Tam gdzie szumi jawor. Tydzień Kultury Beskidzkiej w obiektywie Waldemara Kompały 1992-2016 by TransEtno

Tam gdzie szumi jawor tydzień kultury beskidzkiej w obiektywie Waldemara Kompały

1992–2016 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Tam gdzie szumi jawor Tydzień Kultury Beskidzkiej w obiektywie Waldemara Kompały

1992–2016

Where the sycamore tree rustles – Beskidy Highlanders’ Week of Culture in Waldemar Kompała’s images (1992–2016) Tam, kde šumí javor – Týždeň beskydskej kultúry objektívom Waldemara Kompału (1992–2016)

Zdjęcia/Photographs: Waldemar Kompała Projekt graficzny oraz skład i łamanie/Graphic design and DTP: Marcin Berłowski Redakcja/Editor: Zbyszek Hojny Konsultacje/Consultations: Agnieszka Kobiałka, Leszek Miłoszewski Fotoedycja/Foto editing: Anna Brzezińska-Skarżyńska Przygotowanie zdjęć do druku/Preparing images for print: Marcin Samociuk Tłumaczenia/Translation: Marta Jekiełek (angielski/English), Agata Jędrzejczyk (słowacki/Slovak) Korekta/Proofreading: Małgorzata Słonka Druk/Printing: OFFSETdruk i MEDIA Sp. z o.o., Cieszyn Wydawca/Publisher: Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej Oficjalna strona Tygodnia Kultury Beskidzkiej/The official website of The Beskidy Highlanders’ Week of Culture: www.tkb.art.pl

ISBN 978-83-63291-44-0 Nakład/Circulation: 1000 egzemplarzy/copies Egzemplarz bezpłatny/Free copy

Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej ul. 1 Maja 8 43-300 Bielsko-Biała tel. 33-812-69-08 www.rok.bielsko.pl, rok@rok.bielsko.pl Bielsko-Biała 2017 Wyłączną odpowiedzialność za zawartość niniejszej publikacji ponoszą jej autorzy i nie może być ona utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej oraz Euroregionu Beskidy. The sole responsibility for the content of this publication lies with the authors and it cannot be identify with the official standpoint of the European Union and the Euroregion Beskidy. Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska – Słowacja 2014–2020 oraz budżetu państwa. The publication co-financed from the funds of European Regional Development Fund within Interreg V-A Poland-Slovakia 2014–2020 program and national budget.

Tam gdzie szumi jawor Tydzień Kultury Beskidzkiej w obiektywie Waldemara Kompały

1992–2016

Týždeň beskydskej kultúry podmaňuje Viem, čo hovorím. Som v tom už od 24 rokov. Vtedy, v lete roku 1993, som padla ako slivka do kompótu. Bola som začínajúcou novinárkou. Od roku som pracovala pre bielsku redakciu „Gazety Wyborczej“. V lete šéfredaktor „Wyborczej“ v Katoviciach rozhodol, kde sme patrili, že budeme vo Wiśle organizovať pohyblivý tím reportérov, ktorý bude každý deň, v priebehu týždňa, prinášať správy z diania na Týždni beskydskej kultúry (TKB). Je to hanba, ale priznávam sa, že som vtedy po prvýkrát počula tento názov. Ako „dievčina“ z Pszczyny som nevedela skoro nič o goralskej hudbe a speve, a z folklórnych súborov, ktoré prezentovali folklór som poznala len Śląsk a Mazowsze. Teraz viem, že je potrebné vidieť a počuť, to čo sa deje v priebehu TKB, aby sa zamilovať do folklóru. Jeho rôznorodosti, autenticity a radosti z odkazu. Priznávam sa, že som nebola nadšená perspektívou práce v delegácií a dodatočne zaoberaním sa niečím, čo ma vôbec nezaujímalo. Ale keď som sa na mieste presvedčila, s akými priaznivými ľuďmi mám do činenia a aký rozmer má toto podujatie, bola som plná obdivu pre organizátorov: od samotného vedenia až po prekladateľov, šoférov, vedúcich skupín, konferencierov. Pri stovkách umelcov z najvzdialenejších kútov sveta – hosťovali na tomto podujatí súbory o. i. z Južnej Kórey, USA, Mexiku, Argentíny, Zairu (súčasne Demokratická republika Konga), Nového Zélandu a mnohých ďalších krajín – nestalo sa, aby komusi nechutilo jedlo – pamätám si, ako sa Kórejčanky nadchýnali nakladanými uhorkami – alebo aby niekto mal vrtochy kvôli niečomu inému. A verte mi, že obsiahnutie takého veľkého množstva umelcov na piatich javiskách súčasne je logistickým Mount Everestom. Po prvom pobyte na Týždni beskydskej kultúry som sa vrátila domov unavená, ale veľmi radostná. Toľko pozitívnej energie na jednom mieste som doteraz nepocítila nikdy. Takýchto týždni na TKB som prežila tri. Jazdili sme pomedzi javiskami vo Wiśle, Szczyrku, Živci, Ošvienčime a Makowe Podhalańskom. Okrem relácií z koncertov, rozhovorov so súbormi, nechýbali aj opisy ponúkaných pri javiskách pochúťok, školy ľudového tanca a nočných spevov pri vatre, keď neprekážalo, že sa Kórejčanky nevedia dohovoriť s Talianmi, aj tak sa výborne zabávali pri Lasciate Mi Cantare zahratom na akordeóne. Od tejto doby som na TKB každý rok a nie je to spojené s prácou. Som pre svoje potešenie. Som tak závislá, že v roku 1998, keď sa narodila moja dcéra, s päťtýždňovým dojčaťom som obdivovala pochod súborov vo Wiśle. Neviem si predstaviť, aby som na rozhraní júla a augusta vycestovala kdesi na dlhšiu dobu a aspoň na jeden deň nešla do Beskýd. Lebo, kde sa nabijem pozitívnou energiou, keď nie pri počúvaní bulharských ľudových piesni, alebo obdivujúc našich goralov, ktorí tancujú zbojníckeho? Kde na jednom mieste, bez vycestovania z Poľska uvidím toľko sveta? Preto pozývam na Týždeň beskydskej kultúry. Takejto atmosféry radosti nepocítite nikde inde. Ale dávajte si pozor, lebo od toho sa človek stáva závislým. Viem, čo hovorím. Beata Żurek Zástupkyňa šéfredaktora katovickej redakcie „Gazety Wyborczej”

Beskidy Highlanders’ Week of Culture Addicts I know what I’m talking about. I’m being addicted for 24 years. It was summer of 1993 when I was in a bit of jam. As a beginning journalist I was working in editorial office of “Gazeta Wyborcza” in Bielsko-Biała for about a year. That summer, editor-in-chief of “Wyborcza” in Katowice decided to organize a reporter’s team in Wisła which was supposed to bring daily information on what was going on during the Beskidy Highlanders’ Week of Culture (TKB) for a week. Now it shames me to say that back then I have heard the name of the festival for the first time. As a girl from Pszczyna (Silesia) I didn’t know much about highlanders singing and playing. The only ensembles familiar with folklore I knew were “Śląsk” and “Mazowsze”. Now I know that you need to see and listen what happens during TKB to fall in love with folklore – it’s diversity, authenticity and the joyful message. I admit that I wasn’t enthralled with the idea of working on a delegation, especially on something that didn’t attract me much. But when on the spot I realized how many friendly people I have met and with what a flourish it is done, I was full of admiration for the organizers – from bosses to interpreters, drivers, group attendants and masters of ceremonies. With the hundreds of artists from the most distant parts of the world – and among others there were ensembles from South Korea, United States of America, Mexico, Argentina, Zaire (now the Democratic Republic of the Congo), New Zealand, and many, many others no one would claim about food – I remember Koreans fascinated with pickled cucumbers – or have knickers in a twist for some other reason. Believe me, to come over so many artists at five stages at the same time it is an organizational Mount Everest. After this first participation in TKB I went back home tired but very happy. I have never learned so many positive energy in one place before. I have experienced three such a weeks on TKB. We were bustling between stages in Wisła, Szczyrk, Żywiec, Oświęcim and Maków Podhalański. Besides reports on concerts, chats with ensembles, there were also descriptions of the delicious food served near stages, learning dances and night singing by the bonfire, when it didn’t matter that Koreans weren’t able to make themselves understood with Italians – they still had fun to Lasciate Mi Cantare played on the accordion. Since then I’m on TKB every year and it has nothing to deal with work. I’m there for a sheer pleasure. I got so addicted that in 1998, when my daughter was born, I was admiring the ensembles’ street parade with a five month baby on my shoulder. I can’t imagine going somewhere at the turn of July and August without passing through Beskids even for one day. Where would I recharge my batteries if not while listening to shivering Bulgarian folk songs or marveling at skillful Polish highlanders dancing zbójnicki (the robbers’ dance)? Where would I see so much of the world without going out of Poland? This is why I invite you to TKB. You won’t experience such a joyful atmosphere nowhere else. But be careful! It is addicting. I know what I’m saying. Beata Żurek Beata Żurek is a deputy to editor-in-chief in “Gazeta Wyborcza” in Katowice

Tydzień Kultury Beskidzkiej uzależnia Wiem, co mówię. Mam to od 24 lat. Wtedy, latem 1993 roku, wpadłam jak śliwka w kompot. Byłam początkującą dziennikarką. Od roku pracowałam w bielskiej redakcji „Gazety Wyborczej”. Latem naczelny „Wyborczej” w Katowicach, której podlegaliśmy, zdecydował, że zorganizujemy w Wiśle lotną drużynę reporterską, która codziennie, przez tydzień, będzie informowała, co ciekawego dzieje się na Tygodniu Kultury Beskidzkiej. To dyshonor, ale przyznaję, że wtedy po raz pierwszy usłyszałam tę nazwę. Jako „dziołcha” z Pszczyny mało wiedziałam o góralskim graniu i śpiewaniu, a z zespołów przybliżających folklor znałam tylko Śląsk i Mazowsze. Teraz wiem, że trzeba zobaczyć i posłuchać, co dzieje się podczas TKB, żeby pokochać folklor. Jego różnorodność, autentyczność i radość przekazu. Przyznam się, że nie byłam zachwycona perspektywą pracy na wyjeździe i dodatkowo zajmowania się czymś, co mnie zupełnie nie pociągało. Ale kiedy na miejscu przekonałam się, z jak przyjaznymi ludźmi mam do czynienia i jaki rozmach ma ta impreza, byłam pełna podziwu dla organizatorów: od szefostwa po tłumaczy, kierowców, opiekunów grup, konferansjerów. Przy setkach artystów z najodleglejszych stron świata – a gościły na tej imprezie zespoły m.in. z Korei Południowej, USA, Meksyku, Argentyny, Zairu (teraz Demokratyczna Republika Konga), Nowej Zelandii i wielu, wielu innych krajów – nie zdarzyło się, żeby komuś nie smakowało jedzenie (pamiętam, jak Koreanki zachwycały się kiszonymi ogórkami) czy miał muchy w nosie z innego powodu. A uwierzcie, że ogarnięcie takiej rzeszy artystów na pięciu scenach jednocześnie to jest logistyczny Mount Everest. Po tym pierwszym pobycie na Tygodniu Kultury Beskidzkiej wracałam do domu zmęczona, ale bardzo uradowana. Tyle pozytywnej energii w jednym miejscu nie doświadczyłam dotąd nigdy. Takich tygodni na TKB przeżyłam trzy. Kursowaliśmy między scenami w Wiśle, Szczyrku, Żywcu, Oświęcimiu i Makowie Podhalańskim. Oprócz relacji z koncertów, rozmów z zespołami nie brakowało opisów serwowanych przy scenach smakołyków, nauki tańców i nocnych śpiewów przy ognisku, kiedy nie miało znaczenia, że Koreanki nie potrafią się dogadać z Włochami, bo i tak świetnie bawiły się przy Lasciate Mi Cantare granym na akordeonie. Od tej pory jestem na TKB co roku i nie ma to nic wspólnego z pracą. Jestem tam dla czystej przyjemności. Tak się uzależniłam, że w 1998 roku, kiedy przyszła na świat moja córka, z pięciotygodniowym oseskiem podziwiałam korowód zespołów w Wiśle. Nie wyobrażam sobie, żeby na przełomie lipca i sierpnia wyjechać gdzieś na dłużej i choć na jeden dzień nie wyskoczyć w Beskidy. Gdzie bowiem lepiej naładuję akumulatory, jak nie podczas słuchania przyprawiających o dreszcze bułgarskich pieśni ludowych, czy podziwiając sprawność naszych górali tańczących zbójnickiego? Gdzie w jednym miejscu, nie ruszając się z Polski, zobaczę tyle świata? Dlatego zapraszam na Tydzień Kultury Beskidzkiej. Takiej atmosfery radości nie doświadczycie nigdzie indziej. Ale uważajcie, bo to uzależnia. Wiem, co mówię. Beata Żurek Zastępca redaktora naczelnego katowickiej redakcji „Gazety Wyborczej”

Beata Żurek oraz Dariusz Kortko i Zdzisław Ciuk – Wisła, 1995

Vítajte v Beskydách! Každý rok, v lete, schádzajú horali do doliny. Trembity a pieseň Adama Niedoby Šumí javor zvestujú začiatok Týždňa beskydskej kultúry – najstaršieho a súčasne najväčšieho folklórneho podujatia v krajine. Od Wisły, cez Szczyrk, Živec, Maków Podhalański až do Ošvienčimu znie ľudová hudba, do víru tanca sú ponorené súbory z Poľska a najvzdialenejších kútov sveta – tak neustále od skoro 50 rokov. V Ujsołoch na sv. Vavrinca horia „hudy“, v Istebnej sa koná komorná Istebniańská veselica a v českom Jablunkove (počas Goralského sviatku) horalov po obidvoch stranách hranice spája spoločná zábava. Pretože gorali, ako to voľakedy povedal významný poľský horolezec Jerzy Kukuczka, bez ohľadu na to, či sa jedná o Świętokrzyské pohorie, Skalnaté hory alebo Tibet, cítia rovnako. Týždeň beskydskej kultúry sú to taktiež pouličné sprievody, vystúpenia ľudových kapiel, sólistov, speváckych skupín (siahajúc po starých archaických nôtach), trhy ľudového remesla (drevené hračky, obrazy na skle maľované, čipky, kvety z krepového papiera), stretnutia s ľudovými umelcami, výstavy, dielne... Nechýbajú ani jedla a pitie. Za spomienku stoja tiež dva súťažné podujatia: Festival folklóru poľských goralov v Živci a Medzinárodné folklórne stretnutia, ktoré sa uskutočňujú v poslednej dobe raz vo Wiśle a raz v Živci. A tak každý rok v priebehu deviatich dní sa stretávame na koncertoch, obdivujúc program prezentovaný súbormi od Číny až po Ameriku. Rôznorodosť a bohatstvo, autentickosť a priamosť, spontaneitu a humor, nespočetnú energiu a radosť – folklór bez hraníc. Nad celým podujatím má záštitu Medzinárodná rada folklórnych združení, festivalov a ľudového umenia CIOFF. Niet pochýb o tom, že Týždeň beskydskej kultúry, sviatok folklóru, je jednou z najzaujímavejších ponúk leta. Toto podujatie sa udržalo aj napriek rozličným vetrom histórie a natrvalo sa zapísalo do kalendára podujatí podporujúcich poznanie, tradovanie a propagáciu, rovnako rodinných tradícií, ako aj dedičstva iných národov. Pretože v ľudovej kultúre spočíva sila, ktorá dokáže pritiahnuť pozornosť, prelomiť bariéry a zvlášť uspokojiť potrebu jednoduchosti prebývajúcu v ľuďoch odtrhnutých od svojich koreňov. Aj keď dnes folklór pre viacerých recipientov sa spája s rozptýlením, organizátori a účinkujúci na Týždni beskydskej kultúry sa snažia vložiť do toho stopercentne svoje srdce a nepokorného ducha – prikazujúce strážiť zvyky, nárečia, tanec a spev. Nechajme sa uniesť tomuto veľkému kaleidoskopu hudby a tanca, ľudových rozprávaní a zvykov, umenia mnohých skupín a národov. Agnieszka Kobiałka

Welcome to Beskids! Each summer highlanders come down to the valleys. The sound of trembits and Adam Niedoba’s song Szumi jawor rings out the beginning of Beskidy Highlanders’ Week of Culture (TKB) – the oldest and the greatest folk festival in Poland. Folk music resounds from Wisła, through Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański to Oświęcim, Polish and foreign ensembles from most distant parts of the world whirl in dance – constantly for 50 years. There are St. Lawrence’s Bonfires in Ujsoły, chamber Istebna Feast in Istebna, and in Czech Jablunkov (during Highlander’s Festival) the highlanders from the both sides of the border come together in a common fun. Cause, as a prominent Polish Himalayan climber Jerzy Kukuczka has said, people of the mountains, no matter if it is the Świętokrzyskie Mountains, the Rocky Mountains or Tibet, feel in the same way. TKB consist also of street parades, ensembles, soloist and singing groups (using old, archaic notes) performances, Folk Art Fairs (with traditional wooden toys, paintings on glass, laces, blotting paper flowers), meetings with artists, exhibitions, workshops… There is no lack of food and drinks too. It is necessary to mention two competitive events such as Festival of Polish Highlanders’ Folklore in Żywiec, and International Folk Meetings taking place in turns in Wisła and Żywiec. This is how it works each year. For nine consecutive days people gather at concerts to admire programs presented by ensembles from China to America. Diversity and riches, authenticity and immediacy, spontaneity and humor, a lot of energy and joy – folklore beyond borders. The festival is held under the auspices of the International Council of Organizations of Folklore Festivals and Folk Arts (CIOFF). There is no doubt that TKB is one of the most attractive offer of the summer. It has survived despite of different winds of history. It has filled in for good the calendar of events cultivating and popularizing both native traditions and the heritage of foreign nations. Cause there is a strength lying in folk culture that draws attention, brakes down the barriers and most of all fills the need of primality in people detached from their roots. Although most of the viewers today treat folklore most of all as an entertainment, the organizers and participants of TKB are trying to put their hearts and souls to stand as a guard of the custom, dialect, dance and singing. So let us take into the whirl of music and dance, folk tales and customs, the art of many groups and nations. Agnieszka Kobiałka

Witojcie w Beskidach! Co roku latem górale schodzą w doliny. Trombity i pieśń Adama Niedoby Szumi jawor obwieszczają początek Tygodnia Kultury Beskidzkiej – najstarszej, a zarazem największej imprezy folklorystycznej w kraju. Od Wisły przez Szczyrk, Żywiec, Maków Podhalański do Oświęcimia rozbrzmiewa ludowa muzyka, wirują w tańcu zespoły z Polski i najodleglejszych zakątków świata – niezmiennie od przeszło 50 lat. W Ujsołach na św. Wawrzyńca płoną hudy, w Istebnej trwa kameralny Festyn Istebniański, a w czeskim Jabłonkowie (podczas Gorolskigo Święta) górale z obu stron granicy łączą się we wspólnej zabawie. Bowiem ludzie gór, jak powiedział kiedyś wybitny polski himalaista Jerzy Kukuczka, bez względu na to, czy są to Góry Świętokrzyskie, Skaliste czy Tybet, czują podobnie. Tydzień Kultury Beskidzkiej to także korowody uliczne, występy kapel, solistów, grup śpiewaczych (sięgających do starych, archaicznych nut), kiermasze sztuki ludowej (z drewnianymi zabawkami, obrazami na szkle, koronkami, bibułkowymi kwiatami), spotkania z twórcami, wystawy, warsztaty… Jadła i napitku też nie brakuje. Wspomnieć należy również o dwóch imprezach konkursowych: Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu i Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych odbywających się ostatnio na zmianę w Wiśle i Żywcu. I tak co roku, przez dziewięć kolejnych dni spotykamy się na koncertach, podziwiając program prezentowany przez zespoły od Chin po Amerykę. Różnorodność i bogactwo, autentyzm i bezpośredniość, spontaniczność i humor, niespożyta energia i radość – folklor ponad granicami. Nad całością patronat sprawuje Międzynarodowa Rada Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej CIOFF. Nie ulega wątpliwości, że Tydzień Kultury Beskidzkiej, święto folkloru, jest jedną z najatrakcyjniejszych propozycji lata. Impreza ta przetrwała pomimo różnych wiatrów historii i na stałe zagościła w kalendarzu imprez służących poznaniu, kultywowaniu i popularyzacji zarówno rodzimych tradycji, jak i dziedzictwa innych narodów. W kulturze ludowej tkwi bowiem siła, która potrafi przyciągnąć uwagę, przełamać bariery, a przede wszystkim przywrócić prostotę ludziom oderwanym od swoich korzeni. I choć dziś folklor to dla większości odbiorców przede wszystkim rozrywka, organizatorzy i uczestnicy Tygodnia Kultury Beskidzkiej starają się w stu procentach oddać swe serca i dusze niepokorne – nakazujące strzec obyczaju, gwary, tańca i śpiewu. Dajmy się więc porwać w ten wielki wir muzyki i tańca, ludowych gawęd i obrzędów, sztuki wielu grup i narodów. Agnieszka Kobiałka

Dżereła z Kosiwu, Ukraina/Ukraine – korowód/street parade, Wisła, 1993

1992â&#x20AC;&#x201C;1997

Jaworzynka z Jaworzynki, Polska/Poland – korowód/street parade, Wisła, 1992

Zespół Regionalny Wisła z Wisły, Polska/Poland – Wisła, 1992

Korowรณd/street parade, Wisล a, 1992

Dzitri z Lome, Togo/Togo – Wisła, 1993

Korowód/street parade, Wisła, 1992

Korowรณd/street parade, Wisล a, 1992

Zespół Regionalny Wisła z Wisły, Polska/Poland – Wisła, 1992

Dzitri z Lome, Togo/Togo – Wisła, 1993

Pipes & Drums 72 Engineer Regiment & Associated Bandsmen With The Alison Sinclair Highland Dancers, Szkocja/Scotland – Wisła, 1993

Stefan Pojda z Wisły i członkowie zespołu Dzitri z Lome, Togo/Togo – Wisła, 1993

Pende z Kinshasy, Zair/Zaire – Wisła, 1994

Zbigniew Drozd z Grupy Śpiewaczej Wańcy z Wisły, Polska/Poland – Wisła, 1996

Kompania Taneczna Lee Kyung Hwa z Seulu, Korea Południowa/ South Korea – Wisła, 1996

Pende z Kinshasy, Zair/Zaire – Wisła, 1994

Folklore Filipino Canada, Kanada/Canada – Żywiec, 1994

Dziecięcy Zespół Góralski Gronicek z Gilowic, Polska/Poland – Wisła, 1996

Teatr Tańca Bulag z Baku, Azerbejdżan/Azerbaijan – Żywiec, 1996

Andrzej Mikocki z kapeli Dziecięcego Zespołu Góralskiego Gronicek z Gilowic, Polska/Poland – Wisła, 1996

Józef Broda – prowadzący koncerty/ the master of ceremonies – Żywiec, 1996

Zespół Regionalny Istebna z Istebnej, Polska/Poland – Istebna, 1996

Trebunie-Tutki, Polska/Poland – Żywiec, 1997

Ceata Junilor z Sibiu, Rumunia/Romania – Żywiec, 1997

Koncert finałowy/Final concert – Żywiec, 2001

2001â&#x20AC;&#x201C;2010

Ivan Goran Kovačić z Zagrzebia, Chorwacja/Croatia – Szczyrk, 2002

Coahuila z Coahuila, Meksyk/Mexico – Żywiec, 2002

Čtyřlístek z Nového Strašeci, Czechy/Czech Republic – Żywiec, 2002

Zespół Tańców Rytualnych z Luandy, Angola/Angola – Galeria Sfera w Bielsku-Białej, 2002

Otantik Halk Oyunlari Dernegi ze Stambułu, Turcja/Turkey – Żywiec, 2002

Arantzarte z Igorre (Baskonia), Hiszpania/Spain – Wisła, 2003

Męska Grupa Śpiewacza Grónie z Wisły, Polska/Poland – Wisła, 2003

Kozacy z Kubania, Rosja/Russia – Wisła, 2003

Arantzarte z Igorre (Baskonia), Hiszpania/Spain – Wisła, 2003

Zobor z Nitry, Słowacja/Slovakia – Wisła, 2003

Romanka z Sopotni Małej, Polska/Poland – Wisła, 2004

Marula z Tbilisi, Gruzja/Georgia – Wisła, 2003

Wallis Mako, Wallis i Futuna (Polinezja)/Wallis and Futuna (Polynesia) – korowód/street parade, Żywiec, 2005

Ziemia Rajczańska z Rajczy, Polska/Poland – Żywiec, 2005

Wallis Mako, Wallis i Futuna (Polinezja)/Wallis and Futuna (Polynesia) – Żywiec, 2005

Dąbrowiacy z Katowic, Polska/Poland – Żywiec, 2005

Tzontémoc z Meksyku, Meksyk/Mexico – korowód/street parade, Szczyrk, 2006

Železiar z Koszyc, Słowacja/Slovakia – Żywiec, 2006

Jedlicki z Pewli Wielkiej, Polska/Poland – Żywiec, 2006

Muzsla z Pásztó, Węgry/Hungary – Wisła, 2006

Rino z Aitutaki, Wyspy Cooka/Cook Islands – Wisła, 2006

Fale Bajkału z Ułan-Ude, Buriacja, Rosja/Buryatia, Russia – Żywiec, 2007

Gymnik z Bratysławy, Słowacja/Slovakia – Żywiec, 2007

Zespół Regionalny Istebna z Istebnej, Polska/Poland – Żywiec, 2008

Legnica z Legnicy, Polska/Poland – Wisła, 2008

Pom’Kanel z Basse Pointe, Martynika/Martinique – korowód/street parade, Istebna, 2008

Kyczera z Legnicy, Polska/Poland – Szczyrk, 2009

Jan Lazar z Męskiej Grupy Śpiewaczej Grónie z Wisły, Polska/Poland – Żywiec, 2009

Bolu Armelít z Bolu, Turcja/Turkey – Wisła, 2009

Quitus z Quito, Ekwador/Ecuador – Żywiec, 2009

Grupo de Danzas Folclóricas Carmen López z Santiago de Cali, Kolumbia/Columbia – Żywiec, 2009

Bae Sunghan Dance Company z Seulu, Korea Południowa/South Korea – Wisła, 2010

Inspiraciones Costarricenses z San José, Kostaryka/Costa Rica – Wisła, 2010

Edyta Pisarska – uczennica Krzysztofa Trebuni-Tutki z Zakopanego, Polska/Poland – Żywiec, 2010

Başiskele Belediyesi z Izmitu, Turcja/Turkey – Wisła, 2010

Koniaków z Koniakowa, Polska/Poland – Wisła, 2010

Pith of Africa z Nairobi, Kenia/Kenya – Wisła, 2010

Spod Kicek z Mordarki, Polska/Poland â&#x20AC;&#x201C; Ĺťywiec, 2013

2011â&#x20AC;&#x201C;2016

Chindia z Ploeszti, Rumunia/Romania – korowód/street parade, Wisła, 2011

Ziemia Cieszyńska z Cieszyna, Polska/Poland – Wisła, 2011

Lancova Vas z Lancovej Vasi, Słowenia/Slovenia – Żywiec, 2011

Zaité z Yopalu, Kolumbia/Columbia – korowód/street parade, Wisła, 2011

SBM Institut Teknologi Bandung z Bandungu, Indonezja/Indonesia – Wisła, 2011

Orizaba z Orizaby, Meksyk/Mexico – korowód/street parade, Wisła, 2011

Korowód/street parade, Jabłonków/Jablunkov, Czechy/Czech Republic, 2011

Istebna z Istebnej, Polska/Poland – koncert jubileuszowy/jubilee concert, Wisła, 2011

Czantoria z Ustronia, Polska/Poland â&#x20AC;&#x201C; Szczyrk, 2012

Marcin Biegun z Żabnicy, Polska/Poland – Żywiec, 2012

Dolina Nowego Sołońca ze Złotnika, Polska/Poland – Żywiec, 2012

Artisti z Tirany, Albania/Albania – Wisła, 2012

Cichowianie z Soblówki, Polska/Poland – Żywiec, 2012

Lasowiacy ze Stalowej Woli, Polska/Poland – Wisła, 2012

Kobuleti z Kobuleti, Gruzja/Georgia – Wisła, 2012

Liptov z Rużomberka, Słowacja/Slovakia – Wisła, 2012

Koniaków z Koniakowa, Polska/Poland – Wisła, 2012

Smederevo ze Smedereva, Serbia/Serbia – Maków Podhalański, 2013

Spod Kicek z Mordarki, Polska/Poland – Szczyrk, 2013

Korowód/street parade, Wisła, 2013

Istebna z Istebnej, Polska/Poland – Istebna, 2013

Smederevo ze Smedereva, Serbia/Serbia – Galeria Sfera w Bielsku-Białej, 2013

Májek z Brna, Milan Zelinka – kierownik zespołu/ensemble’s manager, Czechy/Czech Republic – Wisła, 2013

Widownia/festival audience – Wisła, 2013

Kocaeli Armelit z Izmitu, Turcja/Turkey – Wisła, 2013

I Picciotti da Purtedda z Agrigento, Włochy/Italy – korowód/street parade, Wisła, 2014

Magurzanie z Łodygowic, Polska/Poland – Żywiec, 2014

Roman Raszka z Wisły, Polska/Poland – korowód/street parade, Wisła, 2014

Byłgarsko Choro z Sofii, Bułgaria/Bulgaria – Żywiec, 2014

Muzsla z Pásztó, Węgry/Hungary – Żywiec, 2014

Quahuitl z Saltillo, Meksyk/Mexico – Żywiec, 2014

Armenner z Erywania, Armenia/Armenia – Żywiec, 2014

Aegeanfolk z Antalyi, Turcja/Turkey – Żywiec, 2014

Białodunajcanie z Białego Dunajca, Polska/Poland – Żywiec, 2015

Kijów z Kijowa, Ukraina/Ukraine – Istebna, 2015

Twórcy ludowi/folk artists – Istebna, 2015

Sunkist z Beidou, Tajwan/Taiwan – Galeria Sfera w Bielsku-Białej, 2015

Festiwal Folkloru Górali Polskich/The Festival of Polish Highlanders’ Folklore – Żywiec, 2015

Festiwal Folkloru Górali Polskich/ The Festival of Polish Highlanders’ Folklore – Żywiec, 2015

Festiwal Folkloru Górali Polskich/The Festival of Polish Highlanders’ Folklore – Żywiec, 2015

Festiwal Folkloru Górali Polskich/ The Festival of Polish Highlanders’ Folklore – Żywiec, 2015

Romanka z Sopotni Małej, Polska/Poland – Oświęcim, 2015

Białodunajcanie z Białego Dunajca, Polska/Poland – Oświęcim, 2015

Kalakar z Bombaju, Indie/India – Wisła, 2015

Etnos ze Skopje, Macedonia/Macedonia â&#x20AC;&#x201C; WisĹ&#x201A;a, 2015

Wawrzyńcowe Hudy/The St. Lawrence’s Bonfires – Ujsoły, 2015

AUC Egyptian Folklore Troupe z Kairu, Egipt/Egypt – korowód/street parade, Wisła, 2015

Whakaari Rotorua z Rotoruy, Nowa Zelandia/New Zealand – korowód/street parade, Wisła, 2015

Crvena Stijena z Podgoricy, Czarnogóra/Montenegro – Istebna, 2016

Ziemia Orawska z Lipnicy Wielkiej, Polska/Poland – Maków Podhalański, 2016

Crvena Stijena z Podgoricy, Czarnogóra/Montenegro – Żywiec, 2016

Grupo Francisco de Goya z Madrytu, Hiszpania/Spain – Żywiec, 2016

Oro z Niszu, Serbia/Serbia – Żywiec, 2016

Corazón de Jalisco z Guadalajary, Meksyk/Mexico – Żywiec, 2016

Gorolski Święto – korowód/street parade, Jabłonków w Republice Czeskiej/Jablunkov in Czech Republic, 2016

O Tygodniu Kultury Beskidzkiej

Wisła Tydzień Kultury Beskidzkiej narodził się w Wiśle i tu odbywa się od ponad pół wieku bez przerwy. Pierwsza edycja miała miejsce w dniach 16–23 sierpnia 1964 r. Była przede wszystkim przeglądem zespołów folklorystycznych z miejscowości ówczesnego powiatu cieszyńskiego, wzbogaconym występami gości z Żywca oraz zaprzyjaźnionego Zaolzia. W ramach tzw. estrady ludowej występowali lokalni gawędziarze, instrumentaliści, śpiewacy, grupy wokalne i instrumentalne. Były też konkursy, m.in. na strój ludowy, oraz program artystyczny w pochodzie dożynkowym. Występy odbywały się w niedawno oddanej do użytku muszli koncertowej w wiślańskim parku. Widzowie siedzieli na wypożyczonych ławkach, a obok estrady urządzona była kolyba, czyli pasterski szałas, w którym palił się ogień, warzył owczy ser (bunc) i gdzie częstowano żętycą. Od tamtej pory zmieniło się bardzo wiele. Po generalnych remontach w ostatnich kilku latach inaczej wygląda centrum miasta, gdzie m.in. na pl. Bogumiła Hoffa stworzona została mała estrada, a całkowicie nakryty i rozbudowany amfiteatr skutecznie chroni wykonawców i publiczność przed deszczem. TKB jest obecnie imprezą folklorystyczną, na którą zjeżdżają zespoły z całego świata. Są tutaj serdecznie przyjmowane przez liczną publiczność, której ulubieńcami są również miejscowe beskidzkie grupy, niejednokrotnie prezentujące znakomity poziom. Wisła wyróżnia się bardzo bogatym zapleczem gastronomiczno-handlowym towarzyszącym imprezie. W ostatnich latach Wisła na zmianę z Żywcem jest gospodarzem Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych.

Szczyrk TKB zawitał tutaj w 1966 r., w czasie trzeciej edycji. Trwał wówczas zaledwie trzy dni, w czasie których można było zobaczyć fragmenty wiślańskiego programu. Koncerty odbywały się na zbitej z desek scenie na wybiegu skoczni Skalite. Później estradę postawiono kilkadziesiąt

metrów dalej. W 2012 r. obiekt został gruntownie przebudowany – oprócz dużej nakrytej sceny ma teraz stałą amfiteatralną widownię, duże zaplecze i obszerny plac na stoiska gastronomiczne i handlowe. Koncerty odbywają się tutaj przez dziewięć dni i mają charakter niekonkursowy. Wśród uczestników jest obowiązkowo miejscowy Ondraszek. Podobno ten właśnie zespół tak dobrze zatańczył zbójnickiego podczas drugiego TKB w Wiśle, że już następna edycja imprezy musiała się odbyć w obu beskidzkich miejscowościach.

Żywiec Przed południem imprezą żyje tutaj centrum miasta, gdzie na gruntownie przebudowanym rynku odbywają się Targi Sztuki Ludowej i koncerty na małej estradzie. Wieczorami akcja przenosi się pod górę Grojec, gdzie znajduje się uroczo zlokalizowany amfiteatr, w którym mieści się parę tysięcy widzów. W 2014 r. zakończono modernizację obiektu, dzięki czemu m.in. amfiteatr jest całkowicie zadaszony. Pierwsze dni Tygodnia wypełnia Festiwal Folkloru Górali Polskich, skupiający rokrocznie najlepszych wykonawców z terenów górskich w kraju. Wieczorem występują zespoły, które prezentują półgodzinne widowiska, oparte na folklorze własnego regionu, wcześniej na rynku rywalizują kapele, soliści, grupy śpiewacze oraz mistrzowie z uczniami. Na najlepszych czekają Złote Żywieckie Serca, które zostają wręczone podczas koncertu laureatów FFGP w ostatnim dniu TKB. Żywiec w 1975 r. stał się trzecią estradą TKB-owską.

Maków Podhalański Czwarta z kolei estrada TKB. Funkcjonuje od 1976 r. Od początku scena jest zlokalizowana w centrum miasta, obok Domu Strażaka. Wszyscy uczestnicy imprezy zwracają uwagę na kameralny i serdeczny klimat tej estrady. Wśród uczestników oprócz mieszkańców są turyści i liczni goście z okolicznych miejscowości – Suchej Beskidzkiej, Jordanowa, Zawoi, Wadowic...

Oświęcim Najmłodsza spośród pięciu głównych, całotygodniowych estrad TKB (od 1992 r.). Scena plenerowa znajduje się pośrodku wielkomiejskiego osiedla, obok Oświęcimskiego Centrum Kultury, które dysponuje również dużą salą widowiskową. W razie deszczu nie ma tutaj problemów, poza jednym: jak, mimo sporej widowni (520 miejsc), pomieścić wszystkich chętnych. Widzami są przede wszystkim mieszkańcy Oświęcimia, w tym niemała grupa tych, których dziadkowie i rodzice przywędrowali do pracy w tutejszych zakładach ze wsi, zwłaszcza z pobliskich Beskidów. Na widowni jest też sporo osób z niedalekiego Śląska, z okolic Pszczyny i Tychów.

Ujsoły Wawrzyńcowe Hudy są w programie TKB od 1980 r. To impreza nawiązująca do lokalnych tradycji obchodów dnia świętego Wawrzyńca, męczennika spalonego na stosie. Punktem kulminacyjnym sobotniego wieczoru jest zapalenie po zapadnięciu zmroku ognisk, nazywanych hudami, w tym wysokiego na kilkanaście metrów stosu chrustu i gałęzi, ułożonego w pobliżu estrady na specjalnym rusztowaniu.

Istebna Od 1995 r. organizatorzy TKB zapraszają w pierwszy weekend trwania imprezy do Istebnej, matecznika górali śląskich. To dobra okazja do poznania bogatego i pieczołowicie pielęgnowanego folkloru Trójwsi Beskidzkiej (Istebnej, Koniakowa, Jaworzynki).

Jabłonków na Zaolziu (Republika Czeska) Gorolski Święto to największa impreza folklorystyczna organizowana przez Polaków zamieszkujących na Zaolziu. Służy nie tylko prezentacji miejscowych grup regionalnych i śpiewaczych, ale również podtrzymaniu ducha polskości. W programie TKB pojawia się od 1990 r., ale historię ma o wiele bogatszą, bo sięgającą 1948 r. Tradycją jest niedzielny korowód ulicami Jabłonkowa z wzbudzającymi podziw publiczności wozami alegorycznymi. Centralnym punktem imprezy jest Lasek Miejski, gdzie przez trzy dni na estradzie odbywają się kilkugodzinne koncerty, którym towarzyszą targi sztuki ludowej, degustacje regionalnych potraw i napojów oraz pokazy wiejskich rzemiosł. Imprezy konkursowe Festiwal Folkloru Górali Polskich Jest organizowany rokrocznie w Żywcu od 1970 roku. Najpierw przez 5 lat jako Dni Polskie Międzynarodowego Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem, a od 1975 r. pod nazwą Festiwal Folkloru Górali Polskich. Do programu TKB został włączony w 1982 r. Początkowo pełnił dla rodzimych zespołów funkcję eliminacji do festiwalu zakopiańskiego, dość szybko się jednak usamodzielnił i od dłuższego już czasu jest najpełniejszym przeglądem kulturalnego dorobku polskiej góralszczyzny. Tradycja została podtrzymana i nadal najlepsze grupy z żywieckiej imprezy są typowane do reprezentowania Polski w zakopiańskim festiwalu odbywającym się w drugiej połowie sierpnia, ale równocześnie FFGP ma swoje nagrody o niekwestionowanej randze. Najwyżej oceniane zespoły otrzymują Złote Żywieckie Serce. W ten sam sposób honorowane są również najlepsze kapele i grupy śpiewacze, a także soliści instrumentaliści i śpiewacy oraz mistrzowie kształcący uczniów. Te trofea można porównać do sportowych medali, a tych, którzy w danym roku wyjeżdżają z Żywca ze Złotymi Sercami, uznawać za mistrzów kraju w konkurencji... góralskiej kultury. Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne Narodziły się z inicjatywy Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. Po raz pierwszy pojawiły się w programie TKB w 1990 r. i od tej pory odbywają się rokrocznie. Są organizowane pod patronatem Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej (CIOFF). Podstawowym celem Spotkań jest pokazanie kulturowego dziedzictwa różnych narodów oraz prezentacja autentycznego śpiewu, muzyki, tańców i zwyczajów. Konkursowe programy ocenia Międzynarodowa Rada Artystyczna złożona ze znawców folkloru, etnomuzykologów oraz choreografów, która najlepszej grupie za całość prezentacji przyznaje Grand Prix. Sześć innych zespołów może otrzymać wyróżnienia za poszczególne elementy programu. MSF odbywają się na zmianę w Wiśle i w Żywcu.

O Týždni Beskydskej Kultúry Wisła Týždeň beskydskej kultúry vznikol vo Wiśle a koná sa tu už viac ako pol storočia bez prestávky. Prvá edícia sa uskutočnila v dňoch 16.-23. augusta 1964. Bola to predovšetkým prehliadka folklórnych súborov z obcí vtedajšieho tešínského okresu, obohatená vystúpeniami hostí zo Živca, ako aj partnerského Těšínska. V rámci tzv. ľudovej scény sa prezentovali miestni ľudoví rozprávači, inštrumentalisti, speváci, spevácke skupiny a kapely. Boli tiež súťaže, o. i. na ľudový kroj a umelecký program v dožinkovom sprievode. Vystúpenia sa uskutočňovali na prednedávnom odovzdanom do prevádzky javisku v parku vo Wiśle. Diváci sedeli na požičaných laviciach, a pri javisku bola pripravená kolyba, čiže pastiersky sálaš, v ktorom horel oheň, varil sa ovčí syr (bunc) a kde ponúkali žinčicou. Od tej doby sa zmenilo veľmi veľa. Generálne opravy v nie posledných rokoch spôsobili, že inak vyzerá mestské centrum, kde o. i. na Námestí Bogumiła Hoffa bolo pripravené malé javisko s celým krytým amfiteátrom, ktorý chráni účinkujúcich aj divákov pred dažďom. TKB je v súčasnosti folklórnym podujatím, na ktoré prichádzajú súbory z celého sveta. Sú tu srdečne vítané veľkým množstvom divákov, ktorých hrdinami sú taktiež miestne beskydské skupiny, neraz prezentujúce výbornú úroveň. Wisła vyčnieva na pozadí ostatných svojou bohatou gastronomicko-obchodnou ponukou spájajúcou sa s podujatím. V posledných rokoch sa Wisła striedala so Živcom ako hostiteľ Medzinárodných folklórnych stretnutí. Szczyrk TKB prišiel sem v 1966, v období tretieho ročníka. Trval vtedy len 3 dni, v priebehu ktorých bolo možné pozrieť si úryvky wiślanského programu. Koncerty sa uskutočňovali na javisku pripravenom z dosák pod skokanským mostíkom Skalité. Neskôr javisko bolo postavené niekoľko desiatok metrov ďalej. V roku 2012 bol objekt úplné prestavaný – okrem veľkého javiska so zastrešením má v súčasnosti aj hľadisko, veľké zázemie a priestranný priestor na stánky s občerstvením a na obchodovanie. Koncerty sa uskutočňujú v priebehu 9 dní a majú nesúťažný charakter. Medzi účinkujúcimi je povinne miestny folklórny súbor Ondraszek. Vraj tak výborne zatancoval zbojnícky tanec v druhom ročníku TKB vo Wiśle, že už ďalší ročník podujatia sa musel uskutočniť v obidvoch beskydských obciach. Živec Pred poludním podujatím žije centrum mesta, kde na úplné prestavanom hlavnom námestí sa uskutočňujú Trhy ľudového remesla a koncerty na malom javisku. Večer sa akcia prenáša pod horu Grojec, kde sa nachádza malebné umiestnený amfiteáter, ktorý má kapacitu niekoľko tisíc divákov. V roku 2014 bola ukončená modernizácia objektu, vďaka čomu o. i. amfiteáter je celý zastrešený. Prvé dni Týždňa naplňa Festival folklóru poľských goralov, zdržujúci každý rok najlepších interpretov z horských oblasti krajiny. Večer sa prezentujú súbory, ktoré predstavujú polhodinové programy zakotvené vo folklóre vlastného regiónu, skôr na hlavnom námestí súťažia ľudové kapely, sólisti, spevácke skupiny, ako aj majstri so svojimi žiakmi. Na najlepších čakajú Zlaté živiecke srdcia, ktoré sú odovzdávané počas galakoncertu víťazov FFPG posledný deň TKB. Živec sa v roku 1975 stal tretím javiskom TKB. Maków Podhalański Štvrté v poradí javisko TKB. Funguje od roku 1976. Od začiatku je javisko umiestnené v centre mesta, popri Dóme hasiča. Všetci účinkujúci na podujatí venujú pozornosť komornému charakteru a srdečnej atmosfére javiska. Medzi účastníkmi sa okrem obyvateľov nájdu aj turisti a početní hostia z okolitých obcí – Suchej Beskidzkej, Jordanowa, Zawoji, Wadowic... Osvienčim Najmladšie zo všetkých piatich hlavných javísk TKB (od roku 1992). Vonkajšia scéna sa nachádza uprostred veľkomestského

sídliska, pri Osvienčimského kultúrneho centra, ktoré má k dispozícií zároveň veľkú sálu. V prípade dažďa nie je problém, okrem jediného: ako, veľký počet divákov (520 miest), zmestiť všetkých ochotných. Divákmi sú predovšetkým obyvatelia Osvienčimu, v tom aj veľká skupina tých, ktorých dedovia a rodičia prišli za prácou do miestnych fabrík z dedín, zvlášť z bízkych Beskýd. V hľadisku sú viditeľní viacerí ľudia z neďalekého Sliezska, okolia Pszczyny a Tychov. Ujsoły Vavrincove Hudy sú v programe TKB od roku 1980. Je to podujatie nadväzujúce na miestnu tradíciu bohatého slávenia dňa svätého Vavrinca, upáleného mučeníka. Kulminačným bodom sobotňajšieho večera je zapálenie po západe slnka vatier, pomenovaných hudami, v tom vysokej na niekoľko metrov vatry z raždia a haluzí, pripravenej na špeciálnom lešení v blízkosti javiska. Istebna Od roku 1995 organizátori TKB pozývajú v prvý víkend podujatia do Istebnej, strediska sliezskych goralov. Je to výborná príležitosť spoznať bohatý a starostlivo tradovaný folklór Beskydskej Trojdediny (Istebnej, Koniakowa, Jaworzynki). Jablunkov na Těšínsku (Česká republika) Sviatok goralský je najväčším folklórnym podujatím organizovaným Poliakmi bývajúcimi v Těšínsku. Podporuje prezentáciu nielen miestnych regionálnych a speváckych skupín, ale aj udržiavanie poľského ducha. V programe TKB sa objavuje od roku 1990, ale históriu má omnoho dlhšiu, pretože siahajúcu do roku 1948. Tradičným je nedeľňajší sprievod ulicami Jablunkova so vzbudzujúcimi obdiv divákov alegorickými vozmi. Centrálnym bodom podujatia je Mestský lesík, kde v priebehu troch dní sa na javisku uskutočňujú niekoľko hodinové koncerty, sprievodnými podujatiami sú trhy ľudového remesla, ochutnávky regionálnych jedál a pitia, ako aj ukážky vidieckeho remesla. Súťažné podujatia Festival folklóru poľských goralov Je od roku 1970 každý rok organizovaný v Živci. Najskôr cez 5 rokov ako Poľské dni Medzinárodného folklórneho festivalu horských oblasti v Zakopanom, a od roku 1975 s názvom Festival folklóru poľských goralov. Do programu TKB bol zapojený v roku 1982. Na začiatku bol festivalom pre miestne folklórne súbory, ktoré sa postupovali z neho na festival do Zakopaného, ale pomerne rýchlo sa osamostatnil a už dlhšiu dobu je prehliadkou kultúrnej činnosti poľskej goralskej oblasti. Tradícia je naďalej udržiavaná a najlepšie súbory zo živeckého podujatia sú navrhované na reprezentáciu Poľska na Festivale v Zakopanom, ktorý sa koná v druhej polovici augusta, ale FFPG má aj svoje ceny o nespornej úrovní. Najlepšie ohodnotené súbory získavajú Zlaté živecké srdce. Takým istým spôsobom sú ohodnotené aj najlepšie kapely a spevácke skupiny, ako aj sólisti inštrumentalisti a speváci, ako aj učitelia školiaci svojich žiakov. Tieto vyznamenania je možné porovnávať so športovými medailami, a tých, ktorí z festivalu v danom roku odchádzajú zo Živca so Zlatými srdcami môžeme považovať za majstrov krajiny v konkurencií... goralskej kultúry. Medzinárodné folklórne stretnutia Vznikli z iniciatívy Regionálneho kultúrneho strediska v Bielsku-Białej. Po prvýkrát sa objavili v programe TKB v roku 1990 a od toho času sa konajú pravidelne každý rok. Organizujpú sa pod záštitou Medzinárodnej rady folklórnych združení, festivalov a ľudového umenia (CIOFF). Základnou úlohou Stretnutí je ukázanie kultúrneho dedičstva rôznych národov, ako aj prezentácia pôvodného spevu, hudby, tancov a zvykov. Súťažné programy hodnotí Medzinárodná umelecká rada pozostávajúca z odborníkov na folklór, etnomuzikológov a choreografov, ktorá najlepšej skupine za celú prezentáciu udeľuje Veľkú cenu. Šesť iných súborom môže získať ocenenia za jednotlivé prvky programu. MFS sa konajú raz vo Wiśle a raz v Živci.

About the Beskidy Highlanders’ Week of Culture Wisła The Beskids Highlanders’ Week of Culture (TKB) was born in Wisła and takes place here for almost fifty years. The very first edition was held on 16–23 August 1964. Back then it was a review of folk ensembles coming from Cieszyn district of that time, and enriched by performances of guests coming from Żywiec and Zaolzie. As a part of so called folk stage local story tellers, instrumentalists, singers, vocal and instrumental groups performed. There were also contest e.g. for folk costume or artistic program in the harvest home parade. Performances were taking place in a recently put into use band shell in the Wisła’s park. The audience sat on rented benches, and near the stage there was kolyba – a shepherd’s cottage where bunc, Polish sheep milk cheese, was curdling and people were offered żętyca (the drink produced from the whey created in bunc production). Since that moment many things have changed. After the general renovations leaded in last few years the city centre looks quite different. The little stage was created on Bogumił Hoff’s square, and expended and completely roofed amphitheatre protects artists and viewers from rain. Presently, TKB is the folk festival which hosts ensembles from all over the world. They are cordially welcomed by the numerous audience who admires also local groups from Beskidy, often enough presenting a great level. What singles Wisła out are rich catering and trade facilities during the event. In the last few years Wisła in turns with Żywiec is the host of the International Folk Meetings. Szczyrk TKB took place here for the first time in 1966 during its third edition. It lasted only 3 days, and contained pieces of the program presented in Wisła. The concerts were given on stage constructed of nailed boards near Skalite ski jump. Then it was set up few dozen metres away. In 2012 it was renovated – besides large and roofed scene there is an amphitheatre auditorium, extensive backroom and gastronomic and trade venue. The non-competitive concerts are held here for nine days. Among participating ensembles there must appear local Ondraszek. The story tells that its performance and zbójnicki dance went so well during the second TKB in Wisła that from now on the next edition had to take place in both cities. Żywiec In the morning hours the festival takes place in the city centre where on generally renovated market square there are Folk Art Fairs and concerts on the small stage. In the evening we move to the amphitheatre, which can host a few thousand people on the audience, at the foot of Grojec hill. Its modernization was finished in 2014 and now it is fully roofed. The first days of TKB are dedicated to the Festival of Polish Highlanders’ Folklore which gathers each year the best Polish performers from highlands. In the evening ensembles present their half-hour program based on folklore traditions of their regions, but first (in the morning hours) there is a competition between bands, soloists, singing groups and masters and apprentices. Żywiec Gold Hearts are waiting for the best performers. The prizes are handed on the last day of the festival during the laureates concert. Żywiec has become a third festival stage in 1975. Maków Podhalański The fourth festival stage since 1976. Since the very beginning the stage is located in the city centre, near the firehouse. All the participants point its chamber and cordial ambience. Among the audience there are not only local habitants but also tourists and numerous guests from surrounding towns such as Sucha Beskidzka, Jordanów, Zawoja, Wadowice… Oświęcim It is the most recent from all five stages of TKB. It exists from 1992. The outdoor stage is located in the heart of the urban

settlement, near Oświęcimskie Centrum Kultury, which also has an indoor auditorium. So there is no problem in case of the rain. The only thing is how to sit all those who wants to be on the audience on 520 seats. Mainly, the local residents of Oświęcim are the viewers. Many of them are those whose grandparents and parents came to Oświęcim from nearby Beskids villages to work in local factories. There are also some people from neighbouring Silesia, from Pszczyna and Tychy. Ujsoły St. Lawrence’s Bonfires are part of TKB program since 1980. It’s a local celebration of St. Lawrence’s day, a martyr who was burnt at the stake. On the celebration day, after dark, you can see a dozen of meters lited pile, called hudy, made of dry twigs and wood. Istebna Since 1995 on the first weekend of TKB the organizers invite to Istebna – the cradle of Silesian highlanders. It is a great chance to get familiar with rich and meticulously fostered folklore of three villages: Istebna, Koniaków, and Jaworzynka. Jablunkov in Zaolzie (Czech Republic) Highlanders’ Festival is the biggest folk event organized by Polish minority living in Zaolzie. It is not only a presentation of local regional groups and singing groups but also a way of sustaining the spirit of Polishness. Although, it has become a part of TKB in 1990, its rich history dates back to 1948. On Sunday there is a traditional street parade with allegorical wagons which arouse admiration on the viewers. The central point of the festival is the stage in Lasek Miejski where for three days there are few hours concerts accompanied by folk art fair, regional food and drinks tasting and presentations of rural crafts. Competitive events The Festival of Polish Highlanders’ Folklore It takes place each year in Żywiec since 1970. At the beginning, for five years, it was organized in Zakopane as Polish Days of International Festival of Highland Folklore. Since 1975 as Festival of Polish Highlanders’ Folklore. It has joined TKB in 1982. At first it was an elimination of local ensembles for the festival in Zakopane. It has become independent very quickly and for a long time it is the most complete review of the Polish highland cultural heritage. Still the best ensembles are singled out for the Zakopane festival, held in the second half of August, yet Festival of Polish Highlanders’ Folklore hands out its own prizes. The best ensembles, band and singing groups, soloists instrumentalists and singers, masters and apprentices win Żywiec Gold Heart. This trophies can be compared to sports medals, and those who leave Żywiec with Gold Hearts to Polish masters in… highland culture. The International Folk Meetings The event was born on Regional Culture Centre’s in Bielsko-Biała initiative. It takes place each year, under the auspices of the International Council of Organizations of Folklore Festivals and Folk Arts (CIOFF), since 1990 when it appeared in festival framework for the first time. Its main object is showing the cultural heritage of different nations as well as presenting authentic singing, music, dances and customs. The competitive programs are judged by International Artistic Council composed of folklore connoisseurs, ethnomusicologists and choreographers. The Council hands out the Grand Prix to the best ensemble for the complex presentation. Six other groups can be awarded with honourable mention for individual parts of the program. International Folk Meetings are held in turns in Wisła and Żywiec.

Fot. Piotr Kęcik

Waldemar Kompała – Fotografią prasową zajmuje się zawodowo od 1990 r., kiedy rozpoczął pracę w katowickim dodatku do „Gazety Wyborczej”. Siedem lat później przeniósł się do Warszawy, by objąć funkcję kierownika agencji fotograficznej Agencja Gazeta oraz zastępcy kierownika działu fotograficznego w „Gazecie Wyborczej”. W latach 2005–2008 był fotoreporterem „Gazety Wyborczej”. W latach 2008–2014 związany z „Rzeczpospolitą”, w której pełnił funkcję szefa działu fotograficznego. Obecnie zastępca dyrektora do spraw sprzedaży foto Polskiej Agencji Prasowej. Od sześciu lat jest wykładowcą podstaw fotografii prasowej na UKSW w Warszawie. W lipcu 2013 r. otrzymał odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Z TKB związany od 1992 r. Od dziewięciu lat juror konkursu BZ WBK Press Foto. Waldemar Kompała – Dedicated to press photography since 1990 when he started working for Katowice addition to “Gazeta Wyborcza”. Seven years later he moved to Warsaw to take a charge of photo agency Agencja Gazeta and a position of deputy manager of photographic department in “Gazeta Wyborcza”. In 2005–2008 he worked as a photo reporter in “Gazeta Wyborcza”. He was a head of photographic department of “Rzeczpospolita” in 2008–2014. Today he is a deputy manager of photo department of Polish Press Agency. Works as a lecturer of photography basis on University of Cardinal Stefan Wyszyński in Warsaw for six years. He was honored with Medal of Merit for the Polish Culture in July 2013. He’s related to Beskidy Highlanders’ Week of Culture (TKB) since 1992. For 9 years a jury member of BZ WBK Press Photo. Waldemar Kompała – Tlačovej fotografii sa odborne venuje od roku 1990, od momentu ako začal prácu v katowickej prílohe k denníku „Gazeta Wyborcza”. O sedem rokov neskôr sa presťahoval do Varšavy, aby sa tam stal vedúcim fotografickej agentúry Agencja Gazeta, ako aj zástupcom vedúceho fotografického oddelenia v „Gazecie Wyborczej”. V rokoch 2005– 2008 bol fotoreportérom „Gazety Wyborczej”. V rokoch 2008–2014 pracoval pre denník „Rzeczpospolita”, v ktorom zastával funkciu šéfa fotografického oddelenia. V súčasnosti je zástupcom riaditeľa fotografického oddelenia Poľskej tlačovej agentúry. Od 6 rokov prednáša základy tlačovej fotografie na Univerzite Stefana kardinála Wyszyńskeho vo Varšave. V júli 2013 získal vyznamenanie „Zaslúžilý pre poľskú kultúru”. S TKB je spojený od roku 1992, od 9 rokov porotca súťaže BZ WBK Press Foto.

ISBN 978-83-63291-44-0 Egzemplarz bezpłatny/Free copy