Travelpro - maart 2024

MAX Vakantieman pain in the ass voor de sector?

Werken in de reisbranche: verbeteringen noodzakelijk

"Ik ga me nu zeker niet als een bazin gedragen"

Karel

Donkers en Daisy van de Haterd

Hoe leuk is het werken in de reisbranche eigenlijk (nog)? Die vraag komt, bewust of onbewust, in tal van artikelen in deze editie van Travelpro aan de orde.

Er werd dan ook flink gereageerd op de enquête: ‘Is werken in de reisbranche nog wel leuk?’, die we de Nederlandse reiswereld in slingerde. De antwoorden waren veelzijdig. Velen benadrukken de dynamiek, het plezier van het adviseren en samenstellen van reizen, en de waardering van klanten als belangrijke factoren die het werk leuk maken. Echter, er zijn ook zorgen over de werkdruk, de balans tussen werk en privé, en vooral over de financiële beloning en waardering binnen de reissector.

Meer over werkgeluk lees je in het interview met Karel Donkers en Daisy van de Haterd. Karel heeft het stokje van TravelXL de Ruwert in Oss na 34 jaar overgedragen aan Daisy, die al 22 jaar op desbetreffend reisbureau werkt. Deze uitspraak van Karel is wat mij betreft goud waard: “Ik wil dat die meiden even gelukkig zullen blijven of nog gelukkiger als ze nu zijn.”

Terug naar het onderzoek. De ervaringen van reisprofessionals zijn zoals gezegd verschillend. Het sentiment over de toekomst van werken in de reisbranche varieert sterk, met zorgen over technologische vervanging en de noodzaak voor aanpassingen in bedrijfsmodellen en arbeidsvoorwaarden.

Ook Jeanine Janssen (Ombudsman of ‘Mevrouw Pakketreis’) en Frank Oostdam (Directeur ANVR) hebben het over de toekomst. De toekomst van reizen, waarin reisbedrijven moeten investeren, die van zichzelf en de die van de sector. Het antwoordt van Jeanine op de vraag: ‘Ziet de branche ons als een pain in the ass?’, leest het vanaf pagina 6-7.

Wat adviseren reisprofessionals aan studenten toerisme? Ook dat lees je terug in Travelpro Research. Een tipje van de sluier… Het advies van professionals varieert van enthousiasme voor het dynamische en verrijkende aspect van de branche, tot voorzichtigheid vanwege financiële en werkdruk gerelateerde aspecten. En wees je bewust van de uitdagingen die de sector kent!

Ondanks de uitdagingen, blijven velen in de sector werken vanwege hun liefde voor reizen en het plezier van het creëren van mooie reiservaringen. Echter, voor een duurzame toekomst van de reisbranche lijken verbeteringen op het gebied van salaris, waardering, en werkomstandigheden noodzakelijk.

Geen interesse in een onderzoek over wat collega’s vinden van werken in de reisbranche? Gelukkig lees je veel meer in dit magazine. Luchtigere zaken ook. Bijvoorbeeld over het vernieuwde Disneyland Hotel, en dat is geen luchtkasteel. Of reis (voor een tweede keer) mee met mijn collega Rahanna naar Marokko, die het ‘onontdekte’ Marokko ontdekte. Wat te denken van het verhaal van de Haagse fotopioinier en reiziger Alexine Tinne (1835-1869), die in 1855 al richting Egypte en het Midden-Oosten ging. En, she’s back. Femke van Tilburg is op 1 maart begonnen als Director Retail bij Prijsvrij Vakanties/D-reizen. We spreken Femke en haar collega Anet Huzen. Veel? Bij de Net Travel Group hebben ze pas veel. Mariela Prosee-Wever en Annemieke Seegers vertellen daarover.

Is werken in de reisbranche nog wel leuk? Ik hoop dat je ook een stukje werkgeluk haalt uit de artikelen die we schrijven in dit magazine, onze andere bladen, de websites en uit de events die we organiseren, zoals TravDay, Dinner Workshops, enzovoorts.

Veel leesplezier!

Arjen Lutgendorff

Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl

6.

14.

16.

32. TRAVELPRO’S RESEARCH

Hoe leuk is werken in de reisbranche?

52. MARIELA PROSEE-WEVER EN ANNEMIEKE SEEGERS praten je bij over Net Travel Group (NTG)

58. DAISY VAN DE HATERD NEEMT REISBUREAU de Ruwert over

COLOFON

Tom van Apeldoorn - Uitgever

T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur

Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur

Sharon Evers - Eindredacteur

Dylan Cinjee - Redacteur

Rahanna van Stapele – Redacteur

Theo de Reus - Redacteur

Tijn Kramer - Redacteur

Judith Wetselaar - (Web)redacteur

Dennis de Groot - Sales Manager

Dennis Ebbers - Sales Manager

Danielle van Ewijk – Event Manager

Liset Rodriguez - Event Support

Tina Bakker - Account Manager

Iris Beenen - Graphic Design

Seb van Apeldoorn - Manager Digital & Graphics

Kantooradres:

Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum

Tel: +31(0)35-2005481

E-mail: redactie@travelpro.nl

Internet: www.travelpro.nl

Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.

Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218

Digitaal via issuu.com

Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees

Social media: 12.500+ volgers

Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland

Postbus 20, 1910 AA Uitgeest

Tel. +31(0)251-25 79 24

Fax +31(0)251-31 04 05

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement:

Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

62. REIS MEE MET HAAGSE ALEXINNE DOOR AFRIKA

Prijswijzigingen voorbehouden.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl

Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.

Vragen? redactie@travelpro.nl

Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.

44. PARKEREN OP SCHIPHOL iParking vertelt er over

Frank Oostdam en Jeanine Janssen

ZIET DE BRANCHE ONS ALS EEN PAIN IN THE ASS?

Ze zitten zo nu en dan naast elkaar aan tafel bij MAX Vakantieman, maar staan ook wel eens lijnrecht tegenover elkaar. Hij zit er als er problemen in de reissector zijn, en zij om het recht te laten zegevieren, maar altijd met wederzijds respect. Wat wil de één heel graag van de ander weten? En andersom? Jeanine Janssen (Ombudsman) en Frank Oostdam (Directeur ANVR) interviewen elkaar.

DOOR: SHARON EVERS

Frank: “Je bent Ombudsman en zit in het tvprogramma MAX Vakantieman. Behandel je ook andere onderwerpen?”

Jeanine: “Samen met Rogier de Haan heb ik in 2013 MAX Ombudsman opgericht, dat ging over verschillende rechtsgebieden. Ik hield me voornamelijk bezig met consumenten- en huurzaken. Destijds was ik ook al betrokken bij het tv-programma Groeten van Max, dat later MAX Vakantieman werd, dus ik heb ervaring met reis gerelateerde zaken. Rogier richt zich op pensioenen en geldzaken. Daarnaast ben ik ook projectleider van de Soresdienst, een onderdeel van de Stichting MAX Maakt Mogelijk. Elke werkdag tussen 10.00 en 12.00 uur is er voor MAX-leden een telefonisch spreekuur voor juridisch advies op verschillende terreinen. Dat kan gaan over geldzaken of aankopen, maar ook over pensioen- of huurzaken. De Soresdienst begeleidt mensen die meerdere problemen hebben. Zij zijn aan het overleven in plaats van aan het leven. Er is vaak sprake van schuldenproblematiek en soms hebben mensen niet eens een dak boven hun hoofd. Die mensen kunnen ons bereiken via het spreekuur, maar hoeven geen lid te zijn van MAX. We hebben hierbij de hulp van 30 vrijwilligers door het hele land, die ook bij mensen thuis langsgaan.” Frank: “Heb je daar wel tijd voor als je bezig bent met MAX Vakantieman?”

Jeanine: “Nee, dan niet. Dan heb ik geen tijd meer voor iets anders, want dat is een ontzettend intensieve periode. Gelukkig werken er zeer capabele mensen bij MAX Ombudsman en de Soresdienst.”

Frank: “Je legt altijd de vinger op de zere plek, maar wel op een faire manier. Kritisch, maar eerlijk.”

Jeanine: “Dankjewel, ik vind ook dat ik zo moet zijn. We krijgen heel veel klachten binnen, mensen zijn vaak overtuigd van hun eigen gelijk, ook als ze dat niet hebben. Maar op de een of andere manier nemen ze het altijd van ons aan als ze het bij het verkeerde eind hebben. Het is heel belangrijk dat we eerlijk en redelijk zijn.”

Frank: “Ik was een kleine drie jaar een soort van bekende Nederlander…”

Jeanine: “Ja, hoe vond je dat?”

Frank: “Ik vond dat eigenlijk niet zo fijn. Ik werd te pas en te onpas benaderd door mensen over hun vakanties die dan weer niet doorgingen of er waren vragen over de reisadviezen. Word jij vaak spontaan benaderd door wildvreemden?”

Jeanine: “Dat valt wel mee. Mensen herkennen mij wel, maar ze kunnen me dan niet plaatsen. Maar ik word ook wel eens in de supermarkt aangesproken over bijvoorbeeld een vertraagde vlucht, en ik ben ooit eens aangesproken tijdens mijn vakantie dat dit dan vast wel een goede vakantie moest zijn. Soms is het leuk, en soms iets minder. Mensen denken vaak dat ze mij echt kennen. Zo werd er een keer tegen mij gezegd, toen ik met mijn tweeling aan het wandelen was: ‘Oh, ik dacht dat je maar één kind had’. Nee, hoor ik heb er drie, zei ik dan.” Frank: “In de coronaperiode kwam een keer hele grote en brede man in de supermarkt op me aflopen. Oei, dacht ik. Hij trok aan mijn karretje en zei: ‘Meneer, u hebt het goed

geregeld, we kunnen weer naar Benidorm’. Dat zijn wel de leuke dingen.”

Jeanine: “Dan weet je ook weer waarvoor je het doet. Ik krijg vaak te horen dat ik heel duidelijk ben, en mensen dat waarderen. Ik vind dat heel fijn.”

Frank: “Dat is ook zo.”

Jeanine: “Ziet de branche ons als een ‘pain in the ass’?”

Frank: “Ik niet.”

Jeanine: “Maar anderen wel?”

Frank: “Soms wel, zeker als het je bedrijf betreft. Ik vind dat we elkaar nodig hebben. Natuurlijk ben ik het niet altijd met je eens, maar we blijven elkaar respecteren in de rol die we hebben.”

Frank: “Hoe is jouw relatie met reisbedrijven? Vind je ze benaderbaar?”

Jeanine: “Er zijn reisbedrijven waarmee we heel goed kunnen samenwerken. Ik neem nooit alleen mijn eigen standpunt in; ik laat me bijstaan door collega’s, rechtsbijstandsverzekeraars, advocaten en ook door de reisbedrijven zelf. Als er een ernstige kwestie speelt, maak ik een belrondje. Maar er zijn ook reisbedrijven die mij niet zo leuk vinden. We hebben wel eens een conflict gehad tijdens een uitzending waarbij ze het niet met ons eens waren. Sommige reisbedrijven maken dit persoonlijk, maar gelukkig laat ik me daardoor niet uit het veld slaan. Ik geef de voorkeur aan een goede zakelijke relatie waarin iedereen zijn eigen standpunt kan innemen en we elkaar recht in de ogen kunnen kijken.”

‘‘

Hij trok aan mijn karretje en zei: ‘Meneer, u hebt het goed geregeld, we kunnen weer naar Benidorm’

Frank: “Wat vind jij van de richtlijn pakketreizen? Volg je het nieuws daarover?”

Jeanine: “Ik volg het zijdelings. Ik ben me bewust van de kritiek, vooral op het gebied van aanbetalingen. Maar ik ben wel overtuigd van de veerkracht van de reisbranche. Zelfs tijdens de coronapandemie heeft de sector laten zien dat ze flexibel kan zijn. Hoewel het er op dit moment misschien niet zo uitziet, ben ik ervan overtuigd dat het goed zal komen.”

Frank: “We zijn niet tevreden met een aantal zaken

waaronder de voorgestelde maximale aanbetaling van 25%. Die moet er wat ons betreft uit, maar als blijkt dat dit uiteindelijk niet lukt, denk ik wel dat de richtlijn werkbaar is.”

Jeanine: “In Nederland is de reisbranche goed geregeld, vooral met het garantiefonds. Er zijn veel landen die dat niet hebben. Daarom begrijp ik dat er binnen Europa regels moeten zijn voor consumentenbescherming. Eigenlijk zou elk land een garantiefonds moeten hebben, ook voor vliegtickets. Dat wordt al jaren gezegd, maar het lijkt niet van de grond te komen.”

Frank: “Dat komt vooral door de sterke lobby van de luchtvaartsector, maar we blijven erop aandringen.”

Jeanine: “Het is echter jammer dat dit ten koste gaat van de consumentenrechten.”

Frank: “Dat ben ik met je eens.”

Jeanine: “Word je nooit moe van het feit dat je bepaalde zaken, die reisbedrijven verkeerd doen, moet rechtbreien?”

Frank: “Nee, ik brei ook niets recht. In dit soort gevallen licht ik de formele regels nogmaals toe. Het ligt niet op onze weg om onze leden publiekelijk af te vallen en

natuurlijk gaan we achter de schermen met elkaar in gesprek.”

Jeanine: “Maar ik zie jou pas in de uitzending als een reisbedrijf zijn verantwoordelijkheid niet neemt, of niet durft te komen.”

Frank: “Dat klopt, dat hoort ook bij mijn rol als directeur. Je ziet mij zelden op tv als het goed gaat, want dan is de reisbranche niet interessant. Hoe meer ik in beeld ben, hoe slechter het gaat. Dat gold vooral tijdens corona. Ik hoorde overigens ook terug dat mensen vonden dat ik een eerlijk en duidelijk verhaal had, en dat is natuurlijk fijn om te horen. Dat is mij in het begin van de Covid-pandemie niet altijd in dank afgenomen door reisbedrijven, die vonden dat ik harder had moeten zijn, omdat andere brancheorganisaties dat wel waren. Maar ik denk niet dat dit mijn geloofwaardigheid positief had beïnvloed.”

Frank: “We organiseren vakanties voor miljoenen mensen, en natuurlijk kan er dan wel eens iets fout gaan. Zie je door de jaren heen dat de branche professioneler is geworden?”

Jeanine: “Absoluut. Dit jaar vieren we ons vijftiende

seizoen van MAX Vakantieman, en ik herinner me nog dat het in de beginjaren vooral ging over oplichters met valse websites en nepboekingen. De branche was toen ook nog niet zo goed georganiseerd. Ik zie dat deze oplichters nu de uitzondering zijn geworden. Dat klinkt misschien verkeerd, maar de branche is nu zo goed georganiseerd dat ik me afvraag waar het nog mis kan gaan. Dat is een heel positief teken.”

Frank: “Maar er kan vast nog het een en ander worden verbeterd?”

Jeanine: “Afgelopen seizoen hebben wij het een paar keer gehad over mensen die reizen met een beperking. Hier valt nog terrein te winnen voor de branche. We worden steeds ouder, waardoor de samenleving vergrijst en er meer rekening moet worden gehouden met mensen die reizen met een beperking.”

Frank: “Daarin ligt zeker nog een taak voor ons weggelegd. We hebben het vaak over duurzaamheid in combinatie met CO2-uitstoot, maar dit hoort ook bij duurzaamheid. We hebben ook een platform voor Aangepaste Vakanties en daar proberen we veel meer mee te doen.”

Frank: “Wij nemen MAX Vakantieman serieus. Een van jouw kritiekpunten is dat reisadviseurs regelmatig in de verkoop van reizen van niet ANVR-leden bemiddelen, en die reizen niet worden gedekt door onze reisvoorwaarden. Dat leidt vervolgens regelmatig tot verwarring bij de consument, want hij gaat gewoon af op het ANVR-logo. We hebben nu afgesproken om in de nieuwe voorwaarden een passage op te nemen die de consument erop wijst dat bij de boeking van een dergelijke pakketreis de ANVR-reisvoorwaarden niet gelden. Uiteraard gelden wel de boekingsvoorwaarden.”

Jeanine: “Zoals wij dat graag zien?”

Frank: “Nog niet helemaal, maar we hebben al wel mooie stappen gezet. De retailer zegt dat hij niet de volledige verantwoordelijkheid kan nemen, omdat dit extra kosten met zich meebrengt, maar hij wil de consument wel meer duidelijkheid bieden. De voorwaarden worden nu aangepast waarin wordt vermeld dat de reis wordt ondergebracht bij bijvoorbeeld een Duitse touroperator die geen ANVR-lid is, en dat de reis niet wordt gedekt door de ANVR-reisvoorwaarden.”

Jeanine: “Ik ben blij dat de informatievoorziening wordt verbeterd, maar eigenlijk moet de ANVR een statement maken door te zeggen dat ANVR-leden alleen nog reizen mogen verkopen die gedekt zijn binnen de ANVRreisvoorwaarden. Punt.”

Frank: “Maar er zijn ook retailers die veel reizen onderbrengen bij Duitse touroperators.”

Jeanine: “Die kunnen toch ook gewoon ANVR-lid worden?”

Frank: “Precies. We hopen met deze toevoeging buitenlandse leveranciers te kunnen stimuleren om lid te worden van de ANVR, dan zijn we van het gedoe af.”

Jeanine: “Je ondermijnt nu echt je eigen reputatie. Ik weet dat veel branchegenoten het met me eens zijn; zij vinden het ook heel kwalijk dat dit gebeurt.”

Frank: “Wat is eigenlijk jouw achtergrond, hoe ben jij Ombudsman geworden?”

Jeanine: “Ik ben ooit naaister geweest. Op de naaischool heb ik mijn vestigingsdiploma gehaald, waar veel nadruk lag op recht. Na een tijdje in de naaikamer bij ons thuis te hebben gewerkt, begon ik te twijfelen of dit wel mijn roeping was. Uiteindelijk ben ik de richting van het recht ingeslagen en ben ik stage gaan lopen bij Stichting de Ombudsman in Hilversum. Daar kwam ik in aanraking met consumentenrecht en reizen, waardoor ik in die wereld ben beland.”

Frank: “Hoelang ben je naaister geweest?”

Jeanine: “Vanaf mijn veertiende tot mijn twintigste. Ik had mijn eigen bedrijfje, want mijn vader zei altijd dat wat je voor een baas kan, kan je ook voor jezelf. Dus heb ik een naaikamer ingericht, mensen kwamen tussen 18.00 en 19.00 uur hun spullen brengen en ophalen, en ’s avonds zat ik te naaien. Hartstikke leuk, maar niet iets om mijn hele leven te blijven doen.”

Frank: “Je hebt ook nog voor Radar gewerkt?”

Jeanine: “Vanuit Stichting de Ombudsman heb ik een uitstapje gemaakt naar Kassa en Radar. Ik ben daar weer teruggekomen tot het een paar jaar later ter ziele ging. Vervolgens ben ik met Jan Slagter gaan praten (oprichter

Omroep MAX, red.) en gevraagd of hij het oprichten van een eigen ombudsman een goed idee zou vinden, en dat vond hij. Inmiddels zijn we tien jaar verder.”

Frank: “Ik hoor een accent, waar kom je oorspronkelijk vandaan?”

Jeanine: “Uit Echt, dat ligt tussen Roermond en Sittard.”

Frank: “Dan zijn we allebei Limburgers.”

Jeanine: “Waar liggen jouw roots?”

Frank: “Ik kom uit Venlo.”

Jeanine: “Wat zou jij geworden zijn als je geen ANVRdirecteur was geworden?”

Frank: “Dan zou ik burgemeester zijn geworden, dat lijkt me hartstikke leuk. Maar ik zou ook graag directeur van het Concertgebouworkest willen zijn. Ik houd enorm van klassieke muziek, en dat gecombineerd met het zakelijke aspect, dat lijkt me echt fantastisch. Ik zou zelfs dirigent van het orkest willen zijn.”

Jeanine: “Dus je keek elke week naar Maestro op tv?”

Frank: “Nee, dat vind ik een verschrikkelijk programma. Ik vind dat zo erg. Er zijn twee programma's die ik op televisie vreselijk vind en dat zijn de Passion en Maestro. En jij? Wat zou jij zijn geworden?”

Jeanine: “In een volgend leven zou ik wel een hele goede zangeres willen zijn, of een chirurg. Dus wie weet…”

Weet je hoe vaak het op verjaardagen over reizen gaat?

Frank: “Kun jij een vergelijking maken tussen de reissector en andere sectoren als het gaat om consumentenbescherming? Zitten we in de voorhoede?”

Jeanine: “Zeker, vooral dankzij het Garantiefonds. In andere sectoren is vaak slechts een bepaald percentage gegarandeerd. Daarnaast is de ANVR ook veel bekender en komt het veel vaker in de gedachte van de consument voor. Bijvoorbeeld: wanneer mensen een nieuwe bank kopen, denken ze minder snel aan het de CBW, de branchevereniging van die sector. Maar bij het boeken van een vakantie wordt veel vaker aan de ANVR gedacht. De ANVR is in tegenstelling tot andere brancheverenigingen een heel bekende term geworden.”

Frank: “Je wordt gezien als ‘Mevrouw Pakketreis’. Ik blijf ook continu hameren op de voordelen van zo’n reis, maar wat kunnen we volgens jou doen om het nog meer te promoten?”

Jeanine: “Ik ben zeker voorstander van het boeken

van een pakketreis, maar het blijft een stoffig imago houden. Ik heb collega’s die zeggen dat ze een reis zelf als pakketreis willen samenstellen, maar dat slecht voor elkaar krijgen. Ik ben daar ingedoken en het blijkt inderdaad heel lastig te zijn. Ik denk dat de ANVR de taak heeft om aan de consument beter uit te leggen - en dus te promoten - hoe hij van zijn zelf samengestelde reis goed en gemakkelijk een pakketreis kan maken.”

Frank: “Ik las laatst een artikel over pakketreizen waarin stond dat het tig voordelen heeft, maar ook één groot nadeel. Volgens de journalist zou het voor maatwerkreizen niet mogelijk zijn. Ik vind dat hij betere navraag had moeten doen. Maar aan de andere kant laat het ook zien dat er dus veel onduidelijkheid over is, want een maatwerkreis kan ook een pakketreis zijn.”

Jeanine: “Het draait om de manier waarop je een samengestelde reis boekt. De consument weet niet hoe hij zo’n reis moet boeken om het een pakketreis te laten zijn. Bij een pakketreis wordt vaak gedacht aan een vakantie van twee weken in een all-inclusive hotel in Spanje of Turkije. Ik vind dat de ANVR daar betere informatie over kan geven, maar ook moet blijven wijzen op de voordelen van een pakketreis om het stoffige imago weg te nemen.”

Frank: “Komt er dit jaar weer een MAX Vakantieman?”

Jeanine: “Absoluut.”

Frank: “Hoe zit het eigenlijk met de kijkcijfers?”

Jeanine: “Afgelopen seizoen waren die booming. Bijna elke uitzending hadden we 1,6 miljoen kijkers. Ik vind dat we altijd goede seizoenen maken, maar dat wordt toch gemeten aan de hand van de kijkcijfers. Zo werkt dat nou eenmaal.”

Frank: “Als je één advies aan de reissector zou mogen geven, wat zou dat zijn?”

Jeanine: “Zet vol in op de treinen, zodat het een beter alternatief wordt voor het vliegtuig. Dan dragen we ook meteen met z’n allen iets bij aan het milieu. Maar treinreizen zijn ook ontzettend leuk om te doen en ik vind de manier van reizen heel fijn, tenminste als het goed is geregeld.”

Frank: “Dat zeg je inderdaad goed: als het goed is geregeld. Dat hebben we zelf helaas niet in de hand.”

Jeanine: “Sunweb wilde echt uitpakken met treinreizen, maar dat kwam niet van de grond door allerlei zaken waaronder Europese regelgeving en belastingen.”

Frank: “Dat klopt. Maar leeft dit volgens jou echt bij consumenten? Volgens onze cijfers niet, nog niet.”

Jeanine: “Ik zie het eigenlijk ook nog niet, maar ik hoor dus wel regelmatig dat het geen alternatief is omdat het te duur is.”

Jeanine: “Hoe zie je duurzaamheid in de reissector?”

Frank: “Als sector zijn we altijd gevoelig voor nieuwe ontwikkelingen. Reisbedrijven zijn per definitie flexibel en aanpassingsbereid. Dat is altijd zo geweest en zal ook zo blijven, dat zit gewoon in ons DNA. De ANVR kan hierbij helpen door reisbedrijven te ondersteunen. Een van die ontwikkelingen is duurzaamheid. Hoewel het draagvlak, de bewustwording en de wil om er echt iets (meer) mee te gaan doen aanwezig zijn, wordt er door reisbedrijven nog te vaak gezegd dat de klant er niet om vraagt. Dat neemt niet weg dat wij de afgelopen maanden hard hebben gewerkt aan een nieuwe visie op duurzaamheid.”

Jeanine: “De klant, ja… Iedereen om mij heen zegt dat duurzaamheid belangrijk is, maar op tv moet het leuk, luchtig en gezellig zijn. Zodra we het over duurzaamheid hebben, dalen de kijkcijfers. Dat betekent niet dat we het niet oppakken, want we vinden het wel een belangrijk onderwerp.”

Frank: “De Engelsen hebben daar een term voor: de ‘say-do gap’. De kloof tussen zeggen en doen. Als burger vinden we duurzaamheid hartstikke belangrijk, maar als consument een stuk minder.”

‘‘Voordat ik het hartinfarct kreeg, voelde mijn leven toch een beetje als oneindig

Frank: “Ik heb onlangs een kleine caravan gekocht waarmee mijn vrouw en ik Europa intrekken om mooie wandelingen te maken. Hoe ga jij eigenlijk op vakantie?”

Jeanine: “Ik ben al vijftien jaar niet in de zomer op vakantie geweest, omdat ik dan druk ben met MAX Vakantieman. Mijn kinderen zijn in dat stramien geboren, de oudste is veertien jaar en de tweeling twaalf jaar en die zijn gelukkig niet anders gewend. Ze hielden heel erg van de Efteling, waardoor we meestal in het voorjaar een midweek naar het park gingen. Of we gingen een paar dagen naar Duitsland. Afgelopen zomer ben ik voor het eerst met ze naar Griekenland gevlogen. Ik hoef niet per se naar verre oorden op vakantie, ik geniet ook dichterbij, zelfs van de Efteling.”

Jeanine: “Ben je veranderd sinds je in 2022 een hartinfarct kreeg? Heeft het je kijk op alles veranderd?”

Frank: “Alles wat daarover wordt geschreven klopt. Ik ben er natuurlijk ongelooflijk van geschrokken. Ik was - en ben ook weer - topfit. Voordat ik het hartinfarct kreeg, voelde mijn leven toch een beetje als oneindig. Natuurlijk wist ik dat ik ooit kom te overlijden, dat weet iedereen, maar ik dacht dat het nog heel lang zou duren. Maar als dit je dan overkomt, dan schrik je je helemaal te pletter. Dus ja, dat heeft wel iets veranderd. Ik zit nog steeds in de fase dat ik heel blij ben dat ik nog leef.”

Jeanine: “Haha, in die fase zit ik ook nog.”

Frank: “Haha, ik bedoel dat ik normaal gesproken als het bijvoorbeeld slecht weer was, daarover enorm kon klagen. Dat soort dingen. Dat heb ik nu niet meer.”

Jeanine: “Je stopt binnenkort met je werkzaamheden voor de ANVR. Wat ga je doen?”

Frank: “Ik stop bij de ANVR per 1 juli, maar ga nog niet met pensioen. Ik neem alleen wat gas terug. Ik hoop nog

wel wat bestuurlijk- en toezichthoudend werk te kunnen blijven doen, of activiteiten in het onderwijs, maar het liefst natuurlijk in de reissector. Maar ook buiten de sector heb ik in al die jaren een groot netwerk opgebouwd, ik ga me dus zeker niet vervelen. En daarnaast hoop ik in juni voor nog eens twee jaar te worden herkozen als voorzitter van ECTAA, de Europese reiskoepel. Op die manier houd ik sowieso een lijntje met de ANVR.”

Jeanine: “En als je over je pensioen heen kijkt?”

Frank: “Ik heb ook een grote tuin waarvan ik een deel heb omgezet in een moestuin. Die moestuin heb ik eigenlijk overgehouden aan mijn infarct. Ik kan namelijk niet stilzitten en wil wat minder met mijn hoofd werken. Maar ik wil ook graag meer gaan reizen. Ik ben ervan overtuigd dat als meer mensen zouden reizen, de wereld ook beter zou zijn.”

Jeanine: “Dit vind ik een discussiepuntje. Echte reizigers zeggen dat altijd, terwijl minder fervente reizigers vinden dat ze hetzelfde ervaren door naar de beelden op National Geographic te kijken. Maar daar zijn echte reizigers het niet mee eens.”

Frank: “Dat is echt niet zo. Ik vind de essentie van reizen dat je nieuwe en mooie dingen ziet, maar het heeft ook te maken met het achterlaten van je bestaande referentiekader. Reizen maakt je creatiever en meer openminded.”

Frank: “Heb je naast je gezin en werk tijd voor hobby's?”

Jeanine: “Ik luister veel naar boeken tijdens het strijken, koken of in de auto. Dat is pure ontspanning voor mij. Maar met drie kinderen en een drukke baan heb ik eigenlijk geen tijd voor hobby’s. Gelukkig vind ik mijn kinderen en werk heel erg leuk. En als ik een uitzending heb gehad, vind ik de nabespreking daarvan ook altijd heel gezellig.”

Frank: “Ik merk ook dat mijn baan als directeur van de ANVR enorm verweven is met mijn privéleven. Iedereen heeft er een mening over en er kan elke dag wel iets in de branche gebeuren. Als ik directeur zou zijn van de vereniging van slagersbenodigdheden of iets dergelijks, dan kan ik me voorstellen dat je om 17.00 uur de deur achter je dichttrekt en klaar bent, niets ten nadele van de mensen die daar werken. Maar in de reissector ben je eigenlijk altijd op een of andere manier bezig.”

Jeanine: “Weet je hoe vaak het op verjaardagen over reizen gaat? Dan ben ik weer met mijn werk bezig. Mensen beseffen niet dat je daar soms niet over wil praten. Soms voel ik me net een huisarts, die kan namelijk ook niet meer naar verjaardagen zonder zijn werk mee te nemen.”

FEMKE VAN TILBURG EN ANET HUZEN

“ELKE WINKEL HEEFT ZIJN EIGEN VERHAAL”

Femke van Tilburg en Anet Huzen

Na een paar jaar afwezig te zijn geweest in de reisbranche, is ze terug en hoe! Femke van Tilburg is op 1 maart begonnen als Director Retail bij Prijsvrij Vakanties/D-reizen. Samen met Anet Huzen neemt zij de verantwoordelijkheden van Michelle de Wit over, die terugkeerde naar Travelcenter de Wit.

TEKST:

SHARON EVERS

In de afgelopen jaren heeft Femke veel ervaring opgedaan in andere branches, maar één ding werd al snel duidelijk: de reisbranche is waar haar hart ligt. Voordat ze de reisbranche verliet, werkte Femke ruim elf jaar voor de Jong Intra Vakanties, waarvan de laatste jaren als Salesmanager. "Hierdoor is de retail mij niet vreemd; ik was er al voortdurend mee bezig, zij het vanuit de touroperator. Nu werk ik voor de grootste retailpartij van Nederland, die we samen nog verder gaan uitbreiden."

Open cultuur

Femke vervolgt: "Prijsvrij was onbekend met retail. Nadat de reisorganisatie D-reizen overnam, hebben Michelle en Anet het vanaf nul moeten opbouwen en dat hebben ze heel goed gedaan. Er staat nu een solide

basis. Ik kijk ernaar uit om die verder uit te breiden en nog meer bekendheid te geven. Als Director Retail kijk ik uit naar het contact met de winkels en vind ik het belangrijk om benaderbaar te zijn en uit te dragen waar onze organisatie voor staat en waar we in de toekomst naar toe willen. Ondanks dat ik er nog maar kort werk, merk ik nu al dat het een hele prettige, warme en menselijke organisatie is waar ik me erg goed bij voel. Het is ook een dynamisch en ambitieus bedrijf met een open cultuur en korte lijnen, wat heel goed bij mij past als persoon."

Anet voegt toe: "Ik kom van het voormalige D-reizen en ik kan me volledig vinden in de woorden van Femke. Het is een ontzettend dynamische plek waar ik me ontzettend thuis voel."

Nog betere resultaten

D-reizen heeft momenteel 77 winkels in Nederland. Op de vraag of er op korte termijn meer winkels bij komen, antwoordt Anet: "Een van onze doelen is om eerst de bestaande winkels aan te pakken die nog niet zijn gerestyled. Natuurlijk hebben we een verlanglijstje met te openen winkels, waar we zeker mee bezig zijn, maar dat hangt af van een goed team. Zonder een goed team kom je nergens. Gelukkig zien we dat het aanbod aan goede mensen weer groeit, en dat is heel prettig." Anet zegt ook erg tevreden te zijn over de bestaande winkels. "Maar we streven natuurlijk naar nog betere resultaten, niet alleen voor onze winkels, maar ook voor D-Holidays, maatwerken groepsreizen."

Samen sparren

Hoe Anet en Femke de taken onderling verdelen, is nog niet helemaal duidelijk; ze zijn nog, zoals ze beiden zeggen, aan het aftasten. Femke zegt: "Anet heeft veel kennis en ervaring ook van de historie van D-Reizen, wat voor mij prettig werkt. Met mijn verleden bij een touroperator neem ik weer andere ervaring mee waardoor we elkaar goed aanvullen. Het is een leuk proces om dit samen te ontdekken." Anet vult aan: "Maar ik vind wel dat je elkaar moet kunnen vervangen; je moet weten wat er bij elkaar speelt." Femke voegt toe: "Het is ook fijn dat we met elkaar kunnen sparren; dat werkt prettig." De dames doen het echter niet helemaal alleen. Ze worden ondersteund door

medewerkers uit het retailteam en de winkelmanagers, die elk zo'n vier winkels onder zich hebben.

Frisse blik

Voor Femke ligt nu eerst de taak om zoveel mogelijk informatie te verzamelen, samen met Anet en de andere medewerkers van het retailteam. "Elke winkel heeft zijn eigen verhaal, en daar ben ik natuurlijk erg nieuwsgierig naar. Maar ik verdiep me ook in de interne processen van maatwerk- en groepsreizen en D-holidays, en wellicht komen we samen tot de conclusie dat bepaalde zaken beter op een andere manier kunnen worden ingevuld. Maar zo ver zijn we nog niet. Ik moet alles nog eigen maken, maar ik kijk er naar uit." Anet beschouwt het als een voordeel dat Femke het proces vanaf de zijlijn heeft kunnen volgen. "Ik zie het juist als een voordeel dat iemand van buitenaf zich verdiept in interne processen, want je kunt zelf soms blind worden voor wat je altijd al doet. Aanbevelingen van iemand met een frisse blik kunnen leiden tot betere resultaten."

Communiceren

Op de vraag wat Femke meebrengt naar Prijsvrij/Dreizen, antwoordt ze: "Ik heb geleerd dat communicatie het allerbelangrijkste is. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Ik vind dit heel belangrijk, en bij binnenkomst voelde ik meteen dat er bij Prijsvrij/D-reizen heel open wordt gecommuniceerd."

Reisprofessionals ontdekken het vernieuwde Disneyland Hotel

“Grandeur, luxe uitstraling en prachtige details”

DOOR:

DYLAN CINJEE

Tien gelukkige reisprofessionals mochten onlangs het vernieuwde Disneyland Hotel in Disneyland Paris ervaren.

“We hebben de twee restaurants, Disney Figuren, kamers en suites en alle andere services ontdekt. Daarnaast hebben we nog genoten van de Parken met onder meer Disney Electrical Sky Parade en Disney Dreams”, laat Malu van der Graaff (Sales & Trade Marketing Supervisor bij Walt Disney Parks & Resorts) weten. Travelpro is benieuwd hoe de reisagenten het vernieuwde Disneyland Hotel hebben ervaren en spreekt met Mirjam den Broeder (TUI at Home) en Tim Zegveld (YourTravel).

Immense kroonluchter

“Het vernieuwde Disneyland Hotel is na een koninklijke verbouwing weer open sinds 25 januari. Voor een nieuwe herontdekking is er een Disneyland Hotel Experience opgezet onder diverse landen, zo

ook in Nederland. Voor deze exclusieve studiereis waren er tien plekken te vergeven en was ik één van de mazzelaars die door de goede Disneyland Paris-verkoop mee mocht”, laat Mirjam weten. “Wat direct opvalt bij binnenkomst is de immens mooie kroonluchter, maar de volledige lobby is gloednieuw; nieuw tapijt, nieuwe meubels, echt prachtig. Op elke tafel staat een mooie tafellamp. De aankleding is heel koninklijk. Echt alsof je in een sprookje binnenkomt. En natuurlijk de prachtige mooie trap. Heel leuk om hier een prinses op te zien lopen. Zo sierlijk kan ik niet van een trap komen hoor, haha.”

Een warm bad

“De sfeer is heel vriendelijk en gastvrij. We werden geholpen met een lach en duidelijke uitleg. Er lopen

in de lobby veel medewerkers die je willen helpen met het maken van mooie foto’s, die je helpen met de bagage of gewoon een praatje komen maken. Het voelt alsof je in een warm bad terechtkomt en je wordt als een royalty geholpen. Jaren geleden ben ik met mijn oude werkgever op studiereis naar Disneyland Paris geweest en toen kregen we in het programma ook een tour in het Disneyland Hotel. Dus ik was er wel al een keer binnen geweest, maar had er nog nooit geslapen. Dus daar was ik heel blij mee nu.”

Frozen

Er zijn veel unieke elementen in het hotel te vinden. “Het hotel heeft een Royal Prinsessen-thema en echt alles heeft een majestueuze aankleding. Er zijn drie verschillende kamertypes. The Superior Room, The Deluxe Room en The Castle Club Room. Er zijn twee exclusieve suites: Princely Suite met als thema Belle en het Beest en de Royal Suite, met als thema Frozen. Echt fantastisch. Daarnaast is dit het enige hotel met uitzicht op het Disneyland Park en onder het hotel bevindt zich de hoofdingang van het Disneyland Park. Ook het Royal Banquet restaurant is prachtig. Hier kan je genieten van het all you can eat buffet. Het mooie is dat hier luncht of dineert in het gezelschap van Mickey Mouse, Minnie Mouse of één van hun vrienden, uiteraard allemaal in koninklijke outfits. En tijdens het eten is het uitzicht fantastisch, namelijk het Disneyland Park. Het andere restaurant La Table de Lumière is helemaal in thema van de film Belle en het Beest en de spiegelzaal van Versailles. Hier komen de beroemde prinsen en prinsessen langs je tafel.”

My Royal Dream

Maar er is volgens Mirjam nog meer te beleven. “Zo is er een kidsclub. En indien je wil, kan je er oppas krijgen voor maximaal twee uur om zelf even zonder kinderen het Park in te gaan. Ook uniek is My Royal Dream, kinderen krijgen de kans om een prinses en prins te worden met een echte koninklijke make-over inclusief haarstyling, make-up en een koninklijk kostuum, afhankelijk van het gekozen pakket.”

Magie

“Ik houd echt van de Disney-magie en kan zo genieten van al die mooie accenten en de sfeer die Disney neerzet. Dat is echt magisch. En wat dan zo prachtig is aan dit hotel, is het geluk wat je ziet bij de kindjes op hun gezicht als er een Disney-prins of -prinses komt aanlopen. Dat is in dit hotel zoveel magischer dan in alle andere hotels. Op advies van mijn collega Joyce moest ik trouwens echt even de rabarber proeven. Nou ik kan je zeggen, die is hemels. Daarnaast kon ik er als visliefhebber goed terecht. Zoveel keuze. Het hotel is geschikt voor iedereen die deze droom heeft. En of dat nou een koppel is (jong of oud) of een gezin. Ik kan dit echt aan iedereen aanbevelen.”

“Je waant je in no-time in je eigen sprookje”

Ook Tim was op basis van de behaalde omzet bij Disneyland Paris uitgenodigd om deze (studie)reis mee te maken. Tim: “Het was een mooie mix van ZRA’s en reisbureau-medewerkers, sommigen die slechts enkele keren in Disneyland Paris zijn geweest en anderen die al tientallen keren de parken hebben bezocht. Eén ding hadden we gemeen: we hadden de primeur om in het vernieuwde Disneyland Hotel te mogen overnachten. Wat opviel was de grandeur, luxe uitstraling, prachtige

Tim Zegveld

Mirjam den Broeder

details en dat over álles is nagedacht. Het Disneyland Hotel vertelt het verhaal van Disneyland Paris, met vele verwijzingen naar de sprookjes waarop het park is gebaseerd. Dat zie je overal terug, maar ook de Franse roots worden niet vergeten. De fleur-de-lys zie je veelvuldig terugkomen in het interieur van het hotel. Het hotel is geïnspireerd door de bibliotheken in Frankrijk en het Kasteel van Versailles. In het midden van de lobby hangt het meesterwerk, een enorme kroonluchter die het kasteel van Doornroosje voorstelt. Prachtige vormgeving en je waant je in no-time in je eigen sprookje.”

Storyteller

Volgens Tim hangt er een gezellige, ongedwongen sfeer en voelt iedereen zich welkom. “Vooral aan de kinderen wordt gedacht. Meerdere keren per dag is er een voorstelling door ‘La Troupe Royale Disney’ in de lobby, de grote trap in het midden is de perfecte plek om prinsessen-foto’s te maken. Overal heb je kans om een van de Disney Figuren tegen het lijf te lopen, Rapunzel stond vriendelijk naar ons te zwaaien vanaf een van de verdiepingen. Je kunt je eigen storyteller reserveren die je meeneemt langs de verhalen en verwijzingen in het hotel, en je uitgebreid kan vertellen over alles wat met Disney te maken heeft.”

Koninklijke sfeer

“De koninklijke sfeer vond ik uniek, je voelt je een echte VIP als je door het hotel wandelt. Enorm vriendelijk personeel, de vele details die verwerkt zijn van Disney en Frankrijk maken het voor mij een prachtige ervaring. In dit hotel ontdek je dingen die in geen van de andere

hotels in Disneyland Paris te vinden zijn. Ook het stukje ‘hotel in hotel’, de zogenoemde Castle Club, is top voor de veeleisende klant waar je nog meer ‘eigen’ Disneysfeer kunt ontdekken.”

Disney Electrical Sky Parade

“Deze reis was een all-inclusive hoogtepunt, ik kan geen specifiek punt uitpikken. De gehele sfeer en het écht vijfsterrengevoel was de hele tijd aanwezig, waardoor het een erg mooie ervaring was. De door Disneyland Paris geregelde premier access passes voor twee dagen zorgden er voor dat we ook in de vrije tijd het Disneygevoel konden verleggen naar de parken en de nieuwe avondshow Disney Electrical Sky Parade tijdens het Disney Symphony of Colors seizoen was top, die we vanaf de eerste rang mochten volgen. Ook ons diner in het La Table de Lumière met tafelbediening was top. Ik heb een heerlijke avond gehad met een erg goed diner en bezoek gehad van een aantal sprookjesfiguren. Zeker een aanrader om dit bij te boeken, zeker voor kinderen is het ontmoeten van hun favoriete Disneyfiguur een feestje.”

Het kost wat, maar dan heb je ook wat

Volgens Tim is het hotel geschikt voor gasten die naast de bezoeken aan beide parken ook veeleisender zijn op het gebied van hotel en faciliteiten. “Gasten die normaal ook naar de hoger segment accommodaties gaan. Zoek je een perfecte ligging, een vijfsterrenhotel met veel persoonlijke aandacht en wat je lang bijblijft, dan is dit hotel die je moet kiezen. Het kost wat, maar dan heb je ook wat. Voor mij was het de eerste keer dat ik hier heb mogen overnachten, maar zeker niet de laatste.”

Met meer dan 1500 gebruikers, is Vuelandia de meest complete en betrouwbare aanbieder van B2B reisproducten en IT oplossingen voor de gehele reisbranche. In de eigen ontwikkelde booking tool zijn de verschillende tarieven voor wereldwijde bestemmingen te vinden. Hierin kun je eenvoudig en snel het best passende reisschema voor je klant opzoeken. Naast low cost en gepubliceerde tarieven van lijndienstma lijndienstmaatschappijen bieden wij onderhandelde contract-, NDC en touroperatortarieven aan.

Zelf geen IATA-licentie? Geen probleem, bij Vuelandia kun je zelf 24/7 tickets uitgeven. Ook denken wij graag mee met reisagenten met een eigen IATA licentie en/of GDS gebruiker die op zoek zijn naar andere content of vormen van samenwerking.

Meer weten? Ga naar vuelandia.com o of neem contact met ons op via 0900-4400000 of per email via sales@vuelandia.com.

ONE NIGHT IN BANGKOK…

Stap binnen in de betoverende wereld van Azië, waar eeuwenoude tradities samensmelten met moderne innovaties en adembenemende landschappen die elke reiziger betoveren.

Azië, 's werelds grootste en meest gevarieerde continent, is een schatkamer van culturele pracht, ongerepte natuurlijke wonderen en onvergetelijke ervaringen die elke verbeelding te boven gaan.

DOOR: SHARON EVERS

Van de majestueuze toppen van de Himalaya tot de idyllische eilanden van Zuidoost-Azië, elk hoekje van dit uitgestrekte continent biedt een uniek avontuur dat wacht om ontdekt te worden. Laat je onderdompelen in de bruisende metropolen van Tokyo, Shanghai en Seoul, waar de futuristische skyline contrasteert met eeuwenoude tempels en levendige markten. Verlies jezelf in de serene schoonheid van de tropische stranden van Thailand, de exotische jungles van Borneo en de uitgestrekte rijst-terrassen van Bali. Ontdek het rijke culturele erfgoed van Azië, van de oude wonderen van Angkor Wat en de Grote Muur tot de spirituele oases van Varanasi en Kyoto. Laat je verrassen door de kleurrijke festivals, gastronomische lekkernijen en gastvrije mensen die elke bestemming zo uniek maken. Of je nu op zoek bent naar avontuurlijke trektochten door afgelegen bergdorpen, ontspannende wellness retraites te midden van groene valleien, of bruisende stadsavonturen die de zintuigen prikkelen, Azië biedt voor elk wat wils.

“DE BEVOLKING MAAKT AZIË HEEL ERG BIJZONDER”

Steffi van de Sande (Markets Product & Purchasing Manager Tours TUI Nederland) laat weten dat de rondreizen Azië momenteel erg goed lopen bij TUI. “Er is veel vraag naar rondreizen door verre bestemmingen en Azië heeft daar een groot aandeel in. Met name Zuidoost-Azië is populair, landen als Thailand, Vietnam en Indonesië zijn gewilde rondreisbestemmingen. Bij onze groepsrondreizen zijn veel vertrekken al ver van tevoren volgeboekt. Maar ook bestemmingen als Sri Lanka, China en Japan zitten in de lift. Deze landen hebben het sinds Covid langer lastig gehad, maar zijn weer helemaal terug van weggeweest.”

Type klant

“Je kunt beter vragen: voor welke klant bieden we geen reizen aan? Want of je nu een groepsreis zoekt, een fly-drive, een puur strandverblijf of een avontuurlijke, culturele of lekker-niets-doen-reis. Het kan bij ons allemaal. Ook familierondreizen zijn bij ons te boeken. Dit zijn groepsreizen speciaal voor gezinnen met kinderen in de leeftijd van acht tot achttien jaar. Dus er is voor ieder type klant wel een reis die wij aanbieden.”

Tips voor Thailand

“Ik neem graag Thailand als voorbeeld met een aantal tips die een bezoek aan dit land nóg leuker maken. Spring bijvoorbeeld eens op de fiets voor een fietstocht door Bangkok. Je leert dan een heel andere kant van deze wereldstad kennen. Of breng een bezoek aan Cheow Lan Lake in Khao Sok. Met zijn diepgroene water, eindeloze kalkstenen rotsformaties en dichte jungle rondom het meer, is dit echt een prachtige plek. Ook een aanrader: volg een Thaise kookworkshop en leer van lokale

chefs hoe je een aantal typische Thaise gerechten maakt. Hoe leuk is het om eenmaal thuis zelf zo’n gerecht te maken en weer even op vakantie te zijn. Maar ook een bezoek aan olifantenopvang Changchill is zeker de moeite waard. De opvang wordt gesteund door de TUI Care Foundation en is een veilige haven voor zes vrouwelijke olifanten. Je kunt ze vanaf het observatiedeck in hun natuurlijke omgeving bewonderen. En sla zeker een bezoek aan de schitterende Erawan watervallen niet over. In nationaal park Erawan vind je maar liefst zeven niveaus aan watervallen, te bereiken met voetpaden en bruggen. De ene nog mooier dan de andere.”

Moeilijk kiezen

“Er zijn zoveel mooie, interessante plekken in Azië dat ik moeilijk kan kiezen. Maar wat ik vind Borneo heel bijzonder, deze bestemming heb ik tijdens een inspectiereis bezocht. We trokken de jungle in op zoek naar de orang-oetans. Dat was echt een te gekke ervaring. Los van al het moois dat Azië te bieden heeft, is het vooral de lokale bevolking die het zo bijzonder maakt. Het zijn zulke vriendelijke, gastvrije mensen. Het voelt echt een beetje als thuiskomen. Tel daar het fantastische eten bij op en je hebt alle ingrediënten voor een geweldige rondreiservaring.”

Wishlist

“Ik zou heel graag een keer naar Sri Lanka willen gaan. Daar ben ik nog niet eerder geweest. Het is volgens mij de perfecte bestemming om in korte tijd veel verschillende natuur en cultuur te ontdekken.”

“IK ADEM AZIË”

Op de vraag hoe het met Azië binnen Dimsum Reizen gaat, antwoordt Christel van Bree (directeur en mede-eigenaar Dimsum Reizen): “Het eerste wat bij me te binnen schiet is: hartstikke goed! We groeien en kijken weer met volle moed naar de toekomst. Mijn nulmeting is wel het moment nadat de grenzen weer opengingen van onze Aziatische bestemmingen na de pandemie en toen stonden we letterlijk op nul. We zijn dus nog steeds aan het bouwen om boven de omzet te komen die we hadden in 2019. Dat is ons in 2023 gelukt en nu verwachten we dit jaar een mooie gestage groei ten opzichte van 2023 te behalen.”

Opwaartse lijn

“Japan staat als een topper ver bovenaan. De rondreizen die we daarvoor onze individuele reizigers organiseren zijn niet aan te slepen. Zuidoost-Azië doet het als tweede ook heel erg goed. Beter dan ooit kan ik wel zeggen. China - wat jarenlang onze vaste beste bestemming

was - krabbelt op. Als China-specialist pur sang, we zijn 24 jaar geleden begonnen op China, weet de consument ons hier weer te vinden al moet ik eerlijkheidshalve zeggen dat het nog niet is wat we gewend waren. Ik heb er alle vertrouwen in trouwens dat China het komend jaar een mooie opwaartse lijn kan laten zien. Aan de andere kant helpt de houding van Poetin niet mee voor onze bestemmingen als de Kaukasus (Georgië en Armenië) en de landen langs de Zijderoute. Je kunt er eigenlijk prima naartoe, er is geen dreiging aldaar, maar de gemiddelde vakantieganger kiest nou eenmaal nu minder voor deze bestemmingen.”

Populair

“Japan, Zuid-Korea, Indonesië, India, Maleisië, Vietnam en sinds heel kort ook weer China, zijn de meest populaire bij ons op Azië. Dit is heel erg veranderd. Buiten Japan waren China en Iran bijvoorbeeld heel lang onze grootste bestemmingen, samen met landen langs de Zijderoute en India. "Daarnaast deed ZuidoostAzië ook goed mee, maar een land als Myanmar, waar we tot vijf jaar geleden veel mensen naartoe brachten, is er bijvoorbeeld ook helemaal tussenuit gevallen.”

Type klant

“We bieden 100% maatwerkreizen voor de nieuwsgierige, actieve, individuele vakantieganger die veel van een land wil zien in al haar facetten. Graag kleinschalig, persoonlijk en buiten de massa. Onze klant geeft de gehele organisatie van de

Khao Sok in Thailand

rondreis uit handen en vindt dat de echte luxe vooral zit in het feit dat er veel vooraf is geregeld en zo een perfecte rondreis kan maken met veel afwisseling, verdieping en comfort.”

Dromen over eten

Op de vraag welke highlights Noordoost-Azië voor Christel biedt, antwoordt ze: “De ontelbare en zeer karakteristieke tempelcomplexen, kloosters, paleizen en in het algemeen de materiele cultuur van Japan, Zuid-Korea, Taiwan en China. Deze zijn nu eenmaal ongeëvenaard. Japan, heeft bijvoorbeeld een waanzinnige hoeveelheid aan materiele cultuur die zich uit in de prachtige tempelcomplexen, de bijzondere architectuur zowel in de stad als op het platteland. De stad voelt razendsnel en tegelijkertijd wordt alle tijd genomen voor details. De diversiteit in landschappen is natuurlijk immens en dan heb ik het nog niet over het eten. Waar op deze aardbol eet je nou beter dan in Azië? Zeg eerlijk! We heten natuurlijk niet voor niks Dimsum Reizen. Als ik weer afreis naar mijn geliefde Azië, dan droom ik in het vliegtuig vooral over mijn eerste dinertjes.”

Liefde voor cultuur

“China is van oudsher het land dat mij altijd interesseert. Ik ben dan ook sinologie gaan studeren na mijn middelbare school en daar heb ik tot op de dag van vandaag geen spijt van. De materiële en immateriële cultuur interesseert me het meest en eerlijk gezegd probeer ik mij verre te houden van

de politiek. Natuurlijk zijn en waren er in het verleden ontwikkelingen die mij absoluut tegen de borst stuiten, maar mijn liefde voor de cultuur overwint. De laatste tien jaar is Japan eigenlijk mijn grote tweede liefde geworden. De aandacht voor het detail in culturele uitingen trekt mij het meest aan. Ik blijf me verbazen voor hun keramiek en fantastische gevoel voor esthetiek. Ook het eten van Japan brengt mij nog regelmatig in de zevende hemel. Ik schreef niet voor niets tijdens de Covid-periode het kookboek YOKO, verhalen en recepten uit Japan door de ogen van een moderne Japanse enthousiaste thuiskok. Maar ik houd ook van de pracht van desolate rauwe landschappen in Mongolië, Tibet en Kirgizië, waar het licht steeds weer een nieuwe kleur aan de einder geeft. Lekker scheuren met een 4x4-auto dwars over het hoogplateau om te stranden bij een nomadenfamilie voor een kom zelfgemaakte noedels. Je kan me niet blijer maken.”

Reizen

“Wat ik nog eens zou willen bezoeken? Oei, dat is te veel om op te noemen. Ik heb natuurlijk al heel veel Aziatische landen mogen bezoeken, want alles wat we verkopen hebben we ook zelf bezocht. Maar als je nu zegt: pak je koffer en kies een bestemming waar je naartoe wil, dan roep ik: Mongolië. Ik ga er hopelijk volgend jaar - ditmaal op de motor - eens de boel flink opkloppen. Maar ik ga in april ook naar China om er vrienden en partners te bezoeken en te kijken hoe alles erbij ligt. Ik reis veel met de hogesnelheidstreinen door het land. Dat is een heerlijke en fijne manier van reizen. Dit jaar staat Japan ook weer op de rol. We zijn bezig met een aantal food & art-reizen die elk jaar weer terugkomen voor meerdere leuke opdrachtgevers en dat wordt steeds verder gefinetuned.”

Verbinding

“De pandemie heeft mij weer doen beseffen hoe kwetsbaar we zijn als touroperator. Was ik toch maar in het museumwerk gebleven, heb ik toen weleens gedacht. Maar ik adem Azië, wil verbinding blijven maken met de mensen, de rijke cultuur, het eten en zo veel meer. Ik ben er al meer dan 30 jaar elke dag mee bezig op veel vlakken, niet alleen met onze reizen, hoewel dat natuurlijk wel mijn belangrijkste focus is. Maar ook in mijn vrije tijd ben ik bezig met Azië, en ik doe niks liever. Ik hoop dat ik dat ik samen met ons mooie Dimsum-team vol reislustige medewerkers - die van verdieping en verbinding maken - nog heel lang mag doen.”

“INDONESIË IS MIJN TWEEDE VADERLAND”

Paul van Laarhoven (Manager Touroperating bij de Jong Intra vakanties) laat weten dat er veel belangstelling is voor Azië. “Het loopt ontzettend goed.

Thailand, Indonesië en Maleisië zijn populaire bestemmingen. We zien een enorme stijging en dan vooral op Thailand, maar we zien ook een toenemende belangstelling voor Maleisië. Indonesië heeft wat meer last van de hoge vliegtarieven.”

Prijsniveau

Op de vraag voor welk type klanten de Jong Intra Reizen vakanties aanbiedt, antwoordt Paul: “Dat is heel breed, van twintigers en dertigers die kiezen voor een strandvakantie naar bijvoorbeeld Thailand of Bali, tot gezinnen met kinderen en ouderen die een al dan niet op maat gemaakte rondreis willen maken. Ben je op zoek naar cultuur, natuur, vriendelijke bevolking en bijzondere wereldsteden? Dan raad ik zeker Zuidoost-Azië aan. Ook leuk: het prijsniveau ter plaatse is zeer acceptabel. Als je eenmaal in Zuidoost-Azië bent geweest, wil je terug.”

Tweede vaderland

Paul zegt zelf een enorme Indonesiëliefhebber te zijn. “Ik kom er sinds 1989 bijna elk jaar. Ik beschouw het als mijn tweede vaderland. Cambodja staat overigens op mijn lijstje landen die ik nog eens wil bezoeken en dan met name het tempelcomplex Angkor Wat.”

Tip van Paul

“Wacht niet te lang met boeken, de ticketprijzen worden snel hoger. Onze maatwerkspecialisten staan voor je klaar en stellen graag een mooie reis samen voor je klanten.”

“DE MEESTE VAN ONZE VERKOPERS HEBBEN IN AZIË GEWOOND EN GEWERKT”

Jozef Verbruggen (oprichter en directeur van Untamed Travelling): “De boekingen naar Azië lopen heel goed, beter zelfs dan vorige jaren. We hebben toppartners en met vele Virtuoso-hotels werken we direct samen vanwege de betere tarieven en amenities. Heb je een klant die een reis op maat wil samenstellen, doe dan een beroep op Untamed Travelling. Wij zijn van toegevoegde waarde vanwege onze kennis en ervaring. De meeste van onze verkopers hebben in Azië gewoond en gewerkt én kennen de bestemmingen als hun broekzak.”

Populair

“Bij Untamed Travelling zijn Japan, Sri Lanka en India heel populair en Zuid-Korea is in opkomst.”

Culinair

“Onze reizen zijn het meest geschikt voor de avontuurlijke reiziger die weg wil van de

gebaande paden, voor de klant die tijdens één reis meerdere landen en belevenissen wil combineren en voor de foodie. Voor veel van onze klanten is het culinaire aspect van de reis heel belangrijk.”

Doen

“Ik heb onlangs een cleansing op Bali gedaan en er was geen westerling te bekennen, dat is zo bijzonder. Maar ook duurzame projecten, de pracht en praal van Radjasthan… en uiteraard de orang-oetan. Ik denk dat er een reis staat aan te komen naar Zuid-Korea. De cultuur en cuisine lokken me enorm. Maar Laos, het noorden van Vietnam en India, omgeving Assam, staan ook op mijn wensenlijstje.”

MET DE TREIN

Zit, relax en geniet

Ter land, ter zee en in de lucht. Dat eerste puntje lichten we er graag even uit: de trein. Een mustdo in Azië. Voor liefhebbers van grote hoogte is de Himalaya Express tussen Beijing en Lhasa in Tibet een must. Deze treinreis gaat dwars door ‘het dak van de wereld’ en passeert op de Tangula pas maar liefst de 5.000 meter hoogte. Dit maakt de Himalaya Express de hoogste treinreis ter wereld. Faciliteiten als extra zuurstoftoevoer en een dokter aan boord maken de ervaring alleen maar extra bijzonder. Ook hier is het meenemen van een fototoestel geen overbodige luxe, het uitzicht op de bergtoppen van de Himalaya is spectaculair. Voordat je op de trein stapt richting Lhasa is het aan te raden om eerst nog wat tijd door te brengen in Beijing. Het is een stad waar je je dagen kan vermaken. Het bezoeken van de Verboden Stad, het Plein van de Hemelse Vrede en natuurlijk het bewandelen van een van de zeven wereldwonderen, de Chinese Muur. Vanuit Beijing zijn meerdere stukken van de muur uitstekend te bereiken. Het populairste gedeelte is Badaling. Voornamelijk de Chinezen die binnenlands op vakantie gaan aanschouwen dit stuk. Het is het best bewaarde en meest toegankelijk voor iedere generatie. Vind je het niet erg om wat langer onderweg te zijn en daardoor een stuk van de muur te bezoeken dat minder toeristisch is?

Dan is Mutianyu een uitstekend alternatief. Dit gedeelte heeft met zeer steile stukken een ruigere uitstraling dan Badaling. Wanneer er verder dan de gerestaureerde zone wordt gelopen, ontpopt zich een authentiek (nog) niet gerenoveerde zone van de Chinese muur. Dit is absoluut de extra gelopen meters waard. Eenmaal aangekomen in Lhasa? Dan mag een bezoek aan het imposante Potalapaleis niet ontbreken. Het paleis is gebouwd op de ‘rode berg’ en steekt ver boven het dal uit.

Sneltreinvaart

Japan staat bekend om sushi, tempels, drukte en het uitstekende openbaar vervoer. Over het gehele land zijn er toeristische attracties

die de moeite waard zijn. Enkele voorbeelden zijn de uit de as herrezen stad Hiroshima, de Fushimi Inari-taisha shrine in Kyoto, de drukte van megastad Tokyo tot aan de hotspring waar de apen van Shibu Onsen vertoeven. De beste manier om al deze bezienswaardigheden te bezoeken tijdens een rondreis is door middel van de Japanse Bullet Train. Het grote netwerk van de Japanese Railway (JR) verbindt vrijwel iedere uithoek van het land met elkaar. En met de JR Pass is het voor toeristen zeer voordelig. De met 285 kilometer per uur razende trein maakt het mogelijk dat de verbinding tussen Kyoto en Tokyo (een veel gekozen combinatie) slechts 140 minuten duurt. Tevens is deze lijn de beroemdste van alle kogeltreinen die het land rijk is. De JR Tokaido Shinkansen biedt de treinreiziger een geweldig uitzicht op hét symbool van Japan, Mount Fuji. De bijna perfect gevormde vulkaan wordt gezien als een heilige plek van het land. Ook de Gono Line, die dwars door het noorden van het grootste eiland van Japan rijdt, zorgt voor adembenemende uitzichten. Tijdens de winterperiode is het overgrote deel van dit gebied ondergesneeuwd en krijgt het een zeer ruige, ongerepte uitstraling.

Tokyo & Kyoto

Even terug naar de veel gekozen combinatie

Tokyo en Kyoto. Het contrast tussen deze twee bestemmingen is bijna onvoorstelbaar te noemen. De metropool Tokyo vernieuwt constant en zorgt ervoor dat mensen die er al meer dan een decennium wonen elke dag iets nieuws tegenkomen. Veel westerse reizigers gaan naar Japan vanwege de geweldige keuken, en de gekke, alleen in Japan, voorkomende taferelen. In Tokyo is dit allemaal in overvloed te vinden. Op elke hoek van de straat vind je een sushi, ramen of Teppan Yaki restaurant. Mocht de drukte van deze gigantische stad, in al zijn glorie te bewonderen bij het Shibuya zebrapad, je te veel worden bezoek dan Kyoto. Het bezoeken van het Gion district in Kyoto is een must, deze buurt is de beroemdste authentieke Geisha wijk van Japan. De duizenden oranje poorten van de Fushimi Inari-taish shrine zijn wereldwijd zeer populair. Als de naam nog geen belletje doet rinkelen, dan zullen de beelden dit zeker wel doen. Het Arashiyama Bamboo Forest en het nabijgelegen Monkey Park Iwatamaya zijn tevens veelgemaakte uitstapjes in Kyoto. Beide zijn stevige beklimmingen, maar het uitzicht vanaf boven is vooral in het Monkey Park zeker de moeite waard.

Trans Siberië

De Trans - Siberië is wellicht de meest bekende treinreis ter wereld. Deze gaat van start in Moskou

en voert de passagiers naar eindbestemming

Vladivostok. De langste spoorlijn ter wereld is bijna 9.300 kilometer lang en passeert onder andere het Oeralgebergte, het Baikalmeer en de Gobi Woestijn. De door zeven tijdzones rijdende trein is met name populair vanwege de ongerepte natuur en de kennismaking met het dagelijkse leven van de Russen. Daar waar de route richting Vladivostok de langste is, is de reis richting Beijing veruit de meest gekozen lijn. Deze treinreis komt langs Irkutsk en de hoofdstad van Mongolië, Ulaanbaatar. Tevens zijn deze twee steden populaire stopmomenten. Wanneer Trans Siberië dan wel Trans Mongolië wordt geboekt, zitten er over het algemeen transfers en hotels in Ulaanbaatar en Irkutsk bij inbegrepen. In de eerste klas slapen twee personen in een compartiment. Meestal is een kleine wasruimte beschikbaar, die je deelt met je buren. In de tweede klas slaap je met vier personen in een compartiment. Toiletten met een wastafel deel je dan met zeven of acht andere compartimenten. Zowel in de eerste als de tweede klas heb je een samovar met heet water tot je beschikking. Neem hiervoor zelf een beker, thee, bouillon of oploskoffie mee. In de trein krijg je twee lakens, een sloop, een handdoek en een deken.

Van Kandy naar Ella

Misschien wel een van de mooiste treinreizen en zeker een must als je op Sri Lanka bent is de treinreis tussen Kandy en Ella. In ongeveer zeven uur passeer je prachtige watervallen, schitterende theeplantages en indrukwekkende uitzichten in

een authentieke Sri Lankaanse trein. Het mooiste van alles? Een ticket kost maar een paar euro. Je kan kiezen uit verschillende klassen, waarbij de derde klas bestaat uit houten banken en de eerste klas is voorzien van comfortabele stoelen en airconditioning. Goed om te weten is dat 30 dagen voor vertrek de kaartjes in de verkoop gaan, zorg er dus voor dat je op tijd je treinticket hebt geboekt. Maar wat maakt deze reis nou zo bijzonder? Sri Lanka wordt genoemd als een van de top vijf hotspots ter wereld op gebied van biodiversiteit. Het land heeft de grootste dichtheid van luipaarden per vierkante kilometer en er leven ruim 433 vogelsoorten in de nationale parken. De natuur in Sri Lanka is bijzonder mooi: het tropische eiland ten zuiden van India wordt niet voor niets 'parel van de Indische Oceaan' genoemd. Het enige wat je hoeft te doen om dat te zien is vanuit de trein naar buiten kijken. Tijdens de treinrit stop je onder meer in het plaatsje Nuwara Eliya. Hier vind je veel theeplantages, maar ook het Horton Plains National Park. Ook hier is de kans groot om luipaarden te spotten.

Must do

Uiteraard is er nog veel meer te beleven in Sri Lanka. Voor natuurliefhebbers is een bezoek aan het Minneriya National Park een absolute must. Per jeep maak je een tocht van ongeveer drie uur door het park dat bekend staat om de wilde olifanten en vele watervogels. Met wat geluk sta je ook oog in oog met andere bewoners van het park, zoals apen, herten, wilde zwijnen en luipaarden. In het zuidoosten van Sri Lanka ligt Yala National Park, hier zie je luipaarden in het wild. Maak een jeepsafari in het prachtige park en spot naast luipaarden nog veel meer wilde dieren. Udawalawe Nationaal Park is een zeer groen natuurgebied met veel meertjes, graslanden, bossen en jungle. Een jeepsafari in dit park is vooral populair vanwege de grote populatie Ceylon-olifanten, maar er is nog veel meer te zien in Udawalawe: krokodillen, waterbuffels, neushoornvogels en meer.

Wat vindt de redactie?

“De hysterie van Bangkok is bijna hilarisch te noemen. Je kijkt je ogen uit. Zoveel geuren, kleuren, cultuur in één; met de vele prachtige tempels, levendige markten mét heerlijke streetfood, wolkenkrabbers en een wirwar aan culturen. Het allerleukste was toch wel onze ‘Tour le Bangkok’ in een tuktuk. Gevaar voor eigen leven, maar zo fantastisch. Dat mag je eigenlijk niet missen. Kijken, en keihard meeblèren op het liedje: ‘One night in Bangkok’ van Murray Head.

Rondreis Noord-Marokko deel II

“In alle drukte liggen de eeuwenoude riads als onzichtbare oases”

DOOR:

RAHANNA VAN STAPELE

In de vorige editie kon je lezen hoe Travelpro’s Rahanna een autorondreis door Noord-Marokko startte met een tocht langs de kust en door Tetouan en Chefchaouen. Na vijf uur door het uitgestrekte Marokkaanse binnenland bereikt de reis Koningsstad Fez.

Tussen honderden toeterende auto’s, scooters en passanten weten we - tegen betaling van onofficiële parkeermannen die een plekje vrijhouden en diefstal voorkomen - de auto kwijt te raken. Het opsporen van onze geboekte riad (Marokkaans klassiek herenhuis) zou op maximaal één kilometer afstand moeten liggen, maar blijkt allesbehalve makkelijk te vinden. We hebben geen internet en het adres of de straatnaam blijken onvindbaar op de gedownloade kaarten. Opnieuw vragen we hulp van onze parkeerman dan - deze is bereid ons erheen te brengen, een tactiek waar we de volgende dagen

nog vaak op terugvallen. De foto’s op Booking.com zien er prachtig uit, maar we voelen steeds meer twijfel naarmate we afdalen door steeds donkerdere, smallere en soms vieze steegjes. Is onze gids te vertrouwen, is dit de juiste buurt? Plots maken we een stop en we bereiken via een metalen poort een houten deur met bewegende beveiligingscamera erboven. Achter onze inmiddels gearriveerde huisbaas stappen we binnen in een soort klein paleis. Een metershoge woonkamer met alles erop, erin en eraan, glazen plafond en drie verdiepingen aan riant ingerichte slaapkamers,

Medina van Fez © Danm12, Shutterstock

afgetopt met dakterras met uitzicht over heel Fez. In alle drukte, soms armoedige bouwvalligheid en grauwe stegen, liggen deze eeuwenoude riads als onzichtbare oases in de medina.

Die avond banen we ons een weg door ‘onze’ wijk van de medina, onderweg herkenningspunten repeterend (drinkfontein, blauwe graffiti, timmerman, laaghangende baksteen), langs felverlichte miniwinkeltjes en een plein dat iets voor middernacht nog barst van de kletsende moeders en fietsende en voetballende kinderen. We kunnen nog net een pizza bestellen op een rijk gedecoreerd dakterras dat geheel gewijd lijkt aan toeristen, al is dat vooral een clubje Spaanse twintigers en een Duits stel, ver boven het geraas op straat beneden. Bovenstaande is eigenlijk tekenend voor onze gehele tijd in Fez in oktober: zo nu en dan komen we wel toeristen tegen, vooral bij de hotspots, maar je loopt ze zeker niet omver.

Terug in de tijd

De twee dagen die volgen, vullen we een aanzienlijk deel van de tijd met ronddwalen in de medina en onderling een schuldige aanwijzen als we voor de zoveelste keer verdwalen. Fez is, opgericht in AD789, de oudste stad van Marokko, en na hoofdstad

Casablanca de grootste. In de verschillende wijken van de stad, die bekend staat om de ambachtelijke industrieën als metaalbewerking, leerlooierij, keramiek en houtsnijwerk, wonen ruim één miljoen inwoners. De medina, Fez el Bali, gelegen aan de oostkant van de stad en bewaakt met een acht kilometer lange stadsmuur, is de toeristische hoofdbestemming. De medina is de oudste van de gehele Arabische wereld en het lijkt dan ook alsof je teruggeworpen wordt in de tijd. Met meer dan tienduizend straatjes die nergens precies in kaart zijn gebracht (ook Google Maps kan je hier niet helpen door onder meer de hoge muren) hoort het totaal verdwalen bij de ervaring. In de praktijk blijkt al snel dat je het beste een hotel- of horecamedewerker kan vragen je tegen (een van te voren afgesproken!) bedrag te gidsen, als je echt een bestemming hebt. De meest bekende scam in deze stad zijn de toevallige passanten die aanbieden je even te helpen, en je na een kwartier onder enige druk verzoeken te betalen. Kleine tip die we van een écht toevallige passant kregen: de vorm van de tegel met de straatnaam vertelt je of het een doodlopende weg is of niet. Een zeshoek betekent een doodlopende weg en de vierkante tegels zijn doorgaande straten.

Souks

Zeker in de sierlijke, bredere marktgedeelten van de medina, is het nog tot ‘s avonds laat heel levendig, en ook de veertiende-eeuwse Joodse wijk Mellah (Fez heeft een rijke Joodse geschiedenis) is zeker een wandeling waard. Fez staat bekend om haar oeroude leerlooierijen, waarvan Chouara Tannery de bekendste is. De looierijen zijn voor toeristen toegankelijk, maar

verspreiden wel een geur waar je tegen moet kunnen. De meeste toeristen trekken langs de honderden kraampjes van de souks en starten daarbij bij Bab Boujloud, de indrukwekkende toegangspoort naar de Medina. Het gebied waar de dagelijkse markt (onthoud dat er vrijdag - gebedsdag - weinig gaande en open is) plaatsvindt heet Talaa Kebira. Een tip na het rondslenteren is het café Clock, te midden van alle drukte en met een zeer leuk dakterras met heel vriendelijk, jong personeel. Struin je iets te ver op eigen hachje rond, dan eindig je soms in behoorlijke armoedige en bouwvallige ‘straatjes’ waar je verbaasd opkijkende Fezianen tegenkomt, en waar je je niet onmiddellijk onveilig voelt, maar waar het waarschijnlijk ook niet aan te raden is om er te lang alleen rond te hangen.

Al kan je er nog zo gedetailleerd over schrijven, de medina van Fez is echt iets dat je zelf moet ervaren. Hoe smal de straatjes ook zijn (soms net iets meer dan één meter), scooters zoeven voorbij, rechts en links spreken mensen je aan om een rondleiding te geven, en zo nu en dan word je gepasseerd door een of meerdere ezels, die braaf allerhande koopwaar vervoeren óf bepakt zijn met vuilniszakken. Omdat de straten te smal

Plein in Fez

Medina in Fez ©Olga Geller, Shutterstock

zijn voor een vuilniswagen, werkt er in Fez een heel team van afval-ezels. Dit zijn overigens niet de enige dieren die door de medina zwerven: op iedere straathoek liggen moederpoezen met kittens - zowel in gezonde als heel wat minder gezonde staat - en zo nu en dan scharrelt er een clubje kippen voorbij. Voordeel van de enorme poezenpopulatie is dan weer het ontbreken van ratten of ander ongedierte.

The Ruined Garden

Waar we initieel maar één of twee dagen in Fez hadden gepland, hebben we dit ter plekke nog met een dag verlengd om de stad nog net iets meer ‘over ons heen te kunnen laten komen’. Onze dagen

begonnen wanneer de tante van de huiseigenaar zichzelf en haar jonge zoontje om negen uur (lang na de gebedsoproepen van de talloze moskeeën tijdens zonsopkomst) binnenliet om een uitgebreid Marokkaans ontbijt voor ons te bereiden. Zo stond de tafel een half uur later vol met gekookte eitjes, vers gebakken brood, honing, olijfjes, kaas, verse harcha (panbrood) en msemen (Maghrebijnse pannenkoek) en uiteraard Marokkaanse muntthee. Op de laatste avond stappen we vol goede moed achter onze gids aan, die we de naam The Ruined Garden hadden doorgegeven - naar het restaurant dat in een social media-post wordt aangeraden. We blijven met telefoonzaklampjes door de pikdonkere steegjes wandelen, tot hij moest toegeven de

Door het binnenland

Medina in Fez © BZ Travel, Shutterstock.com

resterende route niet te weten. Er werd hulp gevraagd aan de eigenaar van een minisupermarktje, die het op zijn beurt weer vroeg aan zijn vijfjarige zoontje dat ons enkele straten verder bracht. Hier werden we overgedragen aan een zelfverzekerd tienermeisje die wel eens van The Ruined Garden had gehoord, en ons uiteindelijk op het goede adres bracht. Zo stapten we uit het niets een prachtige oase van lampjes, planten, tegels en heerlijk eten binnen, gerund door een jong gezelschap en gevuld met internationale gasten. Een aanrader, dus.

Zwerfaval

Na de derde dag nemen we dan echt afscheid van Fez, en zetten we koers in noordelijke richting, terug ‘omhoog’. Op zo’n uur rijden van de stad maken we nog een tussenstop om de oude Romeinse ruïnestad Volubilis te bezoeken, een hotspot voor geschiedenisliefhebbers. De reis door het binnenland was anders dan de compleet uitgestorven heenweg. Wat voor ons onverwachts was, was het sterke contrast met de goede voorzieningen in sommige stadswijken, en de armoede en vervallenheid van de dorpen die we nu doorkruisen, waarbij de hele soms regio bedekt lijkt met zwerfafval. Al probeert de Marokkaanse overheid sinds de jaren 2000 de levensstandaard in landelijke gebieden te verbeteren, zijn de inwoners er sterk afhankelijk van de landbouw en dus het weer, dat wisselvallig en kwetsbaar voor droogteperiodes is. Ook door de beperkte toegang tot moderne technieken hebben veel kleine boeren moeite uit de armoede te komen. Wat je ook kan verwachten, zowel op de heenals de terugweg, zijn politiecontroles. Bijna ieder half uur passeerden we onderweg wel een clubje agenten die snelheidsmetingen en willekeurige controles uitvoerden.

Asilah

Die middag, op de op een na laatste dag van onze reis, drinken we dan eindelijk ons eerste wijntje in Asilah (al werd er in de Carrefour-supermarkt in Fez wel alcohol verkocht). Een relaxt en kleurrijk kustplaatsje met Costa del Sol-achtige ambities. Er was aantoonbaar veel bouw en vernieuwing aan de gang om die Europese toerist die nét iets verder wil dan ook te kunnen vermaken. Hier wandel je wat over de boulevard langs de zee, én meng je je in de massa winkelende Marokkaanse bezoekers die hier voor een klein prijsje (merk)kleding willen scoren. Asilah staat bekend als een ‘kunstenaarsdorp’, met kleine lokale galerijtjes en winkels met extra mooie hebbedingen binnen de Portugese stadsmuren en een jaarlijks kunstfestival. Na een relaxte nacht in een B&B met schattig dakterras en nog een uurtje rijden, staan we opnieuw te wachten op de veerboot. De terugreis verloopt zonder problemen, met als enige minpunt dat we tegen onze verwachting in onze Dirhams niet kunnen wisselen aan boord van de ferry.

Belevenis

Bijzonder aan deze rondreis Marokko was het op eigen houtje kunnen verkennen van gebieden die eigenlijk maar weinig mensen bezoeken of goed kennen. Geen van de aangedane plaatsen of steden zou ik op zichzelf langer dan twee tot drie dagen bezoeken, maar juist een week van combinaties tussen druk en rust, en toeristisch en lokaal, maakt deze reis echt een belevenis. Het is echt anders dan een week door Frankrijk reizen, maar als je logisch blijft nadenken is het in principe veilig en overzichtelijk.

Asilah

Straatkatje in Fez

Verbeteringen noodzakelijk…

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Hoe zit het met het werkplezier van de reisprofessional? Op de enquête die we onlangs uitzette op Travelpro.nl kregen we een stormvloed aan reacties...

Welke facetten maken je werk leuk?

“Niks mooiers dan een prachtige reis samen te stellen.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar, baancijfer: 6

“Het blijft leuk om het beste voor je klant te vinden, waardoor de voorpret is begonnen.”

Coby Biemans, ZRA

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Ik werk in een heel druk kantoor, mede door mond-tot-mondreclame. Waardering van heel veel klanten. Veel vaste klanten en ik heb erg leuke collega’s.”

Reisbureaumedewerkster

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Al 23 jaar bij dezelfde werkgever, continue groei en uitdaging.”

Linda Rentema, KILROY

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Wij verkopen alleen Afrika. De mensen en natuur in Afrika zijn fantastisch. Ze geven mij enorme energie en creatieve inzichten. Elke ontmoeting in Afrika bewijst elke keer weer dat je niet veel nodig hebt om gelukkig te zijn. De eerste wereld kan een voorbeeld nemen aan Afrika als het gaat om ‘wat is nou echt belangrijk in het leven’."

Touroperator-medewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Het is elke keer weer leuk om een reis samen te stellen en dat de mensen weer terugkomen met leuke herinneringen.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“De waardering van de klanten, leuke gesprekken en de afwisseling maken het werk juist zo leuk. Ons werk is nooit saai, er speelt altijd wel iets in de wereld en mijn motto is dat er overal wel een

oplossing voor is.”

Ester Vijverberg (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Het ontzorgen en samenstellen van reizen is al 35 jaar mijn grootste hobby. Al die blije klanten waarvan er steeds meer het stenen reisbureau opzoeken is fantastisch.”

Annette Brouwer (TUI)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Ik reis de hele dag de hele wereld over, stel de leukste reizen samen voor een grote diversiteit aan klanten en dat wordt gewaardeerd!”

Erna Vermeer (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Het kunnen ontzorgen en inspireren van de klant en hen unieke ervaringen voor het leven te geven geeft mij enorm veel energie.”

Freek Sikkema (De Reis Expert)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Reizen is echt een verslaving, je raakt gewend aan heel veel prikkels, elke dag een andere omgeving.” Michel, touroperator-medewerker 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 5

Percentage man, vrouw, X dat heeft deelgenomen aan de enquête.

“Alles wat er gebeurt in de wereld is van invloed op het werk in de reisbranche. Dat maakt iedere dag weer verrassend en uitdagend.”

Thea van Spaandonck (Personal Touch Travel)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Ik houd van klanten en het is mijn passie om elke reis weer compleet passend te maken voor de klant. Graag werk ik samen in een team, mits de collega’s positief en oprecht zijn en de manager onbevooroordeeld oog en oor heeft voor iedereen.”

Karin Schipper-Dekker (D-reizen)

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 6

Neemt jouw werkplezier af en zo ja waardoor?

“Managers die niet luisteren naar de werkvloer, helaas komt dat voor in grote organisaties.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, geeft haar baan een 9

“Het gebrek aan een fatsoenlijk uurloon is een schande voor dit vak: en iedereen blijft maar roepen ‘je werkt niet voor je geld, maar omdat je het leuk vindt’. Er wordt genoeg verdiend in de reiswereld. Maar niemand durft in opstand te komen.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, geeft haar baan een 6

“Bij gebrek denk ik aan de minimale vergoedingen en het steeds meer afromen van verdiensten.”

Coby Biemans (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, geeft haar baan een 7

“Hard werken voor weinig geld. Bizar hoe de reisbranche achterloopt qua salaris en voorwaarden ten opzichte van andere branches. Met veel situaties waarin de reisbranche getroffen wordt, is het hard werken voor de medewerker die altijd maar flexibel moet zijn en de situatie moet accepteren zoals hij is. Persoonlijke groei in salaris is ook vaak onmogelijk. We krijgen niet eens jaarlijks een CAO-verhoging die bij andere branches doodnormaal zijn. En dan praat ik ook niet over de 3% die wij hebben gehad, maar heb ik het over serieuze verhogingen van de CAO. En andere secundaire voorwaarden. Aanwas van nieuwe mensen is ook minimaal, maar de branche maakt het ook niet aantrekkelijk om nieuwe mensen aan te trekken. En het motto geldt wel:

if you pay peanuts you get monkey’s!”

Touroperator-medewerkster

“Commissies staan erg onder druk, sommige touroperators willen gewoon van de reisbureaus en ZRA's af.”

Vrouw, ZRA

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“De reisbranche loopt qua technologie ver achter op andere branches. Iedereen is zich hiervan bewust, maar niemand lijkt hier prioriteit van te maken. Hierdoor blijft je verdienmodel marginaal en is het begrijpelijk dat salaris en arbeidsvoorwaarden ook heel beperkt blijft. Tegelijkertijd moet je heel hard werken en wordt er best veel van de medewerkers gevraagd, maar is het salaris en de groeimogelijkheden heel beperkt, teleurstellend te noemen. Het blijft een continue invloed hebben op de overweging om in een andere branche te gaan werken.”

Reisbureaumedewerker

5-10 jaar reisbranche, baancijfer: 7

‘Iets waar je niets aan kunt doen, maar wat wel veel werk oplevert, vaak zonder extra verdiensten. Maar de waardering die je van de klant krijgt voor het oplossen van problemen waar je zelf niets aan kunt doen is wel des te groter.”

Lilian MIltenburg-Ernens (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Salaris in de branche is erg laag! Verdere voorwaarden en minimale CAO verhogingen die niet eens in de buurt komen van de inflatie.”

Reisbureaumedewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Je wil je service en kwaliteit kunnen waarborgen, maar door de vele aanvragen is dit soms lastig omdat klanten voor mijn gevoel te lang moeten wachten. Maar dit vinden zij zelf geen probleem zolang je maar eerlijk en duidelijk communiceert met de klant.”

Ester Vijverberg (The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Kort: het product reizen is prachtig, de cliënten zijn over het algemeen geweldig. Maar de ene crisis is nog niet voorbij of de volgende dient zich alweer aan. Weer en natuurverschijnselen: prima, kan niemand iets aan doen. Politiek en oorlog: hou eens op allemaal!”

Rein Visser (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Ik vind het jammer dat er zoveel geautomatiseerd wordt dat je geen band meer opbouwt met collega's van touroperators, je kunt echt niets meer voor elkaar krijgen, alles is onderworpen aan regels en computersystemen.”

Erna Vermeer (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Klanten verwachten steeds meer van de medewerker. Komen vaak alleen maar binnen, als ze het zelf niet kunnen vinden Veel extra werkzaamheden voor een boeking.”

Reisbureaumedewerker

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Door enorme prijsstijgingen (tickets/land) verwachten de klanten ook een kwaliteitsstijging die in lijn loopt met de prijsstijging, waardoor we achteraf veel ‘gedoe’ krijgen, omdat de kwaliteit gelijk is, terwijl alleen de prijzen zijn gestegen (#inflatie).”

Touroperator-medewerker

15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Reizen zit in een verdomhoek, veel is negatief. Ik mis de dynamiek binnen de branche hoe we deze weer kunnen ombuigen.”

Freek Sikkema (De Reis Expert)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Als reisleider krijgt je direct met de gevolgen te maken van onder andere drukte, slechte organisatie, problemen met gasten, bezuinigingen, et cetera, et cetera. Daarnaast worden steeds meer groepsreizigers individualistischer ('ik reis in groep, maar op mijn voorwaarden'), men is meer en meer bezig met de telefoon, men verwacht steeds meer (vooral single reizigers) en de arbeidsvoorwaarden stroken niet met de prestaties die geleverd moeten worden.”

Michel, touroperator-medewerker 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 5

“Werkplezier neemt niet zozeer af, maar eerder genoemde punten moet je wel in de gaten houden om het werkplezier op peil te houden.”

Thea van Spaandonck (Personal Touch Travel)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Mijn salaris is al vijftien jaar niet omhoog gegaan. Mijn dochter van twintig jaar verdient meer dan ik.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Ik werk nu ruim een jaar bij deze touroperator. Daarvoor heb ik 25 jaar bij een reisbureau gewerkt, daar nam mijn werkplezier wel af. De coronatijd was het laatste zetje om een andere weg in te slaan.”

Ingrid Hakkens (Untamed Travelling)

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 10

“De werkdruk wordt hoog door externe factoren. Extreem veel vluchtwijzigingen en -annuleringen de laatste tijd. Zie het allemaal maar op te lossen, naast je ‘gewone’ werk. De houding van airlines tegenover retail is echt belachelijk. Ze staan je niet te woord in weekenden en avonden, ook al is het een annulering (morgen vertrek) en is er spoed bij, dan willen ze nog net je heenvlucht aanpassen maar voor de terugvlucht bel je maandag maar even terug. En dan de manier waarop.”

Vrouw, ZRA

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 5

Welke invloed heeft de coronapandemie op dit moment nog op jouw werkplezier?

“De kritiek van klanten heeft geen directe impact op mijn werkplezier, maar collega's gaan hier anders mee om. Klanten zijn directer en feller geworden, de adviserende rol van reisspecialisten is veranderd. Collega's zitten hiermee, zitten daardoor minder op hun plek en dat tast wel mijn werkplezier aan.”

Reisbureaumedewerker

5-10 jaar reisbranche, baancijfer: 7

Cijfer dat enquêtedeelnemers hun baan op dit moment geven

“Geen. Behalve dat we steeds meer moeten doen met minder personeel en minder inbreng hebben in de beslissingen die worden gemaakt bovenin.”

Stef, touroperator

15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Geen directe invloed, meer genieten van de dingen die nu wel kunnen. Besef dat er iets kan gebeuren en you only live once!”

Lilian MIltenburg-Ernens (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Die afschuwelijke coronapandemie, waar angst regeerde en onze overheid hele foute beslissingen heeft genomen zijn, heeft mij veel nieuwe inzichten gebracht. Als je voor € 8 per uur wc's hebt staan schoonmaken in een zwembad om je rekeningen te kunnen betalen (kantoor aan huis, geen financiële steun), waardeer je het enorm als je weer kan doen wat je het liefste doet: ‘Mensen blij maken met een reis op maat’.”

Touroperator-medewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Juist door corona vind ik dat klanten flexibeler geworden zijn, zolang je het allemaal maar oplost voor de klant.”

Ester Vijverberg (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Dat we steeds meer gewaardeerd worden als stenen reisbureau door klanten te helpen, zeker in de coronatijd met omboeken omdat een bestemming opeens rood werd et cetera.”

Annette Brouwer (TUI)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Ik werkte tijdens corona nog niet in de reisbranche, maar wat ik hoor van collega's is dat ze hard hebben moeten werken om het bedrijf te laten herstellen van corona. Er waren collega's weggegaan tijdens de coronapandemie en dat is nu moeilijk te compenseren. Het is moeilijk geschikte collega's te vinden. Hierdoor blijft de werkdruk al twee jaar ontzettend hoog en dat tegen een relatief laag salaris.”

Touroperator-medewerkster

0-5 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Blij dat we de coronapandemie achter ons hebben gelaten. Die heeft er echt wel ingehakt. Gelukkig is de reiswereld een sector die dan meteen weer doorgaat en doorpakt. In antwoord op de vraag: het werkplezier is verhoogd sinds de pandemie.”

Rein Visser (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Oud-collega’s weg in coronatijd, veel ervaring verloren gegaan. Nu erg druk en geen ervaren collega’s.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Dat ik er een baan bij heb als mantelzorger, omdat mijn vrouw long-covid heeft overgehouden aan het doormaken van de ziekte. De economie is er weer bovenop en naar het schijnt is dat veel belangrijker dan het oplossen van de fysieke naweeën. Hoeveel meer mensen in de reisbranche hebben long-covid of daarmee te maken middels mantelzorg? Dat vraagt om onderzoek!”

Walter Colijn (ZRA) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

Welke invloed heeft de maatschappelijke discussie over reizen op jouw werkplezier?

“Geen, zolang ik me er goed bij voel, vind ik het prima.” Wilko Moeken (ZRA) 0-5 jaar reisbranche, geeft zijn baan een 9

“Geen. Iedereen reist, ook degene die heel hard roepen en demonstreren.” Reisbureaumedewerkster Langer dan 30 jaar reisbranche, geeft haar baan een 6

“Op zich niet op mijn werkplezier, maar maak me je er wel zorgen om.”

Vrouw, ZRA 25-30 jaar reisbranche, geeft haar baan een 8

“Hogere werkdruk en het gevoel dat de reiswereld het pispaaltje is, op basis van vliegschaamte, stikstof, prijsopbouw en gepubliceerde prijzen en boekbaar zijn voor de klant, wat niet lukt door fluid pricing van de airlines.”

Touroperator-medewerker

25-30 jaar reisbranche, geeft zijn baan een 7

“Geen, laat de discussie aan politiek. Mensen willen reizen en wil je niet, dan doe je het niet. Lees niet te veel. Je hoort het en ik vergeet het maar en ga door met de leuke dingen van de dag. Wel balen dat het bijvoorbeeld zo lastig is en duur om treinreizen te kunnen boeken voor je klanten.”

Lilian Miltenburg-Ernens (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Het eindeloze gezeur over milieu maakt me boos, want natuurlijk moeten we bijdragen met het milieu en schonere luchtkwaliteit, maar in Nederland denkt men vaak dat alles direct moet, terwijl wij als super klein landje op deze wereldbol niet direct het verschil gaan maken tegenover alle grote landen die er veel minder mee bezig zijn als wij. Wij moeten altijd roomser zijn dan de paus.”

Vrouw, ZRA

10-15 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Reizen is wat betekenis geeft aan je bestaan. Neem je dit weg, dan creëer je een ongelukkige samenleving.”

Ernst-Otto Smit Green (Wood Travel)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Geen, je kunt in- en om huis al veel doen om je eigen foodprint te beperken. Pak de trein voor

een stedentrip, hetgeen normaal twee tot drie uur vliegen zou zijn en verblijf niet in grote all inclusive hotels, maar gun de lokale bewoners ook een inkomen met hun restaurants, barretjes en winkeltjes en excursies.”

Erna Vermeer (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Vervelend, maar ik laat het voor wat het is zolang er geboekt blijft worden.”

Vrouw, werkzaam in hotellerie

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 10

“Geen: ik werk veel met zakenklanten. Daar merk je meer treinreizen (ook in verband met duurzaamheid). Dit moedig ik alleen maar aan!”

Vrouw, ZRA

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“(Verre) reizen en milieu staan op gespannen voet. Elke kritiek op reizen in het algemeen is kritiek op de branche. Je zit nu in een situatie dat je nooit iets goeds kunt doen, al doe je nog zo je best om het met de middelen die je hebt, zo goed/duurzaam mogelijk te doen.”

Touroperatormedewerker 15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Het geduld wordt wel op de proef gesteld. Al is de perceptie van de klant niet het linkse 'woke' geluid dat je veel hoort.”

Freek Sikkema (De Reis Expert)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Hoop geneuzel met die klimaatridders en -prinsessen, vastgeplakt aan zoab. Voor de bühne doen we als reisbranche alsof we de beste leerling van de klas zijn, maar de ANVR gaat gewoon naar het Midden-Oosten voor het congres en de topmanagersreis zal ook wel weer een exquise bestemming voor uitgezocht worden.”

Walter Colijn, ZRA 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Vrijwel geen, sinds ik niet meer bij het reisbureau werk lijkt het of mensen die mij kennen niet meer in de gaten hebben dat ik in de reiswereld werkzaam ben.”

Ingrid Hakkens (Untamed Travelling) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 10

“Wel tijdens/na corona ontstaan: eigen mindset is veranderd, meer zorgen voor de toekomst (met betrekking tot klimaat, maatschappelijke discussie, vliegtarieven). Bezorgd zijn dat reizen weer voor de rijken wordt, de gemiddelde persoon kan het straks niet meer veroorloven (wij werken enkel buiten Europa).”

Touroperator-medewerkster 10-15 jaar reisbranche, baancijfer: 9

Aantal jaar ervaring in de reisbranche van deelnemers aan de enquête.

Welke invloed heeft het klantgedrag op jouw werkplezier?

“Het maakt het uitdagender, omdat klant nowadays alles denken te weten.”

Reisbureaumedewerkster

0-5 jaar reisbranche

“Klanten hebben vaak al van alles op internet gezien en dan is het jammer wanneer je niet aan hun vraag kunt voldoen, omdat jou organisatie die reis niet aanbiedt.”

Monique van Leeuwen (D-reizen)

15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Enorme invloed. Het feit dat de klant zoekt voor compensaties en het onderste uit de kan wil halen, terwijl ze er geen recht op hebben. Ze zijn niet meer tevreden te krijgen met oplossingen.”

Touroperator-medewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Het is jammer dat veel klanten kiezen voor online boeken.”

Wilko Moeken (ZRA)

0-5 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Dat maakt zeker uit. In mijn huidige werk juist veel waardering, omdat we de klant nog op één kunnen zetten. Zo fijn.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Klanten zijn brutaal. De klant denkt dat hij altijd koning is, maar hij heeft niet altijd gelijk.”

Touroperator-medewerker

0-5 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Hekel aan neuzelende klanten die bij jou komen ‘halen’, maar uiteindelijk zelf boeken.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“Mensen zijn kritisch, kieskeurig en hebben hoge verwachtingen. Ondanks de huidige omstandigheden van personeelstekorten, economische strubbelingen et cetera. Waar mensen zich in het dagelijkse leven bewust van zijn, is dat begrip niet aanwezig op de vakantiebestemming waardoor ze verwachten dat alle service optimaal aanwezig is, maar soms niet realiseerbaar vanwege de omstandigheden in het land. Het begrip is soms ver te zoeken en levert klachten op over futiliteiten, waardoor ik soms wel eens denk: waarvoor werken we allemaal zo hard.”

Touroperator-medewerkster

10-15 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Enorm. De lokale balans is totaal verstoord, omdat de huidige klant, zeker na de pandemie, meer op zoek is naar authentieke accommodaties, wat de toename van vakantiehuizen stimuleert. Wat als gevolg heeft dat er een toenemende woningnood is ontstaan en de nog beschikbare huizen inmiddels onbetaalbaar zijn voor de mensen die hier wonen en werken. De klant heeft echter de instelling dat niks hun vakantie mag verstoren. Afgezien daarvan wil dit soort klant vaak een huurauto. Waardoor er dagelijks steeds meer files staan. De klant van tegenwoordig wil individuele reizen maken, maar beseft niet dat dit een enorme impact heeft voor de lokale bevolking.”

Travel consultant, Tenerife Insider Tips 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Heeft zeker invloed. Deze is positief na corona, klanten nemen meer aan van mij als professional.”

Freek Sikkema (De Reis Expert) Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

Hoe verwacht je dat het werken in de reissector zich zal ontwikkelen?

“Het stenen reisbureau zal altijd blijven bestaan. Hoor van zoveel (ook jonge) klanten: ‘Wat heerlijk dat jullie zoveel kennis in huis hebben en alles zo goed uitzoeken’, et cetera.”

Annette Brouwer (TUI)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Meer ZRA en boekingen via het internet, minder stenen reisbureaus. Verder denk ik dat de ingeslagen weg van verduurzaming door zal gaan. Dit gaat geld kosten, maar iedereen is er wel van overtuigd dat een retourtje Barcelona voor € 20 passé is.”

Rein Visser (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Als er niet snel iets wordt gedaan aan de primaire en secundaire voorwaarden ben ik bang dat het personeelstekort in de reisbranche steeds groter gaat worden. De branche loopt echt achter en is slecht betaald voor de werkzaamheden. Ook reisleiders worden dermate slecht betaald voor het harder werken wat zij op reis moeten doen (en meer dan acht uur per dag). Aanwas van nieuwe studenten is minimaal. Opleidingen krijgen de klassen niet vol. Waar voorheen iedereen in de reisbranche wilde werken, is dat na corona echt drastisch veranderd. Mede doordat mensen hebben ervaren dat het salaris in andere branches vele malen hoger ligt (door corona ervaren) wat de reisbranche niet goed heeft gedaan.”

Touroperator-medewerkster 10-15 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Ik denk dat AI een groot deel gaat overnemen en dat vrijwel al onze banen verdwijnen.”

X, Riksja Travel 15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Er komt een steeds groter verschil tussen mensen die veel te besteden hebben en mensen die amper rond kunnen komen. Dat heeft impact op het reizen. Er zal ook steeds meer geautomatiseerd worden waardoor men nog makkelijker online de weg weet te vinden. Maar voor de juiste vakantie is een goed advies super belangrijk en blijft er genoeg werk als ZRA.”

Erna Vermeer (ZRA, The Travel Club)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Ik verwacht, en hoop, dat er maatregelen worden genomen om het aantal vakantiewoningen te beperken, zodat klanten in de toekomst toch weer genoodzaakt zijn in hotels te overnachten.”

Vrouw, Tenerife Insider Tips 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Op online vlak zal AI een grote invloed krijgen. Hier moet je als professional zeker gebruik van maken. Het persoonlijke contact wordt steeds belangrijker en meer waardevol.”

Freek Sikkema (De Reis Expert)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Veel mensen komen terug op het reisbureau. We moeten wel veel meer ervaring hebben op het reisbureau en de klanten ervaring kunnen bieden, anders lopen klanten weg naar internet.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Lastig te zeggen. We zouden het geven van kortingen moeten afbouwen. Een klant betaalt heus voor een reis wat ie waard is. Dat is met een auto, een brood en een huis ook zo. Kortingen zijn in mijn ogen vaak nep, de inspanningen van de ACM ten spijt. En als er wel echte kortingen zijn, stop daar nogmaals mee. Ga bouwen aan een aantrekkelijk salarishuis voor de nodige handjes in onze sector.” Walter Colijn (ZRA) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Men zal echt wel blijven reizen, voor velen een 'must'. Groepsreizen gaan veranderen, daar zal vaker een sociaal aspect bij komen (bijv. singlereizen), maar meer mensen gaan hun eigen gang dankzij apps en dergelijke. De zuinige Nederlandse toeristen zullen het onderspit gaan delven tegen kapitaalkrachtige toeristen uit bijvoorbeeld China, Arabische landen, India, et cetera. En steeds meer Nederlanders zullen niet meer op vakantie kunnen gaan in verband met de hoge prijzen.”

Michel, touroperator 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 5

Percentage dat studenten of geïnteresseerden het zou aanraden in de reissector te gaan werken.

“Never a dull moment. Ja, er is ontzettend veel veranderd in al die jaren, maar het hele leven is veranderd. De vele regeltjes gelden niet alleen voor de reissector. Naar elkaar blijven luisteren, ideeën delen, ontwikkelingen in de gaten houden en blijven sparren. Reizen is van alle tijden.”

Thea van Spaandonck (Personal Touch Travel)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Binnen D-reizen, dat we feitelijk meer als tech bedrijf dan als reisbedrijf moeten zien, zal het steeds meer gaan om efficiency. Dat is niet erg, mits er ruimte blijft voor een persoonlijke maat.”

Karín Schipper-Dekker (D-reizen)

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“In rap tempo verwacht ik nog een verdere digitalisering, waarbij de klant in steeds mindere mate onze hulp als adviserende partij nodig heeft. Ik verwacht dat vergelijkbare systemen, zoals bijvoorbeeld een ChatGPT dat in staat is in mum van tijd de prijzen te vergelijken en met één druk op de knop hele reisschema’s uitspuugt, een steeds grotere rol gaat spelen waarbij het werk van een fysieke adviseur in mindere mate nodig zal zijn. Helaas heb ik geen rooskleurige verwachting over mijn toekomstige rol als fysieke reisadviseur.”

Vrouw, ZRA

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Ik denk dat er steeds meer online geboekt gaat worden en waar mensen iets fout hebben gedaan komen ze bij ons om het weer recht te breien. Op den duur geef ik het reisbureau weinig toekomst en dat niet alleen vanwege internet, maar zeker ook de lage salarissen.”

Reisbureaumedewerkster

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 7

“Reizen zullen langzaamaan steeds dichter bij huis gaan plaatsvinden. Verre reizen gaan langer duren. Er moet meer rekening gehouden worden met elektrische auto's. Klanten blijven kritischer worden.”

Touroperator-medewerker

0-5 jaar reisbranche, baancijfer: 9

Zou je het studenten of geïnteresseerden aanraden om in de reissector aan de slag te gaan?

“Ja. Realiseer je wel dat de salarissen laag zijn en je keihard moet werken. Voordeel is dat je een dynamische baan hebt en de mogelijkheid hebt wat van de wereld te zien.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Ja. Het blijft een leuk vak ondanks vele minpunten. Maar alleenstaande starters zullen hier geen vetpot halen en uiteindelijk zwichten voor een beter staalde baan.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“Het is een leuke branche om in te werken. Zou ik jonger zijn en geen gezin hebben, dan is het voordeel dat je locatie onafhankelijk kunt werken, dus nog meer zou kunnen reizen, zeker een pluspunt.”

Lilian Miltenburg-Ernens (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“We komen mensen te kort met kennis en ook onze branche is aan het vergrijzen. Het blijft het leukste werk wat er is voor mij.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Het is nooit saai en je kan je zeker ook persoonlijk ontwikkelen. Het is ook heel divers en afwisselend.”

Ester Vijverberg (ZRA, The Travel Club) Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Salaris is veel te laag voor de werkzaamheden en verantwoordelijkheden. Reizen zijn te duur, zelfs met korting, veel te weinig studiereizen, geen goede AD-tarieven meer door idioot hoge taxen. Het salaris was altijd relatief laag, maar door voordelig te kunnen reizen werd dit gecompenseerd, dit is niet meer aan de orde.”

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“De lonen zijn veel te laag en lopen nauwelijks op naarmate je langer in de reisbranche werkt. Alleen met heel veel ervaring en een gedegen klantenkring kan je een goede boterham verdienen.”

Erna Vermeer (ZRA, The Travel Club) Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Nee gezien de inkomsten: als zzp'er bepaal ik uiteraard zelf de marge, maar in loondienst zijn de salarissen niet geweldig.”

Vrouw, ZRA

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 9

“Het blijf een enorm leuk vak. En mensen willen nou eenmaal graag reizen. Het zou geweldig zijn als er bij opleidingen aandacht wordt besteed om meer duurzame reizen te stimuleren. Op die manier kan de nieuwe generatie vakmensen een steentje bijdragen weer een beetje balans te brengen in het geheel.”

Vrouw, Tenerife Insider Tips 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Je leert ontzettend veel over de samenleving, menselijk gedrag, de harde business. Maar om er het levensonderhoud van te maken???”

Michel, touroperator-medewerker

25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 5

“Het was en is nog steeds een fantastische branche. Je moet stevig in je schoenen staan en snel kunnen schakelen, maar er is en blijft veel uitdaging.”

Thea van Spaandonck (Personal Touch Travel)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Er gaan collega's met pensioen, maar er komt geen nieuwe aanwas of ze gaan weer snel weg omdat ze elders meer verdienen.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Het blijft de mooiste sector die er is, ik vind wel dat de salarisschaal geen aantrekkelijke factor is voor studenten of jonge mensen.”

Ingrid Hakkens (Untamed Travelling) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 10

“Het is een mooie sector, maar voordat je ZRA wordt zou ik wel heel goed nadenken over wat je wil bereiken en wat je hiervoor over hebt.”

J. Jegers (ZRA)

5-10 jaar reisbranche, baancijfer: 7

Verwacht je de komende vijf jaar werkzaam te blijven in de reissector?

“Ja. Ik vind het werk nog steeds erg leuk en zou niet weten uit welk werk ik net zoveel voldoening zou halen.”

Monique van Leeuwen (D-reizen) 15-20 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Ik heb na de coronapandemie de reisbranche vaarwel gezegd en dat bevalt me erg goed. De digitalisering en corona hebben ervoor gezorgd dat ik er geen energie meer van kreeg. Klanten kunnen inmiddels alles op internet op zoeken qua acco, vlucht et cetera, maar vervolgens wel bij touroperator boeken in verband met risico’s mocht er bijvoorbeeld vertraging zijn. Daarnaast hebben veel klanten noten op de zang qua preferenties en voorkeuren en willen er niet voor betalen, waardoor de touropereator er net of nauwelijks iets aan verdiend.”

Ex-medewerker touroperator 10-15 jaar reisbranche

“Als je eenmaal in het toerisme werkt, is het erg moeilijk een carrièreswitch te maken, want je vele skills worden vaak onderschat. Daarnaast zoekt men in Nederland vaak een specialist, geen breed ontwikkeld persoon zoals iemand uit de reissector.”

Touroperator-medewerker 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 5

“Met de manier waarop ik werk en mijn klanten mij weten te vinden, haal ik mijn pensioen wel. Tenzij mijn mantelzorg meer tijd gaat vragen, omdat het vinden van een medicijn te traag gaat en mijn vrouw haar gezondheid achteruit gaat. Dan zal ik daar toch mijn tijd in gaan steken.”

Walter Colijn (ZRA) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Mijn overstap van het fysiek aanwezig zijn in het hotel naar online travel consultant is me in positieve zin bevallen. Ik kan meer mijn ding doen en op mijn manier ook wat bijdrage aan een duurzaam toerisme, omdat ik zelf beslis wat ik op mijn website zet.”

Vrouw (Tenerife Insider Tips) 25-30 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Ik kan er eenvoudigweg geen afscheid van nemen. Ik heb er een baan naast, zoals zovelen. Daar kan ik ook fulltime aan de slag, maar ik vind de afwisseling veel te leuk.”

Rein Visser (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Vanwege het salaris is het voor mij financieel niet meer interessant. Zeker niet wanneer je dat afweegt tegen de stress die ik op de werkvloer ervaar.”

Touroperator-medewerkster

0-5 jaar reisbranche, baancijfer: 3

“Indien het salaris niet gaat stijgen is het financieel niet meer haalbaar om als kostwinner in de branche te blijven werken.”

“Ben op zoek naar iets anders waar waardering wordt geuit in geld. De prijzen stijgen, ook van reizen maar voor baliepersoneel zit er weinig in.”

Reisbureaumedewerkster

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“Ik weet het nog niet zeker. Ik heb een mooi aanbod liggen van een mooi bedrijf (waar ik tijdens de coronapandemie ook heb gewerkt). Maar nog steeds zie ik de leuke dingen van mijn werk, en de vrijheid die ik heb als ZRA. Als is dat steeds minder...” 20-25 jaar reisbranche

“Ik kan niets anders. Het zit in m’n bloed en zou niets anders willen. Herinneringen ophalen is fantastisch, maar nieuwe herinneringen maken blijft toch ook prachtig?!”

Thea van Spaandonck (Personal Touch Travel) Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

Touroperator-medewerkster

20-25 jaar reisbranche, baancijfer: 6

“Ik zal er wel iets anders naast gaan doen om mijzelf te blijven ontwikkelen en ik toegankelijkheid een belangrijk punt vind, maar ik ga de reiswereld zeker niet uit.”

Lilian MIltenburg-Ernens (ZRA)

Langer dan 30 jaar reisbranche, baancijfer: 8

“Die continue twijfel of ik het waard vind om in de reisbranche actief te blijven valt nu telkens naar het aanblijven in de branche. Ik verwacht dat ik binnen aanzienlijke tijd de andere keuze maak, als we als branche niets hieraan doen.”

Reisbureaumedewerker 5-10 jaar reisbranche, baancijfer: 7

Percentage dat verwacht de komende vijf jaar wel of niet in de sector te werken.

Artikel lezen? Scan dan de QR-code.

“WIJ DENKEN EN HANDELEN IN SERVICEKWALITEIT”

Parkeren bij Schiphol, voor de ingang van de vertrekhal. En bij aankomst op dezelfde plek je auto weer ophalen. Valet parking, niet onbekend, maar het stigma ‘per definitie duur’ is onterecht. We praten hierover met Kökan (‘Ko’) Dulda (Directeur), Tom Smitka (Manager Operations) en Willem Huijmans (Logistiek Manager) van iParking Schiphol Valet Service.

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

Valet service, waarbij je auto bij vertrek vanaf de luchthaven voor je wordt geparkeerd en weer klaarstaat bij de uitgang wanneer je aankomt op Schiphol. Is deze manier van snel en gemakkelijk parkeren duur? Ko, Tom en Willem adviseren om je niet blind te staren op de prijs. We spreken over de actualiteit luchthavenparkeren als aanvullende service en overige services die iParking Schiphol te bieden heeft.

Kwaliteit boven verdiensten Veel bekende reisorganisaties werken inmiddels samen met iParking Schiphol, dat al ruim twaalf jaar gespecialiseerd is in de verzorging van valet parkeerdiensten op luchthaven Schiphol. Ko: “Wij zijn van de dedicated partnerships. We werken samen met tevreden en trouwe partners, bijvoorbeeld Net Travel Group, The Travel Company, Personal Touch Travel. En ook Travel Management Companies, zoals Uniglobe, BCD Travel en Munckhof Business Travel. Oftewel, partijen die willen kunnen vertrouwen op een betrouwbare en betrokken partner. En ook kunnen

rekenen op een uitstekende extra service voor hun klanten, zoals een VIP-carwash, APK Check, auto aftanken of volledig opladen. Of iParking Schiphol voor iedere reisorganisatie een goede partner is? Bij het aangaan van een samenwerking zijn we selectief en dat doen we om de kwaliteit te kunnen blijven garanderen. Ons doel is niet om zo groot mogelijk te worden, maar om te allen tijde onze goede service te kunnen blijven garanderen.”

‘Ancillary Income’

Wat is nou precies de toegevoegde waarde van jullie service? Ko: “Wij ontzorgen de reizigers op het gebied van parkeren, wat een stimulans is voor een verhoging van hun reisbeleving. Dit biedt echter ook tijdsbesparing en gemak. Voor reisbureaus, touroperators en ZRA’s is de toegevoegde waarde dat zij met het aanbieden van onze parkeerservice heel gemakkelijk extra inkomsten kunnen genereren. De gemiddelde boekingswaarde in de vakantieperiode ligt rond de € 140 per auto. Afhankelijk van de afgesproken

Kökan Dulda en Willem Huijmans

commissie verdient men al snel tussen de € 18 en € 22 per boeking. Een boeking is heel gemakkelijk en in één minuut gemaakt via onze portal, dus tel uit je winst!”

Onderscheid

Zijn alle valet parking bedrijven één pot nat? Willem: “Wij onderscheiden ons van andere parking-bedrijven met continue focus op klantbeleving, want wij realiseren ons heel goed dat wij aan het begin en eind van de hele reiscyclus staan en direct invloed hebben op de reisbeleving. Als voorbeeld: wanneer je naar ZuidAfrika reist en om 4.00 uur ‘s nachts op de luchthaven moet zijn, dan wil je zonder al te veel gedoe je auto parkeren. Wij zorgen ervoor dat we op het afgesproken tijdstip aanwezig zijn bij de vertrekhal, zorgen voor een klantvriendelijk ontvangst en helpen de klant verder op weg zodat de reis op Schiphol ontspannen begint. Maar ook wanneer je om 3 uur ‘s nachts, in de stromende regen, terugkomt met een vlucht die vier uur is vertraagd, ben je gewoon blij dat je direct in je eigen auto kan stappen en naar huis kan rijden.”

‘‘

Ik denk dat iedereen hier blij van wordt, de reizigers én de reisorganisaties

Servicegerichte en ervaren chauffeurs

De kwaliteit die iParking Schiphol haar klanten biedt, zoekt het zelf ook in haar medewerkers. Tom: “In tegenstelling tot vele andere aanbieders werkt iParking Schiphol met een vast team aan servicegerichte en ervaren chauffeurs. Onze medewerkers hebben een goede look en feel en spreken netjes Nederlands met de juiste tone of voice. We realiseren ons goed dat het heel belangrijk is hoe je overkomt op de reiziger. Daarbij kunnen onze klanten er volledig op vertrouwen dat er met respect met hun auto wordt omgegaan en dat deze netjes wordt geparkeerd. Wel zo prettig en geruststellend wanneer je op vakantie gaat.”

Mobiliteit vergroten

Wat kun je vertellen over luchthaven-parkeren? Ko: “Luchthaven-parkeren kun je onderverdelen in On Airport- en Off Airport-parking, dat je weer kunt onderverdelen in shuttle-parkeren en valet-parkeren. Beide vormen van luchthavenparkeren zijn wereldwijd breed geaccepteerd door consumenten, bedrijven en reisorganisaties. Parkeren

vormt niet alleen een essentieel onderdeel van mobiliteit, maar ook in de totale reisketen van de frequent flyer en de vakantieganger. In grote lijnen kun je de parkeeraanbieders op Schiphol in drie segmenten onderverdelen: premium-, mainstream- en prijsvechterssegment. Het mainstreamsegment zijn de grootgrutters die zich focussen op kwantiteit in plaats van kwaliteit. Zij hebben een gemiddeld tot laag serviceniveau. Het prijsvechterssegment focust zich op de laagste prijs en heeft daardoor een minimale servicekwaliteit. Bij ons ligt de focus op cliënten die tijdigheid, betrouwbaarheid en servicekwaliteit belangrijk vinden. Wij denken en handelen niet in termen van ‘massa is kassa’, maar ons doel is om een zo goed mogelijke service te verlenen.”

Parkeerlocaties

Tom, die zich bezighoudt met onder andere de operationele zaken binnen iParking Schiphol, vertelt dat er bij hen gebruik wordt gemaakt van uitsluitend goede parkeerlocaties. “Je hoort natuurlijk weleens verhalen over parkeerterreinen in het donker die niet prettig voelen. Of dat je tientallen minuten moet wachten in de kou, kilometers moet lopen of in een oud en stoffig busje moet stappen om richting de luchthaven te gaan. Dat soort dingen wil je toch niet hebben als je op reis gaat? Wij bieden daarentegen een comfortabel, gemakkelijk en betrouwbaar alternatief. Wij hebben nette parkeerlocaties, verplaatsen zelf de auto en bieden tevens de mogelijkheid om voor een overdekte parkeerplaats te kiezen. We werken onder andere samen met Hyatt Place Hotel in Hoofddorp, dat gelegen is op een steenworp afstand van Schiphol. Wanneer een klant onverhoopt eerder terugkomt, kunnen we heel snel schakelen en de auto binnen 15 minuten naar Schiphol brengen.” Ko: “We bieden onze service momenteel nog alleen aan op Schiphol, bij voldoende vraag vanuit onze partners is uitbreiding naar Eindhoven en Rotterdam niet uitgesloten.”

Verdere uitbreiding

“Waar komen de trouwe klanten van iParking vandaan? Natuurlijk via goede referenties en via de online reviews die heel positief zijn. Maar zeer zeker ook via de dedicated partnerships”, aldus Ko. “Dat zijn de reisorganisaties, onze partners. Wij hebben absoluut nog ruimte voor een verdere uitbreiding van het aantal samenwerkingsverbanden. Wij zien niets liever dan dat onze goede service zich breder over de markt kan verspreiden. Ik denk dat iedereen hier blij van wordt, de reizigers én de reisorganisaties.”

iParking Schiphol Valet Parking is gevestigd in Hoofddorp. Meer informatie? Ga naar iparkingschiphol.eu.

DEAR PASSENGERS, THIS IS YOUR AIRLINE SPECIAL

Nieuwe bestemmingen, een veranderend bagagebeleid, samenwerkingen, extra aanbod naast vliegtickets en partijen die zich zorgen maken om de Europese luchtvaartindustrie.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

ZOMERDIENSTREGELING KLM

KLM vliegt deze zomer naar 155 bestemmingen, 92 in Europa en 63 intercontinentaal. KLM groeit ongeveer 7% in stoelen in vergelijking met de zomerdienstregeling van 2023 en komt daarbij nagenoeg op pre-coronaniveau uit. De zomerdienstregeling gaat op 31 maart 2024 in en loopt tot en met 26 oktober 2024.

Het intercontinentale netwerk van KLM kent een aantal frequentieverhogingen. Zo vliegt KLM vaker naar Jakarta in combinatie met Kuala Lumpur en naar Denpasar in combinatie met Singapore. De directe vluchten naar Osaka zijn hervat, en naar Tokio Narita vertrekt weer een dagelijkse vlucht. Ook naar Taipei, Hong Kong, Montreal, Toronto en Los Angeles zet KLM extra frequenties in. De capaciteit naar Noord-Amerika zit momenteel boven het niveau van 2019. De wijzigingen in het aantal frequenties zijn onderdeel van het doorlopende proces waarin het netwerk wordt aangepast aan de marktomstandigheden en de beschikbare vliegtuigen en menskracht.

Vanaf maandag 1 april voert KLM weer een dagelijkse vlucht uit naar Tel Aviv. De vlucht wordt in elk geval tot en met 19 mei uitgevoerd met een tussenstop op Larnaca. KLM houdt de veiligheidssituatie in Israël nauwlettend in de gaten.

In Europa gaat KLM deze zomerdienstregeling naar een aantal bestemmingen vaker vliegen. In Scandinavië komt er een dagelijkse vlucht naar Billund (Denemarken) en een naar Stavanger (Noorwegen) bij. In Groot-Brittannië vliegen we vaker naar Edinburgh, Newcastle, Glasgow en Southampton. Net zoals afgelopen winter blijft KLM in de zomer ook naar Marseille vliegen en komt er een dagelijkse vlucht naar Nice bij. In Polen worden frequenties toegevoegd naar Krakow, Gdansk en Wroclaw. Ook naar het Tsjechische Praag gaat KLM vaker vliegen in de komende zomerdienstregeling. In Italië voegt KLM frequenties toe naar Bologna, Florence en Genua.

NIEUW BIJ TRANSAVIA

Transavia voegt Tbilisi toe aan de lijst met mooie bestemmingen voor dit zomerseizoen. Per 20 april wordt vanaf Schiphol twee keer per week naar de hoofdstad van Georgië gevlogen. De vluchten staan gepland op woensdag en zaterdag. Tbilisi biedt fantastische mogelijkheden voor zowel een stedentrip als voor het ontdekken van de omgeving. In de eeuwenoude stad gaan geschiedenis en hedendaagse cultuur hand in hand. Ontdek het oude stadshart van Tbilisi met zijn smalle straatjes, kleurrijke huizen en charmante pleinen. Geniet van mooie uitzichten vanaf het Narikala-fort of the Chronicles of Georgia. De stad ligt aan de voet van het

majestueuze Kaukasusgebergte, waarmee het een goede uitvalsbasis is voor wandelaars en natuurliefhebbers. Verder kent Georgië in de Kakheti-regio uitgestrekte wijngaarden, perfect voor een overheerlijke wijnproeverij.

Tbilisi is niet de enige bestemming die we toevoegen aan het netwerk deze zomer. Eerder maakten we al bekend dat het Albanese Tirana wordt toegevoegd aan de lijst van bestemmingen vanaf Schiphol. Deze route wordt al vanaf 2 maart gevlogen in plaats van de eerder gemelde datum van 3 april. Verder wordt er vanaf Eindhoven per 29 februari naar Oslo in Noorwegen gevlogen. Zowel Oslo als Tirana waren eerder al bestemmingen van Transavia.

TUI

TUI kondigt aan dat het vanaf de winter 2024-2025 een combinatievlucht van Zanzibar en Kenia gaat vliegen met een eigen Boeing 787 Dreamliner. Er zal tweemaal per week worden gevlogen. De vluchten worden op maandag en donderdag uitgevoerd volgens het schema AmsterdamZanzibar - Mombasa - Amsterdam. De Dreamliner biedt Economy, Comfort en Deluxe mogelijkheden aan boord. Het aanbod bestaat uit pakketreizen voor strandvakanties, diverse safari tours, rondreizen en losse tickets.

Zanzibar is volgens TUI de afgelopen jaren uitgegroeid tot een favoriete bestemming onder reizigers en heeft een enorme groei doorgemaakt. Het eiland biedt niet alleen adembenemende stranden, maar ook de historie en cultuur van Stone Town en een gastvrije bevolking. Het kleine tijdverschil van twee uur maakt een reis naar Zanzibar extra aantrekkelijk. Een groot voordeel is ook de nabijheid van de uitgestrekte wildparken op het vasteland van Tanzania. Een strandverblijf kan gemakkelijk worden gecombineerd met een safari van één of meer dagen, gezien ze slechts een half uur vliegen verwijderd zijn. TUI biedt ook eigen accommodaties aan, zoals RIU Jambo, RIU Palace Zanzibar en TUI Blue Bahari Zanzibar.

EXCLUSIEVE WINAIR DAY TRIP SPECIALS

Winair biedt in samenwerking met Princess Juliana International Airport (PJIA) Day Trip Specials aan. St. Maarten vormt de perfecte zonnige uitvalsbasis voor een verkenning van de naburige eilanden Saba, Statia en St. Barths. Voor € 73,60 kan je Saba, bekend als de ‘Unspoiled Queen’ gaan ontdekken of voor € 92,30 ervaar je de luxe van St. Barths. Vertrek met zonsopgang voor 11.00 uur en keer dezelfde dag terug.

BAGAGEBELEID TRANSAVIA

Transavia wijzigt per 3 april 2024 de voorwaarden rondom cabinebagage. In de nieuwe situatie blijft het voor passagiers mogelijk één klein stuk handbagage gratis mee te nemen aan boord als

deze onder de stoel past. Indien een passagier daarnaast ook een groot stuk cabinebagage aan boord wil meenemen, moet dit worden bijgeboekt.

Met het nieuwe beleid streeft Transavia ernaar om de reiservaring van de passagiers nog verder te verbeteren. De nieuwe regeling geldt per 3 april 2024. Dat betekent concreet dat voor passagiers die voor 3 april hebben geboekt, de oude handbagageregeling geldt. Dus ook als passagiers voor 3 april hebben geboekt en pas na 3 april reizen, vallen ze onder de oude voorwaarden. Voor passagiers die na 3 april boeken, geldt het nieuwe beleid. De vanafprijs voor het meenemen van een stuk cabinebagage van maximaal tien kilogram is € 10 per enkele reis.

CHINA SOUTHERN AIRLINES

Met de start van het zomerseizoen verhoogt China Southern Airlines de frequentie van vluchten vanuit China naar Amsterdam van de huidige acht vluchten per week naar twaalf vluchten per week. Beijing Daxing wordt zes keer per week aangevlogen, en dat geldt ook voor de route vanuit Guangzhou.

CORENDON

Vanaf 26 mei vliegt Corendon wekelijks op zondag naar Malaga en vanaf 5 juni elke woensdag naar Mallorca, beide tot half augustus. Deze vluchten worden uitgevoerd met een Airbus A320. Dit vliegtuig stationeert Corendon voor de zomermaanden op Maastricht Aachen Airport. Passagiers die vanaf Maastricht Aachen Airport vliegen naar deze of de andere bestemmingen van Corendon parkeren gratis op de nieuwe parkeerplaats, die 1 juni wordt geopend. Naast de extra vluchten op de genoemde bestemmingen vliegt Corendon vanaf Maastricht ook naar Antalya, Burgas, Kreta en Zakynthos.

RYANAIR EN TUI

TUI en Ryanair gaan samenwerken, dat houdt in dat TUI Ryanair-vluchten als onderdeel van pakketreizen gaat aanbieden. “Op voorwaarde dat TUI klanten niet te veel in rekening brengt voor Ryanair-producten”, aldus de airline.

"Deze overeenkomst plaatst TUI in schril contrast met de niet-geautoriseerde OTA-piraten die klanten blijven oplichten en overvragen met verborgen toeslagen en valse contact- en betalingsgegevens aan Ryanair verstrekken", aldus Ryanair. "Klanten van TUI zullen nu niet alleen profiteren van het feit dat TUI de echte lage prijzen van Ryanair weergeeft, zonder verborgen toeslagen en met het verstrekken van correcte contact- en betalingsgegevens aan Ryanair, maar zullen ook blijven profiteren van flexibele betalingsregelingen en ATOL-bescherming en hoeven niet langer het klantverificatieproces van Ryanair te doorlopen, wat klanten van niet-geautoriseerde OTA-piraten wel moeten blijven doen."

KLM EN DE NIEUWE A321NEO

Nog een paar maanden en dan neemt KLM de nieuwe A321neo in ontvangst. Onlangs werden de eerste bestemmingen - Kopenhagen, Berlijn en Stockholm - aangekondigd. Vandaag maakt KLM details over de livery en het interieur van het nieuwe vliegtuig bekend. KLM gaat vanaf augustus vliegen met de eerste van in totaal ongeveer dertig A321neo's.

“De komst van de A321neo betekent een flinke upgrade van onze Europese vloot. Het vliegtuig produceert tot vijftig procent minder geluid en vijftien procent minder CO2-uitstoot vergeleken met de vliegtuigen die worden vervangen en is daarmee een belangrijke stap op weg naar schoner, stiller en zuiniger vliegen”, zegt Marjan Rintel, CEO van KLM.

De nieuwe livery - de beschildering van de buitenkant van het vliegtuig - is opvallend en praktisch: de lijn tussen blauw en wit komt onder de neus te liggen, waardoor de neus volledig blauw is. Dit zorgt ervoor dat, in geval van acute vervanging, het vliegtuig snel en gemakkelijk van een nieuwe neus te voorzien is zonder de bekende blauwe tekening te onderbreken. Een ander onderscheidend kenmerk is de zwarte belijning op de cockpitramen die lijkt op een zonnebril.

Passagiers van de A321neo ervaren meer comfort dankzij bredere stoelen, grotere tafels en ruimere bagagebakken. Elke stoel is uitgerust met een

tablethouder en USB-aansluiting en meekleurend 'mood light' zorgt voor passende verlichting tijdens elke fase van de reis. Het nieuwe vliegtuig biedt ook meer ruimte voor de crew dankzij een breder gangpad en de gemakkelijk toegankelijke bagagebakken. Het interieur van de A321neo is zorgvuldig ontworpen om de KLM-beleving te verbeteren, met meer blauwe details en speciale verlichting bij de entree die zorgt voor een warme ontvangst. De voorbereidingen voor de introductie van de A321neo zijn in volle gang. In augustus gaat de airline voor het eerst de lucht in met het nieuwe vliegtuig.

AIR TRANSAT

Air Transat kondigt het nieuwe vluchtaanbod aan vanuit Amsterdam en Brussel voor de zomer van 2024. De maatschappij heeft duidelijke ambities om weer volop op deze bestemmingen te vliegen vanaf de zomer van 2024. Tijdens het hoogseizoen biedt Air Transat zeven rechtstreekse vluchten vanaf Amsterdam per week aan naar de twee Canadese steden: Montreal en Toronto. Ook vanaf Brussel wordt er deze zomer door de maatschappij gevlogen op Montreal. Dit gaat om vier rechtstreekse vluchten per week. In het hoogseizoen (dat loopt van 2 mei tot 25 oktober 2024) zal de luchtvaartmaatschappij drie vluchten per week aanbieden van Amsterdam naar Montreal. Tevens wordt er vier keer per week gevlogen vanuit Amsterdam naar Toronto met een aansluitende vlucht van en naar Montreal.

Zanzibar, nieuwe bestemming van TUI fly.

GARUDA EN KLM

De codeshare-overeenkomst tussen Garuda

Indonesia en KLM op de route Amsterdam - Jakarta v.v., bekend van voor de pandemie, wordt weer nieuw leven ingeblazen. Daardoor heeft Garuda

Indonesia de mogelijkheid om nu weer zes keer per week een vlucht op deze route aan te bieden. Dat is twee keer per week non-stop, uitgevoerd door Garuda Indonesia, en een extra vier per week op vluchten die worden uitgevoerd door KLM, met een korte stop in Kuala Lumpur. Dit betekent dat reizigers één ticket kunnen boeken voor hun hele reis, inclusief aansluitende vluchten, ongeacht of ze met Garuda Indonesia of KLM vliegen. Dit biedt flexibiliteit en gemak voor passagiers, aangezien ze geen afzonderlijke tickets hoeven te boeken en in te checken voor verschillende segmenten van hun reis.

Dit betekent dat reizigers één ticket kunnen boeken voor hun hele reis, inclusief aansluitende vluchten, ongeacht of ze met Garuda Indonesia of KLM vliegen. Dit biedt flexibiliteit en gemak voor passagiers, aangezien ze geen afzonderlijke tickets hoeven te boeken en in te checken voor verschillende segmenten van hun reis. Een ander voordeel van deze samenwerking is het uitgebreide netwerk dat beschikbaar is voor reizigers. Garuda Indonesia biedt een breed scala aan binnenlandse bestemmingen in Indonesië, evenals vluchten naar andere Aziatische bestemmingen. KLM heeft daarentegen een sterke aanwezigheid in Europa, met routes naar populaire steden zoals Parijs, Londen en Rome. Door de samenwerking kunnen reizigers profiteren van een uitgebreide keuze aan

bestemmingen en vlotte aansluitingen op hun reisroute.

Bovendien genieten passagiers die met Garuda Indonesia en KLM vliegen ook van gezamenlijke frequent flyer-voordelen. Garuda Indonesia maakt deel uit van het SkyTeam-alliantieprogramma, terwijl KLM lid is van het Flying Blue-programma. Dit betekent dat passagiers frequent flyermijlen kunnen verdienen en gebruiken op beide maatschappijen, ongeacht met welke maatschappij ze vliegen. Dit maakt het gemakkelijk voor reizigers om hun status te behouden of te upgraden, ongeacht hun reisroute.

ONEWORLD

De Oneworld-alliantie viert haar 25-jarig bestaan. Sinds 1999 heeft de alliantie bijna negen miljard klanten vervoerd met haar aangesloten luchtvaartmaatschappijen. De alliantie werd op 1 februari 1999 gelanceerd door de oprichters American Airlines, British Airways, Cathay Pacific en Qantas, met als doel de connectiviteit en flexibiliteit voor passagiers te vergroten en frequente reizigers te belonen met speciale voordelen en privileges.

IBERIA EXPRESS

Vanaf 31 maart zal Iberia Express het aantal vluchten van Madrid naar Amsterdam verhogen van twee keer per dag naar drie keer per dag. Deze vluchten zullen worden uitgevoerd met een Airbus A321.

NIEUWE VLUCHTTOOL NTG

De Net Travel Group (NTG) staat op het punt

Tblisi, de hoofdstad van Georgië, is een nieuwe bestemming van Transavia

een revolutionaire vluchttool te lanceren. Deze geavanceerde tool onderscheidt zich door zijn snelheid, uitgebreide beschikbaarheid en de integratie van meerdere Global Distribution Systems (GDS), inclusief New Distribution Capability (NDC). Met deze lancering streeft NTG ernaar de efficiëntie en effectiviteit van reisagenten bij het plannen van reizen voor hun klanten aanzienlijk te verbeteren.

De nieuwe vluchttool belooft een breed scala aan innovatieve functies, waaronder geavanceerde zoekfilters die agenten in staat stellen om nog gerichter te zoeken naar vluchten die aan specifieke criteria voldoen. Zo kunnen gebruikers bijvoorbeeld specificeren dat ze via bepaalde luchthavens willen vliegen of niet langer dan een bepaalde tijd willen overstappen. Deze zoekopties zijn ontworpen om agenten te helpen sneller en efficiënter reisvoorstellen te doen aan hun klanten, terwijl ze tegelijkertijd een professionele en aantrekkelijke presentatie van reisschema's bieden.

NTG benadrukt dat hun uitgebreide assortiment aan vluchtopties, dat verder reikt dan wat individuele luchtvaartmaatschappijen kunnen bieden, een cruciaal voordeel is voor reisagenten. De mogelijkheid om tarieven en vluchtopties van verschillende luchtvaartmaatschappijen te vergelijken in één overzichtelijke interface, maakt de tool een waardevolle toevoeging aan de toolkit van elke reisprofessional. Daarnaast zorgt de sterke focus op klantenservice en ondersteuning, met ervaren personeel dat klaarstaat om te helpen, voor een onderscheidende factor in de branche. Met

de introductie van deze vluchttool versterkt NTG zijn positie als een essentiële B2B-partner in de reisindustrie, die alles in huis heeft voor het zoeken en boeken van reizen.

Lees het volledige interview met Annemieke Seegers en Mariela Prosee-Wever op pagina 52.

SUNEXPRESS

Per 1 juli voert SunExpress een wekelijkse dienst uit van Amsterdam naar Adana (Turkije) met een B737800 vliegtuig. Naast Adana bedient SunExpress ook het Turkse İzmir, Kayseri, Ankara en Konya vanuit Amsterdam.

CONCURRERENDE LUCHTVAARTMARKT

In een gezamenlijke verklaring waarschuwen vijf Europese partijen, waaronder ECTAA, de Europese Commissie voor de opkomst van grote dominante luchtvaartmaatschappijen, die steeds vaker ontstaan door fusies. "Al in 2005 hadden de vijf grootste luchtvaartgroepen in Europa 47% van al het vliegverkeer binnen de EU in handen, en dit percentage zal naar verwachting stijgen naar 73,5% in 2024."

De concentratie op de markt dreigt nu nog groter te worden door verschillende overnames die momenteel worden bekeken door de Europese Commissie. "Deze golf van fusies kan de concurrentie op duizenden routes sterk verminderen, waardoor de grote spelers op de markt meer ruimte krijgen om hun macht te misbruiken, ten koste van de Europese reizigers. Dat veel Europese luchthavens overvol raken, samen met verouderde EU-regels voor het toewijzen van start- en landingstijden, maakt het probleem alleen maar erger."

EASYJET

EasyJet introduceert een nieuwe samenwerking met de internationale reis- en activiteitenorganisatie Musement. Samen bieden ze reizigers toegang tot exclusieve aanbiedingen voor excursies, activiteiten en attracties op honderden bestemmingen in en buiten Europa. De samenwerking met Musement biedt easyJetklanten de mogelijkheid om het uitgebreide aanbod aan lokale tours en activiteiten op alle bestemmingen te ontdekken. De activiteiten kunnen worden geboekt via de app, nadat klanten een vlucht hebben geboekt, of via de website activities.easyjet.com/nl op elk gewenst moment. "We zijn altijd op zoek naar manieren om reizen nog gemakkelijker te maken voor onze klanten. Met ons Europese netwerk, met meer dan 1.000 routes in 35 landen, kunnen onze klanten door de samenwerking met Musement de beste lokale activiteiten ontdekken die onze bestemmingen te bieden hebben”, aldus William Vet, country manager easyJet Nederland.

KWALITEIT BLIJVEN BORGEN, MEEBEWEGEN EN INNOVEREN VOOR DE MARKT

“WE HEBBEN ALLES IN HUIS VOOR DE B2B”

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Mariela Prosee-Wever en Annemieke Seegers

Mariela Prosee-Wever en Annemieke Seegers werken beiden nog geen jaar bij Net Travel Group (NTG), maar zijn al helemaal ingeburgerd. Annemieke als Sales- & Account Manager en Mariela als Manager Industry Relations & Sales, waar voor allebei genoeg uitdaging ligt om NTG nog beter op de kaart te zetten. Tijd om bij te praten.

Zowel Annemieke (voorheen Travel Impressions) als Mariela (Otravo/Vliegtickets.nl) geven aan dat de meesten inmiddels wel op de hoogte zijn dat zij bij NTG zijn begonnen. Travelpro spreekt de dames op het kantoor van NTG in Hoofddorp, op een steenworp afstand van Schiphol.

Hoe bevalt het?

Annemieke: “Heel goed. De functie is niet nieuw, maar ik word in tegenstelling tot mijn voorgangers breed ingezet voor de gehele NTG groep. En dat biedt alleen maar voordelen. Zowel op het gebied van sales/ accountmanagent als op marketing willen we nog meer van ons laten horen en zien. Veel reisprofessionals zijn bekend met wat we in huis hebben en kunnen aanbieden, maar toch blijft het belangrijk om continu ‘top of mind’ te blijven. Want wij denken dat er nog genoeg reisprofessionals zijn die we kunnen interesseren voor onze producten en diensten.”

de B2B-retail en ik met mijn ervaring in airline contracting. We hebben elk onze specialiteit, wat ik heel positief vind, want dit zorgt voor gerichte kennis en focus. Intern hebben we een beetje onze specialisatie op leveranciersniveau. Annemieke wat betreft Flexible Autos, hotels en de platformen en ik in airlines. Maar naar buiten toe willen we dit wel combineren, zijn we ook elkaars back-up en weten we van elkaar precies waar we mee bezig zijn.”

Annemieke: “Met NTG zijn we flink aan het doorpakken en laten we ons gezicht op nog meer plekken zien. Denk aan het sponsoren van het ANVRCongres, de Travel Challenge waar we ook dit jaar weer als hoofdsponsor aanwezig zijn, en uiteraard de Vakdag en diverse landelijke meetings. Zelf organiseren we ook activiteiten, steeds vanuit onze eigen visie en op onze eigen manier. We bouwen voort op onze eigen kracht, die we versterken met innovatie en kennisuitbreiding.”

Waar zijn jullie de eerste periode druk mee geweest?

Qua pakketreis kan je alles bij ons boeken, van Spanje en Dubai tot Curaçao

Mariela, jij werkte in het verleden bij airlines als Martinair, Delta Air Lines, United Airlines, maar ook bij Otravo en Vliegtickets.nl. Wat ga je doen bij NTG?

Mariela: “Ik houd mij in eerste instantie vooral bezig met de airline contracting. Dit onderdeel heb ik overgenomen van Danny Ruitenberg (mede-oprichter NTG,red.). Want het bedrijf en het onderdeel airlines zijn inmiddels zoveel groter geworden, dat je dit niet zomaar er even bij kunt doen. De luchtvaart is mijn liefde en bij NTG kan ik hier veel mee doen. We willen de NTG-etalage zo breed mogelijk maken. We beschikken over een grote userclub van boekers, wat bijvoorbeeld ook voor airlines heel interessant is voor gerichte communicatie op gebruikersniveau. Daarnaast doe ik samen met Annemieke ook sales en accountmanagement; er zijn klanten waarin we in product overlappen en die we dus prima samen kunnen doen.”

Jullie zijn dus eigenlijk een soort setje binnen NTG?

Mariela: “Ja, naar buiten toe zeker, we vullen elkaar goed aan. Annemieke met haar ervaring binnen

Annemieke: “We hebben vooral kennis gemaakt met bestaande gebruikers, die ook op de hoogte werden gebracht van alle veranderingen binnen onze organisatie. De komende periode, en zeker in combinatie met de komst van de nieuwe flight tool, willen we gebruiken om bij nieuwe klanten onder de aandacht te komen. Het is trouwens leuk om te zien dat binnen onze branche Mariela weer hele andere mensen kent dan ik.”

Mariela: “We hebben heel wat evenementen afgelopen. Van de Vakantiebeurs en leveranciersdagen tot het Reisgala, enzovoorts. Op de Vakdag waren we met het hele NTG-team aanwezig. Sommige collega’s hebben alleen telefonisch of per e-mail contact met onze klanten, de Vakdag is dus een uitgelezen kans om elkaar in het echt te spreken en te ontmoeten. En dan merk je ook dat het teamgevoel heel erg aanwezig is.”

Kan je in het kort de merken benoemen die onder NTG vallen?

Annemieke: “Vuelandia, dit label bestaat het langst en is voornamelijk bekend als consolidator voor onder andere vluchten, hotels, transfers en daarnaast natuurlijk de Travel Navigator. Dutch Travel Services is een online B2B-boekingsplatform voor pakketreizen. We bieden in deze omgeving heel veel mogelijkheden en als B2B-partner hebben we alles in huis voor het zoeken en boeken van reizen in welke vorm dan ook. Flexible Autos, waarvan Vuelandia in 2018 als GSA van Nederland en België is aangesteld, staat bekend om de flexibele en scherpe boekingsvoorwaarden voor all inclusive-autohuur, met een hele aantrekkelijke commissie voor de reisagent vanaf 18%. Flexible Autos heeft het afgelopen jaar qua sales en marketing redelijk stilgelegen, maar krijgt de komende tijd weer de volle aandacht. My Site Works IT Solutions (MSW), gevestigd in Spanje, is het vierde label dat onder NTG valt, en ontfermt zich over alle IT-aangelegenheden

Kwaliteitsimpuls

“Deze twee bieden ons een bak aan ervaring. We hebben wel echt een kwaliteitsimpuls gedaan in de organisatie op alle vlakken. Dat moet ook met groeiende omzet en we willen blijven innoveren.” Mikel van Nimwegen (mede-oprichter NTG)

binnen de groep, waaronder ook de nieuwe Flighttool die eerdaags wordt gelanceerd. Niet alleen voor NTG, maar ook voor andere ondernemingen, is MSW actief.”

Jullie zijn toch al een tijd bezig met die Flighttool?

Annemieke: “Dat klopt, we willen de omgeving pas volledig lanceren als alles voldoet aan de beste normen. De livegang verloopt nu gefaseerd per gebruikersgroep, ook om eventuele feedback direct te kunnen oppakken. De gebruikers, die er nu al mee werken, zijn erg enthousiast. Zij ervaren de snelheid, beschikbaarheid en meer tariefsoorten als zeer positief. Wij zijn er in ieder geval heel erg trots op, want het is een hele goede engine geworden.”

Kan je iets meer vertellen voor hen die er nog niet mee werken?

Mariela: “De flighttool is sneller, heeft betere beschikbaarheid en er hangen verschillende sources achter. De tool is multi-GDS, is inclusief NDC en lowcost, en biedt ontzettend veel nieuwe zoekfilters waardoor je nog gerichter kan zoeken. Zo kun je bijvoorbeeld opgeven via welke luchthaven je wil vliegen, dat je niet langer dan twee uur overstaptijd

wil hebben, enzovoorts. De zoekcriteria zijn zeer uitgebreid en helpen de agent nog sneller en gerichter om met een voorstel voor zijn of haar klant te komen. Daarnaast zijn er hele mooie tools hoe je het reisschema eruit kan krijgen voor je klant. Allemaal leuke gadgets waar de agent zijn voordeel mee kan doen in tijdwinst en het ziet er gewoon heel mooi en superprofessioneel uit.”

Waarom is het voor gebruikers interessant om via Vuelandia een vliegticket te boeken en niet gewoon rechtstreeks bij een airline?

Mariela: “Onze etalage is veel breder dan die van een airline. Wij bieden de mogelijkheid te vergelijken en hebben veel tariefsoorten. Dat kan je als agent niet vinden op een website van een airline. Maar we hebben ook andere specifieke airline-pakketten en natuurlijk NDC. Omdat we jaar op jaar groeiend zijn, zijn we ook voor veel airlines, en dus ook voor onze klanten, interessant.”

Annemieke: “De service en support die we bieden zijn ook erg belangrijk. Bij ons werken mensen met veel kennis en ervaring. In de afgelopen twee jaar heeft een aantal veranderingen plaatsgevonden binnen het IATA en support-team. En dat merk je nu op de vloer, maar zeker ook in de positieve feedback die we van klanten krijgen.”

Mariela: “De ervaring die wij hebben, zie je wegdrijven bij airlines. En bij airlines hang je lang in de wacht,

moet je vaak Engels spreken. Wij zijn snel bereikbaar, hebben korte lijntjes én spreken Nederlands. Ik denk dat we daarin echt een verschil maken, met de extra service die we bieden en de kennis die we aan boord hebben. Het is iets om trots op te zijn.”

Ik hoor wel veel reisagenten zeggen dat ze geen losse vliegtickets meer boeken…

Mariela: “Dat is een stukje angst meegenomen uit de Covid-tijd, denk ik. Het is alleen heel erg jammer als reisagenten dat besluit nemen. In mijn ogen kan je alles beter bij elkaar houden in plaats van klanten wegsturen naar een vergelijkingssite, de site van een airline of ander reisbureau. Ik denk dat je als ZRA, touroperator of als reisbureau daar het verschil in kan maken door alles onder één dak te houden, een goede reden om alles bij ons onder te brengen. Wij bieden een supermakkelijk en gebruiksvriendelijk platform met alle ondersteuning bij vragen over airlines. Als je er niet uitkomt, zijn wij bereikbaar. Als je het de passagier zelf laat doen, dan kan je er als reisagent ook niet over adviseren. Ik denk ook dat de reisagent, ZRA en touroperator het verschil kunnen maken met extra service.”

Annemieke: “Als je de service voor het boeken van een los vliegticket niet kan bieden, wat is dan nog de toegevoegde waarde van een ZRA of reisagent? Je gaat als consument juist naar een ZRA of reisbureau om dat stukje uit handen te geven. Je wil als reisprofessionals toch ontzorgen van deur tot deur?"

Onze etalage is veel breder dan die van andere B2B-partijen ‘‘

Hoe kunnen gebruikers snel aan tips & tricks komen als het gaat om de nieuwe flighttool?

Mariela: “Op de exacte lanceerdatum moet nog een klap worden gegeven, maar dat zal in de komende periode zijn. Dan gaan we zeker webinars organiseren, en nieuwsbrieven en dergelijke versturen.”

Hoe zit het eigenlijk met de hotels die via Vuelandia geboekt kunnen worden?

Annemieke: “In de hoteltool hangen meer dan 60 beddenbanken en dat zijn ook de bekende namen zoals Iberostar en RIU, waarvan ik weet dat heel veel agenten die ook direct gebruiken. We zien dat we goed zitten qua prijs en beschikbaarheid, het is daarom absoluut de moeite waard om via onze beddenbanken te boeken. De tarieven stellen we netto op, waardoor

je als reisagent zelf je marge kunt bepalen. Het is een mooi B2B-product en binnen handbereik voor onze gebruikers.”

Hoe geven jullie het verschil aan tussen Vuelandia en DTS?

Annemieke: “DTS is natuurlijk echt een op zichzelf staand label en het jongste label wat we in ons portfolio hebben. Het bestaat nu zo'n drie jaar en draait volop. Wel willen we (potentiële) gebruikers nog vaker laten zien wat de mogelijkheden binnen het platform zijn en aan de andere kant willen we leveranciers de mogelijkheid geven zich aan te sluiten bij het platform. Onze eigen VTO/Vuelandia waarin de pakketreizen dynamisch worden samengesteld is hier boekbaar met een unieke commissie in de markt van 14%. Daarnaast zijn touroperators zoals FTI, Corendon, de Jong Intra Vakanties en Duitse touroperators boekbaar, ook tegen eigen contractvoorwaarden van de retail. Het verschil tussen het aanbod via het platform de Travel Navigator van Vuelandia en het platform van DTS is dat bij Vuelandia alle producten modulair te boeken zijn. DTS is een touroperator-vergelijker en daar zijn touroperators boekbaar, zoals De Jong Intra Vakanties, FTI, Corendon en een aantal Duitse touroperators plus als extra het dynamische pakket van Vuelandia tegen een commissie van 14%.”

Reisagenten hebben ook vaak nog hun eigen systemen. Dus dan moeten ze gaan kiezen of ze via een label van NTG iets gaan zoeken of via andere systemen.

Mariela: “Ons losse reisproductenplatform Travel Navigator is gemaakt vanuit het oogpunt van de gebruikers. Een onderdeel daarvan is onze nieuwe flighttool. Deze is grotendeels door Danny Ruitenberg en onze eigen IT-mensen van MSW in elkaar gezet. Danny komt ook van de gebruikerskant en weet daardoor als geen ander wat de reisagenten willen. Hier is vanuit gebruikersperspectief gekeken, omdat we allemaal ervaringsdeskundigen zijn en constant met agenten contact houden. Omdat het IT-gedeelte binnen ons bedrijf zit, zijn er ook korte lijnen en kan je eenvoudiger aanpassingen maken naar de wensen van de gebruiker.”

Annemieke: “Een ander voorbeeld op het gebied van touroperating is dat er ook partijen met een eigen boekingssysteem kiezen om via ons DTS-platform hun aanbod aan te bieden. Het is namelijk een heel gebruiksvriendelijke en gemakkelijke transparante tool. Hierin is ook geluisterd naar de gebruiker en de leverancier die we hier bij elkaar brengen.”

Hoe gaan jullie verder met Flexible Autos?

Annemieke: “We zijn op dit moment aan het inventariseren met bestaande gebruikers, waar er steeds meer van komen, naar wat goed gaat en wat er beter kan. Ook hier hebben we een korte lijn met het hoofdkantoor van Flexible Autos. We willen bijvoorbeeld veel meer naar buiten brengen dat het een heel mooi all-inclusive product is. De bookingtool is alleen B2B en voldoet aan de wensen van een reisagent.

Daarnaast bieden we hele goede verdienste, want 18% commissie is zeker niet meer een standaard verdienste op autohuurboekingen.”

In hoeverre gebruiken jullie de NTG-naam?

Annemieke: “Het is een overkoepelende naam waar de verschillende labels onder vallen, maar de labels op zich opereren los van elkaar en versterken elkaar. Het helpt ons heel erg om aan te geven dat NTG de overkoepelende organisatie is. Want als je bij iemand komt voor het Vuelandia-label, is het ergens logisch wanneer we uitleggen dat we ook de vertegenwoordiger zijn van Flexible Autos in Nederland en België. En dat men voor pakketreizen bij DTS terecht kan en voor techniek bij MSW. Ik zie ook een natuurlijke kruisbestuiving ontstaan van de labels, want klanten die al jaren vluchten bij ons boeken, raken geïnteresseerd in autohuur of andere producten, zoals hotels of transfers. Cross-sales gaat eigenlijk zo vanzelf, omdat we alles in huis hebben.”

Wat is het leuke aan jullie baan bij NTG?

Annemieke: “De breedte in het aantal producten/ partijen dat NTG aanbiedt en waarmee het samenwerkt. Sommige mensen denken misschien: wat veel en wat ingewikkeld. Wij vinden dat juist heel leuk en uitdagend. Ook dat we op maat kunnen kijken met

NTG is opgericht door Danny Ruitenberg en Mikel van Nimwegen in 2022. Het is de overkoepelende organisatie van Vuelandia/Net Travel Associates aangesloten bij ANVR, SGR en SGRZ, Dutch Travel Services, Flexible Autos en My Site Works - IT Solutions (MSW). Inmiddels werken er ruim 25 mensen voor het bedrijf dat actief is in Nederland, België, Spanje en Duitsland. Tijdens het Reisgala begin dit jaar werd met het label Vuelandia de Innovation Award 2024 gewonnen.

een bestaande of een nieuwe klant. Wat zijn de wensen? Waar ben je naar op zoek? Wat kunnen we voor elkaar betekenen? Het zijn echt partnerships waar we aan werken.”

Wat zijn jullie doelen bij NTG en zijn er nog dingen die benoemd moeten worden?

Mariela: “We hebben het nog niet over de mogelijkheden gehad die wij bieden op het gebied van groepsreizen. Onze collega’s zien ook daar de vraag enorm toenemen. Het is misschien nog een redelijk onbekende afdeling binnen ons bedrijf, waar ook ZRA's groepen kunnen onderbrengen. We hebben hier een groot serviceteam die ook daar enorm in bedreven zijn.”

Annemieke: “Blijven mee-ontwikkelen met de markt. We hebben ook niet voor niets met Vuelandia de innovatieprijs gewonnen tijdens het Reisgala van dit jaar. De dynamiek is zo groot en zo ingewikkeld en wij zijn erin gespecialiseerd om alles duidelijk op een rijtje te zetten. Als bedrijf blijven innoveren is echt het allerbelangrijkste. Er wordt hier altijd vooruitgedacht over de volgende stappen, op alle gebieden."

"JE

100%

- TRAVEL COUNSELLOR KEES

TRAVEL COUNSELLORS

DAISY VAN DE HATERD EN KAREL DONKERS

“IK STAP OP EEN RIJDENDE TREIN”

Na 34 jaar heeft Karel Donkers, voormalig eigenaar van TravelXL De Ruwert, het stokje overgedragen aan Daisy van de Haterd, die al ruim 22 jaar op hetzelfde reisbureau werkt.

DOOR: SHARON EVERS

De overname kwam vanzelfsprekend niet uit de lucht vallen. “De afgelopen jaren stootte ik langzaamaan al taken af, dat is heel natuurlijk gegaan. Maar na 34 jaar vond ik het goed geweest en was Daisy ook klaar om de winkel over te nemen,” zegt Karel.

Niet het plan

Na haar opleiding aan de MTRO belandde Daisy 22 jaar geleden op het reisbureau van Karel. “Dat was niet helemaal het plan. Ik ben naar de MTRO gegaan, omdat ik stewardess wilde worden, maar gedurende de opleiding kwam ik erachter dat ik dat toch niet wilde gaan doen. Ik wilde meer de zakelijke kant op, maar dacht eerlijk gezegd niet aan het reisbureau. Na stages bij het WTC in Eindhoven en een Mövenpick Hotel in Egypte ging ik in op het aanbod van Karel met het idee dat ik na mijn opleiding werk zou hebben, om vervolgens verder te kunnen kijken naar iets wat ik echt wilde. Haha, dat is even anders gelopen. Ik vond en vind het ontzettend leuk om op het reisbureau te werken.”

De juiste persoon

Je kunt dus stellen dat Daisy, die toen ze op het reisbureau ging werken amper twintig jaar oud was, is opgegroeid onder de vleugels van Karel. “Dat klopt, ik heb haar veel op werkgebied kunnen leren. Of dat nou altijd het juiste is geweest, weet ik niet,” zegt Karel lachend. “Het is wel leuk om te zien dat ik mijn eigen maniertjes terugzie bij haar.” Op de vraag of hij altijd al in Daisy de gedroomde opvolger zag, antwoordt Karel: “In het begin nog niet, ze was nog zo jong, maar op een gegeven moment wel.” Daisy: “Karel maakte eigenlijk al tien jaar grapjes over dat ik het reisbureau zou gaan overnemen, maar ik nam hem daarin nooit serieus.” Karel: “Dat was in het begin ook niet serieus bedoeld, maar ik kwam op een gegeven moment op zo’n punt dat ik er wel echt over na moest denken, en ook toen wist ik dat Daisy de juiste persoon hiervoor is. Zij is gewoon de beste optie. Ik had het reisbureau ook aan een ander kunnen verkopen, bijvoorbeeld aan iemand die er meerdere onder zich heeft. Maar ik wilde dat die meiden even gelukkig zouden blijven of nog gelukkiger als ze nu zijn.” Daisy: “Dat klopt, mede daarom heb ik ‘ja’ gezegd. Ik weet bijna zeker als Karel het reisbureau aan iemand van buitenaf had verkocht, we allemaal op den duur waren gestopt.” Karel: “Ik denk dat jullie vreselijk ongelukkig zouden worden als jullie aangestuurd zouden worden door iemand die ergens op een hoofdkantoor zit, die geen idee heeft hoe het er echt aan toegaat op de werkvloer en waar je dan eens in de zoveel tijd op functioneringsgesprek mag komen.”

Stekker eruit

Als je tien jaar lang, al dan niet als een grap, te horen krijgt dat jij de zaak gaat overnemen, kan er wel een zaadje worden gepland. Of dat ook zo bij haar is gelopen, zegt Daisy het volgende: “Ik heb nooit de drang gehad om het reisbureau over te nemen. Ik hoefde niet per se een eigen onderneming te hebben, en heb het altijd heel erg naar mijn zin gehad bij Karel. In de loop der tijd nam ik steeds meer taken van hem over, maar zo’n vijf jaar geleden begon ik ook echt na te denken hoe het zou zijn om het reisbureau daadwerkelijk over te nemen en zijn we er serieus over gaan praten.” Karel: “En toen was daar

de coronapandemie, en lagen de plannen stil.” Daisy: “We hebben toen ook niet meer over de overname gesproken. We stonden allemaal op ‘standje aan’ om te kunnen overleven. Karel had ook de stekker uit het reisbureau kunnen trekken, maar heeft dat gelukkig niet gedaan. Ik vind het heel fijn dat hij toen alles uit de kast heeft getrokken om door te kunnen gaan.”

Geen rompslomp

Maar de coronapandemie kreeg TravelXL Reisbureau De Ruwert niet klein en de overname werd een feit. Karel: “Ik ga puur het werken op het reisbureau wel missen, maar de rompslomp eromheen niet. Een voorbeeld: Daisy belde mij onlangs in redelijke paniek op over de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Hiermee moet je alle arbeidsrisico's binnen het reisbureau in kaart brengen. Ach, ik weet daar wel iets van en maakte er altijd een kloppend verhaal van. Het is nou niet zo dat wij op het reisbureau met gevaarlijke snijmachines werken.” Daisy: “Ik snap wel dat er iets moet zijn, want het is nou eenmaal verplicht. Er is geen handhaving, omdat er vrij weinig kan misgaan op het reisbureau. Maar ik ga hiermee wel aan de slag, ik wil het gewoon goed hebben geregeld.” Karel: “Hierover hoef ik me dus niet meer druk te maken, en zo zijn er nog wel meer voorbeelden.”

Wie is Daisy?

Leeftijd: 43 jaar

Reisbureau: TravelXL Reisbureau de Ruwert in Oss

Hoelang werkzaam in de reisbranche: 22 jaar Favoriete soort vakantie: Zonvakantie met veel zien en af een toe dagje strand

Lievelingsvakantiebestemming: Griekenland en Thailand

Doet het liefst op vakantie: Veel zien, dagje relaxed en lekker eten en drinken

Een boek schrijven Iemand die 34 jaar lang een reisbureau heeft gerund, zou een boek kunnen schrijven vol met verhalen over klanten, touroperators en andere zaken gerelateerd aan de reisbranche. Karel zegt hierover: “Haha, dat klopt helemaal. Wist je dat ik de eerste in Nederland was die het reisbureau buiten het centrum vestigde? Ik had het gevoel dat de klanten juist daar zaten. De meeste mensen gaan namelijk gericht naar het reisbureau toe; ze hebben geen zin om een eind te fietsen voordat ze in het centrum zijn of om de auto een eind weg te moeten parkeren, omdat ze die niet voor de deur van het reisbureau kwijt kunnen.” En met succes, want na al die jaren bevindt het reisbureau zich nog steeds op dezelfde plek in winkelcentrum De Ruwert in Oss. Maar niet alleen de locatie van het reisbureau zou in dat boek worden beschreven; ook de opkomst van internet en die van de computer op zich, samen met de bijbehorende boekingssystemen die Karel zeker niet allemaal evenzeer waardeert. Verder komen onderwerpen als het verschil tussen Nederlandse en Duitse touroperators aan bod. Karel legt uit: “We boeken ontzettend veel bij Duitse touroperators vanwege de hogere commissie en scherpe prijzen . Als we dat niet zouden doen, zouden we onszelf tekort doen. Bij Anex behoren we tot de top van beste reisbureaus . Bij Schmetterling, waar TravelXL een samenwerking mee

heeft, werken ze met 3.500 reisbureaus en ook daar behoren wij tot de top. Daar ben ik heel trots op.”

Maar denk niet dat Karel na ruim drie decennia voorgoed de deur achter zich heeft dichtgeslagen. Zo nu en dan neemt hij plaats aan zijn oude en zeer vertrouwde balie om klanten de mooiste reizen te verkopen. Daisy zegt: “We zijn ontzettend blij dat we nog steeds kunnen profiteren van zijn kennis en ervaring, en het is natuurlijk ook heel leuk als hij er is.” Karel voegt toe: “Er is alleen één verschil, ik moet nu niet te komen werken, maar ik mag.”

In eigen hand

Naast een vast team aan medewerkers vallen er vier ZRA’s onder TravelXL Reisbureau de Ruwert. Karel zegt hierover: “Een betere ZRA-ondersteuning kun je bij Daisy niet krijgen. Ze doet eigenlijk veel te veel.” Daisy: “Ik wil het graag in eigen hand houden en controleer daarom onder meer de inkoopfacturen. Onze ZRA’s vinden het verkopen van reizen ontzettend leuk en doen dat ook heel goed, maar een aantal houdt niet van de administratieve taken, dus neem ik die op me.” Daisy staat er echter niet alleen voor. TravelXL heeft een samenwerking met The Travel Club en volgens de nieuwe eigenaresse heeft deze organisatie zeer fijne en goede ondersteunende afdelingen. “Daar zijn we heel blij mee.”

Geen baas-baas

Het vertrouwde team blijft in zijn originele vorm bestaan, met Karel als oproepkracht. Als je de social media van

Wie is Karel?

Leeftijd: 67 jaar

Reisbureau: TravelXL Reisbureau de Ruwert in Oss Hoelang werkzaam in de reisbranche: sinds 1978 , bij een bank waar ik, naast de normale bankzaken, de reisverkoop deed.

Hobby’s: achter de geraniums zitten, fietsen wandelen, lezen en fitness

Favoriete vakantie: bergtochten, lange afstandswandelingen of tochten waarbij je van hotel naar hotel loopt of fietst.

Lievelingsvakantiebestemming: de Alpen en Marokko

Doet het liefst op vakantie: wandelen of fietsen. Ik ben geen zonaanbidder, maar wandelen in de regen is ook heerlijk. Verder lees ik graag autobiografieën, geschiedenisboeken, en alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. En sinds kort neem ik van elk land een geraniumstekkie mee.

TravelXL Reisbureau de Ruwert een beetje volgt, merk je dat het team aanvoelt als een warm nest, als een soort gezellige familie waar geen geheimen voor elkaar zijn. Daisy: “Iedereen weet hier alles van elkaar en we kunnen ook alles tegen elkaar zeggen, wat het heel leuk en fijn maakt om met elkaar te werken. Karel is ook nooit een baas-baas geweest, hij is één van ons. Natuurlijk werden de overnameplannen besproken en iedereen reageerde hier heel positief op.” Karel voegt toe: “We zijn allemaal heel blij voor en met Daisy.”

Rijdende trein

Op de vraag of ze op dezelfde voet verdergaat, antwoordt ze: “Ja, Karel heeft ons altijd heel vrij gelaten, zolang we maar logisch nadachten. Natuurlijk zijn we wel bezig met wat het oplevert, maar niet ten koste van alles. Het belang van de klant staat altijd bovenaan. Daar kan ik me heel goed in vinden. Ik ga me ook zeker niet als een ‘bazin’ gedragen, maar wil wel iets meer structuur proberen aan te brengen.” Karel, lachend: “Nog meer..? Dat doet ze heel goed. Weet je wat ik ook zo goed van haar vind? Dat ze heel goed voor zichzelf zorgt en dat ze ‘nee’ durft te zeggen. Ik durfde dat nooit zo goed en zat dan vaak op mijn vrije dag weer te werken. Maar ik ben er inmiddels achter dat er meer is dan alleen werken.” Daisy voegt toe: “Dat klopt, maar jij hebt de zaak van begin af aan moeten opbouwen, ik stap op een rijdende trein. Tuurlijk maak ik thuis nog weleens iets af waar ik niet aan toe ben gekomen, maar als het niet per se moet dan doe ik het ook niet.” Karel concludeert: “Ik vind dat dus heel erg goed van haar.”

Haagse Alexinne verkoos een leven als reiziger boven het societybestaan

DOOR:

ARJEN LUTGENDORFF

De Haagse fotopioinier en reiziger Alexine Tinne (1835-1869) reisde in 1855 naar Egypte en het Midden-Oosten en voer in 1862 per boot over de Nijl, op zoek naar de bronnen van de rivier. De foto’s die zij ruim 160 jaar geleden maakte in het dorp Gondokoro (in het huidige Zuid-Soedan) werden in 2021 ontdekt. Ze tonen alledaagse taferelen in een wereld die toen voor Westerse ogen nog onbekend was.

De foto's behoren tot de aller vroegste die in het hart van het Afrikaanse continent werden gemaakt. De unieke serie van achttien Afrikaanse foto's kon met steun van de Vereniging Rembrandt en haar Themafonds Fotografie en Video, de VriendenLoterij Aankoopfonds, het Mondriaan Fonds, het Hendrik Muller Fonds en de Vrienden van UB Leiden worden verworven voor de rijke collectie historische fotografie van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL).

Alexine Tinne

Alexandrine, of kortweg Alexine Tinne, was het enige kind van puissant rijke ouders in Den Haag, die hun fortuin hadden vergaard met WestIndische suikerplantages. Het Haagse milieu van haar jeugd ervoer ze als benauwend, en via de reisboeken en atlassen die ze bestudeerde in de Koninklijke Bibliotheek, droomde ze weg naar verre oorden. De witte plekken op de kaarten wekten de nieuwsgierigheid van de avontuurlijk ingestelde Haagse jongedame, die een leven als reiziger verkoos boven het societybestaan.

Twee mannen in het dorp Gondokoro, in het huidige Zuid-Soedan. Foto: Alexine Tinne.

Portret van Alexine Tinne door Robert Bingham, 1860-61.

Op reis

Na het overlijden van haar vader stond niets de schatrijke Alexine nog in de weg om daadwerkelijk op reis te gaan. Samen met haar moeder reisde ze eerst door Europa, om vervolgens in 1855 naar Egypte te vertrekken. Ruim twee jaar verbleven moeder en dochter in het Midden-Oosten en bezochten ze onder meer Libanon, Syrië en Palestina. Na hun terugkeer naar het Lange Voorhout in Den Haag maakten ze enkele kleinere reizen naar Engeland, Duitsland en Rusland, maar Afrika lonkte.

De bronnen van de Nijl

In 1861 vertrok Tinne met haar moeder en tante opnieuw naar Egypte. Vanuit Caïro wilde ze een expeditie ondernemen naar de bronnen van de Nijl. Met diverse schepen, gevuld met kisten vol huisraad en een klein leger van slaafgemaakte bedienden en dragers, vertrok het gezelschap uit Caïro. Na ruim 3.600 kilometer reizen over en langs de rivier, was zij in 1862 de bron van de Nijl tot op zo’n zeshonderd kilometer genaderd. Alexine en haar moeder sloegen hun kamp op in Gondokoro, waar zij gastvrij werden ontvangen en waar Alexine de nu verworven foto's maakte van het dorp en haar bewoners.

Fotografie in de kinderschoenen

De kort daarvoor uitgevonden fotografie stond omstreeks 1860 nog in de kinderschoenen. Het maken van foto's was verre van eenvoudig en vergde grote glasplaten voor de negatieven, die werden belicht in een zware, houten fotocamera. Die glasplaten moesten ter plekke met vloeibare chemicaliën worden bewerkt en direct na de belichting in een geïmproviseerde donkere kamer worden ontwikkeld en gefixeerd.

Het hart van Afrika in 1862

Maartje van den Heuvel, conservator fotografie van de Universitaire Bibliotheken Leiden (UBL), is verheugd dat het met de genereuze steun van de verschillende fondsen is gelukt om de fotoserie van Alexine Tinne te verwerven: "De foto's bieden niet alleen een unieke blik op het dagelijks leven in het hart van Afrika in 1862, maar tonen ook de artistieke en fotografische vaardigheid van Alexine Tinne. Door de magie van de fotografie staan we zelfs even in Gondokoro en kijken we door Tinnes lens in de ogen van een groepje rustende dorpelingen in de lome middagzon. Onze collectie richt zich met name op de ontwikkeling van het fotografisch medium en is een bron van onderzoek voor uiteenlopende historische disciplines. Deze fotoserie is een prachtige verrijking van de historische fotocollecties."

Gezicht op het dorp Gondokoro met bewoners, in het huidige Zuid-Soedan , 1862. Foto: Alexine Tinne.

Rustende figuur onder een boom bij hutten van het dorp Gondokoro, 1862. Foto: Alexine Tinne.

ACM: Zo voorkom je groene praatjes

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Stan Veldhuis en Fleur Severijns (beiden ACM) hielden tijdens de Webwinkel Vakdagen in Utrecht de presentatie ‘Duurzaamheid: zo voorkom je groene praatjes’. Hoe communiceer je over duurzaamheid zonder te misleiden?

“Wij tikken bedrijven op de vingers als zij communiceren over duurzaamheid en daarover misleiden. Wat misleidend is, is best wel lastig. Zeker als het gaat over duurzaamheid, want dat staat helemaal niet in de wet. Daarom hebben wij daar een aantal vuistregels voor en die staan in de Leidraad Duurzaamheid”, aldus Stan.

Waarom een Leidraad?

De Leidraad is gemaakt om een aantal redenen. Bedrijven vragen de ACM bijvoorbeeld hoe ze kunnen communiceren over duurzaamheid zonder te misleiden en claims van de ACM te krijgen. Stan: “Aan de andere kant zien we ook dat wetgeving in ontwikkeling is, dus er komen steeds nieuwe wetten aan. Zo zal er in de toekomst nog wat strengere wetgeving zijn over bijvoorbeeld absolute claims zoals Duurzaam of Groen. Die mogen waarschijnlijk helemaal niet meer.”

Eén: volledigheid

De eerste vuistregel is: gebruik juiste, duidelijke, specifieke en volledige duurzaamheidsclaims. Stan: “Als je een duurzaamheidsclaim maakt, dan gaat het over het algemene beeld. Welk beeld heeft een consument bij een duurzaamheidsclaim? En dan gaat het dus niet alleen om welk woord er staat, maar ook op wat voor icoontje staat

daarbij. Welke kleur is dat? Wat zie ik? Waar zie ik het nou eigenlijk? De hele context is belangrijk. Duurzaamheid is heel breed en in plaats daarvan is het dus belangrijk om concreet te worden in wat doe je dan precies aan duurzaamheid.”

Concreet

“Klimaatneutraal zijn op basis van CO2compensatie, dat kan dus eigenlijk ook niet, want klimaatneutraal wekt de indruk dat er geen uitstoot is. Er is nog wel een uitstoot, alleen die compenseer je. Het nuanceverschil snapt de consument niet. Daarom is het belangrijk om daar specifiek over te zijn. Als je dan CO2-compensatie aanbiedt of gebruikt, dan is het belangrijk om duidelijk te maken wat dat is. Wat voor projecten gebruik je? Hoeveel CO2 compenseer je?”, aldus Stan.

Twee: feiten uitleggen

Vuistregel twee gaat over het onderbouwen van de duurzaamheidsclaims die je maakt en daarbij is de belangrijkste vuistregel: doe dit met feiten en houd de claims zo actueel mogelijk, zodat het ook nog steeds klopt met wat je zegt. Fleur: “Dan komen we eigenlijk weer terug op vuistregel één: hoe specifieker je claimt, hoe gemakkelijker het ook is om die claim te onderbouwen. Leg de claim dus ook uit.”

Ontdek de vernieuwde TravEcademy!

Vier met ons mee! Al sinds 2003(!) is TravEcademy het meest succesvolle gratis e-learning platform voor de reisbranche. Nu vieren we ons 20-jarig bestaan met een frisse start. Ontdek de vernieuwde, moderne site in ons nog steeds herkenbare oranje jasje.

NIEUW

• Eenvoudig cursussen pauzeren en voortgang bewaken

• Verdien per cursus punten en prijzen

• Connect met andere leden

Daarnaast kun je uiteraard blijven genieten van winacties, agentenacties, studiereizen, events en vacatures!

Drie: eerlijk vergelijken

“De derde vuistregel gaat over vergelijkende claims, en ik denk dat veel bedrijven zich bezighouden met het maken van vergelijkingen, ofwel tussen producten ofwel tussen andere concurrenten,” aldus Fleur. “Daarom is het van groot belang dat de vergelijking zo specifiek mogelijk is. Als het gaat om een product, wees dan duidelijk over welke aspecten van het product wordt vergeleken. Op die manier begrijpt de consument ook goed wat een product duurzamer, milieuvriendelijker of diervriendelijker maakt dan een ander product, of een bepaald kenmerk van een product. Zorg er ook voor dat de vergelijking relevant is. Het vergelijken van winterjassen met zomerjassen is bijvoorbeeld niet aan te raden. Gebruik ook dezelfde meetmethoden. Probeer de vergelijking te onderbouwen met onderzoeksresultaten. Bedrijven vinden het vaak ook prettig om resultaten van onderzoeken waarin ze hoog scoren, naar buiten te brengen. Onderbouw dergelijke vergelijkingen dus met gedegen onderzoek. Laat ook zien waarop deze bevindingen zijn gebaseerd. Als het gaat om een specifiek voordeel, bijvoorbeeld 30% minder..., zeg dan niet simpelweg dat het 'veel duurzamer' is, maar benoem die 30% en het moet gaan om een significant voordeel. Het opblazen van kleine voordelen kan ook als misleiding worden beschouwd. Het moet dus gaan om een wezenlijk verschil en niet om een klein, marginaal aspect van het product.”

Vier: duurzaamheidsambities

Bedrijfsambities kunnen ook worden gepresenteerd als duurzaamheidsclaims. Fleur merkt op: “Veel bedrijven vinden het belangrijk om consumenten te informeren en te laten zien waar ze naartoe werken in de toekomst, met betrekking tot klimaatverandering en het tegengaan daarvan. Zorg ervoor dat je een gedegen plan hebt. Dit plan moet concreet, meetbaar, haalbaar en specifiek zijn. Als je bijvoorbeeld beweert te streven naar nul CO2-uitstoot, moeten consumenten kunnen vragen wat je plan hiervoor is. Maak geen claims zonder een concreet plan of zonder dat er binnenkort actie wordt ondernomen. Zorg ervoor dat je plan toegankelijk is voor geïnteresseerden en dat je al bent begonnen met de uitvoering ervan of binnenkort zult beginnen, zodat je geen claims maakt die nog geen werkelijkheid zijn of worden. Claim alleen wat je daadwerkelijk kunt realiseren. Wees eerlijk en realistisch over de ambities van je bedrijf en wees daar ook feitelijk over, en probeer niet meer te claimen dan je kunt waarmaken.”

Vijf: visuele claims

De vijfde vuistregel heeft betrekking op visuele claims, die ondersteunend moeten zijn aan je schriftelijke claims en niet verwarrend. Fleur voegt toe: “Ditzelfde geldt ook voor keurmerken, aangezien dit ook een onderwerp is waarover veel vragen rijzen. Er komt strengere regelgeving vanuit Europa met betrekking tot het gebruik van keurmerken, maar op dit moment geldt

onze leidraad. Het belangrijkste voor de keurmerken is dat wij aanbevelen vooral gebruik te maken van onafhankelijke keurmerken boven bedrijfskeurmerken. Ook hier hebben we consumentenonderzoek naar gedaan, omdat consumenten door de bomen het bos niet meer zien als het gaat om keurmerken en duurzaamheidsclaims. Consumenten weten gewoon niet meer wat ze wel en niet kunnen vertrouwen.”

Kies voor onafhankelijke keurmerken

“We zien dat bedrijven proberen om zelf keurmerken te ontwikkelen, specifiek voor hun bedrijf. Dit zorgt echter alleen maar voor nog meer wildgroei aan keurmerken. We raden aan te kiezen voor onafhankelijke keurmerken die ook door derde partijen worden gecontroleerd en geverifieerd, zodat er meer duidelijkheid is en het eenvoudiger wordt om producten en bedrijven met elkaar te vergelijken. Hetzelfde geldt voor visuele claims. We zien vaak groene blaadjes, groene kleuren, bomen, enzovoort. Het is belangrijk dat deze visuele elementen de daadwerkelijke claim ondersteunen die je maakt.”

‘Duurzaam’, ‘groen’, ‘bewust’, dat soort claims zijn een beetje loos geworden

Verkeerde voorstelling van zaken

Consumenten kunnen worden misleid door termen en visuele beelden, en kunnen denken dat deze meer betekenen dan wat er eigenlijk wordt gezegd, simpelweg omdat ze een mooi groen landschap zien op de blaadjes. Aan de linkerkant zie je bijvoorbeeld een luchtvaartmaatschappij die CO2-compensatie aanbiedt aan consumenten als ze een vliegticket boeken. Er staat 'Vlieg groen' bij en er worden drie opties geboden. Het plaatje is opgevrolijkt met mooie groene blaadjes. Zeg niet 'vlieg groen' als het gaat om CO2-compensatie. Noem het gewoon CO2-compensatie en bied het product feitelijk aan. Voeg er geen groene blaadjes aan toe, want dat wekt alleen maar de suggestie dat je duurzaam bezig bent als je gaat vliegen en dat het product minder CO2-uitstoot veroorzaakt. En geef extra informatie over wat het precies inhoudt wat je aanbiedt. Dus als je zegt 'compenseer alle CO2-uitstoot', geef dan aan hoeveel kilo het betreft en geef meer uitleg over wat compensatie daadwerkelijk inhoudt.”

VOOR MEER INFORMATIE, NEEM CONTACT OP MET SILVERSEA

Reserveringen: eu.gsa@silversea.com

Sales & Marketing: frankfurt@silversea.com

Sales Manager NL: mauritsk@silversea.com

Vol energie de wereld in

Bij KLM gaan we altijd net een stapje verder om de reis van onze passagiers zo aangenaam mogelijk te maken, zodat je klant fris en vol energie aankomt op de bestemming. Wat het doel van de reis ook is. KLM biedt rechtstreekse vluchten naar talloze bestemmingen zodat je klant niet langer vliegt dan nodig. Met onze World Business Class, Premium Comfort Class en Economy Class, kies je gemakkelijk het comfort dat past bij je klant. Ontdek al onze bestemmingen en services op klm.nl