Travel Polska 4 2020

BEZPŁATNY MAGAZYN O PODRÓŻACH

WRZESIEŃ/PAŹDZIERNIK 2020› NUMER 40

Dookoła świata Amsterdam Miasto na wodzie

Prawo

Podróż na Wyspy Brytyjskie po brexicie

Temat wydania

Jesień w polskich górach ISSN 2353-2416

OD REDAKCJI

Mam przyjemność powitać Państwa na łamach kolejnego wydania magazynu

Ruch zero waste i proekologiczne postawy zyskują coraz większą popularność, stając się niejako nowym stylem życia. W dobie wszechobecnej troski o środowisko również w turystyce podejmowane są liczne inicjatywy mające ograniczyć wpływ na ekosystem. Trend podbił już Stany Zjednoczone i dynamicznie rozwija się w Europie. Pojęcie zrównoważonej turystyki zostało zdefiniowane już w 1995 r. podczas światowej konferencji dotyczącej wpływu podróżowania na ekosystem w tzw. Karcie Turystyki Zrównoważonej. Najważniejszy element tej koncepcji to utrzymanie równowagi pomiędzy potrzebami turystów, środowiska naturalnego oraz lokalnych społeczności. Więcej na ten temat na s. 56-60.

Sark to malutka wyspa pomiędzy Francją i Wielką Brytanią. Nie ma tam samochodów, jedyne pojazdy mechaniczne to traktory, które służą jako taxi czy ambulans. Mieszka tu tylko 600 osób, jest pięknie, dziewiczo, bardzo czyste powietrze i niesamowite widoki! Zapraszamy na s. 84-92.

Umowa brexitowa kształtuje stosunki Wielkiej Brytanii z Unią Europejską po wystąpieniu z niej, tak aby przede wszystkim zachowana została pewność prawa zarówno dla obywateli i przedsiębiorców, jak również dla organów i instytucji sądowych oraz administracyjnych. Już w preambule – czyli w uroczystym wstępie do Umowy brexitowej – jej strony podkreślają, że jedną z najważniejszych wartości ma być właśnie ochrona obywateli Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. Jakie znaczenie ma wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE dla fanów podróży na mokre i wietrzne, ale nasycone wspaniałą historią i przejmującymi krajobrazami Wyspy Brytyjskie? Polecamy materiał na s. 72-74.

To zaledwie kilka propozycji spośród wielu innych – mam nadzieję – równie interesujących.

Z życzeniami inspirującej lektury

Redaktor naczelny

PISZĄ I FOTOGRAFUJĄ DLA WAS

Karina O’Neill

Maciej Majerczak

Kasia Jaszczuk

Zapraszamy na strony naszego wydawnictwa: facebook.com/TravelPolskaMagazyn

.

instagram.com/TravelPolska_Magazyn

SPIS TREŚCI

10 Gadżety, trendy, inspiracje TEMAT WYDANIA 14 Jesień w polskich górach NA RYNKU 24 W góry z odpowiednim wyposażeniem!

NOWOŚCI WYDAWNICZE 28 Z księgarskiej półki DOOKOŁA ŚWIATA 36 Amsterdam – miasto na wodzie ROZMAITOŚCI 52 Ciekawostki ze świata

6

FOTO: SHUTTERSTOCK

AKTUALNOŚCI

TRAVEL & EKOLOGIA 56 Zero waste w turystyce WYPOCZYWAĆ Z KLASĄ 66 W górskich ostępach Kanady PRAWO W PODRÓŻY 72 Podróż na Wyspy Brytyjskie po brexicie KULINARNE PODRÓŻE 76 Zupa i Halloween, czyli dynia w roli głównej Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA 84 Wyspa Sark: cofnij się w czasie TRAVEL & SPORT 94 Off-road, czyli gdzie i czym zjechać z utartych szlaków

8

FOTO: PIXABAY

SPIS TREŚCI

GADŻETY / TRENDY / INSPIRACJE

KAMPEREM W ŚWIAT Elcamp RV to jedna z największych firm działających na polskim rynku karawaningowym. W swojej ofercie posiada szeroki wybór przyczep i kamperów takich marek jak: Adria, Sun Living, Hymer czy Westfalia. To tam właśnie można kupić kamper-van polskiej produkcji – Globe-Traveller, który jest doceniany również przez klientów zagranicznych. W krakowskim oddziale można jednak zakupić nie tylko nowy pojazd. Znajdziemy tam również chwalony przez klientów serwis pojazdów turystycznych oraz duży sklep stacjonarny z akcesoriami przydatnymi w karawaningu. Elcamp RV od początku swojej działalności dba o rozwój tej formy turystyki w Polsce. Jest jednym z inicjatorów Stowarzyszenia Polska Grupa Caravaningowa i akcji #BezpieczniejszeWakacje. Więcej informacji pod poniższymi adresami. facebook.com/GrupaElcamp elcamp.pl

JESIEŃ TO ŚWIETNA PORA NA GÓRY! Wyjedź do kameralnego Hotelu Holimo – zwiedzaj i wypoczywaj tak, jak lubisz – na spokojnie albo na sportowo. Możesz się relaksować na brzegu górskiego zalewu albo na basenie z widokiem na góry, poczytać książkę w ogrodzie bądź wybrać się na spacer do lasu, w którym nie spotkasz nikogo.

Zapomnij o górach pełnych kolejek. Zabierz rower albo buty do biegania i odpocznij aktywnie. Setki kilometrów tras czekają, a do tego mnóstwo wskazówek, map i aplikacji, które pomogą zaplanować czas w pełnej atrakcji okolicy. holimo.pl

TOREBKI SILIKONOWE RATUNKIEM W PODRÓŻY W sklepie Pearl24 pojawiły się doskonałej jakości torebki silikonowe, przydatne nie tylko w zaciszu domowego ogniska, ale również w podróży. Są niezwykle praktyczne i pozwalają zachować higienę w przechowywaniu żywności. Sałatka owocowa nad jeziorem czy kompot jabłkowy w ogrodzie? Torebki na żywność są wszechstronne! Przygotowane posiłki bez problemu zostaną utrzymane w czystości dzięki trwałemu i wodoszczelnemu zamknięciu. Dodatkowym atutem jest możliwość wielokrotnego korzystania z torebek, co sprawia, że oszczędzasz na zakupie woreczków jednorazowych i dbasz o środowisko! pearl24.pl

CYBERPRZESTĘPCY NIE ODPOCZYWAJĄ W czasie trudnej sytuacji związanej z pandemią coraz więcej osób korzysta z domowych komputerów do robienia zakupów, nauki i pracy zdalnej. Niestety cyberprzestępcy bez skrupułów wykorzystują te okoliczności do atakowania kolejnych ofiar. Dlatego tak ważne jest zainstalowanie na urządzeniach skutecznego rozwiązania zapewniającego bezpieczeństwo, takiego jak Kaspersky Total Security. Produkt chroni wszystkie urządzenia połączone z internetem i ma funkcje zwiększające bezpieczeństwo transakcji finansowych oraz komunikatorów online, łącznie z czatami wideo. kaspersky.pl/total-security

10

GADŻETY / TRENDY / INSPIRACJE

NA DWÓCH KOŁACH W TERENIE Właściciel polskiej marki pojazdów elektrycznych VELEX wprowadził do oferty największy seryjnie produkowany pojazd typu segway – VELEX OFF-ROAD X3.

Jest on wyposażony w ogromne 22-calowe koła napędzane przez dwa silniki 2000 W, co daje możliwość poruszania się nawet w trudnym terenie – oczywiście wymaga to od kierowcy odpowiednich umiejętności. Akumulator 960 Wh pozwala VELEX-owi X3 przejechać do 40 km. Pojazd ma wbudowane oświetlenie LED z funkcją kierunkowskazów. Na zamówienie można go wyposażyć w lokalizator, kufry, sygnalizacje stroboskopowe itp. velex.pl

KAMERALNIE WE WROCŁAWIU Wrocław – miasto spotkań, wydarzeń kulturalnych, wspaniałych zabytków – nazywany jest również, ze względu na dużą liczbę mostów, Wenecją Północy. Najpiękniejszą lokalizacją we Wrocławiu szczyci się hotel HP Park Plaza usytuowany przy brzegu Odry. To idealna przystań w podróży, gdzie w otoczeniu zieleni, wysp odrzańskich można wypocząć i się zrelaksować. Miasto oferuje wiele interesujących miejsc dla turystów, również tych najmłodszych. HP Park Plaza to doskonała baza wypadowa do zwiedzania najatrakcyjniejszych zakątków miasta. Pobyt w komfortowym pokoju z widokiem na przepiękną okolicę, śniadanie do łóżka lub na letnim tarasie przy Odrze, aromat parzonej kawy, wyśmienita kuchnia, cukiernicze kreacje szefa serwowane na deser, miły personel to tylko niektóre z wielu atutów hotelu. A wszystko sprawia, że HP Park Plaza to miejsce we Wrocławiu, do którego chce się wracać. hotelepark.pl

POJEMNE I FUNKCJONALNE Torby Eagle Creek Migrate Duffels sprawdzą się w każdej podróży i pomieszczą wszelkie niezbędne rzeczy. Są lekkie, praktyczne i wytrzymałe. Pełnią też funkcję plecaka: mają dodatkowe kieszenie, uchwyty i taśmy. Zajmują mało miejsca. Torby (posiadające wbudowane kółka) są dostępne w pięciu pojemnościach: 40, 60, 90, 110 i 130 litrów.

Cena: od 378 do 672 zł. makanu.pl

KLASYKA ZE SPORTOWĄ NUTĄ Taki jest jeden z czasomierzy marki Q&Q. Wytrzymała koperta (średnica 44 mm) ze stopu metali kryje precyzyjny kwarcowy mechanizm.

Mineralne szkło chroni przejrzystą tarczę, na której – oprócz wskazań godzinowych – umieszczono także rozbudowany datownik. Wodoszczelność klasy 50 m. Całość uzupełnia sportowy skórzany pasek.

Cena: ok. 240 zł. zibi.pl

12

www.sztynort.pl @sztynort facebook.com/nowy.sztynort

ŻEGLARSTWO | WYPOCZYNEK | LOKALNA KUCHNIA

temat wydania

POLSKA JESIEŃ

najpiękniejsza w górach!

Połonina Caryńska

Sezon wakacyjny już za nami. Choć dla niektórych to może być powód do smutku, to dla innych wprost przeciwnie – wystarczy odpowiednia perspektywa. Brak tłumów, niższe ceny oraz uroki złotej polskiej jesieni są dla wielu osób argumentem, by wypoczynek planować właśnie o tej porze roku. Szczególnie góry są teraz niezwykle wdzięcznym kierunkiem turystycznym. Oto kilka takich propozycji.

14

MAGICZNE BIESZCZADY Nie bez powodu wielu często nachodzi myśl, by rzucić wszystko i wyjechać... w Bieszczady. To w dzisiejszych czasach symbol ucieczki od zgiełku cywilizacji ku dziewiczej arkadii.

1. Połoniny O każdej porze roku połoniny mają do zaoferowania co innego, jednak mówi się, że najpiękniej prezentują się jesienią, kiedy przyroda kipi feerią barw. Warto wówczas wybrać się na szlak i napawać niczym nieskażonym pięknem natury. O tej porze roku jest tu znacznie mniej turystów niż latem, kiedy to piechurzy maszerują gęsiego po szlakach. Można więc w samotności pokontemplować jesienny krajobraz. Do wyboru jest 4-kilometrowa Połonina Caryńska, znajdująca się między dolinami Prowczy i Wołosatego, oraz zachwycająca Połonina Wetlińska, rozciągająca się aż na 8 km.

Połonina Wetlińska

15

temat wydania

2. Tarnica Tarnica to najbardziej reprezentatywny, a zarazem najwyższy szczyt w Bieszczadach. Kto podejmie wyzwanie i wybierze się na podbój słynnego „siodła”, z pewnością nie pożałuje. Na szczyt wiodą dwa szlaki – czerwony z Ustrzyk Górnych oraz niebieski z Wołosatego. Bardziej malownicza jest z pewnością trasa z Ustrzyk – mimo że jej pokonanie trwa ok. 3 godzin i wymaga dużego wysiłku oraz przedzierania się przez las, gwarantuje niezapomniane wrażenia. Na wędrowców czeka na szczycie zasłużona nagroda – zapierający dech w piersiach widok na okolicę.

3. Park Gwiezdnego Nieba Niewiele jest w Europie miejsc, gdzie można jeszcze podziwiać gwiazdy na niebie w całej okazałości. Jednym z takich miejsc jest Park Gwiezdnego Nieba w Bieszczadach, gdzie z dala od świateł cywilizacji mamy szansę obserwować Drogę Mleczną w pełnej krasie. To jedyne w całym kraju miejsce, w którym można ją dostrzec gołym okiem.

Miłośnicy rozgwieżdżonego nieba mogą wybrać się na pokazy astronomiczne, które odbywają się codziennie w jednym z punktów obserwacyjnych.

16

DZIKIE KARKONOSZE Choć w granicach naszego kraju leży niespełna 30 procent całej powierzchni tego masywu, to jest tu co podziwiać. Poniżej najciekawsze miejsca i atrakcje najwyższego pasma górskiego Sudetów.

FOT

O: PIX

A B AY

1. Śnieżka Dzika natura Śnieżki intrygowała ludzi już w XV wieku, kiedy to dokonano prawdopodobnie pierwszego wejścia na jej szczyt. Panujące na szczycie warunki atmosferyczne są na ogół dość surowe, nierzadko przypominają te podbiegunowe. Obfite opady, porywiste wiatry oraz charakterystyczna, występująca przez ponad 300 dni w roku mgła, nie odstrasza jednak nawet amatorów, wszak jest to szczyt dostępny dla niemal każdego.

Przepiękny krajobraz mówi sam za siebie – przekonajcie się sami.

17

temat wydania

2. Śnieżne Kotły Doskonały przykład występowania alpejskiego krajobrazu w Karkonoszach, gdzie można znaleźć największą bioróżnorodność roślinną na całym obszarze tego pasma, m.in. skalnicę śnieżną, świetlik maleńki, sasankę alpejską czy zimoziół północny. Śnieżne Kotły w 1933 roku uznano za rezerwat przyrody, zaś obecnie są rezerwatem ścisłym. To doskonały punkt widokowy na całe Karkonosze, definitywne must see podczas pobytu w tym miejscu!

18

temat wydania

3. Wodospad Kamieńczyk Spadający z blisko 27 metrów wprost do wąwozu Kamieńczyka, którego ściany są z kolei wysokie aż na 25 metrów, wodospad Kamieńczyka jest najwyższy w całym polskim odcinku Sudetów. Można go podziwiać z dwóch perspektyw – z samej góry, nieopodal schroniska „Kamieńczyk”, bądź z samego wąwozu, do którego prowadzi bezpieczna metalowa platforma.

20

SKALNA MENAŻERIA W GÓRACH STOŁOWYCH Małpa, wielbłąd, kura, słoń, a nawet mamut – to tylko część zwierzaków, jakie zobaczymy na szczycie Szczelińca Wielkiego. Już Goethe zachwycał się tym miejscem, o czym informuje niewielka tabliczka. W niezwykłym labiryncie o wymiarach 600 x 300 m można się zgubić na długie godziny.

A kiedy już uda się wydostać z plątaniny wąskich przejść, kamiennych załomów i zaskakujących konstrukcji, czekają nas wspaniałe widoki na resztę Gór Stołowych i inne pasma Sudetów. Aby dostać się na Szczeliniec, należy wyruszyć z Karłowa i po krótkim marszu dojść do wykutych w skale schodów. Na szczęście na górze czeka schronisko.

21

temat wydania

Nikt tak naprawdę nie wie, gdzie grasował najsłynniejszy górski zbójnik. Jeśli jednak wierzyć opowieściom flisaków pływających przełomem Dunajca, zdarzyło mu się kiedyś przeskoczyć tę malowniczą rzekę jednym susem. Ich opowieści można posłuchać podczas relaksującej powrotnej podróży tratwą z Kątów do Szczawnicy.

Wcześniej jednak warto udać się na pasjonującą wyprawę przez najpiękniejsze pienińskie szczyty. Widok na wijący się w dole Dunajec z pionowej, 300-metrowej skały zapiera dech w piersiach. Jeśli Janosik rzeczywiście mieszkał gdzieś w okolicy, wybrał naprawdę efektowne miejsce... ■ Opracowanie: redakcja Współpraca: Travelist.pl

22

ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK

TRASA ŚLADAMI JANOSIKA W PIENINACH

lubuskie warte zachodu warte zachodu

Pokopalniane jeziora na terenie Geoparku Łuk Mużakowa Pokopalniane jeziora na terenie Geoparku Łuk Mużakowa

Spływ kajakowy rzeką Obrą Spływ kajakowy rzeką Obrą @atrakcjelubuskie @atrakcjelubuskie

Trasa rowerowa przez Zamek Królewski Barlinecko-Gorzowski w Międzyrzeczu Lubuska winnica Park TrasaKrajobrazowy rowerowa przez Zamek Królewski Barlinecko-Gorzowski w Międzyrzeczu Lubuska winnica Park Krajobrazowy @lubuskiepl @lubuskie.pl www.atrakcjelubuskie.pl @lubuskiepl

@lubuskie.pl

www.atrakcjelubuskie.pl

NA RYNKU

W góry z odpowiednim wyposażeniem!

Lornetka Delta Optical Voyager S 10 x 25 sprawdza się w warunkach turystycznych: jest lekka (190 g), a obudowę ma pokrytą nieślizgającą się gumą. Soczewki pokryte są powłokami przeciwodblaskowymi MgF2, dzięki którym uzyskuje się wysoki kontrast i transmisję światła. Po złożeniu zmieścisz ją w kieszeni i zabierzesz na każdą wyprawę. Ma powiększenie razy 10, średnicę soczewki obiektywu: 25 mm, liniowe pole widzenia na 1000 m: 96 m i wodoszczelność klasy IPX1. Wymiary: 118 x 104 x 35 mm. W zestawie jest pokrowiec, pasek do lornetki i ściereczka do optyki.

Cena: 85 zł wgl.pl Lekki koc termiczny wielokrotnego użytku (Baladeo) wykonany z aluminium. Jest elastyczny, zwarty i odporny na zarysowania. Pokrywa całe ciało i zatrzymuje 90% ciepła (złota strona). Sprawdzi się także podczas letnich wojaży – srebrna strona ochroni cię przed upałem. W zestawie z praktycznym etui. Waga: 54 g, wymiary: 212 x 130 cm, po złożeniu: 12 x 5,5 x 5,5 cm.

Cena: 25,99 zł campingshop.pl

Czołówka Varta Outdoor Sports Ultralight H30R to ultralekka (47 g) i wodoodporna (IPX4) latarka, idealna na górskie wyprawy, gdy musisz mieć wolne ręce. Wbudowany akumulator pozwala na pracę do 21 godzin. Doskonałe oświetlenie trasy zapewnia moc świetlna 300 lm. Klips z tyłu latarki umożliwia użycie jej bez paska na głowę – np. przypięcie do plecaka.

Cena sugerowana: 119 zł varta-consumer.pl

24

Śpiwór puchowy Marmot Palisade (198 cm) to idealne rozwiązanie dla wysokich turystów o wzroście do 198 cm.

Pozwala on na zachowanie komfortu termicznego wokół ciała, co przełoży się na skuteczną ochronę przed wychłodzeniem podczas zimowych biwaków.

Wypełnienie jest z naturalnego puchu, o sprężystości 650 cuin; specjalna impregnacja Down Defender™ zmniejsza wrażliwość puchu na wilgoć. Śpiwór ma wewnętrzną kieszonkę na drobiazgi, pętelki służące do jego powieszenia i załączony worek transportowy.

Cena: 812 zł 8a.pl

Piła kieszonkowa Nordic Pocket Saw jest idealnym towarzyszem plenerowych przygód. Łańcuch został wykonany z wysokogatunkowej stali. Nylonowe rękojeści są niezwykle trwałe, a jednocześnie zapewniają komfortowy i pewny chwyt, nawet w warunkach wysokiej wilgoci. Długość łańcucha 65 cm (33 ogniwa), waga 132 g.

Cena: 209,99 zł addnature.pl

MSR Strike Igniter to krzesiwo umożliwiające rozpalenie ognia w każdych warunkach. Odporne na wilgoć, deszcz i śnieg, niezawodne na każdej wysokości. Praktyczny dodatek w ekwipunku, o małych rozmiarach i niewielkiej wadze (40 g), przydatny każdemu podróżnikowi. Sprawdzi się przy rozpalaniu ognisk, kuchenek gazowych i wielopaliwowych.

Powstałe iskry mają temperaturę ok.

3000°C, co gwarantuje zapalenie każdego paliwa. Krzesiwo jest bardzo trwałe – wystarcza na 3000-12000 podpaleń. Dodatkowo zostało wyposażone w otwieracz do butelek.

Cena: 79,99 zł e-pamir.pl

NA RYNKU

Apteczka Deuter Active w zapinanym na zamek, wytrzymałym pokrowcu – niezbędne zabezpieczenie w czasie aktywności. Wyposażenie: opatrunki indywidualne typu M i G, chusta trójkątna, bandaż elastyczny, jałowe kompresy z włókniny, plastry z opatrunkiem, przylepiec-plaster w rolce, małe metalowe nożyczki, rękawiczki lateksowe, gwizdek ratunkowy.

Cena: 89 zł taternik-sklep.pl

Chair One to flagowy model krzesła terenowego z portfolio marki Helinox.

Ceniony nie tylko przez miłośników rekreacji na świeżym powietrzu, ale i przez doświadczonych ekspertów. Konstrukcję wykonano z innowacyjnego stopu alu-minium, żywicy nylonowej i wytrzymałego (oddychającego) poliestru. Dzięki temu cała konstrukcja, ważąc niespełna 1 kg, przy wymiarach 35 x 12 x 10 cm (w wersji spakowanej), zapewnia udźwig aż do 145 kg!

Cena: od 429 zł helinox.com

Kurtka MARMOT Precip® ECO Jacket to bezpośredni następca klasycznej kurtki Precip®. Wydajna membrana NanoPro™ o parametrach wodoodporności na poziomie 10 000 mm H2O oraz oddychalności na poziomie 17 000 g H20 m2/24 h gwarantuje komfort użytkowania niezależnie od warunków pogodowych. Najistotniejszą zmianą w odróżnieniu do poprzednika jest użycie nowego, 2,5-warstwowego laminatu o znacznie wytrzymalszej powłoce wewnętrznej. Ponadto materiały użyte w kurtce zostały w pełni pozyskane z recyklingu, a w impregnacji nie użyto szkodliwych związków PFC. Zmianie uległ też krój kurtki – odtąd bardziej przylegający i atletyczny, wciąż przy tym zapewniający szeroki zakres ruchów. Kurtka (wersja damska i męska) dostępna jest w aż 10 wariantach kolorystycznych, Waga rozmiaru M: 286,3 g – męska, 246,6 g – damska.

Cena: od 300 zł marmot.eu

LifeStraw® to najbardziej zaawansowany technologicznie, wytrzymały, wymienny, kompaktowy i ultralekki osobisty filtr wody, który pozwala na jej bezpieczne spożywanie nawet ze skażonych źródeł. Idealny do użytku w warunkach plenerowych oraz w sytuacjach awaryjnych (np. skażenie wody, powodzie). Ma otwierany, szczelny ustnik i karabinek do przypięcia. Pojemność to 650 ml, wymiary: 23,5 x 8 cm, waga: 168 g, jest wolny od BPA. LifeStraw® może przefiltrować minimum 1000 litrów wody, usuwając 99,99% bakterii żyjących w wodzie i 99,9% pasożytniczych pierwotniaków, nie zawierając przy tym żadnych substancji chemicznych, baterii ani części wymiennych.

Cena: 169 zł outdoorzy.pl 26

Latarka NIGHT CUTTER F30R jest wodoodporna (IPX4). Ma 4 tryby – mocne, średnie, słabe światło oraz stroboskop.

Dzięki zasięgowi do 300 m i jasności do 700 lm latarka dosłownie „przecina” noc.

Zasilana jest akumulatorem Li-Ion, który w sytuacji awaryjnej może posłużyć jako power bank.

Cena sugerowana: 209 zł varta-consumer.pl

Idlo Banany i Suszone Owoce 100 g to liofilizowana potrawa śniadaniowa.

Wyprodukowano ją poprzez odwodnienie naturalnych składników. Porcja dla jednej osoby to po przyrządzeniu (uwodnieniu) – 300 g (426 kcal) gotowego posiłku. Potrawa znajduje się w nowoczesnym, bezpiecznym i praktycznym opakowaniu, które nie wydziela szkodliwych substancji pod wpływem wrzątku oraz absorbuje tlen i nadmiar wilgoci.

Cena: 23,99 zł e-horyzont.pl

ch odwiedzenia. Niektóre z nich to tzw. must ne dopiero wspinają się na szczyt tej listy. z księgarskiej półki

SAN FRANCISCO. DZIKI BRZEG WOLNOŚCI Zbudowane w połowie XIX wieku dzięki gorączce złota, San Francisco od początku przyciągało ludzi poszukujących wolności, bogactwa, możliwości zaczęcia od nowa. To miasto marzeń, kontrkultury, ruchu LGBT, muzyki, sztuki i wina. Mekka artystów i niebieskich ptaków.

Dom Janis Joplin i Grateful Dead. Intelektualne zaplecze Doliny Krzemowej, centrum start-upów i najnowszych technologii. Magda Działoszyńska-Kossow zabiera czytelników w podróż w czasie i przestrzeni: pisze o barwnej historii i bogatym pejzażu kulturowym, który towarzyszył powstaniu i rozwojowi miasta przez ponad sto pięćdziesiąt lat. Mówi o artystach, wizjonerach i milionerach, ale też o epidemii HIV/AIDS, narkomanii i tysiącach bezdomnych.

W San Francisco jak w soczewce skupiają się problemy współczesnej Ameryki, kraju ostrych kontrastów i pogłębiających się różnic ekonomicznych. Tutaj właśnie amerykański sen często kończy się gwałtownym przebudzeniem i okazuje się, jak wysoką trzeba za niego zapłacić cenę.

Oprawa twarda, format 13,3 x 21,5 cm, 296 s. Cena 44,90 zł Wydawnictwo Czarne czarne.com.pl

MAŁA KSIĘGA DAWNYCH ISLANDCZYKÓW Przez stulecia mieszkańcy Islandii musieli zmagać się z trudnymi warunkami fundowanymi im przez klimat i położenie wyspy. Do tego pustka, choć dawno temu tę samotną skałę wystającą gdzieś pośród Oceanu Atlantyckiego porastały gęste lasy. Niestety, poszły z dymem, a właściwie z parą… Bo Islandczycy uwielbiają sauny, od zawsze. I zawsze mieli mnóstwo rozwiązań, jak przetrwać w tak surowych warunkach. Niektóre pomysłowe, inne wręcz epokowe, ale większość, jak udowadnia Alda Sigmundsdóttir, wyjątkowo komiczne. Autorka popularnego bloga „The Iceland Weather Report” przedstawia najciekawsze, najzabawniejsze i często zaskakujące fakty dotyczące tego, jak kiedyś wyglądało życie na tej wulkanicznej wyspie. Informacje o kolejnych zadziwiających tradycjach i zwyczajach sprawiają, że nabieramy podziwu dla ludzi, którzy potrafili przetrwać w warunkach przyprawiających o dreszcze. I szacunku dla ludzi, którzy mieszkają tam do dziś.

Oprawa miękka, format 16,5 x 18 cm, 250 s. Cena 34,90 zł Wydawnictwo Poznańskie wydawnictwopoznanskie.pl

KUBA. GORZKI SMAK CYGAR To książka podróżnicza z elementami reportażu, pełna przydatnych i ciekawych informacji o wyspie. Kuba to nie tylko salsa, cygara i drinki na plaży. Autor przełamuje pewne stereotypy, starając się pokazać zarówno typowo turystyczną stronę kraju, jak i tę „ukrytą” przed przybyszami. Poprzez rozmowy z Kubańczykami przedstawia ich sposób myślenia oraz poglądy, czasem całkowicie odmienne od tego, czego można by się spodziewać. Książka dostarczy czytelnikom odpowiedzi na wiele pytań i przybliży kilka kwestii, o których niewiele osób wie.

Czytelnicy dowiedzą się między innymi, dlaczego Kubańczycy często publicznie syczą i cmokają, dlaczego papaja ma tu specjalną nazwę fruta bomba, czym jest „żółty punkt”, dlaczego Kubańczycy nazywają Rosjan bolos. Znajdą także nawiązanie do najsłynniejszej postaci związanej z Kubą – Ernesta Che Guevary. Zapraszamy do odbycia podróży po wyspie „jak wulkan gorącej”, przez Kubańczyków poetycko nazywanej Zielonym Kajmanem. Jedno jest pewne – po przeczytaniu tej książki Kuba nie będzie dla was tym samym krajem, co wcześniej…

Oprawa miękka, format 14,5 x 20,5 cm, 272 s. Cena 44,90 zł Wydawnictwo Bernardinum ksiegarnia.bernardinum.com.pl

28

www.hotel-more.hr

MORE

OFFERS YOU MORE PRECIOUS MOMENTS FOR LIFETIME MEMORIES.

CONNECT WITH US: @hotelmoredubrovnik

CONTACT +385 20 494 200 sales@hotel-more.hr Kardinala Stepinca 33 20 000 Dubrovnik, Croatia

FOTO: M. ST. WARSZAWA

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

Stare Miasto

Warszawa – daj się zaskoczyć!

FOTO: M. ST. WARSZAWA

Warszawa to dynamiczne miasto biznesu, nauki i polityki. Jednak ma ono również drugie, zupełnie inne oblicze – piękną Starówkę, wpisaną na listę światowego dziedzictwa UNESCO, zabytkowe rezydencje królewskie, wyjątkowe muzea oraz malownicze parki.

To wszystko jest na wyciągnięcie ręki i wystarczy kilka dni, by z zaskoczeniem przekonać się, jak ciekawym miastem jest Warszawa.

NAJMŁODSZE STARE MIASTO Sercem stolicy jest Stare Miasto. Choć trudno w to uwierzyć, jest to najmłodsza starówka na świecie. Niemal całkowicie zniszczona w czasie wojny, została później pieczołowicie odbudowana. Tę bezprecedensową rekonstrukcję doceniło UNESCO, umieszczając Stare Miasto na liście światowego dziedzictwa. To stąd prowadzi starodawny Trakt Królewski, przy którym ulokowały się eleganckie pałace, parki i ogrody.

PO KRÓLEWSKU

Łazienki Królewskie

30

Warszawa ma aż trzy rezydencje królewskie. Każda z nich pochodzi z innej epoki – podziwiając je, można zobaczyć, jak zmieniała się architektura i sztuka na przestrzeni wieków.

W Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich znajduje się kolekcja obrazów ostatniego monarchy Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego. To tutaj władca niegdyś spotykał się z uczonymi i literatami na słynnych obiadach czwartkowych.

Podczas wizyty w barokowym pałacu króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie łatwo się przekonać, dlaczego nazywany jest on „polskim Wersalem”.

Z kolei w Zamku Królewskim, najstarszej, a jednocześnie najmłodszej rezydencji, zobaczyć można m.in. wspaniale dekorowaną Salę Tronową oraz obrazy słynnych malarzy: Rembrandta, Canaletta i Matejki.

Niemal 1/4 powierzchni Warszawy zajmuje zieleń. Trudno w to uwierzyć, prawda? Tymczasem znajdują się tu historyczne ogrody, zaciszne parki, skwery, rezerwaty przyrody i ogrody botaniczne. Jesienią wszystkie mienią się barwami spadających liści: starego złota, miedzi, czerwieni, pomarańczy i purpury.

Pomysłem na idealne popołudnie jest spacer do Łazienek Królewskich – jednego z najpiękniejszych kompleksów parkowo-pałacowych w Europie. Do jego stałych mieszkańców należą pawie i wszędobylskie wiewiórki, dlatego warto zabrać ze sobą torebkę orzechów.

W pobliżu Starówki rozpościera się Ogród Krasińskich, tam w stawie – w sąsiedztwie majestatycznego pałacu – pływają kaczki. Po prawej stronie Wisły wytchnienie można znaleźć wśród bujnej roślinności Parku Skaryszewskiego. Na długiej liście terenów zielonych jest też fragment prawdziwej puszczy i miejskie lasy.

FOTO: M. ST. WARSZAWA

W KOLORACH JESIENI

Łazienki Królewskie

FOTO: M. ST. WARSZAWA

TROCHĘ HISTORII I NIE TYLKO Warszawa to miasto o fascynującej historii i arena wielu ważnych dla Polaków wydarzeń. Opowiadają o nich warszawskie muzea. Dzieje stolicy i jej mieszkańców prezentuje Muzeum Warszawy ulokowane w zabytkowych kamienicach przy Rynku Starego Miasta. Odwiedzając Muzeum Powstania Warszawskiego, można poczuć atmosferę bohaterskiego zrywu warszawiaków, posłuchać opowieści i obejrzeć autentyczne pamiątki. Z kolei Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, wielokrotnie nagradzane w kraju i za granicą, pomaga zrozumieć bogatą tysiącletnią historię współistnienia dwóch narodów: polskiego i żydowskiego.

O najwyższym budynku Polski – Pałacu Kultury i Nauki – słyszeli wszyscy, podobnie jak o najsławniejszym polskim kompozytorze – Fryderyku Chopinie. Jednak nie każdy wie, że spędził on w Warszawie dzieciństwo i wczesną młodość, dlatego warto zobaczyć multimedialne Muzeum Fryderyka Chopina. Muzeum Narodowe w Warszawie, oprócz wielu arcydzieł sztuki, prezentuje unikalną Galerię Faras oraz gigantycznych rozmiarów „Bitwę pod Grunwaldem” Jana Matejki. Na wszystkich lubiących eksperymentować czeka – niezwykle popularne wśród dzieci – Centrum Nauki Kopernik. Tu edukacja i zabawa idą w parze.

FOTO: M. ST. WARSZAWA

Muzeum Narodowe w Warszawie

Muzeum Powstania Warszawskiego

31

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

POZA UTARTYM SZLAKIEM Aby poznać prawdziwy klimat każdego miasta, trzeba zajrzeć do miejsc spoza pierwszych stron przewodników. W Warszawie takim miejscem jest Praga, która nie uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej i uchodzi za najbardziej autentyczną część miasta.

Przez stulecia Praga była zróżnicowana pod względem kulturowym, etnicznym i religijnym. Historię tej niezwykłej dzielnicy, a niegdyś odrębnej miejscowości, można poznać w Muzeum Warszawskiej Pragi. W słoneczny dzień dobrze jest pójść na spacer po historycznych ulicach, by odkrywać kolejne skarby: dziewiętnastowieczną cerkiew, ukryte w podwórkach kapliczki i spektakularne murale. Wieczorne miejsca spotkań na Pradze to Centrum Praskie Koneser albo Saska Kępa, która kiedyś była prawdziwą wyspą. Rozkwit tej części miasta nastąpił w latach 20. i 30. XX wieku, kiedy powstawała jej modernistyczna zabudowa, widoczna do dnia dzisiejszego. Sercem dzielnicy jest ulica Francuska – pełna uroczych kawiarni i restauracji ze smakami z całego świata.

DZIEJE SIĘ

32

Królewski Ogród Światła

FOTO: M. ST. WARSZAWA

FOTO: MARCIN MASTYKARZ, MUZEUM PAŁACU KRÓLA JANA III W WILANOWIE

Jesienią w Warszawie odbywa się wiele ciekawych wydarzeń, festiwali i koncertów. Już w październiku otwiera się Królewski Ogród Światła nazwany tak od migocących drzewek i świetlnych dywanów wypełniających w tym czasie park w Wilanowie. Miłośnicy muzyki mogą wziąć udział w koncertach popularnej Katie Melua albo posłuchać muzyki klasycznej podczas awangardowego festiwalu Warszawska Jesień.

Smakoszy ucieszy natomiast Warszawski Festiwal Piwa. O tych i innych wydarzeniach informuje kalendarium na stronie go2warsaw.pl.

FOTO: M. ST. WARSZAWA

Kuchni z różnych stron świata spróbować można w jednej z zabytkowych hal targowych: Hali Koszyki, Hali Gwardii albo w dawnej Elektrowni Powiśle. Wnętrza z początków XX wieku mieszczą teraz modne restauracje i bary oraz stoiska z regionalnymi produktami.

Elektrownia Powiśle

Pierogi

ROZGRZEWAJĄCA WARSZAWSKA KUCHNIA

INFORMACJE PRAKTYCZNE Jak poruszać się po Warszawie, gdzie znaleźć punkty informacji turystycznej, jakie aplikacje mobilne pomogą w zwiedzaniu?

Wszystkie niezbędne informacje, a także broszury do pobrania oraz kalendarz najciekawszych wydarzeń umieszczone są na stronie go2warsaw.pl. ■ Warszawa czeka!

FOTO: EWELINA MAJDAK, M. ST. WARSZAWA

Odwiedzając stolicę jesienią, koniecznie trzeba skosztować rarytasów warszawskiej kuchni: zupy grzybowej, grochówki, flaków czy sycących pierogów. Za sprawą współczesnych szefów kuchni te tradycyjne potrawy zmieniają się w nowoczesne dania. Kuchni z różnych stron świata spróbować można w jednej z zabytkowych hal targowych: Hali Koszyki, Hali Gwardii albo w dawnej Elektrowni Powiśle. Wnętrza z początków XX wieku mieszczą teraz modne restauracje i bary oraz stoiska z regionalnymi produktami. Z Warszawy nie wyjadą też głodni wegetarianie i weganie – tylu wegańskich restauracji nie ma nawet Paryż czy Praga.

Wieczorny kufel piwa będzie najlepiej smakować w kameralnym barze kraftowym, a koneserzy mocniejszych trunków powinni odwiedzić jedno z dwóch muzeów poświęconych polskiej wódce.

33

AS TRAS

WS Z YSTKICH

FUEL EX Fuel EX pokona każdą trasę i zrobi to po mistrzowsku. Jeśli masz wybrać tylko jeden rower, to wybierz właśnie ten. trekbikes.com

DOOKOŁA ŚWIATA

Amsterdam Miasto na wodzie TEKST RAFAŁ NOWICKI

Zbudowany na bagnach, w które wbito setki tysięcy pali, rozrzucony na kilkudziesięciu wyspach pośród sieci blisko 160 kanałów, jest jednym z największych portów morskich Europy. Współczesny Amsterdam każdemu oferuje coś ciekawego – od sztuki na najwyższym poziomie i znakomitej architektury po kolorowe, tętniące życiem ulice.

36

J

ego układ i charakter narzuca rozchodząca się promieniście sieć kanałów z setkami mostów. Miasto ma wspaniale zachowane średniowieczne centrum. Stylowe kamienice mieszczańskie z XVI i XVII w., których barwne elewacje odbijają się w lustrze wody, dziesiątki klubów, kawiarni i barów, bogate zbiory malarstwa niderlandzkiego, wszechobecne rowery, a także atmosfera wielkiej tolerancji – to najbardziej charakterystyczne cechy holenderskiej metropolii. Co roku odbywają się tu liczne festiwale filmowe, teatralne i baletowe, w ostatnim czasie ograniczone w związku z epidemią. Amsterdam słynie także ze światowych wystaw kwiatów.

FOTO: NBTC HOLLAND MARKETING

FOTO: PIXELIO.DE

WARTO ZOBACZYĆ Dobrym początkiem zwiedzania Amsterdamu jest spacer ulicą Damrak, przy której cumują tramwaje wodne. Po lewej stronie ulicy stoi wzniesiony na przełomie XIX i XX w. w stylu holenderskiego modernizmu dostojny gmach dawnej giełdy kupieckiej – Beurs van Berlage. Obiekt jest dziś ośrodkiem kultury oraz siedzibą Holenderskiej Orkiestry Filharmonicznej i Berlage Museum. Warta uwagi jest m.in. stała ekspozycja (główny hol) tradycyjnych wyrobów kowalstwa artystycznego. Przez cały rok odbywają się tutaj wystawy i koncerty. Przy Damrak znajduje się także Muzeum Tortur – dla lubiących mocne wrażenia.

Amsterdam to sieć blisko 160 kanałów.

37

DOOKOŁA ŚWIATA

Idąc Damrak, można dotrzeć aż do Dam – jedynego dużego placu w mieście, który jest obecnie areną wszelakich demonstracji oraz najrozmaitszych imprez politycznych i kulturalnych. Przy placu znajduje się również Pałac Królewski, wzniesiony (na palach) w XVII w. przez Jacoba van Campena. Budowla pierwotnie była miejskim ratuszem, który w 1808 r. został przemianowany przez Ludwika Bonapartego na Pałac Królewski.

Warte odwiedzenia jest także Muzeum Historii Amsterdamu – prezentuje bogate dzieje miasta, a znajduje się w budynku zajmowanym dawniej przez miejski sierociniec. Nie mniej interesujący jest sąsiedni Begijnhof

38

FOTO: PHOTOXPRESS

Vondelpark założony w 2 poł. XIX w. na wzór parków angielskich.

ZDJĘCIA: NBTC HOLLAND MARKETING

Narodowe Muzeum Morskie (także na fot. wyżej) wygląda, jakby unosiło się na wodzie. Nazwa zobowiązuje…

– zespół ceglanych i kamiennych domów. W skład kompleksu wchodzi także najstarszy zachowany budynek mieszkalny w Amsterdamie, który w dodatku jest jednym z dwóch drewnianych domów w całym mieście.

Dla wielu podróżników ciekawą propozycją może być najstarszy kanał Amsterdamu – Singel, na brzegu którego znajduje się słynny targ kwiatowy.

Reputację „miasta płatnej miłości” zawdzięcza Amsterdam głównie dzielnicy Czerwonych Latarni. Jak twierdzą miejscowi, nie ma chyba turysty (zwłaszcza płci męskiej), który odmówiłby sobie wizyty w tej części miasta… Także w tym rejonie Amsterdamu znajduje się najstarsza z istniejących miejska budowla. Jest to – o ironio! – kościół Oude Kerk z zachowaną w dobrym stanie (mimo kilku pożarów) XIII-wieczną kościelną wieżą.

ZDJĘCIA: NBTC HOLLAND MARKETING

Dzielnica Czerwonych Latarni

Nieco dalej (przy Prinsengracht) stoi dom, w którym podczas wojny ukrywała się Anne Frank. Obecnie Anne Frankhuis jest celem turystów z całego świata; oprócz organizowanych wystaw czasowych zwiedzający mają tutaj do dyspozycji centrum edukacyjne, multimedialny ośrodek dokumentacji, księgarnię i kawiarnię.

FOTO: PIXELIO.DE

Odwiedzając Amsterdam, warto zajrzeć przynajmniej do kilku najważniejszych galerii sztuki, takich jak Stedelijk Museum (sztuka współczesna), Van Gogh Museum (Muzeum Van Gogha z bogatym zbiorem prac artysty z wczesnego okresu twórczości, rysunków, szkiców i listów) czy Rijksmuseum (Muzeum Narodowe) posiadające w swoich zbiorach prawie siedem milionów (!) dzieł sztuki. Trzeba zobaczyć również Muzeum-Dom Rembrandta przy Jodenbreestraat (Museum Het Rembrandthuis), w którym znajduje się ponad ćwierć tysiąca rysunków i grafik mistrza.

Niewielkie kawarnie z historią sięgającą XVII czy XVIII w. to w Amsterdamie nic nadzwyczajnego.

39

DOOKOŁA ŚWIATA

JAK SPĘDZAĆ WOLNY CZAS Na północ od centrum miasta leży wyjątkowy park rekreacyjny – Het Twiske – w którym wiele atrakcji czeka miłośników aktywnych form wypoczynku: wędkarstwa, żeglarstwa, nurkowania, pływania, kolarstwa czy obserwacji ptaków. Drugim godnym uwagi parkiem miejskim jest otwarty przez cały rok, blisko 50-hektarowy Vondelpark, założony w 2. poł. XIX w. na wzór parków angielskich.

Latem występują w nim zespoły muzyczne oraz trupy teatralne, a większość koncertów jest bezpłatna.

Jedną z największych przyjemności związanych z pobytem w Amsterdamie jest wędrówka po niezliczonych miejskich kawiarniach i kawiarenkach, pubach, barach, dyskotekach – choć z powodu koronawirusa te możliwości są teraz ograniczone. Gdy będziemy już mieć dość uciech cielesnych, możemy udać się do jednego z majestatycznych amsterdamskich kościołów, by posłuchać muzyki klasycznej. Dzisiaj bywa z tym różnie, ale przed wiekami kościoły (nie tylko w Amsterdamie) budowano tak, aby akustyka była w nich nie gorsza niż w gmachach oper – wówczas była to jedyna dostępna technika nagłośnieniowa. Co ciekawe, takie minikoncerty szczególnie upodobali sobie Japończycy, znani w świecie ze swojego zamiłowania do kompozycji klasycznych mistrzów. Godne uwagi i polecenia są także amsterdamskie pchle targi, na których można znaleźć wiele oryginalnych przedmiotów, ubrań i starych książek.

40

ZDJĘCIA: NBTC HOLLAND MARKETING

Zamarzające zimą kanały to gratka dla łyżwiarzy.

ZDJĘCIA: PIXELIO.DE

DOOKOŁA ŚWIATA

Sabot (drewniak) – tradycyjne obuwie wykonywane z drewna olchowego nadal jest powszechnie używane oraz chętnie kupowane jako pamiątka z podróży.

FOTO: NBTC HOLLAND MARKETING

Rijksmuseum (Muzeum Narodowe) posiada w swoich zbiorach prawie 7 milionów dzieł sztuki.

42

Mieszkalne barki to w Amsterdamie codzienność.

ZDJĘCIA: NBTC HOLLAND MARKETING

Dom, w którym podczas wojny ukrywała się Anne Frank. Obecnie Anne Frankhuis jest celem turystów z całego świata.

CO WARTO ZJEŚĆ?

Kapusta, chleb, ser, śledzie, kiełbasa, cykoria, a nade wszystko ziemniaki – to najważniejsze składniki tradycyjnej kuchni holenderskiej, jeszcze kilkadziesiąt lat temu bardzo kalorycznej.

Zmiany w stylu życia spowodowały, że nawet w tradycyjnych potrawach holenderskich ogranicza się ze względów zdrowotnych ilość kalorii. Odwiedzając Amsterdam w maju i czerwcu, warto spróbować białych szparagów podawanych z dodatkiem szynki i siekanego jajka. Przez cały rok można rozkoszować się wędzonym węgorzem, wybornymi naleśnikami, jałowcówką (narodowy trunek Holendrów) oraz śledziami, które traktowane są tutaj jako uniwersalna przekąska. Stragany ze śledziami to nieodłączny element pejzażu miejskiego, a bodaj najpopularniejszą formą spożywania tych ryb jest broodje haring – plastry śledziowe serwowane w miękkiej podłużnej bułce. Całość wzbogacona różnymi dodatkami przypomina… hot doga.

43

DOOKOŁA ŚWIATA

ROWEROWE ROZMAITOŚCI

FOTO: PIXELIO.DE

Nie wszystkie rowery są czarne – zdarzają się wymyślne wzory, paski i jaskrawe plamy, aby wyróżnić się spośród tysięcy innych jednośladów. Rowery bez wątpienia są równie ważną częścią amsterdamskiego pejzażu jak architektura i kanały. Gdy przestają pełnić swą podstawową funkcję, wcale nie muszą być bezużyteczne; wiele z nich zamienia się wówczas np. w stojaki/wieszaki na doniczki z ozdobnymi roślinami. Rowerem przewozi się najróżniejsze przedmioty – od drabin i mebli po wielkie bukiety kwiatów czy… inne pojazdy (na specjalnych przyczepkach), jak quady lub motocykle. W Amsterdamie rowerowe taksówki są już bardziej popularne niż te tradycyjne samochodowe.

44

Kościół Oude Kerk – najstarsza budowla Amsterdamu.

FOTO: ANDREAS PRAEFCKE, WIKIPEDIA

Dam – największy miejski plac.

Największe holenderskie miasto to królestwo rowerów – jest ich tu ok. 900 tys. i są dominującym środkiem transportu. Cykliści są wszędzie – matki z dziećmi w fotelikach albo przyczepkach, nastolatki jeżdżące parami na jednym rowerze, znani z szaleńczej jazdy kurierzy czy urzędnicy w garniturach i z teczkami. Niektórzy użytkownicy dwóch kółek ciągną za sobą przyczepy, które dzięki nowoczesnym, lekkim i wytrzymałym materiałom, mają ładowność zbliżoną do niewielkich samochodów!

Myli się jednak ten, kto sądzi, że jazda rowerem po Amsterdamie – mimo jednej z najlepszych w Europie sieci tras rowerowych – to czysta przyjemność. Raczej przeciwnie – można odnieść wrażenie, że między użytkownikami samochodów (szczególnie taksówkarzami) a rowerzystami trwa nieustający stan wojny. Gwoli sprawiedliwości trzeba dodać, że wielu cyklistów ignoruje czerwone światła i nie szanuje praw przechodniów. Brzmi znajomo? Decydując się więc na rower, jako turyści (z wypożyczeniem bicykla nie ma żadnego problemu) wybierzmy spokojną okolicę lub porę względnie słabego ruchu ulicznego – poranek, wieczór lub dzień wolny od pracy.

ZDJĘCIA: NBTC HOLLAND MARKETING

ROWEROWY AMSTERDAM

45

Broodje haring – plastry śledziowe serwowane w podłużnej bułce. Całość wzbogacona różnymi dodatkami przypomina… hot doga.

FOTO: PIXELIO.DE

Typowy amsterdamski rower jest prostą konstrukcją, dosłownie składającą się z ramy, kół i kierownicy. Taki bicykl, zazwyczaj czarny, w kwestii wyposażenia prezentuje wręcz japoński minimalizm.

Wiele rowerów nie ma nawet elektrycznego oświetlenia, a jedynie odblaskowe! Posiadacze drogich i „wszystkomających” modeli pilnie ich strzegą, najczęściej trzymając je w domu.

Większość jednośladów kupowanych jest w rowerowych komisach, wraz z solidnymi blokadami i ubezpieczeniem od kradzieży, które są tutaj na porządku dziennym (i nocnym). W Amsterdamie rower zasadniczo nie jest modnym dodatkiem, lecz praktycznym codziennym środkiem transportu.

Dlatego nie musi być piękny; przede wszystkim ma być niezawodny i niezbyt kosztowny. ■

FOTO: NBTC HOLLAND MARKETING

DOOKOŁA ŚWIATA

46

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

Spotkajmy się w Kopalni Tajemnic Jest takie miejsce, które zachwyca swoim bogactwem i niezwykłą, unikalną atmosferą, a równocześnie gwarantuje zawsze idealne warunki do zwiedzania. Codziennie, o każdej porze roku, będziecie się tu czuli doskonale. Mowa oczywiście o Kopalni Soli „Wieliczka” i wyjątkowej Trasie Turystycznej.

TRASA TURYSTYCZNA W KOPALNI SOLI „WIELICZKA” Załóżcie wygodne buty – czeka was intensywny, pełen wrażeń spacer. Podziemne jeziora, komory wykute w soli, solne rzeźby – to przygoda pod ziemią dla całej rodziny. Ale to nie wszystko! Wędrując krętymi korytarzami, zejdziecie na głębokość aż 135 metrów pod ziemią. O wszystkim opowie wam przewodnik, którego poznacie w szybie Daniłowicza. To on zna wiele tajemnic kopalni, których nie znajdziecie w żadnej książce i przewodniku.

Przybliży wam historie o górnikach tutaj pracujących i na własne oczy zobaczycie maszyny, z których korzystali.

48

KAPLICA ŚW. KINGI NA TRASIE TURYSTYCZNEJ – NAJPIĘKNIEJSZA W CAŁEJ KOPALNI Legenda księżnej Kingi jest warta poznania. O poświęconej jej kaplicy, położonej 101 metrów pod ziemią, mówi się „najpiękniejsza, najokazalsza, najcudowniejsza”. Nic dziwnego, wielkie kryształowe żyrandole rzucają blask na przepiękną posadzkę. Misterne płaskorzeźby i ołtarze zachwycają kunsztem, a całość zapiera dech w piersiach.

Wciąż odbywają się tu msze święte i uroczystości – w tak magicznej scenerii to wspaniałe przeżycie.

Kopalnia zdumiewa, zachwyca, przyciąga. Goście nie kryją słów uznania: „To miejsce jest niesamowite”, „Wszystko, co tam oglądasz, jest piękne, ale kiedy dotrzesz do kaplicy św. Kingi, czeka cię największe zaskoczenie”. „Miejsce jest oszałamiające i nie mogliśmy uwierzyć, że to kopalnia soli” (cytaty za tripadvisor.com). Przyjeżdżają tu turyści z Wielkiej Brytanii, Włoch i innych krajów Europy, ale również ze Stanów Zjednoczonych i różnych bardzo odległych zakątków świata.

49

ZDJĘCIA: KOPALNIA SOLI „WIELICZKA”

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

Przede wszystkim jednak Kopalnia Soli „Wieliczka” jest miejscem uniwersalnym, które łączy pokolenia. Zwiedzanie, niezależnie od wieku, daje taką samą frajdę.

Jest przeżyciem dla małych i dużych i każdy znajdzie tu coś, co go szczególnie zachwyci. To idealny pomysł na weekendowe popołudnie lub wycieczkę w jakiś inny dzień tygodnia – bez względu na pogodę. Kopalnię odwiedzają zarówno osoby zainteresowane historią, jak i takie, które lubią klimat tajemnic i unikalnych zabytków.

Kopalnia Soli „Wieliczka” jest miejscem otwartym, przyjaznym i bezpiecznym, a przewodnicy tutaj pracujący zapraszają do wspólnego odkrywania tajemnic kopalni. Z pasją i zaangażowaniem opowiadają o bogatej historii zabytkowych wielickich podziemi. Wycieczka do Wieliczki z pewnością będzie ciekawą przygodą i niezapomnianym doświadczeniem. ■ www.kopalnia.pl

50

rozmaitości

CIEKAWOSTKI ZE ŚWIATA

FOTO: WIKIPEDIA

ZABÓJCZY MIKROPLASTIK Mikroplastik, czyli maleńkie kawałki plastiku, jest już w powietrzu, w glebie, w oceanach, a nawet w jedzeniu i w wodzie z kranu. Jak twierdzą uczeni, rocznie zjadamy około 50 tys. jego cząstek. Okazuje się, że nawet deszcz nie jest wolny od mikroplastiku. Badacze przez 14 miesięcy zbierali próbki deszczu z odizolowanych miejsc w USA, takich jak Park Narodowy Joshua Tree, Wielki Kanion, Park Narodowy Bryce Canyon czy Wielka Kotlina w Nevadzie. Po ich przeanalizowaniu doszli do wniosku, że każdego roku w tych miejscach w Stanach Zjednoczonych wraz z deszczem spada 1000 ton cząsteczek mikroplastiku. To w przeliczeniu aż 120 mln plastikowych butelek!

KOMARY SĄ... POŻYTECZNE! Okazuje się, że letnie utrapienie, czyli wszechobecne komary, mogą nieść korzyści dla środowiska naturalnego, a prowadzenie przeciw nim oprysków nie jest najlepszym rozwiązaniem. Jest drogie, trwały efekt utrzymuje się tylko przez mniej więcej dwa tygodnie, a rozpylany preparat zabija także cenne owady, np. pszczoły. Zdaniem specjalistów wirujące chmary komarów to nie żadna plaga, ale regularne zjawisko przyrodnicze. Wystarczą obfite opady deszczu, a po nich temperatura powyżej 25°C. Samica w ciągu krótkiego życia składa ok. 2 tys. jaj, wydając na świat kilka pokoleń potomstwa. Potrzebuje do tego dwóch płynów: stojącej wody – wystarczy np. puszka po napoju z niewielką ilością deszczówki albo tymczasowy „basen” w porzuconej w lesie oponie oraz kropelki krwi (ludzkiej lub zwierzęcej). Po 24-36 godzinach z jaj wylęgają się larwy, najcenniejsza dla przyrody forma komara. Żywiąc się bakteriami i zanieczyszczeniami zawieszonymi w wodzie, bardzo skutecznie ją oczyszczają. Do tego stanowią nieocenione źródło pokarmu, głównie płazów i ryb. Osobniki dorosłe nie są już pod tym względem atrakcyjne, bo są małe, suche i chude. Mimo to komary to składnik diety m.in. nietoperzy i jerzyków.

52

HERBATA PRZEDŁUŻA MŁODOŚĆ Komórki osób regularnie pijących herbatę są pod względem biologicznym wyraźnie młodsze od tych pobranych od osób pijących inne napoje – donoszą naukowcy z Uniwersytetu Hongkońskiego. Zdaniem autorów o świetnej kondycji miłośników herbaty świadczy bardzo niski stopień uszkodzeń specyficznych odcinków DNA. Celem studium było zbadanie długości telomerów – sekwencji DNA zlokalizowanych na końcach chromosomów. Charakterystyczna natura telomerów jest cennym narzędziem badawczym. Jeżeli bowiem wiadomo, że skracają się one po każdym podziale komórkowym, to oznacza to, że pomiar ich długości pozwala na określenie biologicznego „wieku” komórki, czyli liczby podziałów, które przeszła w swoim życiu. Dzięki badaniom przeprowadzonym w ostatnich latach wiadomo, że telomery są silnie narażone na stres oksydacyjny, czyli niszczenie przez agresywne utleniacze. Oba te czynniki sprawiają, że pomiar długości telomerów jest bardzo dobrym wyznacznikiem skali uszkodzeń, na które jest narażona dana tkanka. Aby sprawdzić, czy DNA komórek można ochronić przed uszkodzeniami dzięki piciu herbaty, naukowcy z Hongkongu pobrali próbki DNA od 976 mężczyzn oraz 1030 kobiet w wieku powyżej 65 lat. Ponadto osoby te poproszono o wypełnienie kwestionariuszy dotyczących nawyków żywieniowych. Okazało się, że telomery u osób pijących co najmniej 0,75 l herbaty dziennie były wyraźnie dłuższe od analogicznych sekwencji występujących u osób przyjmujących inne napoje. Różnica długości telomerów odpowiadała różnicy wieku wynoszącej 5 lat. Swoje ochronne właściwości herbata zawdzięcza przede wszystkim rozpuszczalnym w wodzie polifenolom – związkom o charakterze silnych przeciwutleniaczy, występującym przede wszystkim w herbacie zielonej. Wygląda więc na to, że spożywanie tego napoju naprawdę może opóźnić starzenie się naszych organizmów.

PRZYRODNICZY WEHIKUŁ CZASU Puszcza Białowieska jest ostatnim w Europie zwartym kompleksem leśnym z dużymi fragmentami o charakterze pierwotnym. Różni się on tym od lasu zwykłego (naturalnego), że nie został poddany pośrednim ani bezpośrednim modyfikacjom ze strony człowieka, jest zatem czystym dziełem natury.

O wszystkich zachodzących w nim procesach decyduje sama przyroda, dlatego taki kompleks cechuje się dobrą odpornością biologiczną i bioróżnorodnością. Puszcza uważana jest za jeden z największych skarbów przyrody, dlatego już w 1979 roku wpisano ją na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To ostoja wielu zagrożonych wyginięciem roślin.

Rośnie tu także ok. 4 tys. gatunków grzybów oraz setki porostów. Bogata jest również tutejsza fauna, szacowana na ponad 21 tys. gatunków, wliczając oczywiście żubry, rysie i wilki. ■ Opracowanie: Renata Nawrocka

53

MIEJSCE Z CHARAKTEREM

Białystok

nie tylko w sezonie

TEKST MARLENA SUCHCICKA-CHMIELEWSKA, UM W BIAŁYMSTOKU

K

oniec lata dla wielu miast oznacza koniec sezonu turystycznego. Mniej atrakcji, zamknięte knajpki oraz stragany sprzedające pamiątki. Inaczej sytuacja wygląda w północno-wschodniej Polsce. W blisko 300-tysięcznym Białymstoku dalej można zwiedzać, wypoczywać, chłonąć naturę, korzystać ze świeżego powietrza z dala od tłumów czy samochodowych korków. Barwny krajobraz gwarantuje niezapomniane, często wręcz mistyczne przeżycia w każdym okresie roku kalendarzowego.

Zielony, bezpieczny, nowoczesny i bliski – tak w skrócie można określić stolicę Podlasia. Burzliwa historia tego miejsca, tygiel kultur, które od zawsze się tu stykały i ścierały, zbudowały niezwykle różnorodny, ciekawy, fascynujący oraz wielokulturowy zakątek w Europie.

BLISKO NATURY Lokalizacja Białegostoku w czystym ekologicznie regionie sprawia, że zyskuje on na tle innych dużych metropolii. Miłośnicy natury z pewnością znajdą tu miejsce dla siebie. Miasto położone w otulinie czterech parków narodowych jest idealnym miejscem wypadowym na te bliższe, jak i dalsze wycieczki. Aby pospa-

54

cerować wśród zwartych korytarzy zieleni, nie trzeba jednak opuszczać granic Miasta. Wystarczy udać się w kierunku jednego z dwóch białostockich rezerwatów przyrody. Ciszę i spokój gwarantują również liczne parki, place, skwery. Urozmaiceniem krajobrazu są także klimatyczne kładki, mostki ulokowane nad rzeką Białą w różnych częściach miasta.

KONTAKT Z KULTURĄ Wrzesień to początek sezonu kulturalno-artystycznego.

Właśnie wtedy odbywa się najwięcej premier, na sceny powracają też chętnie oglądane tytuły. Rozrywkę na najwyższym poziomie gwarantują: Białostocki Teatr Lalek, Teatr Dramatyczny im. Al. Węgierki, Opera i Filharmonia Podlaska. Na przedstawienia widzów zaprasza Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej. Na styku Wschodu z Zachodem organizowane są liczne cykliczne imprezy kulturalne, festiwale. Wrzesień od wielu lat rozpoczyna Wschód Kultury/Inny Wymiar czy elektroniczny Up To Date Festival. Wielbicielom bluesa do gustu przypadnie listopadowa Jesień z Bluesem. Natomiast dla miłośników filmu w grudniu organizowany jest

Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych ŻubrOFFka. Początek nowego roku też nie jest nudny, zwłaszcza podczas Festiwalu Kultury Niezależnej ¿Underground/Independent? W sezonie dużym zainteresowaniem cieszy się majowe Święto Ulicy Jana Kilińskiego, czerwcowe Dni Miasta Białegostoku, „Podlaska Oktawa Kultur”, New Pop Festival, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej im. Julity Sleńdzińskiej i inne.

MIEJSCA Z HISTORIĄ Zwiedzając Białystok warto podążać tematycznymi szlakami turystycznymi. Należą do nich: • szlak esperanto i wielu kultur z czterema tematycznymi trasami: Białystok Branickich, białostoccy fabrykanci, białostockie świątynie oraz szlak architektury drewnianej, • szlak turystyczny na osiedlu Bojary – najstarszej dzielnicy miasta, • szlak nowożytnych cerkwi, • szlak białostockich murali.

Powrót w przeszłość gwarantują: Muzeum Historyczne, Muzeum Wojska, Muzeum Historii Medycyny i Farmacji UMB, Muzeum Motoryzacji i Techniki, Muzeum Podlaskie, Muzeum Pamięci Sybiru.

Ciekawe propozycje oferują również: Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostocki Ośrodek Kultury – Centrum im. L. Zamenhofa, Galeria im. Sleńdzińskich.

COŚ NA ZĄB Zmęczonych Białystok ugości charakterystyczną dla regionu, niezwykle smaczną kuchnią. W lokalnym menu nie może zabraknąć babki ziemniaczanej, kiszki, kartaczy, kołdunów. Warto spróbować podlaskich wieprzowych wędzonek i suszonych wędlin (kindziuk, kumpiak), serów korycińskich lub przysmaków kuchni tatarskiej. Do picia - lekko musujący napój buza, dla odważniejszych zbożowa samogonka, a na deser drożdżowe bułeczki z cebulą i makiem – białysy, złocisty sękacz, mrowisko lub marcinek.

BIAŁYSTOK NA WEEKEND Do końca września turyści mogą jeszcze skorzystać z wielu bezpłatnych atrakcji przygotowanych w ramach kampanii #BiałystokTakBlisko. To m.in. weekendowe przejazdy po mieście zabytkowym autobusem typu „ogórek”, spacery z przewodnikiem po dziedzińcu Pałacu Branickich, zwiedzanie zabytkowego zegara w Bramie Wielkiej Pałacu Branickich. Ponadto każdy odwiedzający może zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie w ramce selfie place „Dumni z Białegostoku!”. ■ Szczegóły na miejskim profilu turystycznym na FB: @OdkryjBialystok.

55

FOTO: JURRE HOUTKAMP, UNSPLASH

TRAVEL & EKOLOGIA

Coraz więcej hoteli podejmuje zielone inicjatywy mające na celu ograniczenie wpływu na środowisko, jak np. systemy oszczędzania energii i wody, odzyskiwanie ciepła z klimatyzacji, w której do chłodzenia zamiast szkodliwego freonu stosowana jest nieinwazyjna woda lodowa, pompy ciepła, odzysk wody deszczowej i ciepła z wód basenowych.

56

Zero waste w turystyce, czyli jak podróżować bardziej eko?

Ruch zero waste i proekologiczne postawy zyskują coraz większą popularność, stając się niejako nowym stylem życia. W dobie wszechobecnej troski o środowisko również w turystyce podejmowane są liczne inicjatywy mające ograniczyć wpływ na ekosystem.

Trend podbił już Stany Zjednoczone i dynamicznie rozwija się w Europie.

P

hoteli podejmuje zielone inicjatywy mające na celu ograniczenie wpływu na środowisko. Do najczęstszych praktyk należą m.in. rozwiązania energo- i wodooszczędne (systemy oszczędzania energii i wody, odzyskiwanie ciepła z klimatyzacji, w której do chłodzenia zamiast szkodliwego freonu stosowana jest nieinwazyjna woda lodowa, pompy ciepła, odzysk wody deszczowej i ciepła z wód basenowych itp.), kosze do segregacji śmieci w każdym pokoju, eliminacja plastikowych naczyń i słomek w hotelowych barach i restauracjach czy oferowanie dań na bazie naturalnych produktów od lokalnych producentów żywności. Świadome i przyjazne środowisku podróżowanie dotyczy Niektórzy podejmują nawet działania w kwestii designu, wielu różnych aspektów: od środków transportu pozwa- stosując ekologiczne elementy wyposażenia wnętrz. lających dotrzeć do celu podróży, przez wybór miejsca zakwaterowania, po zachowania i zwyczaje urlopowe. Wiele hotelowych spa wykorzystuje produkty organiczne, Jak więc chronić środowisko i podróżować bardziej od- w tym lokalne miody, a także np. fusy kawowe. Te ostatnie powiedzialnie? pozwalają minimalizować odpady w duchu filozofii zero waste, podobnie jak polityka nieuzupełniania śniadanioHOTELE EKO wego bufetu na pół godziny przed jego zamknięciem.

Najlepiej zacząć od wyboru odpowiedniego miejsca za- W kuchni wykorzystywane są owoce, warzywa i zioła kwaterowania, respektującego zasady zrównoważonego rosnące w przyhotelowym ogrodzie, często w specjalnie rozwoju. Nie tylko na świecie, ale i w Polsce coraz więcej wybudowanej szklarni. ojęcie zrównoważonej turystyki zostało zdefiniowane już w 1995 r. podczas światowej konferencji dotyczącej wpływu podróżowania na ekosystem w tzw.

Karcie Turystyki Zrównoważonej. Najważniejszy element tej koncepcji to utrzymanie równowagi pomiędzy potrzebami turystów, środowiska naturalnego oraz lokalnych społeczności. Idea ta jest szczególnie aktualna dzisiaj, w dobie ogromnej popularności podróżowania i – przed pandemią COVID-19 – braku niemal jakichkolwiek ograniczeń.

FOTO: SHUTTERSTOCK

Islandia – ekodomki turystyczne wkomponowane w naturalne otoczenie.

57

FOTO: 25HOURS HOTEL COMPANY

TRAVEL & EKOLOGIA

ZDJĘCIA: PIXABAY

FOTO: SHUTTERSTOCK

Zwiedzaj okolicę rowerem lub pieszo.

Niektórzy podejmują nawet działania w kwestii designu, stosując ekologiczne elementy wyposażenia wnętrz. Przykładem jest ta lampa wykonana ze starych książek.

Poproś obsługę hotelu, aby nie wymieniała pościeli i ręczników każdego dnia. To oszczędność wody i energii.

Podróż pociągiem oznacza 6 razy mniejszą emisję CO2 niż samolotem.

PODRÓŻUJ ODPOWIEDZIALNIE Oprócz wyboru miejsca zakwaterowania, które zapewni odpowiednie standardy ekologiczne, również samemu można skutecznie zadbać o środowisko podczas podróży. Małe kroki niewiele kosztują, a mogą wiele zmienić.

Kąpiąc się w czystej wodzie górskiego jeziora czy podziwiając piękne krajobrazy, pamiętajmy, że przede wszystkim od nas zależy, czy kolejne pokolenia będą mogły również zaznać tych przyjemności. Chcąc wypoczywać w zgodzie z naturą, warto pamiętać o tych kilku prostych zasadach: • Zwiedzaj okolicę rowerem lub pieszo. To najlepsze, co możesz zrobić, aby zminimalizować ślad węglowy.

Jeśli jednak potrzebujesz transportu – postaw na komunikację publiczną.

• W dłuższą podróż wybierz się pociągiem. To najbardziej ekologiczny środek transportu.

• Poproś obsługę hotelu, by nie wymieniała pościeli i ręczników każdego dnia. Codzienne pranie pościeli oraz ręczników to luksus, który sporo kosztuje nasze środowisko.

• Wykorzystuj w pełni lub zabieraj ze sobą napoczęte minikosmetyki. Każde napoczęte opakowanie ląduje w koszu przed przyjazdem kolejnego gościa.

58

TRAVEL & EKOLOGIA

• Wychodząc z pokoju, wyłącz urządzenia elektryczne. Choć nie płacisz za rachunek, pamiętaj, że koszty poniesiemy wspólnie.

• Noś ze sobą szklaną lub metalową butelkę na wodę i ekologiczną torbę na zakupy. Unikaj jednorazowych plastikowych butelek i reklamówek.

• Odmawiaj używania słomek i plastikowych sztućców. Jeśli jesteś w restauracji, poproś, aby obsługa nie podawała ci napoju ze słomką, lub spytaj, czy lokal posiada te biodegradowalne.

• Kupuj i korzystaj z usług lokalnych mieszkańców. Unikaj kupna pamiątek produkowanych przez duże koncerny w Chinach. Wspieraj miejscowych artystów i właścicieli lokali gastronomicznych.

• Nie korzystaj z atrakcji, które opierają się na wykorzystywaniu zwierząt.Przejażdżka na słoniu brzmi fajnie, ale jeśli zależy ci na losie zwierząt, powstrzymaj się od wspierania takiej działalności swoimi pieniędzmi.

• Respektuj miejscowe obyczaje i tradycje. Często pomijany aspekt, ale bardzo istotny. Podróżujemy, by poznać inne kultury – dbaj o to, by twoje zachowanie nie miało na nie negatywnego wpływu. ■

FOTO: PIXABAY

Wiele hotelowych spa wykorzystuje produkty organiczne, w tym lokalne miody.

FOTO: RUTH KIM, UNSPLASH

Odmawiaj używania słomek i plastikowych sztućców.

Używamy ich średnio kilka minut, a rozkładają się przez wiele lat.

FOTO: SHUTTERSTOCK

Opracowanie: redakcja Współpraca: Travelist.pl

Wykorzystuj w pełni lub zabieraj ze sobą napoczęte minikosmetyki. Każde napoczęte opakowanie ląduje w koszu, powiększając złoża odpadów szkodliwego plastiku.

59

TRAVEL & EKOLOGIA

WEKTORY: FREEPIK.COM

Zrównoważona turystyka Czyli TOP 10 wskazówek, jak podróżować bardziej „eko”

Zrównoważona turystyka to trend z coraz większej świadomości potrzeby dbania o środowisko. Nasze wybory dotyczące wakacyjnych urlopów i podróży mają wpływ nie tylko na ekosystem, lecz także lokalne społeczności i los zwierząt.

Jak więc chronić środowisko i podróżować bardziej odpowiedzialnie?

Zwiedzaj okolicę rowerem lub PIESZO.

W dalszą podróż wybierz się POCIĄGIEM. Podróż pociągiem oznacza 6 razy mniejszą emisję CO2 niż samolotem **.

Przeciętny samochód emituje 120 g CO2 / km *.

3 Poproś obsługę HOTELU, by nie wymieniała pościeli i ręczników każdego dnia.

1

Dzięki temu hotele o wielkości ok. 700 pokoi zaoszczędzą ponad 130 000 l wody rocznie.

WYKORZYSTUJ w pełni lub zabieraj ze sobą napoczęte minikosmetyki.

4

5

Każde napoczęte opakowanie ląduje w koszu, powiększając złoża odpadów szkodliwego plastiku.

7

ODMAWIAJ używania słomek i plastikowych sztućców.

Plastikowych naczyń i sztućców używamy średnio kilka minut, a rozkładają się przez wiele lat.

2

Wychodząc z pokoju, WYŁĄCZ urządzenia elektryczne.

Nawet wychodząc na trzy minuty, zgaś światło lub wyciągnij ładowarkę z gniazdka.

6 Noś ze sobą szklaną lub metalową BUTELKĘ na wodę.

Rocznie wytwarzamy ponad 300 mln ton odpadów plastikowych, połowa z nich to przedmioty jednorazowego użytku ***.

8

Nie korzystaj z atrakcji, które opierają się na wykorzystywaniu ZWIERZĄT.

9

550 000 dzikich zwierząt na świecie cierpi obecnie z powodu turystyki przyrodniczej ****.

Kupuj i korzystaj z usług LOKALNYCH mieszkańców.

Unikaj kupowania pamiątek produkowanych przez duże koncerny w Chinach – ważne, aby pieniądze trafiały do miejscowych artystów i przedsiębiorców.

10

SMMT, New Car Report 2017 BEIS/Defra, Greenhouse Gas Conversion Factors 2019 *** Plastic Oceans: plasticoceans.org/the-facts **** National Geographic, Suffering unseen: The dark truth behind wildlife tourism, 06.2019 *

**

Opracowanie: redakcja na podstawie materiałów prasowych Travelist.pl

RESPEKTUJ miejscowe obyczaje i tradycje.

Podróżujemy, by poznać inne kultury – dbajmy o to, by nasze zachowanie nie miało na nie negatywnego wpływu.

WYPOCZYWAĆ Z KLASĄ

W górskich ostępach Kanady TEKST ROBERT NIENACKI

Park Narodowy Banff, położony w południowo-zachodniej części prowincji Alberta w Kanadzie i utworzony w 1885 r., jest historycznie trzecim parkiem narodowym na świecie. Turystycznym centrum parku – wpisanego w 1984 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO – jest miejscowość Banff, powstała na szlaku kolei Canadian Pacific Railway. Jednym z symboli miasteczka jest pewien historyczny hotel.

66

ODROBINA HISTORII Monumentalna bryła, będąca swoistym geograficznym punktem orientacyjnym, sprawia wrażenie budowli wrosłej w otoczenie przynajmniej od stulecia, i tak jest w istocie. Hotel ten, niemal równolatek samego parku, to Fairmont Banff Springs, otwarty w 1888 r.

Długa historia hotelu jest równie bogata jak wystrój jego wnętrz. Zdarzały się w niej chwile dramatyczne, jak ogromny pożar, który w 1926 r. strawił niemal połowę drewnianej konstrukcji, a także podniosłe momenty.

Jednym z ważniejszych były z pewnością Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Calgary (1988 r.), podczas których hotel był w grupie miejsc goszczących uczestników olimpiady.

Historyczną atmosferę hotelu doceniło także wielu znakomitych gości, wśród których byli m.in. król Jerzy VI wraz z królową Elżbietą, Winston Churchill, Marilyn Monroe. „Król swingu” Benny Goodman oznajmił, że bardzo chętnie spędziłby kilka dni w hotelu, ale chciałby przybyć na miejsce własnym (niewielkim) samolotem.

Specjalne lądowisko było gotowe miesiąc później!

67

WYPOCZYWAĆ Z KLASĄ

ARCHITEKTURA I WNĘTRZA Dostojna fasada hotelu to doskonały przykład architektury późnowiktoriańskiej i zasługa projektanta nazwiskiem Bruce Price. Ten energiczny (jak twierdzili jego współpracownicy) nowojorczyk był jednym z najbardziej pracowitych i najbardziej rozpoznawalnych architektów swojej epoki, czyli przełomu wieków XIX i XX. Jego projekty zrobiły też wrażenie na dyrektorze generalnym kolei kanadyjskich, który odkrywszy potencjał turystyczny Kanady Zachodniej, postanowił rozstać się z kolejnictwem i zająć się hotelarstwem. Człowiekiem tym był założyciel i pierwszy właściciel Banff Springs, William Cornelius Van Horne.

Wnętrza hotelu zostały wykończone i umeblowane z niezwykłą dbałością o szczegóły. Stylowo zachowany wystrój wyróżniają unikatowe detale, co sprawia, że hotel jest miejscem, które dosłownie przenosi w przeszłość – oferuje wszelkie współczesne wygody, ale w otoczeniu rodem z XIX-wiecznej powieści. Ciężkie kotary, wzorzyste tapety, ogromne rzeźbione łóżka, kominki, antyki i – jakżeby inaczej – uroczo skrzypiące drewniane podłogi. Choć każdy pokój w hotelu jest urządzony inaczej, jest coś, co je łączy: wyrafinowane detale i dodatki, szlachetne tkaniny oraz duża ilość naturalnego światła. Na uwagę zasługują pieczołowicie konserwowane, oryginalne kamienne posadzki oraz cedrowe i dębowe parkiety.

68

69

ZDJĘCIA: THE FAIRMONT BANFF SPRINGS HOTEL

WYPOCZYWAĆ Z KLASĄ

Czterogwiazdkowy kompleks posiada kilkaset pokoi, od 1-osobowych po 3-poziomowe apartamenty de luxe.

Hotel oferuje gościom chyba wszystkie wypoczynkowe i technologiczne udogodnienia, jednak największe atrakcje znajdują się w jego otoczeniu. I nie chodzi tutaj jedynie o przepiękne krajobrazy, ale o rewelacje, takie jak gorące źródła (Upper Hot Springs) oraz jeziora lodowcowe, m.in. Lake Louise, Lake Moraine. W pobliżu znajdują się również trzy kurorty narciarskie.

Jedno jest pewne – w Banff odnajdą się zarówno wielbiciele eleganckich i stylowych wnętrz „z duszą”, jak i amatorzy aktywnych form wypoczynku z klasą. ■

70

PRAWO

Podróż na Wyspy Brytyjskie

PO BREXICIE

TEKST MAGDALENA ORLIKOWSKA, APLIKANTKA ADWOKACKA POD REDAKCJĄ ADWOKATA KRZYSZTOFA BUDNIKA KANCELARIA PRAWNA BUDNIK, POSNOW I PARTNERZY

Dnia 30 stycznia 2020 roku wszelkie formalne procedury związane z wystąpieniem „Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej” zostały ukończone – Rada przyjęła decyzję o zawarciu w imieniu Unii Europejskiej tzw. Umowy brexitowej – „Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej” (Komunikat 2019/C 66 I/01). W związku z powyższym od dnia 31 stycznia 2020 roku, północy czasu środkowoeuropejskiego, Zjednoczone Królestwo (Wielka Brytania) nie jest już państwem członkowskim Unii Europejskiej.

U

mowa brexitowa kształtuje stosunki Wielkiej Brytanii z Unią Europejską po wystąpieniu z niej, tak aby przede wszystkim zachowana została pewność prawa zarówno dla obywateli i przedsiębiorców, jak również dla organów i instytucji sądowych oraz administracyjnych. Już w preambule – czyli w uroczystym wstępie do Umowy brexitowej, jej strony podkreślają, że jedną z najważniejszych wartości ma być właśnie ochrona obywateli Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii.

Jakie znaczenie ma wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej dla fanów podróży na mokre i wietrzne, ale nasycone wspaniałą historią i przejmującymi krajobrazami Wysp Brytyjskich?

72

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż przynajmniej do dnia 31 grudnia 2020 roku turyści mogą być pewni, że wszystko będzie jak dotychczas. Wynika to z faktu, że przedstawiciele Wielkiej Brytanii oraz Unii Europejskiej podjęli decyzję o ustanowieniu tzw. okresu przejściowego, który trwać będzie właśnie do tego dnia. We wskazanym okresie przejściowym Wielka Brytania nadal będzie podporządkowana prawu unijnemu (w tym prawu wynikającemu z umów międzynarodowych), w zasadzie w takim samym zakresie, jak pozostałe państwa członkowskie. Ma to zapobiec dezorganizacji oraz zakłóceniom relacji międzyludzkich i handlowych w okresie, w którym Wielka Brytania negocjować będzie nowe umowy międzynarodowe, do-

tyczące przyszłych stosunków z Unią Europejską oraz z poszczególnymi państwami członkowskimi.

Brytyjscy i unijni przedstawiciele w okresie przejściowym spotkali się już na sześciu rundach negocjacyjnych, kolejna została zaplanowana na 17 sierpnia 2020 roku. W ostatnim czasie w oficjalnych komunikatach podaje się informacje o zintensyfikowaniu rozmów w przedmiocie uregulowania stosunków Wielkiej Brytanii z Unią Europejską, aby do końca 2020 roku zdążyć wypracować nowe zasady i konieczne regulacje w zakresie relacji prawnych i gospodarczych. Pomimo panującej pandemii COVID-19 (ostrej choroby zakaźnej układu oddechowego wywołanej zakażeniem wirusem SARS-CoV-2) rozmowy nie zostały zawieszone, natomiast odbywają się w trybie wideokonferencji.

Wspomnieć należy, że Umowa brexitowa w art. 132 dawała możliwość wydłużenia okresu przejściowego o rok lub maksymalnie o dwa lata. Decyzję o jego przedłużeniu należało podjąć przed dniem 1 lipca 2020 roku. Niemniej już w czerwcu 2020 roku premier Wielkiej Brytanii zakomunikował, że nie będzie ona występowała o wydłużenie okresu przejściowego.

Warto poruszyć kilka zasadniczych kwestii związanych z podróżami obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej do krajów spoza Unii Europejskiej – m.in. jaki dokument będzie uprawniał do przekroczenia granicy z Wielką Brytanią, czy w czasie naszego pobytu w Wielkiej Brytanii zmienią się zasady korzystania z roamingu, a ściślej, czy nastąpią zmiany opłat za łączenie się z usługami komórkowymi za pośrednictwem innego operatora niż nasz macierzysty, z którego usług korzystamy na co dzień, albo czy na terenie Wielkiej Brytanii w czasie pobytu turystycznego będzie można korzystać ze świadczeń zdrowotnych.

DOKUMENT UPRAWNIAJĄCY DO PRZEKROCZENIA GRANICY Z UK Co najmniej do dnia 31 grudnia 2020 roku obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii (jak również członkowie ich rodzin i inne osoby zamieszkujące w państwie przyjmującym) będą mogli nadal podróżować z ważnym paszportem lub krajowym dokumentem tożsamości (czyli tzw. dowodem osobistym). Umowa brexitowa stanowi w art. 14, że dopiero po 5 latach, czyli od dnia 1 stycznia 2026 r., państwo członkowskie Unii Europejskiej lub Wielka Brytania może zaprzestać akceptowania w ruchu granicznym krajowych dokumentów tożsamości, czy to mieszkańców Wiel-

kiej Brytanii z jednej strony, czy państw członkowskich Unii Europejskiej z drugiej strony. Chyba że kolejne, nowe wersje tych dokumentów będą zawierać elektroniczny nośnik danych, który spełnia odpowiednie normy Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego dotyczące identyfikacji biometrycznej – tak jak tzw. paszporty biometryczne.

Wówczas oprócz paszportów te krajowe dokumenty także będą nas uprawniać do przekraczania granicy.

Na wypadek uzależnienia wjazdu obywatelom Stron Umowy brexitowej, odpowiednio na terytorium Wielkiej Brytanii lub Unii Europejskiej od posiadania wizy, Strony Umowy brexitowej zadbały o członków rodzin, którzy chcieliby przyjechać do osoby będącej obywatelem odpowiednio państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo Wielkiej Brytanii.

W Umowie brexitowej nakazuje się wówczas takim osobom wydawać wizy bezpłatnie i przy zastosowaniu jedynie nietrudnej i przejrzystej procedury. Jak widać, Unia Europejska i Wielka Brytania postawiły na swobodę i wolność przemieszczania się swych obywateli, więc również turyści w najbliższych latach nie powinni się spodziewać żadnych istotnych ograniczeń w tym zakresie.

KOSZTY ROAMINGU PO BREXICIE W kwestii opłat za roaming nie istnieją tak przejrzyste i przyjazne ustalenia, jak w przypadku przekraczania granic Wielkiej Brytanii. Jak powszechnie wiadomo, od połowy 2017 roku – na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/920 z dnia 17 maja 2017 roku zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w odniesieniu do przepisów w zakresie hurtowych rynków usług roamingu – obowiązuje zasada „roam-like-at-home” (RLAH), wedle której obywatele i przedsiębiorcy mogą w trakcie okazjonalnych, czasowych podróży po terytorium Unii Europejskiej korzystać z usług roamingu po cenach krajowych.

Od dnia 1 stycznia 2021 roku gwarancji wynikających z tego rozporządzenia dla braku opłat roamingowych w przypadku podróży do Wielkiej Brytanii już nie będzie. Do końca 2020 roku obie strony, Unia Europejska i Wielka Brytania, powinny wypracować nową umowę partnerstwa w tym przedmiocie. Wszystkie ustalenia dotyczące przyszłych zasad opłat roamingowych będą zależeć od wyniku negocjacji. Nadto brytyjskie firmy będą miały możliwość indywidualnych negocjacji ze swoimi „unijnymi odpowiednikami”.

73

PRAWO

W Polsce operatorzy już zwracają się do swoich użytkowników poprzez media społecznościowe z informacjami o dalszych losach „darmowego roamingu”. Przedstawiciele T-Mobile Polska na Twitterze poinformowali: „Dobra wiadomość dla wszystkich naszych klientów śledzących losy #brexit. W T-Mobile nie planujemy wprowadzenia zmian cennikowych w ofertach roamingu”.

KOSZTY LECZENIA W CZASIE POBYTU NA TERENIE UK PO BREXICIE

ILUSTRACJE: PIXABAY

W zakresie świadczeń zdrowotnych na terenie Unii Europejskiej obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na podstawie rzeczonego aktu prawnego wprowadzono zasadę, wedle której w sytuacjach nagłych obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej posiadający prawo do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych może podczas tymczasowego pobytu w innym państwie członkowskim (dotychczas także w Wielkiej Brytanii) korzystać ze świadczeń zdrowotnych na tych samych zasadach, jak pacjenci ubezpieczeni i mający do nich prawo w danym kraju. Aby w pełni korzystać z powołanych powyżej uprawnień, należy posiadać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego – EKUZ (z ang.

European Health Insurance Card, EHIC).

W sytuacji gdy Unia Europejska i Wielka Brytania nie zdążą do końca okresu przejściowego wypracować stosownych rozwiązań prawnych, obecny system ochrony turystów wynikający z zabezpieczenia społecznego i zdrowotnego Unii Europejskiej w stosunku do Wielkiej Brytanii przestanie obowiązywać. Oznacza to, że instytucje brytyjskie nie sfinansują na dotychczasowych zasadach podróżującemu z państwa członkowskiego Unii Europejskiej kosztów

74

opieki zdrowotnej w nagłych, koniecznych wypadkach, jak również np. instytucja polska nie pokryje takich kosztów obywatelowi brytyjskiemu czasowo przebywającemu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W sytuacjach nagłych lub wskutek nieprzewidzianych zdarzeń losowych pomoc medyczna zostanie oczywiście udzielona, lecz wiązać się to może z obowiązkiem pokrycia pełnych kosztów leczenia. Należy zatem pamiętać, aby w takiej sytuacji wykupić stosowne prywatne ubezpieczenie na czas podróży.

Wobec toczących się pomiędzy przedstawicielami Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii intensywnych negocjacji co do kształtu przyszłych stosunków pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Wielką Brytanią, nie można w pełni przewidzieć, jakie nowe regulacje będą obowiązywały turystów w przyszłości. Nadal nie wiadomo, czy strony negocjacji dojdą do porozumienia, a jeżeli tak, to jaki owe porozumienie będzie miało kształt. W Wielkiej Brytanii niedawno rozpoczęto akcję informacyjną i reklamową „The UK’s new start: let’s get going”, która ma na celu przygotowanie obywateli do ewentualnych konsekwencji zakończenia okresu przejściowego bez względu na wypracowane porozumienie. Skłonić to powinno również obywateli Unii Europejskiej, którzy planują podróż do Wielkiej Brytanii po okresie przejściowym, do zapoznania się z panującymi tam regulacjami prawnymi, które zaczną obowiązywać w całym zakresie w przypadku niewypracowania nowych zasad partnerstwa między Unią Europejską a Wielką Brytanią. ■

K

reta to największa grecka wyspa, która łączy niesa mowite widoki z bogatą historią. Odnajdą się tu zarówno zwolennicy leniwego wypoczynku na pięknych plażach, jak i pasjonaci historii i zabytków. Nic więc dziwnego, że Kreta to jeden z najpopularniejszych kierunków wakacyjnych turystów z całego świata.

Jeśli szukamy niesamowitych widoków i wyjątkowego miejsca do wypoczynku z dala od turystycznego zgiełku, wybierzmy Cayo Exclusive Resort & Spa, położony w malowniczej wiosce Plaka na półwyspie Spinalonga, w północno-zachodniej części Krety.

Cayo Exclusive Resort & Spa to miejsce, które zachwyci każdego. Już z daleka urzeka swoim niepowtarzalnym klimatem – hotel został zaprojektowany tak, by wykorzystać do maksimum wszystkie walory terenu i otoczenia. Projektanci zadbali również o to, by optymalnie wykorzystać panujące w tym miejscu warunki pogodowe – w założeniu hotel miał być nie tylko luksusowy, ale także przyjazny środowisku.

Wnętrza hotelu, zaprojektowane przez słynnego włoskiego projektanta Gian Paolo Veniera, łączą nowoczesny, europejski design z elementami greckiej i kreteńskiej kultury.

Najwyższej jakości, nietuzinkowe materiały w połączeniu ze starannie dobranym rękodziełem sprawiają, że można tu doświadczyć niezwykłego poczucia estetyki.

Hotel oferuje swoim gościom 74 wyjątkowe pokoje, wille lub apartamenty – każdy z prywatnym basenem i przepięknym panoramicznym widokiem. Dwa zewnętrzne baseny z doskonałą infrastrukturą pozwalają gościom relaksować się w otoczeniu wzgórz, z zachwycającym widokiem na słynną wyspę Spinalonga, która jest kandydatem do znalezienia się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Kulinarni smakosze również będą zadowoleni. Restauracje hotelowe przygotowują dania, wykorzystując świeże, sezonowe produkty, pozyskiwane od lokalnych producentów prowadzących ekologiczne gospodarstwa. Menu restauracji stworzył Chef Lefteris Lazarou – pierwszy grecki szef kuchni odznaczony słynną gwiazdką Michelin.

Bezpłatny transfer hotelowy na oddaloną o 3 minuty kamienistą plażę z pełną infrastrukturą, przy której znajduje się też jedna z hotelowych restauracji, zadowoli każdego zwolennika wypoczynku nad brzegiem morza.

Jeśli dodamy do tego doskonałą obsługę i dodatkowe atrakcje, takie jak strefa wellness i fitness, a także możliwość skorzystania ze sportów wodnych na pobliskiej plaży, czyż to nie będzie hotel idealny?

Sprawdźcie sami!

Cayo Exclusive Resort & Spa | Plaka, Schisma Elounda Crete

| 72053 Greece, PO Box 108 | cayoresort.com

KULINARNE PODRÓŻE

Zupa i Halloween, czyli dynia w roli głównej

Każdy z nas wie, jak wygląda dynia. Duża, okrągła, przeważnie pomarańczowa.

Mało kto jednak zdaje sobie sprawę z tego, że jest to warzywo niezwykłe, zarówno pod względem wyglądu, jak i wartości odżywczych, właściwości zdrowotnych, a także smaku. Czas od końca września do listopada to sezon na dynie, a to warzywo jest naprawdę wszechstronne.

76

ZDROWIE I URODA

ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK

Dynia to warzywo bogate w składniki odżywcze, minerały i drogocenne pierwiastki. Miąższ zawiera beta-karoten oraz 426 μg witaminy A (na 100 g), co stanowi więcej niż dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę. Witamina A zapewnia zdrowie skóry, wzmacnia wzrok i układ odpornościowy, a także reguluje procesy tworzenia nowych komórek – dlatego dynia nazywana jest warzywem młodości i piękna.

Ponadto w 100 g zawiera 340 mg potasu, 44 mg fosforu, 21 mg wapnia i sporo innych witamin, jak PP oraz te z grupy B (w tym 110 μg B2, co stanowi ok. 10% dziennego zapotrzebowania). Warto dodać, że nie zawiera sodu, a to z kolei sprawia, że jest idealnym składnikiem codziennej diety dla osób odchudzających się oraz dla chorych na nadciśnienie. Niestety ze względu na sporą zawartość cukru i wysoki indeks glikemiczny nie jest wskazana do codziennego spożywania dla osób chorujących na cukrzycę. Jeśli jednak nie jesteśmy diabetykami, pamiętajmy, że dynia znakomicie odkwasza organizm i nawet po obróbce termicznej (pieczeniu, gotowaniu czy też mrożeniu) nie traci swoich wartości odżywczych.

DYNIA? TO PESTKA! W dyni nie tylko miąższ jest źródłem zdrowia i urody. Jeszcze bogatsze w wartości odżywcze są pestki dyni, które zawierają sporo witaminy E, A, C oraz B3 (niacyny), która usprawnia funkcjonowanie układu nerwowego. Zawierają również ważne dla organizmu pierwiastki – w 100 g jest: 550 mg magnezu, co stanowi 150% dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek, 1174 mg fosforu – 168% dziennego zapotrzebowania, 4,5 mg manganu – 214% dziennego zapotrzebowania i 7,5 mg cynku – 80% dziennego zapotrzebowania u kobiet i 50% u mężczyzn. Warto pamiętać, że cynk przede wszystkim wzmacnia, rozjaśnia i wygładza cerę. Ponadto nasiona dyni zapobiegają miażdżycy i innym chorobom układu krwionośnego, głównie poprzez zawartość wyjątkowej kombinacji wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz fitosteroli. Warto zatem podjadać właśnie ziarna dyni – będzie to na pewno zdrowa i pyszna alternatywa dla innych, mniej zdrowych przekąsek.

77

FOTO I PRZEPIS: THERMOMIX, WEKTORY: SHUTTERTOCK

KULINARNE PODRÓŻE

DŻEM Z DYNI Z JABŁKIEM I MANGO Składniki (na 4 słoiczki): • 150 g cytryn, obranych z białych błonek i bez pestek • 500 g jabłek, pokrojonych w ćwiartki, bez gniazd nasiennych • 500 g dyni, obranej, bez gniazd nasiennych, pokrojonej na kawałki • 270–300 g dojrzałego mango, pokrojonego na kawałki • 100 g cukru

Sposób przygotowania Pokrojone na małe kawałki cytryny, jabłka, dynię i mango włożyć do garnka z grubym dnem. Gotować ok. 30 minut, mieszając, by składniki puściły sok i zmiękły. Dodać cukier, gotować kolejne 20 minut mieszając, by składniki dżemu nie przypaliły się. Całość przelać do suchych, wyparzonych słoików i natychmiast zakręcić. Słoiki obrócić dnem do góry i pozostawić na 10 min, ponownie postawić dnem do dołu i odstawić do ostygnięcia. Słoiki należy przechowywać w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.

Podawać jako dodatek.

Słoiki na przetwory muszą być idealnie czyste. Dokładnie umyte, a następnie wyparzone. Można wygotować je w garnku (zalewamy wodą, doprowadzamy do wrzenia) albo wyparzyć je wrzącą wodą.

Trzecim sposobem jest sterylizacja w gorącym piekarniku. Piekarnik należy rozgrzać do temp. 110°C, umyte słoiki i nakrętki ułożyć na blasze, wstawić do piekarnika na 15 min, po tym czasie ostrożnie wyjąć za pomocą ściereczki kuchennej lub rękawic kuchennych. Jeżeli owoce wykorzystane do przepisu będą bardzo dojrzałe i słodkie, można zmniejszyć ilość cukru, w przypadku owoców mniej dojrzałych można dodać go więcej.

Smacznego!

78

FOTO: KERSTIN WRBA, UNSPLASH

Wskazówki

Jura Krakowsko-Częstochowska

URLOP W POLSCE

KAJAKI

WYCIECZKI PIESZE

WYCIECZKI ROWEROWE

OFFROAD

PŁYWANIE

JAZDA KONNA

WSPINACZKA SKAŁKOWA

MEDYTACJE

pełen relaks wśród natury BIEGANIE

JEDZENIE

Bonerów 33 Podzamcze/Ogrodzieniec tel. +48 32 746 28 00 | recepcja@poziom511.com www.poziom511.com poziom511

RELAKS

poziom511 SPA

ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK

KULINARNE PODRÓŻE

Cennym składnikiem diety jest także olej tłoczony z pestek dyni, który nie tylko należy do najsmaczniejszych, ale i przede wszystkim do najcenniejszych dla zdrowia tłuszczów roślinnych, gdyż wspomaga wątrobę i układ naczyniowo-sercowy. Pamiętajmy jednak, że olej ten należy spożywać na zimno i trzeba go przechowywać w lodówce.

DYNIOWA ZUPA I... SERNIK Oprócz tego, że dynia zawiera szereg korzystnych składników odżywczych, minerałów i witamin, to jest także niezwykle smacznym warzywem. A do tego wszechstronnym. Można ją przyrządzać zarówno w postaci dań wytrawnych, jak i deserów, czyli na słodko.

Sam miąższ dyni jest mało kaloryczny – ma tylko 27 kcal na 100 g.

Można z niego zrobić naprawdę wiele smacznych dań. Choć najbardziej popularna jest zupa, to z miąższu dyni przyrządzimy także kotlety czy placki. Dynia może być składnikiem farszu na naleśniki lub paszteciki, risotta, bigosu, gulaszu, curry, pasztetu, leczo, zapiekanek, pierogów czy też sałatek. Doskonale sprawdzi się także jako składnik dań słodkich i deserów – ostatnio bardzo popularne i modne są choćby muffiny z dyni, musy oraz różne ciasta, np. sernik, tarta i babka.

Dynia jest doskonała na przetwory. Można ją zamarynować w wytrawnej zalewie, a później używać jej jako dodatku do sałatek czy też zup. Można także zrobić z niej dżem, konfitury i powidła (doskonale połączy się z pomarańczą lub jabłkiem). Nie zapominajmy również o pestkach dyni, które doskonale sprawdzą się jako dekoracja i urozmaicenie różnych dań, od zup i sałatek zaczynając, a na ciastach i deserach kończąc.

HALLOWEEN

80

CHLEBEK DYNIOWY Chrupiąca skórka, puszysty środek i dyniowy aromat, a wszystko to w energetycznym, pomarańczowym kolorze. Chlebek dyniowy urzeka lekko słodkawym smakiem i długotrwałą świeżością. Ten idealny zastępnik zwykłego chleba można upiec z użyciem dojrzałych jesiennych dyń.

Składniki: • 500 g mąki chlebowej • 30 g drożdży • 100 ml mleka • 1/2 łyżeczki cukru • 1 łyżeczka drobnej soli • 1/4 szklanki oleju • 250 g miąższu dyni

Zanim przystąpimy do wyrabiania ciasta na chlebek, warto wydrążyć miąższ z dyni i rozdrobnić go na mniejsze kawałki. Dzięki temu jej aromat zostanie równomiernie rozprowadzony po całym cieście. Następnie w letnim mleku rozpuszczamy cukier i dodajemy drożdże. Mieszankę odstawiamy na kilka minut do wyrośnięcia. W tym czasie do przesianej mąki chlebowej dodajemy drobną sól, miąższ dyni, olej i w końcu także wyrośnięte drożdże. Wyrabiamy ciasto, aż będzie gładkie. Przekładamy je do wysmarowanej tłuszczem foremki o odpowiednim kształcie (najlepiej tzw. keksówki). Następnie odstawiamy ciasto na pół godziny w ciepłe miejsce do wyrośnięcia.

W tym czasie nagrzewamy piekarnik do temperatury 200 stopni. Gdy ciasto wyrośnie, wstawiamy je do piekarnika na około 30 minut. Przed upływem tego czasu nie otwieramy piekarnika, by chleb nie opadł. Kiedy skórka chleba już się zrumieni i nabierze apetycznego, pomarańczowego koloru, patyczkiem sprawdzamy, czy ciasto jest suche w środku. Jeśli tak, możemy wyciągnąć chlebek z piekarnika.

Smacznego!

FOTO I PRZEPIS: JAN NIEZBĘDNY

FOTO I WEKTORY: SHUTTERSTOCK

Wykonanie:

81

FOTO: JEN THEODORE, UNSPLASH

KULINARNE PODRÓŻE

Przyjmuje się, że zwyczaj wycinania dyń na Halloween rozpoczął się w Irlandii i Szkocji. Według gaelickiej tradycji ostatni dzień października to czas, kiedy granica między światem umarłych i żywych jest łatwiejsza do przekroczenia. Wierzono, że nocą istoty nadprzyrodzone i zmarli nawiedzali ziemię, stąd zwyczaj wycinania dyń i tworzenia z nich lampionów mających za zadanie odstraszyć nieprzyjazne stworzenia.

Halloween najhuczniej obchodzi się w USA, Kanadzie, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Mimo że dzień ten nie jest świętem urzędowym, to po Bożym Narodzeniu cieszy się największą popularnością. W Polsce Halloween pojawiło się w latach 90. XX wieku.

Głównym symbolem święta jest wydrążona i podświetlona od środka dynia z wyszczerbionymi zębami. Inne popularne motywy to duchy, demony, zombie, wampiry, czarownice, trupie czaszki, nietoperze, czarne koty itp. Charakterystyczny lampion z dyni – jack-o’-lantern – stawiało się na gankach i okiennych parapetach, które chroniły domowników przed snującymi się po krainie żywych upiorami. Tradycję kontynuuje się po dziś – wydrążona dynia stanowi najważniejszy symbol halloweenowej nocy, bez którego nie wyobrażamy sobie obchodzenia święta zmarłych w amerykańskim stylu. ■ Opracowanie: redakcja

82

Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA

GRANDE GREVE to jedna z najlepszych piaszczystych plaż wyspy Sark u podnóża La Coupée.

WYSPA SARK Cofnij się w czasie!

TEKST I ZDJĘCIA MICHAŁ STOLAREWICZ

Sark to malutka wyspa pomiędzy Francją i Wielką Brytanią. Najpierw lecimy do Jersey albo Guernsey i tam wsiadamy na statek do Sark. Na wyspie nie ma samochodów, jedyne pojazdy mechaniczne to traktory, które służą jako taxi czy ambulans. Mieszka tu tylko 600 osób, jest pięknie, dziewiczo, bardzo czyste powietrze i niesamowite widoki!

84

N

ocą możemy zachwycić się gwiazdami oraz Drogą Mleczną.

International Dark-Sky Association uznała niewielką wyspę Sark, położoną 80 kilometrów od wybrzeży Anglii na kanale La Manche, za pierwszą wyspę ciemnego nieba. Na Sark nie ma publicznych świateł ani uczęszczanych dróg, dzięki czemu wyspa nie ma w bezpośrednim otoczeniu źródeł znacznego zanieczyszczenia nocnego nieba sztucznym światłem. Wyspa to prawdziwy raj dla miłośników astronomii, bo Droga Mleczna rozciąga się tam od horyzontu po horyzont. Idealne miejsce na naładowanie swoich akumulatorów. Zachęcam, by położyć się na trawie i wpatrywać się w gwiazdy, wymyślając sobie nowe marzenia...

NIEZWYKŁA UCIECZKA OD CYWILIZACJI Zabytkowy Le Manoir. W 1563 roku zamieszkał tu Helier de Carteret, który był kimś w rodzaju pierwszego zarządcy wyspy.

Odbudował posiadłość i wyrył swój herb w kamieniu tuż pod dachem, w lewym górnym rogu głównego domu. Po 1730 r. budynek był wykorzystywany jako plebania, dopóki nie został zakupiony jako prywatna rezydencja w 1930 r.

Sark jest klejnotem koronnym Wysp Normandzkich, położonym pomiędzy Guernsey a Jersey. Bez samochodu – ze spektakularnymi krajobrazami, zatokami, nadmorskimi ścieżkami i widokiem na klif – Sark oferuje naprawdę wyjątkowe wakacje tym, którzy chcą uciec od zgiełku współczesnego życia. Niezależnie od tego, czy spacerujesz, jeździsz na rowerze, czy jeździsz konno i powozem, przeżyjesz tutaj chwile, które zapamiętasz na długo.

Na wyspie można poczuć się momentami jak w średniowieczu.

Jest jedna szkoła, jeden bank, jeden lekarz. Lokalny wóz strażacki i karetka są ciągnięte przez ciągnik!

85

Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA

Creux Harbour – uważany za jeden z najmniejszych portów świata.

86

Na Sarku funkcjonuje 30-osobowy parlament, którego członkowie wybierani są w wyborach.

Do 2003 roku nie uznawano tu rozwodów, a do 2004 roku obowiązywała kara śmierci. Są tu jedynie dwa puby (zamknięte w niedziele) i jedna cela więzienna. Co ciekawe, policjanci wybierani są spośród mieszkańców na 2-letnie kadencje – oddział liczy 2 osoby. Poczułem się tutaj tak, jakbym cofnął się w czasie, a przynajmniej jakby czas trochę zwolnił. Przepiękna natura, we wszystkich kolorach. Czyste powietrze, bezchmurne, błękitne niebo. Całymi dniami leżałem na trawie, wpatrując się w nie i marzyłem o przyszłych podróżach.

TU NAJLEPIEJ WIDAĆ GWIAZDY ORAZ DROGĘ MLECZNĄ Sark to jedno z najlepszych miejsc na świecie, aby oglądać nocne niebo. Na wyspie nie znajdziemy latarni ulicznych, których światło zanieczyszczałoby jego widok, a Sark stał się pierwszą na świecie wyspą Dark Sky w 2011 roku. Koniecznie zostańcie tutaj na noc – będziecie mogli zobaczyć majestat gwiazd. Na miejscu możecie odwiedzić lokalne obserwatorium otwarte także nocą i dowiedzieć się więcej o gwiazdach, konstelacjach, galaktykach oraz Drodze Mlecznej. Jej podziwianie było jednym z najwspanialszych doznań w moim życiu. Coś pięknego!

Most, czyli La Coupée, został zbudowany po niemieckiej okupacji podczas II wojny światowej. Wraz z resztą Wysp Normandzkich Sark był okupowany przez nazistów.

Po kapitulacji w 1945 r. Brytyjczycy zmusili niemieckich jeńców wojennych do zbudowania tego niebezpiecznego elementu inżynierii w celu połączenia wysp.

87

Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA

JAK DOTRZEĆ NA SARK? Sark oddalona jest o 32 kilometry od wybrzeża Normandii, 22 kilometry od wyspy Jersey oraz 10 kilometrów od wyspy Guernsey. Wyspa nie ma własnego lotniska. Najlepiej dostać się tu promem z sąsiedniej wyspy Guernsey. Podróż trwa 55 minut. Na Guernsey dolecimy m.in. z Londynu. Połączenia promowe obsługują The Isle of Sark Shipping Company (z/do Guernsey, całorocznie), The Lady Maris II (z/do Alderney; całorocznie Manche Iles Express (z/do Granville oraz Carteret we Francji via Jersey). Najbliższe lotniska, oprócz wspomnianego Guernsey, znajdują się na Jersey oraz Alderney i posiadają połączenia z wieloma miastami w Wielkiej Brytanii.

88

Oddział poczty na wyspie Sark ma na zewnątrz pomalowaną na złoto skrzynkę pocztową, poświęconą zdobyciu złotego medalu przez Carla Hestera w konkursie ujeżdżania podczas Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 roku.

Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA

Warto odwiedzić lokalne Centrum turystyczne Sark, które znajduje się na końcu alei, w centrum wioski. Co ciekawe, Visitor Centre zostało pierwotnie zbudowane jako szkoła dla dziewcząt w 1841 roku. Szkoła była wykorzystywana do 2005 roku. Obecnie na ścianach znajdują się różne ekspozycje przedstawiające wiele informacji o wyspie i ulotki na każdy temat: spacery z przewodnikiem, najlepsze zatoki i plaże do pływania, notatki historyczne itd.

Słynny Wiatrak Sark z 1571 roku.

Do XX wieku gospodarka wyspy Sark opierała się na zbożach; niezawodny młyn był niezbędny. Wiatrak znajduje się na najwyższym terenie wyspy, 300 m na zachód od posiadłości Heliera.

Na wysokości 110 m n.p.m. wiatr wieje swobodnie ze wszystkich stron.

90

Lokalny oddział Banku HSBC.

Jedyny na wyspie zmotoryzowany transport.

GDZIE ZATRZYMAĆ SIĘ NA NOC? Koniecznie zostańcie tutaj przynajmniej na jedną noc, by podziwiać Drogę Mleczną. Na swój nocleg wybrałem pięknie położony guesthouse – Pourquoi Pas B&B. Jest to przepiękny dom z bali w stylu skandynawskim, specjalnie zaprojektowany i dostarczony do Sark z Estonii. Znajduje się tuż obok słynnej na wyspie Fabryki Czekolady Caragh Chocolates. To rodzinna tradycja produkcji wyrobów czekoladowych, których również warto spróbować.

Recepcja wspomnianego pensjonatu znajduje się właśnie w „czekoladowym“ sklepie.

Stocks Hotel został zbudowany w 1741 roku.

91

Z NOTATNIKA PODRÓŻNIKA

Fabryka Czekolady Caragh Chocolate. Wytwórnia sprzedaje czekoladki na wyspach, na kontynencie, wysyła je na cały świat. To bardzo ciekawe doświadczenie odwiedzić kuchnię, w której powstaje czekolada, aby spotkać się z zespołem i na własne oczy zobaczyć, jak powstają słodkie delikatesy.

Wyspa Sark to świetne miejsce na ucieczkę od zgiełku codziennego życia. Najlepszy czas na wizytę to letnie miesiące (czerwiec, lipiec i sierpień), w których często odpływają promy z Guernsey i Jersey. Tutaj wszystkie stresy i troski mijają – gdy tylko postawimy pierwszy krok na tej bajecznej wyspie. Całkowita wolność od stresu współczesnego życia, przyjaźni mieszkańcy wyspy, genialny koloryt krajobrazu, majestatyczne nadmorskie krajobrazy, obfitość dzikich kwiatów. Zakochałem się w tym miejscu! ■ Więcej na blogu autora: BlogGlobtrotera.pl

Pamiętajmy, aby nie jechać na rowerze na moście La Coupée, bo grozi nam grzywna w wysokości nawet 500 funtów.

Michał Stolarewicz – podróżnik, dziennikarz mieszkający dotychczas w Warszawie, Londynie i na Krecie. Prowadził młodzieżową audycję radiową „Trendymaniak” i grał w Teatrze PROdukcyjnym. Jest autorem bloga www.BlogGlobtrotera.pl i miłośnikiem spontanicznych podróży na własną rękę na drugi koniec świata. Zwiedził także Europę autostopem.

92

TRAVEL & SPORT

OFF-ROAD,

czyli gdzie i czym zjechać z utartych szlaków

TEKST KRZYSZTOF KOTLARSKI

Przez wiele lat posiadanie samochodu terenowego dla większości Polaków było nieosiągalnym marzeniem. Rozwój gospodarczy, a także większa dostępność tego typu aut sprawiły jednak, że dziś na zakup takiej maszyny może sobie pozwolić coraz szersze grono odbiorców. Wzrost popularności samochodów terenowych przekłada się na zainteresowanie wyczynową i rekreacyjną jazdą poza asfaltowymi drogami. Także w Polsce odnajdziemy bowiem wiele znakomitych lokalizacji dla miłośników off-roadu.

K

iedy słyszymy sformułowanie „off-road” niejednokrotnie kojarzymy je z egzotycznymi rajdami przez pustynie. Tymczasem aby odczuć dreszczyk emocji podczas jazdy, wcale nie trzeba wybierać się tak daleko. Zaświadczyć może o tym rosnące grono polskich pasjonatów off-roadu. Ten sport motorowy stanowi niezwykle trudne wyzwanie, zarówno dla kierowców, jak i dla ich maszyn, i pozwala sprawdzić nasze umiejętności, oferując przy tym doskonałą zabawę. Zanim jednak rozpoczniemy starty w profesjonalnych rajdach, zastanówmy się, gdzie skierować nasze pierwsze kroki poza utartymi szlakami.

94

ROZPOCZYNAMY PRZYGODĘ Z OFF-ROADEM

ZDJĘCIA: PIXABAY

Przed wizytą w salonie samochodowym w celu zakupu najnowszego terenowego auta warto przyswoić sobie nieco teorii. Off-road, jak sama nazwa wskazuje, polega na jeździe poza wytyczonymi, utwardzonymi drogami. Choć mówiąc o tym sporcie, większość z nas ma przed oczami terenowego jeepa z napędem 4 x 4, to de facto do kategorii tej zaliczyć możemy także jazdę na quadach, skuterach śnieżnych czy motocyklach.

Jako że jazda poza wytyczonymi drogami jest pojęciem niezwykle szerokim, zmagania off-roadowe podzielono na kilka kategorii. Najpopularniejsze z nich to off-road przeprawowy, cross-country, turystyka off-roadowa, a także rock climbing.

Największą popularnością cieszy się formuła przeprawowa, polegająca na pokonywaniu wszelkiego rodzaju przeszkód terenowych, takich jak rzeki, rowy, strome podjazdy i zbocza.

W przypadku sportu wyczynowego off-road przeprawowy dzielony jest na subkategorie w zależności od trudności trasy oraz specyfiki startujących maszyn. Wyróżnia się także różne uwarunkowania terenowe tras w zależności od nawierzchni, np. szosowe, szutrowe, piaskowe, kamieniste, błotne czy wodne.

95

TRAVEL & SPORT

Zmagania cross-country to typowe wyścigi szybkościowe, gdzie liczy się dotarcie do mety w możliwie najkrótszym czasie. Za przykład posłużyć może tu słynny rajd Dakar.

Rock crawling to samochodowa wspinaczka górska po zdradzieckich, kamienistych bezdrożach. Turystyka off-roadowa to zaś nic innego jak rekreacyjna jazda poza szlakami, której głównym celem jest kontakt z przyrodą i podziwianie plenerów, a nie pokonywanie trudności technicznych.

Gdy już wybierzemy interesującą nas formę motosportu, warto zastanowić się nad tym, czy nasze auto jest optymalnie przygotowane do tego wyzwania. W przypadku krajoznawczej turystyki poradzi sobie z nią niemal każde auto terenowe czy SUV. Nieco inaczej ma się sprawa z bardziej wyczynowymi formami off-roadu. Jednak i tu organizatorzy rajdu często przygotowują odcinki przeznaczone specjalnie dla aut produkowanych seryjnie, bez dodatkowego wyposażenia. Bardziej wymagające trasy wymuszają jednak zastosowanie specjalnych modyfikacji, do których należeć może niemal wszystko, od klatek wzmacniających konstrukcję po zwiększenie mocy silnika. Proponujemy więc sprawdzać możliwości swoje i swojego auta stopniowo, nie inwestując od razu ogromnych pieniędzy w ulepszenia, które potem mogą okazać się zbędne. Nawet samo posiadanie auta terenowego może nie być konieczne, jako że na rynku pojawia się coraz więcej firm zajmujących się wynajmem tego typu samochodów, działalnością szkoleniową, a nawet organizujących całe kilkudniowe wyprawy turystyki off-roadowej.

96

Choć off-road jest w Polsce stosunkowo młodym sportem motorowym, to już teraz nie brakuje rajdów organizowanych przez pasjonatów, z których większość skupiona jest w cyklach, takich jak Poland Trophy, Magam Trophy czy Puchar Polski Off-Road. Co ciekawe, większość tych imprez ma charakter otwarty, a więc startować w nich mogą amatorzy, bez licencji rajdowej.

Obecnie kalendarz wyścigowy obejmuje tyle imprez, że nie sposób wziąć udziału we wszystkich. Doskonałe trasy do jazdy off-roadowej nie stanowią również specyfiki jednego regionu. Imprezy rajdowe tego typu odbywają się bowiem w całym kraju, m.in. w okolicach Kazimierza Dolnego, Brodnicy, na Suwalszczyźnie czy Pojezierzu Drawskim.

Rywalizacja off-roadowa jest także coraz popularniejsza w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej.

ZDJĘCIA: PIXABAY

FOTO I PRZEPIS: THERMOMIX, WEKTORY: SHUTTERTOCK

POLACY NIE GĘSI, SWÓJ DAKAR MAJĄ

Ciekawe imprezy organizowane są na Białorusi, Ukrainie, a także w Rumunii i Bułgarii. Oczywiście pasjonaci tego sportu z nieco zasobniejszym portfelem mogą zasmakować również sportowej rywalizacji w nieco bardziej egzotycznych plenerach Gruzji, Jordanii czy Kirgistanu.

OFF-ROAD TO UNIWERSALNA ZABAWA Jazda off-roadowa jest jak widać niezwykle szerokim pojęciem, pod którym znaleźć możemy zarówno krajoznawcze przejażdżki po nieco mniej uczęszczanych szlakach, jak i heroiczne zmagania człowieka z naturą podczas zawodowych rajdów w najbardziej nieprzyjaznych człowiekowi zakątkach naszej planety. To sport motorowy, w którym każdy znajdzie coś dla siebie, zarówno miłośnicy spokoju i obcowania z przyrodą, jak i łaknący dużych dawek adrenaliny. ■

97

W następnym wydaniu m.in.:

ka Z daleka i z blis

FO TO : FR EE IM AG

ES

rony Paryż z innej st

Zapraszamy na strony naszego wydawnictwa: facebook.com/TravelPolskaMagazyn instagram.com/TravelPolskaMagazyn

Wydawnictwo MajerMedia ul. Tadeusza Kościuszki 26 21-500 Biała Podlaska Tel. 83 411 50 11 www.majermedia.com redakcja@majermedia.com prenumerata@majermedia.com reklama@majermedia.com DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY: Maciej Majerczak

98

REDAKCJA: Redaktor naczelny: Rafał Nowicki Redaktor prowadząca: Katarzyna Jaszczuk Zespół redakcyjny: Aleksandra Makaruk, Renata Nawrocka, Robert Nienacki, Karina O’Neill Współpraca: Michał Stolarewicz Korekta: Anna Nalikowska Skład i fotoedycja: Gabriela Centkowska Druk: Mazowieckie Centrum Poligrafii Okładka: foto – Shutterstock

REKLAMA Specjaliści ds. sprzedaży: Bartłomiej Dudziński, Marek Jastrząb, Dorota Matwiejuk Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo redagowania nadsyłanych tekstów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Wydawnictwo MajerMedia jest członkiem Izby Wydawców Prasy