olan Beyrek'i yalan bir haberle
aldatıp yanına
çağırtmış , ken
dileriyle birlikte Kazan Han'a karşı ayaklanmaya katılması tek lifini kabul etmediği için onu öldürmesi üzerine, Beyrek'in öcünü almak üzere yapılan çarpışmada, Kazan Han'ın karımı olarak döğüşmüş ve Kazan Han tarafından mızraklanarak atından düşürülmüş, Kazan'ın kardaşı Kara Güne tarafından başı kesi lerek öldürülmüştür. Anz'ın
tarihi
bir kimse alınası mümkündür<?> . Hiç değilse
kendisi eski destan geleneğindeki dev kahramanlara özgü bir dış görünüştedir. Onunkine benzer mübalağalı tasvirler Orta-Asya Türklerinin kahramanlık destanlarındaki en eski anlatım yoludur. Bunlara Özbeklerin Alpamış'ında ve Kırgızların Manas destanında daha çok düşman kahramanlarının, korkunç devlerin tasvirinde rastlanmaktadır. Bunlardan biri elli kişiyi kuşatabilen bir kuşak kuşanmaktadır. Ötekinin giydiği kavuşlar (deri ayakkaplan) dok san büyük öküz derisinden yapılmıştır; üçüncüsünün giydiği kal pak altmış çift-arşın, yollu pamuk bezindendir; başka kahramanlar da buna benzer biçimde anlatılmaktadır(8) . Oğuzname'de Alp Arız 'ın babası olarak gördüğümüz Efra siyab (Tuna Tekin) kültü ve kahramanın destanı Orta-Asya Türk leri arasında şüphesiz geniş ölçüde yayılmıştır. Efrasiyab , Türk ve İran rivayetlerine göre Hazer Denizi'ni kuzeyden ve güney den dolaşmıştır. Türk destanlannda Efrasiyab'ın oğlu Alp Arız Demirkapı'yı, yani Doğu-Kafkasya'daki Derbend'i açmıştır. Eski Türk rivayetlerinde kimi kahramanlar hakkında "Demürkapuyu depüp (kapup) alan ' ' diye bir tabir kullanılmıştır<9> . Bu tabir eski Türklerin Hazer Oenizi'nin kuzeyinden gelerek Kafkasya'yı açma(7)
Divanü Lügaıü't-Türk'te bir erkek adı olarak "Avnız" geçmektedir. (1, gg ı ı).
(8) Jirmunskiy, Kiıab-ı Dede Korkut ve Oğuz Destanı Geleneği, Belleten, An kara 1 96 1 , XXV . s. 625 . (9) Bkz. metin, s. 273S , 73 1
249