиби эронию њамзабон ва дўстдори Тољикистон таманнои онро дорам, ки Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе боз њам шуњратёр шавад ва кулли љањон дар он ширкат намоянд. Интишороти "Амирї" ва "Сирољ" дар Афѓонистон муассисањои пурнуфузи нашриявии хусусї ба шумор мераванд. Солњои охир аз љониби ноширони он барои тањкими равобитии фарњангї бо Тољикистон якчанд китобњои шоирону нависандагони мо бо хатти арабиасос ба нашр расидааст. Дар чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе бори нахуст яке аз куњантарин интишороти Љу мњ урии Исломии Афѓонистон"Байњаќї" ширкат намуд. Раиси он Файзулл оњ М у њт о љ рўзномангор,
И
тоб дар чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоб фарогир ва пурвусъат буд. Иштироки ноширони нуњ кишвари хориљї баёнгари он аст, ки обрўйи кишвари мо дар сатњи байналмилалї сол то сол боло меравад. Ифтихор аз он дорем, ки Президенти муњтарами Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон дар њар як мулоќоти солонаашон бо ањли зиё ба нашру тарѓиби китоб таъкид менамоянд ва аз фонди президентї барои чопи осори шоирону нависандагони кишвар маблаѓи калон њам људо месозанд. Боисти хурсандї аст, ки имсол теъдоди ноширони ватанї њам дар намоишгоњ ба маротиб афзуд. Аз вилоятњои Суѓду Хатлон ноширон ширкати фаъолона намуда, ин баёнгари он аст, ки мардуми мо њарчї бештар рў ба китоб оварда ва онњое, ки ба намоишгоњ ташриф оварданд, таваљљуњашон ба мањсулоти чопии нашрияњои давлатию хусус ї, ба монанди "Адиб", "Ирфон", "Адабиёти бачагона", "Маориф", "Шарќи озод", "Сарредаксияи илмии энсиклопедияи тољик", "Хуросон"-и шањри Хуљанд, "Бухоро", "Нур-принт", "Бебок", "Истиќбол" ва дањњо дигарон бештар буд. Албатта, ташрифовардагон аз намоишгоњ китобњои маќбулу писандашонро бо нархњои арзон харидорї намуданд. Чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе бори дигар нишон дод, ки кишварњои дуру наздики хориљ љињати ширкат дар он њавасмад буда, ин моро боз њам вазифадор месозад, ки солњои минбаъда барои дар сатњи хеле баландтар доир сохтани чунин чорабинии байналмилалї кўшиши зиёд ба харљ дињем. -Ман аз он ифтихормандам, ки дар пойтахти давлати тољиконшањри зебои Душанбе чунин чорабинии муњими сиёсї ва фарњ ангї-чањ ору мин Намоишгоњи байналмилалии китоб мегузарад,-иброз медорад намояндаи ширкати полиграфии "Хуросон"-и шањри Хуљанд Мухтор Њасанов,-бо ифтитоњ ёфтани маљмааи нави ноширотї дар маркази вилояти Суѓд, чопи китобу маљалла ва рўзномањо ба стандарти байналмилалї роњандозї гардид. Дастгоњњои чопии мо аз Олмон харида шуда, хеле сермањсуланд ва мањсулоти мо писанди муштариён њам мебошад.
адибу муњаќќик ва ношир мегўяд, ки ширкати мо дар ин намоишгоњи байналмилалии китоб дар ќатори муаррифии мањсулоти чопї барои мо табодули таљриба ва омўзанда мањсуб меёбад. Мо аз дастовардњои Љумњурии Тољикистон бо сарварии Эмомалї Рањмон бобати таваљљуњи њамарўзаашон ба фарњанг ва тарѓиби китоб дар айёми селоби љањонишавї ифтихор дорем. Хурсандии мо боз аз он аст, ки тољикон фарњанги куњани муштаркамонро бобати интишори китоб њифз карда ва дар ин масир дар Осиёи Марказї намуна ба шумор мераванд. Бояд арз намоям, ки мо дар чањорчўбаи фарњангие, ки миёни кишварњоямон барќарор аст, метавонем њамкорињоямонро дар бахши нашри китоби муштарак боз њам вусъат бахшем. Интишороти "Байњаќї" хеле ќадима аст ва мо осори зиёдеро ба нашр расондаем, ки њанўз дастраси хонандагони тољик нест ва ошноии тољикон бо он аз ањамият холї набуда. Соли љорї 600-солагии Мавлоно Абдурањмони Љомї, ки шоиру мутафаккири бузурги форсизбонон аст, дар Тољикистон таљлил мегардад. Мо тайи солњои гуногун дар бораи Мавлоно Абдурањмони Љомї тањќиќоти зиёди адабиётшиносонамонро ба нашр расондаем. Китобњои зиёде дар бораи Мавлоно Љалолиддини Балхї, Мирзо Абдулќодири Бедил, Носири Хусрави Ќубодиёнї, Сайидои Насафї, шоирони се дањаи Бухорою Самарќанд, устод Садриддин Айнї ва чанде дигарон ба нашр расидаанд, ки месазад тољикони Хуросони ќадим њам дар бораи ин китобњо огоњии комил дошта бошанд. Ман ба дастарандаркорони ин намоишгоњи хеле пуршукўњу зебо барори кор мехоњам ва аз Худованд таманнои онро дорам, ки Љумњурии Тољикистон сарсабзу нерумандтар гардад ва мардумаш ѓановати фарњангии ќадимро мисли гавњараки чашм њифз намояд. - Мо ба Намоишгоњи байналмилалии китоб, ки соли чорум аст дар шањри Душанбе баргузор мегардад,-мегўяд намояндаи "Россотрудничество" дар Тољикистон Владислав Олегович Курнушко,- бо дастовези диданї омада ва ширкати фаъолона дорем.- Муассисаи мо дар пойтахти Тољикистон маркази илм ва фарњанги Иттињоди Давлатњои Мустаќилро намояндагї менамояд. Албатта, бо дасти холї не, дар ѓурфаамон 160 номгўй китобро ба маърази дўстдорони ганљи маънавї гузоштаем, ки мавриди таваљљуњи алоќамандон ќарор гирифтааст. Пре-
зиденти Љумњурии Тољикистон муњтарам Эмомалї Рањмон ба густариши њамкорї бо кишварњои ИДМ таваљљуњи зиёд доранд, бахусус бо Федератсия Русия дар бахши илму фарњанг сол то сол корњои босамар анљом меёбанд. Мо дар як муддати кўтоњ як теъдод китобњои гуногунро ба китобхонањои мактабњои шањри Душанбе чун туњфа расондем ва кўшиши мо дар таъмини китобњои бадеї ва таълимї хеле зиёд аст. Мо хурсандем, ки тољикон забони русиро забони муоширати дуюм ќарор додаанд ва ягон мењмон аз кишварњои собиќ Итти њ оди Шўравї худро дар ин љо бегона эњсос намекунад, зеро њама забони русиро хуб медонанд. Ман бо як љањон хурсандї иброз медорам, ки ба таърихи 17-19 декабри соли равон дар шањри зебои Душанбе Рўзњои шањри бостонии Санкт-Петербург ифтитоњ меёбад ва як бахши муњими ин дидорбинї туњфаи китобу мањсулоти ноширони соњили рўди Нева хоњад буд. Бояд арз намоям, ки намоишгоњи навбатї дар сатњи хеле баланд ва љолиб доир шуд. Дар пањлўи ѓурфаи мо ноширони Туркия ва Њиндустон китобњои хешро ба маъраз гузоштаанд. Бинед, ки ба гўши мову шумо гўйишњои мухталиф мерасад. Ин, албатта, аз обрўйи баланди Тољикистон дар минтаќа ва љањон башорат медињад. Таманнои онро дорам, ки соли оянда ноширон аз кишварњои њавзаи Кафќоз њам ширкат варзанд ва шуњрати Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе боз њам оламгир шавад ва ман ба ин бовар дорам. Мадњуреш Бњат-намояндаи ѓурфаи китоб аз Њиндустон иброз медорад, ки дўстдорони китоб ба 109 номгўй китобе, ки ба маъраз гузоштаанд, таваљљуњи зиёд доштанд. Ин китобњои бадеї, илмї ва сиёсї буда, солњои гуногун дар Њиндустон ба нашр расидаанд. Дар кишвари мо њамасола китобњои зиёде ба забонњои гуногун ба чоп мерасанд ва барои ошної бо осори ба чопрасида њатман нусхаи китобњо ба забони инглисї ба нашр мерасад. Ман дида истодаам, ки дар Тољикистон чопи китобу маљалла ва дигар мањсулоти чопї хеле афзоиш ёфтааст ва сифати чопи онњо љавобгў ба стандартњои байналмилалї њам мебошад. Њиндустону Тољикистон, ки риштањои ќадими дўстї доранд, метавонанд дар самти њамгироии фарњангї, бахусус чопи китобњо њамкории густурда дошта бошанд. Кишвари мо дар чопи китоб пешрафта мањсуб меёбад ва мо технологияи хеле пешрафтаи чопиро дар ихтиёр дорем. Ба ростї, ман ва њамкасбонам аз иштирок дар њамоиши ноширони љањон, ки тавассути чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоб дар шањри зебои Душанберо баргузор гардид, хеле ба ваљд омадем ва ба Њукумати Љумњуриии Тољикистон барои чунин иќдоми шоиста дар ба њам овардани ноширон ва тарѓиби китоб ва арзишњои фарњангию маънавї арзи сипос менамоем.
Бурњон САЛМОНОВ, роњбари Маркази матбуоти чањорумин Намоишгоњи байналмилалии китоби Душанбе
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
10-ОКТЯБР - РЎЗИ ФАЛАК
Пажўњиши фалак
дар Тољикистон
13 нахустин ифодаи ин жанр аст, яъне шакли ќадимтарини фалак аст ва дар пайдоиш ва ташаккули дигар намудњои фалак наќши муассир дорад". Ин намуди фалак ба тариќи димоѓ иљро мешавад. Гоњо онро "фалаки димоѓї" низ мегўянд. Тавре, ки Д. Холов иброз медорад: "Усулан фалак яктост. Он таќсимнашаванда аст ва рукнњои фалак дар мусиќии мардуми олам мушоњида мешавад. Дар куњистони тољик рукнњои зиёди онро ба
Яке аз пањлуњои муњими сиёсати давлати соњибистиќлоли Тољикистон ин рушду нумўи фарњанги миллї ва шинос намудани љањониён бо дастовардњои санъати тољик мебошад. Њар як халќ дар даврањои муайяни таърихї бо дастовардњои фарњангии хеш ба тамаддуни умумибашарї сањмгузорї намудааст ва халќи тољик низ дар ин љода наќши сазовор дорад.
Т
АЪСИРИ мутаќобилаи фарњанги тамаддунњо боиси ба вуљуд омадани фарњанги тамаддуни умумибашарї гардидааст. Тазаккур бояд дод, ки ягон фарњанги миллї мустаќиман ё орї аз њама гуна таъсири беруна рушду нумўъ карда наметавонад. Барои ташаккулу такомули он сарчашмањои муайяни дохиливу берунї мусоидат менамоянд. Барои њифз ва мавриди таваљљуњи хоса ќарор додани мероси фарњанги ѓайримоддї аз љониби ЮНЕСКО Конвенсия (2003) ќабул шудааст. Маќсади асосии он нигањдошт, эњтиром, љалби таваљљуњи мардум ва њамкории байналмилалї барои мусоидат дар самти њифзи ин мерос буда, самтњои он муќаррар гардидааст. Инњо эљодиёти дањонакии халќ, санъати иљрокунандагї, анъанањо ва њунарњои мардумї мебошанд. Мусиќии мардумї њамчун фолклори мусиќї эљодиёти халќ буда, асосан дар намуди шифоњї аз насл ба насл меояд. Азбаски мусиќии мардумї дар њамаи форматсияњои таърихї-љамъиятї (њам шифоњї ва њам хаттї) вуљуд дошт, онро њамчун ќисми таркибии эљодиёти халќ ва решаи санъати мусиќї бањогузорї намудан лозим аст. Мусиќии суннатии тољик, ки дар худ њам мусиќии этнографї ва њам жанрњои гуногуни мусиќии касбиро (аз ќабили Шашмаќом ва Фалак) фаро мегирад, таърихи хеле ќадима дорад. Фалак љузъи ќавии фарњанги тољикон буда, чун жанри мусиќии суннатї аз замонњои хеле куњан вуљуд дошт ва бо мурури замон такомул ёфта, хусусиятњои тоза касб намудааст. Мо ба он њамчун ба жанр назар дўхта, аз рўи мазмуни абёти фалакї ва мусиќии дилангези он маънои сарнавишти носозгори умрро дарк менамоем. Танњо хусусиятњои шевањои иљрои мањалњои гуногун дар матни сурудњои фалак зиёд ба назар мерасад ва матни сурудњо вобаста ба хусусиятњои фонотекии тарзи гўиши гуногун таркиб ёфтаанд. Дар "Шашмаќом" матни сурудањо дар ќолаби забони адабии китобї ифода шудаанд. Фалак дар Афѓонистон бо номњои чорбайтї, сангардї, кўчабоѓї, шамолї ва шимолї маълуму маъруф мебошад. Дар Эрон бошад, фалак бо номњои "фарёд", "фироќї", "чорпорї", "каллафарёд" машњур аст. Аз ин таќсимоти фалак аз рўи моњият ва мавќеи иљроиш маълум мешавад, ки агар фалак дар Эрон аз рўи моњияти аслї, хусусиятњои фардї ва мањаллу тарзи иљро људо шаванд, пас фалаки То-
љикистон танњо аз рўи мањалли иљро табаќабандї шудааст. Дар њаќиќат то солњои 20 - уми садаи ХХ фалак дар њудуди њозираи Тољикистон, Эрон ва Афѓонистон дар њамбастагї рушд менамуд. Аз ин рў, дар матн ва мусиќии он баъзе њамоњангињо мушоњида мешавад. Дар даврони Шўравї бошад, бо баста шудани марзњо ва канда шудани робитањо, жанри фалак дар ин кишварњо роњи мустаќилонаро пеш гирифт. Дар давраи шўравї пажуњиши ин жанри бењамтои њунари суннатї кам сурат мегирифт ва муносибат нисбати арзишњои мардумї низ ба ќадри кофї набуд. Зеро тадќиќотњои илмии он давра нисбати фарњанги мардумї норавшан буда, љои онро тарѓиби фарњанги сиёсї, ба истилоњ "фарњанги советї" гирифта буд. Истиќлолият ба арзишњои мардумї, хусусан ба Шашмаќому Фалак арљгузорї намуд. Дар ин љода пажуњиши онњоро низ яке аз масъалаи муњимтарини илмњои санъатшиносии муосир мањсуб донист. Айни њол, таваљљуњ ба Фалак чун намунаи њунари волои мардумї афзудааст. Имрўз тозатарин пажуњиши даврони истиќлол оид ба фалак асари илмии доктори илмњои мусиќишиносї Фароѓат Азизї ("Маком и фалак как явление профессионального традиционного музыкального творчества таджиков" (Душанбе, 2009) мебошад. Ф. Азизї чун олими нуќтасанљ, асари якканигошти худро ба ду зуњуроти бузурги мусиќии суннатї: маќом ва фалак бахшидааст. Асари мазкур пажуњиши хеле васеъро дар боби муносибат ва маќому манзалати "Фалак"-у "Шашмаќом" дар бар мегирад. Муњаќќиќ ба Шашмаќом чун намунаи мусиќии эљодию анъанавии миллї таваљљуњ намуда, онро њамчун ќуллаи баландтарини мусиќии суннатии тољикон ќаламдод менамояд. Фалак бошад, аз назари Ф.Азизї зуњуроти олии мусиќии суннатї ва эљодии мардуми кўњистон буда, "маќому манзалати фалак дар мусиќии тољикони куњистон баробар ба ањамияти маќом дар њаёти мусиќии тољикони водинишин мебошад". Хусусиятњои шевањои иљроии мањалњои гуногун дар матни сурудњои фалак зиёд ба назар мерасад ва матни онњо вобаста ба хусусиятњои фонотекии тарзи гўиши гуногун таркиб ёфтаанд. Њамчунин, Ф.Азизї дар эљодиёти дањонакии халќњои Тољикистон, Афѓонистон, Эрон хусусиятњои фалакро ошкор месозад ва њатто ин хусусиятњоро дар эљодиёти мардуми курд пайдо мекунад. Композитори зиндаёд Талабхўља
Сатторов решањои Фалак ва пайдоиши онро аз анъанањои аљдодии ќадимаи мо, аз замони Зардушт ва ватани онро Осиёи Миёна медонад. Т. Сатторов наътро њам яке аз равияњои фалак номида, тарзњои иљрои онро дар Тољикистон ва дигар кишварњои форсизабон, њамчун як намуди ташаккулёфтаи ин жанри суннатї мењисобад. Баъзе хусусиятњои фалакро Т. Сатторов дар тасаввуф ва љараёнњои он љустуљў менамояд. Ба андешаи ў умумият дар байни фалак ва яке аз суннатњои тасаввуф - "Самоъ" аст. "Самоъ" дар тасаввуф њолати шавќу завќи суфиёнро њангоми хондани суруд мегўянд, ки пайваста ба суруду мусиќї ва раќс сурат мегирад. Самоъ воситаи муњимтарини ба ваљд овардан ва бехуд намудани суфиён мебошад. Њар дуи онњо њам дорои силсилаи муайян мебошанд. Намуди дигари фалакро мухаќќиќ Тољигул Исроилова дар маќолаи худ "Наќши занон дар рушди анъаноти иљроию эљодии Фалак" ба риштаи пажўњиш кашидааст. Ў кўшидааст, ки маќоми занонро дар рушду такомули фалак нишон дода, дар навбати худ фалаки занонаро аз фалаки мардона аз љињати мавзўъ људо намояд: "Агар дар фалаки мардњо бештар мавзўи фалсафию ишќї, сўзу гудози ошиќи ноком, људої, ѓарибї ба назар расад, дар фалаки занон зиндагии вазнин, сахтию нокомии занон, эътироз аз замона, орзуи бахти фарзандон таљассум ёфтаанд". Дар мавриди "фалаки даштї", яъне тањдия (тањи дења) аз нигоњи занон ќайд намудааст, ки "аз дил нидо мебарояд, нидои дил. Яъне дил, ки аз ѓам пур шуд, мехоњї онро аз дил барорї". Инсоният дар њолати ољизї маљбур мешавад, ки гирењњои зиндагии пурандўњи худро боз кушояд ва онро чун алам аз дили худ берун намуда, сўи Фалак яъне ба Худо мурољиат намояд. Њамин гуна вазъи носозгори ќисмат боиси ба вуљуд омадани рубоињои нав мегардад. Бисёр њунармандон кўшиш доранд, ки ба оњанги фалак, ба љои рубоиёти халќї матнњо аз ѓазалу рубоињои шоирони классикї ворид намоянд. Ин анъана метавонад ба он оварда расонад, ки дар оянда "Фалак" мукаммалтар ва касбитар шавад. Њунарманди шинохта Давлатманд Холов намуди дигари фалак - "фалаки бунгак"-ро, ки дар њолати лабњои пўшида сароида мешавад, нишон додааст. Ин намуди фалак ба андешаи овозхони маъруф "бенињоят аламнок, бо сўзу гудоз иљро карда мешавад". Њамчунин ў меафзояд, ки "фалаки бунгакї яке аз
монанди фалаки даштї, фалаки куњї, фалаки роѓї, фалаки шод, фалаки шикаста, фалаки сарбаста, фалаки паррон, фалаки омехта, фалаки яклухт, фалаки якпардагї ном мегиранд. Барои адворбандї ё нотабандии фалак ишороти маъмулии нотањои ѓарбї тангї мекунанд". Эшон меафзояд, ки 18 ишораи рамзии фалакро кашф кардааст, ки ин ишорот бояд аз тарафи Конуни байналмилалии мусиќишиносон ќабул гардад. Оњангсози маъруф Хайрулло Абдуллоев бошад, дар маќолаи худ "Андешањо оид ба фалак" доир ба истилоњњои фалак навиштааст: "Фалаки озодро, ки солњои охир "фалаки даштї" меноманд, ба фикри ман нодуруст аст. Истилоњи "даштї" дар мусиќии Эрон истифода мешавад. Шояд дар Эрон ин калима мувофиќат кунад, вале дар Тољикистони мо, ки саросар кўњсор аст, чунин истилоњ мувофиќат намекунад. Ба љои "даштї" калимаи "озод" ва ё "шањдї" истифода шавад, шояд дурустар аст". Њунарманди дигар Дона Бањромов дар маќолаи худ "Фалак" - "фалакї" ном намуди дигарро ном гирифта, хусусияти фарќкунандаро дар он мебинад, ки "он як навъ маќомест, ки лањни аз хусравонї ба сурудањои ќадимаи бадахшонї ва суѓдию хоразмї мебошад". Дар китоби мутриби шинохта Ќурбони Ќурбониён "Фалак ва системаи лањнии он" рољеъ ба номгузории пардањои фалак маълумот дода, оид ба наќши дутор, думбра ва зинабандии он дар рушди анъаноти иљрои фалак ва системаи лањнї ибрози аќида намудааст. Аз назари Ќурбониён номгўи лањнњо чунинанд: фироќ, нола, њиљрон, фарёд, фиѓон, роз ва чарх. Бояд тазаккур дод, ки дар масъалаи тартиб додани истилоњот њар кас назари худро баён месозад. Лек ин аќидањо аксаран бо ягон санад ва далел тасдиќи худро наёфтаанд ва ин мавзўи бањсталаб аст. Аз љониби дигар ин нишонаи рушд ва ба як зинаи нави тараќќиёт расидани ин њунари мардумї, њамчун инъикосгари њаёти иљтимоиву сиёсии љомеа мебошад. Бо шарофати Истиќлолияти давлатии Тољикистон ва Фармони Президенти Љумњурии Тољикистон њамасола 10 октябр њамчун "Рўзи Фалак" љашн гирифта мешавад. Ин тадбир барои худшиносии миллї, рушди ин жанри нодири мусиќии суннатї, эњё ва нигоњдошти арзишњои фарњангї ва бадеии миллати тољик мусоидат менамояд.
Хуршед НИЗОМОВ
14
ВАРЗИШ
ДАР ФИНАЛ ДАСТГОЊИ КИМ ЊХДТ ВА КОМИЉРОИЯИ ШАЊРИ ДУШАНБЕ Мусобиќаи футбол барои дарёфти "Љоми КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе" дар варзишгоњи мактаби №37 ноњияи Сино идома дорад.
Ёдовар мешавем, дар мусобиќаи мазкур 6 даста ќувва меозмояд. Бозии нахустини мусобиќот байни дастањои Дастгоњи КИМ ЊХДТ ва КИ ЊХДТ дар ноњияи Сино мусовї 1:1 анљом ёфт. Боиси зикр аст, њайати дастаи Дастгоњи КИМ ЊХДТ аз њисоби кормандони Дастгоњи марказии КИ ЊХДТ ва нашрияи "Минбари халќ" мураттаб шудааст. Голи нахустини мусобиќотро бозигари дастаи КИ ЊХДТ дар ноњияи Сино Х. Холов ба дарвозаи Дастгоњи КИМ ЊХДТ зад. Баъди чанд лањза њамлагари тими Дастгоњи КИМ ЊХДТ Абдурањим Шоев тўби љавобиро вориди дарвозаи соњибони майдон кард. Дар бозии дуюм дастањои КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе ва КИ ЊХДТ дар ноњияи Шоњмансур бо њам раќобат карданд. Дар ин вохўрї бозигари дастаи КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе Љовид
Ќурбонбеков ба дарвозаи дастаи шоњмансурињо ду тўби бељавоб зад. Дар бозии аввали даври дуюм рўзи 30 сентябр дастањои КИ ЊХДТ дар ноњияи Сино ва КИ ЊХДТ дар ноњияи Исмоили Сомонї бо њам раќобат карданд. Бозї мусовї 1:1 анљом ёфт. Дар бозии дуюми ин давр дастаи КИ ЊХДТ дар ноњияи Шоњмансур аз тими КИ ЊХДТ дар ноњияи Фирдавсї бо њисоби 1:3 шикаст хўрд. Тибќи натиљаи бозињо дастањои ноњияњои Шоњмансур ва Исмоили Сомонї аз идомаи бозињо мањрум шуданд. Рўзи 2 октябр, давраи сеюми мусобиќот доир гардид. Дар бозии аввали ин давр дастаи КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе тими КИ ЊХДТ дар ноњияи Фирдавсиро бо натиљаи 4:3 маѓлуб намуда, мавќеашро дар садри љадвал бо 6 имтиёз мустањкам кард. Дар вохўрии дуюми ин давр бошад,
бозигарони Дастгоњи КИМ ЊХДТ ба дарвозаи тими КИ ЊХДТ дар ноњияи Исмоили Сомонї се тўби бељавоб заданд Дар бозии аввали даври ниманињої рўзи 7 октябр КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе тими КИ ЊХДТ дар ноњияи Синоро бо њисоби бузурги 6:0 маѓлуб кард. Бозии дуюм миёни дастањои Дастгоњи КИМ ЊХДТ ва КИ ЊХДТ дар ноњияи Фирдавсї доир шуд, ки бо пирўзии Дастгоњи КИМ ЊХДТ бо натиљаи 3:2 ба анљом расид. Алњол дастаи КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе бо 9 имтиёз дар садри љадвали мусобиќот ќарор дорад. Дастаи Дастгоњи КИМ ЊХДТ бо 7 имтиёз дар зинаи дуюм аст. Дар миёни нишонзанњо бозигари тими КИ ЊХДТ дар ноњияи Фирдавсї Наљибулло Шаъбонов бо 8 гол пешсаф аст. Љовид Ќурбонбеков (Фирдавсї) 6 ва Абдурањим Шоев (Дастгоњи КИМ ЊХДТ) 5 гол задаанд. Њамин тавр, рўзи 9 сентябр комиљроияњои ноњияњои Сино ва Фирдавсї барои љойи сеюм бо њам раќобат мекунанд. Вохўрии нињої бошад, рўзи 14 октябри соли љорї миёни дастањои Дастгоњи КИМ ЊХДТ ва КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе баргузор мешавад. Дар маросими љамъбасти мусобиќа ба дастаи ѓолиб "Љоми КИ ЊХДТ дар шањри Душанбе" супорида хоњад шуд. Њамзамон тимњое, ки љойњои ифтихориро соњиб шудаанд ва бозигарони бењтарин бо мукофотњои хотиравї сарфароз гардонида мешаванд.
Алї ЉЎРА
РАЌОБАТИ ДЎСТОНА Бахшида ба "Соли оммавияти футбол" ва Наќша чорабинињои ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар н.Шоњмансур дар соли 2014 санаи 4 октябри соли равон дар варзишгоњи "Локомотив" -и ш. Душанбе, бо иштироки дастаи мунтахаби футболи "Созандагони Ватан" аз Факултаи "Сохтмон ва меъморї" -и Донишгоњ ва дастаи мунтахаби футболи "Созандагони Ватан" аз Филиали Донишгоњи тадќиќоти технологии Москва дар шањри Душанбе мусобиќаи дустонаи футболи хурд баргузор гашт. Тими мунтахаби ТЉЉ "Созандагони Ватан" аз Факултаи "Сохтмон ва меъмори"-ДТТ ба номи М.С. Осимї (Сардори даста Файсали Темуршо) ва Тими мунтахаби ТЉЉ "Созандагони Ватан" аз филиали Донишгоњи тадќиќоти технологии шањри
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
Москва дар ш.Душанбе (Сардори даста Шарипов Бахтиёр) пас аз ташкили намояндагињои ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар муассисањои таълимї дар н.Шоњмансур санаи 1 октябри соли љорї таъсис дода шудааст. Ин аввалин бозии дўстонаи футболи хурд мебошад, ки пас аз таъсис ёфтани намояндагињои ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар н.Шоњмансур алалхусус дар муассисањои таълимї - донишгоњу донишкадањои олї, коллељњо, омўзишгоњњо, литсейњо, мактабњои миёнаи тањсилоти умумии њудуди ноњияи Шоњмансур мебошад. Гарчанде дар бозии дўстонаи мазкур яке аз тимњои номбурда ѓолиб дониста шуда бошад њам, бо сабаби оѓози нахустин бозињои дўстонаи Ташкилот ва Бахшида ба "Соли оммавияти футбол" ба њарду дастањои мунтахаб як холї дода шуд. Дар бозии мазкур бозигарон аз дастаи Факултаи "Сохтмон ва меъморї" И. Хушвахтов ва Масењ Умарї ва аз дастаи Филиали Донишгоњи тадќиќоти технологии Москва Комёри Мањмадалї ва Хуршед Назаров мањорати хуб нишон дода, ба дар-
возањои њарифон гол заданд. Бозї бо шавќу раѓбати беандоза ва бо эњсосоти баланди варзишии њарду љониб баргузор гардид. Рафти бозиро Роњбари намояндагии ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар н.Шоњмансур Боймурод Боев ва Муовини Раиси ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар ш.Душанбе Алиакбари Њаётзода назорат намуданд. Њафтаи оянда дастаи мунтахаби футболи "Созандагони Ватан" аз Факултаи "Сохтмон ва меъморї" -и ДТТ Тољикистон бо дастаи мунтахаби футболи Факултаи "Иќтисод ва идора"-и Донишгоњи миллии Тољикистон бозии дўстонаи худро хоњанд гузаронид. Инчунин дастаи мунтахаби футболи "Созандагони Ватан" Филиали Донишгоњи тадќиќоти технологии Москва бо дастаи мунтахаби футболи "Созандагони Ватан" аз Факултаи "Энергетики"-и ДТТ ба номи М.С. Осимї бозии дўстона хоњад кард.
Боймурод БОЕВ, роњбари намояндагии ТЉЉ "Созандагони Ватан" дар н.Шоњмансур
Дар шањри Инљони Кореяи Љанубї Бозињои XVII Осиё ба анљом расид. Дар ин мусобиќоти бонуфузи ќитъа намояндагони 45 кишвар ќувва озмуданд. Натиљаи мусобиќот нишон дод, ки мунтахаби Чин бо 342 медал-151 тилло, 108 нуќра ва 83 медали биринљї пешсафи Бозињои XVII Осиё шуд.
БОЗИЊОИ ОСИЁЇ:
АЗ ИНЉОН БА ЉАКАРТА Мизбонон-варзишгарони Кореяи Љанубї бо 234 медал (79+71+84) љойи дуюмро соњиб шуданд. Њайати варзишии Љопон бо 200 медал (47+76+77) дар зинаи сеюм ќарор гирифтанд. Тими Ќазоќистон бо 84 медал (28 +23+33) маќоми чорум ва мунтахаби Эрон бо 57 медал (21+18+18) љойи 5-умро ба даст оварданд. Аз кишварњои Осиёи Марказї ѓайр аз Ќазоќистон, Ўзбекистон бо 44 медал (9+14+21) дар љойи 11-ум, Тољикистон бо 5 медал (1+1+3) дар љойи 23-юм, Ќирѓизистон бо 6 медал (2 медали нуќра ва 4 биринљї) дар љойи 30-юм ва Туркманистон бо 6 медал (1 медали нуќра ва 5 биринљї) дар љойи 32-юм ќарор гирифтанд Ёдовар мешавем, дар ин бозињо аз Тољикистон 90 варзишгар дар 16 намуд- бокс, вазнабардорї, варзиши сабук, волейболи соњилї, гуштии озод, гуштии юнониву румї, дзюдо, камонварї, каратэ, ќаиќронї, софт теннис, таэквондо, тирандозї, ушу, футбол ва шиноварї - ширкат карда, дар се намуд - варзиши сабук, гуштии озод ва таэквондо ќувва озмуданд. Аввалин шуда медали тиллои Тољикистонро Дилшод Назаров ба дас т ов ард ва с азов ори унвони ќањрамони Бозињои XVII Осиё гардид. Ў дар гурзандозї дар мусобиќаи мардон бо натиљаи 76 метру 82 сантиметр пешсаф шуд. Баъдан Залим-
хон Юсупов дар гуштии озод дар вазни то 65 килограмм медали нуќра ба даст овард. Се медали биринљиро варзишгарони мо дар намуди таэквондо соњиб шуданд. Дар байни мардон Фарњод Неъматов дар вазни то 80 кило, Алишер Гулов дар вазни + 87 кило ва миёни занон Моњрў Њалимова дар вазни + 73 кило љойи сеюмро гирифтанд. Парчами Тољикистонро дар маросими љамъбастии Бозињои Осиё дар Инљон Моњрў Њалимова бардошт. Дар поёни расми пўшидашавии Бозињо Шайх Ањмад Ал-Сабоњ АлФањд, раиси Шўрои олимпии Осиё парчами ин Шўроро ба шањрдори Љакарта - пойтахти Индонезия ва мизбони Бозињои XVIII Осиё, супурд. Ёдовар мешавем, намояндагони Тољикистон аз соли 1994 инљониб шаш маротиба дар Бозињои Осиё ширкат варзида, дар маљмўъ 21 медал ба даст овардаанд, ки чортоаш тилло, сетоаш нуќра ва чордањтоаш биринљї мебошад. Дар Бозињои XVII Осиё, инчунин чор довари дараљаи байналмилалї аз Тољикистон - Њабибулло Нарзуллоев дар мусобиќаи гуштии озод ва гуштии юнониву румї, Рамзї Шамиров дар мусобиќаи дзюдо, Вафо Аланазаров дар намуди таэквондо ва Вадим Неъматов дар мусобиќаи варзиши сабук доварї карданд.
ЉИЛОИ ТОЗАИ СИТОРАЊОИ ДУРАХШОНИ "ПОМИР" ВА "СПАРТАК" Бо ибтикори Федератсияи футболи мамлакат рўзи 25 октябри соли равон дар Варзишгоњи маркази пойтахт бозии рафиќонаи собиќ футболбозони дастањои "Помир"-и Душанбе ва "Спартак"-и Маскавро баргузор мегардад. Ёдовар мешавем, дастаи "Помир" соли 1990 бо њайате, ки то имрўз "њайати тиллої"-и ин даста ном бурда мешавад, тими шухратёри "Спартак"-ро дар ин варзишгоњи марказии љумњурї бо њисоби бузурги 5:1 маѓлуб карда буд. Коршиносони соња он пирўзиро нуќтаи ављи олии шуњрати "Помир" дар даврони Шўравї маънидод мекунанд. Дар ин бозї ситорањои дурахшони тимњои "Помир" ва "Спартак" дар солњои 70-90-уми асри гузашта дубора ба майдон мебароянд. Тавре аз Федератсияи футболи мамлакат хабар доданд, дар њайати "Спартак" Руслан Нигматуллин, Дмитрий Хлестов, Борис Поздняков,
Рамиз Мамедов, Юрий Ковтун, Сергей Шавло, Вагиз Хидиятуллин, Валерий Кечинов, Георгий Ярцев, Валерий Шмаров, Андрей Пятницкий, Юрий Гаврилов, Эдуард Мор, Олег Кужлев, Владимир Букиевский, Александр Кокоревтањти роњбарии мураббињо Олег Романцев ва Вячеслав Егорович њунарнамої мекунанд. Андрей Мананников, Станислав Карасев, Анатолий Воловоденко, Олег Ширинбеков, Олимљон Рафиков, Шуњрат Мамадљонов, Олег Малюков, Алексей Чередник, Валерий Турсунов, Њаким Фузайлов, Александр Пилюгин, Муњсин Муњаммадиев, Вазген Манасян, Эдгар Гесс, Нариман Палабуюк ва дигарон бо футболкањои "Помир" ба майдон мебароянд. Собиќадорони "Помир"-ро Мураббии хизматнишондодаи Иттињоди Шўравї Шариф Назаров роњбарї мекунад.
Алї ЉЎРА
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
15 Ин аљиб аст
Ба "Минбари халќ" љавоб омад
ДАВОМНОКИИ УМР
Ба маќолаи Давлатова Розиямоњ, ки бо сарлавњаи "Доди маро кї мешунавад?", дар рўзномаи "Минбари халќ" тањти №25(952) аз 19 июни соли 2014 ба табъ расидааст, чунин љавоб медињем. Муайян гардид, ки Прокурори шањри Хоруѓ ба манфиати Давлатова Р. А. нисбати ЉСП "Аввалин бонки молиявии хурд" тањти №236 аз 14 августи соли 2009 оиди аз вазифаи сармуњосиби бонки зикргардида озод намудани Давлатова Р. А. ба љои кори пештара барќарор кардан, рўёнидани маблаѓи музди мењнат дар давраи ноилољ ба кор набаромадан мурољиат намудааст.
БА ТАЪОМ ВОБАСТА АСТ?
М
АЉАЛЛАИ Forbes давомнокии умри инсонро дар кишварњои гуногун тањќиќ намуда менависад, ки вай ба ѓизо вобаста буда, аз ин лињоз солимтарин ѓизо дар љањон матбахи љопонї аст. Умри миёнаи мардуми Љопон 82 сол мебошад ва дар байни онњо касони аз бемории фарбењї азияткашанда танњо 1,5 % њастанд. Одатан, дар омода намудани таъомњои гуногун таббохон аз њама намудњои карам истифода бурда, лўбидона ва моњї илова менамоянд. Љопонињо таъоми хамириро аз орди гречка дўст медоранд, ки дорои бисёр микроэлементњост. Вале љињати муњимтарин он, ки љопонњо пурхўр нестанд ва бо меъёри кам истеъмол менамоянд. Дар љойи дуюм матбахи Сингапур меистад. Умри миёнаашон 82 сол, теъдоди фарбењонаш 1,8%. Таъоми асосї биринљ аст, ба миќдори зиёд моњї ва сабзавот истеъмол мекунанд. Хўрдани гўшт маъмул нест. Мевањои тропики минтаќаи гарм бошад, љойи шакару ќандро мегиранд. Матбахи чинї љойи ифтихории сеюмро мегирад. Умри миёнаашон 72 сол, фарбењон - 1,8%. Меваю сабзавот дар њама љойи кишвар яксон фаровон нест, вале дар дастурхонашон меваю мањсулоти хушсифати ширї ва бањрї маќоми калон дорад, бештар нони сиёњ ва мевањои љангалї истеъмол мекунанд. Инчунин, дар минтаќаи Бањри Миёназамин ѓизои испонї ва итолиёї ба ќатори матбахњои хуб дохил мешаванд. Асоси онро равѓани зайтун ва мањсулоти бањрї ташкил медињад. Ѓизои фаронсавї њам ба ин ќатор дохил мешавад. Њарчанд, ки панири серѓи-
ДОДИ МАРО КЇ МЕШУНАВАД? Давлатова Р. А. низ бо аризаи даъвогии иловагї нисбати ЉСП "Аввалин бонки молиявии хурд" оиди таѓйир додани фармон ва рўёнидани музди мењнати давраи ноилољ ба кор набаромадан бо барќарор намудан ба љои кори пештара ва барќарор намудани муњлати мурури даъвои гузаронидашуда мурољиат кардааст. Бо њалномаи суди ноњияи Роштќалъаи ВМКБ аз 19 ноябри соли 2009 даъвои прокурори шањри Хоруѓ ба манфиати Давлатова Р. А. ва даъвои иловагии Давлатова Р. А. ќонеъ гардонида шуда, муњлати мурури даъвои Р. А. Давлатова барќарор карда шуда, фармони Сардиректори иљроияи ЉСП "Аввалин бонки молиявии хурд" тањти № 236 аз 14 августи соли 2009 бекор карда шуда, Давлатова Р. А. ба љои кори пештарааш сармуњосиби шуъбаи ЉСП "Аввалин бонки молиявии хурд"-и дар шањри Хоруѓ буда, барќарор карда шуда, аз њисоби ЉСП "Аввалин бонки молиявии хурд" ба фоидаи Давлатова Р. А. маблаѓи 72.709 сомонї музди мењнати давраи маљбуран ба кор набаромаданаш рўёнида шудааст. Бо ќарори коллеги судї оид ба парвандањои граждании суди ВМКБ
аз 30 апрели соли 2014 њалнома бекор ва баррасии парванда ќатъ карда шудааст. Давлатова Р. А. нисбат ба ќарори коллегияи судї оид ба парвандањои граждании суди ВМКБ аз 30 апрели соли 2014 ба Суди Олї шикояти назоратї пешнињод намуда, пурсидааст, ки ин санади судї бинобар вайрон карда шудани меъёрњои њуќуќњои моддї ва мурофиавї бекор карда, њалномаи суди марњилаи якум бетаѓйир мононда шавад. Бо таъиноти судяи Суди Олии Љумњурии Тољикистон аз 29 июли соли 2014 шикояти назоратии Р. А. Давлатова якљоя бо парвандаи мазкур ба суди марњилаи назоратї барои моњиятан баррасї намудан ирсол карда шудааст. Бо ќарори коллегияи судї оид ба парвандањои граждании Суди Олии Љумњурии Тољикистон аз 3 сентябри соли 2014 шикояти назоратии Давлатова Р. А.ќисман ќонеъ, ќарори коллегияи судї оид ба парвандањои граждании суди ВМКБ аз 30 апрели соли 2014 бекор карда шуда, парванда ба баррасии нав ба суди ВМКБ фиристонида шудааст.
М. АШЎРОВ, муовини якуми раиси Суди Олии Љумњурии Тољикистон
Пойтахти иёлати Љорљ ияи ИМ А
Театри … ва балет
Партавафш он
Аломати китобатї
Нисф и д иаметр
Иёлати Амрико
Унво ни дониш м анд они бузурги ди н
Љунбиш, фаъолият Доманаи кўњ
Б ањр дар Ро сси я
Б озї бо чавг ону тў бча
Муфаттиш
Муќобили некї
Музей
Охири арѓа мчин
Њав о пайм ои р усї
Номи пеш ина и Ис та рав шан
Х айр х оњ
… ш уда н, њози р шу дан
Хўро ки сањар
М унк ар ва ...
Си п ос в а сано
П еш аз пагоњ
Бо нг, са д о
Х А Й Р А Н О С А Ё И Н Н Д О Ш У Х А Т О И О И Р С О Ю М А И Р Њ О Д И У Ф А М З Д У Г О Либ ос бо пойа фзол аш
Дав ла ти љазиравї дар љан уби Осиё
С анљиши ха ттї да р макта б
Т а мом , и нтињ о
Њ ашаро ти хун мак е, к и дар т иб ист иф ода меш авад
Ню -… , ш ањр д ар Амр и ко
Н одурус т
М ў њра и на рд
Т амѓ аи к иш ти њои к а йњо нии СССР
Но ми м ар до н а, «я го на » (а ра бї)
… ва Ш од ї (театр)
Ра ф иќи д у хта р
По й та х ти Бо ш ќи р д и сто н и Ф Р
В оба ста , роље ъ , дар х у с ус
Д Е Ш О Р У П Г Д О Н И Е Л У К Н Ќ О Х А З Д А А Я М Л Н А
Б а ча шм на м е нам ояд
...Анљелес, шањр дар ИМА
Н идои му х лисон и ф ут бол
… Чавес, соб иќ пр езид ент и Венесуэл а
… Каримов а, с а роя нда и эст рада
Ш ањ р да р ља зи ра и Са х а лин
С инте за тор и љо п о н ї
... ву ишо ра
Ку шо да (лањљавї) Ў да р чў бу санг н аќ ш меканад
Я роќ и т арк ан д а , норинља к
Г Р А Н И О Ё С И Л О Е З И Я И У К Р У З А Р В К Е Ф О К А Х А Р И К А Н Д А
Маѓо за дар Ам рико
П о кдо м ан и и зо њирї
О со ишт а гї, ти нљї
С ур аи Ќу ръ о н
Ба заб он ов ард ан
Х у шќад ам
С ад ои зо ѓ
Дан иэл ..., муалл иф и " Ро би нз он Кр узо "
Ќ аср и а м ир и Бу хор о
Љой и аз о ф то б п ано њ
То м ..., а кт ёри Њол лив уд
Д ар зм ол
М а во ди м ухад д ир аз К олум б ия
За р аф ш он, Њ ис о р
Но тарс, далер
Мо ши ни љангї (и хтисо ра)
М оњиш ўрб ои русї
Љамъи тарона њо и са роянд а
Дурандеш, оќ ибатандеш
Љавоби «СКАНВОРД»-и шумораи 1 октябри соли 2014, №40 (967) У Р О Т Е П П А Й А О Р Н А К О Ш У К Т О В О
Я ке аз пайѓамбарон
Ќурбон
Шабакаи ТВ "... Планета"
Китоби муќаддаси Зардуштиён
Р аќиби «А дида с»
Парвиз ЌУДУСОВ
Тамѓаи марш рутка
Силвестр ..., актёр
Ранги ялаќќос ии п ойафзо л Коргардони машњури кинои шўравї
Асал
Тим и футболи артиш (русї)
зо, шоколоди ширин ва дигар ѓизои серкаллория таъоми дўстдоштаи фаронсавињост, онро дар њаљми кам истеъмол мекунанд. Инчунин кам андар кам дар равѓан бирёндаро мехўранд. Аз ин љост, ки умри миёнаи онњо 81 сол буда, њамагї 6,6% ањолї фарбењ мањсуб мешаванд. Аз ин лињоз таъоми тољикї чї гуна аст? Дар байни мардум оши палаву мањсулоти хамирї авлавият доранд, писанди мардуманд, вале давомнокии умри миёнаи инсон чун кишварњои зикршуда баланд нест ва андаке бештар аз 59 солро ташкил мекунад. Назари сатњї нишон медињад, ки саломатии сокинони кўњистон мустањкамтар аст, матбахи кўњистонињо низ як андоза фарќ мекунад, меваи тару хушк бештар буда, шакаробу ќурутоб барои саломатї муфидтар аст. Аслан мутахассисон сабаби камии умри тољиконро дар серфарзандї ва фавти зиёди кўдаку модар мењисобанд.
Љузъ и Британияи Кабир
Коста-... М уќо билмаънои «лањљавї»
Тамѓаи соб ун и хо р иљ ї
Ёфтам - кўфтам!
А Т А М Р Н Ж И Ш А Я Н Т Ю Г Н ом и кито би М он ї
… Д е ол, си тора и к инои њ индї
Я ке а з а ъзо
Ѓизол ё љайран
К ўтоњ к ар д ан
О Д И Х Т И С О К О Р
... и лаби Дон (Русия)
Ош кор ;
П арр андаи сухангў Далер ..., сарояндаи тољик
Минбари халќ 8 октябри соли 2014 №41 (968)
16 Аз њаёти бузургон
Обуна-2015 u Агар аз муњимтарин воќеоти кишвар ва љањон огоњ шудан хоњед, u Агар бо чењрањои мондагори сиёсиву фарњангї ва таърихї аз наздик ошно шудан хоњед, u Агар аз дастовардњои илмї, техникї ва дигар соњањо воќиф шудан хоњед, u Агар ба мушкилот ва масъалањои доѓу мубрами ватани худ бетараф нестед, u Агар мавќеи ЊХДТ-ро дар љомеа устувор дидан хоњед, пас,
Њасани Басрї Ваќте Собити Банонї ба Њасан номае навишт, ки: "Мешунавам ба њаљ хохї рафт. Мехоњам, ки дар суњбати ту бошам". Љавоб навишт, ки: "Бигзор, то дар пардаи Худо зиндагонї кунем, ки бо якдигар будан айби якдигарро зоњир мекунад ва якдигарро душман мегирем". uuu Рўзе ёрони худро гуфт: -Шумо мондаед (монандед) ба асњоби (сањобагони) Расул. Эшон шодї намуданд. Њасан гуфт: - Ба рўй ва риш, на ба чизи дигар, ки агар шуморо бар он ќавм чашм меафтод. Њама дар чашми шумо девона менамуданд, ки эшон муќаддимон буданд ва чун мурѓ паранда ва чун бод вазанда. Бар асбоби рањвор рафтанд ва мо бар харони пуштреш мондаем. uuu
Молики динор Наќл аст, ки ваќте бемор шуд, орзуи гўшт дар дили ў афтод. Дањ рўз сабр кард ва чун кор аз даст шуд, ба дўкони равосе (кўњистоние) рафт ва ду-се почаи гўсфанд харид ва дар остин нињоду рафт. Равос шогирде дошт. Ба аќиби ў фиристод ва гуфт: -Бингар то чї мекунад.
ба њафтаномаи
Робиа
Якеро дид, ки исобае (латта барои рафъи дарди сар) бар сар баста буд. Гуфт: - Чаро исоба бастаї? Гуфт: - Сарам дард мекунад. Робиа гуфт: -Туро чанд сол аст? Гуфт: - Сї сол. Гуфт: - Бештари умр дар дард ва ѓам будаї? Гуфт: - На. Гуфт: - Сї сол тани дуруст доштї, њаргиз исобаи шукр бар сар набастї, ба як шаб, ки дарди сар дод, исобаи шикоят дармебандї?!
Аз "Тазкират-ул-авлиё"-Шайх Фаридуддини Аттор
АНЉУМАНИ РЎЗНОМАНИГОРОНИ ЉАВОН
ШАЊРЕ, КИ ДАР СОЊИЛИ БАЊР МЕДУРАХШАД Ќайроќќум шањр љавони саноатиест, ки дар шимоли Тољикистон, дар соњили "Бањри тољик" љой гирифта, аз акси шуои офтоби дар бањр таљаллоёбанда њамеша пурнур аст. Онро солњои баъди Љанги Бузурги Ватанї бо иштироки њама халќњои собиќ шўравї сохтаанд. Баробари сохтмончиёни тољик меъморону коргарони халќњои русу украин, арман, ќазоќ, ўзбек ва дигарон сањми калон гузоштаанд. Аз инљост, ки номи дигари он шањри "Дўстии халќњо" мебошад.
Ш
АЊРИ Ќайроќќум беш аз 42 њазор ањолї дошта, дар њудуди он шањраку мањаллањои Адрасмон, Зарнисор, Консой, Навгарзан, Сирдарё ва Чорух-Дарон љойгир шудаанд. тавре аз номи онњо маълум мегардад, ин шањри саноатї ва дорои конњои маъдан буда, барои рушди саноат имконоти зиёд дорад. Яке аз коргоњи машњури он Комбинати ќолинбофї мебошад, ки њанўз солњои 70-80 бо ќолинњои зебову нафис ва пурбардошти худ дар љањон шуњратёр гашта буд. Дар Ќайроќќум яке аз њунармандони маъруф - Њунарпешаши Мардумии собиќ
"МИНБАРИ ХАЛЌ"
Замоне гузашт, ки шогирд гирён боз омад ва гуфт: -Аз ин љо ба љое рафт, ки холї буд ва он почаро аз остин берун кард ва дусе бор бўид. Пас гуфт: "Эй нафс, беш аз инат намерасад". Ва он нон ва поча ба дарвеш дод. uuu
Иттињоди Шўравї Ѓаффор Валаматзода ба дунё омада тарбият ёфтаанд. Эгамбердї Хољамбердиев бошад, дар ЉБВ ќањрамонињо нишон дода, соњиби се ордени "Шараф" шудаанд. Дар замони баъди истиќлолият шањр хеле ободтар шуд. Махсусан дар атрофии "Бањри тољик" барои рушди сайёњї марказњои нави муосири табобативу фароѓатї бунёд гардиданд. Осоишгоњњои "Бањористон", "Шифо", "Соњил", "Шоњин" ва ѓайра љавобгўи талаботи марказњои сайёњии дар сатњи љањонї мебошанд. Махсусан, бо иќдоми њукумати љумњурї маљмааи "Бањористон" монанди бињишт дар рўи замин шудааст. Ба ин осоишгоњ на танњо аз љумњурї, балки аз саросари љањон сайёњон барои тамомшову истироњат меоянд. Тавре ки Сарвари давлатамон муњтарам Эмомалї Рањмон гуфтаанд, "Сайёњї ояндаи китшвари мо мебошад ва бењуда нест, ки дар љањон Тољикистонро Швейтсарияи Шарќ меноманд". Нишонаи равшани ин гуфтањо Ќайроќќум аст - шањре, ки дар соњили бањр медурахшад.
Тањмина ЭМИНОВА, донишљўйи бахши рўзноманигории ДДСТ ба номи М.Турсунзода
обуна шавед! МУШТАРИЁНИ ГИРОМЇ! Маблаѓи обуна ба њафтанома 85 сомониро ташкил медињад. Маблаѓњои обунаро метавонед ба тариќи наќдї ва ѓайринаќдї ба суратњисоби ЊХДТ, ба воситаи шуъбањои "Амонатбонк" гузаронед... СУРАТЊИСОБИ МО:
ЊИЗБИ ХАЛЌИИ ДЕМОКРАТИИ ТОЉИКИСТОН ИНН 020001728, С/Њ 20202972000473101000, Кор/сч. 20402972316264 МФО 350101626. Дар идораи амалиёти БДА ЉТ-"Амонатбонк"
ВОГУЗОР ШУД Њуќуќњо ба тамѓаи молї тањти шањодатномаи №9641, ки ба соњибкори инфиродї Ахмедов Назир Ахмедович, сокини шањраки Њисор, кўчаи А. Юсуфї, бинои 16, хонаи 3 тааллуќ дошт, ба Љамъияти дорои масъулияти мањдуди "ТОЉИ ЗАРРИН ГОЛД", воќеъ дар ноњияи Њисор, љамоати шањраки Њисор, кўчаи Сомонї барои молњои синфи 35 ТБМХ вогузор карда шуд.
ТАНАКСОЛ - бар зидди ЛЯМБЛИЙ ! Ширкати илмию истењсолии Руссия воситаи нодиреро коркард намудааст, бо номи Танаксол, ки он аз љамъи гиёњњо (пижма, полын, тысячелистник, девясил) иборат буда - њангоми беморињои паразитї ва сироятї (лямблиоз, амебиоз, аскаридоз, энтеробиоз,) истифода бурда мешавад. -Ба њоли имрўз воситаи аз њама самараноки зидди лямблиоз барои кўдакон ва калонсолон мањсуб меёбад. Дар њолатњои вазнин(при хроничес. лямблиоз) Танаксолро якљоя бо дигар воситањои синтетикї истифодааш мумкин аст. ТАНАКСОЛ ИНЧУНИН ТАЪСИРИ МАНФИИ ДОРУЊОИ СИНТЕТИКИРО КАМ МЕКУНАД. Тарзи истифодабарї: Кўдакони аз 1 сола 1/6ќ, аз 2 то 7 сола 1/3ќ, аз 7 то 12 сола 2/3ќ, аз 12 сола боло аз 1 то 2 ќошуќча рўзе 3 маротиба, 20-30 даќиќа пас аз хўрок. Давомнокї: аз 7 то 14 рўз, барои калонсолон то 30 рўз. Рег№000678, нархи фурўш 33 сомонї АЗ ДОРУХОНАЊО ПУРСОН ШАВЕД!
ГУРДААТОН САНГ ДОРАД ?
ПРОЛИТ СУПЕР ба шумо кўмак мекунад! - ин маљмўъ шафоъатест барои: -пора намудан ва аз гурда бо нармї берун баровардани сангу ќум; -зидди илтињоб ва шамолхўрии гурдањо истифода бурда мешавад. -таркиби антисептикї ва антибактериалї дорад. Таъсироти асоси натиљаовари он: хунукии гурда, инфексия, ва аз байн бурдани сангу ќум. Бемороне ки тавассути "Пролит супер" табобат гирифтаанд, онро њамчун воситаи таъсирбахш бар зидди беморињои дар боло ёдовардашуда бањо додаанд. Бо њисоботи идораи маркетологии байнидавлатї - "DSEM grup" аз рўи фурўши (дар системаи урология) љањонї, Пролит супер дар зинаи аввал ќарор дорад. Нархи фурўш: аз 65 то 70 сомони. АЗ ДОРУХОНАЊО ХАРИДОРЇ НАМОЕД! тел: Душанбе 378-82-29-26; Суѓд ва ноњияњои он 927-49-33-47
Рўзнома моњи декабри соли 1994 тањти раќами 309 дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.
Муовини сармуњаррир оид ба тиљорат: Хусрав Дўстов
ЊАЙАТИ ЭЉОДЇ: Ба хотири гуногунандешї матолибе низ нашр мешаванд, ки идораи рўзнома зимнан метавонад бо муаллифон њамаќида набошад ва масъулияти онро ба дўш нагирад.
Сармуњаррир Бахтиёр ЊАМДАМОВ
ÁÀÐÎÈ ÌÀÚËÓÌÎÒ: Дастгоњи КИМ ЊХДТ Идораи рўзнома тел: 224-23-90, 224-83-72, 224-49-29, 221-63-21. факс: 224-27-59
www.tribun.tj
СУРОЃАИ МО: ш. Душанбе, маљмааи "КОХИ ВАЊДАТ", ошёнаи 2. ТЕЛЕФОН: 221-25-36, 221-63-21
тел. 238-72-10, 238-54-61, 238-79-07, факс: 227-44-94
E-mail: minbarihalk@bk.ru
Котиби масъул: Маъруфљон Мањмудов Муњаррири масъул: Алиљон Љўраев Хабарнигорон: Љумъа Ќуддус, Толиби Луќмон, Моњрухсор Рањимова Масъули чоп: Мирзоалї Юнусов Њуруфчинон: Љамила Ањмадова, Гуландом Раљабова Мусањњењ: Сабоњат Худоёрбекова, Суратгир: Тўхтамурод Рўзиев Сањифабанд: Фирдавс Таушаров
НИШОНИИ МО: 734018, ш. Душанбе, хиёбони Саъдии Шерозї, 16. Индекси обуна: 68910 Макони чоп: нашриёти «Шарќи озод». Теъдоди нашр: 49190 нусха