Toeristische Gids 2019

VAKANTIEGIDS 2019

VLAAMSE ARDENNEN Vlaanderens Mooiste Landschap

Wandelen | Fietsen | Proeven | Cultuur www.toerismevlaamseardennen.be 1

2

Welkom Tot rust komen in het weidse landschap van de Vlaamse Ardennen, de broodnodige zuurstof opdoen voor lichaam en geest. Deze gids staat boordevol tips om je hierbij te begeleiden.

De Vlaamse Ardennen zijn het Wandelwalhalla van Vlaanderen. Wandel langs beboste heuveltoppen, prachtige panorama’s en koppige keiwegen.

Doe inspiratie op en zoek op www.wandelwalhalla.be jouw ideale trip. Keuze genoeg: samen met vrienden, familie of romantisch met zijn tweeën.

Ben je wielerfanaat? Dan moet je zeker de befaamde kasseistroken van de beruchte wielerklassiekers in de kuiten hebben. Of hou je het liever vlak en strak op de fiets, dat kan ook. Maak zelf je fietsroute met het Knooppuntennetwerk Vlaamse Ardennen en ontdek de mooiste plekjes en de gezelligste wielercafés.

De Vlaamse Ardennen verwachten je!

Tot gauw, Luc Hoorens Voorzitter Toerisme Vlaamse Ardennen vzw

VOORWOORD

3

4

INHOUD

n TOPPERS .............................................................. 9 - 31 Wandelwalhalla ...................................................... 12

MOU museum Oudenaarde .................................... 14

Centrum Ronde van Vlaanderen Oudenaarde ...... 16

De Gavers Geraardsbergen ................................... 18

Provinciale Erfgoedsite Ename ............................. 20

De Zwalmvallei ...................................................... 22

Archeocentrum Velzeke ......................................... 24

De Kaaihoeve Zwalm .............................................. 26

Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen ................................................................ 28

The Outsider Vlaamse Ardennen ......................... 30

n TIPS VOOR TRIPS ......................................... 33 - 57

Picknick met de kinderen .......................................

(Ont)spannende avonturen ......................................

Ronse: smaakmaker van de Vlaamse Ardennen ....

Toegankelijk weekendje weg ...................................

Kunst en bier in Oudenaarde ..................................

34 39 44 50 54

n KLAAR VOOR ACTIE ................................... 59 - 93

Te voet ..................................................................... 60 Op de fiets ................................................................ 72 Op stap in groep ...................................................... 85 Genieten in het groen .............................................. 87

n VAN A(SPER) TOT Z(WALM) ................. 95 - 139

In de stad ................................................................. 95 Geraardsbergen ................................................ 96 Oudenaarde ..................................................... 101 Ronse .............................................................. 106 Zottegem.......................................................... 113 In de dorpen ........................................................... 118

n WEGWIJS ....................................................... 141 - 155

Logeren in de Vlaamse Ardennen ......................... 142 Streekproducten ................................................... 144 Evenementen ......................................................... 151

n ZOEKWIJZER ................................................ 156 – 158 INHOUD

5

Corporate Stijlelementen

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

TOPPERS

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Pedaalroute Glooiende hellingen en nukkige kasseien: het landschap in de Vlaamse Ardennen lijkt gemaakt voor de wielersport.

Met je voeten klikvast in je wandelschoenen verken je langs de Pedaalroute in de buurt van het Kluisbos enkele iconische plaatsen waar tijdens de grote klassiekers hevig strijd wordt geleverd. En voor wie wat wil bekomen van de geleverde inspanningen: langs de route vind je heel wat leuke cafeetjes. www.toerismevlaamseardennen.be/pedaalroute

Tip!

1

• In de buurt: Het Kluisbos (zie p 92) • Meer tips langs de route? Koop de gids Koplopen

Wandelwalhalla Het Wandelwalhalla is de nieuwe klinkende naam voor het heuse wandelparadijs dat de Vlaamse Ardennen zijn. Met drie flexibele wandelnetwerken, goed voor 850 kilometer aaneengesloten wandelpaden, ontdek je de Vlaamse Ardennen op eigen houtje. Aan de hand van knooppunten bepaal je zelf waar je begint, hoelang je stapt en waar je wilt eindigen. Onderweg valt er heel wat te beleven. Laat je hier inspireren door boeiende heldentochten en ontdek de nieuwe wandellussen.

Graag nog meer inspiratie? Bestel de nieuwe belevingsgids en wandelnetwerkkaarten (meer info p 61), en ontdek verschillende themaroutes, leuke plekjes en adresjes!

Afstand: 11,8 km Start: Café D’Oude Hoeve, Ronde van Vlaanderenstraat 3, 9690 Kwaremont (Kluisbergen)

www.wandelwalhalla.be

12

Wandelwalhalla

Wandelwalhalla

Pedaal wandelroute

13

Afstand: 11,8 km Start en aankomst: Café d’Oude Hoeve, Ronde van Vlaanderenstraat 3, 9690 Kwaremont (Kluisbergen) StapAf tips: · Geen mooiere plek voor een standbeeld van Ronde van Vlaanderen-bezieler Karel Van Wijnendaele dan vlakbij de Oude Kwaremont. Ter ere van de 100ste Ronde werd de hele Ronde van Vlaanderenstraat getransformeerd tot een monument voor de koershelden, met tien reuzegrote fotopanelen van mythische wielrenners, een 1,2 km lange erelijst op het wegdek en een mozaïek van alle 76 winnaars.

Toppers in de Vlaamse Ardennen 

· Een brede landweg brengt je naar het Kluisbos, hét wandelbos bij uitstek in de regio. Bij open plekken heb je een prachtig uitzicht op het ‘weidse Waalse land’, want hier wandel je letterlijk op de taalgrens. Kinderen kunnen ravotten in het speelbos Bosuil. · Vanaf de jaren ’40, toen heel wat artistieke zielen hier inspiratie kwamen zoeken, groeide Kwaremont uit tot het ‘Latem van de Vlaamse Ardennen’. Ook vandaag zijn er nog verschillende ateliers en galeries. In de gezellige dorpskom wordt de sfeer verder bepaald door het hagelwitte Sint-Amanduskerkje, een fraaie vierkantshoeve en natuurlijk de kasseien waarop nogal wat wielrenners hun tanden stukbijten. · De Oude Kwaremont, de langste geplaveide beklimming van België, staat bekend als een geduchte kuitenbijter. Sinds 1974 werd de helling al meer dan 40 keer opgenomen in het parcours van de Ronde. · Stap je aan knooppunt 65 even rechtdoor, dan beland je in het natuurreservaat Paddenbroek. Centraal ligt een stervormige waterpartij, met errond acht beken met romantische bruggetjes en houten vlonders er overheen. Aanrader!

Genummerde toppers die verwijzen naar de overzichtskaart Doe-suggesties in de omgeving van een topper Kadertjes met adressen en openingsuren Kleurcode per hoofdstuk Icoontjes duiken overal in de gids weer op Horecatips:

· Café d’Oude Hoeve, Ronde van Vlaanderenstraat 3, 9690 Kwaremont (Kluisbergen): Al ruim een halve eeuw dé pleisterplaats voor (sportieve) fietsers en wandelaars in de Vlaamse Ardennen. Er is lekker bier en vooral veel goed gezelschap. www.doudehoeve.be

· Eetcafé In de Zon, Kwaremontplein 8, 9680 Kwaremont (Kluisbergen): Gemoedelijk eet- en praatcafé met terras in hartje Kwaremont.

www.tov.be

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

kindvriendelijk

topattractie Oriëntatietafel, Oudenberg

GERAARDSBERGEN

toegankelijk voor mensen met een beperking

Wandelroute

BRAKEL

Topattracties Oombergen • Muur van Geraardsbergen • Manneken Pis • De Gavers provinciaal domein  p 16

Marktdagen: maandag, donderdag (vismarkt), zondag (boerenmarkt), vrijdagmarkt Viane Dienst voor toerisme Infokantoor Visit Geraardsbergen, Markt z/n, 9500 Geraardsbergen met Streekbezoekerscentrum Vlaamse Ardennen en Museum Manneken Pis 054-43 72 89 - toerisme@geraardsbergen.be - www.visitgeraardsbergen.be ma-zo en op feestdagen: 10-17u Gesloten op 1 en 2 januari, de eerste maandag van maart en Kerstmis Openluchtzwembad Den Bleek, Guilleminlaan 4 Jachthaven en aanlegsteiger, Sasweg 16 (0476-30 10 21, info@vvwdenbleek.be www.vvwdenbleek.be) Abdijpark met speeltuin, Abdijstraat 10 Provinciaal domein De Gavers, Onkerzelestraat 280, Onkerzele

slechtweeroptie

Oudenberg, Muur

96

6

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

Geraardsbergen

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

Heusden

KLAAR VOOR ACTIE

KLAAR VOOR ACTIE

Ten Ede

N60

Schellebelle WETTEREN

Deurle

Overbeke

N400

N417

Serskamp Kwatrecht

E17

8

N444

Zevergem

Gontrode

SCHELDE

17

Vlekkem

Erpe

Ottergem

ZINGEM

SCHELDE

Huise

Mullem

Wannegem- Lede Lede

Nokere

N60

Ooike

WORTEGEM

Bevere

Moregem

Ename

N415

N454

Volkegem Mater

Petegem

ANZEGEM Gijzelbrechtegem

SCHELDE

Leupegem

N494

Elsegem

N382

N60

Melden

Nukerke

N8

Berchem

Nederhasselt

Outer

Aspelare

NINOVE

Steenhuize N8

Eichem Voorde

SINT-MARIA LIERDE

Ophasselt

Hemelveerdegem

Parike

Sint-Martens-Lierde

Appelterre

Smeerebbe Vloerzegem N45

N8

NEDERBRAKEL Opbrakel

k

Denderhoutem

Lebeke

Sint-Antelinks

Sint-MariaOudenhove

Schorisse

N454

N60

netwer

Zwalmvallei

Vlaamse Ardenne n

N460

Sint-LievensEsse

N462

MaarkeKerkem

Kerkem

GETUIGENHEUVELS Maarkebeek

Zulzeke KLUISBERGEN Kwaremont

wandel

Kerksken

Woubrechtegem

N42

Zegelsem

Maarkebeek

Etikhove

N453

Kerkhove N8

Aaigem Heldergem

Godveerdegem Erwetegem Sint-GoriksOudenhove Wijnhuize

Sint-BlasiusBoekel Rozebeke

Sint-KornelisSINT-MARIA- Horebeke Michelbeke HOREBEKE Elst

Edelare

N457

Kaster Tiegem

HERZELE N464

Grotenberge Bevegem

Strijpen

ZWALMVALLEI Korsele

Ressegem

Elene

ZOTTEGEM

Zwalmbeek

OUDENAARDE

Waarmaarde

Oombergen Hillegem

N46

Velzeke

Ruddershove MUNKZWALM Sint-DenijsRoborst Boekel

Nederename

Eine N382

Heerweg

Vlaamse Ardennen

HAALTERT

Paulatem

N46

Welden

Bronbossen

Nieuwerkerken

Mere

N46

Burst Borsbeke

Sint-Maria-Latem Hundelgem Nederzwalm

Heurne

N459

N494

AALST

18

E40

Meilegem Beerlegem Dikkele

N435

Vlierzele

Zonnegem Bambrugge

SINT-LIEVENSHOUTEM

N42

KRUISHOUTEM

Letterhoutem

N462

Balegem Ouwegem

N435 N459

N437

Hofstade

els enheuv Ardennen Getuig Vlaamse Erondegem

Scheldewindeke N415

Asper

6

E17

rk

Papegem

Munte N444

Baaigem

Lozer

N494

ZULTE

N36

Impe

wan

Bavegem

OOSTERZELE

Vurste

GAVERE

N60

Schendelbeke

Pollare

N460

Zandbergen

Idegem

BRONBOSSEN + PAJOTTENLAND DENDER

Denderwindeke

Grimminge

Deftinge

Nieuwenhove

N493

Ruien N36

Nederboelare

EverbeekBoven

Louise-Marie

SCHELDE

Escanaffles

deln

Oordegem

etwe LEDE

Smetlede N9

Moortsele

Melsen

Semmerzake

LEIE

Westrem Landskouter E40

Eke

N452

N35

wandelnetwerk

Wanzele

Gijzenzele N465

Schelderode Bottelare

NAZARETH

7

Marolle

Waarbeke

GERAARDSBERGEN

Goeferdinge EverbeekBeneden Zarlardinge Overboelare

N48

N272

Orroir Amougies

Russeignies

De Klijpe

Moerbeke

RONSE

N42

N57

Wattripont

ELLEZELLES

Mark

Viane

FLOBECQ N48

Anseroeil

Mark

DENDER

Elke dag worden er in de Vlaamse Ardennen duizenden kilometers afgelegd door enthousiaste wandelaars, fietsers en ruiters. Voor zowel stevige wielrennerskuiten als dromerige slenteraars werden prachtige routes uitgestippeld. Maak je klaar om verwonderd te worden, pak je kaart en kompas, volg de bordjes en de knooppunten en verover de mooiste kilometers van Vlaanderen.

N442

Massemen

Lemberge

N437

N60

Klaar voor actie

SCHELDE

MERELBEKE

DE PINTE

N43

E17

WICHELEN

16

E40

N469

MELLE

LEIE

Astene

DEINZE Petegem

Schoonaarde N416

Zwijnaarde

Zwijnaarde

Zeveren

Machelen

N43

Olsene

DENDER

N466 N409

N35

Grammene

Gottem N440

N263

Ghoy

N495

Tollembeek

Deux-Acren

€6

Te voet

Tip! Ontdek onze webshop

3 wandelnetwerken

Bestel je wandelnetwerkkaarten via www.toerismevlaamseardennen.be/webshop 6 euro/stuk

De Vlaamse Ardennen is een wandelwalhalla voor wandelaars

Met drie flexibele wandelnetwerken, goed voor 850 km wandelwegen, ontdek je de Vlaamse Ardennen op eigen houtje. Aan de hand van knooppunten bepaal je zelf waar je begint, hoelang je stapt en waar je wilt eindigen.

1. Getuigenheuvels Miljoenen jaren terug lag een groot deel van Oost-Vlaanderen onder de zeespiegel. De heuvels in het zuiden ontstonden toen door afzetting van zand. De Kluisberg, de Hotondberg en de Muziekberg zijn stille getuigen van dat verleden. Samen vormen ze het Wandelnetwerk Getuigenheuvels: een paradijs voor stappers die houden van een stevige klim.

Tip! Maak je eigen route Selecteer je knooppunten en verbindt ze met elkaar op de wandelrouteplanner www.toerismevlaamseardennen.be/wandelrouteplanner-va

2. Zwalmvallei De Zwalm stroomt van Brakel tot aan de Schelde en overbrugt op relatief korte afstand een groot hoogteverschil. De kronkelende beek met kunstmatige watervalletjes bepaalt in grote mate het landschap in de vallei waar heel wat watermolens (opnieuw) actief zijn. Het Wandelnetwerk Zwalmvallei verkent zowel de steile oostelijke flank als de zachtglooiende linkeroever.

3. Bronbossen Aan de oostelijke rand van de Vlaamse Ardennen herbergen de heuveltoppen waardevolle bronbossen. Boshyacinten en andere voorjaarsbloeiers weven er tijdens de lente kleurrijke tapijten. In de valleien scheiden hagen en knotwilgen de vochtige hooilanden van akkers en weiden. Via het Wandelnetwerk Bronbossen verken je de regio tot in het Pajottenland.

60

Te voet

Te voet

61

Wandelen en fietsen  Koopbrochures die je wandeling of fietstocht helpen uitstippelen Suggestieroutes gerangschikt volgens moeilijkheidsgraad Handige tips voor je vertrekt

 De stad verkennen

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Stadswandeling Geraardsbergen

Topattracties die je niet mag missen Kaartje met situering in de Vlaamse Ardennen

Vind snel toeristisch infopunt, groengebieden, jachthavens of uitzichtpunten Stadswandeling als kaartje met route langs genummerde bezienswaardigheden

In Geraardsbergen spreekt men wel eens van de 3 M’en. De eerste M is die van de fameuze Muur. In 1950 ging de Ronde van Vlaanderen er voor het eerst overheen. De steile kasseihelling was jarenlang de plaats waar wielerkanonnen als Museeuw, Merckx en Van Looy werden aangemoedigd door duizenden toeschouwers. Maar wist je dat ook de M van Manneken Pis hier zijn plekje besproeit? De derde M verwijst naar de Geraardsbergse mattentaarten. De lekkernij is door Europa erkend als streekproduct.

BRAKEL Oombergen

ER S

TR

.

8

BO

9

NDS BRA

9 11

K

2 3

.

7 6

TR.

10

1 VISSTR

4 5

14

G

DE VRO OE U

W E ST R. HUNN STR.

EGEM

13 12

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Stadhuis/Infokantoor Visit Geraardsbergen/Museum Manneken Pis Marbol Vesten Sint-Bartholomeuskerk Vestingtoren Dierkost Muur

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Kapel O-L-Vrouw van de Oudenberg Sint-Adriaansabdij Steegjes Oud-Hospitaal Stationsplein Priorij van Hunnegem Zwembad Den Bleek Jachthaven

Haal in het infokantoor de brochure Stadswandeling of de mp3-speler (kan je gratis lenen) en verken Geraardsbergen op je eigen tempo.

Dwaal door de vele middeleeuwse steegjes en kom tot rust in het groen van onze stad. Een boeiende wandeling van 8,8 km.

Geraardsbergen

97

0m

600 m

1200 m

1800 m

HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?

7

8

TOPPERS

TOPPERS

TOPPERS

9

TOPPERS

Toppers in kaart gebracht 3

2

Centrum Ronde van Vlaanderen in Oudenaarde (p 16)

MOU Museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen (p 14) 8

10 Avonturenparken

The Outsider Vlaamse Ardennen in Oudenaarde en De IJsmolenhoeve in Ronse (p30-31)

5

2

10

3

1

5

Provinciale Erfgoedsite Ename (p 20)

10 9

9

10

Toppers

Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen (p 28)

TOPPERS

De Kaaihoeve provinciaal natuureducatief centrum (p 26) 8

6

7

De Zwalmvallei (p 22)

7

6

Archeocentrum Velzeke (p 24)

4

1

Wandelwalhalla (p 12)

4 De Gavers provinciaal domein in Geraardsbergen (p 18) Toppers

11

TOPPERS

1

Wandelwalhalla Het Wandelwalhalla is de nieuwe klinkende naam voor het heuse wandelparadijs dat de Vlaamse Ardennen zijn. Met drie flexibele wandelnetwerken, goed voor 850 kilometer aaneengesloten wandelpaden, ontdek je de Vlaamse Ardennen op eigen houtje. Aan de hand van knooppunten bepaal je zelf waar je begint, hoelang je stapt en waar je wilt eindigen. Onderweg valt er heel wat te beleven. Laat je hier inspireren door boeiende heldentochten en ontdek de nieuwe wandellussen.

Graag nog meer inspiratie? Bestel de nieuwe belevingsgids en wandelnetwerkkaarten (meer info p 61), en ontdek verschillende themaroutes, leuke plekjes en adresjes! www.wandelwalhalla.be

12

Wandelwalhalla

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Pedaalroute Glooiende hellingen en nukkige kasseien: het landschap in de Vlaamse Ardennen lijkt gemaakt voor de wielersport.

Met je voeten klikvast in je wandelschoenen verken je langs de Pedaalroute in de buurt van het Kluisbos enkele iconische plaatsen waar tijdens de grote klassiekers hevig strijd wordt geleverd. En voor wie wat wil bekomen van de geleverde inspanningen: langs de route vind je heel wat leuke cafeetjes. www.toerismevlaamseardennen.be/pedaalroute

Tip!

• In de buurt: Het Kluisbos (zie p 92) • Meer tips langs de route? Koop de gids Koplopen

Afstand: 11,8 km Start: Café D’Oude Hoeve, Ronde van Vlaanderenstraat 3, 9690 Kwaremont (Kluisbergen) Pedaal wandelroute Afstand: 11,8 km

Wandelwalhalla

13

TOPPERS

2

MOU museum Oudenaarde Het MOU museum is de ideale plaats om kennis te maken met de Vlaamse Ardennen in al haar glorie. Wie op een regenachtige dag toch de charme van de streek wil beleven, kan geen betere keuze maken. Eerst en vooral is er de schitterende locatie: het 16de-eeuwse stadhuis is erkend als Unesco Werelderfgoed en gelegen in het gezellige hart van de stad. Unieke kunstobjecten in een multimediale opstelling en de prachtige foto’s van fotograaf Stephan Vanfleteren loodsen de bezoeker door duizend jaar geschiedenis van de regio. Oudenaarde als exportcentrum van handgeweven luxetapijten, als bolwerk van de beeldenstorm in de 16de eeuw, als pijnlijk slagveld bij de Slag van Oudenaarde. Een brokje geschiedenis, jawel, maar licht verteerbaar dankzij smakelijke verhalen en anekdotes over het slippertje van keizer Karel V in Oudenaarde, de schielijke vlucht van schilder Markt 1, 9700 Oudenaarde en biericoon Adriaen Brouwer 055-31 72 51 mou@oudenaarde.be en de notoire spilzucht van www.mou-oudenaarde.be Jan II, heer van Oudenaarde. maart-sept di-vr: 9u30-17u30 za-zo en Het museum herbergt ook feestdagen: 10u-17u30 waardevolle kunstcollecties gesloten op maandag van wandtapijten en okt-feb di-vr: 9u30-17u za-zo: 10-17u30 zilverwerk. gesloten op maandag en feestdagen

14

MOU museum Oudenaarde

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Van Dal tot top met Adriaen Brouwer Deze stevige wandelroute brengt je van de Maarkebeek, nabij de stad, tot hoog over de glooiende heuvels. Verlies je hier in de eeuwenoude landelijke pracht van de Vlaamse Ardennen. En geniet van het tijdloze lekkers onderweg! www.toerismevlaamseardennen.be/van-dal-tot-top-met-adriaen-brouwer

Afstand: 12,5 km Start: Café Den Obus, Volkegem

Meer wandelingen in en rond Oudenaarde? Lees bij Tips voor Trips de ervaringen van Lot in Kunst en bier in Oudenaarde (p 54) en Annes Picknick met de kinderen (p 34).

MOU museum Oudenaarde

15

TOPPERS

Tip! tentoonstelling ‘Koersen in de Groote Oorlog’- nog tot november 2019.

“

Begin maar niet te glimlachen.

Bergen in Vlaanderen! Omer Wattez

3

Centrum Ronde van Vlaanderen Oudenaarde Het Centrum Ronde van Vlaanderen is de ideale uitvalsbasis om de Ronde te (her)beleven. In de Ronde-tentoonstelling word je ondergedompeld in de tragiek en triomf van de mooiste eendagswedstrijd ter wereld. Ook de kleine Rondefan komt hier aan zijn trekken.

Voor de actieve wielerliefhebber is het de perfecte start- en aankomstplaats om zelf de Vlaamse Ardennen te verkennen.

Altijd al eens met een heuse topfiets willen rijden? Je kan hier de topmodellen van onder meer BMC, Ridley en Specialized testen.

Na de inspanning kan je in het Centrum een verkwikkende douche nemen. En op krachten Markt 43, 9700 Oudenaarde komen, doe je in de 055-33 99 33 info@crvv.be brasserie.

Wil je een unieke ervaring?

Laat je dan begeleiden door Johan Museeuw.

16

www.crvv.be di-zo: 10-18u gratis parkeren op de Ham, vlakbij Hotel Leopold

Centrum Ronde van Vlaanderen Oudenaarde

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Beleef zelf de koers De Vlaamse Ardennen zijn sinds jaar en dag het epicentrum van de Ronde van Vlaanderen. Hier barst de strijd los. De mythische wedstrijd op de 14e zondag van het jaar doorbreekt met een virtuoze knal de rust in dit unieke stukje Vlaanderen.

Ronde Van Vlaanderen Fietsroute Dankzij de permanent bewegwijzerde Ronde van Vlaanderen fietsroute, weten sportieve fietsers het juiste traject te vinden. Drie fietslussen leiden je langs hellingen en kasseien die Vlaanderen al honderd jaar lang beroemd en berucht maken over de hele wereld. Het Centrum Ronde van Vlaanderen is dé centrale start- en aankomstplaats.

Bestel je routekaart via www.toerismevlaamseardennen.be/ronde-van-vlaanderenroute.

Centrum Ronde van Vlaanderen Oudenaarde

17

TOPPERS

“

Een oase van groen, en dan die rust! Greet Kooimans 32 jaar

4

De Gavers Geraardsbergen Het provinciaal domein De Gavers ligt aan de voet van de Oudenberg, tussen de schilderachtige hellingen van de Vlaamse Ardennen en de Dendervallei. Het domein is door zijn ligging rondom een 20 hectare grote vijver de ideale bestemming voor een daguitstap. De mooi aangelegde zwem- en strandzone met speeltuin, watersporten zoals surf, kajak, roeien of pedalo en de rondvaartboot trekken waterratten van allerlei slag aan. Er is ook een overdekte zwemhal met sauna. De meeste attracties zoals minigolf en trampoline zijn geschikt voor het hele gezin. Sportvelden nodigen uit voor een partijtje tennis, basket of minivoetbal. Vraag naar het voordelige combiticket dat toegang geeft tot een combinatie van activiteiten. Wie liever de rust opzoekt, kan de omgeving verkennen langs de uitgestippelde wandelroutes of een fiets of mountainbike Onkerzelestraat 280, 9500 Onkerzele huren. Overnachten is 054-41 63 24 mogelijk op de gavers@oost-vlaanderen.be camping, in een www.degavers.be trekkershut of het hele jaar open in de jeugdherberg.

Zomerse fun in het WOW-waterpark 2.000 m² waterpret voor heel het gezin: in een afgesloten zwemzone kun je je uitleven op het ultieme drijvende waterspeelpark.

18

De Gavers Geraardsbergen

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Langs Gavers en Nuchten Het natuurgebied De Nuchten (Geraardsbergen en Idegem) is de ideale biotoop voor vogels zoals de ijsvogel, de blauwborst en de roerdomp. Op termijn is het de bedoeling dat het gebied zich kan ontwikkelen tot een aaneengesloten moerasgebied. Je kan De Nuchten verkennen via #1 WANDELEN LANGS een aantrekkelijk knuppelpad dat je dwars doorheen het gebied voert.

GAVERS EN NUCHTEN BIJ DE BRONBOSSEN

Te downloaden op www.wandelwalhalla.be/wandelroutes TOTAAL

14,1 KM

LUS 1

3,8 KM

LUS 2

8,1 KM

LUS 2

Afstand: Totaal: 14,1 km - Lus 1: 3,8 km - Lus 2: 8,1 km Start: parking De Gavers, Onkerzelstraat 280, 9500 Onkerzele (Geraardsbergen)

LUS 1

TRAJECT

1 - 2 - 93 - 3 - 94 - 95 - 96 - 98 - 97 - 96 - 95 - 94 - 3 -

1

VLAK RELIËF 1

3

96

98

96

3

1

25M 20 M 15 M 10 M 0K M

2,5 KM

5KM

7,5KM

10K M

12,5 KM

De Vlaamse Ardennen heeft fors geïnvesteerd in haar wandelinfrastructuur en heeft nu meer dan 850 kilometer aaneengesloten wandelpaden.

Deze wandeling laat je via onze wandelknooppunten kennismaken met Vlaanderens Mooiste Landschap. Je kan kiezen om het volledige traject te stappen of één van de kortere lussen te verkennen. Veel plezier!

14,1 KM

HORECA 1

Jeugdverblijf ‘t Schipken

Vakantiewoning Valeriushoeve Ook minder mobiele mensen kunnen genieten B&B Hof van Lier van de mooie omgeving rond de Gavers, lees in Eetcafé Restoga Restaurant Suskewiet Tips voor Trips het verhaal van Eelke over een Eetcafé Loeist Toegankelijk weekendje weg (p 50).

2

3

4

5

6

De Gavers Geraardsbergen

Zin in meer? Ga naar

19

TOPPERS

5

Provinciale Erfgoedsite Ename Ename is een klein dorp met een grote geschiedenis. Het is een belangrijke archeologische vindplaats, waar het rijke patrimonium nog steeds getuigt van een lang en bewogen verleden. pam Ename vertelt het verhaal van een internationale grensplaats tot landelijke abdij, vanaf de vroege middeleeuwen tot vandaag.

Vlakbij, aan de Schelde, bevindt zich het Archeopark met de oude benedictijnenabdij en abdijtuinen, die ook virtueel te beleven vallen.

In het nabijgelegen Provinciaal Erfgoedcentrum, waar je het erfgoedbeleid en het erfgoeddepot van Oost-Vlaanderen ontdekt, biedt de tweede verdieping een mooi uitzicht op het archeopark.

Tip: Bezoek in Ename pam Ename zeker ook de SintLijnwaadmarkt 20, 9700 Oudenaarde Laurentiuskerk met 055 30 90 40 haar unieke Byzantijnse www.pam-ename.be muurschilderingen uit de jaren 1000, Huis Provinciaal Erfgoedcentrum Beaucarne en Bos Lotharingenstraat 1, 9700 Oudenaarde t’Ename.

055 30 03 44 www.oost-vlaanderen.be/erfgoedcentrum

20

Provinciale Erfgoedsite Ename

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Wandelen in Bos t’Ename Deze route brengt je van de charmante dorpskern van Ename naar het historische Bos t’ Ename en terug.

Geschiedenis, kunst, gastronomie, natuur en folklore, je komt het op deze wandeling allemaal tegen. Een interessante afsluiter is een bezoek aan Huis Beaucarne, een prachtig bewaarde 18de-eeuwse woning aan het oude dorpsplein.

Rust ten slotte uit in Café Rimalin, met een authentiek streekbiertje! www.toerismevlaamseardennen.be /wandelen-bos-tename

Afstand: 5 km Start: Enameplein, Ename Provinciale Erfgoedsite Ename

21

TOPPERS

6

De Zwalmvallei De Zwalmmolen De Zwalmmolen was oorspronkelijk eigendom van de Sint-Pieters­abdij te Corbie (Somme). Hij werd voor het eerst expliciet vermeld in 1227.

Tot het begin van de 20ste eeuw was dit een dubbelmolen, waar naast koren ook lijnzaad, cichorei, maĂŻs, rijst en tabak werden bewerkt.

Sinds begin de jaren negentig is de molen eigendom van de Provincie Oost-Vlaanderen en een toeristische trekpleister. In 2010 werd de molen maalvaardig gerestaureerd en voorzien van een kleine Rekegemstraat 29, 9630 Munkzwalm waterkrachtcentrale. Het www.toerismevlaamseardennen.be/zwalmmolen molengebouw is enkel op afspraak te bezoeken.

Streekpunt Zwalm Het voormalige sluiswachterhuis tegenover de Zwalmmolen werd in 2016 omgebouwd tot toeristisch onthaalpunt voor de Zwalmstreek en de Vlaamse Ardennen.

Je kan er terecht voor toeristische publicaties, Rekegemstraat 26, 9630 Munkzwalm maar ook voor streek- en www.zwalm.be/bezoeken hoeveproducten.

Maart-oktober: do-zo: 10-17u

22

De Zwalmvallei

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Langs de Zwalmbeek Wandel van watermolen naar watermolen langs de Zwalm. Dit prachtige plekje in de Vlaamse Ardennen wordt liefkozend ‘Klein Zwitserland’ genoemd. Weidse kouters en vergezichten worden afgewisseld door schilderachtige plekjes. In veel molens kan je gezellig iets eten of drinken.

Te downloaden op www.wandelwalhalla.be/wandelroutes

Afstand: 13,2 km Start: Streekpunt (Knooppunt 1), Rekegemstraat 26, Zwalm Er zijn ook twee korte lussen op dezelfde route, lus 1: 5,4 km en lus 2: 10,5 km.

Tip! Ter hoogte van het Streekpunt ( ) is er een waterspelelement voor de kinderen, zie Waterwerk ( ) op de kaart.

De Zwalmvallei

23

TOPPERS

7

Archeocentrum Velzeke Aan de hand van talloze archeologische vonsten wordt hier een beeld geschetst van het dagelijks leven in de prehistorie en de GalloRomeinse periode . Je verneemt ook hoe en waarom Velzeke in de Gallo-Romeinse periode een bloeiende agglomeratie op het kruispunt van twee belangrijke Romeinse wegen was. Het museum werd Archeocentrum Velzeke volledig vernieuwd in 2016.

Doolbosweg 2, 9620 Velzeke Op zaterdag- en zondag09-360 67 16 pamzov@oost-vlaanderen.be namiddag kan u een gratis www.pam-velzeke.be rondleiding meevolgen. Het Archeocentrum biedt ook di-vrij: 9-17u een programma voor menza, zo & feestdagen: 13-17u gesloten maandag en tussen Kerst en Nieuw sen met een beperking.

24

Archeocentrum Velzeke

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: In de voetsporen van Julius Caesar en Jan De Lichte Langs het Archeocentrum voert een natuurwandelpad gewijd aan de legendarische Jan de Lichte. De aanvoerder van de beruchte roversbende was afkomstig uit Velzeke.

Deze luswandeling is net geen 10 km lang en de geknipte manier om meer over deze figuur en het waarom van zijn strooptochten te weten te komen.

Een bezoekje aan Zottegem is mooi meegenomen. De wandeling start aan #6 de Paddenstraat in Velzeke, ooit deel van het Romeinse heirbaannetwerk.

IN DE VOETSPOREN VAN

JULIUS CAESAR EN JAN DE LICHTE IN DE ZWALMVALLEI TOTAAL

Te downloaden op www.wandelwalhalla.be/wandelroutes LUS 1

9,7 KM

6,9 KM

LUS 2

5,2 KM

1

2

LUS 1

11

3

10

4

LUS 2

5

9

6

8

7

Afstand: Totaal: 9,7 km - Lus 1: 6,9 km - Lus 2: 5,2 km 92,TRAJECT Paddestraat 28, 9620 Velzeke 92 - 88 - 81 - 66 - 67 - 68 - 79 - 84 - 85 - 90 -

Start: Ardennen heeft forsKnooppunt d in haar wandelinfra­ heeft nu meer dan 850 neengesloten wandelpaden. ing laat je via onze wandel­

GLOOIEND RELIËF 92

91 - 92

25

Archeocentrum Velzeke 81

68

84

92

TOPPERS

8

De Kaaihoeve Zwalm De Kaaihoeve ligt verscholen in het paradijselijke groen van de Scheldevallei.

Dit provinciaal natuureducatief centrum is een mooie uitvalsbasis voor een dagje natuurbeleving. Kinderen voelen zich meteen in hun nopjes in de leuke doe-hoekjes van het centrum of in de speeldernis in de natuurtuin.

Trek je schoenen uit en verken samen het blotevoetenpad. Dat is met wat begeleiding overigens ook toegankelijk voor personen met een beperking.

In de natuurtuin mogen planten helemaal hun gang gaan. Her en der staan oude schuren en hofmuurtjes, en tijdens het seizoen hangt er fruit in de boomgaard. Een hoekje is voorbehouden voor een kleinschalige waterzuivering. Volg de graspaden en snuif de natuur op. Engageer de kinderen voor de gps-zoektocht of verken de omgeving met een wandelbrochure in de hand. Kortom: Oude Scheldestraat 16, 9630 Meilegem heel wat bagage.

055-49 67 96 Ook letterlijk, dekaaihoeve@oost-vlaanderen.be want er wordt een www.dekaaihoeve.be natuur-kabas Ma-vrij 9-16.30u en op afspraak uitgeleend aan de Vanaf paasvakantie tot half oktober: ook op zaterdag en balie. Het maakt zondag van 14u-18u je wandeling in de Gesloten op brug- en feestdagen, behalve feestdagen in omgeving extra het weekend. boeiend.

26

De Kaaihoeve Zwalm

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandelroute: Langs charmante dorpen De Kaaihoeve vormt de uitvalsbasis voor deze wandelroute. Je verkent hiermee de meest charmante dorpjes van Zwalm: Meilegem, Beerlegem, Dikkele en Paulatem.

Vergeet onderweg niet af en toe halt te houden in een bruine kroeg of restaurantje. Geniet hier van de sfeer van weleer én van de lekkere streekbiertjes.

WANDELEN LANGS

CHARMANTE DORPEN

Te downloaden op www.wandelwalhalla.be/wandelroutes IN DE ZWALMVALLEI

TOTAAL

10,9 KM

LUS 1

LUS 2

4,1 KM

6,6 KM

8

2

6

3

LUS 1

1

5

LUS 2 4

7

Afstand: Totaal: 10,9 km - Lus 1: 4,1 km - Lus 2: 6,6 km 96 - 95 - 93 - 94 - 83 - 82 - 80 - 79 - 84 - 85 - 89 - 93 - 92 - 99 TRAJECT Oude Scheldestraat 16, 9630 Meilegem

De Vlaamse Ardennen heeft fors Start: PNEC De Kaaihoeve, geïnvesteerd in haar wandelinfra­ structuur en heeft nu meer dan 850 kilometer aaneengesloten wandelpaden. Deze wandeling laat je via onze wandelknooppunten

GLOOIEND RELIËF 96

93 94

De Kaaihoeve Zwalm 80

85

27 92

96

TOPPERS

9

Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen De Hoge Mote, centraal gelegen in het historisch centrum, is zonder twijfel een grensverleggend onthaal- en belevingscentrum. De restauratie van de site mag gezien worden, het is een erfgoedparel met verrassende hedendaagse accenten en de vaste stek van Toerisme Ronse. De perfecte start voor een stadswandeling of een regioverkenning.

Aan de hand van interactieve panelen, luisterverhalen, filmpjes en virtual reality, kunnen bezoekers meer ontdekken over De Biesestraat 2, 9600 Ronse Sint-Hermes, de ontwikke055-23 28 16 toerisme@ronse.be ling van Ronse en textiel, www.visitronse.be en Vlaanderens mooiste Maart-sept: ma-zo & feestdagen: 10-17u landschap. De informatie is Okt-nov: ma-vrij 10-17u/za-zo & feestdagen: beschikbaar in vier talen.

14-17u

De Hoge Mote had al drie torens, met een vierde toren is het uitzicht compleet.

28

Dec-feb: ma-vrij: 10-17 u/za-zo & feestdagen: gesloten Ook open tijdens schoolvakanties: check de uren via www.visitronse.be.

Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje méér Wandeltip: Muziekbosroute, verkozen tot wandelroute van 2018 in Oost-Vlaanderen!

Wie houdt van een stevige klimpartij en mooie vergezichten komt hier zeker aan zijn trekken. Niet verwonderlijk dat deze uitdagende route verkozen werd tot wandelroute van 2018: het glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen, verwondert en bekoort je keer op keer. De wandeling voert je door een wisselend reliëf naar het hoogste punt, de Muziekbosberg (148 m) waar je de Geuzentoren aantreft, een uitkijktoren met indrukwekkede kantelen. Op deze wandeling kunnen ook de kinderen zich helemaal uitleven in de speelzone, ze mogen er ravotten, in bomen klimmen of een kamp bouwen. Moe gewandeld? Dan kun je in Bistro Boekzitting rustig genieten van een lekker hapje of drankje.

Te downloaden op www.toerismevlaamseardennen.be/muziekbosroute

➔

➔

Afstand: 11 km Start: Kerk Louise-Marie, La Salettestraat, 9680 Louise-Marie

➔

Wandeltip: Muziekbosroute

29

TOPPERS

Lien beleefde een onvergetelijk dag in The 7 Summits, lees haar verslag (Ont)spannende avonturen in Tips voor Trips (p 39).

10

The Outsider Vlaamse Ardennen The 7 Summits aan de Donkvijver bezorgt liefhebbers van avontuur en buitensport de gedroomde adrenalinekick. En dat op wandelafstand van het centrum van Oudenaarde. De intense kriebels terwijl je naar beneden suist langs het touw van de death ride. De lachsalvo’s als je van paaltje naar brugje springt door het moeras. De kajaktocht op de Donkvijver (voor de gelegenheid even de Afrikaanse Zambesi) leidt naar een onbewoond eiland. Op het vasteland staat de Blue Diamond, de blikvanger van het park. Een 16 meter hoge klimtoren en een echt spinnenweb van touwen en trappen. Attracties zoals het blotevoetenpad of het speleoparcours zijn toegankelijk voor kinderen vanaf 6 jaar. Zin in meer avontuur op en in het water? Laat je dan volledig Donkstraat 50, 9700 Oudenaarde gaan bij ons Cablepark, op 055-20 70 30 info@outsider.be waterski’s of wakeboard. Alle www.theoutsidervlaamseardennen.be activiteiten kunnen à la carte Openingsuren: van 30 maart tot 3 gekozen worden. Er zijn ook november, avonturenpark The 7 Summits mogelijkheden voor rolstoelwoensdag 14u-18u, weekend 10-18u. gebruikers. In het Moerashuis Cablepark woensdag-, donderdag- en is plaats voor een avontuurlijk vrijdagavond tot 20u, weekend 14u-20u. groeps- of familieweekend.

Benieuwd naar alle andere opties? Bezoek dan zeker even onze website www.theoutsidervlaamseardennen.be!

Nieuw!

30

Pedalo’s The Outsider Vlaamse Ardennen

TOPPERS

Menu voor een tikkeltje mĂŠĂŠr IJsmolenhoeve De allerkleinsten kunnen hier genieten in de kinderboerderij, het verzorgen en voederen van de dieren, een actieve workshop brood bakken of een eerste ponyritje. Ook de stoerdere kids (en ouders) kunnen hier terecht voor een onvergetelijk avontuur met tal van outdoor activiteiten: paintball, klimmuur, death ride, high ropes, ...

Je kan hier ook origineel logeren (bv. in de logetent) en feestvieren!

Kanarieberg 1, 9600 Ronse
 055 60 96 07 Open: woe (niet tijdens de schoolvakanties), za, zo en feestdagen: 11-18u of na reservatie Activiteiten steeds na reservatie!

De brasserie is open op wo (niet tijdens de schoolvakanties), za, zo en feestdagen: 11-18u of na reservatie info@ijsmolenhoeve.be www.ijsmolenhoeve.be

Ijsmolenhoeve

31

32

TIPS VOOR TRIPS

TIPS VOOR TRIPS

TIPS VOOR TRIPS

33

TIPS VOOR TRIPS

Picknick met de kinderen Anne Cornut is mama van 5 kinderen tussen 7 en 12 jaar oud. Een korte trip naar het Wandelwalhalla met de picknickmand is een welkom rustpunt in haar soms hectisch leven. Wandelschoenen en een goed humeur? Check! We zijn vertrokken.

De kindvriendelijke Rooigemsebeek wandelroute is perfect voor zo’n uitstap. De langste wandeling is 13 km, maar er zijn ook kortere routes van 6 of 3 km, zo kunnen ook de kleintjes mee op pad. Onze kids willen natuurlijk het lange traject nemen, en op een rustig tempo kan dat geen probleem zijn.

Een lekkere picknickmand We starten onze wandeling in het prachtige dorpje Mullem, vlakbij Oudenaarde. Maar eerst halen we onze picknickmand, in ons geval picknickrugzak, op. Die hebben we vooraf gereserveerd bij Toerisme

34

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Oudenaarde. Zo’n rugzak combineert het praktische met het aangename, je moet zelf niets voorbereiden en je maakt kennis met een gamma lekkere streekproducten, zodat je onderweg geen honger of dorst zal hebben.

Prijs: 45 euro per mand/rugzak (2 pers.) + 22,50 euro per extra persoon of 14 euro per extra kind (+ waarborg voor mand of rugzak) Bestel je picknick: Toerisme Oudenaarde, 055 31 72 51, toerisme@oudenaarde.be , www.oudenaarde.be/toerisme

De zacht glooiende wandeling leidt ons via eeuwenoude voetwegen door de schilderachtige dorpjes Wannegem-Lede en Huise. Voor de kinderen is dit puur genieten, ze spelen voor gids, zoeken de wegwijzers en rennen heen en weer. Sommigen zullen meer dan 13 km afleggen!

Download de Rooigemsebeekroute: www.toerismevlaamseardennen.be/rooigemsebeekroute

Picknickbank in Wannegem-Lede Op 3 plekken langs de wandelroute vind je grote picknickbanken zodat je rustig in de natuur kan genieten van de picknick, in Mullem, Huise en Wannegem-Lede. De picknickbanken staan aangeduid op de toeristische kaart van de Rooibemsebeek. Via deze kaart kom je

Tips voor trips

35

TIPS VOOR TRIPS

trouwens veel te weten over de vallei zelf. Ze bevat 4 korte wandellussen langs charmante dorpjes en hoeves én biedt naast de picknickbanken ook een overzicht van restaurants, hoeves en logies. Een echte aanrader.

Bestel de Toeristische kaart van de Rooigemsebeek op: www.toerismevlaamseardennen.be/toeristische-kaart-van-de-rooigemsebeek

Voor onze picknick strijken we neer op een bank met uitzicht op Wannegem-Lede. Met flink wat kilometers in de benen, smaken de streekproducten uit de rugzak extra lekker.

Na de picknick zien we in de verte de Schietsjampettermolen. Een vreemde naam? Wel, deze molen stond oorspronkelijk in het WestVlaamse Houthave en werd in 1982 afgebroken en hier weer opgebouwd. De Houthaafse veldwachter was niet akkoord met de verhuis en aarzelde niet om zijn pistool te trekken en te schieten om ‘zijn’ molen te verdedigen.

Tijd voor een groepsfoto bij de molen!

36

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Verpozen in de Valleihoeve De Valleihoeve in Huise is onze volgende halte tijdens de wandeling.

De kinderen genieten van een lekker hoeve-ijsje (zat niet in de picknickrugzak!) en wij bestellen een punt verse taart. De kinderen nemen nog een kijkje in de stallen, een partijtje boerengolf (met

Tips voor trips

37

TIPS VOOR TRIPS

houten hamers en ballen) zit er niet meer in, de kilometers zitten in de benen. In de hoevewinkel vinden we verschillende zuivelproducten, groenten, aardbeien, ... Zo trekken we met een gevulde rugzak naar Mullem .

Een geslaagde daguitstap naar de Vlaamse Ardennen: wandelen en picknicken zijn een ideale combinatie.

Valleihoeve: Rooigemstraat 15, 9570 Huise, www.valleihoeve.be

➔

➔

➔

Inspiratie voor nog meer tips voor uitstapjes met kinderen: www.toerismevlaamseardennen.be/inspiratie

38

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

(Ont)spannende avonturen Lien De Ruyck kent de Vlaamse Ardennen door en door. Ze versleet haar broek op de bos- en schoolbanken van Ronse, Oudenaarde en Wortegem-Petegem. Ondertussen woont ze al 10 jaar in Gent, maar het thuisfront lokt en lonkt nog altijd. Klaar voor een weekendtrip down memory lane.

We starten ons weekend bij The Outsider Vlaamse Ardennen, het avonturenpark The 7 Summits aan het Donkmeer. Ik ben behoorlijk onder de indruk... Als kind kwam ik hier vaak, ook voor een stiekem (verboden) zwempartijtje. Verder viel hier toen niet veel te beleven.

Dat is met de komst van The 7 Summits wel veranderd.

Moeilijk kiezen uit zeven uitdagende activiteiten: • Big foot’s blotevoetenpad - behendigheid en een goed evenwichtsgevoel komen hier goed van pas!

• Het moerasparcours Pantanal - ontleende zijn naam niet voor niets aan het uitgestrekte draslandgebied in Brazilië.

Tips voor trips

39

TIPS VOOR TRIPS

• Speleoparcours Voronja - zoektochtje in een duistere speleobox, anyone?

• Death-ride - klim naar boven op de 9 meter hoge toren langs een smalle touwladder... daarna kan je alleen nog springen en kicken!

• Kajaktocht Zambesi - zwemvestje aan, toertje rond het meer en uitbollen maar.

• Klimtoren The Blue Diamond - een hallucinante touwenpiste van 16 m hoog die uit 3 verschillende levels bestaat. Slik.

• Laser Battle - milieuvriendelijker dan paintballgevechten, maar minstens even spannend. Saboteren, infiltreren, you name it, they game it!

Het is vandaag bloedheet dus kiezen we voor verfrissende activiteiten: het blotevoetenpad, moerasparcours en de kajaktocht. We ondervinden dat we minder lenig zijn dan we dachten en dat het parcours varieert van enkel- tot naveldiep. Dat modderbadje is lekker meegenomen!

Alle info over The Outsider Vlaamse Ardennen: www.theoutsidervlaamseardennen.be

40

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Overnachten in Zegelsem Na een welverdiend streekbiertje met stoverij - of was het andersom - op de markt van Oudenaarde, rijden we naar galante gastheer Dries in Zegelsem. We overnachten in B&B Caes Daele, een gerestaureerde hoeve op een heuveltop, met slechts twee kamers, een sauna en verwarmd buitenzwembad. Een ideaal terugtrekplekje na een dagje avonturieren .

Caes Daele Hul 20, 9660 Zegelsem (Brakel) www.caesdaele.be

Tips voor trips

41

TIPS VOOR TRIPS

42

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Wandelen in het natuurgebied ‘t Burreken Na een uitgebreid ontbijt bij Dries trekken we de wandelschoenen aan en slenteren naar het beginpunt van de gloednieuwe ‘Bronnen van ‘t Burreken’ wandelroute (bijna 15 km), op slechts 100 m van de B&B. Met 28 graden in het vooruitzicht nemen we een vroege start.

Heerlijk om volledig tot rust te komen in dit prachtig glooiende landschap. De route bracht ons over veelal onverharde wegen langs het Knuffelbos, veldkappellekes, vuursalamanders, lammetjes en puffende coureurs. In dorpscafé Moeder Stiene in Schorisse houden we halt voor een broodnodige bijtankbeurt. Moeilijk kiezen tussen al die heerlijke streekbieren. En dan weer op pad richting Zegelsem, bij deze temperatuur tellen de kilometers dubbel... We eindigden de trip met een stracciatella-ijsje van Miss Vanilla (super ijskar!) en een welverdiende duik in Dries’ zwembad.

De conclusie, aan de meet? Heerlijk herbronnen in het landschap van mijn jeugd, zodra ik de eerste glooiingen van dit Wandelwalhalle zie, valt alles van me af en kom ik tot rust.

Download de wandelroute Langs de bronnen van ’t Burreken: www.wandelwalhalla.be/ langs-de-bronnen-van-het-burreken-wandelwalhalla-lus14

Tips voor trips

43

TIPS VOOR TRIPS

Ronse: smaakmaker van de Vlaamse Ardennen Werner en Myriam reizen graag de wereld rond, op hun reisblog Dichtbij & Ver Weg schrijven ze over hun avonturen, van Namibië tot Finland en van Frans-Polynesië tot Ecuador. Maar ze weten dat er dichtbij ook nog veel te ontdekken is, de Vlaamse Ardennen zijn voor hen nog onontgonnen gebied en Ronse blijkt een uitstekende uitvalsbasis.

Onze goedlachse stadsgids Isabelle ontmoeten we bij het nieuwe Onthaal- en belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen (zie p 28), De Hoge Mote. Deze historische site is met z’n unieke panoramatoren de ideale start voor een verkenning van deze gezellige stad op de taalgrens en met een gids kom je zoveel meer te

44

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

weten over de stad. Vanaf de panoramatoren hebben we een fenomenaal uitzicht op de omliggende heuvels, de Sint-Hermeskerk, de Vrijheid (het oude stadsdeel dat tot aan de Franse revolutie eigen rechten had), de vele zaagtanddaken van de oude textielfabrieken en de huizen in Amsterdamse art-decostijl op het Mouroitplein.

Textiel In het aanpalende textielmuseum MUST (zie p 108) zien we een enorme collectie nog werkende weefmachines, van de jaren ‘20 tot meer recente tijden. We maken kennis met het productieproces van grondstof tot afgewerkt product. Als Isabelle een van de machines aanzet, worden we getrakteerd op een oorverdovend lawaai!

De toenmalige textielarbeiders waren beslist potdoof!

MUST textielmuseum: www.ontdekronse.be/must-textielmuseum

45 Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Bedevaartsoord Isabelle leidt ons naar de prachtige crypte van de Sint-Hermeskerk (zie p 109), een unieke parel van Romaans-gotische architectuur, waar de relikwieën van de patroonheilige worden bewaard. Ronse was al sinds de middeleeuwen een belangrijk bedevaartsoord voor geesteszieken die hier soelaas bij hun beschermheilige kwamen zoeken .

Culinaire ontdekking met de Smaakkaart De Smaakkaart (besteld bij de Toeristische Dienst) is een proeverijwandeling door Ronse en komt nu goed van pas voor de lunch. In café ‘t Ronsenaarke drinken we als aperitief een lekker streekbiertje en geraken al vlug aan de praat met enkele locals. Wat verderop ontdekken we de Sint-Martinuskerk die stijlvol werd omgebouwd tot een

46

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

echte foodiestempel, hier proeven we lekkere Italiaanse gerechtjes bij Il Passaggio.

De Smaakkaart kost 15 euro en is te koop bij Toerisme Ronse.

Meer info: www.visitronse.be

Art deco In de namiddag nemen we uitgebreid de tijd voor een art-decowandeling door de stad. Op het Mouroitplein en achter het station zien we vooral statige huizen in Amsterdamse art-decostijl. Tijdens het interbellum telde Ronse meer dan 500 fabrieken en weverijen en de textielbaronnen staken elkaar de loef af met prachtige art-decohuizen.

Voor wie van mooie architectuur houdt, is dit een echte aanrader.

Art-Decowandeling Routebrochure te koop voor 2,5 eur bij Toerisme Ronse.

In groep? Boek dan een gids voor een begeleide wandeling.

Meer info: www.visitronse.be Tips voor trips

47

TIPS VOOR TRIPS

48

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Muziekboswandeling Na een weldoende nachtrust en een uitstekend ontbijt in het stijlvolle Hotel Remington is het tijd om wat calorieën te verbranden. Onze gastvrouw raadt ons de Muziekboswandeling aan, 11 km en niet bepaald een platte route. Ronse ligt namelijk in het dal van enkele getuigenheuvels, waarvan de hoogste de 148 m hoge Muziekberg is. Muziek horen we er niet, maar als we tussen de torenhoge beuken wandelen, voelen we een enorme mysteriositeit.

Dit bos is op zijn mooist in de lente wanneer duizenden hyacinten het bos bedekken met een immens paars tapijt.

Muziekboswandeling: www.toerismevlaamseardennen.be/muziekbosroute

Gastronomie Met 11 km op de teller, knaagt de honger. We hebben gereserveerd in Maison D. De wat enigmatische D staat volgens de Ronsenaars voor huisnummer 10 (dix in het Frans), Didier en Delphine (de chef en z’n vrouw), maar vooral voor délicieux. Didier, de jonge chef, verdiende zijn sporen in o.a. De Karmeliet en Château du Mylord in het naburige Ellezelles. Het is duidelijke dat de jonge chef op jacht is naar zijn eerste Michelinster, wat een heerlijke lunch!

Maison D, Charles Vandendoorenstraat 10, 9600 Ronse www.maison-d.be

Hoewel we ondertussen door meer dan 130 landen trokken, weten we nu dat interessant, mooi en lekker ook dichtbij kan zijn. De Vlaamse Ardennen hebben er een paar fans bij.

Tips voor trips

49

TIPS VOOR TRIPS

Toegankelijk weekendje weg In Oost-Vlaanderen kan je ook met minder mobiele mensen zonder problemen een fijn weekendje weg organiseren. Nederlandse Reisblogger Eelke ging het zelf ontdekken in de Vlaamse Ardennen!

De Gavers Centraal in dit weekendje weg staat het Provinciaal Domein De Gavers (zie p 18) in Geraardsbergen. Naast de recreatievijver, de sportfaciliteiten en het overdekt zwembad (incl. doucherolstoel en lift) kunnen we hier ook rolstoelvriendelijk logeren. Op het domein kan je vijf bungalows huren, daarvan is er eentje aangepast voor minder mobiele mensen. De bungalow zelf is goed bereikbaar via een verhoogd houten pad. De Gavers is dus voor mij de ideale uitvalsbasis voor een toegankelijk weekendje in de Vlaamse Ardennen.

50

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Voor de kinderen is dit de zevende hemel, naast het zwembad (met een zeer speels kinderbad), kunnen ze ook ravotten op het zandstrand met zijn ondiepe waterspeelplaats. Dolle pret gegarandeerd in het speeldorp met glijbanen, trampolines, ...

Provinciaal Domein De Gavers: www.degavers.be

Rolstoelvriendelijke fietsroute We zijn ook naar hier gekomen om de streek te verkennen.

Bij de Vlaamse Ardennen denken mensen vaak aan steile hellingen, epische beklimmingen en kasseibaantjes tijdens de Ronde van Vlaanderen en andere wielerklassiekers. Als je dacht dat de Vlaamse Ardennen enkel uitdagende routes heeft voor (wannabe) Flandriens

Tips voor trips

51

TIPS VOOR TRIPS

dan ben je duidelijk mis! Amper 2 kilometer weg van de beduchte kasseistroken en dĂŠ Muur van Geraardsbergen zijn er nauwelijks hellingen te bespeuren. We besluiten de Gaversroute te volgen, deze toegankelijke fietsknooppuntenroute vertrekt vanuit De Gavers. Op het domein zijn er fietsen te huur, in alle maten en kleuren, leuk voor de kinderen die mee kunnen op aangepaste fietsen.

Deze fietsroute is 16 km lang, vrij vlak en heeft een harde ondergrond: dus voor iedereen een haalbare kaart. We passeren prachtige goudkleurige velden en stemmige dorpjes met idyllische namen: Schendelbeke, Vloerzegem, Zandbergen en Grimminge. Dit is echt genieten en ontspannen.

Onderweg stoppen we voor een lekkere mattentaart en een kop koffie of chocolademelk. Het laatste gedeelte van de trip voert ons langs het beeldige jaagpad naast de Dender .

StapAf+ De Gaversroute: www.tov.be/stapaf-de-gaversroute

Het Bruggenhuis De volgende dag verkennen we op aanraden van onze bungalowburen de omgeving rond het Bruggenhuis, een voormalig schipperscafĂŠ

52

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

met een mooi terras aan de Dender. Het cafĂŠ/restaurant is vlot toegankelijk voor rolstoelgebruikers en we genieten in de avondzon van een fris streekbiertje, de kinderen van een smakelijk ijsje. Op vrijdagavond kun je hier ook een jazzconcert meepikken, maar dat zal voor een andere keer zijn. Morgen keren we terug naar Nederland, na een paar fijne dagen in de Gavers en de Vlaamse Ardennen!

Het Bruggenhuis: Majoor Van Lierdelaan 50, 9500 Geraardsbergen (Overboelare) www.bruggenhuis.be

Extra logeertip: De Kleppe – Everbeek Dit voormalig klooster is vandaag een vakantieverblijf voor gezinnen en groepen van 4 tot 49 personen. Het heeft alle mogelijke voorzieningen om zelfs de minst mobiele bezoeker een onbekommerd verblijf te garanderen. De Kleppe draagt bovendien als eerste logies in Vlaanderen het autismevriendelijk label.

De Kleppe: Everbeekplaats 4, 9660 Brakel (Everbeek) www.dekleppe.be Meer toegankelijk aanbod in Oost-Vlaanderen: www.tov.be/toegankelijkheid

Tips voor trips

53

TIPS VOOR TRIPS

Kunst en bier in Oudenaarde Lot Wildiers is fulltime reisblogger, altijd leuk als je van reizen je beroep kunt maken. Als echte Belgische is ze bierliefhebber en lokale donkere bieren of zelfs een trappist bekoren haar het meest.

Maar al reist ze nog zo ver, volgens haar kan niets tippen aan de Belgische bieren.

De Vlaamse Ardennen zijn nog grotendeels onbekend terrein voor mij en ik combineer graag een citytrip met bierproeverij, dus op weg naar Oudenaarde!

Een echte streekbrouwerij Als ik de parking van brouwerij Roman oprij, valt meteen het prachtige bakstenen industriegebouw in art-decostijl op. Eromheen liggen de glooiende Vlaamse Ardennen, bron van water, graan en hop: de grondstoffen waarmee de Roman-bieren gebrouwen worden.

Ik heb het bier van brouwerij Roman nog nooit geproefd, maar ken

54

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

wel een paar namen: naast de Roman-bieren brouwt men er de Gentse Strop, Sloeber en de Ename-bieren. Zelfs de naam Adriaen Brouwer doet een belletje rinkelen, maar dan eerder uit mijn lessen kunstgeschiedenis dan als een biertje.

Tournée générale Een gids loodst ons door het enorme gebouw, een speciale ervaring, ook al door de zware geur van mout. Het is moeilijk om niet afgeleid te raken in de brouwerij, er is zo veel te zien en het enthousiasme van de gids is aanstekelijk. We lopen langs enorme pijpleidingen, koperen ketels en de vaten waarin al dat goeds opgeslagen ligt, om uiteindelijk weer aan te komen bij waar het allemaal om draait: een goede pint bier.

Moeilijk kiezen hoor uit zo’n groot aanbod, ik ga voor de Adriaen Brouwer Tripel en de Adriaen Brouwer Oaked. Beide bieren zijn geheel bio en hebben elk hun eigen karakter, wreed lekker.

Brouwerij Roman: www.roman.be/brouwerijbezoek Tips voor trips

55

TIPS VOOR TRIPS

Wandelen in het spoor van Adriaen Brouwer Na een lekker slaatje op de Markt, zijn we klaar voor een boeiende stadswandeling. De routebrochure hebben we vooraf gedownload via Toerisme Vlaamse Ardennen. We starten onze trip door Oudenaarde aan het laatgotische stadhuis waar zich ook het MOU Museum (zie p 14) bevindt. Daar kom je alles te weten over de geschiedenis van de stad en de figuur van Ardriaen Brouwer. Maar dat is voor straks, daarmee ronden we de dag af. We wandelen naar de binnenplaats tussen het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal en het Bisschopskwartier, en steken het plein over richting begijnhof. Hier is de tijd verstilt, wij kijken naar de kleine tuintjes die mooi kleuren tegen de witte gevels.

Wat verderop passeren we Huis de Lalaing, de vermoedelijke geboorteplaats van Margaretha van Parma, de onechte dochter van Karel V. We eindigen deze mooie en interessante dag in een gezellig restaurant met een Adriaen Brouwer Oaked. Hier komen we beslist terug.

Download de stadswandeling via: www.toerismevlaamseardennen.be/ de-oude-stad-van-adriaen-brouwer

56

Tips voor trips

TIPS VOOR TRIPS

Weekendje Oudenaarde Er is genoeg in en rond Oudenaarde te zien om er een weekend van te maken. Hier een aantal aanraders.

La Pomme d’Or Den Gauden Appel was vroeger een bekende afspanning waar later de schepenen en burgemeesters woonden. Sfeer à volonté, luxueus én betaalbaar.

Hotel Steenhuyse Logeer in een historisch 16de-eeuws pand pal in het centrum van Oudenaarde. Laat je verwennen met aantrekkelijke arrangementen waaronder een heus Brouwerij-arrangement.

Maison de Charme Gelegen in het pittoreske dorpje Ename vlakbij Oudenaarde. Na een wandeling of fietstochtje kan je ontspannen in de jacuzzi, infraroodcabine en in de swimspa duiken.

B&B Mater Amabilis Een stijlvol verblijf in een gerestaureerde vierkantshoeve uit het interbellum.

In de onmiddellijke omgeving ligt het Wandelwalhalla Vlaamse Ardennen op je te wachten.

Logeren in en rond Oudenaarde: www.toerismevlaamseardennen.be/ inspiratie/4x-logeren-bij-adriaen-brouwer Tips voor trips

57

58

KLAAR VOOR ACTIE

59

KLAAR VOOR ACTIE

Klaar voor actie

Elke dag worden er in de Vlaamse Ardennen duizenden kilometers afgelegd door enthousiaste wandelaars, fietsers en ruiters. Voor zowel stevige wielrennerskuiten als dromerige slenteraars werden prachtige routes uitgestippeld. Maak je klaar om verwonderd te worden, pak je kaart en kompas, volg de bordjes en de knooppunten en verover de mooiste kilometers van Vlaanderen.

Te voet 3 wandelnetwerken De Vlaamse Ardennen is een wandelwalhalla voor wandelaars

Met drie flexibele wandelnetwerken, goed voor 850 km wandelwegen, ontdek je de Vlaamse Ardennen op eigen houtje. Aan de hand van knooppunten bepaal je zelf waar je begint, hoelang je stapt en waar je wilt eindigen.

1. Getuigenheuvels Miljoenen jaren terug lag een groot deel van Oost-Vlaanderen onder de zeespiegel. De heuvels in het zuiden ontstonden toen door afzetting van zand. De Kluisberg, de Hotondberg en de Muziekberg zijn stille getuigen van dat verleden. Samen vormen ze het Wandelnetwerk Getuigenheuvels: een paradijs voor stappers die houden van een stevige klim.

2. Zwalmvallei De Zwalm stroomt van Brakel tot aan de Schelde en overbrugt op relatief korte afstand een groot hoogteverschil. De kronkelende beek met kunstmatige watervalletjes bepaalt in grote mate het landschap in de vallei waar heel wat watermolens (opnieuw) actief zijn. Het Wandelnetwerk Zwalmvallei verkent zowel de steile oostelijke flank als de zachtglooiende linkeroever.

3. Bronbossen Aan de oostelijke rand van de Vlaamse Ardennen herbergen de heuveltoppen waardevolle bronbossen. Boshyacinten en andere voorjaarsbloeiers weven er tijdens de lente kleurrijke tapijten. In de valleien scheiden hagen en knotwilgen de vochtige hooilanden van akkers en weiden. Via het Wandelnetwerk Bronbossen verken je de regio tot in het Pajottenland.

60

Te voet

Heusden

KLAAR VOOR ACTIE

Ten Ede

N60

Schellebelle WETTEREN

Deurle

Zwijnaarde

Zeveren

Overbeke

N400

N43

Serskamp

N444

Zevergem

Gontrode

E

17

N437

Gijzenzele

Baaigem

Vlekkem

N415

ZINGEM Mullem

Wannegem- Lede Lede

Nokere

Meilegem Beerlegem Dikkele

N435

LDE

Huise

N60

Ooike

N494

WORTEGEM

Bevere

Moregem

Ename

Zwal

mbe

ek

N415

Korsele N454

Volkegem Mater

Petegem

LDE SCHE

Leupegem

N494

Elsegem

N382

N60

N457

Kaster Tiegem

Melden

Nukerke

N8

Berchem

Kerkem

Woubrechtegem

Denderhoutem

N460

Lebeke

Sint-Antelinks

Nederhasselt

NINOVE

Steenhuize N8

Eichem Voorde

Ophasselt

Hemelveerdegem

Parike

Sint-Martens-Lierde

Appelterre

Smeerebbe Vloerzegem N45

N8

NEDERBRAKEL Opbrakel

eek rkeb

N60

Outer

Aspelare

Sint-MariaOudenhove

Schorisse

GETUIGENHEUVELS N454

Kerksken

Sint-LievensEsse

SINT-MARIA LIERDE

Maa

Zulzeke KLUISBERGEN Kwaremont

k

N42

Zegelsem

MaarkeKerkem

Etikhove

N453

Kerkhove N8

Waarmaarde

Aaigem

N462

Maarkebeek

Mere

netwer

Zwalmvalle i

Vlaamse Ard ennen

Heldergem

Godveerdegem Erwetegem Sint-GoriksOudenhove Wijnhuize

Sint-BlasiusBoekel Rozebeke

Sint-KornelisSINT-MARIA- Horebeke Michelbeke HOREBEKE Elst

Edelare

HERZELE N464

Grotenberge Bevegem

Strijpen

ZWALMVALLEI

OUDENAARDE

ANZEGEM Gijzelbrechtegem

Elene

ZOTTEGEM

MUNKZWALM Sint-DenijsRoborst Boekel

Nederename

Eine N382

Heerweg

Nieuwerkerken

E40

wandel

HAALTERT

Ressegem

Velzeke

Ruddershove

N46

Welden

Vlaamse Ardennen

Burst

Oombergen Hillegem

N46

Sint-Maria-Latem Hundelgem Nederzwalm

Heurne

N459

Vlaam

Bronbossen

Borsbeke

Paulatem

SCHE

KRUISHOUTEM

AALST

18

N46

SINT-LIEVENSHOUTEM

N42

Ouwegem

N435 N459

Vlierzele

Zonnegem Bambrugge

Balegem Asper

6

E17

N437

Letterhoutem

N462

Lozer

N494

ZULTE

E

Erpe

ER

GAVERE

Hofstade

vels enheu n Getuig se Ardenne Ottergem

N60

wandelnetwerk

rk

Erondegem

Scheldewindeke

N444

Marolle

ELD

etwe

Papegem

Munte

Olsene

N36

Impe

wan

Bavegem

OOSTERZELE

Vurste

N35

deln

Oordegem

Moortsele

Melsen

Semmerzake

LEDE

Smetlede N9 E40

Eke

N452 7

N43

LEIE

Westrem Landskouter

Bottelare

NAZARETH

E17

Wanzele

N465

Schelderode

N60

Machelen

N442

Massemen

Lemberge

SCH ELD

Petegem Gottem

N417

Kwatrecht

E17

8

Grammene

N440

SCHELDE

MERELBEKE

DE PINTE

Astene

DEINZE

WICHELEN

16

E40

N469

MELLE

LEIE N35

Schoonaarde N416

Zwijnaarde

DEND

N466 N409

Schendelbeke

Pollare

N460

Zandbergen

Idegem

BRONBOSSEN + PAJOTTENLAND DENDER

Denderwindeke

Grimminge

Deftinge

Nieuwenhove

N493

Ruien N36

Nederboelare

EverbeekBoven

Louise-Marie

SCH

Waarbeke

GERAARDSBERGEN Goeferdinge

N48

EverbeekBeneden Zarlardinge Overboelare Escanaffles

N272

Orroir Russeignies

De Klijpe

Moerbeke

RONSE

N42

Anseroeil

Wattripont

N57

ELLEZELLES

Mark

Viane

FLOBECQ N48

Mark

DENDER

Amougies

N263

Ghoy

N495

Tollembeek

Deux-Acren

€6 Tip! Ontdek onze webshop Bestel je wandelnetwerkkaarten via www.toerismevlaamseardennen.be/webshop 6 euro/stuk

Tip! Maak je eigen route Selecteer je knooppunten en verbindt ze met elkaar op de wandelrouteplanner www.toerismevlaamseardennen.be/wandelrouteplanner-va

Te voet

61

KLAAR VOOR ACTIE

Op wandel in de Vlaamse Ardennen?

Nog meer inspiratie met de 3 belevingsgidsen! €6

In elke gids vind je: • een brochure met thematische wandelroutes langsheen de wandelknooppunten in de Vlaamse Ardennen • een overzicht met highlights, eetadresjes en logeertips in de regio • alles verzameld in een handig zakformaat 3 belevingsgidsen boordevol informatie • Koplopen: 5 routes op de wandelnetwerken Getuigenheuvels, Zwalmvallei en Bronbossen • Grensgevallen: 5 uitdagende wandelroutes op en over de taalgrens tussen de Vlaamse Ardennen en le Pays des Collines • Woudlopen: 5 routes in de Oost-Vlaamse bossen, waarvan 2 in de Vlaamse Ardennen: Kluisbos en Bos ‘t Ename Bestel je gids via

www.toerismevlaamseardennen.be/webshop

62

Te voet

GRENS Gevallen WANDELEN OP DE TAALG IN DE VLAAM SE ARDEN RENS NEN

5

WANDEL ROUTES

OP DE WAND GETUIGENHEELNET WERKE N UVELS BRONB OSSEN PAYS DES COLLIN ES

KLAAR VOOR ACTIE

Wandellussen in het Wandelwalhalla Deze wandelingen laten je via onze wandelknooppunten kennismaken met Vlaanderens Mooiste Landschap. Je kan kiezen om het volledige traject te stappen of ĂŠĂŠn van de kortere lussen te verkennen. Je ziet ook meteen of het om een vlakke, glooiende of steile wandeling gaat. De nummers van de knooppunten zijn duidelijk aangeven langs de route en op de kaart.

GR ATIS

Alle wandellussen vind je op: www.wandelwalhalla.be/wandelroutes en je kan de routes gratis downloaden. Print de kaart af of download ze als PDF of GPX en je bent vertrokken!

Met tips voor lekkere horecastops onderweg. Veel plezier!

Te voet

63

KLAAR VOOR ACTIE

Routes bewegwijzerd met 6-hoekige bordjes:

Vlakke wandelingen: Asselkouterroute Omarm de stilte in het natuurschoon van Munte en Baaigem. Wandel door een zacht glooiend landschap en ontdek een natuurlijke bron.

Les je dorst onderweg in één van de eeuwenoude herbergen.

Start: Kerk, Munteplein, Munte. 13 km.

Slag Bij Gavereroute Wandel langs tastbare herinneringen aan de tragische Slag bij Gavere (1453). Geniet van de rust in de vallei en aanschouw de Scheldemeersen in al hun glorie vanaf de heuveltop van Semmerzake. Start: Toeristisch infokantoor, Markt 1, Gavere. 7 km.

Wannenlappersroute Een voettocht door de Scheldemeersen, langs de kleinste windmolen van OostVlaanderen en de oude wilgenplantages van Zingem. Van wilgentwijgen werden vroeger ‘wannen’ gemaakt: platte manden om het kaf van het koren te scheiden. De wannenlappers moesten die manden repareren. Start: Gemeentehuis, Alfred Amelotstraat 53, Zingem. 9,5 km.

64

Te voet

KLAAR VOOR ACTIE

Scheldekantroute lus 1 Wandel door de meersen, langs oude Scheldemeanders en de middeleeuwse abdij van Beaulieu. Een must voor natuuren geschiedenisliefhebbers. Start: Domein De Ghellinck, Kortrijkstraat 70, Elsegem. 8 km.

Scheldekantroute lus 2 Een boeiende tocht langs de oevers van de Schelde en door het kasteelpark van Domein de Ghellinck.

Start: Kerk Elsegem, Elsegemplein, Wortegem-Petegem.

5,5 km.

Te voet

65

KLAAR VOOR ACTIE

Glooiende wandelingen: Rooigemsebeekroute Laat je charmeren door de dorpspleintjes van Mullem, Wannegem-Lede en Huise. Laat je dromen en wandelschoenen los op eeuwenoude voetwegen langs kasteeldomeinen en windmolens. Start: Kerk, Mullemstraat, Mullem. 13 km, verkorte versies: 3, 6 of 9 km.

Kordaalroute Stap tussen de bomen van het Kordaalbos en de kasteelparken van Nokere. Word romantisch op het dorpsplein van Nokere en geniet van een adembenemend uitzicht op de Nokereberg. Start: Dorpsplein, Nokeredorpstraat, Nokere. 6 km, verkorte versie: 3 km.

66

Te voet

KLAAR VOOR ACTIE

Te voet

67

KLAAR VOOR ACTIE

Sint-Lievensroute lus 1 Treed in de voetsporen van Pater Lieven. In de heuvelachtige streek rond Herzele wandel je langs de brouwerij, de kapel en de bron die naar de heilige man vernoemd werden.
Start: Kerk, Populierenstraat, Sint-Lievens-Esse. 8 km.

Sint-Lievensroute lus 2 Een tweede lus door Sint-Lievens-Esse, Sint-Antelinks en Steenhuize-Wijnhuize, allemaal deelgemeenten van Herzele. Geniet van de stilte en de wonderlijke natuur van het Duivenbos. Start: Kerk, Huigeveldstraat, Sint-Antelinks. 4,5 km.

Cotthemroute Wandel aan de voet van de 83 m hoge Baleiheuvel, over een Romeinse heirbaan en langs talrijke kerk- en voetwegels. Snuif de landelijke sfeer op in Sint-Lievens-Houtem, Oombergen en Cotthem. Start: Marktplein, Sint-Lievens-Houtem. 12,5 km, verkorte versie: 8,5 km, uitgebreide versie: 14 km.

68

Te voet

KLAAR VOOR ACTIE

Steile wandelingen: Kartuizerroute De oude kartuizerpriorij is de trots van Sint-Martens-Lierde. Wandel doorheen de tijd naar het ver verleden langs landelijke wegen en schilderachtige dorpspleintjes.
Start: Kerk, Kartuizerstraat, SintMartens-Lierde. 14 km, verkorte versie: 10 km.

Te voet

69

KLAAR VOOR ACTIE

70

Te voet

KLAAR VOOR ACTIE

Muziekbosroute Het gehucht op de grens van Ronse en Maarkedal werd genoemd naar de eerste Belgische koningin: LouiseMarie. Hier start een natuurwandeling met veel up en downs, langs de vallei van de Trosbeek, het Muziekbos, de Muziekberg en de Geuzentoren. Start: Kerk, La Salettestraat, Louise-Marie.

11 km, verkorte versie: 5,5 km, uitgebreide versie: 12 km.

Tip! Ontdek nog meer wandelroutes op www.toerismevlaamseardennen.be/wandelroutes

Te voet

71

KLAAR VOOR ACTIE

Op de fiets Knooppuntennetwerk Vlaamse Ardennen Het fietsnetwerk is een optelsom van 830 kilometers fietsplezier. Het puntensysteem neemt je mee naar een groen golvend landschap vol uitdagende heuvels, prachtige valleien, gezellige terrasjes en historische steden. Stel je eigen tocht samen en fiets van knooppunt naar knooppunt langs de mooiste plekjes van de Vlaamse Ardennen.

Tip! Ontdek onze webshop Bestel je fietskaarten via www.toerismevlaamseardennen.be/webshop

Hoe werkt het?

Bij elk knooppunt staat een bord. Het bovenste cijfer is het knooppuntnummer dat deze locatie heeft gekregen. De onderste pijlen maken duidelijk welke richting je moet volgen om de andere knooppunten te bereiken.

Tussen de knooppunten zorgen deze wegwijzers ervoor dat je niet verdwaalt. De pijlen staan langs beide kanten van het traject, je kan ze dus ook in beide richtingen met elkaar combineren.

Tip! Maak je eigen route Selecteer je knooppunten en verbind ze met elkaar op de fietsrouteplanner: www.toerismevlaamseardennen.be/nl/fietsrouteplanner-va

72

Op de fiets

â‚Ź6

KLAAR VOOR ACTIE

Sportief fietsen Is je sportieve fietshonger nog niet over?

Laat je dan nog verder inspireren bij Sportief Fietsen.

De Vlaamse Ardennen zijn sinds jaar en dag het epicentrum van de Ronde van Vlaanderen. Hier barst de strijd los. De mythische wedstrijd op de 14e zondag van het jaar doorbreekt met een virtuoze knal de rust in dit unieke stukje Vlaanderen.

Ronde van Vlaanderen fietsroute Dankzij de permanent bewegwijzerde Ronde van Vlaanderen fietsroute weten sportieve fietsers het juiste traject te vinden. Drie fietslussen leiden je langs hellingen en kasseien die Vlaanderen al honderd jaar lang beroemd en berucht maken over de hele wereld. Het Centrum Ronde van Vlaanderen is dĂŠ centrale starten aankomstplaats. > Topper Centrum Ronde van Vlaanderen Oudenaarde p 16

Bestel je routekaart via www.toerismevlaamseardennen.be/ronde-van-vlaanderenroute

De Mooiste Rondes Een praktische gids die elk type wielrenner kan bekoren: de atleet, de gourmand, de cultuurliefhebber en de Rondefanaat. De vier uitgestippelde parcours zijn een combinatie van ambitieuze knooppunten, over een afstand van 42 tot 181 kilometer. www.toerismevlaamseardennen.be/de-mooisterondes-rondegids-rvv-routekaart

Op de fiets

73

KLAAR VOOR ACTIE

De Ronde van Vlaanderenstraat Toerisme Oost-Vlaanderen maakte van de Ronde van Vlaanderenstraat in Kwaremont een heus monument. Een eregalerij met 10 levensgrote portretten van mythische wielerhelden. Een 1,2 kilometer lange erelijst op het wegdek ĂŠn een mozaĂŻek van alle Rondewinnaars aan het monument van Karel Van Wijnendaele.

Fiets door een uniek stukje wielergeschiedenis in Vlaanderens Mooiste Landschap, tussen de renners die de wielersport groot hebben gemaakt en hun namen voor eeuwig met Vlaanderen hebben verbonden.

Ben je op zoek naar nog meer sportieve fietstips?

Check dan zeker www.cyclinginflanders.cc

74

Op de fiets

KLAAR VOOR ACTIE

Recreatief fietsen Belevingsgids Denderstreken • Ontdek de Dender, de Dendersteden en hun culturele en culinaire hoogtepunten • Fiets 5 verrassende knooppuntenroutes op de fietsnetwerken in en rond de Denderstreken • Beleef de Denderstreken in al zijn facetten

€6

Bestel je belevingsgids via

www.toerismevlaamseardennen.be/webshop

Op de fiets

75

KLAAR VOOR ACTIE

Routes bewegwijzerd met 6-hoekige bordjes:

Vlakke fietsroutes: Scheldevalleiroute 1 Een tocht tussen Gent en Gavere, langs oude riviermeanders en populierenbosjes, over een verkeersvrij jaagpad. Start: Dorpsplein Zwijnaarde. 30 km.

Scheldevalleiroute 2 Door de groene Scheldevallei, langs waardevolle natuurgebieden en middeleeuwse sites, van Gavere tot Oudenaarde. Start: Markt van Gavere. 32 km.

Scheldevalleiroute 3 Een route met uitzicht op de Schelde en de bekendste toppen van de Vlaamse Ardennen, van Oudenaarde tot Kluisbergen. Start: Station van Oudenaarde. 30 km.

76

Op de fiets

KLAAR VOOR ACTIE

Glooiende fietsroutes: Gulden Eiroute Kom alles te weten over Kruishoutem, de eiergemeente van Vlaanderen. Een route langs kastelen en schitterende parken. Start: Markt, Kruishoutem. 46km.

Kouterroute Een fietslus die passeert langs landbouwakkers, een kasteelpark en de abdij van Beaulieu. Start: Domein de Ghellinck, Kortrijkstraat 70, Wortegem-Petegem. 48 km.

Molenbeekroute Doorkruis het grensgebied van de Vlaamse Ardennen en de Denderstreek. Met de wind in je haar en langs wiekende molens.

Start: Schepenhuis, Markt 1, Herzele. 42 km.

Op de fiets

77

KLAAR VOOR ACTIE

Rodelandroute 1 Een verrassend stukje autovrij groen op een boogscheut van Gent, met een link naar de baksteenindustrie van vroeger.
 Start: Sportcentrum Ter Wallen, Sportstraat 1, Merelbeke. 47 km.

Rodelandroute 2 Een fietstocht langs open vlaktes, oude groeves, rode baksteen en Balegemse zandsteen. Start: Dorp, Oosterzele. 46 km.

Paterroute Een vrome tocht door een plattelandsstreek met een boeiende geschiedenis en een imposante kartuizerpriorij. Start: Gemeentehuis, Nieuwstraat 19, Lierde. 44 km.

78

Op de fiets

KLAAR VOOR ACTIE

Op de fiets

79

KLAAR VOOR ACTIE

Steile fietsroutes: Eddy Merckxroute Beklim de vier bekendste toppen van Vlaanderens Mooiste: de Oude Kwaremont, de Paterberg, de Hotondberg en de Kluisberg. Dit is waar wielerheld Eddy Merckx zijn laatste wedstrijd won. Start: Ruienplein, Kluisbergen. 46 km.

Watermolenroute Fiets voorbij watermolens, landelijke dorpjes en historische hoeves.

Geniet onderweg van een streekbiertje of -bordje. Start: Zwalmmolen en Streekpunt Zwalm, Rekegemstraat 26, Munkzwalm, 40 km.

Hermesroute Het parcours van de Sint-Hermesommegang of Fiertel, een eeuwenoude bedevaart in Ronse. Zeker even afstappen op de Hotond, de hoogste heuvel van Oost-Vlaanderen (150 m). Start: Toerisme Ronse, De Biesestraat, Ronse. 40 km.

80

Op de fiets

KLAAR VOOR ACTIE

Teirlinckroute Een stevige fietstocht rond de bossen en bronnen van Zegelsem, een deelgemeente van Brakel. De route dankt haar naam aan de Zegelsemse schrijversfamilie Teirlinck. Start: Marktplein Brakel.

45 km.

Ronde van Vlaanderenroutes De drie fietslussen zijn verzameld in een unieke Ronde Van Vlaanderen fietskaart, boordevol informatie, weetjes en statistieken over de Ronde. Start: Centrum Ronde van Vlaanderen, Markt 43, Oudenaarde.

Afstand: 78 km (blauwe lus) 114 km (rode lus) - 103 km (gele lus).

â‚Ź4

Op de fiets

81

KLAAR VOOR ACTIE

Fietsen met een + Ben je minder mobiel en wil je de Vlaamse Ardennen verkennen? Dan zijn er voor jou een aantal trajecten langs brede verharde paden, ideaal voor rolstoelgebruikers, speciaal aangepaste fiesten of fietskarren voor kinderen.

Alle informatie vind op www.tov.be/toegankelijkheid. Hier kun je ook het gratis StapAf+ Magazine bestellen.

Sneukelfietsroute Een vlak parcours in de rustige Scheldestreek. Start: Domein de Ghellinck, Kortrijkstraat 74, Wortegem-Petegem. 10 km.

Gaversroute Ontdek het Stiltegebied Dender-Mark en proef de Geraardsbergse mattentaart. Volg de knooppunten: 67-66-69-70-74-67.
 Start: Provinciaal Domein De Gavers. 16 km.

Ook minder mobiele mensen kunnen genieten van de mooie omgeving rond de Gavers, lees in Tips voor Trips het verhaal van Eelke over een Toegankelijk weekendje weg (p 50).

82

Op de fiets

KLAAR VOOR ACTIE

Mountainbiken De Vlaamse Ardennen zijn een speelparadijs voor mountainbikers.

Er is een mountainbikenetwerk met routes die aan elkaar gelinkt kunnen worden. Dwars door bossen of modder, maar fietsplezier is gegarandeerd, zowel voor beginners als goedgetrainde mountainbikers. Download de gps-tracks van de MTB-routes via www.vlaamsemountainbikeroutes.be

Fietsadressen Op zoek naar een huurfiets? Een hersteldienst? Fietsen op locatie?

Bekijk het specifiek aanbod van onze fietsverhuurder via: www.toerismevlaamseardennen.be/fietsverhuur

83

KLAAR VOOR ACTIE

84

Te paard

KLAAR VOOR ACTIE

Op stap in groep Wat is er ontspannender dan met een gezellige groep vrienden er een weekendje op uittrekken? Onthaasten, de tijd nemen voor een goed gesprek, veel zien en beleven: dat kan in de Vlaamse Ardennen, mogelijkheden te over. We geven hier enkele ideën: in Oudenaarde bezoek het MOU museum (zie p 14) of laat je rondleiden tijdens een feeërieke avondwandeling door de stad. In Ronse zijn er tal van begeleide themawandelingen. Liefhebbers van ‘een klare’ kunnen in Balegem een jeneverstokerij bezoeken.

Nog veel meer tips voor een groepsuitstap vind je op www.toerismevlaamseardennen.be/groepsuitstappen

Op de vespa Word Flandrien à l’Italien in het Toscane van Vlaanderen. Dankzij Refugetrips kan je Vlaanderens Mooiste landschap ontdekken op twee wielen, zonder fysiek labeur. Diverse routes met goed uitgestippelde baantjes, mét de allerleukste stopplaatsen. Genieten zonder zorgen.

Alle info, incl. prijzen en voorwaarden én online boeken via de website.

Refuge Kapelleberg – RefugeTrips Kapelleberg 16, Maarke-Kerkem www.refugetrips.be

De IJsmolenhoeve De allerkleinsten kunnen hier genieten in de kinderboerderij, het verzorgen en voederen van de dieren, een actieve workshop brood bakken of een eerste ponyritje. Ook de stoerdere kids kunnen hier terecht voor een onvergetelijk avontuur met tal van outdoor activiteiten: paintball, klimmuur, high ropes, ... Je kan hier ook origineel logeren en feestvieren!

Open: woe (niet tijdens de schoolvakanties), za, zo en feestdagen: 11-18u of na reservatie. Zie p 31.

ACTIVITEITEN STEEDS NA RESERVATIE! De IJsmolenhoeve Kanarieberg 1,Ronse 055 60 96 07 info@ijsmolenhoeve.be www.ijsmolenhoeve.be Zin in iets anders?

85

KLAAR VOOR ACTIE

Met de geit Wil je op een ludieke manier de Vlaamse Ardennen verkennen, dan kan dat ook met een 2-pk’tje. Een origineel ‘geitje’ huur je bij 2CV&Co, met een roadboek erbij. Al hobbelend ga je op zoek naar de best bewaarde geheimen van de streek. Zowel voor groepen als individuen.

2CV&Co Pladutse 3, Melden 055-60 44 25 info@2cv-co.be www.2cv-co.be

Met de Mountainbike Everbike neemt je mee langs unieke trails door de Vlaamse Ardennen. De organisatoren begeleiden je in een tof gezelschap en zorgen voor alles: zowel voor, tijdens als na de tocht! No stress, just fun.

Meerdaagse tochten, dagtochten, clubweekends, teambuildings, familieweekend of workshop. Alles kan volledig op maat van elke groep of niveau.

Muiterij 7, 9660 Brakel info@everbike.be www.everbike.be

86

Zin in iets anders?

KLAAR VOOR ACTIE

Genieten in het groen Natuureducatief centrum Natuurbeleving en milieueducatie in De Helix De Helix, Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu, ligt in een prachtig landelijk en bosrijk natuurlandschap in het uiterste zuidoosten van de provincie Oost-Vlaanderen. Ideaal voor wie dit wil combineren met het Provinciaal domein De Gavers, dat minder dan 2 km verderop ligt. De nieuwe expo ‘Open kaart. Regio onder de loep’ laat je op een interactieve manier de streek verkennen.

De tentoonstellingen over ‘Milieu en gezondheid’ en ‘Stilte en geluid’ stimuleren op een ongedwongen manier tot milieuvriendelijk en duurzaam leven. Ook leuk om te bezoeken zijn de vernieuwde inkomhal de educatieve tuin, de waterzuivering, de vijver en het BIJzonder atelier. Het bruist van leven in De Helix: dieren en planten, maar ook schoolgroepen, verenigingen en gezinnen voelen er zich thuis.

Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu De Helix Hoogvorst 2, 9506 Grimminge (Geraardsbergen) 054-31 79 50 - dehelix.omgeving@vlaanderen.be - www.dehelix.be Open: ma-vr: 8.30-16.30u, gesloten: za-zo Maart-oktober: 1ste zondag van de maand open van 14 tot 17u In april en oktober uitzonderlijk alle zondagen open van 14 tot 17u Gesloten van 25/12 t.e.m. 2/1 Wandellus: Tussen Helix en Bosberg te downloaden via www.wandelwalhalla.be/wandelroutes

Afstand: 11,5 km Start: Parkeerplaats ANB Bosberg, Kapellestraat 35, Geraardsbergen Genieten in het groen

87

KLAAR VOOR ACTIE

Natuurgebieden Burreken Op de grens van Brakel, Maarkedal en Horebeke ligt de natuurparel het Burreken. Dit is één van de zeldzame plaatsen waar je nog vuursalamanders of bronlibellen vindt. De bijzondere fauna en flora wordt beschermd door Natuurpunt. Wie het gebied wil verkennen, kan de Eikelmuisroute (7,5 km) of de Vuursalamanderroute (4 km) volgen.

Ook te verkennen via het wandelnetwerk en de wandellus Langs de bronnen van het Burreken.

Wandelroute downloaden via www.wandelwalhalla.be/wandelroutes Perreveld 14, 9660 Zegelsem 055-49 55 63 filip.hebbrecht@telenet.be www.burreken.be www.natuurpunt.be/natuurgebied/burreken

Parkbos-Uilenbroek Een natuurgebied dat zich uitstrekt over 3 gemeenten: Zottegem, Lierde en Herzele. In een gevarieerd landschap met drassige bodem en sterke reliëfverschillen ligt een uitgestippelde wandelroute van 5 km.

Waesberg, 9620 Erwetegem (Zottegem) 09-360 72 11 parkbos-uilenbroek@zwalmvallei.be www.natuurpunt.be/natuurgebied/parkbos-uilenbroek

Tombele-Pyreneeën – Ronse De benaming Tombele wijst op een oude begraafplaats van de vroegere bewoners. De oude spoorwegberm Ronse-Edingen loopt door het gebied. Het recreatief pad is verhard en 2 m breed, dus geschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Rond het wandelpad heeft zich een zeer gevarieerde fauna en flora ontwikkeld, het is de ideale

88

Zin in iets anders?

KLAAR VOOR ACTIE

biotoop voor egels, vossen en wezels.

Maar ook de vuursalamander, de bruine kikker en de gewone pad kun je hier tegenkomen.

Mgr. Beylsstraat, 9600 Ronse Het deelgebied Pyreneeën is vrij toegankelijk, het deelgebied Tombele enkel onder begeleiding van een natuurgids, bel Philippe Moreaux, 0476-49 24 61 voor een afspraak

Moenebroek Een nat elzenbos met natuurlijke bronnen die je kan bewonderen via wandelpaadjes van 3 of 7 km.

Moenebroekstraat, 9506 Schendelbeke 054-41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be www.natuurpunt.be/natuurgebied/moenebroek

Langemeersen Een stukje natuurreservaat in het open meersengebied van de Scheldevallei. De Langemeersen ligt op de grens van Wortegem-Petegem met Oudenaarde en wordt beheerd door Natuurpunt en enkele geëngageerde landbouwers. De bezoekers kunnen een wandelpad volgen.

Meersstraat, Petegem-aan-de-Schelde 055-31 19 92 www.natuurpunt.be/natuurgebied/langemeersen

Grootmeers In natuurreservaat Grootmeers vlakbij De Kaaihoeve gaat het hart van de vogelliefhebber sneller kloppen. In dit erkende broedgebied voor trek- en watervogels zijn meerkoet, blauwe reiger, turelaar of slechtvalk te spotten. Honden zijn niet toegelaten en in de winter kun je het best de rubberlaarzen aantrekken. Het wandelpad door het gebied is goed voor drie uur wandelen. Voor rolstoelgebruikers is een alternatieve route uitgewerkt.

Kruisem verkennenp 125 Kaaihoeve + fietsen: Tussen fietsknooppunten 54 en 57 Scheldevalleiroute 2: 32 km (zie p 76) Fietsen in Schelde- en Zwalmvallei (brochure is hier te koop aan 1 euro)

Kaaimeersen Aan de Kaaihoeve vertrekt een wandelpad dat de beschermde Kaaimeersen inloopt. Dit natuurgebied in de bocht van een dode arm van de Schelde is een hotspot voor zeldzame planten en overwinterende watervogels. Voor de liefhebbers biedt een vogelkijkhut uren verrekijkersplezier.

Laarzen komen goed van pas, maar op de natste stukken kan je gewoon het houten knuppelpad nemen. www.toerismevlaamseardennen.be/kaaimeersen Genieten in het groen

89

KLAAR VOOR ACTIE

Weiput Een kleiner natuurreservaat rondom een vijver omzoomd door een rietkraag. www.kruisem.be

Bossen Nergens in Vlaanderen vind je zoveel bossen als in de Vlaamse Ardennen.

Kordaalbos Dit ecologisch waardevolle bronbos verken je best via de Kordaalroute. Meer info, zie p 66.

Nokeredorpstraat, Nokere 09-383 71 39 www.natuurpunt.be/natuurgebied/kordaalbos

Boelarebos Het bosgebied langs de Dender is best te verkennen via het Wandelnetwerk Bronbossen. Meer info, zie p 60. Hoge Buizemont, Overboelare Hoge Buizemont, Overboelare

Lozerbos Een recreatiebos met een speelzone, een wandelcircuit (2,6 km), fiets- en mountainbikeroutes (3 km) en een ruiterpad (6,5 km).

Het bos ligt naast het kasteelpark della Faille d’Huysse.

Passionistenstraat 48, Kruishoutem 09-333 71 27 gemeentebestuur@kruisem.be

Duivenbos In dit zeer rustig gelegen bronbos van 11 ha vind je opmerkelijke moerasplanten. De ingang ligt aan de kerk van Sint-Antelinks (Herzele).

Neem de Sint-Lievens wandelroute (zie p 66) of kies voor de uitgestippelde wandeling door het bos (rood 5 km, blauw 3,3 km).

Huigeveldstraat, Sint-Antelinks 054-50 37 89 natuur.herzele@scarlet.be www.natuurpunt.be/natuurgebied/duivenbos

Bos t’Ename Een natuurhistorisch bos dat al sinds de middeleeuwen nauw verbonden is met de stad, de abdij en de inwoners van Ename.

Het bos is toegankelijk via het Mariette Tielemanspad (5,2 km), de Aardgaswandeling (6 km) en onder begeleiding van een gids. Of via de wandelroute Wandelen in Bos t’Ename (zie p 21). www.pam-ename.be

90

Genieten in het groen

KLAAR VOOR ACTIE

Raspaillebos Een sprookjesachtig stukje Vlaanderen op de flanken van de Bosberg, bekend van de Ronde van Vlaanderen. Dankzij het golvende landschap krijg je hier verbluffende vergezichten cadeau. Het educatief centrum De Helix is de perfecte uitvalsbasis. Te verkennen via het Wandelnetwerk Bronbossen of de wandellus Tussen Helix en Bosberg (zie p 87).

Hoogvorst 2, Grimminge 09-265 46 40 ovl.anb@vlaanderen.be www.natuurenbos.be/raspaillebos www.natuurpunt.be/natuurgebied/raspaillebos

Bos ter Rijst Met zijn talrijke bronnen en (in het voorjaar) zijn blauwpaars tapijt van wilde hyacint is het Bos Ter Rijst zeker een bezoekje waard. Samen met de beukenbossen van Flobecq (Vloesberg) en het Brakelbos, staat het Bos Ter Rijst garant voor 200 hectare bosplezier.

Talrijke bronnen in het bos voeden de Molenbeek. In dit koele en zuurstofrijke bronwater vindt de vuursalamander met zijn zwart-gele jasje een geschikte plek om zijn larven af te zetten.

Te midden van de tapijten met wilde hyacint - de zogenaamde ‘blauwe kousjes’- en bosanemoon, vind je ook de wilde narcis.

Te verkennen via het wandelnetwerk Getuigenheuvels en de Dwaallichtroute uit de wandelgids ‘Grensgevallen’ De route is te downloaden via www.toerismevlaamseardennen.be/dwaallichtroute

Everbeekse bossen In Everbeek liggen enkele versnipperde bosjes: het Hayesbos, Steenbergbos en Trimpontbos. Ze vormen samen een kwetsbaar en zeer waardevol gebied. Enkel te verkennen via het Wandelnetwerk Bronbossen (zie p 60) en de bewegwijzerde paden van Natuurpunt.

Kroonstraat, Everbeek 055-42 83 90 koen.vandenberge@inbo.be www.natuurpunt.be/natuurgebied/everbeekse-bossen

Kloosterbos Een bos met grote reliëfverschillen dat deel uitmaakt van het natuurgebied Vossenhol. Er lopen twee uitgestippelde wandelingen doorheen. Er is ook een wandeling uitgestippeld door Natuurpunt Zwalmvallei (rode lus van 3,8 km). Ook te verkennen via het Wandelnetwerk Zwalmvallei (Zie p 60).

Kloosterbosstraat 5, Sint-Maria-Oudenhove 09-361 03 00 info@natuurpuntzwalmvallei.be Genieten in het groen

91

KLAAR VOOR ACTIE

Koppenbergbos In dit prachtige bos van 80 ha krijg je een mooi beeld van de overgang tussen de vlakke, natte en grasgroene Scheldemeersen en de beboste flanken van de Koppenberg. Op het zuidelijke deel van de Koppenberg staan oude zomereiken die 150 tot 200 jaar oud zijn. De bospaadjes zijn opgenomen in het wandelnetwerk Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen (Voor meer info, zie p 60) Steengat, 9700 Melden 055-46 06 30 toerisme@oudenaarde.be

Kluisbos Het 300 hectare grote Kluisbos ligt bovenop de Kluisberg, die met een hoogte van 141 meter een van de pronkstukken is van de Vlaamse Ardennen. Te verkennen via het wandelnetwerk getuigenheuvels en de Kluisbosroute uit de wandelgids ‘Woudlopen’. www.natuurenbos.be/kluisbos KLUISBOSROUTE

Afstand: 6,4 km Start: Torendreef, Ruien

Muziekbos In het Muziekbos bij Ronse gaat het behoorlijk steil de hoogte in.

Spieren en botten maken kennis met een getuigenheuvel van 148 meter hoog. Onderweg naar de top passeer je een cool speelbos voor kinderen en een Geuzentoren die een overblijfsel uit de middeleeuwen lijkt.

Verken dit bos via de Muziekbosroute, zie bij Toppers Ronse (p 29).

Boekzitting, Ronse 055-23 28 16 toerisme@ronse.be www.natuurenbos.be/muziekbos

92

Genieten in het groen

KLAAR VOOR ACTIE

Brakelbos Statige beuken zijn de eeuwenoude wachters in dit bos. De taalgrens en de hyacinten maken het plekje speciaal. Je wandelt even in Vlaanderen, dan weer in Wallonië. Vroeger vormde het bos een geheel met het Waalse Livierenbos. Vanaf april rolt de lente een tapijt uit aan wilde hyacinten of ‘blauwe kousjes’. Een streling voor het oog, fotografen zijn er gek op.

Brakelbosstraat, 9660 Brakel 055-43 17 63 toerisme@brakel.be www.natuurenbos.be/brakelbos

Recreatiedomeinen Domein de Ghellinck Oud kasteelpark met verschillende speelpleintjes, visvijvers, breed aangelegde paden en een kindvriendelijke taverne met gezellig terras. |

Kortrijkstraat 70, Elsegem 056-38 81 14 gemeente@wortegem-petegem.be

De Rijdtmeersen Recreatiepark met natuurlijke vijver, wandelpaden, petanque-baan, fit-o-meter en Finse piste.

Dam, Brakel 055-43 17 63

toerisme@brakel.be

Domein Borgwal Een 18 hectare groot kasteeldomein met veel fauna, flora en cultuurhistorisch erfgoed.

Park met brede paden, verhard voor buggy en rolstoel. Mogelijkheid tot een drankje en een versnapering, binnen of op het overdekt terras van onze cafetaria, gerund door mensen met een verstandelijke beperking.

Nog meer troeven?

Dierenpark, infopunt voor wandel- en fietsroutes met laadpunt voor elektrische fietsen, een speeltuin voor groot en klein, een buitenfitness locatie. Kortom … een bezoekje meer dan waard! |

Adres: Leenstraat 31, 9890 Vurste 09-389 04 11 borgwalhoeve@fracarita.org www.ebergiste.be

Genieten in het groen

93

94

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

95

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Oriëntatietafel, Oudenberg

GERAARDSBERGEN

BRAKEL

Topattracties Oombergen • Muur van Geraardsbergen • Manneken Pis • De Gavers provinciaal domein  p 16

Marktdagen: maandag, donderdag (vismarkt), zondag (boerenmarkt), vrijdagmarkt Viane Dienst voor toerisme Infokantoor Visit Geraardsbergen, Markt z/n, 9500 Geraardsbergen met Streekbezoekerscentrum Vlaamse Ardennen en Museum Manneken Pis 054-43 72 89 - toerisme@geraardsbergen.be - www.visitgeraardsbergen.be ma-zo en op feestdagen: 10-17u Gesloten op 1 en 2 januari, de eerste maandag van maart en Kerstmis Openluchtzwembad Den Bleek, Guilleminlaan 4 Jachthaven en aanlegsteiger, Sasweg 16 (0476-30 10 21, info@vvwdenbleek.be www.vvwdenbleek.be)

Abdijpark met speeltuin, Abdijstraat 10 Provinciaal domein De Gavers, Onkerzelestraat 280, Onkerzele Oudenberg, Muur

96

Geraardsbergen

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Stadswandeling Geraardsbergen In Geraardsbergen spreekt men wel eens van de 3 M’en. De eerste M is die van de fameuze Muur. In 1950 ging de Ronde van Vlaanderen er voor het eerst overheen. De steile kasseihelling was jarenlang de plaats waar wielerkanonnen als Museeuw, Merckx en Van Looy werden aangemoedigd door duizenden toeschouwers. Maar wist je dat ook de M van Manneken Pis hier zijn plekje besproeit? De derde M verwijst naar de Geraardsbergse mattentaarten. De lekkernij is door Europa erkend als streekproduct.

BRAKEL Oombergen

ER S

TR

.

8

BO

9

1 TR.

7 6

DST AN BR

9 11

2 3

VISS

R.

10

K

4 5

14

G

DE VRO OE U

R W E ST .

STR. EGEM

HUNN

13

12

1. Stadhuis/Infokantoor Visit Geraardsbergen/Museum Manneken Pis 2. Marbol 3. Vesten 4. Sint-Bartholomeuskerk 5. Vestingtoren Dierkost 6. Muur

7. Kapel O-L-Vrouw van de Oudenberg 8. Sint-Adriaansabdij 9. Steegjes 10. Oud-Hospitaal 11. Stationsplein 12. Priorij van Hunnegem 13. Zwembad Den Bleek 14. Jachthaven

Haal in het infokantoor de brochure Stadswandeling of de mp3-speler (kan je gratis lenen) en verken Geraardsbergen op je eigen tempo.

Dwaal door de vele middeleeuwse steegjes en kom tot rust in het groen van onze stad. Een boeiende wandeling van 8,8 km.

Geraardsbergen

97

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

De Permanensje

1

STADHUIS EN INFOKANTOOR VISIT GERAARDSBERGEN

Het gebouw gaat terug op het 14deeeuwse ‘scepenhuis’. Het werd herhaaldelijk geteisterd door brand onder verschillende bezettingen.

In de oude lakenhalle is nu het toeristisch infokantoor gevestigd.

Markt z/n 054-43 72 89 toerisme@geraardsbergen.be www.visitgeraardsbergen.be ma-zo en feestdagen: 10-17u Sint-Bartholomeuskerk en Marbol

2

MARBOL

De Marbol of marktbron is de laatste gotische fontein in OostVlaanderen. Ze verwijst naar het ondergrondse leidingennet dat de stad destijds van drinkwater voorzag, vanuit een bron op de Oudenberg. De originele Marbol bevindt zich nog in het tuintje van het Oud-Hospitaal.

98

Geraardsbergen

3

MUSEUM MANNEKEN PIS

De blaas van het Geraardsbergse Manneke gaat al 160 jaar langer mee dan die van zijn Brusselse collega. Het Huis Manneken Pis herbergt een collectie beeldjes, kostuums en relikwieën.

Markt z/n Vrij toegankelijk tijdens de openingsuren van het infokantoor.

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Manneken-Pis

5

SINT-BARTHOLOMEUSKERK

De grootste kerk van Geraardsbergen werd gebouwd in de 15de eeuw.

Let binnen vooral op het imposante orgel en de fraai beschilderde muren in neogotische stijl.

Sint-Adriaansabdij

benedictijnenabdij vinden we het Abtenhuis en het koetshuis. De museumafdeling is tijdelijk in restauratie. Hier ligt ook nog een park met arboretum en speeltuin.

Abdijstraat 10

Markt

7

MUUR

De omgeving van de Oudenberg en de kapel zijn beschermd erfgoed. Jarenlang scherprechter in de Ronde van Vlaanderen, nu nog steeds een iconische helling in tal van koersen. De oriĂŤntatietafel op de top behelst het weidse panorama van de Dendervallei.

Muur, Oudenbergstraat

9

SINT-ADRIAANSABDIJ

Achter het poortgebouw van de duizend jaar oude

Geraardsbergse musea

GERAARDSBERGSE MUSEA Museum over de typische industrie en nijverheden van de streek. Een plaats waar het Lucifermuseum, Pijpenkabinet, Sigarenmuseum, ChantillyKantmuseum en het Brouwerijmuseum samenkomen.

Collegestraat 26 april-sept: di-zo 14-17u gesloten op maandag okt- maart: za-zo 14-17u

Oudenberg kapel

Geraardsbergen

99

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

In de omgeving van Geraardsbergen De Gavers: recreatiegebied in Onkerzele  p 16 De Helix: Vlaams Kennis- en Vormingscentrum voor Natuur en Milieu in Grimminge  p 87 Museum ’t Aloam en Mertensmolen: graanmolen met museum van oude ambachten in Viane  Edingseweg 401, Viane, www.mertensmolen-taloam.be, rondleidingen op afspraak Moerbekebos-Raspaillebos: gelegen op de Bosberg  p 91 Boelarebos: ten zuiden van de stad op de taalgrens  p 90 Fietsroutes: Gaversroute (toegankelijke fietsroute, p 82), Ronde van Vlaanderen-route rode lus (p 78) Wandelroutes: wandelnetwerk Bronbossen (p 60)

Krakelingen Krakelingen is een historische stadstoet die elk jaar wordt opgevoerd met meer dan duizend figuranten. Op hetzelfde moment wordt ook het lentefeest van de Tonnekensbrand gevierd.

De bekendste scène uit de stoet is de Krakelingenworp waarbij de notabelen zich verzamelen op de Oudenberg, uit een wijnkelk een levend visje inslikken en dan tienduizenden krakelingenbroodjes naar het publiek gooien.  Evenementen p 151

Geraardsbergse mattentaart Deze lekkernij van bladerdeeg, mattenbrei, eieren en amandelen is door Europa erkend als streekproduct. De gebakjes zijn het resultaat van eeuwenoude vakkennis bij de stedelijke bakkersgilde.  Streekproducten p 148

100

Geraardsbergen

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Sint-Walburgakerk

OUDENAARDE Topattracties

BRAKEL • MOU-museum Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen  p 14 Oombergen • Centrum Ronde van Vlaanderen  p 16

• Provinciale Erfgoedsite Ename  p 20 • The Outsider Vlaamse Ardennen  p 30

Marktdag: donderdag, zaterdag (boerenmarkt) Dienst voor toerisme, Stadhuis, Markt, 9700 Oudenaarde 055-31 72 51 toerisme@oudenaarde.be www.oudenaarde.be maart-sept ma-zo: 9u-17.30u okt-febr ma-vrij: 9u-17u za-zo: 14-17u, gesloten op feestdagen Aanlegsteiger Trekweg Linkeroever, havenmeester Guy, 0485 67 90 09, havenmeester.oudenaarde@vpf.be en aanlegsteiger Ename, Sint-Salvatorstraat Liedtspark, Parkstraat Recreatiegebied Donk, Donkstraat 50

Oudenaarde

101

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Stadswandeling Oudenaarde Oudenaarde: stad van de Ronde van Vlaanderen. Hier rijden de wielerhelden over de eindmeet van de beroemde wielerklassieker.

De stad doet zijn renners eer aan in het prestigieuze Centrum Ronde van Vlaanderen. Maar Oudenaarde is ook onbetwistbaar een cultuurstad, met kerken uit de Brabantse gotiek, historische panden en een roemrijk verleden als wandtapijtencentrum. Als Ambassadeur voor Vlaanderen Lekker Land heeft Oudenaarde vooral zijn bruine bieren op de kaart gezet.

BRAKEL Oombergen

12

13 14 15

pam Ename

1 3 GENT

4

11 2

5

6 7 8

RONSE

1. Stadhuis/infokantoor/MOUmuseum 2. Sint-Walburgakerk 3. Bisschopskwartier 4. O-L-Vrouwehospitaal 5. Centrum Ronde van Vlaanderen 6. Stadsbibliotheek 7. Begijnhof

10

9

8. O-L-Vrouw van Pamelekerk 9. Abdij Maagdendaele 10. Jachthaven 11. Huis de Lalaing 12. Brouwerij Liefmans 13. Park Liedts met Liedtskasteel 14. Cultureel centrum De Woeker 15. Kasselrijhuis

Brochure stadswandeling te koop bij de dienst toerisme.

102

Oudenaarde

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

1

STADHUIS EN MOU-MUSEUM

 p 14 Het stadhuis met Lakenhalle is een voorbeeld van Brabantse gotiek. Het belfort telt als Unesco Werelderfgoed. Het volledig vernieuwde MOU-museum is opgevat als een reis van de middeleeuwen tot nu. Ook originele wandtapijten en de zilvercollectie De Boever-Alligoridès.

Markt 055-31 72 51 www.mou-oudenaarde.be Maart-sept: di-vr: 9.30-17.30u za-zo en feestdagen: 10-17.30u Gesloten op maandag Okt-feb: di-vr: 9.30-17u za-zo: 14-17u Gesloten op maandag en feestdagen

Groepen: Met gids en na afspraak met de dienst Toerisme Eredienst: Zaterdag: 17.00u Zondag: 11.00 en 17.30u

BEIAARD Tijdens de zomermaanden hoort men vanaf een van de vele gezellige terrasjes de beiaard spelen.

Hij is volgens sommigen de oudste van het land, bestaat uit 49 klokken en is in de toren van de Sint-Walburgakerk ondergebracht. Het hele jaar door speelt beiaardier Lode Schynkel op zondag van 12 tot 13u en vanaf 6 maart op donderdag tijdens de wekelijkse markt van 10u tot 11u en in juli en augustus van 20.30 tot 21.30u.

5 2

SINT-WALBURGAKERK

Kerk uit de 12de eeuw in een samenspel van Doornikse en Brabantse gotiek. Het interieur in barokstijl bevat waardevolle beelden, schilderijen, wandtapijten en een beiaard met 49 klokken.

Sint-Walburgastraat Individuele bezoekers: April-mei-okt: din-zat: 14.30-17u Do: 10-11u en van 14.30-17u Juni-juli-augustus-september: di, woe, vrij en zat: 14.30-17u do:10-12u en van 14.30-17u zon: 14-17.30u

CENTRUM RONDE VAN VLAANDEREN

 p 16 Een multimediaal bezoekerscentrum over Vlaanderens Mooiste wielerkoers met Rondeshop en brasserie De Flandrien.

De wielergeschiedenis spat hier letterlijk van de muren.

Markt 43 055-33 99 33 info@crvv.be www.crvv.be di-zo: 10-18u gratis parkeren op de Ham, vlakbij Leopold Hotel

Oudenaarde

103

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Begijnhof

Maagdendaele

7

BEGIJNHOF

Zaterdag om 18u 9 MAAGDENDAELE

In de witte 17de-eeuwse huisjes leefden eeuwenlang de begijnen een vroom en kuis leven. Op de binnenkoer ligt een weelderige bloementuin. Het kleurrijke poortje in barokstijl verbeeldt de heilige Rochus.

Abdij opgericht door de kloosterorde van CĂŽteaux uit verzet tegen de verburgerlijking van het kloosterleven. Verwoest tijdens de Franse Revolutie en nu huisvesting voor de tekenacademie.

Achterburg vrij bezoek: zomer tot 21 u, winter tot 19 u

Maagdendaele 13

13 PARK LIEDTS MET LIEDTSKASTEEL 8

ONZE-LIEVE-VROUW VAN PAMELEKERK

Langs de rechteroever van de Schelde stichtte de Heer van Pamele het stadje Pamele. In 1593 werd het opgeslorpt door grote buur Oudenaarde. Vier eeuwen zelfstandig bestuur lieten mooie sporen na, met de kerk in Scheldegotiek als topper.

Pamelekerkplein Individueel bezoek: Zaterdag en zondag (enkel in juni, juli, augustus en september): 14-17.30u Groepen: Met gids en na afspraak met de dienst toerisme Eredienst:

104

Oudenaarde

Een 19de-eeuws wandelpark in het centrum aangelegd volgens het model van een Engelse landschapstuin. De wandelpaden leiden langs fonteinen, prieeltjes en hoogstambomen.

Parkstraat vrije toegang

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

In de omgeving van Oudenaarde Wandelroutes: Wandelnetwerk Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen en Wandelnetwerk Zwalmvallei  p 60 Fietsroutes: Scheldevalleiroute 3 (p 76), Ronde van Vlaanderenroutes  p 81 Abdijsite Ename: openluchtsite Benedictijnenabdij  p 21 Provinciale Erfgoedsite Ename  p 20 Bos t’Ename: natuurhistorisch bos met wandelroutes  p 21 en 90 Recreatiegebied Donk met The Outsider Vlaamse Ardennen: uitvalsbasis voor outdoor ten zuidwesten van de stad  p 30 Koppenbergbos: waardevol eikenbos in deelgemeente Melden  p 92 Tissenhovemolen: te bezoeken op afspraak – Jagerij, Mater

Kapel van Kerselare Een in de meimaand drukbezocht bedevaartsoord op de Edelareberg tussen Oudenaarde en Brakel.

Bedevaarders doen er een korte of een lange ommegang.

Onderweg doen ze de vele kroegen en tavernes aan of kopen de typische ‘lekkies’ van artisanale suikerbakker Jan van Gent.  Streekproducten p 149

De Oudenaardse bruine Het Oudenaardse bruine bier maar ook de kriekbieren zijn producten van een eeuwenlange traditie in de brouwerijen Roman, Liefmans, Cnudde en Smisje. Hoogtepunt van de biergastronomie zijn de jaarlijkse Adriaen Brouwer Bierfeesten in juni.  Streekproducten/ Evenementen p 153

Oudenaarde

105

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Malanderpark

RONSE Topattracties

• Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen  p 28 BRAKEL • Sint-Hermescrypte en het Must – Museum voor textiel

Oombergen

• Art-decowijk (p 110) • Muziekbos  p 28 • De Vrijheid met de Passage  p (p 109)

Marktdag: woensdag- en zaterdagvoormiddag

Dienst voor toerisme, De Biesestraat 2, 9600 Ronse 055-23 28 16 - toerisme@ronse.be - www.visitronse.be maart-sept: ma-zo & feestdagen: 10-17u okt-nov: ma-vrij 10-17u/za-zo & feestdagen: 14u-17u dec-feb: ma-vrij 10-17u/za-zo & feestdagen: gesloten Ook open tijdens schoolvakanties: check de uren via www.visitronse.be

Bruulpark, stadscentrum Malanderpark, Kruisstraat Muziekbos, Muziekbosstraat, met speelzone voor kinderen Malanderpark, zonnewijzer

106

Ronse

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Stadswandeling Ronse Ronse ontwikkelde zich in de middeleeuwen als een heerlijkheid van het graafschap Vlaanderen. De relieken van de heilige Hermes maakten van de stad een bedevaartsoord. Nu is de Sint-Hermescrypte een juweeltje van Romaanse architectuur in het stadscentrum.

Tussen de twee wereldoorlogen groeide Ronse uit tot een belangrijk textielcentrum, compleet met arbeiderswijken, fabrieken en rijke art-decovilla’s. De hele geschiedenis wordt van naaldje tot draadje uit de doeken gedaan in het Must – Museum voor textiel.

OUDENAARDE

BRAKEL Oombergen

BRAKEL

3 4

2

1

13

5

12

6

7 11

10 8 9

1. Hoge Mote – Belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen 2. Must – Museum voor textielMust – Bruulpark 3. Sint-Hermescrypte 4. Sint-Hermeskerk 5. De Passage 6. Rooseveltplein

7. Fostierlaan 8. Art-decowijk 9. Stationsgebouw 10. Koning Boudewijnpark 11. Zuidstraat 12. Stadhuis en obelisk 13. Mouroitplein

Wandelbrochure ‘Art deco’ te koop bij de dienst toerisme

Ronse

107

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Hoge Mote

1

HOGE MOTE – BELEVINGSCENTRUM RONSE EN DE VLAAMSE ARDENNEN

De Hoge Mote, centraal gelegen in het historisch centrum, is het grensverleggend onthaal- en belevingscentrum Ronse en de Vlaamse Ardennen!

Dit project is ook de spil in het verhaal van het stadsvernieuwingsproject “De Vrijheid”. In de Hoge Mote kunnen bezoekers de waarde van Ronse en de troeven van de streek ontdekken: het glooiende landschap, de SintHermescultus, het vakmanschap in textiel en zoveel meer.

De Hoge Mote wil de blik van de bezoekers verruimen naar het stadsdeel “De Vrijheid”, de stad Ronse en de Vlaamse Ardennen.

De ruimtes nodigen uit om in alle richtingen te kijken.

De Hoge Mote had al drie torens, met een vierde maken we het uitzicht compleet!

108

Ronse

2

MUST-MUSEUM VOOR TEXTIEL

Topper! Hou halt in het Must, Museum voor textiel Uniek in Vlaanderen!

Bezoek de oude textielfabriek “Cambier-Robette” en leer hoe destijds de grondstoffen tot afgewerkt product werden verwerkt.

Hét paradepaardje is ongetwijfeld de weverij. Een gepassioneerde textilien staat paraat om je een verrassende rondleiding te geven.

Aan de hand van een veertigtal werkende weefgetouwen krijg je een overzicht van de evolutie in de sector tussen 1900 en 2000.

Je kan dit museum enkel bezoeken via de vaste rondleiding of onder leiding van een gids, te reserveren via Toerisme Ronse.

Ingang via dienst toerisme 055-23 28 16 toerisme@ronse.be www.visitronse.be

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Openingsuren: Maart-sept: dinsdag t.e.m. zondag > rondleiding om 15u30 open op feestdagen 1 oktober tot 30 november zat.-, zon- en feestdagen > rondleiding om 15u30

3

SINT-HERMESCRYPTE

 p 46 De Romaanse crypte van de SintHermeskerk is de bewaarplaats van de relieken van de heilige Hermes, beschermer van de zenuwzieken. Een prachtig staaltje architectuur dat een rijk bedevaartsverleden blootlegt.

Sint-Hermesstraat 055-23 28 16 toerisme@ronse.be www.ontdekronse.be Maart-sept: di-zo & feestdagen: 10-17 u Okt-nov: ma-vrij 10-17 u/za-zo & feestdagen : 14-17 u Dec-feb: gesloten

Ook tijdens de schoolvakanties zijn het Must en Crypte open, bekijk de openingsuren via de website: www.visitronse.be Tip! reserveer een gids en bezoek het Must en de Crypte op het uur dat jij wenst.

Tip! vraag naar de 4-talige audiogids en het kinderparcours in de Crypte

5

DE PASSAGE

De ‘oude’ Sint-Martinuskerk werd omgetoverd tot een plek van en voor foodies met winkelpanden en drink- en eetgelegenheden.

Ga een kijkje nemen en ontdek een unieke eventlocatie achter de authentieke kerkramen.

Sint-Martensstraat 35-37 www.depassageronse.be

MUST

Ronse

109

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Station

5 KIJKDOZEN IN DE VRIJHEID Aan de hand van oude prentkaarten en een woordje informatie via de kijkdozen krijg je een blik op het verleden van het gebied “De Vrijheid”. Van de 10de eeuw tot aan de Franse Revolutie was dit een afzonderlijk stadsdeel. De komende jaren wordt dit erfgoedkwartier geherwaardeerd.

9

Het oudste stationsgebouw op het Europese vasteland. Het stond vroeger in Brugge, werd daar steen voor steen afgebroken en is sinds 1881 operationeel in Ronse.

Winston Churchillplein

12 8

ART-DECOWIJK

In de jaren ‘20 en ‘30 floreerde de Ronsense textielindustrie en de fabriekseigenaars lieten zich prachtige art-decohuizen en -villa’s bouwen. De meeste gebouwen overleefden de Tweede Wereldoorlog.

Fostierlaan, Charles De Gaullestraat

110

Ronse

STATIONSGEBOUW

STADHUIS EN OBELISK

Het stadhuis werd opgetrokken in de vroege jaren vijftig. De gevel in arduin werd symmetrisch opgebouwd naar een ontwerp van architect Frank Blockx uit Wilrijk.

De obelisk op het plein werd in 1812 ontworpen door de Gentse architect Buels en was de eerste openbare fontein in Ronse.

Grote Markt

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Art-decowoning

Ronse

111

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

In de omgeving van Ronse Wandelroutes: Muziekbosroute  p 71), wandelnetwerk Getuigenheuvels  p 60) Muziekbos: recreatiebos ten noordoosten van de stad  p 92 Microbrouwerij Keun: artisanale brouwerij met eigen hopveld, op afspraak te bezoeken  p 146 Geuzentoren: staat op de hoogste top in het Muziekbos, hier schudde dichter Pol de Mont de benaming ‘Vlaamse Ardennen’ uit zijn mouw.  p 92 Malanderpark: in de Kruisstraat, met panoramisch uitzicht en zonnewijzer Fietsroutes: Hermesroute  p 80, Ronde van Vlaanderenroute blauwe lus  p 81 IJsmolenhoeve kinderboerderij en avonturenpark  p 31

Bommelsfeesten In januari dompelen de Bommelsfeesten de stad onder in een feestroes van formaat.

De oorsprong gaat terug tot een heidens volksfeest. Tegenwoordig is het traditie dat een zot en een koning worden aangeduid en dat er maskers worden opgezet. Bommel lopen, betekent gemaskerd rondlopen.  Evenementen p 151

Fiertelommegang Op de eerste zondag na Pinksteren wordt het schrijn van de patroonheilige Sint-Hermes in een processie van 32 kilometer rond de stad gedragen. Wie zich binnen de cirkel bevindt, is beschermd tegen geestesziekten. De ommegang is uitgegroeid tot een jaarlijks wandelevenement langs een permanent bewegwijzerd parcours.

112

Ronse

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Kasteel Breivelde

ZOTTEGEM Topattracties

• Egmontkamer, grafkelder en kasteel van Egmont BRAKEL • Domein Breivelde

Oombergen

• Archeocentrum Velzeke  p 24 • Jan De Lichtepad  p 25 • Museum voor Folklore

Marktdag: dinsdag Dienst voor toerisme, Markt 1, 9620 Zottegem 09-364 64 64 - toerisme@zottegem.be - www.zottegem.be half sept-april: ma-vrij 8-12u en 13.30-16u mei-half sept: za 10-12u en 13-15u, zo 9-13u

Egmontpark, Heldenlaan Domein Breivelde, Parkstraat, met speeltuin Bevegemse Vijvers

Zottegem

113

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Stadswandeling Zottegem Zottegem wordt ook weleens de poort van de Vlaamse Ardennen genoemd. Het schitterende landschap kon ook de oude Romeinen al bekoren. In het Archeocentrum Velzeke wordt de bezoeker teruggebracht naar de tijd van de Romeinse overheersing. Maar Zottegem is toch vooral gekend als thuisbasis van de graaf van Egmont. Twee standbeelden, de Egmontkamer, een kasteel, prachtige schilderijen en een tiental uithangborden herinneren aan de onfortuinlijke 16de-eeuwse graaf, die werd onthoofd op de Brusselse Grote Markt.

9 Museum voor folklore Domein Breivelde

11 8

10

12

BRAKEL 13

Oombergen14 1

5 6

2 3

7 .

TR

ES

RN

ZE

KA

4

1. Stadhuis met Egmontkamer en toeristisch infokantoor 2. Standbeeld graaf van Egmont 3. Hemelvaartkerk en grafkelder graaf van Egmont 4. Administratief Centrum Sanitary en Stoomketelmuseum 5. Oude Brouwerij CrombĂŠ

114

Zottegem

6. Stationsplein 7-8. Art-decogebouwen 9. O-L-Vrouw van Deinsbekekapel 10. Oude Brouwerij De Klok 11. Kasteel van Egmont 12. Poort van de Vlaamse Ardennen 13. Oud College O-L-Vrouw van Deinsbeke 14. Heldenmonument

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Graaf van Egmont

2

STANDBEELD GRAAF VAN EGMONT

Samen met Willem van Oranje speelden de graven Egmont en Horne in de 16de eeuw een leidersrol in het verzet tegen het bewind van Filips II. Egmont werd voor de Bloedraad gedaagd en onthoofd op de Grote Markt in Brussel omdat hij ketterij had gedoogd. In de 19de eeuw kreeg hij een gietijzeren standbeeld op de Markt.

Markt Grafkelder Graaf van Egmont

3

GRAFKELDER GRAAF VAN EGMONT

In de crypte onder de OnzeLieve-Vrouw-Hemelvaartkerk wordt het gebeente van de

graaf van Egmont en zijn vrouw tentoongesteld.

Markt Zottegem

115

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Egmontkamer

4

ADMINISTRATIEF CENTRUM SANITARY

Dit voormalige bedrijfsgebouw van de Sanitary Underwear Company is een van de oudste betonconstructies van BelgiĂŤ (1909) en getuigt van het rijke textielverleden van Zottegem. Nu zijn hier het stedelijk administratief centrum en het stoomketelmuseum gevestigd.

11

KASTEEL VAN EGMONT

Lamoraal, graaf van Egmont was heer van Zottegem en een van de meest gefortuneerde edelen van de Nederlanden. Het kasteel kwam in 1530 in handen van de Egmonts. Vandaag is hier onder meer de stadsbibliotheek gehuisvest.

Heldenlaan 92

Gustaaf Schockaertstraat 7

10

BROUWERIJ DE KLOK

Deze voormalige brouwerij werd in 1933 gebouwd naar plannen van de Gentse architect Verloo. Opvallend is de klokvormige brouwtoren met een reusachtige vergaarbak (meer dan 50.000 liter) die afgedekt is met een koperen klokvormig dak.

Laurens De Metsstraat 72

116

Zottegem

Kasteel van Egmont

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

In de omgeving van Zottegem Wandelroutes: Wandelnetwerk Zwalmvallei (p 60) Archeocentrum Velzeke: museum over de prehistorie en de Gallo-Romeinse periode, in Velzeke  p 24 Kloosterbos: bos met uitgestippelde wandelpaden, ten zuiden van de stad in Sint-Maria-Oudenhove  p 91. In dit dorpje is ook de ambachtelijke koffiebranderij Hoorens gevestigd  p 148 Mijnwerkerspad Fietsroutes: Watermolenroute  p 80, Ronde van Vlaanderenroute gele lus  p 81

Belevenissen rond Breivelde Het park is aangelegd zoals een Engelse romantische tuin met een kasteeltje als restaurant-taverne.

In de Grotenbergestraat kun je eens binnenlopen in het museum voor folklore. In de nabijgelegen Bevegemse Vijvers kunnen kinderen ravotten in de grote speeltuin. Hier wordt in juli het tweedaagse festival Rock Zottegem georganiseerd.  Evenementen p 153 Domein Breivelde: Parkstraat 1

Jan De Lichtepad: natuurleerpad in Velzeke.

Jan De Lichte was aanvoerder van een roversbende, geboren in 1723 in een arm gezin in Velzeke.  Toppers p 25

Museum voor folklore Oude pastorie ingericht met gebruiks- en siervoorwerpen uit overgrootmoeders tijd. In één van de kamers maak je kennis met de handschoennijverheid in ZuidOost-Vlaanderen tussen 1860 en 1950.

De hoedenzolder bevat een schitterende collectie hoofddeksels en materialen die nodig zijn om hoeden te maken. Nieuw is een ‘klasje van toen’.

Grotenbergestraat 162 09-345 77 73 folklore@zottegem.be ma: 10-12u en 14-16u/ woe-vrij: 10-12u en 14-16u/ zo: 15-18u (enkel 1ste en 3de zondag van de maand, van Pasen tot sept) Zottegem

117

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Verrebeekmolen

BRAKEL

Niet te missen RAKEL • natuurgebied het Burreken

ombergen • Boembekemolen • Verrebeekmolen

Marktdag: woensdag Dienst voor toerisme

Marktplein 1, 9660 Brakel

055-43 17 63 - toerisme@brakel.be www.brakel.be, www.toerisme-brakel.be

ma-di en do-zo: 8-12u en 13-16.30u wo: 8-12u en 16-19.30u infopunt I-window: 24/24u De Rijdtmeersen, Dam  p 93 Uitkijktoren 140 m boven de zeespiegel met oriëntatietafels, Twaalfbunderstraat

118

Brakel

De kabbelende Zwalm zet het waterrad van de 14de-eeuwse Boembekemolen weer in beweging. Sinds kort nog maar, de molen werd gerestaureerd met steun van Europa. Aan deze molen vertrekken ook 2 leuke wandelingen doorheen de Zwalmvallei.

Een echte aanrader! Nog in Michelbeke staat de alpacaboerderij Ecosnooze. De wol van alpaca’s wordt verwerkt in warme kleren. Wil je graag eens met de alpaca’s op stap? Dan kan dit na afspraak! Het Mijnwerkerspad, waarlangs ooit Oost-Vlaamse mijnwerkers naar de Borinage spoorden, is helemaal autovrij.

Het brengt fietsers en wandelaars tot aan de Verrebeekmolen in Opbrakel. Deze stenen windreus werd in 1996 voltooid als kopie van zijn voorganger. De molen is maalvaardig en je kan er vers gemalen bloem kopen.

In Opbrakel betreed je een bosrijk gebied. Hier vormen het Brakelbos, het Livierenbos en de Everbeekse bossen (p 91) sinds eeuwen een natuurlijke grens met Wallonië. Op de grens met Maarkedal en Horebeke schittert natuurgebied het Burreken (p 88) als een wonderlijke biotoop voor plant en dier. Langs het Sighelsempad, dat vertrekt aan de kerk van Zegelsem, kan je het gebied verkennen. De lokale lekkernij hier zijn geutelingen (p 148), heerlijk malse koeken die traditioneel in een houtoven worden gebakken. Ook de bieren van brouwerij De Graal (p 145) zijn het proberen waard.

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Boembekemolen Boembeke 18, 9660 Michelbeke 09-361 03 00 boembeke@telenet.be www.boembeke.be april-okt: zo 14-18u

Ecosnooze Berendries 13, 9660 Michelbeke 0476-80 60 21 info@ecosnooze.be www.ecosnooze.be wo 15.30-17u, za 10-12u

Verrebeekmolen

GAVERE

Verrebeke 10, 9660 Opbrakel 0495-64 68 67 info@verrebeekmolen.be Oombergen Niet te missen www.verrebeekmolen.be • Scheldevalleiroute laatste zo vd maand 14-17u, • Valeirbieren • Dikkelvenne bronnendorp geleid bezoek na afspraak

BRAKEL

Gemeentelijk medischhistorisch museum Kasteelstraat 43, 9660 Nederbrakel 055 43 17 63 toerisme@brakel.be jan-nov: elke laatste zondag van de maand 14u – 17u30 – gratis gidsbeurt om 15 u

Marktdag: maandag De Poort regionaal toeristisch onthaalpunt

Markt 1, 9890 Gavere

09-389 29 80 - toerisme@gavere.be

www.gavere.be

Ma: 8.45-11.45u/17-19u

Di, do en vrij: 8.45-11.45u

Fietsroutes:

Wo: 8.45-11.45u/14-16u

Teirlinckroute  p 81

Za, zo, feest- en brugdagen: 8.45-16u

fietsverhuur: €10-15 euro per dag

Wandelroutes: Wandelnetwerk Getuigenheuvels, Bronbossen en Zwalmvallei (meer info bij Topper Wandelwalhalla)  p 60

Aanlegsteiger Gavere, met sanitair blok (aanvraag via vrijetijd@gavere.be) Kasteeldomein Borgwal,

Leenstraat 31-35, Vurste  p 93

Gavere

119

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Valeirbier uit Gavere

Zowel de stenen krijger (Valeir) voor het gemeentehuis als het monument aan de Scheldebrug getuigen van de tragische slag bij Gavere die hier in 1453 werd uitgevochten tussen de Gentenaars en de troepen van hertog Filips de Goede. Dat gebeurde op het slagveld bij Semmerzake.

Krijger Valeir werd een dorpsfiguur. Je vindt hem terug in de streekproducten, in het poppentheater, als wandelroute en trofee. Deze streek tussen Gent en Oudenaarde telde in vroeger tijden ook heel wat baksteenovens. Veel steenbakkers gingen bovendien als seizoenarbeider werken in Brussel, Wallonië of Frankrijk. In Semmerzake kan je nog steeds een droogloods bezoeken (Grotenbroek, 9890 Semmerzake). Steenbakken was beslist een harde stiel.

Gavere is door zijn ligging in de Scheldevallei vrij vlak en dus prima voor gezinnen op de fiets.

Proef onderweg zeker van de

120

Gavere

lekkere streekproducten. De brouwerij Contreras uit Gavere produceert de Valeirbieren (p 145). Ze laten zich goed combineren met die andere lokale specialiteit, de Breydelham en het Breydelspek (p 149). Gewoon zo, op de boterham of verwerkt in een heerlijk gerecht. Een mooie wandeling gaat van het toeristisch infokantoor naar deelgemeente Dikkelvenne. De legende wil dat in de 7de eeuw de Heilige Christiana hier op verschillende plaatsen water uit de grond deed opborrelen. In domein Borgwal (p 93) in Vurste is het aangenaam wandelen, ook met een buggy of rolstoel.

Fietsroutes: Scheldevalleiroute 1 en 2, Rodelandroute  p 76 en 78

Wandelroutes: Slag bij Gavereroute,  p 64 Asselkouterroute  p 64

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Burcht

HERZELE

BRAKEL

9

8 7

Niet te missen Oombergen

10

• mooie erfgoedwandeling • Duivenbos • Sint-Lievenswandeling

4

6 5 1

3

2

Marktdag: woensdag Dienst voor toerisme, Schepenhuis

Markt 1, 9550 Herzele

053-60 70 44

toerisme@herzele.be

Erfgoedwandeling

www.herzele.be

ma-do: 9-12u en 14-16u, vrij: 9-12u Buysemolen met oriëntatietafel, Kamstraat 1, Sint-Antelinks

Kerk Sint-Antelinks, met oriëntatietafel, Ransbeekstraat

1. Vertrek Groenlaan 2. Wattenfabriek Dit prachtig gerenoveerde gebouw werd in 1910 gebouwd als garenspinnerij. De tramlijn Gent-Geraardsbergen was toen een belangrijke verbindingsas voor goederentransport.

3. Molen te Rullegem Houten staakmolen die dateert van rond 1750. Hij is 14 meter Herzele

121

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

hoog en de wieken hebben een diameter van 24 meter.

Even buiten de dorpskern bevindt zich de molen ter Rijst, momenteel in gebruik als korenmolen (Hoogstraat 171).

4. Kasteel du Parc Bij het begin van de 20ste eeuw laat burggraaf du Parc locmaria restauratiewerken uitvoeren en vervangt de voorgevel in een neo-klassieke stijl.

5. Schepenhuis Historisch gebouw dat dateert uit de 14e eeuw, in 1947 aangekocht door de gemeente en uitgerust met een beiaard. Aan de schandpaal werden vroeger daders van kleine vergrijpen te schande gezet.

6. Hof van Weenen Dit gebouw was al in de 13de eeuw een gasthuis of hospitaal.

7. Vrije basisschool Een voormalig klooster van het Gentse Crombeeninstituut en eigendom van senator van de Woestijne.

8. Brouwerij De Ryck An De Ryck was de eerste officiële vrouwelijke brouwer in Vlaanderen.  p 145 9. Kerk Kenmerkend aan deze kerk is dat het altaar omgekeerd staat.

10. Burcht De geschiedenis van de burcht gaat terug tot de 9de eeuw.

Een eerste keer verwoest in 1381, door gevechten tussen de Graaf van Vlaanderen en de Gentenaars. Rond 1400 herbouwd door de heer Jan Van Roubaix.

122

Herzele

Nog meer moois in Herzele De mooiste plekjes van Herzele bevinden zich op de Sint-Lievenswandelroute (p 68). In het vertrekpunt Sint-Lievens-Esse bevindt zich familiebrouwerij Van den Bossche ( p 146), waar bieren van hoge gisting de toon zetten. Probeer maar eens een Buffalo of een Pater Lieven. Deze laatste is een eerbetoon aan de Ierse bisschop Livinus, een bekende lokale heilige uit de 7de eeuw. Het Duivenbos (p 90) is een bronbos dat opvalt door zijn moerasplantengroei en de prachtige bosanemonen in het voorjaar. In Sint-Antelinks heeft men op de heuveltop een prachtig uitzicht op de Dendervallei. Wandel zeker ook naar de 13de-eeuwse gerestaureerde Buysemolen, een houten staakmolen. Het panorama reikt er tot aan de Muur in Geraardsbergen.

Fietsroutes: Molenbeekroute,  p 77 Paterroute  p 78

Wandelroutes: Sint-Lievensroute 1 en 2,  p 68 Cotthemroute  p 68

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

HOREBEKE Niet te missen

• Museum Abraham Hans • Geuzenhoek • natuurgebied Burreken

Informatie: Kerkplein 3, 9667 Horebeke

boekjes met korte jeugdverhalen.

Even verder, op de grens met Maarkedal en Brakel, bevindt zich het natuurgebied Burreken (p 88) een unieke biotoop voor een aantal zeldzame dier- en plantensoorten.

Op het grondgebied van de gemeente Horebeke, op de grens met de gemeenten MaarkeKerkem en Oudenaarde ligt de bivakzone Wereldboom. De eerste bivakzone in België die gelegen is in privaat natuurgebied.

055-45 52 35 alexia.fostier@publilink.be www.horebeke.be

In Korsele, een wijk in Horebeke, ligt de Geuzenhoek, de oudste protestantse gemeenschap van Vlaanderen. De kleine huisjes en smalle straatjes, de verzorgde tuinen en het kerkhofje stralen een warme sfeer uit. In het protestantse schooltje bevindt zich het Protestants historisch museum Abraham Hans. De schrijver is bekend van de ‘hanskes’, kleine

Protestants historisch museum Abraham Hans Abraham Hansstraat 1, 9667 Korsele www.museumabrahamhans.be april-okt: zo & feestdagen 15-17.30u en op afspraak

Fietsroute: Watermolenroute  p 80

Wandelroutes: wandelnetwerk Getuigenheuvels, wandelnetwerk Zwalmvallei  p 60 Horebeke

123

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Panorama langs de Kluisbosroute

KLUISBERGEN AKEL

mbergen

Niet te missen • Kluisbos • Kwaremont

Dienst voor toerisme

Parklaan 16, 9690 Kluisbergen

055-23 16 19

marleen.depraetere@kluisbergen.be

www.kluisbergen.be

ma-di: 8-12u, wo: 8-12u en 14-18u, do-vrij: 8-12u

juli -aug: zie www.kluisbergen.be Molen Ten Hotond met oriëntatietafel,

Om van mountainbiken nog maar te zwijgen. In de groene speelzone Bosuil staat een avontuurlijke houten speeltuin voor uren speelplezier. Een pannenkoek of een ijsje smaakt heerlijk in een van de vele tavernes bij de ingang van het bos. En wie dacht dat zich oriënteren een lastige klus is, heeft het goed mis. Plaatsen met idyllische namen zoals de Liefdesbron, de Toren, de Vierschaar of Pensemont leiden wandelaars altijd weer in de juiste richting. Ook Peetje en Meetje zijn vaste waarden. Er wordt beweerd dat ze dienden als offertafel voor druïden en Keltische priesters.

Zandstraat 4

In het Kluisbos (p 92) ben je nooit snel uitgewandeld of uitgefietst.

124

Kluisbergen

Voor wielerliefhebbers is de Oude Kwaremont, een geduchte kasseihelling van ruim anderhalve kilometer, een niet te missen bezienswaardigheid.

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Destijds telde het dorp Kwaremont heel wat galerijen en trok het kunstenaars van over gans het land aan. Momenteel zijn er nog drie galerijen overgebleven. Met zijn 150 meter is de Hotondberg het hoogste punt van Oost-Vlaanderen. De oude windmolen Ten Hotond op de top is omgebouwd tot uitkijkpunt.

Je hebt hier een schitterend panorama over de Vlaamse Ardennen en het Waalse Pays des Collines.

Schietsjampettermolen

KRUISEM Niet te missen • Europees Cartoon Centrum • Lozerbos • Molens • Natuurgebied De Grootmeers

Marktdag: Kruishoutem: dinsdag,

Zingem: vrijdag

Informatie: Markt 1, 9770 Kruishoutem 09-333 71 27 en Alfred Amelotstraat 53, 9750 Zingem

Fietsroutes:

09-389 01 30

Eddy Merckxroute,  p 80 Ronde van Vlaanderenroute blauwe lus,  p 81 Scheldevalleiroute 3  p 76

vrijtijd@kruisem.Be www.kruisem.be Uitkijktoren 55 m boven de zeespiegel, Machelsestraat

Wandelroutes: wandelnetwerk Getuigenheuvels  p 60

Kruisem staat bekend als het mekka van de gastronomie in de Vlaamse Ardennen. Toppers zijn: Hof van Cleve en Vinto. Daarnaast Kruisem

125

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Huisekoutermolen

liggen in het charmante dorp de mooie kastelen voor het grijpen. In Nokere, Lozer of Lede zijn de kasteelparken met statige dreven en typische dorpshuisjes de stille getuigen van adellijke roem. Ook de molens maken mooie sier in het weidse landschap. Neem nu de Schietsjampettermolen, een houten staakmolen in Wannegem. De huidige molen stond vroeger in het WestVlaamse Houthave. Bij de verhuis werd hij met hand en tand verdedigd door een veldwachter ‘champêtre’ die niet aarzelde om

126

Kruisem

zijn pistool te trekken. Kruisem is ook dé eiergemeente bij uitstek, compleet met Gulden Eifeesten (p. 152) en de verkiezing van een eierboer en -koningin.

Op wandelafstand van het centrum bevindt zich het Europees Cartoon Centrum, dat het werk van (inter) nationale cartoonisten tentoonstelt in wisselende expo’s. In Shoes or no Shoes ontdek je een etnografische collectie schoenen in een gebouw met een opvallende architectuur. Bekijk hier ook een grote collectie schoenen van belangrijke kunstenaars en

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Spettekraai

designers uit de hele wereld.

Verder cartoons en teksten van schrijvers, altijd over schoenen en voeten. Op zoek naar groen, beland je in het Lozerbos (p 90) met zijn kinderspeelzone en fiets-, wandel- en ruiterpaden.

Het Kordaalbos (p 90) bij Nokere is een ecologisch waardevol bronbos.

Meuleken ’t Dal in Zingem is de kleinste en veruit de oudste molen van Oost-Vlaanderen.

Ouwegemse Fluitjeskermis

Ooit maakte hij deel uit van de bezittingen van de SintBaafsabdij van Gent. Grote broer is de Huisekoutermolen, schitterend gelegen op de hoge kouters van Huise. Oorspronkelijk stond hij in Waregem, maar na jarenlang verval werd hij hier weer opgebouwd. Beide molens werden grondig gerenoveerd en de technologie om te malen is weer piekfijn in orde. De zondag na Pinksteren is er traditioneel het folklorefeest de Ouwegemse Fluitjeskermis. Overal zijn ambachtelijk gemaakte snoepfluitjes te koop. Het blazen op fluitjes gaat terug op het middeleeuwse gebruik om vrijgekomen handelaars te verwelkomen met een stoet, met voorop een fluitblazer en kinderen die snoep uitdeelden. Aan de oevers van de Schelde ligt de Grootmeers (p 89), een natuurreservaat voor Kruisem

127

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Schietsjampettermolen

trek- en watervogels. Je kan het gebied verkennen langs een educatief pad. Weiput is een kleiner natuurreservaat rondom een vijver omzoomd door een rietkraag.

128

Kruisem

Meuleken ’t Dal A. Amelotstraat 62, Kruisem 09-342 42 40 mola@oost-vlaanderen.be www.oost-vlaanderen.be/mola Te bezoeken op afspraak, of vrij op Vlaamse Molendag (28/4/2019), Open Monumentendag (8/9/2019) en Oost-Vlaamse Molendag (6/10/2019).

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Huisekoutermolen Molenstraat 1, Huise info@huisekoutermolen.be www.huisekoutermolen.be bezoek op afspraak

Europees Cartoon Centrum Brugstraat, Kruisem 0495-76 38 74 info@ecc-kruishoutem.be www.ecc-kruishoutem.be zo: 10-12u en 14-17u

Schietsjampettermolen Huisepontweg, 9772 Wannegem-Lede

Café De Kartuizer

LIERDE

BRAKEL

SONS Shoes or No ShoesOombergen Vandevoordeweg 2, Kruisem 09-277 90 80 info@shoesornoshoes.com www.shoesornoshoes.com di en do 13u30-17u30u en op afspraak

Niet te missen

Speelnatuur project Marolle

Nieuwstraat 21, 9570 Lierde

Passionistenstraat, ingang naast nr 30, Kruisem Kinderen kunnen er spelen op en tussen slingerende paadjes, struiken, bosjes, zand en water. Dit zijn spelelementen die de fantasie van kinderen prikkelen.

055-43 10 14

toerisme@lierde.be - www.lierde.be

ma-di-do-vrij: 9-12u,

wo: 9-12u en 18-20u

Fietsroutes: Gulden Eiroute  p 77

In Sint-Martens-Lierde bevond zich een imposante Kartuizerpriorij. Een aantal 18de-eeuwse kloostergebouwen bleven bewaard. Hier verbleven sinds de 14de eeuw de kartuizerpaters. Ga zeker langs bij café De Kartuizer om een kartuizerbier te proeven. Het is hier prachtig

• Kartuizerpriorij • Hemelveerdegem • Waesberg

Dienst voor toerisme

Wandelroutes: Rooigemsebeekroute en Kordaalroute  p 66 Wannenlappersroute  p 64

Waesberg met oriëntatietafel, Sint-Maria-Lierde

Lierde

129

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Hemelveerdegem

wandelen langs heuvelachtige landelijke wegen en schilderachtige dorpspleintjes met schitterende vergezichten. Vlakbij ligt Hemelveerdegem, een dorp als het ware uit een boerenepos weggelopen. Niet te missen is het Sint-Jansretabel in de kerk, een schitterend staaltje houtsnijwerk.

In de dorpskroeg ’t Karrewiel kan je carambollen, bakschieten en petanque spelen. Even ten noorden van Sint-Maria-Lierde ligt de Waesberg, een schitterend uitzichtpunt over de wijde omgeving. Langs hier kom je ook het Parkbos-Uilenbroek (p 81) in.

Een bewegwijzerde wandelroute leidt door dit natuurgebied met gevarieerde landschappen.

130

Lierde

Uitzicht Waesberg

Fietsroutes: Paterroute  p 78

Wandelroutes: Kartuizerroute  p 69 wandelnetwerk Bronbossen  p 60

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Z+ wandelroute

MAARKEDAL Niet te missen

• Z+ wandelroute • Het natuurgebied Burreken • Sint-Vincentiuskapel

Informatie:

Nederholbeekstraat 1,

9680 Maarkedal

055-33 46 52

vrijetijd@maarkedal.be

www.maarkedal.be Uitkijkpunt ‘t Bosgat, Bosgatstraat, Schorisse

Maarkedal, dat zijn hellingen, kasseibanen, holle wegen, rijen knotwilgen, bosjes, beekjes en zalige vergezichten. Mooie plekjes verscholen achter een zoveelste bocht van alweer een kronkelende weg. De prachtige natuur en het unieke landschap ervaar je in natuurgebied het Burreken (p 88).

Het Burreken is met zijn bijzondere fauna en flora een paradijs voor liefhebbers van natuur, stilte en rust. In Bos ter Rijst (p 91) geniet je in het voorjaar van een prachtig blauwpaars tapijt van de wilde hyacint..

Wandelen doe je in Maarkedal langs tal van trage wegen, zoals het nieuwe Hollebeekpad of de Z+ wandelroute. Z+ staat voor ‘zitten met een plus’. Op 5 locaties langs deze route werden bijzondere zitobjecten geplaatst, ontworpen door designers en gerealiseerd door lokale makers.

Maarkedal

131

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Ook liefhebbers van volkscultuur vinden in Maarkedal hun gading.

De idyllische bedevaartskapel Sint-Vincentiuskapel ligt verheven boven aan de Kapelleberg. Een andere wellicht nog beter gekende helling is de Taaienberg, een beschermde kasseistrook die als echte kuitenbijter niet weg te denken is uit de Vlaamse wielerklassiekers.

Stokerij Van Damme

OOSTERZELE Niet te missen • Stokerij van Damme • Balegemse Steen • Klepmolen Burreken

Wandelroutes: wandelnetwerk Getuigenheuvels  p 60

Marktdag: woensdag in Scheldewindeke Informatie:

Bibliotheek, Stationsstraat 13,

9860 Oosterzele

Sint-Vincentiuskapel

09 362 81 17

Kapelleberg, 9680 Maarke-Kerkem 055-33 46 52 vrijetijd@maarkedal.be febr-okt: 9-20u en nov-jan: 9-17u

toerisme@oosterzele.be

132

Oosterzele

www.oosterzele.be en biboosterzele.blogspot.be

Ten zuiden van Gent vormt Oosterzele een prelude op de Vlaamse Ardennen. In Balegem staat de Stokerij Van Damme, bekend van de Balegemse jenever (p 149). Dit is nog een echt landbouwbedrijf waar

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

men ook jenever stookt. Het hele proces gebeurt in huis, van het telen van het graan tot het malen, weken, gisten en stoken volgens een aloude distilleertraditie. Je kan de eau de vie proeven in het gezellige koffiehuisje. Een groepsbezoek aan de stokerij is ook mogelijk. Nog in Balegem staat de fiere Klepmolen, een stenen beltmolen opgetrokken in 1889.

Hij werd grondig gerestaureerd en kan weer granen malen. Elke eerste zondag van de maand tussen 14 en 18 uur staat hij open voor het publiek en bij voldoende wind is hij actief. De Windekemolen die sinds 2018 weer maalvaardig is en regelmatig in werking is, de Guillotinemolen en de Watermolen vervolledigen het Balegemse molenpatrimonium.

Stokerij van Damme Issegem 2, 9860 Balegem 09-362 50 25 info@stokerijvandamme.be www.stokerijvandamme.be

Het Koffiehuis is 7/7 open van 14u tot 18.30 De stookinstallatie is recent volledig vernieuwd met respect voor de traditionele stookwijze Klepmolen Bottelweg 1, 9860 Balegem 09 362 77 45 (molenaar Willy Van Nevel) toerisme@oosterzele.be www.molenechos.org open op afspraak

Vierhoekhoeve Brielstraat 71, 9860 Gijzenzele 09 362 57 91 contact@devierhoekhoeve.be www.devierhoekhoeve.be

Blauw Kasteel Schaperstraat 2-4, 9860 Scheldewindeke 09 395 38 11 klaas@blauwkasteel.be www.blauwkasteel.be Balegemse natuursteen

De typische Balegemse natuursteen wordt al sinds de tijd van de Romeinen ontgonnen, en sinds de middeleeuwen gebruikt in de architectuur. Tot vandaag worden er huizen en monumenten mee gebouwd. Je kan de zandgroeve gaan bekijken.

Windekemolen of Visschersmolen Pastoor De Vosstraat, 9860 Balegem 09-342 42 40 mola@oost-vlaanderen.be; www.oost-vlaanderen.be/mola.

Te bezoeken op afspraak, of vrij op Vlaamse Molendag (28/04/2019) Open Monumentendag (8/09/2019) Oost-Vlaamse Molendag (6/10/2019).

Fietsroutes: Rodelandroute  p 78

Oosterzele

133

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Winterjaarmarkt

SINT-LIEVENSHOUTEM Niet te missen

• Houtem Jaarmarkt • verering van de Heilige Livinus • Cotthemroute

Marktdag: zaterdag 14-17u Informatie: Marktplein 3, 9520 Sint-Lievens-Houtem 053-60 72 61 jaarmarkt@sint-lievens-houtem.be

Ierse bisschop die onze gewesten kwam kerstenen. Hij werd in Sint-Lievens-Esse onthoofd en stapte met zijn hoofd onder zijn arm tot in Sint-Lievens-Houtem.

Het mirakel maakte bijzonder veel indruk en was het begin van een eeuwenlange verering. Zo vindt ook de jaarlijkse Houtem Jaarmarkt er haar oorsprong in.

Dit evenement op het immense marktplein van het dorp trekt elk jaar tot 50.000 bezoekers.

Paarden en koeien wisselen er van eigenaar, rassen worden gekeurd en gekroond en na

www.sint-lievens-houtem.be

In het landelijke Sint-LievensHoutem is de folklore rond de legende van de heilige Livinus tot vandaag nog springlevend.

Livinus was een 7de-eeuwse

134

Sint-Lievens-Houtem

Cotthemroute

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Onderhandelen op de jaarmarkt

alle transacties stromen de eethuisjes en cafés vol.

Cotthem, een gehucht tussen Sint-Lievens-Houtem en Herzele, vormt een prachtig wandelgebied met historische trage wegen en het Cotthembos.

De Cotthemroute (p 68) is een absolute aanrader voor wie houdt van mystieke pareltjes en gezellige kroegen. In deelgemeente Zonnegem wordt in café ’t Oud Bierhuisje het

biertje de Zonnegemse Zot gebrouwen. Hier vertrekt ook het natuurleerpad LuKiDo, een leuke manier om met kinderen de omgeving van de oude pastorie te verkennen. In het café kan je een rugzakje ontlenen met opdrachten en doe-spullen zoals een verrekijker, boomhoogtemeter of kompas.

’t Oud Bierhuisje Gentsestraat 41, Zonnegem 0485-42 06 22 ma -zat: vanaf 15u, zon: vanaf 10 u, woensdag gesloten rugzakje: reserveren op voorhand

Winterjaarmarkt steeds op 11 en 12 november

Wandelroutes: Natuurleerpad LuKiDo

Cotthemroute p 68

Sint-Lievens-Houtem

135

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Domein de Ghellinck

WORTEGEMPETEGEM Niet te missen • Domein de Ghellinck • Hambosmuseum • Natuurgebied de Langemeersen

Het dorp van de Wortegemse citroenjenever heeft naast een smakelijke borrel ook nog wat anders in huis. Zo is het oude kasteelpark Domein de Ghellinck (p 93) een goede keuze voor een daguitstap met kinderen. Speeltuinen, visvijvers, een restaurant met terras en een natuurleerpad zorgen ervoor dat je je geen moment verveelt.

In dit 28 ha grote park starten ook verschillende fiets- en

Informatie: Gemeentehuis Waregemseweg 35, 9790 Wortegem-Petegem 056-68 81 14 toerisme@wortegem-petegem.be www.wortegem-petegem.be

Domein de Ghellinck, Kortrijkstraat 70, 9790 Elsegem Uitkijkpunt Bergstraat

136

Wortegem-Petegem

Hambosmuseum

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Sneukelfietsroute

wandelroutes, waaronder de glooiende Kouterroute die met zijn 48 kilometers de akkers rondom alle eer aandoet. In het Hambosmuseum word je teruggeflitst naar de jaren veertig en vijftig. Kom kijken hoe en met welke eenvoudige gereedschappen onze (voor) ouders hun boterham verdienden. Aan de andere kant van het dorp in de Bergstraat ligt een uitkijkpunt dat is verkozen tot mooiste plekje van de gemeente.

Er is een picknickplaats met fietsenstalling en het uitzicht is magnifiek. Op de grens met Oudenaarde strekt zich natuurreservaat de Langemeersen (p 89) uit. Vroeger werd dit vochtige grasland overstroomd

door de Schelde. Hier tsjilpen de rietvogels en roepen de steenuiltjes vanuit de knotwilgen. In het voorjaar fleuren gele dotterbloemen de graslanden op.

Hambosmuseum Rijborgstraat 7, 9790 Wortegem 056-68 91 33 dhontwilly@pandora.be eerste zondag vd maand: 14-20u

Fietsroutes: Kouterroute,  p 77 Sneukelfietsroute (route voor mensen met een beperking)  p 82

Wandelroutes: Scheldekantroute  p 65

Wortegem-Petegem

137

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

ZWALM Niet te missen

• Zwalmse molens  p 23 • pittoresk Dikkele, Roborst en Rozebeke • De Kaaihoeve en de Kaaimeersen  p 26

Informatie: Streekpunt Zwalm Rekegemstraat 26, 9630 Zwalm 055-48 05 93 toerisme@zwalm.be - www.zwalm.be van maart tot oktober : do-vrij-za en zo en feestdagen als deze op do, vrij, za of zo vallen 10u - 17u Op andere dagen kan je terecht in het gemeentehuis van Zwalm (Zuidlaan 36) voor toeristische info: ma-vr 9u-11u30, wo 14u-16u.

138

Zwalm

Zwalm vertoont zich als een schilderachtig plaatje met wiekende molens en pittoreske dorpjes langs de meanders van de Zwalmbeek. De bekendste molen is de Zwalmmolen, een schitterend staaltje technisch erfgoed. In 2010 werd de molen maalvaardig gerestaureerd en uitgerust met een kleine waterkrachtcentrale. Wie langs de Zwalmbeek gaat wandelen kan ook de Ter Biestmolen, een favoriet onderwerp voor zondagsschilders. Even prettig is een fietstocht langs de pittoreske dorpjes. Het authentieke Dikkele met smalle kasseistraatjes, een pastorij en een dorpsherberg die zo uit de 19de eeuw lijken te komen. Of Roborst met zijn prachtige kerkje

VAN A(SPER) TOT Z(WALM)

Fietsen in Zwalm

en authentieke kasteelmuur. Ga hier zeker ook de waterkersgrachten bekijken, waterkers is een gezond en vitaminerijk streekproduct (p 149). Ten slotte Rozebeke met zijn statige kerk die het hele dorpsplein in haar macht houdt. In de Scheldevallei is de Kaaihoeve (p 26) een publiekstrekker. Dit provinciaal natuureducatief centrum met openluchttentoonstelling, natuurtuin en doe-plekjes heeft leuke activiteiten voor kinderen.

Van hier duik je zo natuurgebied

de Kaaimeersen in, een typisch nat meersenlandschap met weilanden en rietkragen.

Zwalmmolen Rekegemstraat 29, 9630 Munkzwalm 09-342 42 40 mola@oost-vlaanderen.be www.oost-vlaanderen.be/mola. bezoek op afspraak of op maaldagen

Te bezoeken op afspraak, of vrij Vlaamse Molendag (29/04/2018), Open Monumentendag (9/09/2018) en Oost-Vlaamse Molendag (7/10/2018).

Fietsroutes: Watermolenroute  p 80

Wandelroutes: Wandelnetwerk Zwalmvallei (meer info bij Topper Wandelwalhalla)  p 60 Waterkersgrachten

Zwalm

139

140

WEGWIJS

WEGWIJS

WEGWIJS

141

WEGWIJS

Logeren in de Vlaamse Ardennen In de Vlaamse Ardennen is van alles te beleven, voor jong en oud, voor groot en klein. Wandelen door een prachtig glooiend landschap, ontspannende of inspannende fietstochten maken, chillen in een gezellig restaurant, ravotten in een speelbos, een museum verkennen, verdwalen in middeleeuwse steegjes, ...

Wil je deze streek nog beter leren kennen? Plan dan een weekendtrip of een vakantie in de Vlaamse Ardennen. De mogelijkheden zijn hier eindeloos en voor ieders budget.

Bed & breakfast Laat je verwennen in een gezellige B&B. De gastvrouw of -heer kent waarschijnlijk de omgeving door en door, en zal je ongetwijfeld waardevolle tips kunnen geven. Na een lekker ontbijt met streekproducten ben je zeker opgeladen voor een fikse trektocht of een bezoek

142

Logeren — Hotel

aan de stad waar je verblijft.

Keuze genoeg, er zijn tientallen B&B’s in de Vlaamse Ardennen, van Brakel tot Zwalm.

Hotel Waarom niet je favoriete wielerklassieker De Ronde van Vlaanderen combineren met een overnachting in een van de vele

WEGWIJS

hotels in de Vlaamse Ardennen?

Dan ben je meteen ter plaatse om de helden van de kasseien aan te moedigen. Wel tijdig reserveren, want er zijn nog vele gegadigden ;-)

Vakantiewoning Een heerlijk ontspannende vakantie in de Vlaamse Ardennen, met heel de familie of met vrienden. Er is van alles te beleven, ontdek de regio al wandelend of fietsend, bezoek een van de vele charmante dorpjes of maak een trip met de kids naar een familievriendelijke boerderij. En met de authentieke streekproducten die je op de boerderij kocht, kan je een lekker potje koken.

Hostel, vakantiecentrum en jeugdverblijf Zoek je een budgetvriendelijke slaapplaats? Plan je een lang weekend met een grote groep vrienden of met een vereniging? Je vindt beslist een leuke verblijfplaats in de

streek. De ideale uitvalsbasis voor een avontuur in Seven Summits of om de spieren los te gooien op een van de vele mountainbikeroutes.

Camping Kamperen kan op veel manieren in de Vlaamse Ardennen. Er zijn de reguliere campings, maar als het wat meer zijn, probeer dan de luxetenten van de IJsmolenhoeve, ze zijn uitgerust met een keuken, badkamer en slaapkamers.

Arrangementen Nog meer inspiratie nodig? Laat je verwennen door één van de boeiende arrangementen in de Vlaamse Ardennen. www.toerismevlaamseardennen.be/ arrangementen

Waar logeren?

Alle logies vind je terug op www.toerismevlaamseardennen.be/ slapen

Logeren — Hotel

143

WEGWIJS

Streekproducten De Vlaamse Ardennen zijn niet alleen mooi om te zien, maar smaken ook ontzettend lekker. De boeren, brouwers en koks zorgen voor menukaarten stampvol authentieke streekproducten en ambachtelijke hoeveproducten. Stoom je smaakpapillen maar klaar, hier krijgt honger of dorst niet de minste kans.

Bieren De Vlaamse Ardennen is een topbestemming voor liefhebbers van het betere bier. Zuivere lucht en helder bronwater spelen zeker een rol, maar ook ervaring en traditie zijn niet te onderschatten ingrediĂŤnten. Hier staat de oudste brouwerij van BelgiĂŤ, Brouwerij Roman, die sinds 1545 een schat aan vakmanschap van vader op zoon heeft doorgegeven. Ben je op bezoek in de Vlaamse Ardennen, dan is bruin bier een vanzelfsprekende keuze. Dit bier is eigen aan de regio, kent een rijke en lange geschiedenis en is door de eeuwen heen geperfectioneerd door de vele brouwers in en rond Oudenaarde.

144

Streekproducten - Bieren

WEGWIJS

10 brouwerijen in de Vlaamse Ardennen brouwen samen bijna 100 bieren.

1. Cnudde Brouwerij Cnudde is een familiebedrijf waar drie broers het traditionele recept van hun grootvader blijven maken. Ze brouwen twee bieren, waaronder een echt Oud Bruin, een van de laatste overlevenden van een rijke brouwtraditie die je alleen in Vlaanderen vindt en die stilaan aan het verdwijnen is.

Fabrieksstraat 8, Eine (Oudenaarde) 055-31 18 34 cnudde.lieven@skynet.be

2. Liefmans Brouwerij Liefmans is al drie eeuwen actief in Oudenaarde. Haar naam is sinds 1679 verbonden aan kriekbier, maar is bij bierkenners vooral beroemd om haar GoudenBand. Een prijswinnend Oud Bruin bier van 8%. In 2008 nam Duvel-Moortgat de brouwerij over.

Vanaf maart 2019 is ons cafeetje in de brouwerij vrij toegankelijk vanaf 11u tot 18u en dit van woensdag tot zondag.

Aalststraat 200, Oudenaarde 03-860 94 00 brouwerijbezoek@ liefmans.be www.liefmans.be

3. Contreras Het verhaal van dit brouwersgeslacht met VlaamsSpaanse roots begint in 1818.

Vooral Valeir geniet bekendheid bij het grote publiek, dit gamma is dan ook de trots van brouwerij Contreras.

Molenstraat 110, Gavere 09-384 27 06 info@contreras.be www.contreras.be

4. De Graal Brouwerij De Graal is een jonge brouwerij uit Brakel. Hier brouwt

men zes bieren van hoge gisting.

Hun Triverius is volgens kenners een heerlijke dorstlesser voor warme zomerdagen.

Industrielaan 42A, Brakel 0494-71 87 29 info@degraal.be www.degraal.be

5. De Ryck Brouwerij De Ryck werd opgericht in 1886 door Gustave De Ryck en is een artisanale, familiale brouwerij. 130 jaar later is dit familiebedrijf uitgegroeid tot een moderne brouwerij die geleidelijk aan de wereld veroverd met haar heerlijke bieren (waaronder de Beste Tripel van Europa en het op en top streekbiertje Steenuilke), stuk voor stuk gebrouwen met respect voor het ambacht en traditie, en met passie geserveerd.

Aan het hoofd van de brouwerij staat Anne De Ryck, de eerste vrouwelijke brouwingenieur van BelgiĂŤ en de vierde generatie van dit charmante familiebedrijf.

Zij wordt bijgestaan door een enthousiaste, jonge vijfde generatie Bram en Miek.

Kerkstraat 24, Herzele 053-62 23 02 info@brouwerijderyck.be www.brouwerijderyck.be

6. Roman De brouwersfamilie Roman is al meer dan vijf eeuwen actief. De huidige brouwers, Carlo en Lode, mogen zich trots de veertiende generatie brouwers noemen.

Zij hebben de smaak van hun vermaard Oudenaards Bruin weten te vatten in hun Adriaen Brouwer, een Oudenaards bruin bier van hoge gisting van slechts 5%. Elke zaterdag en zondag van februari tot half december kan je in de voor- en Streekproducten - Bieren

145

WEGWIJS

namiddag de brouwerij bezoeken (10 euro, op inschrijving).

Hauwaart 105, Mater (Oudenaarde) 055-45 54 01 info@roman.be www.roman.be

7. Smisje Deze jonge microbrouwerij met een weldoordachtige visie, brengt vijf bieren op de markt. Het Smiske Blond, bijvoorbeeld is in elk seizoen bijzonder lekker en aangenaam gezelschap. Je vindt het steeds vaker op café in de Vlaamse Ardennen, maar wil je het graag recht uit het vat proeven, bestel het dan op zondag in het biercafé van de brouwerij.

Driesleutelstraat 1, Mater (Oudenaarde) 0475-36 44 89 smisje@telenet.be www.smisje.be

8. Van den Bossche Oerbrouwer Arthur bouwde rond 1900 een brouwerij in Sint-LievensEsse, boven op een bron. Vandaag is de vierde generatie van dit brouwersgeslacht nog steeds actief.

Brouwerij Van den Bossche is een echte specialist in bieren van hoge gisting.

Sint-Lievensplein 16, Sint-Lievens-Esse (Herzele) 054-50 04 11 info@paterlieven.be www.paterlieven.be

9. Keun Keun is de passie van Gert Keunen ook bekend als muzikant en auteur.

Gert startte als hobbybrouwer en ontwikkelde aan de voet van de Muziekberg, in alle rust en met heel veel toewijding, zijn brouwerij. Hij heeft zelfs zijn eigen hopveld. Hij brouwt een gamma van 9 unieke bieren. Proeven kan op woensdag (tussen 18 en 22u) en zaterdag (tussen 13u en 16u).

Naast de microbrouwerij is er ook een keramiekatelier. Gerts

146

Streekproducten - Bieren

vrouw Libelia maakt gebruiksgoed met eigen glazuren, en geeft workshops en initiatielessen.

Gecombineerd bezoek mogelijk.

Populierstraat 13, Ronse 0476-40 17 09 brouwerij@keun.be www.keun.be

10. Gemeldorp Sinds de zomer van 2016 tapt ook Lierde bier van eigen vaatje: informaticus Danny De Keukeleire toverde een oude stal in Deftinge om tot brouwzaal en startte met vier gezonde ‘Gaudium’ biertjes.

Puur natuur, glutenarm, met enkele verse kruiden en een honingtoets. Om de belevenis van bier brouwen plezant te houden en een optimale smaak te garanderen, brouwt Danny maximaal 200 liter per week.

Elleboogstraat 29, Lierde 0473-42 27 53 brouwerijgemeldrop@gmail.com www.br-gemeldorp.com

Alle brouwerijen verwelkomen bezoekers in groep.

Wel graag op voorhand te reserveren.

Deze 5 brouwerijen kan je individueel bezoeken: • Smisje • Liefmans • Keun • Roman • Gemeldorp Meer info: www.planbier.be

WEGWIJS

Tip! Plan bier Even op krachten komen na een stevige wandel- of fietstocht?

Plan Bier wijst de weg naar tien brouwerijen en meer dan zeventig biercafĂŠs in de Vlaamse Ardennen, met drie kant-en-klare wandelingen, vier ontspannen fietsroutes en een pak smakelijke tips van biersommelier Sofie Vanrafelgem.

Streekproducten - Bieren

147

WEGWIJS

Lekkernijen Er zijn heel wat lekkere streek- en hoeveproducten in de Vlaamse Ardennen.

Bekijk het overzicht op www.lekkeroostvlaams.be/ vlaamseardennen

De coĂśperatie Vlapas verenigt tal van producenten uit de regio. Via de webshop kan je de producten ook eenvoudig zelf in huis halen.

Ontdek de webshop www.vlapas.be

We maakten hier een selectie van enkele typische lekkernijen.

Geraardsbergse Mattentaart

Het eerste Vlaams streekproduct dat door Europa erkend en beschermd werd. Deze ronde bladerdeegtaartjes worden opgevuld met mattenbrij en mogen enkel in Geraardsbergen en Lierde gemaakt worden. Zowat elke lokale bakker heeft ze in de

148

Streekproducten - Lekkernijen

etalage liggen. De Broederschap van de Geraardsbergse Mattentaart zorgt ervoor dat ze allemaal van topkwaliteit zijn.

Broederschap van de Mattentaart, Schillebeekstraat 85, Geraardsbergen 054-41 41 72

Geutelingen

Het streekproduct van Elst (Brakel).

Een geuteling ziet eruit als een dikke pannenkoek en wordt gegoten op de blote kleitegel in een gloeiend hete oven. Combineer de Geutelingenpadwandeling met een bezoek aan het Ovenmuseum. Hier kan je een demonstratie en workshop over geutelingen gieten volgen. Begeleid met uitleg over de ontstaansgeschiedenis van de geuteling, doorspekt met lokale en streekgebonden vertellingen. Aanrader: giet zeker zelf eens je geuteling in een authentieke oven en ontvang het diploma van Meestergeutelinggieter. Geutelingen zijn te koop bij De Koekelaere van 10 januari tot 17 maart, maandag gesloten.

Ommegangstraat 3, Elst (Brakel).

Demo’s, workshops, verhalenvertellers en animatie: elke zondag van 13 januari tot 17 maart, van 14u tot 17u. Jaarlijkse geutelingenfeesten op zondag 10 februari van 14u tot 17u. Alles zelfde adres. Meer info: 0492-914199, info@geutelingen.com, www.geutelingen.com

Koffie Hoorens Mama Chantal en dochter Eveline verwelkomen je graag in hun ambachtelijke koffiebranderij, die Jozef Hoorens in 1928 stichtte te Sint-Maria-Oudenhove. Tijdens

WEGWIJS

het degusteren van lekkere kopjes koffie met een vers gebakken mattentaartje of ambachtelijke speculoosjes, krijg je uitleg over de historiek van het familiebedrijf en over het koffieproces, van boon tot koffie. Je geniet met al je zintuigen in een mooi en gezellig kader met kunstwerken van Panamarenko (de man van Eveline) en uitzicht op de nieuwe koffiebranderij. Nadien kan je een bezoekje brengen aan ons winkeltje met veel lekkers, een ruim aanbod arabica-mĂŠlanges en leuke accessoires.

Bezoek: van midden februari tot midden oktober, op afspraak, tijdens de week.

Vanaf 20 personen.

Mogelijke formules: degustatie met Borsbeekse speculoosjes, halve of volledige mattentaart.

St.-Hubertusplein 20, Sint-Maria-Oudenhove (Zottegem) 09-360 01 76 info@hoorenskoffie.be www.hoorenskoffie.be

Waterkers Bij Cressana in Roborst wordt biologische waterkers gekweekt.

Waterkers is door zijn pittige smaak een lekkere aanvulling bij salades en soepen. Het waterkersseizoen begint in maart en loopt tot eind november.

Geitenkaas De Volle Maan Op bioboerderij De Volle Maan mekkeren 250 geiten. Elke dag zorgen ze voor rauwe geitenmelk die verwerkt wordt tot artisanale kazen volgens twintig verschillende recepten.

IJshoutestraat 70 - Sint-Lievens-Houtem 09-362 31 55 info@devollemaan.be www.devollemaan.be

Lekkies Jan van Gent

De lekkies zijn een echt bedevaartsnoepje. Wie tijdens de meimaand op bedevaart trekt naar Kerselare, mag op de terugweg zondigen met een stop aan de artisanale suikerbakkerij Jan van Gent.

Kerselare 98, Kerselare (Oudenaarde) 055-30 49 00 janvangent_kerzelare@msn.com www.janvangent-oudenaarde.be

Balegemse jenever

Borstekouter 66, Roborst (Zwalm) 055-49 73 00 info@cressana.com www.cressana.com

Breydelham & Breydelspek Breydel is specialist in ovengebakken vleeswaren en delicatessen.

De bekendste toppers van het bedrijf zijn de Breydelham en het Breydelspek. Hun unieke smaak danken ze aan de combinatie van puur Belgisch varkensvlees, een authentieke bakwijze en een geheime kruidenmix.

Legen Heirweg 2, Asper (Gavere) 09-384 68 89 info@breydel.be www.breydel.be

In 1862 wekte een zekere boer Jozef een jeneverstokerij tot leven op de plek waar ze vandaag nog altijd staat. Stokerij Van Damme uit Balegem werkt volgens eeuwenoude distilleermethodes. De stookinstallatie is recentelijk volledig vernieuwd met respect voor de traditionele stookwijze. Het Koffiehuis is elke dag open (7/7) van 14u tot 18.30u.

Issegem 2, Balegem (Oosterzele) 09-362 50 25 info@stokerijvandamme.be www.stokerijvandamme.be Streekproducten - Lekkernijen

149

WEGWIJS

Lekkere adresjes Artisanne is een streekproductenwinkeltje met uitgebreid aanbod.

Peperstraat 5, Ronse 0491-44 40 16 info@artisanne.be www.artisanne.be

Toerisme Ronse biedt gastrono­ mische manden aan met streek­ producten.

De Biesestraat 2, Ronse 055-23 28 16 toerisme@ronse.be www.ontdekronse.be

Groeten uit de Vlaamse Ardennen is een webshop met geschenkmanden boordevol lekkers uit de streek. www.groetenuitdevlaamseardennen.be

150

Streekproducten - Lekkernijen

Bezoek het Streekpunt Vlaamse Ardennen Streekproducten, hoeveproducten en streekmanden te koop in het Streekpunt Rekegemstraat 26, 9630 Zwalm toerisme@zwalm.be - www.zwalm.be open van maart tot okt: do, vrij, za, zo en feestdagen van 10u-17u, open op feestdagen indien deze op do, vrij, za of zo vallen.

WEGWIJS

Evenementen Naar de markt?

Maandag: Geraardsbergen, Gavere Dinsdag: Zottegem, Kruishoutem Woensdag: Ronse, Brakel, Herzele, Scheldewindeke Donderdag: Oudenaarde, Geraardsbergen (vismarkt) Vrijdag:

Zingem, Viane

Zaterdagvoormiddag: Ronse Zaterdagnamiddag: Sint-LievensHoutem

Boerenmarkten Zaterdag: Oudenaarde Zondag: Geraardsbergen

Rommelmarkten Geraardsbergen Markt: apr-okt: zo: 7-12u Gavere ATTIC: iedere 4de zondag van de maand, vanaf mei tot eind september Moerbeke: jun-sept: za: 10-16u Zottegem Wijk Montmartre: 1 mei Velzeke (Zottegem) Romeins plein: rommelmarkt, met in de Paddestraat ambachtenmarkt (organisatie: Archeocentrum Velzeke): zondag 19 mei 2019 Ronse Vrijheidsmarkt: van midden juni tot en met eerste weekend van september vindt elke tweede en vierde zondag van de maand in de historische kern van Ronse: ‘ De Vrijheid’, een heuse antieken brocantemarkt plaats.

Gavere: zondag 21 juli 2019 Wannegem-Lede: laatste zondag van juli Kruisem (Marolle): zaterdag 10 augustus 2019 Zingem: zondag 18 augustus 2019 Maarkedal (Louise-Marie): zondag 22 september 2019

Feesten Januari - Februari • Carnavalgebeuren (Zottegem): van vrijdag 4 tot zondag 13 januari 2019 • Bommelsfeesten (Ronse): 0506-07 januari 2019 en 11-12-13 januari 2020 • Nieuwjaarsduik De Gavers (Geraardsbergen): zondag 6 januari 2019 • Geutelingen Elst (Brakel); van zondag 13 januari tot zondag 17 maart 2019

• Krakelingen (Geraardsbergen): zondag 24 februari 2019

Evenementen

151

WEGWIJS

Maart - April • Eerste Toog (Geraardsbergen): maandag 4 maart 2019 • Nokere Koerse (Kruisem) : woensdag 20 maart 2019 • Van april tot januari (Ronse): Op stap met de gids in Ronse: Verken Ronse op verschillende data en wandelingen het hele jaar door: www.visitronse.be

• Gulden Eifeesten (Kruisem): paasweekend van vrijdag 19 tot dinsdag 22 april 2019 • Paasfeest in De Gavers (Geraardsbergen): zondag 21 april 2019 • Vlaamse Molendag : zondag 28 april 2019

• Ronde Van Vlaanderen met aankomst in Oudenaarde: zondag 7 april 2019

Mei - Juni • Bloemenmarkt (Oudenaarde): zondag 5 mei 2019 • Kinderanimatie in De Gavers (Geraardsbergen): woensdag 10 en woensdag 17 april 2019

• Vlaamse Ardennenloop (Oudenaarde): zondag 5 mei 2019

• Vlaanders Mooiste Marathon (Zwalm): zondag 14 april 2019

• Fiesta Europa (Oudenaarde): van vrijdag 17 tot zondag 19 mei 2019

• Dag van de Mattentaart (Geraardsbergen): zondag 21 april 2019

• ‘Proef De Gavers’ Opendeurdag (Geraardsbergen): zondag 26 mei 2019 • De 1000 km voor Kom op Tegen Kanker (Oudenaarde): zondag 2 juni 2019 • Avondmarkt De Gavers (Geraardsbergen): zondag 9 juni 2019

152

Evenementen

WEGWIJS

• Reuzenommegang (Zottegem): zondag 9 juni 2019

• Adriaen Brouwer Bierfeesten (Oudenaarde): van vrijdag 28 tot zondag 30 juni 2019

• Zomerzoektocht (Maarkedal): van zaterdag 15 juni tot zondag 15 september 2019

• Retroronde (Oudenaarde): zaterdag 15 en zondag 16 juni 2019 • Gavere Zomert: van vrijdag 28 juni tot zondag 21 juli 2019 • Kadeefeesten (Oudenaade): zaterdag 29 juni 2019 • Sierk Masjiek (Ronse): Zaterdag 29 juni 2019 • Jazz at the BIB (Zottegem): zaterdag 15 en zondag 16 juni 2019 • Challenge Triathlon De Gavers (Geraardsbergen): zondag 16 juni 2019 • Fiertel (Ronse): zondag 16 juni 2019 en zondag 07 juni 2020

• Egmonttasting (Zottegem): zondag 30 juni 2019

Juli - Augustus • Kinderanimatie in de Gavers (Geraardsbergen): elke woensdagnamiddag in juli en augustus • Vlaamse kermis te St-KornelisHorebeke (Horebeke): eerste weekend augustus • Rock Zottegem: vrijdag 5 en zaterdag 6 juli 2019 Evenementen

153

WEGWIJS

• Museumnacht NOX.X Ename: zaterdag 6 juli 2019 (onder voorbehoud)

• Ronse Opscène: vrijdag 23 en zaterdag 24 augustus 2019 • Processie Van Plaisance (Geraardsbergen): zaterdag 25 augustus 2019 • Oost-Vlaanderens Mooiste (wandel- en fietsevenement) (Zottegem): zaterdag 31 augustus en zondag 1 september 2019

• Avondmarkt De Gavers (Geraardsbergen): zondag 21 juli 2019 • L’Equino (Kruisem): zaterdag 3 en zondag 4 augustus 2019 • Titan Swim De Gavers (Geraardsbergen): zondag 11 augustus 2019. Indien 2000 deelnemers op zondag zal ook zaterdag 10 augustus worden toegevoegd.

• Feeste ’t Ename (Oudenaarde): van vrijdag 9 tot maandag 12 augustus 2019 • Avondmarkt met vuurwerk en vuurwerkshow - De Gavers (Geraardsbergen): donderdag 15 augustus 2019 • Geuzenfeest (Horebeke): zondag 18 augustus 2019 • Spruitenbal De Gavers (Geraardsbergen): woensdag 21 augustus 2019

September - Oktober • Open Monumentendag : zondag 8 september 2019 • Open Molendag : zondag 8 september 2019 • Tentoonstelling in het Archeocentrum Velzeke (Zottegem) ‘Resultaten recent archeologisch onderzoek SOLVA (Intergemeentelijk samenwerkingsverband Milieu Zuid-Oost-Vlaanderen) : opening in de loop van oktober 2019 • 24 urenloop (Oudenaarde): zaterdag 5 en zondag 6 oktober 2019 • Oost-Vlaamse Molendag: zondag 6 oktober 2019 • Halloween De Gavers (Geraardsbergen): zaterdag 26 oktober 2019

154

Evenementen

WEGWIJS

November - December • Koppenbergcross (Oudenaarde): vrijdag 1 november 2019 • Barbarian Obstacle Run - De Gavers (Geraardsbergen): zaterdag 16 november 2019 – (datum onder voorbehoud, nog eens checken)

• Kerstmarkt met ijspiste (Oudenaarde): weekend van 13 tot 15 december en weekend van 20 tot 22 december 2019

• Winterwarmte (Oudenaarde): van vrijdag 29 november tot zondag 1 december 2019 • Kerstmarkt (Zottegem): van vrijdag 6 tot zondag 29 december + zondag 15 en zondag 22 december 2019 • Kerstmarkt (Geraardsbergn): zaterdag 7 en zondag 8 december 2019 • Pakjestijd in het Gaversbad (Geraardsbergen): kerstvakantie 2019

• Kerstmarkt Ronse: vrijdag, zaterdag en zondag 13-14-15 december 2019

Evenementen

155

ZOEKWIJZER

Zoekwijzer A

C

Aanlegsteigers

Camping 143

Ename (Oudenaarde) 101

Centrum Ronde Van Vlaanderen 16

Gavere 119

Cotthemroute 68

Geraardsbergen 96

CV&Co 86

Abdijpark Geraardsbergen 96 Abdijsite Ename 105

D

Archeocentrum Velzeke 24

De Gavers 18

Art deco 47, 106, 110

De Helix 87

Asselkouterroute 64

De Kaaihoeve 26 De Mooiste Rondes 73

B

De Nuchten 19

Balegemse jenever 149

De Passage Ronse 109

Balegemse natuursteen 133

De Rijdtmeersen 93

Bed & Breakfast 142

De Ronde van Vlaanderenstraat 74

Belevingsgids Denderstreken 75

De Vrijheid Ronse 110

Belevingsgids Koplopen 62

Dikkele 138

Bieren 144

Dikkelvenne 119

Bierfeesten Adriaen Brouwer 105, 153

Domein Borgwal 93

Blauw Kasteel 133

Domein Breivelde 117

Boelarebos 90

Domein de Ghellinck 93, 136

Boerenmarkten 151

Donkvijver 30

Bommelsfeesten 112, 151

Duivenbos 90

Bos ’t Ename 21, 90 Bos ter Rijst 91

E

Brakel 118

Ecosnooze 119

Brakelbos 93

Eddy Merckxroute 80, 125

Breydelham- en spek 149

Europees Cartoon Centrum 125

Bronbossen 60

Evenementen 151

Brouwerijen 145

Everbeekse Bossen 91

Cnudde 145 Contreras 145

F

De Graal 145

Fiertelommegang 112

De Ryck 145 Gemeldorp 146

G

Keun 146

Gavere 119

Liefmans 145

Gaversroute 82

Roman 145

Geitenkaas De Volle Maan 149

Smisje 145

Geraardsbergen 96

Van den Bossche 146

Getuigenheuvels 60, 62

Bruulpark 106, 107

Geutelingen 148

Burreken 118, 123

Geuzenhoek 123

156

ZOEKWIJZER

ZOEKWIJZER

Geuzentoren 29, 112

L

Graaf van Egmont 115

Langemeersen 89

Grensgevallen 62

Langs charmante dorpen wandelroute 27

Grootmeers 89

Laser battle 40

Gulden Eiroute 77

Lekkies Jan Van Gent 149

H

Liedtspark Oudenaarde 101 Lierde 129

Hambosmuseum 136

Livierenbos 93, 118

Heilige Livinus 122, 134

Logeren 142

Hemelveerdegem 129

Lozerbos 90

Hermesroute 80, 112

Lozerbos ruiterpaden 127

Herzele 121 Horebeke 123

M

Hostel 143

Maarkedal 131

Hotel 142

Malanderpark 106

I IJsmolenhoeve 31, 85

J

Markten 151 Mattentaart 148 Mijnwerkerspad 117 Minigolf 18 Moenebroek 89

Jaarmarkt Houtem 134

Moerbekebos 100

Jachthavens Geraardsbergen 96

Molenbeekroute 77

Oudenaarde 101

Molens

Jan De Lichte wandelpad 25, 117

Boembekemolen 118

Jeugdverblijf 143

Guillotinemolen 133

K

Huisekoutermolen 129 Klepmolen 133

Kaaimeersen 89

Mertensmolen 100

Kapel OLV van de Oudenberg 97

Meuleken ’t Dal 128

Kapel van Kerselare 105

Molen Ten Hotond 125

Kartuizerpriorij 129

Molen Ter Rijst 122

Kartuizerroute 69

Molen Te Rullegem 121

Kloosterbos 91

Schietsjampettermolen 129

Kluisbergen 124

Ter Biestmolen 138

Kluisbos 92

Verrebeekmolen 119

Kluisbosroute 92

Windekemolen 133

Knooppuntennetwerk Vlaamse Ardennen 72

Zwalmmolen 22, 139

Koffiebranderij Hoorens 148

MOU museum Oudenaarde 14

Koppenbergbos 92

Mountainbiken 83, 86, 124

Kordaalbos 90

Museum ‘t Aloam en Mertensmolen 100

Kordaalroute 66, 90

Museum Manneken Pis 98

Kouterroute 77

Museum voor Folklore Zottegem 117

Krakelingen 100

MUST museum voor textiel 45, 108

Kruisem 125

Muur Geraardsbergen 97, 99

Kwaremont 124

Muziekbos 92 Muziekbosroute 29 ZOEKWIJZER

157

ZOEKWIJZER

N

T

Natuurleerpad LuKiDo 135

Teirlinckroute 81 Tombele-PyreneeĂŤn - Ronse 88

O Oosterzele 132

U

Oude Kwaremont 124

Uitkijkpunten

Oudenaarde 101

Brakel 118

Outsider 30, 39

Herzele 121

Ouwegemse Fluitjeskermis 127

Kluisbergen 124 Kruisem 125

P

Lierde 129

Pajottenland 60

Maarkedal 131

Parkbos-Uilenbroek 88

Ronse 106

Paterroute 78

Wortegem-Petegem 136

Pays des Collines 62 Pedaalroute 13

V

Plan Bier 147

Vakantiecentrum 143

Protestants Historisch Museum A. Hans 123

Vakantiewoning 143

Provinciaal Erfgoedcentrum Ename 20

Valeirbier 119 Valleihoeve 37

R

Vespatrips 85

Raspaillebos 91

Vierhoekhoeve 133

Roborst 138 Rodelandroute 78

W

Rommelmarkten 151

Waesberg 129

Ronde van Vlaanderen 16

Wandelnetwerken 60

Ronde Van Vlaanderen Fietsroute 17, 81

Wandelwalhalla 12

Ronse 106

Wannenlappersroute 64

Rooigemsebeekroute 66

Waterkers 149

Rozebeke 138

Waterkersgrachten 139 Watermolenroute 80

S

Weiput 90, 128

Scheldekantroute 65

Wortegem-Petegem 136

Scheldevalleiroute 76

Woudlopen 92

Sint-Hermescrypte 106 Sint-Lievens-Houtem 134

Z

Sint-Lievensroute 68

Zottegem 113

Sint-Vincentiuskapel 131

Zwalm 138

Slag bij Gavereroute 64

Zwalmmolen 22, 138

Smaakkaart Ronse 47

Zwalmvallei 22

Sneukelfietsroute 82 SONS Shoes or No Shoes 129 Stokerij Van Damme 132, 133 Streekproducten 144 Streekpunt Zwalm 22

158

ZOEKWIJZER

ZOEKWIJZER

Bosbaar, Kluisbergen

ZOEKWIJZER

159

GA OP WANDEL IN DE VLAAMSE ARDENNEN EN ONTDEK HET WANDELWALHALLA

€ 19, 95 BESTEL 850KM WANDELPRET IN EEN VOORDELIG PROMOTIEPAKKET! · 3 nieuwe en herwerkte wandelnetwerken. · De Inspiratiegids "Koplopen". · Handig opvouwbare en waterbestendige kaarten.

160

et Wandelpakk

www.wandelwalhalla.be