Spiritual Bread - Հոգեւոր Հաց -July 7, 2021

ՀՈԳԵՒՈՐ ՀԱՑ / SPIRITUAL BREAD Չորեքշաբթի/ Wednesday: 7 Յուլիս / July, 2021- No. 250

ՕՐՈՒԱՅ ԶՐՈՅՑԻՆ ՆԻՒԹԸ՝ «ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԼԵԶՈՒՆ» պիտի ներկայացնէ ԱՐԺ. ՏԷՐ ԶԱՐԵՀ Ա. ՔՀՆՅ. ԶԱՐԳԱՐԵԱՆԸ Փոխառաջնորդ եւ հոգեւոր հովիւ

TOPIC OF THE CONVERSATION:

«HUMAN TONGUE» the talk will be led by REV. ARCHPRIEST FR. ZAREH ZARGARIAN Vicar and Parish Pries

ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ ՄԱՏԵԱՆ ՈՂԲԵՐԳՈՒԹԵՆԷՆ (ՆԱՐԵԿ) ԲԱՆ ԾԵ ՍՐՏԻ ԽՈՐՔԵՐԻՑ ԽՈՍՔ ԱՍՏԾՈՅ ՀԵՏ Ա Հոգուս թեւերով շրջեցի մարդկանց անթիւ անհամար սերունդների մէջ Եւ ինքս իմ մէջ կշռադատելով` չգտայ ոչ ոք ինձ չափ մեղաւոր. Եւ դրա համար Դաւթեան սաղմոսի խօսքերով սաստիկ, Որ նմանում է դառն կշտամբող գաւազանաւոր կառավարչի, Պախարակում եմ ինքս ինձ ահա."Ո՞վ կհաւասարուի ինձ չարութեան եւ անօրէնութեան մէջ": Վկայում եմ եւ ես, կրկին անգամ հաստատելով, Թէ այս խօսքերն իսկապէս ինձ են վերաբերում. Ուստի գտնում եմ ես իրաւացի համարել միայն մեղաւոր ինքս ինձ, 2

Քան թէ իմ խօսքերով շատերի դատապարտել: Այսպիսով, իմ դէմ մեղանչողներին ներելուս համար` Գուցէ դու էլ ինձ շնորհես ներում: Բ Եւ արդ, այս անգամ հաճոյական ի՞նչ աղաչանքներ Եւ ընդունելի խունկերի անուշ ծուխեր մատուցեմ, Գովեա՜լ երկնաւոր թագաւոր Քրիստոս, Եթէ ոչ խնդրել, որ օրհնես ինձնից անիծուածներին, Արձակել կապուածներին եւ դատապարտուածներին ազատել, Բարիք անել նզովուածներին եւ պսակել թշնամանուածներին, Սփոփել տրտմածներին եւ դարմանել խորտակուածներին, Խնամել խրտնածներին եւ պատսպարել նենգուածներին, Եւ մարմնով վիրաւորուածներին բժշկել հոգով: Եթէ օրհնութեամբ մօտեցայ մէկին` լսի՛ր, Իսկ թէ անէծքով` մի՛ ընդունիր, գթա՜ծ: Գ Ես տառապեալս ամենաթշուառ, հետինս այս մատեանով աղօթողների մէջ` Բովանդակ հոգով ներեցի իմ դէմ մեղանչողներին: Դո՛ւ արգելեցիր իղձը դժնդակ չար անէծքների, Եւ ես խղճալով իմ հանդէպ բոլոր նենգաւորներին` Իմ ամբողջ սրտով ցանկացայ նրանց` յաշտութիւն գտնել բարիների հետ, Եւ որոնց համար ծունր դնելով` պաղատեցի ես: Յապա դու, որ ինձ այցի ես գալու, Որքա՜ն աւելի պիտի ողորմես, ըստ քո մեծութեան, Գովեա՜լ խնամակալ, կեանքդ մահկանացուիս, Հզօրդ` տկարիս, ամենակարողդ` վարանեալիս, Աղբիւրդ իմաստութեան` յիմարիս եւ թմրեալիս: 3

Քանզի սխալուելով սաստիկ, ինչպէս խաւարին անընտել սուզակ, Անզգայապէս ես ինքս մահուան ծուղակը ընկայ, Չհասկացա կորուստը, որոգայթն անգիտացայ, Չտեսա որսացող ծածուկ մեքենաները, Չկասկածեցի կեղծաւոր վարմի խաբեութեանը, Չնկատեցի գայթակղութիւնը ինձ շրջապատած, Չշոշափեցի պատանդիչ ցանցարկը կարթի, Չարիքները վրայ հասան ինձ, Եւ ես չկարողացայ ճանաչել նրանց, ըստ սաղմոսողի: Եւ արդ, ինչպէս որ մի հեթանոս իմաստասէրի չիմացուած մահը չարիք համարել թուաց իսկ որ ճիշտ, Ես էլ իմ խօսքով հաստատում եմ այդ. Դ Քանզի անզգայ անասունների պէս մեռնում ենք ու չենք զարհուրում, Կորչում ենք` ու չենք սարսափում, Թաղւում ենք` ու չենք խոնարհում, Տարագրւում ենք` ու չենք տագնապում, Եղծւում ենք` ու չենք զղջում, Մաշւում ենք` ու չենք հասկանում, Պակասում ենք` ու չենք վերալրւում, Քայլում ենք` ու չենք զգուշանում, Գերւում ենք` ու չենք զգում: Ե Իսկ Յոբ երանելին հանգիստ է անուանում վախճանը մարդու. Նոյնը սուրբի հետ եւ ե՛ս կասէի, Եթէ մահացու գործերի բեռը ես չունենայի վրաս ծանրացած: Մանաւանդ որ որոգայթը գաղտնի է, եւ այն լարողն աներեւոյթ, 4

Եւ ժամանակի տարրը ոչնչից, Անցեալը անյայտ, եւ ապառնին կասկածելի, Ես անհամբեր, եւ բնութիւնս թերահաւատ, Ոտքերս անհաստատ, եւ միտքս ցնդած, Կրքերս բռնաւոր, եւ բարքս անժուժկալ, Մարմինս մեղսամակարդ, եւ ցանկութիւններս երկրասէր, Դիմադրութիւնը տնկակից է ինձ եւ խառնուածքս ներհակական, Բնակարանս է կաւեղէն, եւ անձրեւներն ուժգնակի, Կարիքներս անթուելի, եւ պատահարներն ամենագրաւ, Միտքս չարախնամ, եւ տենչերս չարակամ, Կեանքս է միօրյա, եւ զվարճութիւնները վաղանց, Խաբկանքներն են հիմնական, եւ խաղալիքները տղայական, Աշխատութիւններն ընդունայն, եւ վայելքներն երազական, Ամբարները ոչնչութեամբ են լի, եւ պահեստները քամով, Ստուերի եմ նման, եւ կերպարանքս է ծիծաղելի, Զի, ըստ Պօղոսի, երբ պատուիրանը վրայ հասաւ, Ինձ անպատրաստ գտնելով իրեն, Կենդանացան մեղքերն արդարութեան երեւումով, Եւ ես մահացա կեանքի համար ու կորստեան համար կենդանացա: Զ Օտարներն ու չարի գունդերը գողացան սրտիս ստացուածքները,Համաձայն Գրքի կանխաբանութեան, Որով սկսեց պակասել իմ մէջ իմաստութիւնը, ըստ առակողի, Եւ աւելանալ ո՛չ բարու ցանկութիւնը: Հոգուս աչքը չյառեցի կեանքիս գլուխը եղող Քրիստոսին, Որպէսզի ուղիղ ճամփով գնայի: Կամենալով ուժգին վազել` սուզուեցի սաստկապէս, Անչափելիին ձգտելով` չկարողացայ հասնել իմ չափին, 5

Փորձելով բարձրանալ մեծագոյնին` գլորուեցի ցած, Երկնային ուղուց` անդունդ գահավիժեցի, Զգուշանալով առաւելապէս` խիստ վնասուեցի, Ուզելով մնալ ամբողջական` մանրապէս մասնատուեցի, Ձախի դէմ մրցել կարծելով` աջից գայթեցի, Երկրորդը փնտրելով` առաջինը կորցրի, Աննշանի հետեւից գնալով` կարեւորից զրկուեցի, Ուխտը պահել ուզելով` դաշինքը դրժեցի, Սովորութիւններիցս կտրուելով` կորուսիչները գտա, Փոքրերից փախչելով` մեծամեծների մատնուեցի, Ինչ որ ես ինքս էի ստեղծել` դաժան դատախազ կարգեցի իմ դէմ: Սրանց բոլորին մատնուած գերուս` դու ինքդ միայն կարող ես փրկել, Մահուան ընծայուած հոգիս վերստին կեանքին դարձնելով. Զի դու միայն, Տէր Յիսուս, ճանաչւում ես բարերար, Անսահման փառքով Հօր եւ սուրբ Հոգու հետ Օրհնեա՜լ յաւիտեանս. ամէն: ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Տէ՜ր բարերար, Դո՜ւն՝ որ Քու մեծ գթութեամբդ յաւիտենական հանգիստը պատրաստեցիր առաքինութեամբ աշխատողներուն, եւ քաղցր ձայնով Քեզի կանչեցիր մեղքերով ծանրաբեռնուածներն ու տառապողները՝ հանգիստ խոստանալով անոնց։ Մեզի ալ շնորհէ, Տէ՜ր, անխռով խաղաղութեամբ անցնել այս գիշերը, եւ մեղքերու ծանրութեան տակ ճնչուածներս պաշտպանէ՜ Քու ողորմութեամբդ, եւ արժանի ըրէ՜ Քու բոլոր սուրբերուդ հետ մշտնջենական հանգիտին։ Որպէսզի գոհանալով փառաւորենք Քեզ՝ Հօրը եւ ամենասուրբ Հոգւոյդ հետ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։ 6

ՅԱԿՈԲՈՍ ԱՌԱՔԵԱԼԻ ՆԱՄԱԿԷՆ 3: 1- 12 Եղբայրնե՛րս, ձեր մէջ շատ վարդապետներ թող չըլլան, գիտնալով թէ աւելի խստութեամբ պիտի դատուինք՝՝: Որովհետեւ բոլորս ալ կը սայթաքինք շատ բաներու մէջ. եթէ մէկը չի սայթաքիր խօսքով՝ կատարեալ մարդ է, կարող՝ սանձելու նաեւ ամբողջ մարմինը: Ահա՛ ձիերուն բերանը սանձ կը դնենք՝ որպէսզի հնազանդին մեզի, եւ կը կառավարենք անոնց ամբողջ մարմինը: Ահա՛ նաւերն ալ, որ ա՛յդչափ մեծ են ու կը քշուին սաստիկ հովերէն, կը կառավարուին ամենափոքր ղեկով մը՝ ի՛նչպէս նաւուղիղը փափաքի: Այդպէս ալ լեզուն պզտիկ անդամ մըն է, բայց կը պարծենայ մեծ բաներով: Ահա՛ ո՜րչափ նիւթ կը վառուի քիչ մը կրակով: Լեզո՛ւն ալ կրակ մըն է, անիրաւութեան աշխարհ մը: Լեզուն ա՛յնպէս դրուած է մեր անդամներուն մէջ, որ կ՚ապականէ ամբողջ մարմինը ու կը բռնկեցնէ բնութեան շրջանը, իսկ ինք կը բռնկի գեհենէն: Գազաններու, թռչուններու, սողուններու եւ ծովային արարածներու ամէն բնութիւն՝ կը նուաճուի ու նուաճուած է մարդկային բնութենէն: Բայց ո՛չ մէկը կրնայ նուաճել լեզուն. ան անզուսպ չար է, լի մահաբեր թոյնով: Անո՛վ կ՚օրհնաբանենք Աստուած ու Հայրը, եւ անո՛վ կ՚անիծենք մարդիկ՝ որ ստեղծուած են Աստուծոյ նմանութեամբ: Միեւնոյն բերանէն կ՚ելլեն օրհնաբանութիւն եւ անէծք: Եղբայրնե՛րս, պէտք չէ որ այս ա՛յսպէս ըլլայ: Միթէ աղբիւր մը միեւնոյն ակէն կը բխեցնէ՞ անոյշ ու դառն ջուր: Եղբայրնե՛րս, թզենին կրնա՞յ ձիթապտուղ տալ, կամ որթատունկը՝ թուզ: Նմանապէս՝ ո՛չ մէկ աղբիւր կրնայ տալ թէ՛ աղի, թէ՛ անոյշ ջուր: ՔԱՐՈԶ Վասն հիւանդաց եւ ամենայն վշտացելոց աղաչեսցուք զՓրկիչն մեր Քրիստոս, զի ողորմեսցի ըստ մեծի ողորմութեան 7

Իւրում եւ բժշկեսցէ զախտս եւ զհիւանդութիւնս հոգւոց եւ մարմնոց ծառայից Իւրոց եւ կատարեալ առողջութեամբ հասուսցէ զամենեսեան ի մշտնջենաւոր եւ յանախտ կեանս: Որ առաքեցաւ ի Հօրէ ի բժշկութիւն ազգի մարդկան Միածին Որդին Աստուծոյ՝ Տէր մեր եւ Փրկիչ Յիսուս Քրիստոս. կեցո՛ եւ ողորմեա՛: ԲԺՇԿՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Փարատէ՛ ցաւերը եւ բժշկէ՛ հիւանդութիւնները քու ժողովուրդէդ, Տէր Աստուած մեր եւ բոլորին կատարեալ առողջութի՛ւն շնորհէ` Քու ամենայաղթ խաչիդ նշանով, որուն միջոցով մարդկութեան տկարութիւնը վերցուցիր եւ դատապարտեցիր մեր կեանքի եւ փրկութեան թշնամին: Դուն ես մեր կեանքն ու փրկութիւնը, բարերար եւ բազումողորմ Աստուած. միայն Դո՛ւ կրնաս ներել մեր մեղքերը եւ մեզմէ հեռացնել ախտերն ու հիւանդութիւնները. Քեզի յայտնի են մեր կարիքները: Բարիքներ պարգեւող, առատ ողորմութիւնդ պարգեւէ՛ քու արարածներուդ՝ իւրաքանչիւրին ըստ իր պէտքին, որովհետեւ արարածներուդ միջոցով միշտ կը գովաբանուի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ. Այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՔԱՐՈԶ Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան իւրոյ: Ամենակալ Տէր Աստուած մեր, կեցուսցէ՛ եւ ողորմեսցի: 8

ՊԱՀՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ԱՂՕԹՔ Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա, Տէր ողորմեա: Պահպանիչ եւ հաւատացեալներու յոյս, Քրիստոս Աստուած մեր, պահէ պահպանէ եւ օրհնէ Հայոց ազգը եւ Հայաստանեայց Եկեղեցին. Քու Սուրբ եւ պատուական Խաչիդ հովանիին ներքեւ, խաղաղութեան մէջ. փրկէ եւ ազատէ երեւելի եւ աներեւոյթ թշնամիներէն, արժանաւորէ գոհութեամբ փառաւորենք Քեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ ﬕշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: ՏԷՐՈՒՆԱԿԱՆ ԱՂՕԹՔ Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն: Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն քո: Եկեսցէ արքայութիւն քո, եղիցին կամք քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տուր մեզ այսօր, եւ թող մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն, այլ փրկեա զմեզ ի չարէ: Զի քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն։ Օրհնեալ ըլլաք Սուրբ Հոգիին շնորհներով, խաղաղութեամբ գացէք եւ Տէրը ձեր բոլորին հետ ըլլայ. ամէն։ 9

֍

10

LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen.

Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven.

Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil.

For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages.

Amen.

READING: FROM MADYAN VOGHPERKOUTYAN (NAREG) Prayer 55 Speaking with God from the Depths of the Heart A On the wings of my soul I have soared through endless generations of mankind, weighing them in the scales of my rational mind.

I found none my equal in sin.

Therefore, I have adopted the Psalm of David as my theme, like a stern reprimand delivered with the overseer’s staff, “Who equals me in my wrongdoing and iniquity?”

And since these words literally apply to me, a mortal man, I again testify against myself under oath, roundly condemning myself rather than letting others be banished for my words, 11

so that perhaps you might pardon me, forgiver of my sins.

B Now, here in this book, what prayers, what fragrant incense shall I offer pleasing and acceptable to you, blessed heavenly king Christ?

If not a prayer that you bless those I have cursed, release those I have bound, free the condemned, comfort the outcast, reconcile the antagonized, console the mournful, heal the afflicted, care for the shunned, protect the betrayed, minister to the souls of those whose bodies are wounded.

Thus, when I greet people with blessings, hear me, and when with curses, pay no attention, compassionate Lord.

C I am most wretchedly tormented, the least of those who pray to you with this book.

I have forgiven my debtors with all my soul, so that you might block the cruel wishes of my spiteful voice.

And on my knees repeatedly, I have prayed, with all my heart, for reconciliation with those who have betrayed me.

I pray for them along with those who have shown kindness.

For as you are greater than I, may you visit a comparable portion of mercy upon me, praiseworthy guardian, you who are life for mortals like me, 12

strength for the frail, might for the unsteady, fountain of wisdom for the stupefied.

For I am always stumbling in error, like an inexperienced diver in dark waters, unwittingly in the snare of death, I did not comprehend the danger.

I did not recognize the trap.

I did not see the hidden devices for capturing the quarry.

I did not suspect camouflaged traps.

I did not sense the ambush on all sides.

I did not feel the hostage-taking fishhook net.

As the Psalmist said, “Evils visited me, and I was unable to recognize them.”

D And as a certain foreign philosopher aptly said, “Evil is death that comes without warning or reason.”

I shall confirm it in my own case: Like dumb cattle, we die, but are not terrified.

We perish, but are not astonished.

We are buried, but are not humbled.

We are shunned, but are not contrite.

We are corrupted, but are not regretful.

We are worn down, but do not care.

We are robbed, but we do not gather ourselves.

We proceed, but without precautions.

We are enslaved, but are not aware.

E That happy man, Job, called mortal death rest, and with that holy man I too would agree, 13

had I not the heavy burden of mortal deeds and were I not on the path of the hidden traps, where the trapsetter is invisible, the present is non-existent, the past unknown, and the future questionable, I am impatient and my nature is skeptical, my legs shaky and my mind reeling, my passions are unruly and my habits intemperate, my body is laced with sin and my inclinations toward the worldly, my rebelliousness innate and my character contradictory, my dwelling clay and the rain pelting, my needs innumerable and perils on all sides, my mind fond of evil and my desires hating the good, my life ephemeral and my joys rare, my delusion stupefying and my pastimes childish, my work vain and my pleasures illusory, my hoarding is of nothing and my storehouse filled with the wind, my likeness is of a shadow and my image ridiculous.

For when the command came, as St. Paul wrote, it found me unprepared.

Sin came alive when confronted by justice and I died for life and came alive for death.

F As the Good Book foretold alien, evil forces, stole the wise treasure of my heart.

Wisdom waned in me, as the Proverb teller says, and evil impulses waxed.

I did not fix the eye of my soul on the head of my life, Christ, 14

who would have led me down the straight path.

For in trying to run too quickly, I dug myself in deeper.

In trying to reach the unreachable, I failed to reach my own level.

In pretending to greatness, I slipped from where I was.

From the heavenly path, I sank to the abyss.

Trying to avoid harm, I was permanently debilitated.

Trying to be completely pure, I was corrupted completely.

I dodged to the left, and left myself open from the right.

Chasing the second, I lost the first.

Seeking the insignificant, I forfeited the important.

Keeping the small vow, I broke the covenant.

Trying to break a habit, I picked up a vice.

Avoiding the petty, I fell prey to the weighty.

What I did, I did to myself, which is the worst testimony against me.

Only you are able to deliver me, a captive slave, from these things, restoring to life a soul devoted to death.

For you alone, Lord Christ, revered doer of good, with the boundless glory of the Father and the Holy Spirit are blessed forever and ever.

Amen.

PRAYER Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Beneficent Lord, who, by your great mercy, has prepared eternal tranquility for those who labor virtuously and has called to yourself with a sweet, loving voice those that are heavy-laden and weary with sin, promising them rest. Grant us also, O Lord, to pass this night in undisturbed peace and to us, laboring under the weight of 15

sin, keep us safe by your mercy and make us worthy of perpetual rest with all your saints. And let us thankfully glorify you with the Father and the All-Holy Spirit; now and always and unto the ages of ages. Amen.

JAMES: 3:1-12 Not many of you should become teachers, my fellow believers, because you know that we who teach will be judged more strictly.

We all stumble in many ways. Anyone who is never at fault in what they say is perfect, able to keep their whole body in check.

When we put bits into the mouths of horses to make them obey us, we can turn the whole animal. Or take ships as an example.

Although they are so large and are driven by strong winds, they are steered by a very small rudder wherever the pilot wants to go.

Likewise, the tongue is a small part of the body, but it makes great boasts. Consider what a great forest is set on fire by a small spark.

The tongue also is a fire, a world of evil among the parts of the body.

It corrupts the whole body, sets the whole course of one’s life on fire, and is itself set on fire by hell.

All kinds of animals, birds, reptiles and sea creatures are being tamed and have been tamed by mankind, but no human being can tame the tongue. It is a restless evil, full of deadly poison.

With the tongue we praise our Lord and Father, and with it we curse human beings, who have been made in God’s likeness. Out of the same mouth come praise and cursing. My brothers and sisters, this should not be. Can both fresh water and salt water flow from the same spring? My brothers and sisters, can a fig tree bear olive, or a grapevine bear fig? Neither can a salt spring produce fresh water.

16

PRAYER FOR THE SICK Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Dispel the pain and heal the sickness of thy people, Lord our God and grant to all perfect health by the sign of thine all-conquering cross through which thou removed the weakness of mankind and condemned the enemy of our life and salvation. Thou art our life and salvation, beneficent and all merciful God, who alone can forgive us our sins and remove diseases and sickness from us, to whom are known our needs and necessities. Bestower of gifts, grant thy bounteous mercy to thy creatures according to their individual needs, through whom thy Holy Trinity is always glorified and praised, now and always and forever and ever. Amen.

LITANY By the Holy Cross let us beseech the Lord, that through it he may deliver us from our sins and save us by the grace of his mercy.

Almighty Lord our God, save us and have mercy upon us.

PRAYER OF PRESERVATION Lord have mercy. Lord have mercy. Lord have mercy Guardian and hope of the faithful Christ our God, guard, protect and bless Armenian Nation and Armenian Church, under the shadow of Thine holy and precious Cross in peace.

Deliver from enemies visible and invisible.

Make us worthy to give thanks to Thee and to glorify Thee with the Father and the Holy Spirit, now and forever and unto the ages of ages. Amen.

LORD’S PRAYER Blessed be our Lord Jesus Christ. Amen.

Our Father, who art in heaven, hallowed be thy name; 17

thy kingdom come; thy will be done on earth as it is in heaven.

Give us this day our daily bread; and forgive us our trespasses, as we forgive those who trespass against us; and lead us not into temptation; but deliver us from evil.

For thine is the kingdom and the power and the glory unto the ages of ages. Amen.

May you all be blessed by the grace of the Holy Spirit.

Depart in peace and the Lord be with you all.

Amen.

18