Zeynelabidin Makas - Ermenistan'da Adları Değiştirilen Bazı Türk Yerleri Üzerine

ERMENİSTAN'DA ADLARI DEGİŞTİRİLEN BAZI TÜRK YERLEŞİM YERLERİ ÜZERİNE

Yrd.Doç.Dr.Zeynelabidin MAKAS

TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI VAKFI isıanbul 1993

ERMENİSTAN'DA ADLARI DEGİŞTİRİLEN BAZI TÜRK YERLEŞİM YERLERİ ÜZERİNE

Yrd. Doç. Dr. Zeynelabidin MAKAS

TÜRK D'ÔNYASI ARAŞTm.MALARI VAKFI

ERMENİSTAN'DA ADLARI DEGİŞ1İRİLEN BAZI TÜRK YERLEŞİM YERLERİ ÜZERİNE1 Yrd. Doç. Dr. ZeyneU.bidln MAKAS2 Toponomide ad değişi.kliğe gitme hadisesi yeni olmadığı gibi, sadece Em1enietan'a da münhasır .•değildir. Dünyanın birçok yerinde asırlardan beri öncelikle yöre halkırun nzası dikkate alınarak, çeşitli sebeblerle yer adlannda değişi.klik yapılmaktadır. Hatta bazı kimseler mahkemeye baş­ vurup, adını değiştirmektedir. Bu cümleden takma adlar/ lakaplar her devirde varlığını sürdürmüttiir. Ancak şu da bir gerçektir ki, yer adlann­ daki değişiklik, özellikle Türk dünyasında yoğunlafibrnuştır. Söz konusu coğrafyada Anadolu dışında yaşayan Ttirkler'i kimisi Çinlileştireyim der­ ken, kimisi Ruslaştırmak, bir kısmı Farslaftırmak, Araplaııtırmak isterken, bir kısmı da Bulgar, Yunan veya bir baııka milletin damgasını vurmağa, özetle Türk'ü Türklüğünden uzaklaştırmağa çalışmış ve çalışmaktadır. Za­ man zaman çeııitli yerlerden Kerkük'ten yükselen;

....... arabam, Yolda kaldı arabam; Ôziim Tiirk, dilim Tiirkçe Nece deyem Arabam?... gibi, sesler de yükselmiftir. Ancak her türlü baskıya rağmen insanlar mil­ liyetlerini yitirmeyince, bu sefer toponomide değişikliğe gitme yolu seçil­ miştir. Bu arada, başka metodlar da denenrniıı ve denenmektedir bwtlan burada teker teker zikretmek ziyade olur. Gerçi toponomi meselesine de daha önce çeşitli yazılanrnızda değiruniştik3 2

3

Yazııla

1971

listesi esııs ıılmınışhr.

Samsım Orıdokıız Mııyıs Üııiwrsitesi Ôgretim Üyesi.

Mııkııs, Z<'l;ırelılbidfıı. "Toprağm Dili Olmasapdı", . Ncnırıız, 110: 21(24), 2 Mııyrs 1991 &kil.

Mııkııs, Ztyııelıibidılı. "Garııbııg da Taları Var', Tanh, rııı: I 7, 18 Mııyıs 1991 Baktı.

Makııs, lii111eldlıiJiıı. "Sıılısi� t Arayışı", Tarih, 110: 19, IS Hıızirıın 1991 Bıılcll.

Makııs, Z...Jııd4lıidfıı. "fıırilıı Azeri-Enntrıi A�iinıisebtlleriııe Dııir", Azerbaycan Müelllml. 110: S5(7093), 26 Teınmrız 1991 Bııkfl.

Mııkırs, Z..yıı�lıllıiılirı . Azerbaycanın Tarihi ve Kültlittl Coğrafyası, Ankıırıı 1990.

3

Konunun yeniden ele alınması, ihtiyaç ve imkandan kaynaklandı. İhti­ ya�·. dünyada ve özellikle bölgemizde meydana gelen değişiklikler; imkaru

ise Ermeni neşriyatından temin ettik. Ayastan/ Hayistan neşriyatı tarafın­ d,m 1971 de Revan da yayınlanan 17 sayfalık listeye1 Ermenistan' a 1924 den 1971 e kadar adlan değiştirilen 505 yerleşim alanı dahil edilmiştir. Bu listede Türkçe yer adlarının, dolayısıyla Türkler' in yaşadı.klan yerleşim yerlerinin sayısı ise 379 dur. Adlan değiştirilen bu yerlerin eski ve yeni adl,myla birlikte bağlı bulunduğu il veya ilçeyi, Ermenistan parlamento­ sundaki karar tarihini gösterir cetveli ilgililerin dikkatine sunmağa çalışır­ ken, bir de Ermenistan haritası hazırlayıp ilave ettik ki, birçok meselede olduğu gibi bu konuda da hakkımızda kuşkusu olan "Batılı medeni dostla-

111111:!" kimin

"

barbar"

olduğu meselesini tarafsız düşünüp, yeniden ele

alsınlar. Adı değiştirilen on beş kadar sovhozu ise liste

2

4

dışı

tuttuk.

ESKİ ADI

YENi ADI

Bağlı Olduğu il veye ilçe

Klnır Tırlhl

Abovyan

4.4.1946 3.1.1935

Abdallar

Atsavan

Abdalağalı

Varaşen

Kartuni

Abilkenı (Bulaklı)

Kalinina

Masis

Acısu

Açaçur

icevan

Adam han

Vardadzor

Martuni

3.7. 1968

Adyaman

Getaşen

Martuni

7.12.1945

Adyaman

Garnovit

Talin

12.11.1946

Ağbaş

Arevşat

Artaşat

20.8.1945

Ağbaş

Abovyan

Artaşat

1.12.1949

Ağbulak

Pusahpyur

Spnak

26.4.1946

Ağcaarh

Arevik

Oklemberyan

4.4.1946

Ağcakale

Bazmaberd

Talin

12.11.1946

Ağcakışlak

Getazat

Artaşat

25.5.1967

Ağkend

Aşotavan

Sisyan

17.4.1948

Ağkend

Agndjadzor

Yehegnadzor

3.7.1968

Ağkilse

Azat

Vardenis

3.1.1935

Ağkiise

Kraşen

Ahuryan

7.12.1945

Ağzı bir

Lçap

Kamo

7.12.1945

Ahla

Aazdan2ı

Ahlahana

Coratsan

Karan

Ahund

Bzovan

Aştarak

---

30.6.1945 1.6.1640

Aıimiııistratitıno-Terrilori/noye Ddeııie . N�J-111'! Maya 1�7! Goda. /;;dım� Çı!trJerloe , 1•171 'f�rilıiııt KııdJır Dtgi�tınlt'lı /dan Ro/111111111 Dortte/ıın), Ytreııan 1971.

Y

h•i•rli il

l'I' ilÇLleri giisttrir.

(1 Mayıs

ESKi ADI

YENi ADI

a.ğlı Olduğu b wp ilçe

Akdağ

Agdan

icevan

Akhamzalı

25 .5.1967

Marmaraşen

Masis

25 .5.1967

1<1191' T.tıl

Alaçık

Alaçuh

oırıcan

Alagöz

Aragats

Telin

Alakilse

Baytar

Amasiya

Alıverdi

Tumanyan

--

19.9.1969

Alçalı

Artsvanisl

Martuni

27.9.1968

31.7.1950

Almalı

Hndzoru1

Ezlzbeyov

12.11.1946

Aralık

Yarazgavors

Ahuryan

7.12.1945

Arazdüzü

Yerask

Sisyan

3.7.1968

Arıhveli

Lem ut

Ahuryan

21.10.1967

Armutlu

Tulaşen

Artik

3.1.1935

Armutlu

Tandzut

Oklemberyan

4.4.1946

Arpa

Arani

Yehednadzor

10.9.1946

Arpaçay

Ahuryan

---

31.7.1950

Arzakend

Arzakan

Razdan

Astazor

Şvanidzor

Megrl

22.4.1935

Avdibey

Tshkaber

Spikal

4.5.1939

Ayar

Agarankadzor

Yetıegnadzor

10.9.1946

Ayderbek

Sverdlov

Slepanavan

1.6.1940

Ayyaslı

Aygestan

Aıtaşel

3.1.1935

Aynalı

Tsahkunk

Eçmiadzin

4.4.1946

Aynalı

Lenugi

Eçmiadzin

4.4.1946 .

Aynalı

Davdaşen

Talin

19.4.1950 10.9.1946

Ayna zir

Ahavadzor

Yehednedzor

Ayrım

Plhavan

Noomboryan

Babakişi

Ahavnedzor

Razdan

Babakişi

Bujakan

Aparan

Babürlü

Vaıtsreşen

Ani

3.2.1947

15.7.1948

Bac:oğlu

Aykavan

Ahuryan

7.12.1945

Bahçalar

Bağaran

Oklemberyan

3.7.1968

Balakend

Doveh

Noembeıyan

Barana

Noembaryan1

---

4.1.1938

Basarkeçer

Vardenis1

---

11.6.1969

Başıyok

Akyuk

Abovyan

4.4.1946

Başıyok

Saraljua

Aıtik

31.5.1946

5

8

ESKİ ADI

YENi ADI

e.ğlı OlduğL• il vıyı ilçe

ı<.'8r Teıtıl

Başkend

Geharkunik

Kamo

4.4.1946

Başkend

Vemaşen

Yehegnadoor

10.9.1946

Bayındırlık

Vagaıur

Korus

7.5.1946

Bazarcık

Aran

Aparan

15.7.1946

Bedel

Yehernul

Oklemberyan

4.4.1946

Bezirhana

Citankov

Ani

Biralı

Landjar

Araraı

3.3.1968

Billice

Bartsraşen

Artaşal

20.8.1945

Boğazkesen

Corakal

Ani

3.1.1935

Bozdoğan

Sarakal

Ani

3.1.1935

Bozyokuş

Musaelyan

Gukasyan

12.11.1946

Böyük Vedi

Vedi

Araraı

4.4.1946

Buğdaşen

Bagravan

Ani

3.2.1947 27.2.1960

Cabecalı

Craovit

Masis

Camışlı

Alagyaz

Aparan

4.1.1938

Canahmed (Suttan elikışlak)

Gyuneşli

Vardenis

3.7.1969

Ceferabad

Argavand

Masis

4.4.1946

Ceferabad

Getaşan

Oklemberyan

4.4.1946

ceıaloğlu

Slepenavan1

---

Celeb

Cradzor

Amasiya

26.4.1946

Cengi

Vardablur

Aparan

19.4.1950

Cennelli

Lancazaı

Artaşal

21.10.1967

Cırcır

Varser

Sevan

26.4.1946

Cızıklar

Tsohamarg

Gukasyan

12.11.1946

Çanakçı

Sovetaşan

Araraı

10.9.1948

Çalıgıran

Geıaşen

Abovyan

3.1.1935

Çalıgıran

Nor Gehi

Aştarak

10.2.1962

Çıraklı

Craraı

Ahuryan

7.12.1945

Çırpılı

Crapi

Ani

3.2.1947

Çifteli

Zuygahpur

Gukasyan

12.11.1946

Çilohan

Beniamin

Ahuryan

7.12.1945

Çorlu

Lemagyuk

Gukasyan

12.11.1946 4.4.1946

Çubukçu

Vardaneşen

Oklamberyan

Çubuklu

Tsovagyuk

Sevan

3.1.1935

Dağarlı

Gelk

Ahuryan

7.12.1945

Danaginnez

Nigavan

Aparan

15.7.1940

ESKi ADI Darııgey

YENi ADI

.... Olıluiu

heplıp

KnrT.tıı

SlllgyUh

Gukasyan

12.11.1946

Aygezard

Daegala Daşlı

Aıt8fll

30.12.1957

Knberıl

Ani

3.2.1947

Aranıl

3.7.1988

Daymadaldı

Dltlakar

Kaıan

Dadekışlak

Şıvenants Ahundov

Razdan

5.4.1939

Dedeli

Yehnik

Talil

Oellgardaş

Kamo

12.11.1948

Delikı:laş

Saruhan Slakkar

Oelidl

lov8Ş811

Abovyan

21.8.1948

Derbend

Kamırakar

Ahuryan

26.4.1946

Daığalı

Martunl

Dereçiçek

Slahkadzor

Razdan

Derakend

Coragyuh

Gukaayan

DeveN

Ad

-

Direkler

Tsamut

Ahuryan

26.4.1948

Dokguz

Kanaçul

Aıtaşal

29.8.1945

Dullar

Dalar

Aıtapt

3.1.1935

Ouzharab

Aıtaşen

Gukasyan

12.11.1946

Duzkend

Baıoj

Talil

3.1.1935

Ouzkend

Ahuıyan1

-

7.12.1945

Efendi

Noraşen

Sevan

4.1.1938

Elendi

Kanıcor

Spltak

26.4.1948

Eler

Abovyan1

-

12.10.1981 4.4.1946

3.1.1935

Elibeyll

Ataıbekyan

Eçmiedzin

Eligınk

Aslhadzor

Maıtunl

3.1.1935

Eligulu

Azataşen

Gonıs

1.6.1940

Elihan

Gelik

Gukasyan

3.1.1935

Elikoçak

Kuçak

Aparan

3.1.1935

Elili

Salvaıd

Sisyan

3.1.1935

Elleroyuğu

Ellar

Amasiya

Emirhan

Saratak

Aıtlk

1.6.1940

Emirli

Gtuaır

Aparın

19.4.1950

Erdepin

Yahegis

Yahegnadzor

10.9.1946

Eskipara

Voskepar

Noemberyan

Evciler

Arazap

Oklemberyan

10.4.1947

Gaçağan

Lemavan

Spllak

26.4.1946

7

ESKi ADI

YENi ADI

Gadirli Garabağlar

a.ğlı Olduğu h Vlp ilçe

ıc..r·TMtıı

Landskanist

Aıllrat

3.7.1988

Çimankend

Aıllrat

Garaboya

Hnkoyan

Spilak

26.4.1946

Garabulak

Yamcatap

Aparan

15.7.1946

Garadaş

Segkar

lcevan

Gargar

Puşkino

Stepanavan

11.2.1937

Gasımlı

Getapi

Arlik

1.6.1940

Gaşga

Vardaşat

Ararat

10.9.1946

Gırahyer

Sizavet

Gukasyan

12.11.1946

Gızılgoç

Gukasyan1

---

4.1.1938

Goçurlu

Mrgaşat

Oklemberyan

4.4.1946

Golgat

Gehanist

Arlik

15.7.1948

Goradiz

Oradis

Ezizbeyov

3.7.1968

Goran

Gogaran

Slipak

26.4.1946

Goşaveng

Aykadzor

Ani

14.9.1950

Gödekbulak

Garçahpur

Vardenis

12.8.1946

Gödekli

Mrgavan

Aıtaşal

20.8.1945

Göl

Liçk

Martuni

Göykilse

Kaputan

Abovyan

3.1.1935

Göykümbet

Gehanist

Masis

1.12.1949 26.4.1946

Göyyokuş

Saralane

Spltak

Gözeldere

Vardenik

Martuni

7.12.1945

Gözeldere

Gehadir

Artik

31.5.1946

Gözeldere

Gehadzor

Artik

31.5.1946

Gözeldere

Gehadzor

Artik

15.7.1946 29.6.1949

Gurcretil

Gehapuş

Kalan

Gözlü

Akunk

Talin

12.11.1946

Gülablı

Corazluk

Aparan

15.7.1946

Gülablı

Aygedzor

Şemseddi n

4.5.1939 3.1.1935

Gülderviş

Vosketas

Tarın

Güleli

Karmir Gyuk

Kamo

1.6.1946

Güllüce

Spandaryan

Artik

31.5.1946

Güllüce

Vardenis

Aparan

15.7.1946

Saraart

Spltak

19.4.1950

Gümrü

Leninakan1

--

27.1.1924

Hacıgara

Aygeşat

Eçmiedzin

3.1.1935

Güllüce

•

1

E8KI ADI Hacıgara

YENi ADI

lljlı Olduiıı

IClrw Tlllhl 26.9.1967

h1p lıp

l.emapll

Gııkıır

Hacı Halil

Tllhkaovl

Hacılar

Mrgaslan

Aplran

Hacı Muhan

Muhan

Hacı Nazar

Eçmladzin

Kamo

Kamo

Ahuryan

Haçadur

Tllhkaşal

Tuınanyan

AılM<

15. 7. 1948

3.1.1935

3.1.1935 3. 1. 1935

Haçakllııe

Nagapelavan

Haçapapak

Zatımat

Hamamlı

SpRaıcı

-

26.9.1949

Hsncuğaz

Gezeldara

Gukar

1.6.1940

Hasankent

Herbeliti

Ş atın Yeıvandaşat

Yelıegnadzor

3.1.1935

Olclembeıyan

25.5.1967

Hozlkend

Mala

30.1.1961 3 .1.1935

Kuzikend

Arnasiya

Hüseyingıiluağalı

Harimankı

Veıdenis

İlançalan

Artaşavan

Aşı arak

İlanlı

Çaybasar Aygabasl

Arnaslya

26.4.1946

Ahuıyan

26.4.1946

imamşalı

Mlıçyan

Artaşat

3.1.1935

İn aklı

Antarut

Aştarak

1.12.1949

indican

Gandzak

ipekU (Oylak)

Yelıegnadzor

10.9.1946

Masis

Masis

4.4.1946

itgıran

GuHsatan

Ezizbakov

3.1.1935

İydeH

Pplavan

Oktambaıyan

10.4.1947

Kaltarlı

Panik

Artik

Kalalı

Norabar

Ani

3.2.1947

Kalarak

Oktembaıyan

4.4.1946

Kal ara

Şenavan Gukasavan

Masis

1.12.1949

Kahakçı

Aıtagyuk

Spitak

26.4.1946

Kamerli

Aıtaşaf

-·

4.9.1945 15.7.1946

ilhıabı

Kamerli

Mestamor

Eçmiadzin

Kamışkut

Yeheknut

Gukar

Kanlı

Kamışlu

Vardanis

• 12.8.1946

3.1.1935

Kanlıca

Marmaşen

Ahuıyan

26.4.1946

Kanlıca

Vagramaberd

Ahuıyan

26.4.1946

Kapılı

Gusanagyuk

Ani

3.2.1947

Karadağlı

Mıgaveı

Artışa!

20.8.1945 9

ESKi ADI

10

YENi ADI

Beğh Olduju il vtp ilçe

Karacören

Aragyuh

Aştarak

4.4.1946

Karançanta

Azizbekov

Amasiya

4.5.1939

Knr Tdl

Karahamzalı (Tamamlı)

Burastan

Artaşat

Karakale

Sevaberd

Abovyan

21.6.1948

Karakiise

Ahurik

Ahuryan

3.1.1935

Karakilse

Kirovakan1

---

3.1.1935

Karakilse

Sisyan1

---

2.3.1940

Karakilse

Artavan

Aparın

19.4.1950

Karakoymaz

Sasunaşen

Talin

12.11.1946

Karakoyun

Azizlu

Vardenis

3.1.1935

Karamemmed

Megraşat

Amasiya

26.4.1948

Karakula

Getap

Talin

12.11.1946

Karal

Katnadur

Sphak

26.4.1946

Karanamaz

Yeniyel

Amasiya

3.1.1935

Karanlık

Martuni'

---

Karanlık

Lusagyuk

Aparın

10.9.1948

Karanlıkdere

Lusadzor

icevan

2.1.1935

Kargapazar

Aykaşen

Eı;miadzin

25.5.1967

Karhun

Crarat

Eı;miadzin

4.4.1946

Karhun

Araks

Eçmiadzin

15.7.1946

Kazancı

Megraşen

Artik

31.5.1946

Kervansaray

icevan1

--

Kerim ar!<

Sovetakan

Oldemberyan

3.1.1935 2.3.1940

Kerimkend

Tsahkaşen

Kamo

Kepenek

Musaelyan

Ahuryan

3.1.1935

Kepenek

Ovil

Ahuryan

7.12.1945

Kerkibaş

Şalak

Vardenis

25.5.1967

Kerpiçli

Gehadir

Abovyan

3.1.1935 7.12.1945

Kesikbaş

Lemakert

Martuni

Keşişkend

Yehegnadzo?

----

3.1.1935

Keşişkend

Geharot

Spttak

3.1.1935

Kıraç

Crapi

Ani

3.2.1947

Kırkbulak

Akunk

Vardenis

3.1.1935

Kırmızlı

Karmraşen

Talin

12.11.1946

Kıpçak

Ariç

Aı1ik

31.5.1946

Kızılkilise

Kızıldaş

Kalin

3.1.1935

EIKI ADI Kızıtaıan Kızılleyınur Kızılvenk

IQrdllend IQrtflvan

YENi ADI

Şenavan Voslevaz Çlı;aldl

l..8nadzor

.. Olduju

Klflr .,....

Spbk --

3.1.1935

Vlrdenlıı

27.4.1940

�..,.ile-

28.4.1948

Yenekovan

Klllıı loevan

Antaranug

Gugar

Kolalaran

10.9.1948

TIOVinar

Maıtunl

3.1.1935

Konakkıran Konı

Şftk Corafen

Ahuryan

2.3.11MO

Konıa

19.4.1950

Kann111f811

Azlzbekoy

Koturbulak

Kalnahpur

Stepenavan

3.1.1935

Koytur

Getap Aıtalyls

Yetıadnadzor

3.1.1935

Eçmladzln

3.1.1935

Batlkyan

Kamo

Kolaglntn

Kôtanlı

Körpülü Kösememmed

3.1.1935

Kurtfuklu

Annavir

Oktembeıyan

3.1.1935

Kunı Aras

Yerashalu

Oktembeıyan

19.4.1950

Kunımsulu

Dostlu

Noembeıyan

Kutaşen

!Wants

icevan

Kuıtkulak

Balarabertf

Yelıegnadzor

10.9.1946

Kutnukışlar

Ovlaşen

Aıtik

15.7.1948

Kuzugüden

A)'V8şat

Oktembeıyan .

19.4.1950

Küylüser

Bambakavan

Aıtaşat

20.8.1945

Küy1üser

Dimilrov Lancahpur

Aıtaşat Kamo

1.12.1949

Küzeclk Lalakend

Laligyuk

icevan

25.5.1967

19.4.1950

Lambalı

Dobstaşen

Noembeıyan

18.6.1980

Meçidli

Nor Kyank

Aıtik

1.6.1940

Mahmudlu

Çaykend

Kalan

1.6.1940

Mahmutcuk

Pemzaşen

Aıtik

2.3.1940

Mastara

Oalarik

Talin

21.6.1965

Mayda

Lemarot

Aştarak

1.12.1949

Melikler

Spandaran

Sisyan

4.5.1939

Mesimli

Aygepal

Aıtaşat

1.12.1949

Mehriban

Katnahpur

Taln

19.4.1950

Melikkend

Melikyuk

Aparan

15.7.1946

Melikyok

Tsakkavan

ivecan

2.3.1940

11

ESKi ADI

Beğlı Olduğu il vep ilçe

Kaıw Tmltl

Mezre

Bartsravan

Sisyan

10.9.1946

Mihrablı

Vardaşen

Artaşet

20.8.1945

Mishana

Ankavan

Razdan

1.12.1949

Molla Bayazıt

Bambakaşat

Oklembeıyan

3.1.1935

Molla Dursun

Şaumyan

Eçmiadzin

Molla Eyublu

Evlu

Kalin

Molla Gökçe

Moralik

Ani

3.1.1935

Muğamlı

Mugam

Artaşat

20.6.1945

Muğancık

Aygedzor

Konıs

19.4.1950

Muncuklu

Ktilkar

Spitak

15.7.1946

Murad Tepe

Konakeravan

Abovyan

15.8.1964

Musahan (Molla Musa)

Voskeyask

Ahuıyan

26.4.1946

Musluklu

Lancik

Ani

3.2.1947

Ocakkulu

Areni

Ahuryan

26.4.1946

Oğruca

Karanman

Vardenis

Ortakent

Gladzor

Yehegnadzor

10.9.1946

Ortakılise

Maisyan

Ahuryan

26.4.1946

Ovandere

Ovpandzor

Stepanavan

19.4.1950

Ördekli

Lçeşan

Sevan

26.4.1946

Paşakend

Marmarik

Razdan

3.1.1935

Paşalı

Zarital

Azizbeyov

8.7.1957

Pirmelek

Areg

Talin

3.1.1935

Pirmezre

Katnarat

Kalan

29.6.1949

Pirtiken

Corakyuk

Talin

2.3.1940

Piri iken

Tsahkasar

Talin

2.3.1940

Polad

Polad

lcevan

Aynm

Puşgak Reyhanlı

Aygedzor

Magri

Aygavan

Ararat

4.4.1946 3.1.1935

Saçıyok

Debet

Gukar

Saçtı

Noraşen

Aparan

15.4.1946

Sadibeyli

Çhalov

Tumanyan

22.2.1939

Samurlu

Sarapat

Gukasyan

12.11.1946

Saralı

Haştarak

icevan

Sarıbaş

Aykasar

Artik

Sarmısakh

Karaberd

Gukar

4.4.1946

Samakunk

Sisyan

10.9.1946

Saybalı

12

YENi ADI

15.7.1948

ESKi ADI Semadefvit

YENi ADI

illi• Olduğu

K8nr' 1'dl

Aparan Oldambefysı

1.8.1940

3.1.1935

h.,. lıçe

Seıdarabad

Çlcnak Oldembef

Serdarabad

Oklembeıyan1

Sıçanlı

Avtona

Tdn

Sullanabad

Şurabad Baıtaıunl

Amaslya

Sullanbey

Tsamakasar

Azlzbeyov

3.1.1935

Susuz

Talin

Mayakovskiy

12.11.1948

Şaab Şagalı

Abcwyan

11.4.1940

Vaagnl

Gukar

10.4.1947

Şagap

Aranıl

3.7.1968

Şagaplı Şahadlı

3.1.1935 12.3.1935

Şgaıfik

Taln

3.1.1935

Şahrlz

Gegamavan

Sevan

26.4.1946

Şehriyar

Nalıandyan

Oldembeıyan

19.4.1950

Şehriyar

Nor Aılages

Oklambeıyan

3.7.1968

Şanotag

Lamaşen

Slsyan

2.3.1940

Şıhlar

Luaaral

26.12.1968

Şıhlar

Klzilşa!ak

Ararat

Sisyan

2.3.1940

Şirabad

Parakar

Eçmiadzin

Şir&kala

Vardanut

Aparan

15.7.1948

Şirvancık

Lemakert

Aılll<

15.7.1948

Şişlapa Şortu {Şöllü) Demirci

Sepasar

Gukasyan

12.11.1946

Şortu

Şortu (ŞöNü) Demirci

Demur9

3.1.1935

Şoıkı (Şölü) Mhnan:fll'

Mihmandar

Muls Maals Masis

Talıboğlu

LusakBrt

Aıllk

15.7.1948

Tavşankışlak

Şlrakavan

Ani

19.4.1950

Tayadibl

Aykavan

Oktembaryan

4.4.1946

TayÇan k

Megradzor

Razdan

31.5.1948

Ter&kli

Tsahkaşen

Aparan

19.4.1950

Tezekend

Tavşüt

Gukasyan

21.10.1967

Tezeköy

Nor Gyuk

AbtNyan

4.4.1948

Tezeköy

Tasik

Sisyan

3.7.1968

Tezaköy

Ayilap

10.9.1970

3.1.1935

Tohanşalı

Masis

MasIs Artaşal

Toparlı

Allik

Ahuryan

7.12.1945

Tomaştao

Vaıdakar

Artllı

31.5.1946

20.8.1945

13

ESKi ADI

14

YENi ADI

a.ğlı Olduğu il veY1 ilçe

Kmıw

Toprakkale

Hyaberd

Arlaşat

1.12.1949

Tovuzkale

Berd

Şamsaddin

Terlhl

Tulnebi

Saralanc

Aştarak

4.4.1946

Tutiya

Saranist

Abovyan

21.6.1948

Türkmenli

Apaga

Eçmiadzin

3.1.1935

T ürkmen li

Lusagyuk

Eçmiadzin

3.1.1935

Uğurbeyli

Berkanuş

Arlaşat

20.8.1945

Uluhanlı

Masis1

-

31.7.1950

Urut

Varatan

Sisyan

3.7.1968

Uzunlar

Odzun

Tumanyan

30.9.1967

Uzunoba

Agravand

Oktemberyan

10.4.1947

Uzuntala

Aygeovit

icevan

25.5.1967 25.5.1967

Uzuntala

Vayan

icevan

Varmazyar

Arevaşat

Eçmiadzin

4.4.1946

Vedi

Ararat

-

15.5.1968

Velıağalı

Coragyuh

Martuni

Veliyoh

Tsahkavan

Şamsaddin

Yagublar

Megrut

Gukar

1.4.1946

Yamancalı

Dehtsut

Artaşat

25.5.1967 25.5.1967

.

5.4.1939

Yarpızlı

Lçavan

Vardenis

Yasavul

Ovuni

Ahuryan

7.12.1945

Yaycı

Garjis

Korus

3.7.1968

Yegenler

Arevşat

Artik

15.7.1948

Yeni Bayazıt (Kever)

Kamo1

-

13.4.1959 3.7.1968

Yenikend

Goravan

Avaran

Yeniköy

Harkov

Ani

Yeşil

Kakavadzor

Talin

12.11.1946 31.7.1965

Yelkovan

Kotayik

Abovyan

Yuva

Şaumyan

Artaşat

19.4.1950

Zağalı

Tsovak

Vardenis

12.8.1946

Zerzibil

Zarkend

Vardenis

3.1.1935

Zod

Agehuş

Vardenis

Zolahaç

Zolakar

Martuni

Zorba

Sorik

Talin

3.1.1935

Zöhrablı

Mrganuş

Artaşat

20.8.1945

3.1.1935

Listede bazı hususlar dilckatimizi çeldi. Meseli Leninakan, Kirovakan gibi tehirlerin adlanrun değiştirilmesinde Rusların dahili olduğu kanaatin­ deyiz. Çünkü Lenin ve Kirov Ermeni değildir. Fakat özellikle Gorbaçov'la birlikte Sovyetler Birliği'nde meydana gelen değişikliklere paralel olarak, Ermeniler de bu gibi yerlerin adım mililleştirmeğe bqlamışlardır. Nitekim yeni haritalarda Leninakan yerine Ahuryan, Kirevokan yerine de Megrut yazılmaktadır. Bir diğer husus ise, bu listenin dörtebir olması. Diğer yan­

dan, Ermeniler, Stephan Şaumyan gibi siyaset adamlarıyla modem Ermeni edebiyatının kurucusu olarak kabul ettikleri Haçatur Abovyan gibi yazar­ ların adlarını birden fazla yere vermiflerdir. Aynı durum, Ararat için de söz konusudur. Ararat, Ağrı Dağı'nda kanyaktan futbol takımına varıncaya kadar hangi taı kaldırılsa, altından bu ad çık.maktadır. Sebebi ise, Erme­ niler' in Ağrı Dağı ve havalisi üzerinde hak iddia etmeleri. Sadece bu kadarıyla kalsalar..."Ağn'dan lstanbul'u görebiliriz" diyorlar. Heriflerdeki iş­ taha bakıruz! .. Diğer taraftan Hz. Nuh'un gemisinin Ağrı Dağı'na takılıp kaldığı, ilmi açıdan kesinlik kazanDU.f durumdadır. Bilindiği gibi yeryüzü su ile kaplandığı zaman Hz. Nuh bir süre gemisiyle birlikte suyun üzerinde dola,mıştır. Gemi, kazıklamasına bir karaya oturduktan sonra suyun çe­ kilmesi beklenmiıı ve daha sonra gemidekiler karaya ayak basarak, bugün­ kü medeniyetin temelini Ağrı Dağı ve havalisinde atlatmııılardır. Günün anlamını üade etmek maksadıyla kuru yiyeceklerden hazırlanan ilk aııure de kutlamalar esnasında orada bulunan insanlara yine ilk defa burada sunulınuıtur. Bu cümleden, Ermeniler, Yunanlılara nisbet edercesine, uy­ garlığın kurucusu biz, beşiği ise Ermenistan, yani Hz. Nuh'un gemisinin karaya oturduğu yerdir, demektedirler. Hatta hem bu iddialanru bazı bel­ gelerle resmileştirmek için, 1970'de bir İngiliz Yahudisi olan Deyvid Mar­ ııal'a Merkoyan Vakfı'ndan on bin dolar vererek, İngilizce Medeniyetin Beşiği Ermenistan adlı kitabın neşrini sağladılar. Çünkü Marııal, kitabında Tevrat'taki bilgilerin ıııığı altında Nuh tufaru konusunu iıılenmişti. Mese­ lenin nazikliğini hesaba katarak, bu vesile ile bir hususu özellikle belirtmeği de bir borç bilmekteyiz. Tevrat'ta 2. aY'.n 27 sine tekabül eden bu gün, yani Nuh'un gemiden çıkıp aııılre ile kutladığı kameri günün, mil.idi 10 ile 20 Kasım arasındaki günlerden birine tekAbül ettiği Tel-Aviv Üniversitesi tarafından da doğnılarunıştır. Beri taraftan lgdır'ın düşman iııg.ilinden kur­ tuluşu da bir süre 12 Kasım olup, sonradan 14 Kasım'a alınmıştır. Aslında Iğdır belediyesinin bunu, kurtuluş haftasında "aşure şenliği, ilk aşure bay­

ramı" veya daha başka bir ad altında kutlaması, hatta bu haftaya devletin ilgili organlarının da desteğini alarak uluslararası bir hüviyet kazandırması gerekir kanaatindeyiz.

Listede dikkatimizi çeken bir baııka hususu ise 1935 ve 1946 tarihleri.

Stalin dönemine tekAbül eden bu tarihlerde alınan kararlarla adlan değiş­ tirilen yerler yekı'.in tutmaktadır. Yine tarihten bilindiği kadarıyla, söz ko­ nusu dönemde Ermenistan'da yaşayan Türkler, toplu göçe tabi tutulmuş-

15

!ardır. &ınlardan bir kısmı Azerbaycan' a yerleşirken, çoğu da arada ka­ � ı pl ı r 1 kanşnuş veya Sibirya başta olmak üzere ülkenin ücri köfe}erine ·

.

.

Özetlemek bo�hlan yerlere süratle

süriilmüştür. Daha şanssız olanlar ise, ölümü daha erken tatmış. gt>rekir, Türkler önce göçe zorlanıyor, onlardan

Ermeniler yerleştirtiyor veya yerleşiyor, sonra da yerin adı değiştiriliyor.­ Göriildüğü gibi gayet kanuni (!) bir işlem; uluslararası hukuka aylan bir yanı yok. Şu hususu da belirtelim ki, bu ad değiştirme işi 1971'de bibne­ di;devam ediyor. Son olarak 1988'de Ermenistan'dan sürülen iki yüz bine yakın Türk'ten boşalan yerlerin çoğunun adı da değiştirilmiştir. Netice itibariyla Ermenistan'da bu ad değiştirme geleneği devam etmektedir. Fa­ ,

k.lt, herhalde bir husus unutulmaktadır: Toplumun hafızası. Yani hemangi bir yerleşim yerinin giriş ve çıkışındaki levhada yazılanları değiştirip, yöre sakinlerini oradan uzuklaştınnakla iş bitmiyor. Şayet bütün problemler bununla çözümlenmiş olsaydı, herkesin sabahleyin uyandığında veya sık sık ,1dını, uzun süren bir sefer dönüşü de ikametgah adresini' unutması gerekirdi. Halbuki dunırn, düşünülenden hayli farklıdır. Fertte bulunan hafıza, aslında millete aittir ve yüz ytlların ötesinden gelmektedir; millet \"ar olduğu sürece de devam edecektir.

Dünya milletlerinin aralaralarındaki buzları eritip, birbirleriyle sıcak ve dostane ilişkilere girmeğe çalışhğı bir sırada bu gibi ucuz , sathi ve modası geçmiş taktiklerle - biraz da başkalarının kışkırtmasıyla arada soğukluk yaratmanın, bizden çok Ermeniler'in aleyhine olacağını arhk kendilerinin de anlan1ası gerekir. Yoksa, bir yandan Anadolu ve Azerbaycan üzerindeki toprak talebinizi her fırsatta hayata geçirmeğe çalışacak, Karabağ, Garam­ boy, Kazak, Taöuz, Ağdam, Kelbecer, Nahçivan, Laçın, vs. gibi yerlerde savunmasız Türkler'in evlerini yakıp kendilerini de katledeceksiniz, diğer \"andan da Ruslar'dan bağımsızlık isteyip, dünyaya açılmak için de Türkiye

iıe

aranızdaki Alican köprüsü üzerinden bir ticaret kapısının açılması ta­

lebiyle sık ı;ık Ankara'ya heyetler göndereceksiniz. Bunların bir arada

yü­

rüyemeyeceğini siz de biliyorsunuz. Buna rağmen kendinizce sözde bizim lehimize - cazip bir ekonomik tablo çizip, bizi de buna inandırmağa çalı­ şıyorsunuz. Türk diplomasisi,

"lıayali" ekonomik meselelerle milli mesele­

leri birbirinden ayıracak olgunluğa erişmiştir; istekleriniz değerlendirilirken

bu liste de dikkate alınacaktır. Sizden yukanda adlan zikredilen ata yurt­ larından başka alacağınuz yoktur. Her fırsatta övündüğümüz kaynağınız kendinize kalsın .

..