Przewodnik po tyrolskich stacjach narciarskich

Tyrol / Serce Alp Przewodnik po tyrolskich stacjach narciarskich

Dlaczego Tyrol

Dlaczego od lat, i to rok w rok, lubię jeździć na narty do Tyrolu?

Krzysztof Burnetko Dziennikarz, pasjonat narciarstwa, Krakus.

Bo już wczesną jesienią, od września!, mogę rozpocząć sezon na tamtejszych lodowcach – a na dodatek jest ich aż pięć i ich stoki mocno się od siebie różnią. Hintertux jest zresztą otwarty okrągły rok. Bo wcześnie, już w połowie listopada, ruszają także niektóre stacje bez lodowców – choćby piękne Hochgurgl/Obergurgl. Bo nawet w szczycie sezonu – podczas ferii! – da się tam znaleźć zaciszne miejsca na rodzinne narty: a to w Ski Juwel, a to w SkiWelt Wilder Kaiser Brixental. Bo w tamtejszych pensjonatach, hotelach i szkołach narciarskich dzieci traktowane są szczególnie: otoczone opieką, ale i atencją. Bo pielęgnuje się tam wspaniałe tradycje pierwszych klubów narciarskich i wielkich mistrzów: Toniego Sailera, Karla Schrantza, · www.tyrol.pl

· Serce Alp

Stephana Eberhartera, Mario Matta, Benniego Raicha i wielu innych. Bo jest tam kitzbühelska Die Streif i inne trasy alpejskiego Pucharu Świata. Bo poza trasami też można znaleźć marzenia: głęboki puch, emocje w żlebach, a czasem szus po firnie. Bo nawet późną wiosną mogę tam pojeździć – chociażby znowu w Hochgurgl/Obergurgl czy w Ischgl oraz oczywiście aż na pięciu lodowcach. Bo podają tam Tiroler Gröstl, Radlera i Kaiserschmarrn. I wreszcie, last but not least, bo łatwo tam z Polski dojechać: jeśli samochodem to niemal cały czas autostradami, a jeśli samolotem to albo do samego Innsbrucka, albo via Monachium (a potem aż po drzwi kwatery w dowolnej stacji wygodnym busem, choćby tyrolskiej właśnie firmy Four Seasons).

Nauders Nr. 5 na stronie 30

Spis treści

12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 64 68 72 76 80 84 88 92

St. Anton Ischgl Galtür Nauders Serfaus-Fiss-Ladis Kaunertal Lodowiec Pitztal Hochzeiger Sölden Obergurgl/Hochgurgl Stubai Innsbruck Hintertux Mayrhofen Zillertal Arena Erste Ferienregion im Zillertal Ski Juwel SkiWelt Wilder Kaiser-Brixental PillerseeTal Kitzbühel Osttirol

96 Tyrolska kuchnia 102 Wellness i SPA 106 Dla rodzin z dziećmi

· www.tyrol.pl

· Spis treści

CZE GER

SVK

HUN

CH ITA

SLO

D W Tyrolu znajduje się ponad 80 stacji narciarskich, a łączna ilość kilomterów tras przekracza 3000.

17 B

W niniejszym przewodniku wybraliśmy 21 największych stacji narciarskich.

Litery na mapie odpowiadają numerom term na str. 105

12 C

E 8

1 2

19 20

Numery na mapie odpowiadają numerom ośrodków w przewodniku.

21 10

· Mapa ośrodków

· www.tyrol.pl

· Mapa ośrodków

Wysokość

2.872 m

1.377 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

43% / 130km

Czerwone

39% / 120km

Czarne

18% / 55km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

305km 200km 446ha 59%

St. Anton am Arlberg: legenda z rewolucją 1

Od ponad pół wieku St. Anton utrzymuje się w czołówce zimowych ośrodków Europy. Teraz na dodatek został połączony z inną sławą – Lech Zürs.

Ten kurort na granicy Tyrolu i Vorarlbergu był niegdyś małą alpejską stacyjką, do której Orient Express dowoził nielicznych narciarzy. Z czasem wszystko zmieniło się dzięki, jak często, pasjonatom. Już w 1901 r. powstał Ski Club Arlberg – pierwszy w Alpach klub narciarski. W historii zasłużył się też urodzony w pobliskim Stuben Hannes Schneider. Podczas I wojny światowej radził austriackim żołnierzom, jak jeździć w głębokim śniegu, a w 1920 r. założył pierwszą szkołę narciarską w Austrii i stworzył tzw. arlberg technique, która obowiązywała aż

· St. Anton am Arlberg

· www.stantonamarlberg.com

do 1990 r.! Wśród jego uczennic była Elżbieta (jeździła w filcowym płaszczyku), która z czasem została królową Wielkiej Brytanii (tron dzierży do dziś). Dzieje kurortu przybliża miejscowe muzeum. Teren narciarski Arlberg jest podzielony masywem Vallugi. St. Anton, St. Christoph (już w XIV w. pasterz Heinrich Findelkind wybudował tu schro-nisko dla wędrowców) i Stuben należą do Tyrolu, a Lech Zürs (gdzie bywają gwiazdy arystokracji, polityki, biznesu i kultury) oraz zaciszne Warth Schröken – do · www.stantonamarlberg.com

Vorarlbergu. Choć król Karol Gustaw XVI woli akurat St. Anton... Epokową rewolucją jest otwarta właśnie kolej Flexenbahn (47 dziesięciosobowych gondolek). Połączyła obie części Arlbergu (a konkretnie Stuben z Zürs), a w efekcie powstał „największy obszar narciarski w Austrii”. Są też korzyści ekologiczne: dotąd narciarze musieli używać autobusów, a teraz kursów będzie o 120 dziennie mniej! Inna rzecz, że w samym St.Anton jest tyle możliwości jazdy, że spokojnie wystarczy na zwyczajowy tydzień. Za punkt startu służy zwykle dolna stacja

· St. Anton am Arlberg

Galzigbahn, nagrodzona International Chicago Architecture Award: umieszczone w szklanym budynku wielkie koło zamachowe wznosi gondolę na poziom Galzig. Stamtąd można dostać się na Schindler Spitze (2660 m n.p.m.). Znamienne, że czarnych tras jest tu niewiele. A to dlatego, że najtrudniejsze miejsca pozostawiono do jazdy terenowej. St.Anton to mekka freeride’u, zwłaszcza że region jest jednym z najbogatszych w opady w Alpach. Równocześnie nartostrady oznaczone tu jako czerwone, gdzie indziej mogłyby być czarnymi. A i niebieskie są na tyle urozmaicone, że rodziny mogą jeździć wspólnie bez obaw, że ktoś będzie narzekał. Obowiązkowy jest wjazd na Vallugę (2811 m n.p.m.) – najpierw nowoczesną gondolą z niewieloma podporami, a potem ledwie czteroosobową kolejką. Nagrodą jest widok

na okoliczne kolosy. Z Vallugi prowadzi trasa (11 km!) do doliny. Na jej końcowym odcinku rozgrywane są zawody Pucharu Świata. Z kolei na Kandahar z Kappall (2330 m n.p.m.) w 2001 r. odbyły się alpejskie mistrzostwa świata. Godne uwagi są też stoki drugiej strony doliny – puste zwykle i z zacnym funparkiem. Już od popołudnia w pubach przy deptaku Dorfstrasse gra muzyka. Ale można też odwiedzić centrum sportowe, by zagrać w squasha bądź kręgle lub spróbować wspinaczki (m.in. po ścianie pokrytej lodem). Albo pójść na biegówki (wytyczono 40 km tras). St. Anton do tanich nie należy, lecz obok hoteli z najwyższej półki (Mooser, Sky Lounge), są i budżetowe. Można też nocować w Stuben. Ta sama różnorodność tyczy barów. Miejscowi mawiają, że kto nauczy się nart w St. Anton, ten może jeździć wszędzie!

· St. Anton am Arlberg

· www.stantonamarlberg.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 262,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2008 Zniżki dla młodzieży: 1997-2000

· www.stantonamarlberg.com

· St. Anton am Arlberg

Wysokość

2.872m

1.377 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

21% / 33km

Czerwone

65% / 104km

Czarne

14% / 22km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

159km 13km 515ha 70%

Ischgl: narty i party 2

Zasłużenie słynie z najostrzejszych apres ski w całych Alpach. Ale da się tam też ostro pojeździć.

· Ischgl

Na gigantyczny kompleks narciarski Silvretta Arena składają się, prócz słynnego Ischgl, mniejsze wioski doliny Paznaun oraz położona po drugiej stronie grani szwajcarska osada Samnaun. Różnorodnych tras jest więc w nim multum. Z kolei sąsiedztwo takie ma same zalety: Samnaun ma przywilej handlu bezcłowego (ze skalą zakupów trzeba uważać, bo na grani/granicy stoją czasami patrole celników i patroszą zbyt wypchane plecaki). Ischgl nie bez przyczyny klasyfikowane jest w piątce topowych kurortów Austrii. W minionych piętnastu latach na · www.ischgl.com

unowocześnienie infrastruktury wydało grubo ponad 200 mln euro. Tylko w ostatnich sezonach sfinalizowano dwie epokowe inwestycje. Pierwszą jest kolej A2 Pardatchgratbahn, którą w 9 minut można się dostać z centrum Ischl na 2624 m n.p.m. O jej klasie technologicznej świadczy nie tylko to, że jest zawieszona na trzech linach (co pozwala na kursy przy silnym wietrze), ale i to, że pokonuje największą na świecie – jak na takie konstrukcje – różnicę poziomów (1251 m!) bez stacji pośredniej. Inwestycją drugą jest · www.ischgl.com

· Ischgl

kolej linowa na Piz Val Gronda (2812 m n.p.m.), dzięki której Arena powiększyła się o kolejną nartostradę, ale i o 100 ha łatwo dostępnego off piste. Nowością tej zimy ma być system parkingów oraz dojazdu i poruszania się po samym kurorcie. Na status Ischgl wpływa i to, że choć nie jest to stacja lodowcowa, nie zamyka wyciągów tuż po świętach Wielkanocnych. Można tam jeździć aż do maja. Na dodatek zdarza się wtedy i firn, i puch. Jest też mniej tłoczno i dużo taniej. Największą sławę przynoszą jednak Ischgl imprezy po nartach. Nic dziwnego, że

reklamowym hasłem stacji jest wieloznaczne „Relax. If you can…”. I że w sezonie już w barach apres ski (nie mówiąc o nocnych klubach) można zerkać na półnagie dziewczęta tańczące na stołach. Stacja stawia wszak na klientelę zabawową i… zamożną (magnesem ma być m.in. wykwintny Mountain Vip Club w restauracji Alpenhaus na Idalp). Nie bez powodu to w Ischgl narodziła się idea hucznego rozpoczynania (i kończenia) zimy koncertami gwiazd popu i (na szczęście) rocka. Na scenach ustawionych w miasteczku

· Ischgl

lub na 2300 m n.p.m. grali m.in. Bob Dylan, Deep Purple i Sting (ale też James Blunt i Rihanna…). A koneserom nart mniej rozrywkowych warto polecić – prócz Ischgl pod koniec sezonu – także puste zwykle i zaciszne Galtür i Kapll. W pierwszej, prócz pięknej scenerii (imponujący zjazd nad jezioro Kopssee), podają przednie kaiserschmarrn. W drugim, prócz szerokich tras dla rodzin, są godne tereny off piste. · www.ischgl.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 281,50 € Zniżki dla dzieci: 1999-2008

· www.ischgl.com

· Ischgl

Wysokość

2.297 m

1.635 m

Trasy narciarskie: Niebieskie

12% / 5km

Czerwone

60% / 26km

Czarne

28% / 12km

Długość tras zjazdowych: Z tego % dośnieżania:

43km 75%

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Galtür: narty nad jeziorem 3

Ośrodki zimowe leżące na krańcu dolin są zwykle ciche i puste (komu by się chciało tyle jechać…). A często też najpiękniejsze.

· Galtür

W przypadku Galtür cisza uderza tym wyraźniej, że kilka kilometrów wcześniej mija się w dolinie Paznaun szczycące się imprezowym charakterem Ischgl. Ale może nie przez przypadek wielu gości Ischgl przynajmniej na dzień ucieka zeń właśnie do mniejszego Galtür, by faktycznie odpocząć. Położona na 1537 m n.pm. osada jest bowiem zimową oazą. Jej mieszkańcy zdecydowali przed laty, że nie będą stawiać na masową turystykę, lecz spróbują przyciągnąć gości ceniących dziewiczą naturę. Mieli ku temu atut w postaci górującego nad wioską · www.galtuer.com

majestatycznego Ballunspitze (2671 m n.p.m.) – z rozległymi, dzikimi, a nieporośniętymi lasem, zboczami. To właśnie na nich postawiono kilka ledwie wyciągów – dbając, by nie naruszały krajobrazu a na tyle jednak inteligentnie, że i obejmują spory obszar, i pozwalają dotrzeć w całkiem dzikie zakątki. Dobrym pomysłem okazuje się też podzielenie terenu stacji na sektory o różnym przeznaczeniu. I tak, dla dzieci zwłaszcza przeznaczone są „Zwergerlwelt“ (Świat krasnali) i „Abenteuerland“ (Kraina przygód). „Actionpark“ nastawiony jest głównie na freestyle’ową · www.galtuer.com

· Galtür

młodzież i lubiących skicross, a „Heldenbereich“ (Obszar bohaterów) – na freeriderów (wariantów ciekawej jazdy terenowej jest tu wiele). „Pistenparadies“ (Raj zjazdów) to miejsce dla lubiących gigantowe skręty (i na nartach, i na snowboardzie). Jest wreszcie „High & Nordic“ – z płaniami do skitouru i trasami biegowymi. Co ważne: wszystkie położone są stosunkowo wysoko, a na dodatek większość stoków ma północną ekspozycję – dzięki czemu jakość śniegu jest przednia i utrzymuje się do później wiosny. Osobną jakością – zarówno narciarską, jak

krajobrazową – jest najdalej wysunięta część ośrodka: zbocza schodzące nad sztuczny zbiornik Kopssee (i zamykająca go tamę). Tu zwłaszcza można spróbować off piste. A dla smakoszy obowiązkowa jest wizyta w restauracji Fluchthorn Alm – z bodaj najlepszym kaiserschmarrn w Tyrolu. Galtür – właśnie z racji alpejskiego nastroju (i niższych cen) – może być też znakomitą bazą noclegową dla tych, którzy chcą jeździć także w Ischgl lub w położonym niżej Kappl: również stacji niewielkiej, ale z potencjałem zarówno do łagodnej jazdy rodzinnej (tu przeważają nasłonacznione południowe stoki), jak off piste – także ekstremalnego (nie przez przypadek rozgrywane są tu zawody Open Faces, czyli eliminacje do prestiżowego Freeride World Tour). PS: Ma też Galtür

· Galtür

mniej sielankowy epizod w historii: w 1999 r. na osadę zeszła gigantyczna lawina, zasypując 1/3 domostw i pochłaniając 31 ofiar. Teraz budynki chronione są przez potężne kamienne zapory – największa ma 234 m długości i 19 m wysokości. Podobne zabezpieczenia zbudowano trzy lata temu nad też często zasypywaną drogą w dolinie. Tylko w sezonie 2012/13 Paznaun była przez kilka dni odcięta od świata. W odpowiedzi powstał tam pilotażowy program ochrony regionów narciarskich przed lawinami. W newralgicznych miejscach zainstalowano urządzenia do sztucznego wywoływania lawin, a na zboczach wybudowano dodatkowe tamy antylawinowe. Trzeba było też przesunąć drogę i koryto płynącego doliną potoku. Koszt programu sięgnął 2,1 mln euro. · www.galtuer.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 191,00 € Zniżki dla dzieci: 1997-2009

· www.galtuer.com

· Galtür

Wysokość

3.000 m

1.394 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

39% / 44km

Czerwone

44% / 50km

Czarne

18% / 20km

Długość tras zjazdowych: Off route: Z tego % dośnieżania:

114km 6km 90%

Nauders: zima bez granic 4

Narty (ale też kuchnia) są w Nauders międzynarodowe. Bo na jednym karnecie jeździ się w dwóch Tyrolach: austriackim i włoskim.

· Nauders

Miejsce to szczególne. Leży w sercu tzw. trójkąta retyckiego: na styku Austrii, Włoch i Szwajcarii. Nie przez przypadek fragment liczącego 2180 m n.p.m. Piz Lad zwany jest Skałą Trzech Granic. Pochodzący z XIII w. zamek Naudersberg strzegł szlaku handlowego z południa na północ (znanego już w czasach rzymskich jako Via Claudia Augusta). Dziś przez stację przebiega granica Tyrolu austriackiego i włoskiego Południowego Tyrolu. To też efekt skomplikowanej historii. W średniowieczu samodzielne hrabstwo Tyrolu należało do Cesarstwa Rzymskiego. · www.nauders.com

W 1363 r. stało się częścią monarchii habsburskiej (tylko w latach 1805-14 przejściowo należało do Bawarii). Lecz po I wojnie światowej Książęce Hrabstwo Tyrolu zostało podzielone. Austrii zostawiono Tyrol Północny i Wschodni, a Włochom darowano Południowy Tyrol, który ma tam status regionu autonomicznego. Ale kiedy na nartach przedostaniemy się przez granicę, to na powitanie w schronisku częściej słychać „Grüß Gott” niż „Ciao”. Tak czy tak, ważnym w praktyce podtekstem reklamowego hasła „Grenzenlos winter” (Zima bez granic) jest to, że karnet Ski Paradise · www.nauders.com

· Nauders

Reschenpass (nazwa od pobliskiej przełęczy) prócz Nauders obejmuje także ośrodki po stronie włoskiej: Schöneben i Haider Alm. Centralnym narciarsko miejscem jest obszar Bergkastel Nauders, do którego można dostać się z doliny szybką gondolą. Tutejsze trasy od lat szczycą się przyznawanym przez land laurem „Pisten Gütesiegel”, co dowodzi ponadstandardowej jakości ich przygotowania. Zgodnie z modą na off piste można znaleźć warianty z naturalnym śniegiem: oznaczone tyczkami, lecz nieubijane. Są wreszcie najeżone muldami Buckelpiste.

Atrakcją jest zjazd (9 km!) z najwyższego tu miejsca osiągalnego wyciągiem, czyli zbocza Gueser Kopf (2850 m n.pm.) do doliny. Ośrodek stawia na rodziny, więc sporo tu udogodnień dla uczących się oraz magnesów dla nastolatków. Dla tych pierwszych są taśmowe wyciągi „magic carpet” i place zabaw na stoku. Dla drugich – funpark ze skoczniami do tricków. Włoska część obszaru to odległe od Nauders o kilka kilometrów zbocza nad jeziorem Lago Resia/Reschensee. Punktem wypadowym do pierwszej grupy wyciągów jest osada Resia/Reschen – gondola wywozi nad linię lasu na otwarte przestrzenie Rojen (obsługują je 4 krzesełka). Drugi punkt startu to wioska San Valentino/St.Valentin – tu też zaczyna się od gondoli wiodącej na stoki Seebodenspitze (2859 m n.p.m., acz wyciągi na szczyt nie dochodzą). I choć z dziewięciu tras cztery oznaczono jako czarne, to w

· Nauders

praktyce tak trudno nie jest. Nauders to także 90 km torów na biegówki (wyróżnione mianem „Lopen Gütesiegel”) oraz 5 zjazdów saneczkowych („Roden Gütesiegel”), z których najdłuższy ma 8 km (przy 1200 m różnicy wysokości). Są też w okolicy lodowiska, a wreszcie 110 km odśnieżanych szlaków pieszych (m.in. „Schwarzer See” na poziomie 1440-1900 m n.p.m.). Największą niespodzianką jest widok kościelnej wieży, wystającej znad tafli Lago Resia/ Reschensee. Wyjaśnieniem znowu jest historia: to pozostałość po świątyni z XIV w., którą z okolicznymi osadami zatopiono w połowie ub. wieku, realizując pochodzący z 1940 r. pomysł (autorstwa Mussoliniego) zbudowania tu sztucznego jeziora. Zima w Nauders to więc prócz nart także architektura (również samego miasteczka) oraz kawałek historii.

· www.nauders.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 207,50 € Zniżki dla dzieci: 2002-2011 Zniżki dla młodzieży: 1999-2001

· www.nauders.com

· Nauders

Wysokość

2.820 m

1.200 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

24% / 36km

Czerwone

62% / 93km

Czarne

14% / 21km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

150km 12km 450ha 80%

Serfaus-Fiss-Ladis: na narty metrem 5

Ośrodków zimowych, które chwalą się rodzinnym charakterem jest wiele. Ale to tu uruchomiono pierwszy w świecie wyciąg krzesełkowy z zabezpieczeniami dla dzieci. I nie jest to przypadek.

By już nie wspominać o innych użytecznych konceptach. Ot choćby żłobkach dla trzymiesięcznych już niemowląt – czynnych także wieczorami, by rodzice mogli iść na kolację lub tańce. O obowiązującej w wiodącej tu szkółce narciarskiej zasadzie, że dzieci odbierane są na zajęcia z kilku punktów stacji – dzięki czemu spieszący się na stoki opiekunowie nie tracą czasu. Prócz standardowego już w Alpach wyposażenia pólek (taśmowe wyciągi z osłonami, tory ułatwiające skręty, trampoliny itd.) do dyspozycji instruktorów przeszkolonych z

· Serfaus-Fiss-Ladis

· www.serfaus-fiss-ladis.at

metodologii nauczania najmłodszych są na przykład szlaki przygodowe. Mogą więc zabrać podopiecznych na emocjonujące wyprawy Drogą Niedźwiedzią (obejmuje ona m.in. przejazd przez… paszczę wielkiego drewnianego miśka) czy do Świata Jaskiń. Trasy te są tak pomyślane, by dzieci przez zabawę uczyły się techniki jazdy, ale też reakcji na przeszkody terenowe i niespodziewane dźwięki, a nadto poznawały góry, ich zwierzęta i rośliny. Atrakcyjne zabawy przewidziane są także po nartach: dzieci mogą oglądać bajki w TV Berta (nazwanej tak od sympatycznej krowy · www.serfaus-fiss-ladis.at

– maskotki patronującej stacji), ścigać się na mini skuterach śnieżnych bądź wcielić w mieszkańców indiańskiej wioski. Te starsze zaś przelecieć 47 metrów nad ziemią na linach urządzenia Fisser Flieger, pobujać się na olbrzymiej huśtawce Skyswing (jej wahadło porusza się 60 km/godzinę) lub spróbować tricków freestyle’owych w wyposażonym w wielkie materace snowparku Beginner Circus. Użyteczny okazuje się wreszcie system Helping Hands – na górnych stacjach gondolek specjalne ekipy pomagają wysiadającym (i nie dotyczy to tylko najmłodszych) okiełznać

· Serfaus-Fiss-Ladis

ekwipunek. Znaczenie podczas ferii z dziećmi też pochodząca z czasów rzymskich twierdza ma i to, że wedle statystyk Serfaus-Fiss-Ladis Laudegg. Ladis kurortem była już w XVII w. jest najsłoneczniejszym ośrodkiem zimowym – bawarscy arystokraci korzystali tu z kąpieli Tyrolu. Równocześnie jeździ się tam na sporych w gorących źródłach. Z kolei Fiss powinno wysokościach: połowa tras położona jest powy- spodobać się miłośnikom kultury retoromażej 2000 m n.p.m., co gwarantuje dobry śnieg ńskiej: jego atmosferę tworzą, prócz drewnianych na zróżnicowanych pod względem trudności chat, kamienne już domy z XVI w., których zboczach (prócz stoków rodzinnych są miejsca fasady zdobi charakterystyczne dla tej części o nachyleniu 60 proc.). Wszystko to sprawiło, pogranicza sgraffito. Zaś goście szukający że Serfaus-Fiss-Ladis dostało tytuł Best Ski także nocnych rozrywek powinni wybrać Resort, przyznawany w ramach Mountain Serfaus jako oferujące liczne dyskoteki i bary. Management Study, jednego z najbardziej Warto pamiętać, że po Serfaus nie można reprezentatywnych badań turystyki zimowej poruszać się samochodem: komunikację zapew Europie. Prócz kategorii „oferta dla rodzin” wnia tam bezpłatna kolejka podziemna (jeździ zwyciężyło w rankingu „bezpieczeństwo na poduszkach powietrznych). Tym samym tras”, „ekologia” i „ceny”. Najlepszym miejscem Serfaus jest drugą, po Wiedniu, austriacką na rodzinną kwaterę wydaje się Ladis – miejscowością z metrem (cóż z tego, że tylko najmniejsza z wiosek tworzących stację. Jest z czterema stacjami!). Także pod wyciągi tam i najciszej, i najtaniej. Jej atrakcją jest dojeżdża się tu metrem!

· Serfaus-Fiss-Ladis

· www.serfaus-fiss-ladis.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 264,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2010

· www.serfaus-fiss-ladis.at

· Serfaus-Fiss-Ladis

Wysokość

3.160 m

2.150 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

68% / 14,8km

Czerwone

20% / 4,3km

Czarne

12% / 2,7km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

22km 36km 86ha 20%

Kaunertal: najmłodszy z lodowców 6

Kaunertaler Gletscher długo chwalił się, że jest najmłodszym – m.in. jeśli chodzi o klientelę – narciarskim lodowcem Tyrolu. Ostatnio ma sporo do zaoferowania także freeriderom i niepełnosprawnym. Oni dopiero są młodzi duchem! 32

· Kaunertal

Pierwszą wizytówką Kaunertal mieli być nastoletni freestylerzy, szalejący na rampach, pipe’ach i innych urządzeniach snowparku, rodziny z dziećmi, korzystające z szerokich i łagodnych w dużej części tras oraz kandydaci na alpejskich mistrzów, którzy na stromszych odcinkach ćwiczyli „na tyczkach” od wczesnej jesieni. Włodarze lodowca nie mogli jednak nie zareagować na modę na jazdę terenową. W sukurs przyszła im natura: z obu stron lodowca można było wytyczyć ciekawe warianty pozatrasowe – długie (prawie 40 km), z korzystną ekspozycją, · www.kaunertal.com

z oznaczonymi najniebezpieczniejszymi miejscami oraz możliwością powrotu (skibusem bądź wyciągiem) do punktu wyjścia, by… powtórzyć zjazd. Dzikością – i tysiącem metrów różnicy poziomów – kusi chociażby linia z Nörderjoch. Dla dobrych narciarzy atrakcją może być także trasa z Karlesspitze (z najwyżej na razie dostępnego wyciągami punktu – 3108 m n.p.m.) – przez mający 170 m długości, i oświetlony (!), tunel – do dolnej stacji krzeseł Ochsenalmbahn. Skądinąd przy górnej stacji Karlesjochbahn powstała platforma, z której można podziwiać szczyty · www.kaunertal.com

· Kaunertal

Alp austriackich, szwajcarskich i włoskich. Kaunertal leży przecież niemal na styku tych państw. Lecz najciekawszą tendencją rozwoju lodowca jest wprowadzanie udogodnień, pozwalających cieszyć się nartami także osobom niepełnosprawnym. Chodzi o pomoc przy korzystaniu z wyciągów, szersze podjazdy, windy w restauracjach itp. Na jego stokach pojawia się w efekcie coraz więcej narciarzy w monoskibobach (czyli dopasowanym do ciała fotelu z amortyzatorem, który spełnia rolę buta wpiętego do narty) czy niewidomych,

którzy zjeżdżają kierując się komendami przewodnika. Nader atrakcyjne są też na Kaunertal ceny. Zwłaszcza, że, którzy wykupią karnet na 6 dni mogą przez 2 z nich jeździć na lodowcu Pitztal (oba należą do tej samej firmy). Wprawdzie na Kaunertal trzeba codziennie dojeżdżać (lodowiec od najbliższych kwater – w osadzie Grasse, a potem w wiosce Feichten – dzieli 26 km i 1500 m różnicy poziomów), lecz transport publiczny (gratis dla posiadaczy karnetów od czterech dni wzwyż) jest doskonale rozwinięty. Naturalnie można też korzystać z własnego samochodu, ale trasa jest trudna; obfituje w zakręty bliskie 180 stopniom, jest wąska, a w części prowadzi nad stromym urwiskiem. Szosa oddzielona jest zaś od przepaści jedynie stalową linką… Wymaga zatem od kierowców umiejętności i opanowania (w nagrodę parking jest darmowy).

· Kaunertal

Także ceny noclegów czy posiłków w dolinie są atrakcyjne w porównaniu do innych lodowców. W Gletcherrestaurant wyznaczono „self catering area” dla tych, którym lepiej smakuje własny prowiant. Depozyt za skipass da się odebrać też w kilku barach w dolinie, a sprzęt wypożyczony w Sport 2000 na lodowcu – oddać w sklepie tej sieci. Ba, w niektórych hotelach nie mają nic przeciwko robieniu sobie przez gości kanapek z produktów oferowanych na śniadanie. Oczywiście, warto najpierw zagadnąć o zgodę! A w przyszłości Kaunertal będzie może szczycił się nie tylko mianem najmłodszego i najtańszego lodowca Tyrolu, lecz również najwyższego dostępnego wyciągami miejsca regionu. Pojawił się bowiem pomysł wybudowania kolejki na Weisseespitze, czyli na 3518 m n.p.m.! · www.kaunertal.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 194,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2000

· www.kaunertal.com

· Kaunertal

Wysokość

3.440 m

1.740 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

33% / 13.3km

Czerwone

51% / 20.7 km

Czarne

16% / 6,6km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

41km 3km 120ha 15%

Lodowiec Pitztal: najwyższy ze wszystkich 7

Nie należy do największych lodowców, lecz szczyci się mianem najwyższego (i „najdzikszego”) z miejsc dostępnych kolejką w całych austriackich Alpach. Jest też w czołówce pod względem używanych technologii. 36

· Pitztal

To najważniejsze: na Pitztaler Gletscher jeździ się – właśnie ze względu na wysokość – we wciąż dzikiej scenerii, a i trasy są, jak na lodowcową średnią, nader urozmaicone (nie dziwi, że trenują tu kadry alpejczyków z całego świata). Na klasę ośrodka składa się i to, że szuka pomysłów na przyciągnięcie miłośników także innych form narciarstwa. Dowodem pętla dla biegaczy oraz urozmaicony tor skicrossowy wytyczone na 3000 m n.p.m.. Nie wspominając o ok. 84 ha terenów off piste · www.pitztal.com

(w pełni sezonu, kiedy szczeliny przykryte są przez mostki śnieżne). Za zacny uchodzi wariant przez Taschachtal do Mandarfen, ostatniego przysiółka doliny (trzeba tylko szczególnie uważać na lawiny, bo część szlaku biegnie przesmykiem między stromymi zboczami). A po podejściu na Mittagskogel zjeżdża się do doliny pokonując 1420 m różnicy poziomów. Symbolem stacji (uzasadniającym hasło „wysokość robi różnicę”) jest gondola Wildspitzbahn, która dociera aż na 3440 m · www.pitztal.com

· Pitztal

n.p.m. Z Hinteren Brunnenkogel rozciąga się wielki widok (m.in. na odległy o 3 godziny podejścia na skitourach Wildspitze, czyli pierwszą górę austriackiego Tyrolu). Panoramę można podziwiać… smakując kawę. Oto przy górnej stacji kolejki działa „Café 3440” – najwyżej, siłą rzeczy, położona austriacka kawiarnia (ale że tam ciasto piekłoby się raz szybciej, a raz dużo wolniej, więc strudle przygotowywane są na… 2850 m n.p.m.). Naturalnie jest w całości oszklona, a zjawiskowymi jakościami są stoliki umieszczone na zawieszonym nad urwiskiem tarasie oraz…

chef kuchni. „Cafe 3400” zaprojektowano tak, by mogła funkcjonować przy sporych wiatrach i temperaturach – 30 stopni C. To zasługa architekta Carlo Baumschlagera, który zadbał o to by, podobnie jak stacje kolei i podpory, nie naruszała krajobrazu.

w Zermatt. Od niedawna Pitztal szczyci się też lodowcową elektrownią. Idea baterii fotogalwanicznych na 3000 m n.p.m. była prosta: natężenie promieniowania słonecznego jest tu większe o ok. 40 proc. niż w dolinie. Prądu z solarów starcza więc nie tylko dla kolejek i restauracji na lodowcu, ale Innym patentem Pitztal jest Snowmaker System, i dla kilkuset gospodarstw na dole. Baterie czyli izraelska technologia, pozwalająca produ- u stóp jednego ze zboczy lodowca zakłócają kować śnieg (bez dodatków chemicznych!) nieco krajobraz, ale tym razem cena jest nawet w dodatnich temperaturach. W Europie chyba warta proekologicznej wyprawki. wykorzystuje się ją jedynie na Klein Matterhorn

· Pitztal

· www.pitztal.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 186,00 € Zniżki dla dzieci: 2000-2009

· www.pitztal.com

· Pitztal

Wysokość

2.450 m

1.450 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

25% / 10km

Czerwone

55% /22km

Czarne Długość tras zjazdowych: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

20% / 8km 40km 12ha 95%

Hochzeiger: dla mistrzów i rodzin 8

Dla jednych magnesem będzie możliwość spotkania na trasie legendarnego austriackiego alpejczyka, Benniego Raicha. Dla innych – przednie stoki na rodzinne narty.

· Hochzeiger

A chodzi o Hochzeiger – niewielką stację na początku doliny Pitztal, słynącej głównie z lodowca, ale też z największej w Alpach populacji koziorożców i najstarszego na świecie towarzystwa miłośników szopek bożonarodzeniowych (z siedzibą w Wenns). To właśnie w Hochzeiger pierwsze skręty ćwiczył uwielbiany w Tyrolu, a urodzony w sąsiedniej wiosce Arzl, Benjamin Raich (4 medale olimpijskie, 10 medali mistrzostw świata, Wielka Kryształowa Kula za klasyfikację generalną Pucharu Świata – na podium PŚ stawał aż 91 razy). A podobno Benniego · www.pitztal.com

wciąż można na tutejszych stokach spotkać! Jego podobizny kuszą dzieci już od wlotu Mistrz pomagał też gospodarzom ośrodka doliny. Jest też maskotką zbierającej świetne wytyczać trasy (jedna, czarna naturalnie, nosi opinie (i oferującej programy już dla jego imię). Robił to oczywiście nie pod kątem trzylatków!) szkółki narciarskiej. Bo zbocza zawodników (choć Race Center Benni Raich, Hochzeiger do nauki nart sa idealne. Tamjego szkoła doskonalenia umiejętności narciars- tejsze trasy, wytyczone pod granią łączącą kich, prowadzi kursy także w Hochzeiger), Hochzeiger (2560 m n.p.m.) i Sechszeiger lecz jazdy rekreacyjnej. Na dodatek Benni (2395 m n.p.m.), biegną bowiem większości pojawia się tam zwykle w towarzystwie Marlies powyżej linii lasu, a z racji ekpozycji są też Schild, równie utytułowanej alpejki. Ale najczęściej przez cały dzień nasłonecznione nie przez przypadek do jazdy w Hochzeiger – a to zapewnia i widoczność, i jakość śniegu. zachęca także Pitzi – sympatyczny koziołek Ważne również, że na stokach nie ma na nartach (przypominający naszego Matołka). tłoku – większość odwiedzających dolinę · www.pitztal.com

· Hochzeiger

kusi wszak magia nieodległego lodowca. Bardziej zaawansowani spróbują pewnie zmierzyć się z Zirberrfall Run, czyli jedną z najbardziej stromych nartostrad Tyrolu. Są też 3 ciekawie skonfigurowane warianty off route – niewygładzane, ale oznaczone tyczkami i patrolowane przez ratowników. Jest też w Hochzeiger liczący 6 km tor saneczkowy, instalacje dla snowboardzistów i freestyle’ owców, trasa dla entuzjastów jazdy po muldach. A podczas przejażdżki ratrakiem można się przekonać, jak przygotowywane są trasy. Wieczorem zaś warto się wybrać do największej (6000 flaszek z ok. 140 markami) w Tyrolu piwniczki z winami – Elmar Wechselberger, wielki pasjonat i znawca tego trunku urządził ją w podziemiach pensjonatu Alpen Royal. Hochzeiger już w 2010 r. został uznany za jedną z najdynamiczniej rozwija-

· Hochzeiger

jących się stacji zimowych w Alpach (przewodnik ADAC). Na koncie ma też wyróżnienia zarówno jako kurort dla rodzin (w 2012 roku przyznał mu je największy na świecie internetowy test skiresort.de, a doceniony został m.in. atrakcyjny system zniżek dla dzieci), jak jako ośrodek dla zaawansowanych. Większość gości wybiera nocleg w pensjonatach w dolinie (choćby w przytulnym Jerzens) i na stoki dojeżdża skibusami. W samej bowiem stacji (a w zasadzie w leżącej przy dolnej stacji gondoli osadzie Liss) jest jedynie kilka hoteli. Co też ważne: karnety w Hochzeiger sa stosunkowo tanie, a na dodatek nawet w pełni zimy wyznaczane są tzw. White Weeks, kiedy to ceny są dodatkowo obniżane. A kupując tzw. PitzRegioCard można korzystać z lodowca i kolejek w Rifflsee. · www.pitztal.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 214,00 € Zniżki dla dzieci: 2007-2010 Zniżki dla młodzieży: 2001-2006

· www.pitztal.com

· Hochzeiger

Wysokość

3.340 m

1.350 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

49% / 70,2km

Czerwone

31% / 44.6km

Czarne

20% / 29,4km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

144km 2km 434ha 76%

Sölden: narty i gorące balety 9

Sölden w dolinie Ötztal to miejsce, w którym jednego dnia można na nartach jeździć na trzech trzytysięcznikach i dwóch lodowcach.

· Sölden

Reklamuje się także jako „najgorętszy punkt w Alpach” – a to z racji zabawowej atmosfery ośrodka, której służą dziesiątki barów i… kilka klubów gogo. Gospodarze lubią najpierw prowadzić gości do najnowszej dumy: wybudowanych za 38 mln euro kolejek na Gaislachkogl, jeden z tamtejszych trzytysięczników. Najpierw ośmioosobowe gondole, osadzone na jednej linie, docierają na 2174 m n.p.m. Przepustowość sięga 3600 osób na godzinę, co jest rekordem w skali globu. Ze stacji środkowej na szczyt chętnych wiezie trzylinowa już 3S Bahn – najwyżej wjeżdżająca gondola takiej konstrukcji · www.soelden.com

na świecie. Pokonanie obu odcinków – ponad 3 km o różnicy poziomów 1677 m – zajmuje 15 minut. Kolej przedstawiana jest jako dowód, że Sölden to najbardziej technologicznie rozwinięta stacja zimowa Austrii. Otóż ostatnia podpora musiała mieć 50 m wysokości (podobnej długości jest ramię, na którym wiszą liny) i stać na wiecznej zmarzlinie, co wymagało uwzględnienia ruchów cechujących takie podłoże. Wyjściem okazało się podzielenie fundamentu na części i osadzenie go na ruchomych legarach – balans konstrukcji daje jej… stabilność. Spośród górujących nad miasteczkiem · www.soelden.com

· Sölden

szczytów trzy tysiące metrów, prócz Gaislachkogl (3058 m n.p.m.), przekroczyły również Tiefenbachkogl (3250 m n.p.m.) i Schwarze Schneid (3340 m n.p.m.). Specjaliści od marketingu nazwali je BIG3 i zasugerowali ustawienie na każdym platformy widokowej. Tą na Gaislachkogl jest dach restauracji Ice Q (nazwa pochodzi od kubistycznej formy: przeszklony lokal stylizowany jest na kostkę lodu). Ice Q stała się słynna jako miejsce akcji najnowszego filmu o przygodach Jamesa Bonda „Spectre”. Z kolei platforma na Tiefenbachkogl ostentacyjnie wisi nad urwiskiem. Najbardziej

naturalna jest ta na Schwarze Schneid: aby się 1880 m przewyższenia) ze Schwarze Schneid na nią dostać, trzeba… nieco podejść. Za najdo doliny. Ikoną jest arena inauguracji Pucharu bardziej spektakularny widok uchodzi WildŚwiata, czyli nartostrada nr 31 na Rettenbach. spitze, drugi co do wysokości szczyt austriaRównież ci, którzy lubią wyzwania pozatrackich Alp (3774 m n.p.m.), odległy od Sölden sowe, muszą być pod wrażeniem. Ot zjazd w linii prostej o 6 km. Skądinąd położona w z Tiefenbachgletscher do Ventertal: 1800 odnodze Ötztal wioska Vent jest bazą dla m różnicy poziomów, a po drodze kociołki, tych, którzy chcą zdobyć go na skitourach. płanie, rozmaite nachylenia i eskpozycje, Tam też zaczęło się narciarstwo w dolinie: a więc i rodzaje śniegu. Oraz cisza i brak miejscowy ksiądz Franz Senn, zwany „probotłumu. A freestyle’owców ściąga gigantyczny szczem z lodowca”, ponad sto lat temu w sutan- snowpark na Giggijoch (2450 m n.p.m.) – z nie pokonywał na nartach okolicę, ku oburzeniu instalacjami na każdy poziom. Na uwieńwielu wiernych. Za symbol narciarsko-snowczenie dnia obowiązkowa jest w Sölden boardowych możliwości Sölden, prócz samych buteleczka Zirberliquer, napitku z szyszek przestrzeni, uchodzi skisafari BIG3 Rallye, limby. Choć dla niektórych to ledwie początek którego etapami są trzytysięczniki Wielkiej apres ski – na przykład w barze „S’finale” Trójki. Pokonuje się nie tylko 50 km tras (od „ski finale”): przy głośnym Tirol-polo (uwaga: bywa wąsko), ale też 10 km (!) różnicy i z tańcami na stole. wysokości. Sławą cieszy się zjazd (15 km i

· Sölden

· www.soelden.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 269,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2008 Zniżki dla młodzieży: 1997-2001

· www.soelden.com

· Sölden

Wysokość

3.080 m

1.793 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

32% / 35km

Czerwone

50% / 55km

Czarne

18% / 20km

Długość tras zjazdowych: Off route: Z tego % dośnieżania:

110km 3km 99%

Obergurgl/Hochgurgl: sukces zakątka 10

Przez lata stacja ta była sekretnym zakątkiem dla wtajemniczonych – i to raczej tych zamożniejszych. Ale i dziś jest elitarna, tyle że z innych powodów.

Nazwa Gurgl (wzmianki o osadzie pochodzą z XIII w.!) nawiązuje do starego słowa „Gurgall”, czyli „miejsca pośród lodów”. Faktycznie, położona na końcu doliny Ötztal stacja leży w centrum jednej z najbogatszych w lodowce części Alp. Nie dziwi, że od połowy XX w. glacjolodzy upodobali sobie tę osadę do badań nad ich kondycją i znaczeniem. Okazuje się choćby, że sąsiedztwo licznych lodowców sprawia, że – mimo powolnego ocieplenia – jakość śniegu jest tu wciąż doskonała i to przez całą zimę. Znaczenie ma i to, że głównym źródłem opadów są fronty z

· Obergurgl/Hochgurgl

· www.obergurgl.com

południa. Ponadto tereny narciarskie mają głównie północną ekspozycję i sięgają ponad 3000 m n.p.m. Dość powiedzieć, że hotele Hochgurgl zbudowano na 2150 m n.p.m. i reklamuje się jako najwyżej położony ośrodek Austrii. Sezon jest tu wyjątkowo długi: trwa od listopada do – co poza lodowcami jest rzadkością w Alpach – końca kwietnia. Drugim wyróżnikiem obszaru jest to, że jeździ się po wielkich, otwartych przestrzeniach, nie zaś, co częste w „nielodowcowych” ośrodkach, wąskimi i niebezpiecznymi leśnymi przecinkami. · www.obergurgl.com

Dlatego dobrze mogą czuć się tu rodzice z dziećmi czy starsi narciarze bez wyczynowych zapędów. Ale stacja od lat jest także bazą alpejskich reprezentacji narodowych – jest tu bowiem również kilka wymagających ścianek. Ostatnio docenione zostały też freeride’owe możliwości okolicy: od trzech sezonów rozgrywane są tu zawody Open Faces Freeride Series. Wariantów jazdy terenowej jest multum – w tym dostępnych z wyciągów! Jest i powód trzeci wyjątkowości Gurgl: rozsądne podejście miejscowych do skarbu, którego są właścicielami. Taki

· Obergurgl/Hochgurgl

drobiazg: tutejsze kolejki linowe należą do wspólnoty lokalnej, ale w statucie zapisała ona, że zyski nie będą rozdawane w ramach dywidend, lecz w całości reinwestowane. Między innymi dzięki temu instalacje dośnieżające i wyciągowe osiągnęły najwyższy standard. Po prostu: lokalsi postanowili zarabiać na hotelach i restauracjach, a kolejek używać tylko jako magnesu ściągającego gości. Baza noclegowa jest więc pokaźna – i to w każdym standardzie: od pięciu gwiazdek po pensjonaty. O długofalowym podejściu włodarzy kurortu do interesów świadczy i to, że niezależnie od tego, czy mieszka się w Obergurgl, czy w Hochgurgl, by jeździć na nartach po całym terenie nie trzeba korzystać z samochodów czy skibusów. Z obu miejsc na górujące nad nimi stoki startują bowiem wyciągi, a między obszarami można przemieszczać się gondolą Top Express (odbywająca się w… poziomie podróż trwa 10 minut, podczas których można podziwiać 21 okolicznych trzytysięczników). Co też

znamienne: stacja jest dużo cichsza i, by tak rzec, bardziej wysmakowana niż sławne – m.in. z zabawowego charakteru – pobliskie Sölden. Klienci obu kurortów mogą jednak w ramach tygodniowego karnetu jeździć dzień na stokach sąsiadów (za dopłatą 10 euro). Najnowszą inwestycją jest gondola, która wywozi gości z Hochgurgl w zaciszny i dziki rejon Kirchenkar. Powstała tam też imponująca wystrojem restauracja oraz „najwyżej położone na świecie” muzeum motocykli górskich. Top Mountain Cross Point, bo tak nazywa się to miejsce, wybudowane zostało nad drogą, prowadzącą przez przełęcz Timmelsjoch na stronę włoską. To już druga architektoniczna wizytówka stacji – pierwszą jest platforma widokowa (i kawiarnia) Top Mountain Star, postawiona na górującej nad stokami granicy (na 3082 m n.p.m.) i… wyłożona kryształkami Swarovskiego. Także dzięki temu Gurgl może się reklamować jako Diament Alp.

· Obergurgl/Hochgurgl

· www.obergurgl.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 268,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2007 Zniżki dla młodzieży: 1999-2001

· www.obergurgl.com

· Obergurgl/Hochgurgl

Wysokość

3.210 m

1.750 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

53% / 21km

Czerwone

35% / 14km

Czarne Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka:

13% / 5km 40km 20km 205ha

Stubai: królestwo śniegu 11

Stubai to (prawie) najstarszy i (na pewno) największy narciarski lodowiec austriackich Alp.

· Stubai

Zaczęło się od zazdrości. Był początek lat 70. ub. wieku, kiedy dr Heinrich Klier odwiedził Ziemię Salzburską i zobaczył, jak prężnie rozwija się biznes turystyczny w Kaprun/ Zell am See. Wszystko dzięki temu, że tamtejszy lodowiec Kitzsteinhorn został jako pierwszy w Austrii udostępniony dla sportów zimowych. Pan Klier pomyślał, że w Tyrolu też są piękne lodowce. Ba, jeden leży niecałą godzinę jazdy samochodem od Innsbrucku. W efekcie zimą 1972/73 na Stubaier Gletscher (obszar obejmuje aż pięć lodowców!) stanęły trzy wyciągi. · www.stubai.at

Z czasem Stubai stał się największym lodowcowym ośrodkiem Austrii, zwanym zasadnie „królestwem śniegu”. Co ważne, prócz najczęstszych na lodowcach łagodnych tras, są tu miejsca trudniejsze. Godne polecenia są zwłaszcza zbocza przełęczy Daunscharte oraz łatwiejszy, a piękny, kocioł Fernau. Atrakcyjny jest zjazd z Schaufelspitze, najwyższego punktu stacji (gondola osiąga 3210 m n.p.m.) na poziom Eisgrat, a potem do Gamsgarten na 2620 m n.p.m. Można zresztą ruszyć dalej – choćby nieratrakowanym szlakiem Wilde Grub’n – do dolnej stacji · www.stubai.at

· Stubai

Mutterberg (1721 m n.p.m.). I pokonać 1500 m różnicy poziomów! Epokowym wydarzeniem jest uruchomienie tej jesieni trójlinowej (a więc odpornej na wiatr) gondoli 3S Eisgrat – w 11 minut wywozi gości z parkingu w dolinie na 2900 m n.p.m.! To najdłuższa tego typu kolej w Alpach – ma łącznie 4,7 km i 1200 m przewyższenia. Gondole zaprojektowali styliści ze studia Pininfarina (twórcy m.in. karoserii Ferrari F50 i Fiata Coupé). Przy okazji na bazie drogi powstałej do transportu materiałów budowlanych, wytyczono drugą – prócz Wilde Grub’n – trasę (3,9 km) do samej

doliny. Już ratrakowaną. Dumą Stubaier Gletscher jest też BIG Family Ski-Camp – świetnie wyposażona szkółka dla dzieci. Niby detal: każdy z taśmowych wyciągów poprowadzony jest – ze względu na silny czasem na lodowcu wiatr – w pleksiglasowym tunelu. Frajdy dostaczyć może – i to całej rodzinie – stok Big Family Fun Slope: ponad kilometr zakrętów, przeszkód i skoczni. Nastolatki wybiorą pewnie zlokalizowany na 3000 m n.p.m. (!) snowpark Moreboards. Zwłaszcza, że freestylowa branża ocenia go jako „mega” wyposażony. Nie bez przyczyny Stubai w ostatnich latach cztery razy szczycił się laurem „najbardziej przyjaznego dla rodzin terenu narciarskiego w Alpach” przyznawanym przez ADAC (testowanych jest 1500 stacji!). Drugą wiodącą grupą gości ośrodka są narciarze pozatrasowi. Powder Department Stubai proponuje m.in. mapy (także w wersji GPS

· Stubai

i filmowej) piętnastu wariantów off route (oznakowanych, ale nieratrakowanych) w rejonie lodowca. A wiosną ze Stubaier Gletscher można zjechać off piste do sąsiedniej doliny Ötztal. Zaprzyjaźnionym narciarzom miejscowi polecają też inne miejsce: Schlick 2000. Sądząc po przewodnikach, to stacja jak wiele innych. Tymczasem skalny masyw otaczający kocioł przypomina Dolomity, a układ grzbietów sprawia, że po opadach puch długo utrzymuje jakość. Schlick jest również ośrodkiem przyjaznym rodzinom: tutejszy Kinderland oferuje m.in. żłobek dla maluchów od trzeciego miesiąca życia. Dr Klier może czuć się lodowcowym królem. Spółka Stubaier Gletscher Bahn, w której ma najwięcej udziałów, jest właścicielem kolejek na lodowcu, ale też… pozostałej infrastruktury. Do SGB należy m.in. ostatni odcinek drogi na lodowiec!

· www.stubai.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 216,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2006 Zniżki dla młodzieży: 1998-2001

· www.stubai.at

· Stubai

Wysokość

2.520 m

1.938 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

15% / 6km

Czerwone

68% / 26,2km

Czarne

17% / 6,6km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

39km 2km 116h 78%

Innsbruck: narty z miasta 12

Zimowy urlop z bazą w Innsbrucku pozwala spróbować wielu zacnych stoków w okolicy, a po nartach korzystać z zabytków, muzeów, teatru, koncertów bądź alternatywnych klubów.

· Innsbruck

Miejsce ma wielką narciarską tradycję: to tu dwukrotnie już (w 1964 i 1976 roku) odbyły się zimowe igrzyska olimpijskie. Gwarancją alpejskich emocji były trasy w nieodległych Patscherkofel i Axamer Lizum. Czynne do dziś! Zwyciężali na nich najwięksi: Josef Stiegler, Franz Klammer, Pierro Gros. Igrzyska 1964 r. były też pierwszymi masowo oglądanymi zawodami zimowymi: przyjechało milion kibiców! Jeszcze bogatsza jest historyczna tradycja miasta. Z racji położenia pod przełęczą Brenner już w czasach rzymskich był bramą między południem a północą · www.innsbruck.at

Europy. Na rozwój osady wpłynęła też wijąca się doliną – od St. Moritz do Dunaju – rzeka Inn. Szczyt świetności nadszedł w XV wieku, kiedy Innsbruck stał się stolicą Tyrolu, a Maksymilian I Habsburg przeniósł tu dwór cesarski i rozbudował zamek Hofburg (obecnie muzeum). Cesarzowi Innsbruck zawdzięcza także słynny Złoty Dach na wykuszu centralnej kamienicy Starego Miasta – z 2738 złoconymi gontami. Jest więc co zwiedzać (najlepszym przewodnikiem jest pełna energii p. Elisabeth Grassmayr z rodziny ludwisarzy – ich fabryka dzwonów · www.innsbruck.at

· Innsbruck

działa od 1599 r.). Równocześnie Innsbruck jest miastem studenckim – pełno tu piwiarni i klubów. Lecz kwaterując w Innsbrucku można przede wszystkim przednio pojeździć na nartach. Stacja kolei szynowej (zaprojektowanej przez słynną Zahę Hadid) na górujący nad miastem obszar Nordkette znajduje się przy jednej z głównych miejskich arterii. Jadąc mija się Alpenzoo – najwyżej położony ogród zoologiczny kontynentu z ponad 150 gatunkami zwierząt z Alp. Drugi etap podróży to kolej linowa na Seegrube. Okoliczne trasy – niedługie, ale zróżnicowane – oraz mały snow

park obsługują dwa wyciągi krzesełkowe. Ale kulminacją wyprawy jest wyjazd na Hafelekar – 2256 m n.p.m. Stąd widać nie tylko dolinę Innu, sam Innsbruck i… samoloty lądujące na lotnisku tuż za miastem, ale i przełęcz Brenner, dolinę Stubai oraz najwyższy szczyt Niemiec, Zugspitze. Można też obejrzeć drewnianą chatkę jednego z pierwszych w Alpach obserwatoriów meteorologicznych. Z grani wiedzie multum wariantów off piste. Rzecz w tym, że nie jest to góra łatwa. Nachylenie żlebów nieopodal kolejki sięga 70 %. Kiedy w Innsbrucku zaczyna śnieżyć, wielu lokalsów urywa się z pracy i rusza na Nordkette, by skosztować puchu. Tzw. Olimpia SkiWorld obejmuje zresztą aż 9 stacji w niewielkiej odległości od miasta. I tak, na Patscherkofel jest szansa zaliczenia tras olimpijskich, ale i obejrzenia mnóstwa

· Innsbruck

fotografii z igrzysk. W Axamer Lizum można nadto pojeździć na rozległych halach bądź spróbować skitourów. Osobną jakością jest Kühtai, który reklamuje się jako najwyżej położona narciarska wioska Tyrolu. Jakość śniegu jest tu znakomita, a przyjemnej jeździe sprzyjają łagodne i rozległe, a nadto pięknie nasłonecznione, zbocza. Trudno o lepsze miejsce na rodzinne narty. Równie zaciszne są zbocza nad wioską Oetz (dostępne z doliny Ötztal albo od strony Kühtai). Tu trasy też nie są ekstremalne, a choć na niższych wysokościach, to krajobraz wydaje się bardziej dziki.Z Innsbrucka można wreszcie szybko dotrzeć skibusem na lodowiec Stubai czy do Schlick 2000, Muttereralm, Rangger Köpfl i Glungezer, czyli do pozostałych stacji Olimpia SkiWorld.

· www.innsbruck.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 194,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1997-2000

· www.innsbruck.at

· Innsbruck

Wysokość

3.250 m

1.300 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

29% / 15km

Czerwone

67% / 35km

Czarne Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

4% / 2km 52km 8km 233ha 65%

Hintertux: lodowiec z pałacem 13

Do niedawna wyróżniało go to, że jako jeden z nielicznych w Europie jest otwarty dla narciarzy przez okrągły rok. Teraz i to, że można go obejrzeć… od dołu.

· Hintertux

Lodowcowe szczeliny zawsze robią wrażenie – także wśród narciarzy, wyobrażających sobie następstwa wpadnięcia w rozpadlinę. Do tej na Hintertuxer Gletscher można wejść – i groza tylko rośnie. Podobnie jak zachwyt cudami natury. Narciarsko lodowiec Hintertux jest wyjątkowy już dlatego, że otwarty jest także w lecie. Co też ważne, sieć wyciągów jest tam systematycznie unowocześniana. Przykładowo, gondole osadzane są na dwóch linach (nie licząc nośnej), co częściowo uniezależnia je od porywistych wiatrów. Z kolei dominujące · www.hintertuxergletscher.at

na lodowcach orczyki zastępowane są krzesełkami. W minionym sezonie otwarto sześcioosobowe Larmstange 2 z górną stacją na… 3135 m n.p.m. Obsługiwać mają czynne cały rok trasy na Kaserer i Olperer, gdzie dotąd działały właśnie orczyki – mogące pracować przy silniejszym wietrze, ale mniej wygodne. Przewodnicy zwracają uwagę na ciekawostkę inżynieryjną: warstwy lodowca znajdują się w nieustannym ruchu, więc największym problemem było umocowanie podpór, ale szczęśliwie udało się znaleźć skalną grań oddzielającą dwa pola lodu i to · www.hintertuxergletscher.at

· Hintertux

po niej poprowadzono wyciąg. Tutejsze trasy nie grzeszą stromizną, ale są za to cudnie szerokie. To zaś, że kilka z nich wykorzystują do treningów alpejskie kadry, oznacza, że i ambitniejsi amatorzy mają się gdzie spocić. Nadto układ terenu jest taki, że nawet przy ostrym słońcu da się znaleźć po południu dobry śnieg. A spod skał Gefrorene Wand rozciąga się zjawiskowy widok na lodowiec i górujący nad nim Olperer (3476 m n.p.m.), ale także na Alpy Zillertalskie i odległe Dolomity. Lecz nawet najbardziej zapaleni narciarze powinni poświęcić chwilę na wizytę w Natur

Eis Palast. Pałac to siatka korytarzy, studni, jaskiń i strumieni. Latem 2007 r. Roman Erler z Zillertal zauważył podczas górskiej wędrówki wąską szczelinę w jednej z lodowych ścian. Gdy zajrzał do środka, zdumiała go ciemność tam panująca. Czekanem powiększył otwór i jego oczom ukazała się spora jaskinia. Przełamując strach, wszedł w głąb… Okazało się, że dalej rozciąga się gęsta sieć sztolni. Na ich zbadanie glacjolodzy potrzebowali roku. A fenomen zdecydowano się udostępnić. Wprawdzie i na innych lodowcach modne stało się pokazywanie ich osobliwości (m.in. procesów powstawania, przekształcania i topnienia), lecz areną ekspozycji są tam

· Hintertux

korytarze wydrążone sztucznie. W Natural Ice Palace trasa jest dziełem przyrody: plątaninę przejść wydrążyły w lodzie ruchy powietrza i zmiany temperatury. Wystarczyło powiększyć przekrój niektórych sztolni, a w newralgicznych miejscach zamocować poręczówki i drabinki. Niektóre z korytarzy biegną tuż pod jego powierzchnią (niemal pod śladami narciarzy), inne – ponad 50 m pod nią. Specjalną atrakcją jest podróż pontonem po podlodowcowym strumieniu – ma 100 m, a temperatura wody jest bliska zeru (acz znalazł się „mors” z Niemiec, który pokonał go wpław). Na przejście ponad półkilometrowego odcinka potrzeba ok. godziny (nie wymaga to umiejętności wspinaczkowych). Warto! · www.hintertuxergletscher.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 242,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2001

· www.hintertuxergletscher.at

· Hintertux

Wysokość

2500 m

630 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

29% / 40km

Czerwone

49% / 66km

Czarne

22% / 30km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

136km 19km 366ha 100%

Mayrhofen: nie tylko Harakiri 14

Słynie z najstromszej w austriackich Alpach trasy zjazdowej Harakiri (nachylenie do 78 proc.!). Tyle że są tu jeszcze bardziej ekstremalne wyzwania. A równocześnie mnóstwo możliwości dla tych, którzy nie potrzebują tak wiele adrenaliny. 64

· Mayrhofen

Ta wioska w Zillertal (liczy ledwie 4 tys. mieszkańców) stała się jedną z ikon narciarskiej Europy. Gospodarzom udało się pogodzić tradycję z wymogami współczesności. Obok starych zagród (oferujących naturalnie noclegi) stoją luksusowe hotele, a bogata i nowoczesna infrastruktura do sportów zimowych nie ingeruje ponad miarę w górską przyrodę. Swoje zrobiło i położenie. W Mayrhofen zbiegają się aż cztery doliny, a zbocza dwutysięczników Penken i Ahorn dają nader zróżnicowane możliwości narciarskie · www.mayrhofen.at

– nie tylko pod względem trudności, ale też nasłonecznienia i układu krajobrazowego: są tu hale, lasy, żleby... Dzięki temu stacja może kierować ofertę do różnych grup. Oczywiście, nimb Harakiri ściąga zapaleńców ze sportowym zacięciem. Sławę ma tu zresztą kilka równie wymagających konkurentek – choćby (kto wie, czy nie ciekawszy) Devils Run z Horbergkarspitz (2278 m n.p.m.). Samo śledzenie przygotowywania najstromszej trasy Austrii jest atrakcją – i to nie tylko dla tych, którym udało · www.mayrhofen.at

· Mayrhofen

się ją pokonać. Nim zostanie udostępniona przez 3-4 tygodnie buduje się jej pierwszą warstwę – by mogła służyć do wiosny. Dzień w dzień pokrywa się Harakiri sztucznym śniegiem i ew. nawadnia, nie ratrakując jednak – zostanie wygładzona dopiero tuż przed otwarciem. W sezonie jest dośnieżana każdej nocy i wyrównywana przez zabezpieczone zakotwiczonymi w stoku linami ratraki o specjalnej konstrukcji. Lubiący wyzwania w puchu przyjeżdżają na freeride – bo i wariantów pozatrasowych jest multum właśnie z racji urozmaicenia terenu. Lecz

prawdziwie ekstremalnym wyczynem są zawody Rise & Fall. Ich idea brzmi: „Czterech ludzi, jeden zespół, jeden cel i… zero litości”. Na starcie u podnóża Ahorn stają czteroosobowe zespoły speców od skitouru, paraglidingu, kolarstwa górskiego oraz narciarstwa zjazdowego lub snowboardu. Chodzi o pokonanie – na zasa-dzie sztafety – przez każdego z członków zespołu trasy o 430 m różnicy wysokości: w górę (skitourowcy i rowerzyści) i w dół (lotniarze i narciarze bądź deskarze). Zwycięża najszybsza drużyna. Stoki Ahorn są równocześnie świetnym miejscem dla tych, którzy czerpią przyjemność ze spokojnej jazdy po szerokim (bo wytyczonym na wielkim plateau), równym stoku (za przygotowanie tras stacja została wyróżniona w International Ski Test). Prócz początkujących

· Mayrhofen

i rodzin Ahorn lubią więc ci, którzy w życiu nie pożądają więcej adrenaliny. No, chyba że chodzi o atrakcje w rodzaju. Funslope, czyli sztucznie skonfigurowanej trasy z przeszkodami (garby poprzeczne) i ułatwieniami (m.in. garby wymuszające skręty) – po to, by wyćwiczyć tzw. głębokie czucie i nauczyć się panowania nad nartami. Rolę gra i to, że na Ahorn można wygodnie dostać się kolejką w 6,5 minuty! –zabiera za każdym kursem 160 pasażerów – co jest rekordem w Austrii. Zasadnie wreszcie Mayrhorn reklamuje się jako „raj dla koneserów” biegówek i skitourów. Pierwsi mają długie tory w okolicznych dolinach. Drudzy: szlaki po miejscowych masywach – od krótkich i łatwych po wymagające kondycji i obycia z górami. Hitem są wyprawy nocne z kolacją w schronisku lub po prostu podziwianiem Alp Zilletalskich przy księżycu. · www.mayrhofen.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 242,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2001

· www.mayrhofen.at

· Mayrhofen

Wysokość

Trasy narciarskie:

2500 m

Niebieskie

30% / 43km

Czerwone

62% / 89km

Czarne

580 m

Długość tras zjazdowych: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

8% / 11km 143km 500ha 70%

Zillertal Arena: trzy regiony dla każdego 15

W tym największym obszarze narciarskim doliny rzeki Ziller jednego dnia można pojeździć w trzech regionach Austrii: Tyrolu, Ziemi Salzburskiej i Wysokich Taurach. A każdy ma inny charakter – także jeśli chodzi o stoki. 68

Arena ciągnie się od miasteczka Zell im Zillertal na zachodzie, przez wioskę Gerlos, aż do Wald-Königsleiten i KrimmlHochkrimml na wschodzie. Z racji rozległości ośrodka idealną bazą wypadową jest położone w jej sercu i kameralne Gerlos (nie bez powodu upodobali je sobie goście z Beneluxu). Ci, którzy wolą jeszcze większe ustronie, mogą znaleźć kwaterę w odległej o ledwie 3 km osadzie Gmünd (do kolejek dojadą skibusami, obsługiwanymi zresztą przez polskie – dostosowane do potrzeb pasażerów z nartami – Solarisy).

· Zillertal Arena

· www.zillertalarena.com

Z Gerlos gondolą można dotrzeć na poziom zwany zasadnie Arena Center (1900 m n.p.m.) i stamtąd wyprawiać się a to do regionu Zell, a to w okolice Königsleiten bądź jeszcze dalej – na Hochkrimml-Gerlosplatte. Na wycieczkę w każdy z rejonów warto poświęcić cały dzień, bo odległości „tam i z powrotem” są spore (choć główne arterie obsługują szybkie krzesełka sieci X-press, a ci, którzy nie zdążą na powrotny wyciąg, mogą wrócić na kwaterę busem). Co istotniejsze: wszędzie jest do zaliczenia wiele przednich tras.

· www.zillertalarena.com

I tak, by dostać się na zbocza nad Zell trzeba pokonać – kolejkami i trasami – grań między Isskogel (2264 m n.p.m.) a Ubergangsjoch (2500 m n.p.m.). Obszar Wilder Krimll słynie z łagodnych tras prowadzonych wszelako w dzikiej scenerii, ale też z silnego czasem wiatru, który – uwaga! – unieruchamia wyciągi (ale nawet wtedy mieszkający w Gerlos mogą się dostać do domu z Zillertal skibusem). Wśród zboczy nad Zell wyróżnia się położona ponad 1700 m n.p.m. hala Rosenalm. Jej szerokie, nasłonecznione stoki to ideał dla początkujących oraz dopiero

· Zillertal Arena

uczących się nart maluchów (zwłaszcza, że są tu przystosowane dla najmłodszych wyciągi). Wprawniejsi pojadą pewnie wyżej – pod Übergangsjoch właśnie. W kierunku Zell (i głównej doliny Zillertal) biegną spod niego ciekawe czerwone zjazdy (pomiędzy wytyczonymi na otwartej przestrzeni trasami warto spróbować nieprzetartego śniegu). Skądinąd zważywszy na te możliwości, dla narciarzy nielubiących „zwiedzania”, wystarczający może okazać się nocleg w Zell właśnie. Z Gerlos Arena Center można też wyprawić się na wschód. Najpierw trzeba jednak zmierzyć się ze stromą (oznaczoną na czarno) i często zmuldzoną przecinką (mniej biegli mogą pojechać w dół… krzesełkiem). Potem, na Königsleitenspitze (2315 m n.p.m.) jest już bajka: wiele wariantów na każdy praktycznie poziom narciarskiego zaawansowania. Płanie

śniegu (licząc off piste) nad lasem pokryte siecią wyciągów – czegóż więcej trzeba? Tyle że to nie koniec możliwości. Można bowiem ruszyć dalej: przez mostek na dnie dolinki nad drogą łączącą Tyrol z Ziemią Salzburską przebić się pod Plattenkogel (2024 m n.p.m.). To już Gerlosplatte z długimi i jeszcze szerszymi, ale też łagodniejszymi, stokami. Tu właśnie można się też otrzeć się o Wysokie Taury. Wreszcie, last but not least: na Zillertal Arena działa aż 10 szkół narciarskich wyspecjalizowanych w metodyce nauczania najmłodszych. Innego rodzaju atrakcją jest dla dzieci (także tych starszych, nawet w wieku przystającym tatusiom) Arena Coaster długości 1450 m z wieloma ostrymi zakrętami, garbami i stromiznami. Tu dopiero skacze adrenalina!

· Zillertal Arena

· www.zillertalarena.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 251,50 € Zniżki dla dzieci: 2002-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2001

· www.zillertalarena.com

· Zillertal Arena

Wysokość

2500 m

600 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

35% / 28,7km

Czerwone

50% / 41,3km

Czarne

16% / 13km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

83km 4km 234ha 86%

Erste Ferienregion im Zillertal 16

Nazwa formalnie nawiązuje do lokalizacji na początku doliny, ale zawiera też sugestię lepszej jakości od sąsiadów.

Dolina Zillertal ciągnie się 50 km. Ale już na jej początku są miejsca wielkie – zarówno dla narciarzy z dziećmi, jak ekstremalnych riderów. Taki Spieljoch – obszar rodzinny, w którym nigdy nie ma być tłumu… Rekomendacją jest też to, że uchodzi za tajemnicę miejscowych – wielu tam najchętniej wybiera się na narty. Jednym z atutów jest długa trasa z Onkeljoch (2050 m n.p.m.) do samej doliny (na 630 m n.p.m.). Hochfügen z kolei to miejsce wymarzone do jazdy terenowej. Położone wysoko

· Erste Ferienregion

· www.best-of-zillertal.at

(jeździ się głównie powyżej 1800 m n.p.m.) w jednej z odnóg doliny, gwarantuje i dobry śnieg, i – znowu – brak tłoku. Z najwyższego punktu Pfallenbühel (2431 m n.p.m.) prowadzą wprawdzie – w pięknej scenerii – trasy niebieskie, lecz tuż niżej jest multum rozmaitej już trudności off piste. A w okolicy są zbocza naprawdę poważne: rozgrywa się tu presiżowe zawody Big Mountain Freeride World Qualifier. Renomę mają także pozatrasowe wyprawy organizowane przez Zillertaler Bergführer. Sławą cieszą się zwłaszcza bracia Wiererowie, którzy już · www.best-of-zillertal.at

jako dzieci przeszli z tatą na nartach grań nad Hochfügen , a obecnie jako przewodnicy IVBV/UIAGM pokazują „swoje” góry chętnym. Hochfügen połączone jest wyciągami z jeszcze inną w charakterze stacją – Hochzillertal. W praktyce można je uznać za jeden ośrodek. Kłopot w tym, że właściciele stacji (Hochzillertal należy do wpływowej w austriackim biznesie wyciągowo-turystycznym rodziny Schulz) lekko się pokłócili, więc teraz każda prowadzi własną politykę inwestycyjną. Co najważniejsze dla narciarzy: karnet wciąż jest wspólny – Ski Optimal (tak nazwano

· Erste Ferienregion

tutejsze zbocza) obejmuje więc olbrzymi, a różnorodny, obszar. Stoki Hochzillertal uderzają szerokością (jeździ się przeważnie powyżej linii lasu), a nachylenie jest idealne dla amatorów – są więc bezpieczne dla początkujących czy rodzin (choć jednej z nartostrad patronuje Stephan Eberharter, złoty medalista olimpijski). Nie bez powodu p. Heinrich Schultz właśnie tu zrealizował pomysł prywatnego terenu narciarskiego dla rodzin, ale i gości lubiących połączenie górskiej atmosfery z luksusem. Pierwsze wyciągi postawił w l. 70 ub. wieku. Od razu zadbał też o ponadstandardowe – także pod kątem ekologii – przygotowanie stoków. W efekcie armatki mogą pokryć 86 proc. tras, a równocześnie rolnicy zarzekają się, że sztuczny śnieg służy ich krowom: roztapia się wolniej, dzięki czemu hale są nawadniane dłużej. Potem na stokach pojawiły się ekskluzywne schroniska. Kristallhütte kusi,

prócz gustownej stylistyki, relaksem w spa w „kryształowej” grocie z widokiem na okoliczne masywy oraz noclegiem na 2147 m n.p.m. Przenocować na dużej wysokości – i to w pięciogwiazdkowym standardzie! – można również w Wedelhütte (na 2350 m n.p.m.). A już na pewno warto coś tam zjeść! Hochzillertal reklamuje się w końcu jako stacja, w której nie czeka się do wyciągów. Przekonać się o tym można nawet w newralgicznym zwykle miejscu: przy pierwszej kolejce z doliny. Przebudowana stacja w Kaltenbach – bo to z tej wioski wyjeżdża się najczęściej na zbocza Ski Optimal – stała się też funkcjonalnym centrum serwisowo-barowo-relaksacyjnym. Prowadzą z niej teraz równoległe i szybkie gondole na 1800 m n.p.m. Rozwiązanie takie ma gwarantować brak tłoku nawet w weekendy, kiedy przyjeżdżają na jednodniowe wypady kawalkady autokarów z Niemiec.

· Erste Ferienregion

· www.best-of-zillertal.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 242,00 € Zniżki dla dzieci: 2002-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2001

· www.best-of-zillertal.at

· Erste Ferienregion

Wysokość

2100 m

600 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

28% / 26km

Czerwone

58% / 54km

Czarne

14% / 13km

Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

93km 16km 326ha 85%

Ski Juwel: kameralne jest piękne 17

W tym przypadku nazwa „klejnot” nie jest reklamowym chwytem. Rzadko kiedy przecież na obszar narciarski składać się mogą stoki górujące nad wioską uchodzącą za „najpiękniejszą w Austrii”.

· Ski Juwel

Obie stacje długo funkcjonowały oddzielnie. Dość powiedzieć, że politycznoekonomiczno-ekologiczne negocjacje nad ich połączeniem trwały aż 11 lat. Wreszcie w grudniu 2012 roku ruszyła kolejka gondolowa (pod nazwą Ski Juwel właśnie) na dzielącą je dotąd grań ze szczytu Schatzberg. Efektem jest ośrodek unikalny: bo choć Ski Juwel wskoczył do pierwszej dziesiątki największych tyrolskich stacji, to zachował zaciszny charakter.

· www.skijuwel.com

Nie bez powodu Alpbach latami triumfowała w rankingach zacisznych kurortów (w kategorii „Małe, ale doskonałe” wyróżnił ją „ADAC Ski Atlas”, brytyjski „The Good Skiing” uznał za „najlepszy kameralny ośrodek w Europie” itd.). Nie ma tam mowy o blokowiskach – nawet największe hotele komponują się z krajobrazem i zwykłymi domami. I dobrze, bo najstarsze zabudowania mają ponad 400 lat (pierwsze zapisy o wiosce pochodzą z 1150 r.). Romantikhotel proponuje nawet pokój, w którym zachowano wystrój z XV w.! („Jest dość ciemny, lecz dzięki temu nastrojowy” – · www.skijuwel.com

· Ski Juwel

zachwalają gospodarze). Również życie w Alpbach toczy się dość sennie. Gospodarze są autentycznie życzliwi, a nie zdawkowo uprzejmi. Wieczory spędza się raczej nie na dyskotekach, a w lokalnych barach, gdzie ucztują też miejscowi. Równie nieskażone cywilizacją jest Wildschönau. Należą doń malownicze i wysoko położone wioski Niederau, Oberau, Thierbach i Auffach – ze swoimi stokami oczywiście. Staromodna jest po części nawet infrastruktura: nie doświadczymy w Ski

Juwel podgrzewanych krzesełek, a wciąż jest sporo orczyków – lecz i one tworzą nastrój, bo prowadzą przez piękne zakątki. Co też ważne: jeździ się w sporej mierze po rozległych halach powyżej granicy lasu. Okolica słynie nadto z przednich stoków do jazdy terenowej – w miarę bezpiecznych pod względem lawinowym. Istotne jest i to, że zważywszy na powierzchnię obszaru, ceny skipassów są mocno konkurencyjne. Specjalnością ośrodka są magnesy promocyjne: w niektórych okresach dzieci aż do 15 roku życia jeżdżą za darmo, w ramach akcji „odśwież swoje narty” organizowane są

· Ski Juwel

kursy dla tych, którzy po po przerwie chcą znowu zaznać radości zjazdów itd. Ci, którym nigdy nie jest mało, mogą pojeździć nocną. Z Reitherkogel prowadzi trzeci co do długości (4 km) oświetlony – i to wydajnymi halogenami – stok w Alpach austriackich. Warto się też w Ski Juwel wyprawić się na skitoury, spróbować paralotni lub przejażdżki psim zaprzęgiem. Na koniec dnia przy dolnej stacji gondolek Ski Juwel można skosztować przednich piw, które warzy tam w mini browarze „Kristal” Josep Moser. Ich nie dostanie się nigdzie na świecie. · www.skijuwel.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 221,50 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2000

· www.skijuwel.com

· Ski Juwel

Wysokość

1.957 m

620 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

47% / 122km

Czerwone

49% / 129km

Czarne Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

4% / 10km 261km 23km 858ha 87%

SkiWelt Wilder Kaiser Brixental 18

To nie tylko jeden z najrozleglejszych ośrodków Austrii. To także miejsce, w którym nader dba się o wygodę gości, zwłaszcza rodzin z dziećmi.

SkiWelt Wilder Kaiser Brixental obejmuje pasmo wzgórz między turniami Wilder Kaiser (na północy) a doliną Brixen (na południu) niedaleko autostrady Monachium-Innsbruck. Niezależnie, z której stacji obszaru się wystartuje – z Söll, z Scheffau, z Ellmau czy z Going – zawsze na horyzoncie pojawiają się kolejne kuszące wzniesienia. Nawet otrzaskani z górami mogą się pogubić. Miejscowi radzą, by się nie przejmować, bo zawsze w końcu da się zjechać do doliny (i wrócić na kwaterę skibusem). Na wszelki wypadek w tym sezonie uruchomili aplikację na komórki

· SkiWelt Wilder Kaiser

· www.skiwelt.at

i inne e-urządzenia: identyfikuje położenie narciarza i pokazuje najlepszą trasę do wskazanego celu (oraz okoliczne restauracje i inne atrakcje). Polecenia odbierać można przez słuchawki. To tylko jedno z udogodnień. O najważniejsze zadbała sama Natura: podłożem stoków jest tu zwykle miękka trawa, nie zaś, jak gdzie indziej, skały. Ułatwia to przygotowanie tras – by dało się jeździć, wystarczy, że trawiasty teren pokrywa ok. 20 cm ubitego śniegu (a przy sprzyjającej temperaturze i wilgotności · www.skiwelt.at

na większości obszaru można zapewnić to w 48 godzin). Bo choć położenie w słynnych z opadów Alpach Kützbuhelskich daje duże prawdopodobieństwo naturalnego śniegu, to gospodarze postarali się o dodatkowe gwarancje stanu tras, czyli sieć armatek i lanc (najwyższy punkt Hohe Salve ma 1829 m n.p.m.). I zapewniają, że do produkcji śniegu używana jest woda o jakości… pitnej. Większość stoków jest łagodna bądź średnio trudna. Biegną po halach lub szerokimi przecinkami i tylko przy dojeździe do doliny robi się węziej. Są też możliwości dość bezpiecznej – i łatwej

· SkiWelt Wilder Kaiser

– jazdy w terenie. Atrakcją są nocne narty na liczących aż 10 km (w Austrii to największy taki obszar) oświetlanych trasach w Söll (jest tam i nocny tor saneczkowy długości 7,5 km). Trzeba tylko pilnować czasu, bo w końcu lampy nad trasami gasną i gondola staje, a powrót na dół po ciemku może być trudny. Wyróżnikiem ośrodka jest już nawet nie Hartkaiserbahn, jedna z najnowocześniejszych gondoli w Alpach (wygodna dzięki długiemu peronowi, Wi-Fi itp.), lecz „najszybsze ośmioosobowe krzesełko na świecie” Jochbahn o prędkości 6 m/s. Powodem do chwały jest też 20 wyciągów z ułatwieniami przy wsiadaniu i wysiadaniu oraz z zabezpieczeniami przed wypadnięciem dzieci. A wreszcie „ratunkowe” objazdy trudniejszych fragmentów tras. Rodzinny charakter stacji sprawia, że w ferie na stokach przeważają początkujący

lub średniozaawansowani (ale często z właściwymi młodości ambicjami). Trzeba więc mieć oczy wokół głowy. Inna rzecz, że dzieci mają do dyspozycji także liczne place narciarskich zabaw. Jedno z nich – ze szkółką i restauracją – zasadnie zwane jest Hartkaiser Adventure Eldorado, z kolei Hexenwiese jest za darmo. Osobną jakością jest Apleniglu, składające się z… osiemnastu igloo (można w nich nocować – i nie kosztuje to więcej niż pokój w dolinie). A szkół narciarskich z instruktorami przeszkolonymi w edukacji dzieci jest tu…21. Pusto jest zaś wiosną, bo goście najczęściej opalają się wtedy od południa przy drinkach na tarasach restauracji na stokach. Tych jest 77 – a w większości ceny są niższe niż w innych stacjach. To też wpływa na wygodę!

· SkiWelt Wilder Kaiser

· www.skiwelt.at

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 235,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2000

· www.skiwelt.at

· SkiWelt Wilder Kaiser

Wysokość

2.020 m

834 m

Trasy narciarskie: Niebieskie

52% / 140km

Czerwone

41% / 110km

Czarne Długość tras zjazdowych: Z tego % dośnieżania:

7% / 20km 270km 86%

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

PillerseeTal: dolina z gwarancją śniegu 19

Rodzinne trasy, a obok ustronne szlaki dla fanów rakiet śnieżnych oraz ekstremalne stoki do freeride’u – a wszystko z pewnym śniegiem. Od niedawna połączone jeszcze ze słynnym Saalbach.

· Pillerseetal

Położona między Salzburgiem a Innsbruckiem dolina Pillersee szczyci się mianem „jednego z najpewniejszych pod względem śniegu miejsc w Alpach”. Przypomnijmy: jest częścią Kitzbüheler Alpen, których masywy są tzw. północno-zachodnią barierą Alp, co skutkuje kumulacją opadów. Ich roczna średnia (powyżej 2,5 m śniegu w dolinach i ponad 8 m w wyższych partiach!) utrzymuje się na niezmienionym poziomie od… pół wieku. Więcej: od 1993 roku meteorolodzy zauważają, że śnieg pada tu, średnio oczywiście, częściej niż dawniej, a więc dłużej zalega na stokach – · www.kitzbueheler-alpen.com

w ostatnich latach jego naturalna warstwa (min. 20 cm) pokrywała zbocza niemal sześć miesięcy w roku. Gorsze zimy to wyjątki. Flagową stacją Pillerseetal jest Fieberbrunn. Architektonicznie wioska ustępuje mniejszym sąsiadom, lecz narciarsko jest zasadnie doceniana. Przede wszystkim ze względu na scenerię: szczęśliwie daleko jej do narciarskich molochów. Wielki krajobraz można tu podziwiać zarówno z łagodnych w sumie tras, jak z miejsc wymagających większego zachodu. Ot, choćby podejścia na skitourach, jak w przypadku malowniczego jeziorka · www.kitzbueheler-alpen.com

· Pillerseetal

ukrytego na 1854 m n.p.m. pod górującym nad stacją Wildseeloder (2117 m n.p.m.). Że jest tam dziko, świadczą stada okazałych kozic, które niemal zawsze pasą się w okolicy (można tam też jechać off piste). Północna-wschodnia ściana tegoż Wildseeloder od kilku sezonów jest – i to kolejny atut Fieberbrunn – areną prestiżowego w środowisku narciarstwa ekstremalnego cyklu Freeride World Tour. Nie tylko imponuje nachyleniem i urozmaiceniem, ale także, co kluczowe dla publiczności, jest doskonale widoczna z górnej stacji gondolek Larchfilzkogel.

Równie ciekawe są żleby Hochhorndlspitze (1981 m n.p.m.): trzeba wyjechać krzesełkami na grań (to najwyżej położone miejsce dostępne tu wyciągiem), po trawersie obowiązkowo zadumać się pod krzyżem na szczycie i ruszyć w stromy żleb, na końcu którego zaczyna się śnieżny garb z mnóstwem możliwości. Od minionego sezonu Fieberbrunn jest też częścią jednego z największych obszarów narciarskich Alp. Wszystko za sprawą jednej gondolki i towarzyszącej jej trasy – oraz lat biznesowych, politycznych i ekologicznych negocjacji. Pomysł połączenia pojawił się dawno. Pierwszy kłopot miał polityczną naturę: ośrodki leżą w różnych krajach związkowych Austrii. Fieberbrunn to Tyrol, a Saalbach/Hinterglemm/Leogang należy do Ziemi Salzburskiej. Barierą był też odmienny

· Pillerseetal

charakter stacji. Skicircus Saalbach to jedna z najnowocześniejszych stacji Europy, więc Fieberbrunn w porównaniu z nim wydawał się (uroczo!) zachowawczy (choć też jest w stanie dośnieżyć 86 proc. nartostrad). Problemem były wreszcie odmienne sportowe aspiracje. Skicircus oferuje olbrzymie możliwości jazdy rekreacyjnej, ale gości także alpejski Puchar Świata i ma renomę wśród freestyle’owców. Fieberbrunn zaś to, prócz jazdy familijnej, ideał off piste. Teraz można korzystać z atutów obu. Nowa kolejka biegnie z Reckmoos Süd w Tyrolu na Reiterkogel po stronie salzburskiej. Ma 2890 m, a pośrednia stacja Hörndlingergraben leży w kotlinie… 202 m niżej niż dolna! Rejon Saalbach/Hinterglemm/Leogang/ Fieberbrunn to 270 km tras i hektary off piste!

· www.kitzbueheler-alpen.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 250,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2000

· www.kitzbueheler-alpen.com

· Pillerseetal

Wysokość

2.000 m

800 m

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

Trasy narciarskie: Niebieskie

56% / 101km

Czerwone

34% / 61km

Czarne Długość tras zjazdowych: Off route: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

9% / 17km 179km 36km 463ha 62%

Kitzbühel: klasa i kasa 20

Kitz to Die Streif, legendarna z racji trudności trasa zjazdowa Pucharu Świata. Ale też jeden z topowych ośrodków narciarskich globu.

· Kitzbühel

Latami słusznie uchodziło za najdroższy kurort Austrii. Ceny gruntu są tu wyższe niż w Wiedniu, a za nocleg – zwłaszcza w hotelach w pochodzącej z XII wieku najstarszej części miasteczka – trzeba płacić grubo więcej niż wszędzie indziej. Chlubi się kasynem i polo na śniegu. Ale przede wszystkim narciarską tradycją. Już w 1902 r. powstało tu Stowarzyszenie Sportów Zimowych, przemianowane na istniejący do dziś Kitzbühel Ski Club, którego wychowankowie zdobyli… 51 medali olimpijskich i istrzostw świata. W połowie ub. wieku „Kitzbühel Wunderteam” zdominował · www.kitzbuehel.com

narciarstwo alpejskie. Nie bez powodu stacja należy do grupy The Best of the Alps, czyli dwunastu najsłynniejszych europejskich kurortów zimowych (m.in. Chamonix, Cortina d’Ampezzo, Megève, St. Anton, St. Moritz i Zermatt). Członkowie klubu dbają o zachowanie „doskonałej harmonii” między „światem gór” a „wymaganiami aktywnego urlopu”. Kilka lat temu menedżerowie kitzbühelskich kolei linowych – największych w Austrii – uznali, że ograniczanie się do bogatej klienteli grozi upadkiem stacji. Zasugerowali gminie, by – zachowując klasę – rozszerzyła · www.kitzbuehel.com

· Kitzbühel

ofertę. Opór stawiali najstarsi i nabogatsi rezydenci Kitz. W końcu się udało. Decyzja oznaczała, prócz współpracy z okolicznymi dolinami, inwestycje: szło o to, by z miejsc, gdzie noclegi są tańsze, można było dostać się wyciągami w każdy zakątek regionu. Efektem jest Kitz Ski Unlimited. Prócz stoków nad Kitzbühel, obejmuje okolice klimatycznego Jochberg – na krańcu wschodnim oraz Kirchberg i Aschau – na flance zachodniej. Symbolem rewolucji jest gondola 3S, która łączy granie Pengelstein i Wurzhöhe i w 9 minut pokonuje ponad 3,6 km, wisząc 400 metrów

nad ziemią! O ile na trasach nad Kitzbühel bywa tłoczno, to wystarczy przedostać się 3S na masyw Resterhöhe, by jeździć niemal samemu. Nartostrady Pass Thurn są szerokie (choć po części biegną leśnymi przecinkami) i urozmaicone. W okolicach najwyższego dostępnego wyciągami szczytu – Zweitausendera (2004 m n.p.m.), są warianty rodzinne i takie, na których trenuje austriacka kadra. Równie zróżnicowane są zbocza Kirchberg i Aschau. Ostatnio okazuje się, że od kolejek ważniejszy bywa śnieg. W tym Kitz pomogła Natura. Tutejsze masywy stanowią tzw. północno-zachodnią barierę Alp i są naturalną zaporą dla chmur. W rezultacie w regionie następuje kumulacja opadów. Ich roczna średnia (2,5 m w dolinach i 8 m w wyższych partiach) przez ponad pół wieku niemal się nie zmieniła! Znaczenie ma i to, że większość

· Kitzbühel

tras wytyczono na okołopółnocnych stokach, a część nartostrad biegnie przecinkami, co chroni śnieg przed słońcem i wiatrem. Rolę gra i to, że podłożem jest trawa, a nie skały. Pasjonaci zawodów winni wybrać się do Kitzbühel pod koniec stycznia, kiedy rozgrywany jest Hahnenkamm-Rennen. Do przejechania jest 3312 m. Stromizna za uskokiem Mausefalle sięga 85 proc. A w ślad za zjazdowcami ciągną sławy innych dyscyplin, politycy, celebryci. Apartamenty z widokiem na trasę sprzedawane są z rocznym wyprzedzeniem. Szczęśliwie zmagania mogą śledzić także zwykli kibice. Zjawia się ich 100 tys. (bilety obowiązują tylko na trybuny wokół mety). A kto przyjedzie do Kitz w innym terminie, może spróbować zjechać Die Streif samemu! · www.kitzbuehel.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 256,00 € Zniżki dla dzieci: 2001-2010 Zniżki dla młodzieży: 1998-2000

· www.kitzbuehel.com

· Kitzbühel

Wysokość

Trasy narciarskie:

2.278 m

Niebieskie

27% / 10km

Czerwone

59% / 22km

Czarne

668 m

Długość tras zjazdowych: Powierzchnia ośrodka: Z tego % dośnieżania:

Wysokość najniżej i najwyżej położonej stacji kolejek górskich w ośrodku.

14% / 5km 37km 200ha 85%

Osttirol: z Großglocknerem w tle 21

Prócz korzystnej średniej opadów, atutem nart w Osttirolu jest atmosfera miejsc na uboczu urlopowych szlaków.

Ostatnimi laty po północnej stronie Alp ze śniegiem bywało krucho, a tymczasem na południu, w tym we wschodnim Tyrolu, jakoś go nie brakowało. Przednich nart można zaś tam spróbować już w samej stolicy regionu (zwłaszcza, jeśli lubi się równocześnie pubowe rozrywki): w granicach Lienzu leżą dwa (połączone skibusami) ośrodki zimowe. I tak, zbocza Zetterfeld zwane są „słonecznym tarasem Alp”, bo nie dość, że jeździ się po stokach o południowej ekspozycji, to podziwiając pobliskie grzbiety Dolomitów. Na trasy najlepiej dotrzeć staroświeckimi,

· Tyrol Wschodni

· www.osttirol.com

czteroosobowymi, gondolkami. Potem do dyspozycji jest sieć urozmaiconych zjazdów średniej trudności (stacja gościła m.in. finał Pucharu Europy w skicrossie). Można też spróbować przyjemnych off piste – po otwartej przestrzeni bądź w rzadkim lesie. Kto pożąda mocnych wrażeń musi spróbować lokalnego specjału, czyli zupy z krowiej śledziony! Z kolei po przeciwległej stronie miasta, na Hochstein, jest już stromiej – zjeżdża się z prawie 2000 m n.p.m. na… ulice, a na jednej z tras rozgrywane są slalomy Pucharu Świata kobiet. Magnesem może być Osttirodler, czyli · www.osttirol.com

czynny również zimą długi (2,7 km) i kręty rollercoaster. Hamulca używa się często! Przy okazji warto zwiedzić samo Lienz. Dzieje miasta sięgają XIII w., a znakiem historii jest i to, że menu w barach ma często włoską wersję – stolica Ostirolu leży wszak na samej austriacko-włoskiej granicy. Lienz może służyć także jako baza wypadowa do innych stacji regionu (i na stoki Południowego Tyrolu – w planach jest połączenie gondolami tutejszych tras z tamtejszym Sextner Dolomiten). Niedaleko leży również najatrakcyjniejszy z wschodniotyrolskich ośrodków –

· Tyrol Wschodni

The Großglockner Ski Resort. Składają się nań stoki nad wioskami Kals i Matrei, położonymi po przeciwległych stronach szczytu Cimaros (2621 m n.p.m.). Było tak: w Kals pierwsze wyciągi powstały na początku lat 60. ub. wieku. Atut stanowiło miejsce: osada na 1400 m n.p.m., na którą góruje najwyższy szczyt Austrii – groźny Großglockner (3798 m n.p.m.)! Tyle że tras było niewiele... Przełom nastąpił w 2006 r., kiedy na Cimaros wybudowano gondolę, a z drugiej strony grani, z Matrei właśnie, pociągnięto nowoczesne krzesełka. W rezultacie powstał ośrodek z widokami godnymi najlepszych partii Alp. O ile na zboczach Kals przeważają trasy czarne i czerwone, to te nad Matrei kwalifikowane są jako czerwone bądź niebieskie. Używanie mają też lubiący wyskoczyć w teren. Mają urozmaicony zjazd, widoki i brak tłumu! O potencjale Kals świadczy i to, że w 2012

roku na krańcu wioski otwarto Gradonna Mountain Resort: luksusowy hotel i kompleks zacnych apartamentów. Inwestorem była Schultzgruppe, najbardziej wpływowa rodzina austriackiej branży turystycznej. Motto brzmi: „relaks bez kompromisów”. Faktycznie: apartamenty są zaaranżowane nowocześnie, ale ze smakiem. Przy budowie użyto lokalnego kamienia, a wnętrza wyłożono limbą. W każdym jest sauna i solarium. W kompleksie są delikatesy, sklep sportowy, sale dla dzieci (ze ścianką wspinaczkową), spa, trzy baseny (w tym zewnętrzny) itd. Co więcej: po otwarciu Gradonny więcej gości zaczęły mieć tańsze pensjonaty w osadzie. Wreszcie, wschodniotyrolskie ośrodki można poznać, używając promocyjnego (nastolatki płacą tyle samo, co dzieci itd.) regionalnego karnetu. Bo zaletą Osttirolu ma być także stosunek cen do jakości usług.

· Tyrol Wschodni

· www.osttirol.com

Ceny karnetów Karnet 6-dniowy: 232,00 € Zniżki dla dzieci: 1998-2010

· www.osttirol.com

· Tyrol Wschodni

Kuchnie i piwniczki na stokach i w dolinach

Zacny obiad w schronisku na stoku, dający siły na dalszą jazdę, to ważny element narciarskiego dnia. Podobnie jak wieńczący ją kufel piwa lub wieczorna lampka wina. Pierwsza zasada wyboru brzmi: najlepsze potrawy to lokalne potrawy. Zwłaszcza, że tyrolska kuchnia może i nie jest najlżejsza, ale dzięki temu sycąca, a w swej prostocie też – wbrew stereotypom – nader smakowita. W górach zresztą to właśnie pożywność jest zasadniczym celem posiłku. Prostota z kolei to element tradycji – wszak ubodzy zwykle górale nie mieli wielkiego wyboru .Z owej

· Kuchnia

sytości tyrolskich potraw wynika zasada druga: niemal zawsze jedno danie (albo zupa, albo tzw. główne, a często i sam deser) wystarcza za cały posiłek.

A dobra zupa czeka niemal wszędzie – a już na pewno w każdej wysokogórskiej hütte. I prawidłość ta nie dotyczy, co więcej, jedynie znanej wszystkim – m..in. z mitycznej gęstości – Gulaschsuppe. Zawsze warto skusić się choćby na bulion – ale koniecznie z dodatkiem któregoś z rodzajów bułczanego knedla, bo te są przecież w tyrolskiej kuchni elementem, by tak rzec, „jazdy obowiązkowej” choćby tylko z szacunku dla tutejszej tradycji właśnie. Trzeba więc spróbować albo Speckknödelsuppe, gdzie bułczany wkład · www.tyrol.pl

urozmaicony jest aromatem specku, albo Leberknödelsuppe, w której knedlu główną rolę gra wątróbka, albo wreszcie Käseknödelsuppe – z knedlem uzupełnionym serem. Z kolei Frittatensuppe to też bulion, tyle że wrzucono doń pokrojone w cienkie paski… naleśniki. Inną jakością jest Gerstlsuppe, czyli odpowiednik polskiego krupniku, oczywiście mocno wzbogacony kawałkami specku właśnie.

Danie główne to już większa loteria. Przede wszystkim jest z czego wybierać. I tak do kanonu należą Spätzle, czyli rodzaj mącznych klusek (nieco twardszych niż te, które w Polsce nazywane są „kładzionymi”). Formuje się je przy pomocy specjalnej maszynki (co wprawniejsi szefowie kuchni potrafią uzyskać stosowną wielkość · www.tyrol.pl

· Kuchnia

używając palców lub posługując się najwyżej durszlakiem o większych oczkach), potem gotuje w mocno osolonym wrzątku, a w końcu zapieka z szarym tyrolskim serem (albo mieszanką kilku), podsmażoną cebulą i stosownymi przyprawami (rozmarynem choćby i pieprzem). O jakości decyduje zarówno ciasto, jak ser – i jeśli oba te składniki są na poziomie, powstaje potrawa prosta właśnie, lecz wybitna. Jak i w innych przypadkach, regułą jest, że im bardziej tradycyjna hütte, tym większa szansa na dobre spätzle. Pewnym sposobem na rozpoznanie jakości spätzle jest sposób ich podawania: jeśli serwowane są nie na talerzu, a na patelni, na której je zasmażano, to prawdopodobieństwo, że będą wielkie, znacząco rośnie. A już marzeniem jest znaleźć taką chatę, w której robi je mama bądź, najlepiej, babcia właściciela...

Do tyrolskiego kanonu zaliczyć też trzeba Gröstl. To z kolei pokrojone w plastry ziemniaki, zapieczone ze speckiem i cebulą, aromatycznie przyprawione i okraszone sadzonym jajem (a lepiej dwoma). I tu obowiązuje zasada: jak najprostsza hütte oraz patelnia w roli talerza (no i babcia w kuchni) gwarantują jakość. Naturalnie, jako dania główne traktowane są też w Tyrolu rozmaite grillowane mięsiwa, wieprzowe żeberka z chlebem czosnkowym (słynie z nich chociażby legendarna, bo sięgająca korzeniami końca XIX w., knajpa Mooser w St.Anton) czy podpiekane kiełbasy, podawane z ziemniakami czy właśnie ze spätzle. Jest zresztą sposób, by spróbować wszystkiego za jednym razem. W tym celu wystarczy pojechać do Wilder Kaiser Brixen, tam na nartach dotrzeć do Staagrubn Hütte (położonej w okolicach górnej stacji wyciągu Schertnhann w rejonie Itter/Hopfgarten) i poprosić o Hausplatte. Dostaje się olbrzmią patelnię z rozmaitymi lokalnymi specjałami: od spätzle począwszy, przez różne grillowane mięsa,

· Kuchnia

rodzaje kiełbas oraz specku po gröstl. Nawet formalnie jest to porcja na dwie osoby, a w praktyce wystarczy dla czterech. Skoro już o Ski Welt Brixental mowa, to warto tam zajechać także do niepozornej chaty Rübezahl Alm (w rejonie Ellmau). Położona na uboczu (aby doń dotrzeć, trzeba w pewnym momencie odbić nieco z czerwonej trasy prowadzącej pod kluczową tam gondolą Hartkaiserbahn), jest najstarszą miejscową gospodą (zbudowano ją w 1778 r.!) i szczęśliwie zachowała się w niemal niezmienionym kształcie. Dość powiedzieć, że aby wejść do środka, trzeba mocno się pochylić, bo stare drzwi (wzięte z równie wiekowego pobliskiego szałasu) mierzą ledwie 1,5 m wysokości. Podobnie niewielkie są niektóre z sal – gigantyczna jest za to serwowana tam domowa (bo to wciąż rodzinny biznes) kuchnia oraz sznapsy. Trudno się dziwić, że wśród gości bywali najwięksi – choćby najsłynniejszy zjazdowiec Austrii (a może i świata), czyli Franz „Kaiser” Klammer.

by nie rzec, ekskluzywny styl. Ot choćby w Wedelhütte na grani (2350 m n.p.m.) pomiędzy Hochfügen a Hochzillertal w rejonie Erste Ferienregion im Zillertal. To pięciogwiazdkowe schronisko zaprasza do dwóch restauracji: w tej „zwykłej” można jeść jak wszędzie, czyli nie zdejmując narciarskich butów, zaś w Premium Wedel Lounge trzeba wzuć ciepłe filcowe kapcie (a buty tymczasem wysuszyć). Najważniejsze jest wszelako menu. A w nim zwłaszcza klasyczne, acz tu wybitne, tyrolskie pierożki Schlutzkrapfen: zagniatane z mąki żytniej i jęczmiennej z farszem z owczego sera i szpinaku. Albo stek z cieląt wypasanych na miejscowych halach, przed grillowaniem długo marynowany w samym schronisku (receptura jest oczywiście sekretem szefa kuchni). I wreszcie suszona miesiącami na wysokości wołowina.

Oczywiście zacnie zjeść można także w tych schroniskach, które postawiły na nowoczesny,

Tyrolu (a, jak wiadomo, zasada trzecia brzmi: deser jest najważniejszy) to naturalnie Kaiser-

· www.tyrol.pl

Sztandarowy deser

· www.tyrol.pl

· Kuchnia

schmarrn. O jego pozycji świadczy już mnogość legend tyczących jego powstania. Poszczególne wersje łączy jedno: kucharzowi dworu cesarskiego nie udało się zgrabnie odwrócić przygotowywanego na śniadanie dla władcy (przyjmijmy, że był nim i nasz, galicyjski, Franciszek Józef) omleta i na patelni smażyła się tylko sterta postrzępionych kawałków ciasta. A że kaiser się niecierpliwił, więc ochmistrz przyprószył skrawki, by nie powiedzieć: śmieci („schmarrn”), cukrem pudrem i z drżącym sercem podał na stół. Władca na szczęście okazał się być zachwycony. Odtąd ów „potargany” omlet nazywany jest kaiserschmarrn i tradycyjnie podawany z gęstym kompotem ze śliwek. W Tyrolu najlepszy chyba podają w Fluchthorn Alm na stokach Galtür w dolinie Paznaun. Oczywiście na wielkich patelniach i w gargantuicznej objętości – oraz z przepysznymi śliwkami w kwaśno-słodkim syropie. Z deserów słynie także Cafe 3440 na lodowcu Pitztal. Nazwa nawiązuje do wysokości, na której się jada – jest to bowiem najwyże położona kawiarnia w Austrii. Mieści się w rewelacyjnym architektonicznie

kompleksie górnej stacji gondoli Wildspitzbahn na szczycie Hinteren Brunnenkogel. Panoramiczna (i oszklona konstrukcja) pozwala pić kawę i dumać nad pięknem natury w postaci chociażby pobliskiego (jakieś 3 godziny podejścia na skitourach) Wildspitze, czyli pierwszej co do wysokości – bo liczącącej 3768 m n.p.m. – góry austriackiej części Tyrolu. Wrażenie potęguje i to, że stoliki są umieszczone na tarasie zawieszonym nad kilkusetmetrowym urwiskiem. Zjawiskowy jest również szef kuchni, który z nieodłącznym uśmiechem pod siwym megasumiastym wąsem cierpliwie przeprasza gości, że Strudle musi jednak przygotowywać nieco niżej, bo „ledwie” na… 2850 m n.p.m., jako że na zbyt dużych wysokościach ciasto raz piecze się szybciej, a raz dużo wolniej.

zwłaszcza, ale też ludycznych pieśni i rockowych standardów do gromadnego wykonywania, jest praktycznie nieograniczony. Lokalną specjalnością jest Radler, czyli piwo zmieszane z oranżadą, a dla tych, którzy nie lubią słodkości – z wodą sodową (tzw. sauer radler). Ale wśród konserów sekretem jest, na przykład, Zirbensznaps, czyli wytrawna nalewka z szyszek limby (nie mylić ze potwornie słodkim Zirbenliquer).

W końcu przychodzi pora na apres ski…

O miano stolicy apres ski od lat walczą Ischgl i Sölden (tu atutem jest choćby bar o znamiennej nazwie S’finale – od „ski finale” z głośnym Tirol-polo i tańcami w butach narciarskich na stołach). Lecz ponoć najbardziej znanym lokalem apres ski na świecie jest Krazy Kanga-ruh na stokach St.Anton, należący skądinąd do popularnego alpejczyka Mario Matta. Zabawa trwa tu do wieczora, po czym klienci muszą wrócić do miasteczka na nartach...

(wszak zasada czwarta nakazuje: nigdy nie rezygnuj z apres ski!). Tu wybór napitków

Całkiem inny charakter ma piwo po nartach w Ski Juwel, czyli Alpbachtal/ Wildschönau.

100

· Kuchnia

· www.ischgl.com

Otóż w Inneralpbach, tuż przy dolnej stacji gondoli Ski Juwel, w pomieszczeniu liczącym ledwie 100 m kwadratowych swoje piwo warzy Josep „Joe” Moser. Sam wykonał kadzie i inne instalacje, sam także opracował – i ciągle, już od ćwierć wieku, doskonali – receptury. Efektem jest 7 tys. litrów pienistego trunku rocznie. Joe podkreśla na etykietach „Mein bier – das beste aus der natur” („Moje piwo – najlepsze z natury”). Przekonuje, jak wielki wpływ na smak napoju ma woda – a czerpie ją z górskiego źródła, bo jest bardziej miękka niż ta z wodociągu w wiosce (skądinąd również świetna: można ją pić prosto z kranu). Browar Kristall proponuje aż 5 rodzajów piwa. Wśród narciarzy wielką popularnością cieszy się to grzane – jako dużo ciekawsze w smaku od znanego gluhweina (a nie zawiera cukru i, jak zapewnia Joe, nawet po wypiciu sporej ilości nie ma mowy o kacu). Świetny aromat i barwę ma też ciemny (ale z ledwie czterema procentami alkoholu) keller. Joe podaje też oczywiście lager (zwickl) oraz pszeniczny weizen. Za zakąski służą zaś w browarze Joe miejscowe precle i baranio-wołowe kiełbasy. · www.ischgl.com

· Kuchnia

Smaczku dodaje i to, że swoje piwa sprzedaje jedynie lokalnym restauracjom i pubom w dolinie. Na całym świecie jest tylko jeden sklep, który na półkach ma „Mein Bier” – to SPAR w… Alpbach. Dla dzieci i abstynentów polecić można z kolei Almdudler, czyli lekko gazowany napój o pysznym ziołowym aromacie. Swoje miejsca mają też miłośnicy wina. Jednym z nich jest wspomniane Wedelhütte nad Hochfügen. Na 2350 m n.p.m. zgromadzono ponad 1000 butelek z całego świata – a wśród nich własne cuvée Wedelwein. O klasie tej piwniczki na grani świadczy i to, że swoje doroczne zjazdy organizują w niej austriaccy sommelierzy. Lecz jeszcze większywybór proponuje Elmar Wechselberger z Hochzeiger w dolinie Pitztal. Jako wielki pasjonat i znawca napoju bogów w podziemiach swojego pensjonatu Alpen Royal zgromadził 6000 flaszek z ok. 140 markami. Tym samym jest właścicielem największej bodaj piwniczki z winami w całym Tyrolu. Wieczory tam nigdy się nie dłużą, choć często przeciągają do późnej nocy.

101

Bicze, sauny i baseny

Uroków spa i korzyści płynących z tej formy regeneracji po nartach, można w Tyrolu zażywać zarówno w imponujących kompleksach termalnych, jak w zaciszu… apartamentu. Regionalną stolicą wellness jest wioska Längenfeld w dolinie Ötztal (ok. 20 km przed znanym powszechnie Sölden). Wszystko za sprawą Aqua Dome, czyli wybudowanego w 2004 r. nowoczesnego spa, w którym sama powierzchnia basenów i innych wodnych atrakcji – zarówno pod dachem, jak na

102

· Wellness

otwartej przestrzeni – sięga 2200 m². Znaczenie ma jednak i to, że tradycje kąpieli w ciepłych źródłach sięgają tam XVI w. Kłopot w tym, że pół wieku temu źródła… wyschły, więc kurort podupadł. Szczęśliwie miejscowi się nie poddali – badania gruntu i kolejne odwierty poszukiwawcze zakończyły się sukcesem: w 1986 r. na głębokości 1845 m odkryto aktywne gorące źródła. To one właśnie zasilają „Kopułę wody”, bo tak należałoby przetłumaczyć nazwę obiektu – uwzględniając też jego charakterystyczną architekturę i to nie tylko samą bryłę, ale też masę szkła, jasnego kamienia i drewna użytą do budowy, a wreszcie oświetlenie dające zdumiewające efekty. Do dyspozycji jest, po pierwsze, aż pięć sporych basenów (z temperaturą wody do 37° Celsjusza). Największą atrakcją są oczywiście te zewnętrzne – nie tylko z racji · www.tyrol.pl

kształtu (przypominają spodki UFO), ale też widoku na okoliczne szczyty, który imponuje zwłaszcza w rozgwieżdżone wieczory. Zresztą widokiem ötztalskich Alp można rozkoszować się także podczas posiłków w tamtejszej restauracji (które spożywa się w… szlafrokach). Do tego dochodzą klasyczne jacuzzi z dziesiątkami rozmaitych biczów wodnych, mini baseny z solanką, rozmaite rodzaje saun, ale też dla równowagi grota lodowa. Można wreszcie skorzystać z masaży, tzw. gimnastyki podwodnej (rowery i inne sprzęty treningowe znajdują się pod powierzchnią wody w specjalnym basenie) oraz zabiegów relaksacyjnych – a wszystko pod okiem personelu medycznego. „Health club” oferuje badanie serca i testy wydolnościowe, na podstawie których da się opracować indywidualny program fitness. A specjalnie już na dzieci czeka Noah’s Ark · www.tyrol.pl

· Wellness

Alps, czyli wodny plac zabaw z (prócz basenu) kaskadowymi wodospadami, fontannami, zjeżdżalnią długości 90 m oraz… piaszczystą plażą. Najbardziej zagorzali miłośnicy pławienia się w wodzie mogą wreszcie w Aqua Dome zanocować (bo jego częścią jest czterogwiazdkowy hotel). Naturalnie mniejsze bądź większe strefy wellness są dziś nawet już w formalnie średniej klasy hotelach czy pensjonatach. Niektóre zaś naprawdę mają się czym pochwalić. Chociażby hotel Tuxerhof (ten akurat ma cztery gwiazdki superior) pięknie położony tuż przy wjeździe do doliny Tuxertal (powyżej Zillertal i ledwie kilka kilometrów od dolnej stacji lodowca Hintertux). Obszar spa – licząc jednak zarówno baseny, jak sale ćwiczeń fitness, siłownia, pokoje

103

Największe termy w Tyrolu. Dokładne położenie oznaczone zostało na mapce na Str. 10-11.

ARLBERG-well.com

Podgrzewany basen zewnętrzny (25 m), otwarty o każdej porze roku, baseny kryte, rehabilitująca moc przeciwprądów, basen dla niemowląt, różnorodny wybór saun (Kelo, fińska, turecka, na podczerwień, sanarium) to tylko niektóre propozycje ARLBERG-well. com. www.arlberg-well.com relaksacyjne i medytacyjne, sala do jogi itp. – rozmieszczony jest na 2000 m². Same sauny – a jest ich tu siedem rodzajów, różniących się temperaturą wilgotnością powietrza, aromatami, a w efekcie oddziaływaniem na organizm – zajmują 550 m². Bodaj największe wrażenie robi Almsauna – z wnętrzem w stylu górskiej chaty i specyficznym bioklimatem oraz polecany po pobycie w saunie „killerpool” z wodą o temperaturze 12° C. Trudno się dziwić, że The Alpin Spa Tuxerhof szczyci się wyróżnieniami German Wellness Association czy „The Relax Guide”. Inny pomysł na wellness ma Kristallhütte w Hochzillertal. Otóż kusi ono „kryształowym” – bo przeszklonym – spa na… 2147m n.p.m. Oczywiście dodatkową atrakcją, prócz saun, łóżek wodnych, wanien z kąpielą aromatyczną, sfer relaksu itp., jest widok na okoliczne masywy. A jeszcze inny nastrój panuje zapewne w wellness… we własnym apartamencie. A proponuje to choćby luksusowe (pięć gwiazdek) i należące

104

· Wellness

do tych samych właścicieli (wpływowej w austriackim biznesie turystycznym rodziny Schultz) schronisko Wedelhütte. Wybudowano je na 2350 m n.p.m. praktycznie na tej samej grani, ale już w rejonie Hochfügen. Naturalnie służy ono ogólnie dostępną strefą spa (z m.in. jacuzzi na tarasie z alpejską panoramą). Ponadto jednak w każdym z pokoi zainstalowano bowiem niskotemperaturowe kabiny na podczerwień Physiotherm. Ta forma relaksu polegać ma na delikatnym ogrzewaniu ciała z wykorzystaniem tzw. niskotemperaturowej (ok. 30°C) technologii podczerwieni, co poprawia krążenie i oczyszcza organizm skuteczniej niż najpopularniejsze, a silnie obciążające go, seanse w saunach. Ci zaś goście, którzy wynajmą sobie suite „Spa Deluxe Alpine Happiness” (o powierzchni 120m²) mogą korzystać w nim z już w pełni „prywatnego” basenu z hydromasażem i sauny również umieszczonych na skierowanym na wschód tarasie. Powtórzmy jednak: spa są już praktycznie w każdym z tyrolskich hoteli. · www.tyrol.pl

Alpejskie termy Ehrenberg

Termy mieszczą aż cztery baseny o długości 25 metrów, jacuzzi, baseny z hydromasażem i dziką rzekę, a także kompleks saun, łaźnię parową, sanarium solne i basen relaksacyjny. Ponadto nie brakuje atrakcji dla dzieci, zjeżdżalni z oponami i strefy zabaw. www.alpentherme-ehrenberg.at

Aqua Dome

Do dyspozycji gości są trzy baseny: na zewnątrz, źródlany, siarczkowy i solankowy, jak również siedem różnych saun oraz łaźni parowych – to tu można skosztować kąpieli w tropikalnym deszczu, w wodospadach czy we mgle. www.aqua-dome.at

Centrum wodne „Olympia Seefeld“

Strefa wellness o powierzchni 2000 m2,w której znajduje się „błękitna grota“, basen z wodospadem, sauna kamienna, łaźnia parowa i trzy sauny fińskie. Do atrakcji należą też trzy zjeżdżalnie. www.olympia-seefeld.com · www.ischgl.com

· Wellness

Stubay

Lista atrakcji Stubay jest imponująca – basen, sauna, korty tenisowe, centrum fitness, a ponadto basen sportowy (25 m), dzika rzeka oraz basen dla dzieci. Relaksowi można oddać się korzystając z sauny fińskiej, łaźni parowej, groty solnej oraz ziołowej sauny parowej. www.stubay.at

Termy w dolinie Zillertal

Miejscowość Fügen posiada najdłuższą zjeżdżalnię wodną w całej zachodniej części Austrii (133 m). To zresztą nie jedyna tu atrakcja – można sięgnąć także po „oponę do zjeżdżania”, rozgrzać się w saunie czy zrelaksować w podgrzewanym na zewnątrz basenie. www.erlebnistherme-zillertal.at G Aquapark Wave w Wörgl Na terenie aquaparku znajduje się pełnowymiarowy basen kryty, a w zimie warto rozgrzać się w jednej z największych saun w Europie. Atrakcją jest też solanka Isla Sola, w której znajdują się podwodne wulkany spieniające wodę. www.woerglerwasserwelt.at

Kompleks basenów Dolomitenbad

Miłośnicy pływania mogą wybierać spośród: basenu wielofunkcyjnego i sportowego (25 m), kąpieliska dla dzieci oraz odkrytego basenu z murawą, na której w słoneczne dni można się tez poopalać. www.stadt-lienz.at

105

Z dziećmi małymi i nieco większymi

Ofertą dla narciarskich rodzin chwalą się dziś niemal wszystkie stacje zimowe. Są jednak takie, które mają ją… nieco lepszą niż inne. Aby ośrodek rzeczywiście zasługiwał na miano przyjaznego dla dzieci i ich opiekunów musi spełniać kilka warunków. Nie chodzi nawet o łatwe stoki, bo wszędzie znajdzie się wyratrakowana łączka. Z kolei ci, którzy już coś potrafią znajdą większą frajdę, a i szybciej jeszcze lepiej poczują narty na stromszych górkach czy nawet jeżdżąc w terenie między drzewami (co dzieci uwielbiają).

106

· Rodzina

Ważne są za to dobre wyciągi i przyjazna ich obsługa. Dla najmniejszych i stawiających pierwsze kroki, będą to taśmy zwane magic carpets. W terenach, gdzie często wieje, najlepiej osłonięte tunelami z plexi. Dla bardziej wprawnych: jeśli orczyki, to z przyjazną obsługą, jak krzesła, to z zabezpieczeniami przed wypadnięciem, zwalniające na peronach i też z osłonami (znowu wiatr), a kiedy gondole – to z ławeczkami do siedzenia co pozwala nieco odpocząć. Istotne są też miejsca na stoku, w których można odetchnąć i się posilić – ideałem jest, kiedy są tam nie tylko restauracje (choćby i z tzw. dziecięcym menu), lecz też pomieszczenia, w których można się ogrzać, zjeść własną kanapkę czy napić się herbaty z termosu.

· www.tyrol.pl

Znaczenie mają naturalnie szkółki narciarskie: zwłaszcza zaś to, czy instruktorzy są przygotowani metodycznie do zajęć z młodymi kursantami oraz czy mają do tego talent i… ochotę. Naturalnie swoje robi też liczebność grup i wyposażenie szkoły: chociażby to, czy na jej terenie jest ciekawy tor przeszkód. Wyróżnikiem dobrej wypożyczalni (bo przecież sprzęt dla dzieci zwykle się pożycza) jest nawet nie tyle gama proponowanych nart, co oferta butów oraz staranność, z jaką personel dobiera je do stopy dziecka. O najwyższym poziomie świadczy urządzenie Jet Bond, pozwalające ustawić rzeczywistą siłę wypięcia wiązań w zależności od paramentrów narciarza. Osobną kwestią są hotele i pensjonaty – tu wszelako najwięcej zależy od zasabności rodzinnego portfela.Swoje wreszcie robi… profil wiekowy rodziny. Inne wymagania będą wszak mieli · www.tyrol.pl

· Rodzina

rodzice z trzylatkiem, a inne, gdy latorośl jest już w szkole średniej.

Ideał dla najmłodszych Wzorem miejsca na narciarskie ferie z dzieckiem w wieku od (niemalże) niemowlęcego do przedszkolnego jest maleńka osada Gmünd w Zillertal Arena. Wszystko za sprawą Kinderhotel Kröller i szkółki narciarskiej Michi’s. Lista prostych, i pozornie oczywistych, rozwiązań i udogodnień, które są tam standardem, jest długa. Warto się im przyjrzeć choćby dlatego, by mieć punkt odniesienia podczas wyboru celu swoich rodzinnych ferii. Pierwszy przykład: w łazienkach do dyspozycji najmłodszych gości są dziecięce szampony, kremy (a także puder dla niemowląt) oraz… stosowne rozmiarami szlafroki.

107

W basenie – znowu ze względu na dzieci – woda jest cieplejsza niż zwykle (zamiast 28 stopni ma 31). Mogą tam one uczyć się pływać albo na specjalnym kursie, albo pod opieką rodziców przy pomocy ogólnie dostępnych „makaronów” i „skrzydełek”. Bądź po prostu szaleć na zjeżdżalni. Są też oczywiście sale zabaw (osobne dla najmniejszych i tych już większych, powyżej czterech lat). Opiekę zapewniają przeszkolone animatorki – i to przez cały dzień (od godziny 8.30 do 21!) przez okrągły tydzień. Dzieci nie tylko mogą tam rysować, tańczyć czy śpiewać, ale też wystawiają przedstawienie dla rodziców, uczą się gotować, zwiedzają mini zoo w hotelowej farmie (i karmią zwierzaki), jeżdżą na sankach i koniach (z również należącej do hotelu stadniny). Stosowne jest także menu. Począwszy od śniadania – samego mleka jest kilka rodzajów, są też rozmaite twarożki, przeciery (w tym dla niemowląt) i chrupki, jajecznica zaś smakuje wybornie, bo powstaje z jajek kur hodowanych u okolicznych chłopów, nie zaś na przemysłowych farmach (o proszku nie wspominając). Po nartach, w

108

· Rodzina

porze podwieczorku, dzieci i rodzice mogą rozgrzać się pożywnym bulionem i skosztować lodów (te stoją zresztą do dyspozycji przez… 24 godziny) bądź dopiero co wyjętego z pieca ciasta. Na kolację dzieci mają do wyboru albo takie same potrawy, jak rodzice, albo też coś ze specjalnego menu, opisanego symbolami bohaterów bajek. Z kolei tamtejsza wypożyczalnia sprzętu nie tylko proponuje spory wybór dziecięcych nart i butów, ale i obowiązkowo sprawdza każdemu klientowi wiązania na Jet Bond. Hotel Kröller należy do sieci Kinderhotels – działają-cej od ponad 20 lat i zrzeszającej 49 hoteli z 4 krajów Europy (prócz Austrii, także z Włoch, Niemiec i Chorwacji). Szczyci się ona szczególną dbałością o jakość wypoczynku w rodzinnym gronie (oraz o bezpieczeństwo dzieci) i systematycznie ocenia należące do niej hotele za pomocą własnej skali (w postaci nie gwiazdek, lecz uśmiechniętych dziecięcych twarzy). Odnowiony, na bazie ponad stuletniej chłopskiej zagrody, Kröllerhotel ma ich cztery (na pięć możliwych). · www.tyrol.pl

Osobną jakością jest współpracująca z hotelem szkółka narciarska Michi’s. Do swojego przedszkola przyjmuje już… roczne dzieci, a pierwsze kroki na nartach mogą w niej – łącząc to oczywiście z zabawą – stawiać dwulatki! Szkoła dysponuje w okolicy kilkoma pólkami treningowymi z wyciągami taśmowymi, torami przeszkód i innymi przyrządami ułatwiającymi naukę. Dzieci, które co nieco potrafią, doskonalą umiejętności na trasach (a czasem i poza nimi, choćby podczas wypraw w okoliczne lasy, co okazuje się wielką przygodą). W szczycie sezonu w szkole uczy się nawet i czterystu adeptów narciarstwa tygodniowo, ale w grupie nigdy nie ma więcej niż ośmioro. Znaczenie ma i to, że w trakcie kursu aż dwukrotnie weryfikuje się poziom umiejętności dziecka – i w razie potrzeby przenosi je do innej grupy: mniej lub bardziej zaawansowanej. Samo Gmünd leży ledwie 3 km od bardziej znanego Gerlos, które dzięki kolejce gondolowej na Isskogel (2264 m n.p.m.) i sieci krzesełek X-press jest doskonałym punktem wypadowym na inne masywy Zillertal· www.tyrol.pl

· Rodzina

areny: czy to samego Zell, czy też Königsleiten bądź Gerlosplatte. Tym samym w ciągu jednego dnia można pojeździć w… trzech regionach geograficznych Austrii: prócz Tyrolu, Ziemi Salzburskiej i Wysokich Taurach. Kto zaś chciałby wyrwać się z dziećmi na narty na początku sezonu bądź późną wiosną będzie pewnie chciał jechać na któryś z lodowców. Wtedy idealnym kwaterą może być hotel Hintertuxerhof w tejże samej dolinie Zillertal. To miejsce poniekąd historyczne: jako pierwszy hotel stworzony właśnie z uwzględnieniem potrzeb narciarskich rodzin bezpośrednio pod lodowcem Tux (od dolnej stacji kolejki dzieli go ledwie 300 m, odpada więc kwestia uciążliwego zwykle dojazdu). Powstał pół wieku temu, cały czas prowadzi go ta sama rodzina. Założyciel i pomysłodawca, pan Max Kofler jest dziś „dyrektorem seniorem”, a interesu pilnuje na co dzień jego syn Christian. Obaj cechują się równą dbałością o gości. Ot choćby z widoczną radością – nie zaś tylko jako biznesowy rytuał – prowadzą podczas kolacji żartobliwe pogaduszki dziećmi.

109

A że opowiadają o lodowcu, okolicznych szczytach i dolinie, wyciągach i śniegu ze znajomością tematu są (współwłaścicielami miejscowej kompanii kolei górskich) i swadą, więc frajda jest obustronna. Atmosfera to jednak nie wszystko. Oczywiście głównym punktem dnia dla dzieci jest nauka jazdy: czy to na lodowcu, czy też – jeśli pogoda na górze jest akurat kiepska – na pobliskim pólku ze specjalnym wyciągiem dla początkujących. Obowiązują przy tym niższe niż zwykle stawki dla instruktorów. W hotelu przewidziany jest też program zabaw – nie tylko popołudniami (do dziewiątej wieczorem), ale i w ciągu dnia, dla tych, którzy akurat nie mogą iść na narty. Opieka wliczona jest w cenę pobytu. Są pokoje gier, wyposażone – co godne rozpowszechnienia – także w przyrządy ułatwiające naukę nart. Ot choćby taśmy do trenowania równowagi, czyli „głębokiego czucia”. Raz w tygodniu dzieci zabierane są po nartach hotelowym busem do krytej „Areny zabaw” (1000 metrów kwadratowych powierzchni, niezliczone zabawki i przyrządy do harców) w dolinie. A kucharz Hintertuxerhof serwuje

110

· Rodzina

dzieciom osobne menu w specjalnej sali. Okazuje się, że gratką może być jedzenie kolacji w swoim towarzystwie – bez nadzoru rodziców, a tylko Pani animatorki… Z kolei przez lata za wzorcowy region na rodzinne narty uchodził Serfauss Fiss Ladis. I on może szczycić się mianem pioniera: jako pierwszy w świecie uruchomił wyciąg krzesełkowy z zabezpieczeniami dla dzieci – i systematycznie wyposaża w takie blokady kolejne krzesełka. Za tym poszły inne przyjazne najmłodszym gościom inicjatywy – i wyróżnienia m.in. za taką właśnie ofertę. Ostatnio do konkurencji śmiało może stawać dynamicznie się rozwijający – i co też ważne: olbrzymi – obszar SkiWelt Wilder Kaiser Brixental. Tu też roi się od pomysłów. A to peron jednego z szybkich sześcioosobowych krzesełek automatycznie dostosowuje się do wzrostu narciarza (sygnał daje fotokomórka rozpoznająca, kiedy z wyciągu chce skorzystać dziecko). A to rodzinne tygodnie, w których narciarze, którzy nie ukończyli piętnastu lat · www.tyrol.pl

jeżdżą za darmo. Albo karnet o szczególnie atrakcyjnej cenie, bo z możliwością korzystania z niego naprzemiennie przez każdego z rodziców. Nie mówiąc o 21 (!) szkołach narciarskich ze specjalnie przeszkolonymi pod kątem nauczania dzieci instruktorami. Specjalny program zabawy z nartami na nogach opracowano nawet dla 14-miesięcznych maluchów.

Miejscówki dla nieco starszych Jeśli dziecko ma już naście lat, ogląda się pewnie za wypasionym snowparkiem, w którym mogłoby popisywać się (lub przynajmniej ćwiczyć) rozmaite freestyle’owe tricki – naturalnie w towarzystwie równolatków najlepiej także przeciwnej płci. Szczytem jest tu Moreboards Stubai Zoo. Nie tylko dlatego, że sił można tam próbować aż na czterech trasach, które od dwóch sezonów obsługuje specjalny wyciąg. Swoje robi i to, że skocznie, raile i inne przeszkody ustawione są faktycznie na szczycie, bo na wysokości niemal 3000 · www.tyrol.pl

· Rodzina

m n.p.m. A ze snowparkowych atrakcji może korzystać też niewiele młodsze rodzeństwo i sami rodzice na krętych i pełnych pułapek trasach BIG Family Kinderland czy na pomysłowych przeszkodach nizej skoczniach BIG Family Funslope. Położonych skądinąd niewiele niżej, bo na ok. 2500 m n.p.m. Kaunertal Gletscher słynie z kolei z tego, że jest najmłodszy z tyrolskiej piątki, czego jednym z dowodów są słynne freestyle’owe imprezy, które organizuje kilkakrotnie w każdym sezonie. Tyle że tam akurat młodzież woli chyba szaleć bez rodziców. Ci zaś którzy stawiają na bardziej naturalne klimaty (ekologia, ale i odludzie, czy po prostu nieco dzikości) odnajdą się w Ski Juwel, czyli długim masywie pomiędzy Alpbachtal a Wildschönau. Oczywiście i tu jest nie tak duży wprawdzie, ale przyzwoity snowpark, a nadto można poskakać sobie z… dachów starych bacówek rozrzuconych po stokach. Bądź przenocować w którejś z nich w dość spartańskich warunkach. Czy ktokolwiek zapomni taką przygodę z dzieciństwa?

111

Impressum Wydawca: Tirol Werbung GmbH, Maria-Theresien-Straße 55, 6020 Innsbruck, Österreich · Autor: Krzysztof Burnetko · Zdjęcia: Wiedenhofer Martina (S. 1,2) Kathrein Verena (S. 7,8,28,31,37,39,97,103) Mallaun Josef (S. 15) Pupeter Robert (S. 24,27,40,43,95,108,110) Hörterer Lisa (S. 31,59,104) Hofmann Janine (S. 32,26,56,98,99) Ziegler Alexander (S. 47) Aichner Bernhard (S. 47) Kranebitter Klaus (S.48,51) Jantscher Thomas (S. 51) Moser Laurin (S. 52) Bauer Frank (S. 88, 91) Herbig Hans (S. 92, 95,107) Heinzlmeier Bert & Monika Höfler (S. 97) Kresser Günter (S. 103) TVB Paznaun – Ischgl (S. 16,19), TVB Paznaun-Galtür (S. 20, 23), Bergbahnen Sölden (S. 44), Stubaier Gletscher / Andre Schönherr (S. 55), Zillertaler Gletscherbahn (S. 60, 63), TVB Mayrhofen-Hippach (S. 64, 67), TVB Zillertal Arena (S. 68, 71), Schulz Gruppe (S. 72, 75), TVB Alpbachtal Tiroler Seenland (S. 76, 69), TVB Wilder Kaiser (S. 80,83), TVB PillerseeTal (S. 84,87), Aqua Dome (S. 103) TVB Serfaus-Fiss-Ladis (S. 27) · Druk: Artpress VVA Druckerei GmbH, Gewerbegebiet 2, 6604 Höfen, Austria · Wydanie pierwsze 2016r. Mimo wszelkiej staranności w przygotowaniu materiałów, wydawca nie ponosi odpowiedzialności za zgodność informacji ze stanem faktycznym.