BÀN V Ề “TÍNH DÂN CH Ủ VÀ PHÁP QUY ỀN” TRONG QUY ẾT Đ ỊNH HÀNH CHÍNH NHÀ N ƯỚC 1. Yêu c ầu tăng tính dân ch ủ và pháp quy ền trong ho ạt đ ộng qu ản lý, đi ều hành c ủa Chính ph ủ Với mục tiêu đưa nước ta từ nay đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, Đảng và Nhà nước ta đã ngày càng nhận thức một cách sâu sắc và đầy đủ về yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN vững mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng dựa trên nền tảng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ luận thuyết cốt lõi của C.Mác về “biến nhà nước từ cơ quan đứng trên xã hội thành cơ quan hoàn toàn phục tùng xã hội” và tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về một nền dân chủ XHCN chân chính, thực sự “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân”, “Chính phủ nhân dân bao giờ cũng đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy. Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”, [1] Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định quyết tâm tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, hoạt động trên cơ sở pháp luật với một nền pháp chế dân chủ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, bảo đảm sự phát triển tối đa và toàn diện của con người. Để thực hiện được những mục tiêu nói trên, một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà Đảng ta đặt ra là cần đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước trong việc tổ chức các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Đối với tổ chức và hoạt động của Chính phủ, Đảng ta khẳng định cần tiếp tục đổi mới theo hướng xây dựng nền hành chính thống nhất, thông suốt, trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực, hiệu quả; tổ chức tinh gọn hợp lý; tăng tính dân chủ và pháp quyền trong điều hành của Chính phủ; nâng cao năng lực dự báo, ứng phó và giải quyết kịp thời những vấn đề mới phát sinh. Như vậy, có thể nói, trước yêu cầu cấp thiết đẩy mạnh quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, Đảng ta đã đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu tăng tính dân chủ và pháp quyền trong công tác quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của Chính phủ, đồng thời coi đây là một tiêu chí để xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN vững mạnh.
2. Tính dân ch ủ và pháp quy ền trong quy ết đ ịnh hành chính nhà n ướ c Quyết định hành chính nhà nước là một công cụ quan trọng giúp chính quyền các cấp truyển tải những thông tin của công tác quản lý, điều hành đến với nền kinh tế và toàn bộ xã hội. Quyết định hành chính nhà nước là một dạng quyết định pháp luật, là kết quả của sự thể hiện ý chí, quyền lực của nhà nước thông qua những hành vi của chủ thể được thực hiện quyền hành pháp trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước để thi hành luật. Quyết định hành chính nhà nước được ban hành theo một trình tự chặt chẽ dưới những hình thức nhất định nhằm đưa ra những chủ trương, biện pháp, đặt ra các quy tắc xử sự hoặc để áp dụng những quy tắc đó giải quyết một công việc cụ thể trong đời sống xã hội. Quyết định hành chính có các đặc trưng cơ bản là tính ý chí quyền lực, mệnh lệnh đơn phương và tính pháp lý. Trong thực tiễn cuộc sống, nội dung và hình thức của quyết định hành chính nhà nước phải đảm bảo được hai yếu tố là tính hợp pháp và tính hợp lý. Quyết định hành chính đúng sẽ thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân vào bộ máy nhà nước. Quyết định hành chính không đúng, không phù hợp sẽ cản trở phát triển kinh tế xã hội của đất nước, làm giảm niềm tin của nhân dân vào bộ máy công quyền và công tác quản lý, điều hành của các cấp chính quyền. Nhà nước pháp quyền XHCN là mô hình nhà nước được tổ chức và vận hành nhằm bảo vệ và phát huy chế độ dân chủ của xã hội, hạt nhân của lý luận nhà nước pháp quyền chính là vấn đề dân chủ. Nhà nước pháp quyền tạo ra những cơ chế, thiết chế để thực hiện các quy định của pháp luật, duy trì trật tự và tự do công cộng, tạo ra những điều kiện cần thiết để hiện thực hoá dân chủ như sự quản lý của đa số, sự phân công quyền lực nhà nước và phối hợp quyền lực nhà nước, cơ quan tư pháp thật sự là chỗ dựa của nhân dân trong việc bảo vệ công lý, quyền con người… Hình thức biểu hiện dân chủ trong nhà nước pháp quyền XHCN là quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, xã hội được quản