Travel Polska 5 2020

BEZPŁATNY MAGAZYN O PODRÓŻACH

Paryż z innej strony Suwalszczyzna i Podlasie

Kraina jezior i lasów

Santillana del Mar Hiszpańskie miasteczko jak z bajki

Dookoła świata

Malta – atrakcje, które trzeba zobaczyć ISSN 2353-2416

LISTOPAD/GRUDZIEŃ 2020› NUMER 41

FORESTER e-BOXER

ESENCJA BEZPIECZEŃSTWA NAJLEPSZY W KLASIE 2019 (SMALL OFF-ROAD/MPV)

STAŁY NAPĘD WSZYSTKICH KÓŁ SYMMETRICAL AWD SILNIK SUBARU BOXER SYSTEM WSPOMAGANIA KIEROWCY EYESIGHT™ SUBARU GLOBAL PLATFORM SALONY SUBARU POZOSTAJĄ OTWARTE, A DODATKOWO JESTEŚMY DOSTĘPNI RÓWNIEŻ NA: Nasze salony pozostają otwarte, jednak rekomendujemy zdalny kontakt – również poprzez Skype i WhatsApp. Nasi pracownicy zaprezentują w rozmowie wideo interesujący Państwa model i odpowiedzą na pytania – tak, jak odbyłoby się to w salonie. Dostarczymy również dokumenty zakupu pod wskazany adres, na życzenie pomożemy w rejestracji samochodu i dostarczeniu go do nowego właściciela.

OD REDAKCJI

Mam przyjemność powitać Państwa na łamach kolejnego wydania magazynu

W dzisiejszej pandemicznej rzeczywistości w turystyce niewątpliwie nastąpiło sporych rozmiarów przewartościowanie. Częściej niż egzotycznych słonecznych plaż czy międzynarodowych metropolii szukamy miejsc, które pozwolą nam dobrze wypocząć, jednak z dala od tłumów. Zapewne dlatego coraz większym zainteresowaniem cieszy się turystyka leśna. Polecamy materiał na s. 70-72.

Tereny Suwalszczyzny i Podlasia – egzotyczny zakątek z odrobiną magii prastarych lasów ukrytych pośród wzgórz, jezior i miasteczek rodem z bajki. To tu można się napawać pięknem natury, odpocząć od zgiełku miasta, a także posmakować lokalnej kresowej kuchni. Więcej na ten temat na s. 14-20.

Bielizna termoaktywna może być traktowana wręcz jako ulepszenie ludzkiego ciała, co jest szczególnie przydatne podczas wzmożonego wysiłku i trudnych warunków atmosferycznych. Właściwości tego typu odzieży docenią nie tylko sportowcy. Kiedy i dlaczego warto w nią zainwestować? O tym w poradniku na s. 24-28.

Santillana del Mar to malownicze miasteczko położone w północnej Hiszpanii – w regionie Kantabria – w odległości ok. 30 km na zachód od Santander. Spacerując po tym średniowiecznym miejscu, poczujemy się tak, jakbyśmy cofnęli się w czasie! Zapraszamy na s. 32-38.

To zaledwie kilka propozycji spośród wielu innych – mam nadzieję – równie interesujących.

Z życzeniami inspirującej lektury

Redaktor naczelny

PISZĄ I FOTOGRAFUJĄ DLA WAS

Karina O’Neill

Maciej Majerczak

Kasia Jaszczuk

Zapraszamy na strony naszego wydawnictwa: facebook.com/TravelPolskaMagazyn

.

instagram.com/TravelPolska_Magazyn

NOWY SLASH

WYGLĄDA JAK TERENÓWKA. JEŹDZI JAK LATAJĄCY DYWAN. Nowy wymiar przyczepności i kontroli nad siermiężnym i wystawiającym na próbę stawów terenem oraz niezawodna wydajność na podjazdach, to bezprecedensowa przewaga nad konkurentami. Nowy Slash to dłuższy (170 mm / 160 mm) skok zawieszenia i całkowicie nowy amortyzator RockShox Super Deluxe ThruShaft. Ten enduro 29er zapewnia miażdżącą prędkość na zjazdach – jeśli tylko się odważysz. Stań na szczycie podium w swoim następnym wyścigu enduro, zmiażdż dzikie trasy w swojej okolicy i nawijaj kolejne okrążenia podczas szalonej zabawy w bike parku.

AKTUALNOŚCI 10 Gadżety, trendy, inspiracje TEMAT WYDANIA 14 Kraina jezior i lasów: poznajemy Suwalszczyznę i Podlasie PREZENTOWNIK 22 Czas gwiazdkowych upominków...

PORADNIK 24 Bielizna termoaktywna, czyli ciepło w każdych warunkach Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA 32 Santillana del Mar hiszpańskie: miasteczko jak z bajki NOWOŚCI WYDAWNICZE 40 Z księgarskiej półki MIEJSCE Z CHARAKTEREM 42 Południowy Tyrol: kraina słońca i śniegu

6

FOTO: PACODONDERIS, WIKIPEDIA

SPIS TREŚCI

FOTO: PARIS TOURIST OFFICE

SPIS TREŚCI

ROZMAITOŚCI 46 Ciekawostki ze świata Z DALEKA I Z BLISKA 48 Paryż z innej strony TRAVEL & NATURA 58 Bursztyn: „złoto Północy" PRZEWODNIK HOTELOWY 62 W miejskiej dżungli 68 JW Marriott Istanbul Bosphorus PRAWO W PODRÓŻY 70 Turystyka w lasach KULINARNE PODRÓŻE 74 Co kraj to obyczaj, czyli Boże Narodzenie na świecie DOOKOŁA ŚWIATA 80 Malta: atrakcje, które trzeba zobaczyć

8

GADŻETY / TRENDY / INSPIRACJE

DS-1 BIG DATE: NOWE KOLORY I PERSPEKTYWY Model DS-1 Big Date 2019 świętował swoją premierę przy okazji 60-lecia powstania systemu DS concept. Dzięki bardzo udanemu debiutowi zielona edycja specjalna została teraz wzbogacona o kolejne wersje: nowe zegarki z rodziny DS-1 Big Date są oferowane z tarczami w kolorze ciemnoniebieskim i grafitowym z efektem cieniowania. Automatyczny mechanizm Powermatic z rezerwą chodu do 80 godzin został wyposażony w innowacyjną sprężynę włosową Nivachron™, która jest odporna na działanie pól magnetycznych i zapewnia niezawodność, tak charakterystyczną dla marki Certina. Fasetowane indeksy o kształcie zaostrzonego trójkąta, długie wskazówki typu „Dauphine” oraz duży datownik na godzinie 6:00 zapewniają pełną czytelność wskazań. Szafirowe szkiełko w tylnej części zegarka oraz stalowa koperta o średnicy 41 mm pozwalają uzyskać maksymalną przejrzystość. Zegarki są dostępne ze stylową bransoletą ze stali szlachetnej lub z paskiem ze skóry cielęcej. Pasek można niezwykle łatwo wyjąć, dzięki teleskopom zapewniającym szybkie odblokowanie.

Rekomendowana cena detaliczna: od 3690 zł certina.com

CYBERPRZESTĘPCY NIE ODPOCZYWAJĄ W czasie trudnej sytuacji związanej z pandemią coraz więcej osób korzysta z domowych komputerów do robienia zakupów, nauki i pracy zdalnej. Niestety cyberprzestępcy bez skrupułów wykorzystują te okoliczności do atakowania kolejnych ofiar. Dlatego tak ważne jest zainstalowanie na urządzeniach skutecznego rozwiązania zapewniającego bezpieczeństwo, takiego jak Kaspersky Total Security. Produkt chroni wszystkie urządzenia połączone z internetem i ma funkcje zwiększające bezpieczeństwo transakcji finansowych oraz komunikatorów online, łącznie z czatami wideo. kaspersky.pl/total-security

10

SAMOCHODOWY UCHWYT DO TELEFONU HAMA GSM GRAVITY PRO Uniwersalny uchwyt instaluje się do kratki wentylacyjnej. Pasuje do urządzeń o szerokości 5-9 cm. Dzięki jego konstrukcji łatwo i wygodnie można przyczepić smartfon jedną ręką, bo sam jego ciężar powoduje automatyczny zacisk szczęk mocujących. Dla ochrony obudowy telefonu wnętrze uchwytu pokryto gumą. A dzięki kulowemu przegubowi można wyregulować kąt nachylenia tak, by ustawić smartfon w najwygodniejszej pozycji.

Cena: 79,90 zł hamamobile.pl

GADŻETY / TRENDY / INSPIRACJE

NOWY MERCEDES KLASY E, CZYLI PONADCZASOWA KLASYKA I WYGODNA NOWOCZESNOŚĆ Chociaż dziesiąta generacja klasy E (W 213) produkowana jest od 2016 roku, to już teraz można powiedzieć, że to auto kultowe. Dotychczas ten model kupiło 1,2 miliona kierowców. Auto jest bardzo popularne nie tylko w Europie, lecz także w Azji, m.in. w Chinach i Korei Południowej. Nie powinno to dziwić – samochód łączy w sobie najlepsze wzorce: klasyczny design i najbardziej zaawansowane technologie. Tym samym wpisuje się w globalne trendy, w których retro „ubierane” jest w innowacje. Wprowadzone zmiany pozwoliły uatrakcyjnić ten model, wzbogaciły wyposażenie o elementy zwiększające komfort i bezpieczeństwo. Odnowione Mercedesy klasy E najłatwiej rozpoznać po zmienionym grillu, LED-owych reflektorach, nowej masce, innych lampach tylnych. W kabinie postawiono na luksus i nowoczesne gadżety. Mercedes dla podkreślenia komfortu i luksusowego wyposażenia modelu zdecydował, że podstawowym wariantem wyposażenia będzie sportowy Avantgarde Line. Klasa E ma także nową generację multimedialnego systemu MBUX, którego głównym elementem są dwa ekrany o przekątnej 10,25 cala (26 cm). W opcji oferowane są jeszcze większe – 2 x 12,3 cala (32,2 cm). Obsługa systemu jest teraz łatwiejsza, wiele funkcji można aktywować głosowo. Standardowym wyposażeniem nowej klasy E jest tzw. asystent hamowania (Active Brake Assist). System automatycznie reaguje na pojawiające się przeszkody oraz uruchamia awaryjne hamowanie, gdy stwierdzi, że kierowca nie trzyma rąk na kierownicy. Nowością jest system Urban Guard umożliwiający monitorowanie zaparkowanego pojazdu. Czujniki rejestrują próbę kradzieży, odholowania, a nawet stłuczki parkingowe. System w rozbudowanej wersji pozwala na lokalizację skradzionego auta.

W kwestii napędu jest cała gama możliwości. Od Diesla po wersje hybrydowe. Wybór jest naprawdę szeroki, ale najważniejsze, że istnieje możliwość dowolnej, własnej konfiguracji samochodu. To unikatowa i nowa na rynku możliwość spersonalizowania samochodu – dzięki czemu klasyczny i nowoczesny Mercedes może mieć jeszcze indywidualny rys. mercedes-benz.pl

PETZL IKO CORE Latarka czołowa IKO CORE ma 500 lumenów przy ciężarze tylko 79 g. Jest wyposażona w opaskę AIRFIT, źródło światła minimalnej szerokości oraz akumulator z tyłu. IKO CORE jest dostarczana z akumulatorem CORE, jest też kompatybilna z 3 bateriami AAA. Latarka jest wszechstronna: można ją nosić na głowie, na szyi, można przerobić na lampę za pomocą dostarczonego pokrowca.

Czas świecenia do 100 h. Zasięg do 100 m.

Cena: 369 zł amc.com.pl

TOREBKI SILIKONOWE RATUNKIEM W PODRÓŻY W sklepie Pearl24 pojawiły się doskonałej jakości torebki silikonowe, przydatne nie tylko w domu, ale również w podróży. Są niezwykle praktyczne i pozwalają zachować higienę w przechowywaniu żywności. Sałatka owocowa nad jeziorem czy kompot jabłkowy w ogrodzie? Torebki na żywność są wszechstronne!

Przygotowane posiłki bez problemu zostaną utrzymane w czystości dzięki trwałemu i wodoszczelnemu zamknięciu. Dodatkowym atutem jest możliwość wielokrotnego korzystania z torebek, co sprawia, że oszczędzasz na zakupie woreczków jednorazowych i dbasz o środowisko! pearl24.pl

12

TEMAT WYDANIA

Zamek w Tykocinie

14

ZDJĘCIA: PIXABAY

Biebrzański Park Narodowy

Kraina jezior i lasów Poznajemy Suwalszczyznę i Podlasie

Tereny Suwalszczyzny i Podlasia – egzotyczny zakątek z odrobiną magii prastarych lasów ukrytych pośród wzgórz, jezior i miasteczek rodem z bajki.

To tu można się napawać pięknem natury, odpocząć od zgiełku miasta, a także posmakować lokalnej kresowej kuchni.

FOTO: TRAVELLIST.PL

Jezioro Jaczno

15

TEMAT WYDANIA

BOGACTWO KRAJOBRAZU I KULTURY Atrakcje wpisane na listę UNESCO, cztery ogromne parki narodowe czy też zabytkowe cerkwie w kształcie chatki z piernika – to wszystko można znaleźć zaledwie dwie godziny jazdy od Warszawy, podróżując w komfortowych warunkach drogą ekspresową S8.

Tereny Suwalszczyzny i Podlasia słyną zarówno ze swoich malowniczych krajobrazów, jak i dzikich terenów, które podziwiać można, chociażby spacerując po Białowieskim Parku Narodowym – ostatnim naturalnym ekosystemie leśnym w Europie. Bezkresne przestrzenie, łąki i rozlewiska odkryje przed odwiedzającymi Biebrzański Park Narodowy, a nazywany „polską Amazonią” Narwiański Park Narodowy ukaże piękno Narwi o zachodzie słońca. Wreszcie zakątek nazywany „syberyjską tajgą” – Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, z licznymi cerkwiami i strzelistymi sosnami, odda wschodni charakter podlaskich obszarów.

ZDJĘCIA: TRAVELIST.PL

Skansen w Białowieży 

16

TEMAT WYDANIA

Rzeka Narewka w Białowieży

WIELOKULTUROWE WPŁYWY Egzotyka tego regionu przejawia się nie tylko w krajobrazie, ale też w różnorodności kulturowej. Od wieków tereny Podlasia i Suwalszczyzny zamieszkiwane były przez różne narodowości – Polaków, Białorusinów, Litwinów, Żydów, jak również mniejszości etniczne.

Bazylika Mniejsza św. Rocha w Białymstoku

18

To właśnie oddziaływanie tych wszystkich ludów wpłynęło na obecny charakter wschodniej części Polski.

Spójrzmy chociażby na kruszyniańskie tereny, gdzie stoi drewniany meczet z XVIII wieku i stary cmentarz, na którym uwagę zwracają nagrobki z inskrypcjami po polsku, białorusku i arabsku.

Pałac Branickich w Białymstoku

ZDJĘCIA: TRAVELIST.PL

ZNANE I MNIEJ ZNANE MIASTA NA PODLASIU

Cerkiew w Białymstoku

Na terenach podlaskich znajduje się tylko jedno duże miasto – Białystok. Z reguły służący jako baza wypadowa do mniejszych, urokliwych i klimatycznych miasteczek, jest też miejscem, gdzie warto zatrzymać się na dzień lub dwa, aby zwiedzić XVIII-wieczny pałac Branickich, uznawany za jeden z najbardziej okazałych zespołów pałacowo-parkowych w całym kraju. Pół godziny drogi od stolicy województwa znaleźć można dwa najpiękniejsze podlaskie miasteczka – Tykocin i Supraśl.

To tutaj czas płynie znacznie wolniej, a uliczki ożywają w wakacyjne weekendy dzięki licznym turystom.

W Tykocinie znaleźć można wiele zabytków, w tym najstarszy świecki pomnik w Polsce, pochodzący z 1763 roku, barokowy kościół Świętej Trójcy, czy zrekonstruowany XVI-wieczny zamek. Tykocin jest również bogaty w pamiątki po społeczności żydowskiej – jedną z nich jest Wielka Synagoga.

Drugie urokliwe miasteczko nosi nazwę Supraśl, w którym królują tradycje prawosławne oraz unikalna architektura sakralno-obronna Monasteru Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy i św. Jana Teologa.

W miasteczku odkryć można liczne domy tkaczy, odpocząć nad nadrzecznymi bulwarami oraz wyruszyć stamtąd w podróż do Hajnówki i Białowieży.

19

TEMAT WYDANIA

Rzeka Czarna Hańcza zimą

NAJBARDZIEJ MALOWNICZE JEZIORA

BAŚNIOWY ŚWIAT NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI

Na Suwalszczyźnie znajduje się aż 250 jezior, a jedno jest piękniejsze od drugiego. W przeciwieństwie do Mazur akweny tego obszaru są raczej niewielkie, dyskretnie chowające się wśród wzgórz i lasów, tworzące urokliwe zakątki. Wodną stolicą regionu jest niewątpliwie Augustów – uzdrowisko z bogatą historią – to właśnie tutaj spotkali się król Zygmunt i Barbara Radziwiłłówna. Wyjątkowo pięknie prezentuje się też jezioro Wigry i górujący nad nim zespół klasztorny. Nie sposób również nie wspomnieć o malowniczej Hańczy – najgłębszym jeziorze w Polsce.

Te miejsca to tylko niewielki wycinek bogactwa kulturowego i krajobrazowego regionu Suwalszczyzny i Podlasia. Magiczne lasy, czyste jeziora i niepowtarzalna kuchnia regionalna sprawią, że czas spędzony w tym pięknym zakątku Polski z pewnością pozostanie niezapomniany. ▪

Góra Cisowa w Suwalskim Parku Krajobrazowym

20

ZDJĘCIA: TRAVELIST.PL

Opracowanie: redakcja na podstawie materiałów prasowych Travelist.pl

PREZENTOWNIK

Czas gwiazdkowych upominków...

Najnowsze wcielenie zegarka DS PH200M ma wiele oblicz. Całości dopełnia teraz ceramiczny pierścień lunety i szkła szafirowe z przodu oraz z tyłu zegarka, a zwiększoną odporność automatycznego mechanizmu zapewnia antymagnetyczna sprężyna włosowa Nivachron™. Powłoka Super-LumiNova® rozświetla ciemnoniebieską tarczę, natomiast wskazówki i pierścień lunety zapewniają czytelność wskazań, nawet w warunkach słabej widoczności.

Rekomendowana cena detaliczna: 4040 zł certina.com

Wysoki wskaźnik sprężystości CUIN na poziomie 800 sprawia, że kurtka puchowa Trek 100 Down zajmuje bardzo mało miejsca, a przy założeniu zapewnia ciepło w niejeden chłodny wieczór.

Cena: 199,99 zł decathlon.pl

Latarka NIGHT CUTTER F30R jest wodoodporna (IPX4). Ma 4 tryby – mocne, średnie, słabe światło oraz stroboskop.

Dzięki zasięgowi do 300 m i jasności do 700 lm latarka dosłownie „przecina” noc.

Zasilana jest akumulatorem Li-Ion, który w sytuacji awaryjnej może posłużyć jako power bank.

Cena sugerowana: 209 zł varta-consumer.pl

Skarpety trekkingowe Mund EXPLORER

Kompaktowe gabaryty i szybkość działania – to najważniejsze atuty ładowarki sieciowej HAMA Mini o mocy wyjściowej 18 W. Jest aż o 40 proc. mniejsza od standardowych modeli. Może pochwalić się wykorzystaniem dwóch nowoczesnych technologii – Qualcomm Quick Charge 3.0 i Power Delivery. W efekcie naładuje baterię telefonu do połowy w zaledwie 25 minut.

Cena: 74,90 zł hamamobile.pl

Zegarek Pulsar Accelerator PZ6033X1 – sportowa elegancja i niezawodność.

Cena: 985 zł timetrend.pl

22

zostały wykonane z wysokiej jakości włókien naturalnych i syntetycznych.

Dzięki takiej kompozycji bardzo dobrze radzą sobie zarówno z odprowadzaniem wilgoci od skóry, jak i z utrzymaniem optymalnej temperatury wewnątrz buta. Podwójny splot doskonale chroni stopę przed otarciami i odciskami.

Skład: 32% wełna merino, 32% akryl, 15% poliester, 11% lycra®, 10% poliamid.

Rozmiary: S, M, L, XL. Cena: 49 zł amc.com.pl

© 2020 Petzl Distribution - Stef Candé

IKO CORE

Ultralekka i uniwersalna latarka czołowa IKO CORE łączy w sobie wiele technologii, oferując 500 lumenów światła przy ciężarze zaledwie 79 g.

Latarka ma opatentowaną opaskę AIRFIT, płaskie źródło światła oraz akumulator z tyłu. Jest znakomicie wyważona i tak wygodna, że po założeniu na głowę zapomina się o niej. www.petzl.com

FOTO: SMARTWOOL

PORADNIK

24

Bielizna termoaktywna,

czyli ciepło w każdych warunkach TEKST PAWEŁ ILCZUK

Bielizna termoaktywna może być traktowana wręcz jako ulepszenie ludzkiego ciała, co jest szczególnie przydatne podczas wzmożonego wysiłku i trudnych warunków atmosferycznych. Właściwości tego typu odzieży docenią nie tylko sportowcy. Kiedy i dlaczego warto w nią zainwestować?

O

dzież termoaktywna kojarzy się ze sportem i właśnie wtedy jest w stanie pokazać pełnię swoich zalet. Słowo „aktywna” w nazwie nie pochodzi jednak od aktywności fizycznej, lecz od aktywnego odprowadzania potu i przepływu powietrza – tym właśnie tego typu odzież różni się od termicznej, której stosowanie w sporcie jest niewskazane. Odzież termiczna ma za zadanie jedynie zatrzymać jak najwięcej ciepła przy skórze. Oddychająca bielizna termoaktywna gwarantuje jednocześnie usuwanie wilgoci z powierzchni skóry, przepływ powietrza, opcjonalną wiatroszczelność i różne stopnie izolacji termicznej, które dobiera się w zależności od potrzeb.

RODZAJE BIELIZNY TERMOAKTYWNEJ Głównym kryterium wyboru odpowiedniej bielizny termoaktywnej jest jej grubość, czyli stopień izolacji termicznej. Trzeba ją dostosować do własnych potrzeb. Grubość bielizny należy dobrać do warunków, w jakich będziemy jej używać, a także swoich preferencji. Ma tu znaczenie nie tylko temperatura otoczenia, lecz także rodzaj uprawianego sportu. Wytężona aktywność fizyczna sprawia, że ciało wytwarza więcej energii cieplnej i nawet przy niskiej temperaturze jest w stanie samo się ogrzać.

W takiej sytuacji zbyt mocna izolacja może nam poważnie zaszkodzić. Bielizna ciepła sprawdzi się oczywiście w warunkach zimowych, przy temperaturze znacznie poniżej zera, ale głównie przy niezbyt intensywnym wysiłku fizycznym.

25

PORADNIK

To obowiązkowy element każdej zimowej wędrówki, a także duża pomoc chociażby dla fanatyków zimowego wędkarstwa. Jeśli uprawiamy bardziej intensywny sport, bielizna średnia może się okazać wystarczająca nawet przy ujemnej temperaturze, zwłaszcza że zazwyczaj jest łączona z dodatkową warstwą odzieży. Bielizna o średniej grubości bywa nazywana też całoroczną, ale na najcieplejsze dni lepiej wyposażyć się w bieliznę lekką i przewiewną. Najlżejsze rodzaje termoaktywnych ubiorów sprawdzą się podczas treningów w ciepłym otoczeniu – w tym również w pomieszczeniach, czyli salach gimnastycznych i siłowniach. Ciekawą propozycją są stroje z membraną wiatroszczelną, zapobiegającą zbytniemu przewiewaniu. Taki kostium wciąż jednak odprowadza pot i pozwala skórze oddychać. Wiatroodporny kombinezon to doskonała propozycja dla narciarzy, kolarzy, a nawet motocyklistów. Dostępne są także modele ze wzmocnieniami, które ochronią ręce i nogi przed otarciami w razie upadku.

Z CZEGO TO JEST ZROBIONE? Materiał, z którego wykonano bieliznę termoaktywną, również ma duży wpływ na jej właściwości. Najczęściej stosowane są bez wątpienia włókna syntetyczne, czyli poliester, polipropylen, poliamid i elastan. Materiały wykonane z ich mieszanki są zazwyczaj oznaczane przez producentów efektownymi nazwami handlowymi. Mają niewątpliwie wiele zalet. Jeśli skład i jakość materiału są odpowiednie, za stosunkowo niewielkie pieniądze otrzymamy trwałe i szybkoschnące bluzy i spodnie, które na dodatek zajmują bardzo mało miejsca w bagażu. Kanalikowa struktura materiału zapewnia dobre odprowadzanie wilgoci oraz izolację cieplną, ale mniejszą przepuszczalność powietrza. Największą bolączką włókien syntetycznych jest wchłanianie nieprzyjemnych zapachów, przez co bieliznę wykonaną z takich materiałów trzeba prać częściej.

Aby zniwelować przykre zapachy, można wybrać tkaninę wzbogaconą o hipoalergiczne i bakteriobójcze jony srebra.

Dobrą alternatywą są też stroje z domieszką materiałów naturalnych, takich jak bawełna i len, które są kompromisem pomiędzy wszystkimi parametrami syntetyków i tkanin naturalnych.

26

Za przodka nowoczesnej bielizny termoaktywnej można uznać tradycyjne kalesony, które znamy już od stuleci. Przylegające spodnie wykonane z wełny, lnu lub bawełny sprawdzają się w różnych warunkach, nie tylko zimowych – mogą to potwierdzić setki tysięcy żołnierzy z całego świata.

Spodnie termoaktywne są w zasadzie ich ulepszoną i bardziej elegancką formą. Od stuleci kalesony były często wyśmiewane i traktowane niepoważnie. O wstydliwej naturze kalesonów świadczy chociażby nazywanie ich eufemizmami lub ineksprymablami, czyli „niewymownymi” częściami garderoby. Warto jednak pamiętać o tym, że na przestrzeni wieków uratowały zdrowie i życie milionów ludzi na całym świecie, chroniąc przed wychłodzeniem organizmu, zapaleniem korzonków i pęcherza oraz innymi przykrymi dolegliwościami.

Odzież termoaktywna wykonana z tkanin naturalnych to zdecydowanie trudniejsze zagadnienie. Każdy materiał ma nieco inne właściwości i nawet skrajnie różne ceny. Przykładowo bielizna bawełniana lub lniana jest dosyć tania i bardziej przewiewna od syntetycznej, ale jest także mniej elastyczna, więc zamiast transportować pot na zewnątrz, po prostu go wchłania. Nadaje się raczej do uprawiania okazyjnego i amatorskiego sportu.

Na letnie dni warto zaopatrzyć się w bieliznę z włókien bambusa, które chłodzą ciało, świetnie odprowadzają wilgoć i mają naturalne właściwości antybakteryjne. Na szczycie skali tkanin naturalnych znajduje się bardzo ceniona bielizna z wełny merynosa – taki kostium to wydatek kilkuset złotych, ale jego właściwości i uniwersalność nie mają sobie równych. Natura przygotowała owce merynosowe na najbardziej skrajne warunki atmosferyczne. Wykorzystanie ich wełny do produkcji odzieży termoaktywnej zapewnia utrzymanie temperatury ciała zarówno zimą, jak i latem i zatrzymywanie wilgoci z daleka od powierzchni skóry. Właściwości antybakteryjne zapobiegają przykrym zapachom.

27

FOTO: SMARTWOOL

PORADNIK

NA CO JESZCZE ZWRÓCIĆ UWAGĘ?

FOT O: CRA FT

Po wybraniu grubości i materiału bielizny pozostaje już tylko znaleźć odpowiedni rozmiar.

Wybierając wielkość odzieży termoaktywnej, należy pamiętać o tym, że zarówno bluza, jak i spodnie muszą bezpośrednio przylegać do ciała, aby mogły spełniać swoje zadanie. Zbyt luźny komplet nie będzie w stanie odprowadzić potu i regulować temperatury ciała, z kolei zbyt ciasny będzie po prostu niewygodny i ograniczy swobodę ruchów. Jeśli zależy nam na najwyższym komforcie, powinniśmy wybrać bieliznę z płaskimi szwami lub całkowicie bezszwową. Tradycyjne szwy mogłyby doprowadzić do bolesnych otarć podczas intensywnego ruchu w przylegającej odzieży. ▪

28

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

Dlaczego lubuskie jest warte zachodu Lubuskie to jeden z najciekawszych regionów w Polsce. W połowie zalesiony, z 500. jeziorami, obiektami klasy UNESCO i niezwykłymi zabytkami. Oto 10 powodów, by odkryć lubuskie o każdej porze roku!

Park Mużakowski Park Mużakowski to największy w Polsce i Niemczech krajobrazowy park w stylu angielskim. Założony w pierwszej połowie XIX wieku przez pruskiego arystokratę, księcia Hermanna von Pückler-Muskau, należy do najwybitniejszych osiągnięć europejskiej sztuki ogrodowej. W 2004 r. został uznany za dobro Światowego Dziedzictwa UNESCO. Park Mużakowski ma powierzchnię ponad 700 hektarów. Jest położony w dolinie Nysy Łużyckiej, na terenie Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa” w centrum Geoparku „Łuk Mużakowa”. Najciekawsze turystycznie miejsca znajdują się w pobliżu Bad Muskau w Saksonii oraz lubuskiej Łęknicy. Po stronie niemieckiej zlokalizowana jest jego centralna część, z zabudowaniami rezydencjalnymi i ogrodami.

Po stronie polskiej znajduje się natomiast naturalistyczny park o powierzchni ok. 500 hektarów. Obie części łączą dwa mosty: Podwójny oraz Angielski.

Międzyrzecki Rejon Umocniony Międzyrzecki Rejon Umocniony to imponujący system umocnień stworzony przez Niemców w latach 1934–1944 dla ochrony wschodniej granicy III Rzeszy. Można w nim znaleźć ciekawe obiekty militarne oraz największe podziemia fortyfikacyjne na świecie. W MRU znajduje się także unikalny rezerwat nietoperzy, w którym zimuje ponad 30 tys. osobników. MRU rozciąga się na odcinku około 100 km, od okolic Skwierzyny przez Kaławę, Wysoką, Boryszyn na południe do Odry. Jego główną częścią jest system tuneli wybudowanych w okolicach Międzyrzecza. Szacuje się, że podziemne korytarze mają w tym miejscu ok. 35 km długości.

Park Narodowy Ujście Warty Park Narodowy „Ujście Warty” jest wyjątkowo cennym ornitologicznie obszarem o powierzchni ponad 8 tys. ha, na którym znajdują się unikalne pod względem przyrodniczym tereny podmokłe, rozległe łąki i pastwiska. Całość stanowi jedną z najważniejszych w Polsce ostoję ptaków wodnych i błotnych.

Na obszarze Parku stwierdzono obecność około 270 gatunków ptaków, z czego 26 należy do rzadkich lub zagrożonych wyginięciem. Ujście Warty to również miejsce o wyjątkowo ciekawej

30

historii. W okolicach można napotkać ślady po tajemniczych zakonach joannitów i templariuszy oraz liczne fortyfikacje, w tym pozostałości po potężnych zabudowaniach twierdzy kostrzyńskiej. Walory krajobrazowe Parku sprawiają, że jest on doskonałym miejscem dla turystów. Nadwarciańskie rozlewiska przyciągają ornitologów i miłośników przyrody, a park można też zwiedzić na rowerze.

Szlak Kościołów Drewnianych Regionu Kozła Na Szlaku Kościołów Drewnianych Regionu Kozła znajdują się świątynie w Chlastawie, Klępsku i Kosieczynie, które powinny szczególnie zainteresować miłośników architektury ludowej. Szlak ma długość około 23 km. Kościół filialny pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Klępsku został zbudowany w latach 1367-1377. Najstarszym elementem wyposażenia jest wykonany około 1500 roku ołtarz w formie tryptyku, z rzeźbą Madonny z Dziecięciem. Około 1613 roku we wnętrzu kościoła powstały malowidła ścienne przedstawiające Sąd Ostateczny oraz sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W 2017 r. kościół w Klępsku został uznany za Pomnik Historii.

Kościół filialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chlastawie wzniesiono w 1637 roku i uznaje się go za zabytek klasy „0”. Wraz z bramą-dzwonnicą i dawnym cmentarzem tworzy przepiękny zespół sakralny o niepowtarzalnych walorach historycznych.

Kościół Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Kosieczynie powstał około roku 1408 i jest - po kościele w Tarnowie Pałuckim - drugim co do starszeństwa drewnianym kościołem na ziemiach polskich.

Park Miłości im. Michaliny Wisłockiej w Lubniewicach Przy Starym Zamku w Lubniewicach, nad jeziorem Lubiąż, znajduje się Park Miłości im. dr. Michaliny Wisłockiej, autorki słynnej „Sztuki kochania”. Park przecina kanał łączący Jezioro Lubiąż z Jeziorem Krajnik. Nad kanałem powstał mostek, na którym zakochane pary wieszają kłódki. Przy parkowych alejkach ustawiono kilkanaście drewnianych rzeźb przedstawiających przytulające się pary, a wśród dorodnych drzew

można odpocząć na ławeczce miłości. Lubniewice to turystyczna miejscowość położona wśród jezior i lasów. Od lat jest popularnym miejscem wypoczynku wśród Lubuszan i mieszkańców innych regionów naszego kraju. Znajduje się tam kilka ośrodków wypoczynkowych, SPA oraz Zamek Książąt Lubomirskich.

Turystyka wodna Województwo lubuskie nazywane jest często „krainą pięciuset jezior”, choć w rzeczywistości jest ich około sześciuset! Ich ogólna powierzchnia to 13,4 tys. ha. Największe w regionie jest Jezioro Sławskie o powierzchni 8,28 km kw. Niezwykle popularne są także jeziora: Łagowskie, Niesłysz czy tzw. Lubuskie Mazury na północy regionu, a więc jeziora Lipie, Słowa i Osiek.

Województwo przecinają liczne szlaki kajakowe, ponadto działają dobrze wyposażone ośrodki żeglarskie. Miłośnicy kajakarstwa mają do dyspozycji stanice i wypożyczalnie sprzętu.

Mniejsze rzeki o brzegach porośniętych gęsto lasem, a także połączone kanałami jeziora stanowią szlaki o różnej długości i zróżnicowanym stopniu trudności, które tworzą idealne warunki dla wypraw z kajakiem.

Jeziora są także rajem dla wędkarzy. W lubuskich wodach występuje ponad 50 gatunków ryb z 80 występujących w całej Polsce!

Geopark Łuk Mużakowa To jedyny w Polsce geopark będącym od 17 września 2011 r. członkiem Sieci Geoparków Europejskich UNESCO. Obejmuje on unikatową w skali europejskiej u-kształtną strukturę geologiczną powstałą w efekcie działalności lodowców skandynawskich. Rozciąga się ona na terenie Polski, w powiecie żarskim, gminach Łęknica, Trzebiel, Tuplice i Brody, oraz na ternie Niemiec w Brandenburgii i Saksonii.

Posiada ona charakterystyczne, dla obszarów zaburzeń lodowcowych, ułożenie warstw. Znajdujące się w jej obrębie pokłady węgli brunatnych i innych skał, ułożone są niemal pionowo budując zróżnicowane formy geologiczne. Płytkie położenie wyciśniętych pokładów węgla umożliwiało rozwój podziemnego i odkrywkowego górnictwa węgli brunatnych i kopalin towarzyszących, który trwał tutaj ponad 110 lat. Obecnie najbardziej widoczną pozostałością dawnej działalności górniczej i przetwórstwa kopalin są bardzo liczne w obszarze Łuku Mużakowa zbiorniki kwaśnych wód pokopalnianych. Tworzą one unikatowe w skali kraju pojezierze antropogeniczne, z którym związany jest specyficzne środowisko przyrodnicze.

Unikatowe fenomeny geologiczne prezentowane są w geoparku, po polskiej i niemieckiej stronie dzięki licznym ścieżkom geoturystycznym, z których najbardziej atrakcyjna jest ścieżka „Dawna kopalnia Babina”, znajdująca się pomiędzy Łęknicą i Nowymi Czaplami.

Lubuskie Centrum Winiarstwa w Zaborze Centrum zostało otwarte w październiku 2015 r.

W Zaborze działa też największa, licząca 35 ha, samorządowa winnica w Polsce. Swoje uprawy prowadzi tutaj 13 winiarzy. Głównym celem stworzenia Lubuskiego Centrum Winiarstwa był rozwój marki oraz potencjału turystycznego województwa lubuskiego, a także budowanie tożsamości regionalnej, integracja środowisk winiarskich oraz odradzanie tradycji związanych z uprawą winorośli i produkcją wina na tych terenach. Centrum spełnia funkcję reprezentacyjną, turystyczną, rekreacyjna oraz muzealną i stanowi bazę naukowo-dydaktyczną umożliwiającą kształcenie studentów na kierunku winiarskim. To również ważne zaplecze w procesie naukowo-badawczym w zakresie enologii.

Szlak Wina i Miodu Zwiedzenie szlaku to niepowtarzalna okazja do poznania lubuskiej tradycji oraz skosztowania smakowitych produktów regionalnych. W malowniczych winnicach nie tylko można degustować lubuskie wina, tak szlachetnych odmian jak Regent, Pinot Noir, Traminer, Saint Laurent oraz specjałów bazujących na winogronowych produktach, ale także posłuchać, z jaką dumą o swoich osiągnięciach w uprawie winorośli opowiadają właściciele winnic.

Pałace, zamki i dwory Dzisiejsze województwo lubuskie to dziedzictwo kulturowe pogranicza, gdzie obok siebie żyli Polacy i Niemcy, tu ścierały się religie, kierunki w architekturze oraz trendy w sztuce i literaturze.

Tu każdy pałac, zamek i dwór to cel do eksploracji historii. W Lubuskiem jest około 250 obiektów architektury rezydencjonalnej.

To m.in. Pałac Książęcy w Żaganiu, Pałac w Mierzęcinie Zamek Królewski w Międzyrzeczu, wczesnobarokowy pałac w Zaborze, XVIII-wieczny pałac w Wiechlicach, późnobarokowy pałac w Bojadłach, Zamek Książąt Lubomirskich w Lubniewicach czy zamek w Łagowie zbudowany przez Joannitów w 1350 r.

Atrakcją regionu jest także np. opactwo Augustianów w Żaganiu z barokowymi działami sztuki czy dawne sanatorium w Trzebiechowie, którego wystrój i wyposażenie dwóch głównych budynków zespołu tj. budynku dla pensjonariuszy i budynku administracyjno-mieszkalnego, zwanego „Domem Lekarza”, zrealizowano w oparciu o projekty belgijskiego artysty Henry’ego van de Velde. To jedyny przykład jego twórczości na terenie Polski. ▪

FOTO: SERGIO SEGARRA,WIKIPEDIA

z notatnika podróżnika

32

FOTO: MICHAŁ STOLAREWICZ

Hiszpańskie

miasteczko jak z bajki TEKST MICHAŁ STOLAREWICZ

Santillana del Mar to malownicze miasteczko położone w północnej Hiszpanii – w regionie Kantabria – w odległości ok. 30 km na zachód od Santander. Spacerując po tym średniowiecznym miejscu, poczujemy się tak, jakbyśmy cofnęli się w czasie!

P

odziwiać możemy tutaj dobrze zachowane domy z kamienia (wykończone drewnem i złotem), rezydencje arystokratów i gospodarstwa. Do dzisiaj mieszkańcy wyrabiają lokalne produkty, takie jak ser, cydr czy słodycze. Najpyszniejsze są lody ze świeżego mleka – prosto od krowy. Przez Calle de Santo Domingo

– główną ulicę w Santillana – docieramy do historycznej dzielnicy, która przetrwała upływ czasu w doskonałym stanie. Przy jej malowniczych brukowanych uliczkach stoją okazałe budynki (casonas), z których większość została zbudowana między XIV a XVII wiekiem.

33

z notatnika podróżnika

MIASTO TRZECH KŁAMSTW?

34

ZDJĘCIA: MICHAŁ STOLAREWICZ

FOTO: PIXABAY

O Santillana del Mar mieszkańcy mówią, że jest miastem trzech kłamstw. Nie jest ono bowiem ani święte (santo), ani płaskie (llano), ani nie znajduje się blisko morza (mar). Nazwa miasteczka pochodzi od imienia jego patronki, św. Juliany (Santa Juliana). Możemy tutaj podziwiać najważniejszy zabytek w mieście i jeden z najpiękniejszych zabytków romańskich w całej Kantabrii. Kolegiata św. Juliany (Colegiata de Santa Juliana) utrzymana jest w stylu romańskim; wzniesiono ją w XII wieku, w miejscu dawnej pustelni. Znajdują się tutaj szczątki świętej Juliany, które przechowywane są w specjalnym sarkofagu od ponad 1200 lat. Jedna z legend głosi, że święta Juliana najprawdopodobniej złapała w pułapkę samego diabła. Santillana del Mar to także częsty przystanek na drodze pielgrzymów zmierzających Szlakiem św. Jakuba do Santiago de Compostela.

Ty rób swoje.

Zamykanie zostaw mnie.

Zastanawiasz się czy zamknąłeś rano za sobą drzwi? Nie musisz się martwić, ponieważ funkcje automatycznego ryglowania i odryglowania robią to za Ciebie. A jeśli chcesz mieć absolutną pewność, możesz wyświetlić status drzwi w dowolnym momencie w aplikacji Yale Access*.

Make it smart with Linus® Smart Lock

*Wymagany Yale Connect Wi-Fi Bridge.

z notatnika podróşnika

36

ZDJĘCIA: MICHAŁ STOLAREWICZ

UCZTA DLA NASZYCH ZMYSŁÓW Miasteczko to nie tylko piękne widoki, ale także pyszne jedzenie. Można tu spróbować wielu najbardziej znanych potraw zróżnicowanej tradycji kulinarnej Kantabrii, zarówno owoców morza, jak i sycących dań charakterystycznych dla kuchni z górskich rejonów. Najbardziej znane to lebaniego i montañés cocidos (gulasz z fasoli, mięsa i kapusty), stek z polędwicy, morszczuk podawany na szparagach lub dorady. Ofertę uzupełniają pyszne sery produkowane w całej prowincji, a na słodko – typowy biszkopt Santillana lub sobaos pasiegos (małe biszkopty z masła, mąki i jaj) z pobliskiej Vega de Pas. Jest tu wiele restauracji prezentujących bardzo wysoki poziom. Pomimo że w całej Hiszpanii króluje wino, to w Santillana del Mar będziemy mogli zasmakować pysznego cydru – z lokalnych jabłek.

37

FOTO: MINISTRY OF THE PRESIDENCY. GOVERNMENT OF SPAIN

z notatnika podróżnika

PREHISTORYCZNA JASKINIA ALTAMIRA Kiedy już nasycimy się pięknymi widokami miasteczka, warto wybrać się w jego pradawne okolice. W całej Kantabrii znajdziemy aż 6500 jaskiń. Najsłynniejszą jest Altamira, która została odkryta w 1879 roku. Jaskinia ma 300 metrów długości, a w jej wnętrzu znajduje się około 150 niezwykłych malowideł z epoki paleolitu. Są zachowane w doskonałej formie, przedstawiają sceny z polowań na bizony, konie i dziki. Przez wiele lat Altamira była otwarta dla turystów, jednak wydychany przez nich w dużych ilościach dwutlenek węgla mógłby zniszczyć malowidła.

Był to główny powód dla utworzenia idealnej kopii jaskini Neocueva w Museo de Altamira, do której dostęp mają wszyscy, bez żadnych ograniczeń. Co ciekawe, aby podziwiać oryginalne rysunki, które powstały około 13 000 lat p.n.e. w Altamirze, możemy wziąć udział w losowaniu. Co tydzień – w każdy piątek – pięciu szczęśliwców może wejść na niecałe 40 minut do prawdziwej jaskini. Jak się domyślacie, chętnych nie brakuje. Altamira została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO i nazywana jest „Kaplicą Sykstyńską prehistorii”.

Uważam, że jest to idealne miasteczko na długie spacery. Wizyta w Santillana del Mar to swoista podróż w czasie. ▪ Więcej na blogu autora: BlogGlobtrotera.pl

Michał Stolarewicz – podróżnik, dziennikarz mieszkający dotychczas w Warszawie, Londynie i na Krecie. Prowadził młodzieżową audycję radiową „Trendymaniak” i grał w Teatrze PROdukcyjnym. Jest autorem bloga www.BlogGlobtrotera.pl i miłośnikiem spontanicznych podróży na własną rękę na drugi koniec świata. Zwiedził także Europę autostopem.

38

5 P O W O D Ó W A B Y…

ODWIEDZIĆ SZCZAWNICĘ ZIMĄ Nie masz jeszcze planów gdzie spędzić Boże Narodzenie z rodziną? Marzy Ci się zimowy wypoczynek z dala od zgiełku i tłumów? Przedświąteczna gorączka sprawia, że masz ochotę rzucić wszystko i wyjechać… Tylko gdzie? Naszą podpowiedzią jest Szczawnica. To dobry kierunek dla tych, którzy lubią aktywny wypoczynek, a przy tym cenią ciszę i kameralny klimat.

MALOWNICZE POŁOŻENIE Szczawnica znajduje się w Pieninach – malowniczym paśmie górskim zlokalizowanym na południu Polski, przy samej granicy ze Słowacją.

Miejsce to stało się perłą Pienin, uzdrowiskiem, w którym nie tylko odpoczniesz psychicznie, ale możesz również skorzystać z nowoczesnych zabiegów regeneracyjnych i miejsc zachęcających do aktywnego wypoczynku. To miejsce pozwoli Ci zebrać pokłady sił na nowe wyzwania. Położenie Szczawnicy w dolinie, wzdłuż górskiego potoku sprawia, że nie jest tak oblegana przez turystów jak inne, typowo zimowe kurorty. W tym tkwi sekret jej uroku…

AKTYWNY WYPOCZYNEK W centrum Szczawnicy znajduje się ośrodek narciarski Palenica. Znajdziesz tu nowoczesne wyciągi i wypożyczalnie sprzętu. Dobrze przygotowane trasy, w razie potrzeby, są sztucznie naśnieżane.

Każdy znajdzie odpowiedni stok dla siebie – zarówno dzieci, jak i początkujący oraz zaawansowani narciarze. Malowniczo położona na terenie Pienińskiego Parku Narodowego - Stadnina Koni Rajd w Jaworkach zaprasza zainteresowanych jazdą konną oraz fanów zimowych kuligów. Wiele wyjątkowych tras, takich jak unikalny wąwóz Homole czy szlaki piesze w parku krajobrazowym czekają natomiast na miłośników trekkingu i spacerów. W Szczawnicy nie sposób się nudzić - chyba, że ktoś ma na to ochotę. To miejsce, w którym odnajdzie się każdy – miłośnik aktywnego wypoczynku i ten, który poszukuje ciszy i ukojenia.

RADOŚĆ DLA PODNIEBIENIA Po aktywnościach na świeżym powietrzu, koniecznie należy odwiedzić Restaurację Bohema w pobliskiej Willi Marta, która słynie z tradycyjnych dań kuchni polskiej, z ręcznie lepionymi pierogami na czele. Niejedno podniebienie skradną również desery w Cafe Helenka, także bądź gotowy na przysmaki, z którymi trudno będzie Ci się rozstać. Pamiętaj o odwiedzeniu Pijalni Wód Leczniczych, gdzie możesz spróbować wody o leczniczych właściwościach wspierających układ odpornościowy naszych organizmów. Kuchnię inną niż wszystkie oferuje klimatyczna restauracja w klubowym stylu – Jazz Bar mieszcząca się w Centrum Kongresowym Szczawnica – odznaczona nagrodami za najlepsze burgery w Szczawnicy – musicie spróbować!

CHWILE BŁOGIEGO RELAKSU Szczawnica oferuje rozbudowaną bazę noclegową, w której dba się o bezpieczeństwo i komfort Gości szczególnie w obecnym trudnym czasie – co potwierdzają certyfikaty bezpieczeństwa tych miejsc. Doskonałe warunki do wypoczynku oferowane są w trzygwiazdkowym Hotelu Nawigator zlokalizowanym w samym centrum Szczawnicy.

W obiekcie o pięciogwiazdkowym standardzie, jakim jest Modrzewie Park Hotel & SPA, skorzystać możemy z luksusowego wypoczynku wzbogaconego ofertą relaksujących zabiegów i masaży w SPA. Klimatyczna Willa Marta oferuje noclegi w pokojach o historycznym charakterze (to jedna z najstarszych willi w Szczawnicy, działająca nieprzerwanie od ponad 140 lat). Wszystkie obiekty noclegowe w swojej ofercie polecają pobyty na Boże Narodzenie w rodzinnym klimacie.

NAJLEPSZE MIEJSCE NA ZIMOWE FERIE Jeśli ktoś nie ma jeszcze planów na ferie zimowe przypominamy, że Szczawnica to idealne miejsce na rodzinny wypoczynek. Tu każdy członek rodziny znajdzie coś dla siebie: stoki narciarskie, miejsca do jazdy na sankach, świetne restauracje, lekcje jazdy konno, relaksujące SPA lecznicze zabiegi uzdrowiska i wody mineralne – cała rodzina będzie bawiła się świetnie! Jeśli więc szukasz aktywnego odpoczynku z dala od tłumu, nie pozostaje Ci nic innego jak szybkie spakowanie się i podróż malowniczą górską drogą do Szczawnicy.

ZIMOWE SPOTKANIA BIZNESOWE No cóż – miało być 5 punktów, ale nie mogąc się powstrzymać musimy wspomnieć także o Centrum Kongresowym Szczawnica – to miejsce idealnie przygotowane do biznesowych spotkań.

Kongresy, wystawy, targi, konferencje, uroczystości – Centrum zmienia swoje oblicze w zależności od potrzeb organizacyjnych. Możliwości realizacji wydarzeń w tym miejscu są ogromne – to aż 1000 m2 powierzchni kongresowej – wow!

Jeśli więc szukasz nieszablonowego miejsca aby zorganizować wydarzenie biznesowe – świetnie trafiłeś – Szczawnica to idealna propozycja!

www.thermaleo.pl

z księgarskiej półki RODZINY HIMALAISTÓW Czy himalaiście wolno mieć dzieci? A męża? Żonę? Czy realizacja marzeń o zdobyciu najwyższych gór jest przejawem egoizmu wspinaczy, czy ich prawem do życia na własnych zasadach? O tym, jak wielka miłość do wysokich gór wpływa na ich życie, opowiadają najbliżsi wybitnych polskich himalaistów. Tomasz Jankowski, historyk, pierwszy raz wszedł na Rysy, kiedy miał trzy lata. Zaprowadził go na górę, a potem z niej zniósł jego tata, himalaista i inżynier odpowiedzialny za łączność na wielu wyprawach, Bogdan Jankowski. Marcin Latałło, reżyser, syn operatora filmowego Stanisława Latałły, dorastał bez ojca, który zginął na Lhotse w 1974 roku. Nie był himalaistą, pojechał na tę wyprawę jako filmowiec. Syn nakręcił film, którym próbował zmierzyć się z traumą po śmierci ojca. Joanna Kondracka, psycholog, chroni dwójkę swoich dzieci przed tym, co media piszą o ich tacie i jej byłym mężu, Tomku „Czapkinsie” Mackiewiczu, który zginął, spełniając swoje marzenie o zdobyciu Nanga Parbat. Jak powiedział jeden z bohaterów – to książka o skutkach ubocznych himalaizmu dla rodziny.

O tym, jak wielka pasja dziecka, partnera albo rodzica kształtuje życie ich najbliższych.

Oprawa miękka ze skrzydełkami, format 13,5 x 20,2 cm, 224 s. Cena 39,99 zł Wydawnictwo W.A.B. gwfoksal.pl

TRUCKING GIRL Chciała być nauczycielką albo dentystką, startowała w konkursie Miss Polonia. Dziś w ekstremalnych warunkach prowadzi ważącą 63 tony ciężarówkę. Jej kanał na YouTubie subskrybuje ponad 300 tysięcy osób, a najpopularniejszy film ma ponad 10 milionów wyświetleń. Walczy z uprzedzeniami i udowadnia kobietom, że mogą być, kim chcą – bez względu na wszystko. Iwona Blecharczyk to Trucking Girl. Jedna z nielicznych w Polsce. Jak wygląda życie w ciężarówce? Gdzie się śpi, jak przygotowuje posiłki? Jak w trasie dbać o higienę i bezpieczeństwo? Dlaczego w ciężarówce lepiej kłaść się na dolnym łóżku oraz jakie zagrożenie na trasie mogą stanowić indyki? To tylko niektóre z pytań, na które odpowiedzi znajdziecie w książce. „Trucking Girl” wciąga jak najlepsza powieść przygodowa. Razem z autorką przemierzamy lodowe szlaki Kanady, odbieramy ładunki z kopalni diamentów, zachwycamy się zachodem słońca w Hiszpanii i przeżywamy chwile grozy na francuskim parkingu. Autorka z pasją i poczuciem humoru opisuje, jak wygląda życie truckera, jaki wpływ ma praca na jej życie i dlaczego czasami warto zaryzykować, aby spełnić marzenia.

I nieważne, że na co dzień jeździsz rowerem, autobusem czy samochodem osobowym. Z Iwoną Blecharczyk poczujesz się częścią fascynującego świata truckerów!

Oprawa miękka ze skrzydełkami, format 14,5 x 20,5 cm, 320 s. Cena 44,90 zł Wydawnictwo Muza muza.com.pl

NOMADLAND. W DRODZE ZA PRACĄ Ich oszczędności wyparowały po kryzysie w 2008 roku lub z powodu różnych życiowych wypadków.

Zamiast przejść na zasłużoną emeryturę, żegnają się z wygodnym życiem przedstawicieli klasy średniej, które wiedli dotąd. Sprzedają domy, bo nie mogą ich już utrzymać, przesiadają się do kamperów, przyczep, vanów czy pikapów i ruszają w drogę. Jeżdżą od stanu do stanu w poszukiwaniu dorywczej pracy – na kempingach, przy zbiorach owoców i warzyw, w centrach logistycznych Amazona. Dla wielu firm to pracownicy doskonali. Są wytrwali, odpowiedzialni, doświadczeni, bardzo zdeterminowani. Przywożą ze sobą cały swój dobytek, zmieniając postoje przyczep w efemeryczne miasteczka robotnicze, które pustoszeją, kiedy kończy się praca. Nigdzie nie zostają wystarczająco długo, żeby stworzyć związek zawodowy. Niektórzy uważają ich za bezdomnych, ale koczownicy nowej ery nie lubią tej łatki. Mówią o sobie: bezmiejscowi. Twierdzą, że wyrwali się z niewoli czynszów, świadomie wypisali z zepsutego, demoralizującego systemu. Wielu nauczyło się cieszyć nową wolnością. Nawiązują przyjaźnie, dzielą się doświadczeniami, pomagają sobie nawzajem. Czas zapiąć pasy! Dzięki Jessice Bruder możemy dołączyć do nomadów i wyruszyć na włóczęgę po innej Ameryce.

Oprawa twarda, format 13,3 x 21,5 cm, 280 s. Przekład: Martyna Tomczak. Cena 44,90 zł Wydawnictwo Czarne czarne.com.pl

40

miejsce z charakterem

Południowy Tyrol © IDM SÜDTIROL/ALEX MOLING

Kraina słońca i śniegu

Południowy Tyrol/Südtirol to najbardziej na północ wysunięty region we Włoszech.

Jest miejscem styku góralskiej kultury alpejskiej i tradycyjnie śródziemnomorskiego, relaksowego stylu życia. Piękno natury, słoneczna pogoda i doskonała zabawa każdej zimy przyciągają tu turystów z całego świata.

R

3 ZINNEN DOLOMITY To raj dla miłośników narciarstwa i aktywnego wypoczynku położony w samym sercu Dolomitów, wokół słynnych Drei Zinnen (Trzech Szczytów), najbardziej rozpoznawalnych i charakterystycznych gór w tej części Alp. Ośrodek to pięć gór, połączonych ze sobą trasami narciarskimi. Łącznie oferują one 115 km zjazdów o bardzo zróżnicowanej formie i stopniu trudności.

Wśród największych atrakcji dla narciarzy warto wymienić Giro delle Cime – objazdową wycieczkę po najlepszych trasach w regionie. Kolejną atrakcją są odwiedziny w „krainie śpiącego olbrzyma” – Haunold. To idealne miejsce dla całej rodziny: z torem saneczkowym, łatwymi stokami dla narciarzy, skicrossem dla dzieci i licznymi możliwo-

42

© 3 ZINNEN DOLOMITES/MANUEL KOT TERSTEGER

egion położony jest u podnóża południowo-wschodnich Alp. Najbardziej znanym pasmem są tu majestatyczne wapienne Dolomity. To doskonałe miejsce do uprawiania wszelkiego rodzaju sportów zimowych, o czym świadczą liczne zawody sportowe światowej rangi.

W Południowym Tyrolu notuje się średnio 300 słonecznych dni w roku. Śnieg w sezonie narciarskim jest tu niemal gwarantowany. Trasy są doskonale przygotowane, a zaplecze infrastrukturalne nowoczesnych ośrodków narciarskich jest godne pozazdroszczenia.

Jak przystało na Włochy, wizyta w Południowym Tyrolu to także gratka dla smakoszy. Unikalne połączenie włoskiej i alpejskiej kuchni oraz doskonałe wina z pewnością zachwycą niejedno podniebienie. Tym wszystkim cieszyć się możemy, nie opuszczając narciarskiego stoku, dzięki niezwykle rozbudowanej infrastrukturze towarzyszącej. ściami górskich wędrówek. Na odważnych czeka zaś zjazd z Holzriese, najbardziej stromego stałego stoku w całych Włoszech. Stopień nachylenia sięga tu 72%! Większość tych miejsc możemy odwiedzić, nie zdejmując butów narciarskich – dzięki specjalnej kolejce Ski Pustertal Express.

Jeszcze więcej ciekawostek o regionie można znaleźć pod adresem: dreizinnen.com/narty

KRONPLATZ Kompleks narciarski Kronplatz/Plan de Corones w Dolomitach, wraz z otaczającymi go urokliwymi miasteczkami i wioskami, stanowi idealną scenerię dla aktywnego wypoczynku. Niezrównane przeżycia zarówno dla profesjonalnych narciarzy, jak i amatorów są gwarantowane.

OBEREGGEN I CAREZZA Na ten położony w sercu Dolomitów region składa się jedna dolina z dwoma ośrodkami narciarskimi. Oba ośrodki są częścią ogromnego kompleksu Dolomiti Superski. Pojedynczy skipass daje dostęp do 12 ośrodków narciarskich i ponad 1200 km tras.

© OBEREGGEN AG/PAOLO CODELUPPI

© IDM SÜDTIROL/HARALD WISTHALER

W połączeniu z doskonałymi trasami do narciarstwa biegowego oraz bogatą ofertą atrakcji obejmującą wycieczki narciarskie, trasy biathlonowe, tor saneczkowy, rakiety śnieżne i zimowe wędrówki, region ten jest prawdziwym rajem dla wszystkich miłośników zimy.

W pobliżu znajdują się także niewielkie ośrodki narciarskie z infrastrukturą doskonale dopasowaną do rodzinnego wypoczynku – Speikboden oraz Klausberg.

Prawdziwi śmiałkowie wybierają jednak czarne trasy – Sylvester oraz Hernegg.

Prawdziwą perłą tego ośrodka jest Górskie Muzeum Messnera (MMM Corones), które zostało zaprojektowane przez światowej sławy architekta Zahę Hadid. Sygnowane imieniem legendy alpinizmu Reinholda Messnera muzeum doskonale przybliży nam tę dyscyplinę. Na uwagę zasługuje również Lumen – otwarte w 2018 roku muzeum fotografii górskiej, w ciekawy sposób prezentujące historię i rozwój tej dziedziny.

Więcej o ofercie aktywnego wypoczynku w Kronplatz można dowiedzieć się tu: kronplatz.com/zima/pl

Rozległy płaskowyż i szerokie stoki sprawiają, że Seiser Alm to doskonałe miejsce dla rodzin z dziećmi i początkujących narciarzy. Wypożyczając rakiety, możemy udać się na długą wędrówkę po pokrytych śnieżnym puchem alpejskich łąkach. Miłośnicy dobrego jedzenia z pewnością przystaną w rustykalnej alpejskiej chacie Schwoage, serwującej wspaniałe regionalne dania. Turyści obdarzeni romantyczną duszą powinni z kolei wybrać się na przejażdżkę powozem w zimowej atmosferze. Ośrodek narciarski Seiser Alm/Val Gardena może się pochwalić 175 kilometrami tras narciarskich oraz 80 kolejkami linowymi, zapewniającymi bezpieczny transport. O niesamowitych doświadczeniach oczekujących na turystów w regionie można przeczytać tu: seiseralm.it/zima

SEISER ALM

© IDM SÜDTIROL/HARALD WISTHALER

Seiser Alm/Alpe di Siusi to największy górski płaskowyż w Europie, położony w sercu Dolomitów. Jest miejscem dla prawdziwych smakoszy narciarstwa, zarówno pod względem sportowym, jak i kulinarnym. Dzięki swojemu położeniu jest to region z największą gwarancją śniegu podczas zimowych miesięcy.

Obereggen już kilkukrotnie był wyróżniany jako najlepszy ośrodek narciarski w Alpach. Na uwagę zasługują przede wszystkim doskonale utrzymane trasy, ustronne zajazdy z regionalnymi specjałami oraz snowparki dla snowboardzistów i miłośników narciarskich akrobacji. Stoki na Obereggen są oświetlane od 19:00 do 22:00, więc możemy się cieszyć jazdą nawet późnym wieczorem.

Do dyspozycji narciarzy jest 48 km tras i 18 wyciągów.

Popularną atrakcją są również tutejsze perły architektury, takie jak górska chata Oberholz czy nowoczesny budynek baru narciarskiego LOOX. Ośrodek Carezza to z kolei najlepszy wybór dla dużych rodzin. Park rozrywki Dziecięcy Świat Króla Laurina pozwala maluchom zanurzyć się w zaczarowanym, legendarnym świecie oraz stawiać pierwsze kroki na nartach przy dobrej zabawie. Znajdziemy tu 13 wyciągów i 40 km tras.

Więcej informacji pod adresem: eggental.com/pl 43

miejsce z charakterem

MASO CORTO

To doskonałe połączenie alpejskich krajobrazów, górskiej aktywności i miejskich rozrywek. A wszystko to czeka w najdalej wysuniętej na północ prowincji Południowego Tyrolu. Region składa się z trzech części: - alpejskiego miasteczka Sterzing/Vipiteno, najdalej na północ wysuniętej miejscowości we Włoszech, gdzie odnajdziemy przepiękną średniowieczną zabudowę, gościnne restauracje i pełne sklepów uliczki; - dolin Ratschings, Jaufental oraz Ridnauntal, z ich cudownymi krajobrazami i unikalną przyrodą; - kurortu Gossensass/Colle Isarco.

W okolicy funkcjonują trzy ośrodki narciarskie z trasami o łącznej długości 61 km. We wszystkich obowiązuje jeden skipass. Warto dodać, że śnieżne zimy są tutaj normą, ponieważ region znajduje się po południowej stronie głównego łańcucha Alp, pomiędzy wysokimi szczytami górskimi.

Więcej informacji na temat regionu znaleźć można pod adresem: sterzing-ratschings.com/zimowe_wakacje

To położony na lodowcu kurort, gdzie każdej zimy czeka na nas gwarantowany śnieg i słoneczna pogoda. Dolina Schnalstal/Val Senales to obszar dziewiczej natury rozciągający się od wioski Naturno do podnóża spływających z gór lodowców. Puszysty śnieg, słońce i relaks to trzy rzeczy, które ściągają tu turystów z całego świata.

© RATSCHINGS TOURISMUS/MANUEL KOT TERSTEGER

STERZING-RATSCHINGS/VIPITENO-RACINES

Trasy zjazdowe z lodowca (dla wszystkich poziomów zaawansowania narciarskiego) zaczynają się na wysokości aż 3200 metrów. Sezon trwa tu od października aż do maja. Narciarze mają do dyspozycji 11 wyciągów i 42 km tras. Region jest popularny nie tylko wśród narciarzy amatorów. Na trening wysokogórski przyjeżdża tu również wielu profesjonalnych zawodników narciarstwa i narciarstwa biegowego. Kluczowe informacje na temat doliny Schnalstal oraz ośrodka Maso Corto można znaleźć na stronie: schnalstal.it

Jak dotrzeć do Południowego Tyrolu?

SAMOCHODEM Dojazd trasą Brennerpass lub „drogą brennerską" (Brennerstraße). Podróż z Warszawy zajmie około 15 godzin, a z Krakowa około 11.

– Brennero/Brenner – Bolzano/Bozen oraz Wiedeń – Salzburg – Innsbruck – Brennero – Bolzano/Bozen.

Więcej informacji pod adresem: suedtirol.info/zima

BEZPIECZNA PODRÓŻ SAMOLOTEM Lotniska położone najbliżej Południowego Tyrolu są zlokalizowane w Innsbrucku lub w Weronie. Inne porty lotnicze w niewielkiej odległości znajdują się w Monachium, Wenecji, Treviso, Bergamo i Mediolanie.

POCIĄGIEM Do wyboru mamy dwie trasy: Monachium – Innsbruck

44

Aby w najlepszy możliwy sposób dostosować się do „nowej normalności”, region Południowego Tyrolu wprowadził swoje własne, niezależne środki bezpieczeństwa. Goście mają obecnie jeszcze więcej prywatnej przestrzeni w noclegach i miejscach turystycznych, aby bez żadnych obaw cieszyć się wakacjami. Rzecz jasna, niczym nieograniczoną, bezpieczną przestrzeń oferuje również przyroda Południowego Tyrolu.

rozmaitości

Ciekawostki ze świata PSY WYKRYWAJĄCE KORONAWIRUSA Naukowcy z Uniwersytetu w Hanowerze przeprowadzili badania, których wyniki pozwalają stwierdzić, że odpowiednio wyszkolone psy potrafią „wytropić” koronawirusa. W badaniach wzięło udział 8 psów węszących, które były trenowane przez tydzień w rozróżnianiu pozytywnych i negatywnych próbek koronawirusa za pomocą węchu. Co ważne, próbki były rozmieszczone losowo, więc ani psy, ani naukowcy nie wiedzieli, które są pozytywne, żeby uniknąć jakichkolwiek zafałszowań wyników. Szybko okazało się, że psy zidentyfikowały właściwie 157 pozytywnych i 792 negatywne próbki, niewłaściwie identyfikując jedynie 33 negatywne i 30 pozytywnych. Daje to wynik 83% w wykrywaniu pozytywnych próbek, 96% w wykrywaniu negatywnych i ogólny wynik skuteczności na poziomie 94%. Naukowcy mają nadzieję, że już niebawem trenowane przez nich psy pojawią się w miejscach publicznych, gdzie będą pomagać w ograniczaniu transmisji COVID-19.

KLAWIATURA NA PAPIERZE Być może w niedalekiej przyszłości będziemy mogli obsługiwać nasze urządzenia, takie jak laptopy czy tablety, za pomocą… zwykłej kartki papieru. Inżynierowie z Purdue University opracowali technologię, która pozwala stworzyć interaktywną klawiaturę z papieru. To proces, dzięki któremu można pokryć papier lub tekturę wysoko fluorowanymi cząsteczkami. Taka kartka staje się odporna na kurz, olej i wodę, co oznacza, że można wydrukować na niej wiele warstw obwodów, bez obaw o przeniknięcie jednej warstwy na drugą. Tak zadrukowane kartki są zdolne do samozasilania się bezprzewodową komunikacją Bluetooth i mogą służyć m.in. jako klawiatury. Technologia jest również kompatybilna z obecnie stosowanymi procesami drukowania, więc da się ją zastosować na przykład do kartonu. Oznacza to, że będzie ją można wykorzystać do projektowania takich innowacji jak inteligentne opakowania przesyłek (umożliwiające podpisanie lub zabezpieczenie paczki, którą wysyłamy), czy produktów na sklepowych półkach.

46

ĆWICZENIA NA ODPORNOŚĆ Jak wynika z badań przeprowadzonych w ostatnich latach, aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem budującym odporność. Regularne ćwiczenia pobudzają układ odpornościowy, co pomaga mu szybko wykryć i zwalczyć zagrożenie.

Przeciwdziałają też obniżaniu się odporności wraz z wiekiem.

Naukowcy podkreślają, że w obecnej sytuacji epidemicznej ważne jest, aby zachować formę i ćwiczyć regularnie, przy zachowaniu środków bezpieczeństwa i higieny. Szczególnie skuteczne i ważne są ćwiczenia aerobowe na umiarkowanym poziomie (np. bieg i marsz), które dobrze byłoby wykonywać łącznie przez 2,5 godziny tygodniowo.

POLACY POMOGĄ W BUDOWIE... BAZ NA KSIĘŻYCU I MARSIE Przedstawiciele Polskiej Agencji Kosmicznej prowadzą rozmowy z NASA dotyczące uczestnictwa polskich naukowców, uniwersytetów i firm w realizacji historycznych misji na Księżyc, Marsa i inne obiekty Układu Słonecznego. Chodzi o udział w przełomowych misjach, które będą realizowane przez Amerykańską Agencję Kosmiczną czy Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) w najbliższych latach. Jest to na przykład budowa Księżycowego Portu Kosmicznego, który będzie punktem przesiadkowym w podróżach na Księżyc i Marsa. Polaków nie może też zabraknąć w realizacji misji na powierzchnie obu tych obiektów i budowy tam pierwszych ludzkich kolonii.

Szanse na uczestnictwo w tych projektach są duże, ponieważ dotychczas zarówno NASA, jak i ESA bardzo ceniły zdolności projektanckie i inżynieryjne Polaków. Warto przypomnieć, że to właśnie studenci z naszego kraju odnoszą sukcesy na arenie międzynarodowej w projektach marsjańskich i księżycowych baz oraz zaawansowanych robotów eksploracyjnych. Polskie firmy uczestniczyły w ostatnich latach w ważnych misjach, np. na Marsa, i już realizują kolejne, np. na Jowisza. Warto przypomnieć, że detektory jednej z polskich firm znalazły się na pokładzie marsjańskiego łazika Curiosity. W Polsce zbudowano też kilka urządzeń na potrzeby badań lodowych księżyców Jowisza w ramach misji JUICE. Polacy zbudują też pierwszego prywatnego satelitę, który poleci na Marsa, oraz koparkę zdolną do wydobywania i przetwarzania księżycowego lodu na wodę, tlen i wodór. ▪

ZDJĘCIA/GRAFIKA: PIXABAY

Opracowanie: Renata Nawrocka

47

Z DALEKA I Z BLISKA

FOTO: JANKO FERLIC, UNSPLASH

Paryż z innej strony

48

FOTO: PARIS TOURIST OFFICE

TEKST RAFAŁ NOWICKI

Francuska stolica jest jednym z najbardziej popularnych miejsc turystycznych, corocznie odwiedza ją kilkanaście milionów zwiedzających spoza granic kraju. Miasto przyciąga turystów, gdyż znane jest z romantycznych scenerii, fascynującej architektury i barwnej historii.

Z

azwyczaj żelaznymi punktami programów paryskich wycieczek są: Łuk Triumfalny, Luwr, wieża Eiffla i katedra Notre Dame. A może wyjść poza ten kanon i zobaczyć coś innego, ale nie mniej interesującego? Oto kilka propozycji.

LA DÉFENSE Nowoczesna (a według wielu nawet futurystyczna) dzielnica biurowo-wystawienniczo-mieszkalno-handlowa. Niezwykłe na swój sposób miejsce, gdzie życie toczy się na kilku poziomach. Wbrew pozorom nie jest to królestwo betonu, na przestrzeni 14 km2 ulokowano łącznie ponad 11 ha parków i terenów zielonych oraz 20 fontann. Ważnym elementem przestrzeni publicznej są tutaj rzeźby, których jest w dzielnicy kilkadziesiąt. Są

wśród nich dzieła Miró, Cesara, Caldera, Morettiego, De Millera, Takisa i Junga.

Pasjonaci motoryzacji mają do dyspozycji Muzeum Automobili, a w nim m.in. wystawę poświęconą historii samochodów. Najbardziej popularnym obiektem La Défense jest Grande Arche – Wielki Łuk – nowoczesna budowla znajdująca się w jednej linii z Łukiem Triumfalnym.

Gigantyczny sześcian z wolną przestrzenią w środku to dzieło Duńczyka Johanna Otto von Spreckelsena. Wewnątrz obiektu znajdują się: galeria sztuki nowoczesnej, instytucje, biura, restauracje. Na szczyt (gdzie znajdują się tarasy widokowe) Wielkiego Łuku dojeżdża się windami z przezroczystymi ścianami.

49

Oryginalny charakter dzielnicy był też wielokrotnie wykorzystywany jako scenografia filmów czy koncertów muzycznych. Wymienić można tutaj choćby wielki (ponad 2 mln widzów na miejscu) koncert muzyki elektronicznej Jeana-Michela Jarre’a w 1990 r. czy film „Ronin” z 1997 r. W tym drugim przypadku ciekawostką jest fakt, że sekwencję pościgu naprawdę realizowano na publicznych ulicach (i autostradzie), chociaż nie wszystkie z nich udało się całkowicie wyłączyć z ruchu na czas zdjęć. Nie było to możliwe, gdyż przez dzielnicę dziennie „przepływa” blisko pół miliona ludzi.

Panorama Paryża z wieży Eiffla

50

FOTO: DIMITRY ANIKIN, UNSPLASH

Na górze, z wysokości 110 m można podziwiać panoramę miasta. La Grande Arche (oddany do użytku w 1989 r.) z miejsca stał się jednym z symboli dzielnicy i całego Paryża.

FOTO: PARIS TOURIST OFFICE

Z DALEKA I Z BLISKA

FOTO: JOE DESOUSA, UNSPLASH

To otwarte statki pasażerskie, które pozwalają na podziwianie miasta z perspektywy Sekwany. Ta popularna atrakcja turystyczna funkcjonuje w Paryżu od roku 1867, kiedy to odbyła się Wystawa światowa. Francuską stolicę odwiedziło wówczas 15 mln ludzi, a władze miasta wykorzystały wszelkie dostępne wtedy sposoby na promocję Paryża – jednym z nich były właśnie Bateaux Mouches. Większość z nich jest w stanie pomieścić nawet kilkaset osób na dwóch pokładach, niektóre posiadają rozmaite ruchome (składane) zadaszenia, pozwalające w razie potrzeby na ochronę przed trudnymi warunkami atmosferycznymi. Dodatkowo możliwe jest skorzystanie z przewodnika w formie audio podczas zwiedzania miasta w trakcie rejsu, który zazwyczaj trwa godzinę.

Wycieczka wzdłuż Sekwany to jeden z najbardziej przyjemnych sposobów zobaczenia paryskich atrakcji i zabytków, w tym m.in. wieży Eiffla, katedry Notre Dame, mostu Aleksandra III, Nowego Mostu (Pont Neuf), Muzeum d‘Orsay, Luwru oraz Les Invalides.

FOTO: PARIS TOURIST OFFICE

BATEAUX MOUCHES

51

Z DALEKA I Z BLISKA

„Stój. Wchodzisz do królestwa umarłych” – taki napis wita nas przed wejściem (a właściwie nad nim) do paryskich katakumb. W 1786 r. zaczęto znosić tu ludzkie szczątki z cmentarzy paryskich, chcąc uniknąć epidemii w przeludnionym mieście. Szacuje się, że złożono tu kości ok. 6 mln osób z okresu obejmującego mniej więcej 1000 lat. Po zejściu spiralnymi schodkami ok. 20 m w dół dociera się do korytarzy, wzdłuż których znajdują się starannie ułożone piszczele i czaszki. Kamienne tabliczki informują o pierwotnym miejscu pochówku i dacie przeniesienia szczątków. Dla zwiedzających udostępniono m.in. utworzone w XIX w. pomieszczenia, np. Kryptę Męki Pańskiej (Rotunda Piszczeli) i tzw.

Grobowiec Gilberta. Taka bliskość i ilość szczątków ludzkich dla wielu może być dość przerażająca. Jednak byli i tacy, którym to nie przeszkadzało. W czasach przed rewolucją urządzano tutaj… huczne zabawy, a w okresie II wojny światowej katakumby były „siedzibą” francuskiego ruchu oporu.

52

ZDJĘCIA: PARIS TOURIST OFFICE

KATAKUMBY

Z DALEKA I Z BLISKA

CENTRE GEORGES POMPIDOU Położone w paryskiej dzielnicy Beaubourg, Centrum Sztuki i Kultury im. Georges’a Pompidou jest jednym z najbardziej znanych ośrodków sztuki i kultury na świecie. Wewnątrz budynku, oprócz muzeum sztuki współczesnej (Musée National d’Art Moderne) i biblioteki publicznej Paryża (Bibliothèque publique d’information), znajdują się sale koncertowe, sale wystawowe, centrum muzyki, warsztaty dla dzieci, kino, restauracje i sklepy. Architektura budynku Centrum Pompidou od momentu otwarcia w 1977 r. zaskakuje i wzbudza wiele kontrowersji.

54

ZDJĘCIA: PARIS TOURIST OFFICE

Ogólna struktura budynku jest pomysłem architektów Renzo Piano i Richarda Rogersa. Główną osobliwością budowli jest to, że wszystkie instalacje zostały wyprowadzone na zewnątrz (stąd przydomek i nieoficjalna nazwa „Rafineria”) i pomalowane na różne kolory, z których każdy odpowiada innej funkcji. Niebieski to układ klimatyzacyjny, zielony – wodociągi, żółty – instalacje elektryczne, zaś czerwony to komunikacja. To nietypowe rozwiązanie daje duże możliwości aranżacji i podziału przestrzeni wewnątrz budynku.

Przezroczyste tunele, w których zainstalowano ruchome schody, służą jako ciągi komunikacyjne dla pieszych, także turystów.

55

FOTO: FREEIMAGES

Z DALEKA I Z BLISKA

Niewielki, ale uroczy dom należący dawniej do Marii Antoniny to mniej znany obiekt znajdujący się na pałacowych terenach.

56

FOTO: PARIS TOURIST OFFICE

Królewski pałac w Wersalu jest symbolem monarchii absolutnej, a także francuskiej architektury renesansowej. Został zaprojektowany przez królewskich architektów i w XVII w. stał się oficjalną siedzibą króla Francji. W XVIII w. na terenach pałacowych wzniesiono także dwa mniejsze pałace: Grand Trianon oraz Petit Trianon. Jedną z największych atrakcji (poza samym pałacem) są zbudowane na planie geometrycznym ogrody, w których znajdują się baseny, rzeźby oraz efekty wodne.

Mniej znany jest królewski ogród warzywny, który założono na zamówienie Ludwika XIV. Władca był bardzo dumny z niego – ogród dostarczał bowiem świeżych owoców i warzyw poza sezonem. Obecnie zarządza nim Narodowa Szkoła Ogrodnictwa. ▪

FOTO: WIKIPEDIA

PAŁAC WERSALSKI

TRAVEL & NATURA

Bursztyn

FOTO: SXC

„Złoto Północy”

TEKST RAFAŁ NOWICKI

Bursztyn zajmuje w świecie minerałów miejsce szczególne. Jego organiczne pochodzenie, oryginalne cechy fizyczne i chemiczne oraz ogromna zmienność naturalnych form i odmian nie pozwalają nawet stworzyć kompletnej charakterystyki mineralogicznej bursztynu. Sama różnorodność barw przyprawia o zawrót głowy. Bursztynowy surowiec może zawierać całe ich spektrum: począwszy od kredowej i mlecznej, poprzez żółty, miodowy (przejrzysty), zielony, czerwony, brązowy, szarawy, niebieski, łaciaty, a nawet czarny. Do dziś trwają spory o jednoznaczne określenie miejsca bursztynu wśród innych substancji mineralnych.

58

Z UWAGI NA SWOJĄ OSOBLIWOŚĆ… …bursztyn wzbudza ogromne i niezmienne od pradziejów zainteresowanie. Niepowtarzalny urok bursztynu i towarzysząca mu od początku aura tajemniczości sprawiły, że już w paleolicie wykorzystywany był jako amulet, a począwszy od neolitu stał się cenionym i poszukiwanym kamieniem ozdobnym, zyskując z czasem przydomek „złota Północy”. Jego słoneczny blask opisywał już Homer w „Odysei”, wymieniając bursztyn wśród najbardziej drogocennych ozdób. Czasy antyczne to także pierwsze próby określenia cech i własności bursztynu oraz jego pochodzenia. To właśnie starożytni Grecy, m.in. Tales z Miletu, zwrócili uwagę na charakterystyczne własności elektrostatyczne bursztynu. Stąd zresztą, to znaczy od greckiej nazwy bursztynu – „elektron” – swój źródłosłów bierze termin

„elektryczność”. Z kolei w „Historii naturalnej” Pliniusza Starszego zawarta jest jedna z pierwszych prób wyjaśnienia genezy bursztynu, wiążąca go (słusznie) z żywicą drzew sosnowych.

MAJĄC NA WZGLĘDZIE… …owe literacko-historyczne konotacje, Polska może czuć się dumna z tego, że uważana jest za prawdziwego giganta w dziedzinie produkcji wyrobów z bursztynu bałtyckiego. Warto dodać, że właśnie ta odmiana jantaru – określana w terminologii branżowej mianem sukcynitu – uchodzi za najpiękniejszą, a wyroby z niej – za najcenniejsze. Cechą charakterystyczną bursztynu bałtyckiego jest duża ilość tzw. inkluzji, czyli zatopionych w nim mniejszych i większych owadów oraz elementów roślin. Bryłki z takimi „dodatkami” są cenne w znaczeniu zarówno czysto ekonomicznym, jak i estetycznym oraz naukowym (jako materiał do badań nad ewolucją organizmów żywych). Na sukces polskiego bursztynnictwa złożyło się kilka czynników. Przede wszystkim położenie Gdańska – który doczekał się tytułu Światowej Stolicy Bursztynu – na skrzyżowaniu historycznych i dzisiejszych szlaków bursztynowych.

Odkrycie złóż kopaliny, a następnie jej wartości handlowej, zaowocowało powstaniem w tym mieście prężnego cechu rzemieślniczego. Jego tradycje są bardzo długie; najstarsze odkryte ślady warsztatu bursztyniarskiego datuje się na X wiek. Dziś Gdańsk chlubi się największą liczbą pracowni bursztynniczych oraz otwartym w 2006 roku Muzeum Bursztynu.

59

TRAVEL & NATURA

Jednym z najbardziej olśniewających eksponatów w muzeum jest Bursztynowy Skarbiec wykonany przez Lucjana Myrtę z ponad 800 kg wyselekcjonowanych odmian surowca. Obiekt o długości 2 m, szerokości 0,6 m i wysokości 2,7 m powstawał około 12 lat!

CENY BURSZTYNU…

FOTO: WIKIPEDIA, THORSTEN LOHMANN

…uzależnione są głównie od jakości bryłek i ich wielkości. Warto również wiedzieć, że bursztyn surowy rzadko zachwyca wyglądem. Dopiero po odpowiedniej obróbce

jantar ujawnia całe swoje piękno i zaczyna roztaczać tajemniczą aurę, która tak fascynuje kolejne pokolenia. Pragnąc jednak cieszyć oczy bursztynowym blaskiem, trzeba być przygotowanym na spore wydatki. Ciekawie zaprojektowany naszyjnik z odpowiednio wysokiej jakości i wielkości bursztynu może kosztować nawet kilkanaście tysięcy złotych.

Pocieszeniem niech będzie to, że biżuteria z bursztynu – zwłaszcza oprawionego w metale szlachetne (złoto, platynę) – może być bardzo dobrą lokatą kapitału.

60

F O T O : P I X A B AY

TO

IC :R

HA

RD

T BAR

Z, W

IK IPED

IA

FOTO: WIKIPEDIA

FO

Biżuteria stanowi zresztą znakomitą większość wyrobów z jantaru. Powód jest prozaiczny – prawa rynku. Magicznemu urokowi „złota Północy” ulega bowiem głównie płeć piękna. Zastanawiające jest, że słabość tę można zaobserwować w różnych rejonach świata. Zupełnie jak w przypadku ogólnie znanego i pożądanego „krystalicznego” minerału.

Może zatem pokusić się o parafrazę słynnego powiedzenia i stwierdzić, że największymi przyjaciółmi kobiety są... diament i bursztyn? ▪

61

PRZEWODNIK HOTELOWY

W miejskiej dżungli

62

TEKST RENATA NAWROCKA

Zabytkowy kompleks Bikini Berlin w zachodniej części niemieckiej stolicy stanowi wymarzone otoczenie dla tyleż luksusowego, co nadzwyczaj oryginalnego hotelu sieci 25hours. Powojenna architektura otaczająca to miejsce jest stylowa i zawiera w sobie potężny ładunek historycznej fascynacji, a lokalizacja pomiędzy tętniącym życiem Breitscheidplatz a zieloną oazą, jaką jest berliński ogród zoologiczny, tworzy jedyną w swoim rodzaju przestrzenną synergię.

W

ystrój wnętrz prezentowanego hotelu powstał we współpracy z architektami z biura projektowego Aisslinger. Architektura budowli wprawdzie nie poraża oryginalnością, ale jej forma ma swoje, przynajmniej częściowe, uzasadnienie w koncepcji, jaką przyjęto w urządzaniu wnętrz. Bryła hotelu w niepowtarzalny sposób łączy ze sobą dwa różne światy i tworzy pewnego rodzaju „napięcie” między elemen-

tami aranżacji mającymi swoje odniesienie w naturze a elementami nawiązującymi do kultury i historii Berlina.

Główną ideą przyświecającą projektantom wnętrz tego oryginalnego hotelu było – oprócz zapewnienia komfortu na odpowiednim poziomie – otoczenie gości najlepszym designem. Hotel, dysponujący 149 pokojami i apartamentami urządzonych w stylu urban jungle (miejskiej dżungli), naprawdę zadziwia wyjątkowym,

63

PRZEWODNIK HOTELOWY

dopracowanym w najdrobniejszych detalach wzornictwem. Wystrój połowy pokoi utrzymany jest w ciepłej, naturalnej kolorystyce, a znajdujące się tutaj elementy wyposażenia wykonano z najwyższej jakości (głównie)

64

naturalnych materiałów. Z tej części hotelu goście mogą podziwiać panoramę berlińskiego ogrodu zoologicznego, a w szczególności znajdujące się w bliskim sąsiedztwie obiektu pawilony z małpami oraz wybieg dla słoni.

Główną ideą przyświecającą projektantom wnętrz tego oryginalnego hotelu było – oprócz zapewnienia komfortu na odpowiednim poziomie – otoczenie gości najlepszym designem. Hotel, dysponujący 149 pokojami i apartamentami urządzonych w stylu urban jungle (miejskiej dżungli), naprawdę zadziwia wyjątkowym, dopracowanym w najdrobniejszych detalach wzornictwem.

65

ZDJĘCIA: 25HOURS HOTEL COMPANY

PRZEWODNIK HOTELOWY

Z okien apartamentów w drugim skrzydle hotelu goście mają natomiast widok na niemiecką metropolię z jej najważniejszymi zabytkami, takimi jak Breitscheidplatz, słynny kościół Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-Kirche oraz tętniącą życiem ulicę Kurfürstendamm, z jej ekskluzywnymi butikami, kawiarenkami oraz najlepszymi w mieście restauracjami. Wystrój tej części hotelu przypomina wnętrze pofabrycznego loftu, jest typowo industrialny, a miejscami w swej przewrotnej nowoczesności nawet nieco przerysowany. Taki zabieg stylistyczny był jednak całkowicie zamierzony, zaś zastosowana aranżacja ma podkreślać kreatywność i dynamikę niemieckiej stolicy.

I trzeba przyznać – czyni to doskonale! ▪

66

www .hot

elsa d

ova. pl

face boo

k.co m

/hot

elsa

dova

@ho

tels

ado va

PIJALNIA CYDRU | OGRÓD ZIMOWY | W SERCU GDAŃSKA

PRZEWODNIK HOTELOWY

JW Marriott Istanbul Bosphorus Stambuł to jedno z najbardziej fascynujących miast na świecie: kulturalna stolica Turcji, leżąca na styku Europy i Azji, tuż nad cieśniną Bosfor.

Aby mieć pewność, że nasz pobyt w tym mieście będzie wspaniałym przeżyciem, warto pomyśleć o odpowiednim kwaterunku, który oszczędzi nam przykrych niespodzianek.

68

N

ajlepszym wyborem będzie hotel, za którego jakością stoi renomowana i rozpoznawalna na całym świecie marka.

Najlepszą gwarancją wysokiego standardu jest marka JW Marriott, prowadząca ponad 100 hoteli na całym świecie. Tutejszy hotel Istanbul Bosphorus to zdecydowanie jeden z najlepszych hoteli w Stambule.

munikowany z innymi częściami miasta, położony tuż przy porcie statków wycieczkowych, a także – co ważne – dokładnie w połowie drogi pomiędzy obydwoma lotniskami Stambułu. Niezależnie od kierunku dalszej podróży na lotnisko dotrzemy w nieco ponad pół godziny.

Lokalizacja obiektu będzie odpowiadać zarówno gościom będącym w podróży, jak i turystom.

Karaköy to jedna z historycznych dzielnic miasta, w której klasyczna architektura i niesamowity krajobraz z widokiem na zatokę Złoty Róg, łączy się z nowoczesnym, biznesowym charakterem. Dodatkowo hotel jest dobrze sko-

Goście mają łatwy dostęp do wielu zabytkowych obiektów, takich jak most Galata i wieża Galata, a także do wybrzeża Bosforu oraz historycznego półwyspu. W zasięgu spaceru znajdziemy też wiele eleganckich kawiarni, restauracji, butików i galerii sztuki. ▪ Opracowanie: redakcja

ZDJĘCIA: HAKAN AKDEMIR

Hotel Istanbul Bosphorus doskonale wpisuje się w klimat historycznej dzielnicy handlowej. Jego siedzibą jest elegancki zabytkowy budynek, wykończony w nowoczesnym stylu oraz wypełniony udogodnieniami dla gości, takimi jak: basen, centrum fitness, wyso-

kiej klasy salon SPA z sauną, kawiarnia, bar oraz znakomita restauracja na najwyższej kondygnacji hotelu, z której rozciąga się zapierający dech w piersi widok na cieśninę Bosfor oraz praktycznie cały Stambuł. Jeśli dostrzeżesz stąd ciekawy punkt, możesz dotrzeć do niego naprawdę szybko.

69

Turystyka w lasach TEKST TOMASZ BEDNARZ, APLIKANT RADCOWSKI POD REDAKCJĄ ADWOKATA KRZYSZTOFA BUDNIKA KANCELARIA PRAWNA BUDNIK, POSNOW I PARTNERZY

W dzisiejszej pandemicznej rzeczywistości, w turystyce niewątpliwie nastąpiło sporych rozmiarów przewartościowanie. Częściej niż egzotycznych słonecznych plaż czy międzynarodowych metropolii szukamy miejsc, które pozwolą nam dobrze wypocząć, jednak z dala od tłumów, generujących przecież niebezpieczeństwo. Właśnie taki rodzaj miejsc do wypoczynku zaoferowała w listopadzie 2019 roku Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych.

M

owa o Programie Pilotażowym, w ramach którego Lasy Państwowe postanowiły oddać do użytku turystom, a dokładniej miłośnikom bushcraftingu (z ang. umiejętność przetrwania w dziczy) oraz survivalu (z ang. przetrwanie), ponad 65 tys. hektarów specjalnie do tego typu rekreacji przeznaczonych terenów leśnych (obszarów pilotażowych). Sam program zainicjowany został dnia 21 listopada 2019 roku, w założeniu miał trwać rok (do 23 listopada bieżącego roku), ale dziś już wiemy, że został przedłużony przynajmniej do stycznia 2021 roku.

Czym jest bushcrafting oraz survival? Zapewne każdy miłośnik tych form rekreacji potrafiłby stworzyć własną definicję, ale najogólniej (jak tylko można) mówiąc, jest to forma spędzania czasu pod gołym niebem, blisko natury, najpewniej w leśnym lub „leśnopodobnym” an-

70

turażu. Bushracraftowcy oraz survivalowcy największy nacisk kładą na bliskość natury i szacunek względem leśnych dobrodziejstw. Sami, w celu jak najmniej inwazyjnego pobytu na leśnych areałach, przystają na dość skromne, może nawet nieco ascetyczne warunki. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż sam bushcrafting oraz survival to nie tylko hobby już dla ok. 40-tysięcznej społeczności w naszym kraju, ale także, a może nawet przede wszystkim, hobby o charakterze terapeutycznym, bliskość lasu bowiem wpływa niezwykle korzystnie na szeroko pojęty stan umysłu i duszy.

Początków Programu Pilotażowego należy upatrywać w przeprowadzonych z inicjatywy Lasów Państwowych w marcu 2018 roku spotkaniach z przedstawicielami środowisk bushcraftingu oraz survivalu dotyczących przekazania we władanie tych grup niektórych obsza-

ZDJĘCIA: PIXABAY, UNSPLASH

PRAWO

rów leśnych, na cele związane z bushcraftingiem i survivalem. Z początku pomiędzy obiema stronami panowała pewnego rodzaju nieufność. Bushraftowcy oraz survivalowcy wyrażali obawy o zbyt nadmierną ingerencję poszczególnych leśniczych w sposoby uprawiania rekreacji, Lasy Państwowe z kolei obawiały się o to, że z uwagi na przyrodnicze i prawne wymagania ochrony lasu większości postulatów środowisk survivalowych nie będą mogły spełnić. Okazało się jednak, że obie strony, poprzez swobodną dyskusję oraz obopólne zrozumienie potrafią wypracowywać kompromisy, będące bardzo żyzną kanwą dla przyszłych wspólnych projektów, takich jak Program Pilotażowy.

Sam Program Pilotażowy to w polskiej perspektywie nowość, lecz podobne programy stale funkcjonują na terenie Danii czy Szwecji, gdzie miłośnicy noclegu w lesie pod gołym niebem mają zapewnioną podstawową infrastrukturę sanitarną, a nawet specjalnie oddzielone miejsca na rozpalenie ognia.

Uruchomienie Programu nastręczało Lasom Państwowym szeregu problemów, w większości tych związanych z dość rygorystycznymi postanowieniami ustrojowego aktu prawnego regulującego kompleksowo zarówno ramy działalności „leśnych” organów administracji publicznej (tj. Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Regionalnych Dyrekcji oraz poszczególnych Nadleśnictw oraz Straży Leśnej), jak i sposobu korzystania z lasów przez wszystkich obywateli. Mowa tutaj o ustawie z dnia 28 września 1991 roku o lasach (Dz.U.2020.1463), która – jak to jest wskazane w jej art. 1 – „określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i z gospodarką narodową”. Sama ustawa, mimo cyklicznych nowelizacji, jest aktem prawnym dość „wiekowym”, niezbyt przystającym do bieżących okoliczności i dynamicznie zmieniających się upodobań głównych użytkowników lasów. Przejawem wspomnianego w zdaniu poprzedzającym podejścia jest bardzo obszerny katalog szeroko zarysowanych zakazów z art. 30 ustawy.

Dla bushcraftowców, survivalowców, ale także dla samych Lasów Państwowych, najbardziej problematyczne okazało się postanowienie z pkt 10 w ust. 1 wyżej wspomnianego artykułu, mówiące o zakazie biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego. Przez wzgląd na fakt, że samo „biwakowanie” w ogóle nie ma swojej definicji legalnej, brak go w art. 6 ustawy o lasach, trudno było miłośnikom bushcraftingu lub survivalu rozpoznać, czy rozbicie namiotu lub przysłowiowy piknik w lesie to już zakaza-

ne przez ustawę „biwakowanie” (a w związku z tym, czy Straż Leśna może ich ukarać mandatem karnym), czy takie czynności definicji „biwakowania” jednak nie wypełniają, a zachowanie takie jest w pełni zgodne z prawem.

Wracając jednak do problemów stricte związanych ze stworzeniem Programu Pilotażowego, Lasy Państwowe miały także kłopot z wyżej przytoczoną treścią art. 30 ust. 1 pkt 10, w tym przypadku problem dotyczył zakresu miejsc wyznaczonych [do biwakowania – przyp. aut.] przez właściciela lasu lub nadleśniczego, tzn. czy owe miejsca mogą obejmować swoim zakresem większą zwartą powierzchnię danego nadleśnictwa? Czy może ustawodawca miał tu na myśli tylko zupełnie punktowe obszary wybrane przez nadleśniczego? Ostatecznie, po przetworzeniu wniosków z analiz prawnych, wybrano jednak podejście pierwsze, to jest stworzenie większych obszarów (od 224 ha w przypadku najmniejszego do aż 5371 ha w przypadku największego), gdzie biwakowanie jest dozwolone.

Sam Program Pilotażowy, oprócz wspomnianej wcześniej furtki ustawodawczej w postaci dopuszczenia biwakowania na wybranych przez nadleśniczego obszarach, oparty jest także na art. 13b ustawy o lasach. Jest to przepis umożliwiający Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych w drodze zarządzenia ustanawiać tzw. leśne kompleksy promocyjne. Z przepisu możemy się dowiedzieć, iż przedmiotowe leśne kompleksy promocyjne „są obszarami funkcjonalnymi o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym, dla których działalność określa jednolity program gospodarczo-ochronny, opracowywany przez właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych”.

Właśnie w oparciu o wydane w tym trybie zarządzenie nr 4 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 18 stycznia 2018 roku leśne kompleksy promocyjne zostały powołane do życia. Cel nowo powstałej instytucji staje się jasny, między innymi po lekturze postanowienia § 5 wskazanego zarządzenia nr 4, w którym jest mowa o tym, że „nadleśnictwa w granicach leśnych kompleksów promocyjnych prowadzą działalność w zakresie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej w sposób ponadstandardowy, wyprzedzający, a nawet eksperymentalny w celu generowania nowych rozwiązań wykorzystywanych w działalności Lasów Państwowych oraz w lasach innych form własności”. Same obszary ujęte w Programie Pilotażowym są niczym innym, jak właśnie częścią obszarów leśnych kompleksów promocyjnych wymienionych w załączniku nr 1 do wskazanego zarządzenia nr 4 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. Same obszary

71

PRAWO

objęte pilotażem rozsiane są praktycznie równomiernie po całym kraju, od Sudetów Zachodnich (Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu), aż po Lasy Elbląsko-Żuławskie (Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku) – lista wszystkich obszarów pilotażowych dostępna jest na stronie internetowej Lasów Państwowych w zakładce „turystyka”.

Bardzo ważnym aspektem przebywania na obszarach pilotażowych jest konieczność poznania i przestrzegania Regulaminu stworzonego przez Lasy Państwowe. Jako źródło prawa administracyjnego Regulamin obowiązuje w obrębie obszaru pilotażowego każdego, kto się na nim znajdzie. Wedle Regulaminu możliwe jest nocowanie w jednym miejscu maksymalnie czterech osób przez nie dłużej niż dwie noce z rzędu. Każdy nocleg należy zgłosić e-mailowo na adres właściwego nadleśnictwa nie później niż w dniu noclegu. Każdorazowe przekroczenie ustalonego limitu wymaga uprzedniej zgody właściwego nadleśniczego. Dość istotnymi postanowieniami tego aktu prawa wewnętrznego są także te dotyczące rozpalania ognisk (użycie otwartego ognia), mianowicie poza obszarami specjalnie do tego wyznaczonymi jest to surowo wzbronione. Uwagę przykuwa także obowiązek trzymania swojego zwierzęcia, z którym weszliśmy na teren obszaru pilotażowego, zawsze na smyczy.

W przypadku kuchenek gazowych nadleśnictwa są w zdecydowanej większości przeciwne ich użyciu, jak mówi w rozmowie z autorem tego tekstu pani Anna Pikus, Naczelniczka Wydziału Społecznych Funkcji Lasu: – Jedynym nadleśnictwem, które do tej pory zezwoliło na użycie kuchenki gazowej na obszarze pilotażowym, jest nadleśnictwo gdańskie, wszystkie pozostałe są, jak do tej pory, temu przeciwne.

Pani Anna Pikus zapewnia, że Lasy Państwowe nie chcą ingerować aż nadto w życie turystów, wskazuje jedynie na konieczność hołdowania zasadzie leave no trace (z ang. nie zostawiaj po sobie śladu) i rekomenduje zabranie w tym celu do lasu saperki.

O pilotażowym charakterze tej nowej oferty Lasów Państwowych względem turystów, w postaci opisanego Programu Pilotażowego, świadczy np. brak rozwiązania na poziomie regulacyjnym kwestii potencjalnych spotkań amatorów bushcraftingu i survivalu z myśliwymi polującymi na obszarach pilotażowych. W tym przypadku de iure jedynym aktem prawnym luźno odnoszącym się do tej problematyki jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2005 w sprawie szczegółowych warunków wykonywania polowania

72

oraz znakowania tusz, w którym wskazano w § 6-8, iż podczas polowania nie strzela się do celów nierozpoznanych, a w przypadku polowania w nocy myśliwy ma znać dokładnie teren łowów, co nakazywałoby mu dowiedzieć się wcześniej, czy w rejonie, w którym ma zamiar polować, zostały zgłoszone właściwemu nadleśniczemu noclegi. Regulacje te są szczątkowe i z całą pewnością nie rozwiązują lwiej części problemów, jakie mogą wyniknąć z nieograniczonej możliwości polowania na obszarach pilotażowych.

W związku z faktem, iż w listopadzie br. Program Pilotażowy będzie obchodził swoje pierwsze „urodziny”, nadchodzi czas pierwszych, delikatnych podsumowań.

– W połowie pilotażu (maj 2020) podsumowaliśmy ankiety ewaluacyjne, wypełniane zarówno przez użytkowników, jak i leśników. Okazało się, że mimo obaw, były tylko incydentalne przypadki nieprzestrzegania regulaminu i nielegalnego palenia ognia, a 70% leśników opowiedziało się za wprowadzeniem pilotażu jako programu stałego – jak mówi Pani Anna Pikus. Przy czym pozostałe 30% leśników to w przytłaczającej większości głosy nawołujące do wstrzymania się z oceną do czasu normalnej, postpandemicznej rzeczywistości, a nie głosy jednoznacznie krytyczne względem całej inicjatywy. Pani Anna Pikus podkreśla także: – Cieszyć może przede wszystkim perfekcyjna współpraca na szczeblu centralnym, koordynującym przecież poziom regionalny, a także coraz lepsze zrozumienie etyki outdoorowej.

Do wykorzystania lasów w szerszym zakresie, być może w celu wdrożenia jeszcze bardziej śmiałych programów, interwencja ustawodawcy wydaje się jednak nieodzowna. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że ustawa o lasach z 1991 roku, mimo licznych jej nowelizacji, w ograniczonym stopniu przystaje do otaczającej nas rzeczywistości. – Mamy w tym zakresie gotowe propozycje zmian dla ustawodawcy, które zostaną przekazane Ministerstwu Środowiska w drugim półroczu trwania programu – wskazuje Pani Anna Pikus.

Zapewne jest nieco zbyt wcześnie, żeby odtrąbić wielki sukces Programu Pilotażowego, ale z pewnością można na ten moment określić samą inicjatywę jako świetny, świeży początek czegoś nowego i nieoczywistego.

Mamy nadzieję, że już w normalnej rzeczywistości postpandemicznej Program Pilotażowy będzie działał na pełnych obrotach, a same słowa bushcrafting czy survival nie będą budziły wątpliwości w przedmiocie ich znaczenia, za to będą kojarzone z przygodą i czymś pozytywnie zaskakującym. ▪

Bezpieczny luksus z widokiem na śnieżne szczyty Tatr.

Kompleksowo organizowane pobyty pełne niezapomnianych wrażeń.

Najwyższy poziom usług gwarantowany przez 4-gwiazdkowy standard.

Zabawy na śniegu, które zapewniają uśmiech na twarzy.

Animacje, pokój zabaw, basen - czas wypełniony po brzegi pozytywnymi emocjami.

Bardzo duże pokoje, w których można bawić się cały dzień!

Uśmiech Gości, który daje satysfakcję z pracy i motywację do działania.

Opinia oraz odbiór naszej pracy przez Gości pokazuje nam, jaki kierunek w rozwoju obierać.

Informacja i rezerwacja tel. +48 18 20 26 500 e-mail: recepcja@hotelcrocus.pl

www.hotelcrocus.pl

FOTO: SHUTTERSTOCK

KULINARNE PODRÓŻE

Co kraj to obyczaj, czyli Boże Narodzenie na świecie Święta Bożego Narodzenia to wyjątkowy czas, nie tylko w Polsce. Niezwykle rodzinny charakter tych świąt, tradycja ubierania bożonarodzeniowego drzewka, upominki – to ogólnie przyjęte zwyczaje. Jednak Boże Narodzenie w różnych krajach spędza się nieco inaczej. Czym różnią się nasze święta od innych?

74

ZDJĘCIA: PIXABAY

Lussekatter – ciastka szafranowe pieczone z okazji dnia św. Łucji

NIEMCY To właśnie wśród ludów germańskich narodziła się tradycja stawiania w domach świątecznej choinki. A wszystko zaczęło się 300 lat temu od wieszania u sufitu gałązki jemioły, sosny lub świerku. Był to symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, dnia nad nocą, światła nad ciemnością.

Jakie są inne zwyczaje naszych zachodnich sąsiadów? Do najbardziej znanych należy organizowanie kiermaszów bożonarodzeniowych, które przyjęły się także w Polsce. Można na nich kupić nie tylko świąteczne ozdoby czy prezenty, ale także napić się grzanego wina z przyprawami korzennymi i spróbować pierników.

SZWECJA Choinki pojawiły się tutaj w latach 40. XVIII wieku i od tego czasu są ważnym elementem świąt. Ubiera się je zazwyczaj dwa dni przed Wigilią. Dania na świątecznym stole (julbord) są przykładem tradycjonalizmu Szwedów, a zarazem najbardziej staroświeckim elementem

świętowania przez nich Bożego Narodzenia, nie licząc aspektów religijnych, które obecnie niemal zanikły. Teraz za główne danie na wigilijnym stole uważana jest szynka bożonarodzeniowa (julskinka). Popularne są również marynowane śledzie i łosoś oraz klopsiki (köttbullar). Na stole pojawiają się także, zależnie od regionu, takie potrawy jak julbröd (chleb bożonarodzeniowy), kakor (ciastka), Lussekatter (ciastka szafranowe pieczone z okazji dnia św. Łucji), pepparkaksgrisar (świąteczne pierniczki w kształcie świnki), czy julöl (bardzo musujące piwo świąteczne).

Podczas świąt w Szwecji ważne są dwie postacie: Jultomten i Juldagen. Pierwsza z nich to nikt inny jak Święty Mikołaj we własnej osobie. Natomiast Juldagen to imię świątecznego koziołka; dawniej to właśnie on rozdawał prezenty, jednak pod koniec XIX wieku jego obowiązki w tym zakresie przejął Jultomten. Teraz koziołek stanowi jedynie świąteczną ozdobę, wykonaną najczęściej ze słomy.

75

KULINARNE PODRÓŻE

HISZPANIA Hiszpanie zamiast opłatkiem dzielą się turrónem, czyli przysmakiem przypominającym chałwę lub nugat. Ważną rolę odgrywa w Hiszpanii szopka, która jest przygotowywana przez domowników. Na święta przyrządza się tradycyjne ciasto Trzech Króli, a w nim zapieka drobne upominki, np. monety. Kto otrzyma kawałek bez upominku, musi takie ciasto upiec w następnym roku. Nawiasem mówiąc, są to jedyne upominki, jakie można otrzymać w tym kraju podczas świąt. „Właściwe” prezenty daje się dopiero 6 stycznia, na pamiątkę darów przekazanych Jezusowi przez trzech mędrców. Jednak najciekawszym zwyczajem jest „urna losu”. Co to takiego? To urna, wokół której gromadzą się mieszkańcy mniejszych miejscowości, i każdy wrzuca do środka karteczkę ze swoim imieniem i nazwiskiem. Następnie losuje się po dwie kartki – ci, których imiona wylosowaliśmy, będą naszymi najbliższymi przyjaciółmi przez cały nadchodzący rok.

Turrón

FOTO: JEBULON, WIKIPEDIA

Bûche de Noël

FRANCJA Co charakterystycznego w obchodach świąt Bożego Narodzenia możemy spotkać we Francji? Dla wielbicieli choinek na pewno zaskoczeniem będzie fakt, iż to szopka, a nie choinka jest najważniejszym elementem dekoracyjnym! Symbolem są figurki świętych – santons (mali święci), które zyskały na popularności podczas rewolucji francuskiej – zamykano wtedy kościoły, a inscenizacje narodzin Chrystusa zostały zakazane. Tradycyjną potrawą, a właściwie deserem, jest Bûche de Noël, ciasto w kształcie polana drewna (zgodnie z nazwą), które przypomina polską roladę. Specjał nawiązuje do dawnego wigilijnego zwyczaju przynoszenia do domu dużego polana drewna, które paliło się następnie przez wiele godzin w kominku w wieczór świąteczny 25 grudnia.

WŁOCHY We Włoszech w dzień Wigilii podczas uroczystej kolacji podaje się typowe włoskie ciasta – panettone i pandoro (to babki w kształcie walca, z bakaliami, podobne do naszych wielkanocnych babek), panpepato (pierniki), torrone (nugaty z okolic Wenecji, nadziewane migdałami, czekoladą lub orzechami), marcepan oraz czekoladki i cukierki.

Tradycyjna kolacja wigilijna powinna się składać z 13 potraw. Bazę dań stanowią ryby i makarony pod różnymi postaciami oraz owoce morza. Najbardziej charakterystyczną włoską tradycją, która rozpowszechniła się w innych rejonach globu, jest tradycja wystawiania szopek. Powstanie pierwszej przypisuje się samemu św. Franciszkowi z Asyżu, który w roku 1223 w miejscowości Greccio przygotował inscenizację wydarzeń mających miejsce w noc narodzin Syna Bożego.

76

PORTUGALIA

ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK

Portugalczycy zaczynają od pasterki, a dopiero później zasiadają do uroczystej kolacji wigilijnej. W Portugalii nie znajdziemy przy odświętnie nakrytym stole pustego miejsca dla nieznajomego, po prostu nie ma tutaj takiej tradycji. Podobnie Portugalczycy nie znają zwyczaju dzielenia się opłatkiem wigilijnym, siana pod obrusem lub łuski karpia w portfelu na szczęście. Na próżno również szukać 12 symbolicznych potraw i zwyczaju, że każdej z nich trzeba spróbować. Portugalska wigilia też jednak jest silnie związana z tradycjami chrześcijańskimi oraz narodowymi, które przejawią się w tym kraju przede wszystkim w postaci dań wigilijnych oraz zwyczaju wspólnego biesiadowania przy świątecznym stole w gronie najbliższych i rodziny do późnych godzin nocnych. Czasem prezentów jest – podobnie jak w Hiszpanii – święto Trzech Króli. Najważniejsza potrawa świąteczna na portugalskim stole to nadziewany indyk z kasztanami, rodzynkami i migdałami. Nie może również zabraknąć rabanadas, czyli podawanych na słodko grzanek z cukrem i cynamonem.

Rabanadas

77

KULINARNE PODRÓŻE

HOLANDIA

FOT O: JAK UB HOL ZER , WIK

IPED IA

W tym kraju najważniejszy jest okres poprzedzający Boże Narodzenie – czas Świętego Mikołaja, czyli Sinterklaasa. Okres pomiędzy przybyciem Mikołaja do Holandii (ok. 20 listopada) a wigilią jego urodzin (5 grudnia) jest czasem świętowania. Tradycja Świętego Mikołaja, której częścią jest wręczanie prezentów, jest pieczołowicie kultywowana. Kulminacyjny punkt to uroczysta kolacja w dniu 5 grudnia. W Holandii nie obchodzi się wieczerzy wigilijnej ani postu. Ponieważ nie ma wieczerzy, to nie ma również potraw ani charakterystycznych wypieków, które spożywałoby się tylko i wyłącznie w tym czasie. Nie ma też prezentów pod choinką, choć same choinki, bogato zdobione, są wszechobecne.

Vánočka

CZECHY I SŁOWACJA Boże Narodzenie w Czechach i na Słowacji bardzo przypomina święta w Polsce, jest to czas wolny, który spędza się z rodziną, a w Wigilię pości się cały dzień. Podobnie jak u nas, do kolacji zasiada się wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Co ciekawe, Wigilia jest dniem wolnym od pracy. Charakterystyczną potrawą u naszych południowych sąsiadów jest vánočka, czyli tradycyjne białe ciasto, która przypomina i wyglądem, i smakiem naszą chałkę z bakaliami.

78

Christmas cracker

WIELKA BRYTANIA W Anglii nie ma tradycji wigilijnej wieczerzy, ta forma posiłku to bardziej obiad, podczas którego spożywa się pieczonego indyka i Christmas pudding. Ten ostatni jest podawany z sosem na bazie brandy lub rumu i przyozdabiany gałązką ostrokrzewu, a podczas podawania często oblewany alkoholem i podpalany. W czasie wigilii biesiadnicy nie dzielą się opłatkiem, tylko tzw. Christmas cracker. Są to małe kartonowe rolki zawierające niespodziankę (drobny upominek), zapakowane w kolorowy papier w taki sposób, że przypominają dużego cukierka. Są tradycyjnym elementem przyjęć i obiadów bożonarodzeniowych w Wielkiej Brytanii. Christmas cracker jest zgodnie ze zwyczajem otwierany z trzaskiem poprzez jednoczesne pociągnięcie za oba końce przez dwie osoby. Warto wiedzieć, że to właśnie w Anglii narodził się zwyczaj wysyłania kartek świątecznych z życzeniami „Wesołych Świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku”. ▪

ZDJĘCIA: PIXABAY

FOTO: WIKIPEDIA

Opracowanie: Renata Nawrocka

Pierwsza kartka z życzeniami świątecznymi i noworocznymi, obok pudding bożonarodzeniowy 79

DOOKOŁA ŚWIATA

Atrakcje, które trzeba zobaczyć!

Jeśli zastanawiasz się, co zobaczyć na Malcie podczas krótkiego urlopu – oto nasza propozycja! Największe atrakcje wyspy – od zabytków po najpiękniejszą lagunę.

80

Wioska Popeya

81

DOOKOŁA ŚWIATA

WIOSKA POPEYA – MIEJSCE, KTÓRE WARTO ZWIEDZIĆ NA MALCIE Scenografia wybudowana na potrzeby filmu o popularnym marynarzu i miłośniku szpinaku nieoczekiwanie stała się jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych Malty. Szczególnie wśród najmłodszych odwiedzających.

82

Budynki wyglądające jak w kreskówce mają sporo do zaoferowania, a ich zabawny wygląd stanowi świetne tło dla rodzinnych fotografii z wakacji. Kiedy w końcu najmłodsi wyszaleją się podczas zwiedzania, warto zaplanować kąpiel w Anchor Bay – słynącej ze szmaragdowego koloru wody!

ZDJĘCIA + FOTO OTWIERAJĄCE: PIXABAY

VALETTA – ZABYTKI, PLAŻE I PIĘKNA ARCHITEKTURA W stolicy wyspy znajduje się ponad 300 zabytków – miłośnicy historii znajdą tu prawdziwe perełki. Ci, którzy wolą spacery po mieście, docenią architekturę.

W Valettcie warto przyjrzeć się kościołom, pałacom czy fortyfikacjom, ale nie tylko. W stolicy Malty budynki mieszkalne wykute w piaskowcu obfitują w bardzo charakterystyczne balkony, pięknie zdobione bramy i drzwi. Wąskie uliczki tętnią życiem, a każdy, kto lubi dobrze zjeść – nie będzie mógł się oprzeć zapachom nie z tej ziemi.

Valetta mocno stoi również kuchnią – gorące pastizzi z groszkiem lub ricottą to obowiązkowa pozycja podczas zwiedzania największych atrakcji Malty. Na obiad owoce morza i świeżo złowione ryby. A na kolację – królik, niezwykle popularne danie, można go zjeść niemal w każdej restauracji.

83

ZDJĘCIA: FRANK VINCENTZ, WIKIPEDIA

DOOKOŁA ŚWIATA

COMINO – BLUE LAGOON Lazurowa woda i przepiękne krajobrazy – tak można podsumować Blue Lagoon. To idealne miejsce na jednodniową wycieczkę połączoną z plażowaniem i snurkowaniem. Woda ma tu wręcz nieprawdopodobną przejrzystość.

Na Comino dostaniemy się łodzią – można się zaokrętować w kilku miejscach. Rejs z Valetty trwa około godziny. Podczas niego jest okazja, by podziwiać architek-

84

turę i groty wzdłuż wybrzeża. To wręcz obowiązkowa wycieczka fakultatywna podczas wakacji na Malcie.

Blue Lagoon jest bez wątpienia największą atrakcją turystyczną wyspy, więc w sezonie bywa tu tłoczno. Warto przybyć tu rano jak najwcześniej, by zarezerwować sobie miejsce na wąskich plażach lub wybrać statek oferujący kąpiele w trakcie rejsu – wówczas wszystko wygodnie zostawimy na pokładzie. Okrętując się samemu – można negocjować ceny z naganiaczami i wsiadać na pokład tuż przed wyruszeniem w morze.

Wytchnienie i relaks w sercu prastarej Puszczy Białowieskiej POKOJE

200 miejsc noclegowych w komfortowych, nowoczesnych pokojach z pięknym widokiem na lasy i ogrody hotelowe.

RESTAURACJA

Kresowa kuchnia Podlasia- pierogi, kartacze, kiszka ziemniaczana, dania kuchni myśliwskiej, wędliny, sery i ryby z własnej wędzarni.

STREFA WELLNESS & SPA

Największy kompleks basenowy w Białowieży, jacuzii, strefa saun, wyjątkowe rytuały parowe. Bogaty wachlarz zabiegów SPA oraz masaży w pięknych gabinetach- egzotyczne ceremonie i rytuały na ciało, jedyna w regionie sauna i bania piwna.

Hotel Białowieski  BROWAR RZEMIEŚLNICZY

Wyborne świeże piwo z naszego Browaru „Przełom”. Przyjemność nie tylko dla koneserów złotego trunku.

POBYT OKOLICZNOŚCIOWY

Święta, Sylwester, ferie, imprezy integracyjne, konferencje, wesela plenerowe- wyjątkowe pakiety na każdą okazję.

Conference Wellness & SPA ul. Stoczek 218 B 17-230 Białowieża +48 85 744 43 80 marketing@hotel.bialowieza.p www.hotel.bialowieza.pl

DOOKOŁA ŚWIATA

…i po

FOTO: G. MANNAERTS, WIKIPPEDIA

Azure Window przed zawaleniem się…

WYSPA GOZO – ATRAKCJA SAMA W SOBIE Jest osobną wyspą przynależącą do Malty. I choć to ten sam kraj, atmosfera Gozo jest zupełnie inna.

Powolna, leniwa i na luzie, tu nikt się nigdzie nie spieszy. Zupełnie, jakby niedzielne przedpołudnie trwało cały czas. Warto zaznać takiego relaksu – szczególnie po opuszczeniu tłocznych miejsc na Malcie.

Polecamy to, gdzie było Azure Window – nieistniejący już most skalny. Lazurowe okno było jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Malty.

Mimo że ta najpopularniejsza atrakcja runęła do morza kilka lat temu (choć ostatnio pojawiły się pogłoski o planach jej rekonstrukcji), wciąż jest tu co robić – szczególnie jeśli chcemy spróbować nurkowania.

Blue hole to top miejsce w basenie Morza Śródziemnego! Miłośnicy seriali mają okazję zobaczyć tu jeden z najpiękniejszych plenerów „Gry o tron” – miejsce ślubu Daenerys Targaryen i Khala Drogo.

Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Victorii/Rabacie

86

ZDJĘCIA: PIXABAY

Warto wybrać się również do Rabatu, gdzie zwykły spacer uliczkami jest niezwykłym doświadczeniem. Szczególnie gdy trafi się do baru, w którym stołują się miejscowi. Trzeba tu prostu siąść i delektować się atmosferą oraz zimnym Kinnie – napojem gazowanym dostępnym tylko na Malcie. Wybierając się na Gozo komunikacją zbiorową i promem – po drodze warto zrobić sobie przystanek i zobaczyć jedną z niewielu piaszczystych plaż na Malcie – Mellieha Beach Bay.

Wieża Xlendi – jedna z małych umocnionych kamiennych budowli obserwacyjnych, powstała w okresie pomiędzy latami 1637–1650.

87

DOOKOŁA ŚWIATA

MARSAXLOKK – WIOSKA RYBACKA, KTÓRĄ TRZEBA ZOBACZYĆ Krajobraz wioski jest omal nierzeczywisty – piękne domy, kościół i targ rybny skupione wokół portu. Tu cumują przepięknie pomalowane łodzie luzzu z charakterystycznym symbolem oka.

Jaskrawe kolory łodzi są niezwykle fotogeniczne, ale nie tylko dla świetnych zdjęć warto się wybrać do Marsaxlokk.

Opracowanie: redakcja, na podstawie materiałów Travelplanet.pl

FOTO: PIXABAY

Planując wycieczkę w niedzielny ranek, koniecznie trzeba odwiedzić targ rybny w Marsaxlokk – oficjalne godziny otwarcia to 8:30 – 14:00, ale warto być nie-

co wcześniej, przed uruchomieniem targu, by mieć pewność, że zobaczymy więcej.

Do wioski dotrzemy – jak niemal wszędzie na Malcie – komunikacją zbiorową z Valetty, hop-on busem lub wypożyczonym autem. Przy wjeździe do centrum znajduje się parking, a obok niego niewielka plaża. Poza sezonem świeci pustkami, ale w letnich miesiącach potrafi być tu tłoczno. Obowiązkowo również należy się wybrać do restauracji serwującej ryby i owoce morza prosto z kutra! ▪

88

kamień, natura, piękno…

INDUSTONE

81-061 Gdynia

ul. Hutnicza 22

(+48) 577 236 396

biuro@industone.pl

www.industone.pl

W następnym wydaniu m.in.:

TO CK

TRAVEL & NATU

RA

FO TO : SH UT TE RS

Yellowstone

Zapraszamy na strony naszego wydawnictwa: facebook.com/TravelPolskaMagazyn instagram.com/TravelPolskaMagazyn

Wydawnictwo MajerMedia ul. Tadeusza Kościuszki 26 21-500 Biała Podlaska Tel. 83 411 50 11 www.majermedia.com redakcja@majermedia.com prenumerata@majermedia.com reklama@majermedia.com DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY: Maciej Majerczak

90

REDAKCJA: Redaktor naczelny: Rafał Nowicki Redaktor prowadząca: Katarzyna Jaszczuk Zespół redakcyjny: Aleksandra Makaruk, Renata Nawrocka, Robert Nienacki, Karina O’Neill Współpraca: Michał Stolarewicz Korekta: Anna Nalikowska Skład i fotoedycja: Gabriela Centkowska Druk: Mazowieckie Centrum Poligrafii Okładka: foto – Pixabay

REKLAMA Specjaliści ds. sprzedaży: Bartłomiej Dudziński, Marek Jastrząb, Dorota Matwiejuk Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo redagowania nadsyłanych tekstów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Wydawnictwo MajerMedia jest członkiem Izby Wydawców Prasy