Од Исус до Мухаммед

ОД ИСУС ДО МУХАММЕД Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

проф. Елена Тренчевска-Чековиќ Тимур Чековиќ ОД ИСУС ДО МУХАММЕД Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

СТРУЧНИ СОРАБОТНИЦИ: Aкадемик Ферид Мухиќ Д-р Михајло Јакубович Дипл. Проф. по Историјa Оливер Андоновски ТЕХНИЧКА ПОДГОТОВКА И ДИЗАЈН: Сухејб Џемаили РЕЦЕНЗИЈА: Дипломиран Проф. по Исламско Право Али Шабани ЛЕКТУРА: Љупка Тасевска Латиќ ПОВИК КОН ВИСТИНАТА www.povikkonvistinata.org

CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека «Св. Климент Охридски», Скопје 27-9».../1054»:28 ТРЕНЧЕВСКА-Чековиќ, Елена Од Исус до Мухаммед : сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот / Елена Тренчевска-Чековиќ, Тимур Чековиќ. -Скопје : Е. Тренчевска Чековиќ, 2014. - 313 стр. ; 23 см Фусноти кон текстот. - Предговор / Михајло М. Јакубович: стр. 5-8. -Библиографија: стр. 311-312 ISBN 978-608-65659-0-9 1. Чековиќ, Тимур [автор]. - I. Чековиќ, Елена Тренчевска- види Тренчевска-Чековиќ, Елена а) Рано христијанство - Ислам - Компаративни истражувања COBISS.MK-ID 95496970

2

ЕЛЕНА ТРЕНЧЕВСКА-ЧЕКОВИЌ ТИМУР ЧЕКОВИЌ

ОД ИСУС ДО МУХАММЕД Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

СКOПЈЕ, 2014

КНИГА ЗА ВИСТИНАТА Секогаш! Секаде! Со секого! Само така опстојува вистината! А сепак, многу ретки се миговите во кои Вистината не е селектирана, цензурирана, ограничувана, дури и санкционирана. Многу пати сте посакале да ја слушнете Вистината, но секогаш ве преупредиле дека сеуште не е време да се каже и да се слушне вистината. Каде и да сте биле кога сте изразиле желба да ја слушнете вистината, ве предупредиле дека тука не е место да се каже и да се слушне вистината. Од било кого да сте побарале да ви ја каже вистината, или барем да ве упати до оној што ќе ви ја каже, ве одбивале со шепнато предупредување дека вистината не се кажува на секого и затоа што, наводно, Вистината не била за секого. И така, си врват годините од нашиот живот, а ние не знаеме ни кога е време за Вистината, ни каде е место на кое Вистината треба да се каже, ни кои се тие кои што заслужиле токму на нив да им се каже Вистината! Часот на Вистината останува скриен, местото на кое Вистината слободно престојува останува непознато, луѓето со кои Вистината се споделува, остануваат непознати. Сите само предупредуваат дека ете токму сега не е време за Вистината, и дека токму тука не е место за Вистината, и дека токму на нас не смеела да ни се каже вистината, оти Вистината била само за посветените, а ние не сме спаѓале во нив; веќе одамна никој не чувствува обврска да ги открие ни времето, ни местото на Вистината и особено, никој не помислува да ни ја каже нам Вистината. Сепак и за среќа, не предупредуваат сите дека не е време, ни место за Вистинатата, и за среќа, сеуште постојат и такви кои чувствуваат обврска токму вам да ви ја соопштат Вистината! Книгата Од Исус до Мухаммед од професор Елена Тренчeвска Чековиќ и Тимур Чековиќ, и нивните соработници Д-р Михајло Јакубович, професор Оливер Андоновски и Љупка Тасевска-Латиќ, претставуваат решителен чекор против овој

5

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

сеопшт заговор против Вистината! Инспирирани токму од уверувањето дека барањето на Вистината е обврска на целото човештво, а нејзиното споделување е право на секој човек, тие низ страниците на оваа исклучителна и драгоцена книга, ја откриваат и верно ја соопштуваат тајната на Вистината! Раководени од високото морално начело дека времето на Вистината е СЕКОГАШ, местото на Вистината е СЕКАДЕ и дека Вистината се споделува со СЕКОГО, авторите и соработниците на овој систематичен прилог на Студии на Религијата и Историја на Религиите, понудиле една нова, синтетичка теорија и реализирале голема задача! Нивната цел не е полемичка. Тие не побиваат ниту една од постоечките догми или теориски стојалишта. Наместо да отвораат нови конфронтации, тие се фокусирале врз синкретичка суштина на религиозитетот која открива изворно единство и непротивречност меѓу големите Божји Пораки. За да го аргументираат и потврдат овој теориски постулат, авторите систематски ги следиле и анализирале клучните ставови кои го потврдуваат единствениот карактер на историското религиско искуство на човештвото! Оваа исклучителна студија инспирирана е од универзалната Божја порака, а нејзиниот основен заклучок изложен е низ дванеасетте незаборавни глави кои почнуваат со вистината дека Верата на сите пратеници е една, а завршуваат со ветувањето дека Исус повторно ќе дојде. Покрај нагласената афирмација на принципите на Божјата милост и меѓурелигиската толеранција, толку потребни во овој свет на спротивставување и судир, со која во целост го дискредитираат милитантниот повик на Хантигтон за таканаречениот Судир на цивилизации, авторите смело и беспрекорно јасно ја соопштуваат и една универзална хуманистичка порака, од најголемо значење за иднината на човештвото и мир во светот: Времето на Вистината е секогаш, Вистината е секаде, Вистината е за секого! Само со прогласувањето на Вистината за универзално право и сопственост на секој човек, ќе може да се развива науката, да се воспостави взаемното почитување на сите култури и религи, и на тој начин, да се следи Големата Порака на Божјата милост дарувана на сите луѓе и испратена до сите народи во светот. Академик Ферид Мухиќ 6

ПРЕДГОВОР Во името на Аллах1 Милостивиот, Сомилосниот Раниот почеток на секоја светска религија предизвикува интерес и за истражувачите и за верниците. Тоа е причината зошто во денешно време може да забележиме многу истражувања за она што било во времето на Буда, Исус и Мухаммед. Ова е особено интересно кога треба да се одговорат тешките прашања за религиската практика која се користи денес и доаѓа од оснивачот на религијата или датира од некои подоцнежни периоди на историјата. Денес науката за Религиски Студии и Историја на религиите воопштено, обезбедува многу нови факти за научниците и пошироката публика. По истражувањата на Кумранските и Наг Хамади2 ракописите, како и на други ракописи, многумина почнаа да ја преиспитуваат историјата на раното христијанство. Сега, наместо класичните textus receptus, за Новиот Завет имаме многу критички изданија, како што е Нестле-Аланд (Nestle-Aland), кој содржи многу алтернативни читања за секое поглавје на евангелијата. Особено што многумина се сомневаат во основите на верувањето. За разлика од ова, Куранскиот текст има сосема различна текстуална приказна; „текстологијата“ сама по себе не е предмет 1

Аллах (ар.) - Бог, Врховниот и Единиот Бог, Господар и Создател, во христијанството познат како Отецот, а во јудеизмот како Јахве (Елохим). Терминот „Аллах“ е изведеница од членот „Ал“ и именката „иллах“ (божество-Бог). Аллах постои и во другите семитски јазици, вклучително и хебрејскиот и арамејскиот (Ĕlāhā, Alâhâ), каде, исто така означува Бог. Во предисламска Арабија е користено името како референца за врховно божество на кое му припишувале здруженик, односно синови и ќерки, пракса која е избришана со исламот. Арапските христијани најчесто го користат терминот „Аллах ал-Аб“ за да се разликуваат од муслиманите. L. Gardet, Allah, Encyclopaedia of Islam, Lewis, Bernard; Holt, P. M.; Holt, Peter R.; Lambton, Ann Katherine Swynford (1977). The Cambridge history of Islam.

Cambridge, Eng: University Press.

2 Библиотеката во Наг Хамади е збирка религиски (воглавно гностички) списи пронајдени во местото Наг Хамади, Горен Египет, 1945 година. Се смета дека збирката настанала во IV-от. век, а поедини текстови се многу постари. Напишаните списи се на коптски јазик.(заб. автор) 7

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на куранските студии, бидејќи не постојат други копии на Куранот, освен онаа која ја читаат муслиманите во нивната секојдневна религиска пракса. Книгата која е претставена на читателот е напишана за да одговори на многу важни прашања, класични и модерни. Не е за изненадување тоа што многу претходни книги со споредба помеѓу исламот и христијанството биле напишани од христијанска гледна точка, дури и во научните истражувања, исламот е гледан низ призмата на христијанската религија и христијанското верување. Затоа во 60-те години од минатиот век, познат истражувач од Харвард, Вилфред Кантвел Смит3 ја напишал: Значењето и крајот на религијата за да ја испита валидноста на концептот на религијата; тој со право забележува дека исламот, на пример, се опишува себеси како „дин“ (вера) што во сржта има пошироко значење отколку латинското religare/religere. Динот обично го опфаќа политичкиот, општествениот и економскиот код за добробит на човештвото, додека „религијата“ е само вид на внатрешно верување. Во секој случај, многу од книгите на ориенталистите го наведуваа Западот кон неразбирањето за „раниот“ ислам и, за жал, сега овие грешки се множат. За разлика од претходно спомнатите дела, книгата Од Исус до Мухаммед презентира еден сосема друг поглед на работите. Не е напишана за да се „побие“ некоја друга религија, туку пред сè да ја презентира вистината за раната религиска историја. Во почетокот на книгата авторите ја прикажуваат позадината на раното христијанството и се обидуваат да го реконструираат вистинското учење на Иса4 (Исус). Во денешно време, тоа се должи на апокрифите и достапноста на другите рани списи, каде може да се видат и другите приказни од христијанството, кои не се толку далеку од „канонските“. Особено е познато дека ваквите приказни не се нови; веќе во II-от век од н.е. (пред Никејскиот собир) многу религиски групи се претставуваа како вистински следбеници на Исус. Авторите ја прикажуваат оваа приказна, користејќи различни извори за да образложи колку политичките причини влијаеле на развојот на христијанството. Многу делови на книгата се посветени на личноста на Исус и на развојот на неговиот лик и во христијанството и во исламот. Денес, кога ќе го споредиме куранскиот приказ на Исус со рано-христијанските извори, 3 4 8

Wilfred Cantwell Smith Aрапски: , Иса.

ПРЕДГОВОР

може да пронајдеме многу сличности (на пример куранската приказна за создавањето на птицата од глина). Ова покажува дека Исус (неговиот ран живот) е голема историска мистерија. Бидејќи имаме многу малку податоци за ова во Куранот, никој нема вистински доказ да шпекулира за тоа. И ова е зошто оваа книга не нè повикува да започнеме некои полемики, туку да ги земеме во предвид светите текстови кои им ги даваат најавтентичните приказни на верниците. Како што во Благородниот Куран се вели: „Кажи: ‘О, следбеници на Книгата, дојдете да се собереме околу зборот, и нам и вам заеднички, никого освен Аллах да не обожуваме, ништо да не Му здружуваме, и едни со други, покрај Аллах, за божества да не се сметаме!’ Па ако не се согласат, вие кажете: Бидете сведоци дека ние сме муслимани!’“ (Куран5; 3:64) Многумина христијани го сметаат исламскиот „Иса“ за некој друг „Исус“. Згора на тоа, многупати може да се чуе како христијаните веруваат во „Бог“, додека муслиманите веруваат во „Аллах“. Истовремено Куранот вели дека Бог е еден: „И не расправајте со следбениците6 на Книгата, освен на најдобар начин, а не и со оние меѓу нив кои зулум направија. И кажете: ‘Веруваме и во она што ни се објавува и во она што ви се објавува. И вашиот и нашиот Бог е еден Бог, ние сме Му само Нему послушни.’“ (Куран; 29:46) За муслиманите сите пратеници – оние кои се спомнати во Стариот Завет, Новиот Завет и во Куранот и оние за кои не ни е познато нивното име – сите тие повикувале во послушност кон само еден Бог. Затоа муслиманите во секој период на исламската историја биле заинтересирани за другите религии – не за да ги „побиваат“, туку да покажат дека коренот на сите религии е монотеизмот, додека политеизмот е нешто измислено. Ова е верата на Ибрахим (Авраам), како што вели и Куранот: „Тие велат: ‘Бидете Евреи или христијани, и ќе бидете на Вистинскиот пат!’ Ти кажи: ‘Не, ние сме во верата на Ибрахим, кој исправно веруваше; тој никого за рамен на Аллах не Му припишуваше.’“ (Куран;2:135) Користен е најновиот Превод на значењето на Благородниот Куран, Артбук, 2013, измените од шеријатскиот рецензент ќе бидат дополнително наведени.

6 Т.е. христијаните и Евреите; 5

9

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Исламот е единствена религија, која, директно од Куранот ја признава и ја дава позицијата на другите религии, повикувајќи ги нејзините следбеници да се вратат кон покорноста на Единиот Бог и да го прифатат доаѓањето на Мухаммед, последниот Пратеник, кој го потврдува тоа што беше пратено пред него. Од Исус до Мухаммед е едноставна, но многу информативна книга, која може да му користи на секој трагач на вистината. На христијанските читатели може да им прикаже еден поинаков поглед на нивните сопствени извори; за муслиманските читатели може да им го отвори патот на повик кон вистината и да се следи таа вистина на најубав можен начин. За следбениците на другите религии и агностици оваа книга може да ја нагласи важноста на религиските студии и дека коренот на религијата – која е вистинската покорност кон Бог – не е од овоземско, туку со небесно потекло. Проблемот со религиските војни и други врсти на конфликти не се во религиите кои постојат, туку во политиките и другите „земски“ фактори кои влијаат врз животот на верниците. Во оваа книга човек може да ја најде вистината за вистинскиот Исус и хармонијата која постои меѓу неговото учење и последниот Божји Пратеник, Мухаммед, кој, како што е кажано во Стариот Завет „е сличен со Мојсеј“ (Повторени закони,18:18). Го молам Семоќниот Бог да ги награди авторите на оваа дело, за нивното големо залагање во служба на вистината, како и оние кои работеа на прегледот на ова издание. Цврсто верувам дека оваа книга е значаен чекор за продолжување на исламските религиски студии, чии темели се започнати од големи автори како што се Хишам ал Калби, Шехерстани, Ибн Хазм, Ал Бируни, Ибн Тејмије, Ибн Кајјим и други големи научници од Средниот век. Се надевам дека ова издание ќе ги просветли умовите на верниците во ерата на темнината и ќе им ја даде вистинската визија за вистинската религија во Еден Бог. Михајло М. Јакубович Д-р по Религиски Студии, Национален Универзитет – Острох Академија Острох, Украина mykhaylo.yakubovych@oa.edu.ua 10

ВОВЕД

ВОВЕД Вљубеникот во книгата знае дека секоја книга треба да остави печат во неговото срце. Затоа и се плаши своето време да го потроши за книга без поука. Но, вљубеникот на книгата знае и нешто друго. Оној кој ќе се вљуби во одреден идеал, не може ништо од овој свет да го спречи да допре до благодатта и исполнувањето кое го нашол во одредена приказна. Toa е пат кој може да биде контрадикторен за некого, но само ако влегува со умисла, со предрасуда и со сомнеж. Пратеникот на милоста7 ни кажал: „Сомнежот е најлажлив говор“.8 Поради тоа, оној кој ќе пристапи без сомнеж во срцето и со искреност кон оваа книга, со љубопитност на еден истражувач, и ќе посака да ја види суштественоста на презентираното, ќе стигне до вистинското задоволство кое ќе го најде во своето патешествие. Празнотијата која се наоѓа во денешните срца и души бара да се исполни со вистинска цел. Таа вистинска цел бара посветеност и истражувачки дух. Затоа секое спознавање започнува со медитирање во мир, ослободување од комплексите и со посакување на вистината, оставајќи ги за миг сомнежите и лошите мисли. Исус, нека е Божји мир врз него, кажал: „Љубовта кон овој свет е причина за секој грев“.9 Всушност, страста кон материјалното на тие што копнеат по овој краток свет треба да исчезне, додека вистинското исполнување и задоволство произлегува од посветеноста кон Создателот, тоа е она што треба да ни ги исполнува нашите срца и нашите чувства, тоа е она што трае. На тој начин секакво тежнеење кон погрешните идеали ќе исчезне. Исламските преданија во поглед на Исус, иако многубројни, сепак до ден денес повеќето од нив останале затскриени и непознати за пошироката јавност. Факт е дека повеќето исламски истражувачи денес 7

Мухаммед, мир над него, вели во едно предание „Јас сум испратен како милост кон световите“; додека и во Куранот, последното Откровение од Бог стои: „..а тебе (Мухаммеде) само како милост на световите те пративме.“ (Ел Енбија; 107) 8 Бухари и Муслим, хадисот се пренесува од Ебу Хурејре.

9 Пренесува Ибн Вехб преку Јахја Ибн Сеид (Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima) 11

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

не им посветиле доволно внимание и простор на тие преданија, а со тоа не се актуелизирала битноста на проблематиката за која говорат. Раѓањето и создавањето на Исус, чедноста на Марија, аскетскиот живот на Јован „Крстителот“, најавата на Мухаммед (Божји мир врз сите нив), се само некои од темите за кои говориме и на кои им посветивме внимание. Во исламот, Исус се смета за еден од најважните Божји пратеници, чудотворец и Месија. Сепак, муслиманите не веруваат во Исусовото распнување и во неговата божественост. Муслиманите веруваат дека Исус не бил ниту убиен ниту распнат, туку дека жив бил воздигнат на небото како што верувале и некои рано-христијански движења и дека пред Крајот на светот ќе се спушти за да го врати мирот на Земјата. Направивме обид хронолошки да го разработиме историјатот од почетокот на создавањето на човечкиот род, неговиот развој и верување, редоследот на објавените Книги и пратниците кои биле праќани, искривувањето на нивната порака па сè до модерно време и иднината која не очекува. Со тоа ви го предочивме исламското разбирање за она што е Вистината и која е целта на нашето постоење. Понудени се многубројни докази, но свесни сме за големиот предизвик кој го носи оваа тема и поради тоа се обидовме да внесеме и што повеќе веродостојни преданијата за Исус, со сличностите кои ги наоѓаме во цитатите од Библијата, Куранот и новозаветните апокрифи. Сепак, тврдењето за сличноста помеѓу раното христијанство и исламот е најбитниот дел од ова истражување. Поради тоа, во книгата се извлечени само оние аргументи кои се потврдени во историските извори и кои се прифатени барем од неколку христијански истражувачи. Честопати кога ќе се дојде до такви согледувања, тие ги признаат тие сличности. На пример, Ханс Кунг вели: „Традиционалните и историски паралели помеѓу јудео-христијанството и исламот се неизбежни.“10 Ханс-Јоаким Шоепс11 доаѓа до сличниот заклучок: „Со тоа си даваме за право да потврдиме дека ваквото истражување не е нешто ново, туку истите истражувања биле познати и пред неколку векови и тоа од библи10 Hans Küng: Christianity and the World Religions – Paths of Dialogue with Islam, Hinduism & Buddhism, 1986, p. 124 11 Hans-Joachim Schoeps, Theology and History in Jewish Christianity, 1949, p. 342 12

ВОВЕД

ските истражувачи Францис Дејвид,12 Мајкл Серветус,13 Адам Нојзер14 и Џон Толанд.“15 До такво согледување доаѓа и професорот Ајзенман16 на едно од своите видео предавања во 199717 каде вели дека Куранот подобро го толкува воскреснувањето на Исус и неговата мисија, отколку денешните христијани од преземените догми. Ајзенман во неговата контроверзна книга Јаков, братот на Исус базирана на толкувањата од Кумранските списи,18 многупати укажува на сличноста на рано-христијанскиот елемент на прочистување со вода. Тие ритуали денес се присутни и забележливи и кај муслиманите, и укажуваат на едно заедничко потекло. Ајзенман, Евреин по потекло, е впечатлив по тоа што е познавач на исламското, еврејското и христијанското учење. Како професор на Универзитет во Калифорнија и долгогодишен истражувач на Кумранските списи тој смета дека учењето на исламот многу наликува на учењето на Јаков Праведниот,19 а со тоа и на учењето на Исус. Книгата на 1400 страни детално ги елаборира најситните детали и конфликти кои се појавуваат помеѓу различните цркви кои дејствуваат непосредно после Исус и сето тоа трае се до III-IV век од н.е., односно до целосното трансформирање на разните рано-христијански правци и верувања во денешното христијанско учење. Многу други слични истражувања во врска со рано-христијанскиот период се спроведени во текот на последните тристотини години. Џон Толанд20 ја има напишано својата книга Назарени (Nazarenes) во 1718 година каде забележал и спомнал слични верувања и практики кои постоеле кај првите следбеници на Исус и кај муслиманите. Понатаму, Џон Бидл 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Francis David (1510-1579) Michael Servetus (1511-1553) Adam Neuser, 1570 Погледни: Adrian Reland, Treatises Concerning the Mahametons, (18th century), pp. 215-22; W.C Garnett, Francis David – Founder of Unitarianism (1914); R.H. Bainton, The Hunted Heretic (1953); D.B. Parke, The Epic of Unitarainism (1957), pp.5-6 Eisenman, Robert; библиски научник, историчар, археолог, професор по Средноисточни религии, археологија и исламскиот Закон, директор на Институтот за истражување на јудео-христијански извори на Калифорнискиот Универзитет. Раматха (Ramatha school) Во 1947 година група деца во една пештера на брегот на Мртвото Море наишла на ќупови во кои се наоѓале свитоци, кои потоа ќе бидат сметани за непроценливо богатство во докажување на историјатот на рано-христијанското верување. Познато е дека Јаков Праведниот бил убиен во 62 година од н.е. Инаку е еден од апостолите и роднина на Исус а по него се води една апокрифа Евангелието по Јаков. По неговото убиство Ерусалимскиот храм е запален и уништен.

Toland, John (XII c.n.a); 13

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

ја напишал книгата Вистинското мислење за Света Троица (Дванаесет Аргументи)21 во 1653 година, Џозеф Пристли напишал осум книги вклучувајќи ја Општа историја на Црквата, објавена во 1802 година и Историјата на измените во христијанството, објавена во 1871 година. А.Ц. Макгиферт22 ја напишал Историја на христијанството во Апостолското време објавена во 1897 година, Апостолската вера објавена во 1902 година и Богот на раните христијани во 1924 година. Откривањето на Кодексот Синаитикус,23 најран, најпотполн ракопис на библиските книги (IV век), донесе повеќе докази за научниците кои можат да ги користат во своите истражувања.24 Исто така, повеќето од научниците чии дела ги „цитираме“ се христијани по пракса и убедување. Книгата Христологија од Џејмс Дан25 е илустративен пример на овој факт. Тој на едно место вели дека „постојат реални докази во најраната традиција на Исус за она што би можело да се нарече свеста на божественоста“,26 и притоа прави некаков обид да најде објаснување за својата убеденост во Троичниот Бог во христијанството. Меѓу другото, забележително е името на Хеики Раисинен (Heikki Räisänen), христијански писател и истражувач кој е заинтересиран за христијанско-муслиманскиот дијалог. Тој пишува: „Денес им е јасно на новозаветните истражувачи дека во него тешко да постои и оддалеку нешто слично како доктрината на Тројството. Ова сознание може само по себе да биде почетна точка за дијалог.“27 Иако, со вакви изјави би можело да му се приговори дека покажува благонаклоност кон исламското верување, не треба да судиме дали тој е вистински христијани или не, ниту, пак, треба вистинскиот христијанин да поседува неверодостојни и емоционални заклучоци. При оценувањето на споредбите помеѓу раното христијанство и исламот, се потрудивме фактите кои беа користени да бидат презентирани на начин кој не е навредлив и одбивен за читателот.

21 Biddle, John: The True Opinion Concerning the Holy Trinity (Twelve Arguments) 22 A.C. MacGiffert (1861-1933), Американски теолог, син на презвертијански свештеник со ирско потекло; пишувал капитални дела од раното христијанство 23 Codecs Sinaiticus, потекнува од манастирот Св. Катерина на Синајската Гора (Египет).

24 Во тие истражувачи би ги вброиле и Поул Адае ( Paul Addae) и Тим Боус (Tim Bous) авторите на делото Before Nicea.

25 James D. G. (род. 1939) е водечки британски теолог од областа на новозаветните истражувања.

26 Стр. 60 од истоимената книга 27 Heikki Räisänen, The Portrait of Jesus in the Qur’an, 1980, p.127 14

ВОВЕД

Искажуваме голема благодарност до сите оние кои ни пружија поддршка и помош при рецензирањето и изработката на ова дело. Предлозите кои ги даваа стручните соработници и рецензенти, влијаеа посериозно да се зафатиме и темелно да ги прегледаме сите факти и содржини наведени во книгата. Во изработката на ова дело несебичен допринос дадоа еден долгогодишен бивш адвентист и истражувач на рано-христијанската апокрифа, како и еден професор по историја кој стручно ги прегледа сите користени историски податоци и тврдења изнесени во книгата. Непроценлива беше помошта на менторот на ова дело, младиот и талентиран професор од универзитетот во Украина, д-р Михајло Јакубович.28 Тој ни укажа на битноста едно вакво дело да биде стручно и темелно разработено, при што даваше конкретни предлози за работите кои можат да бидат посебно интересни и значајни за недоволно информираните читатели од оваа област. Нам ни е задоволство да бидеме пионери на овие простори во претставување на еден сосема нов пристап кон согледувања на фактите од најновите научни истражувања и светоглед кој е малку необичен за едно шаблонизирано разбирање на религиите кои се изучуваат во нашето школство. Се надеваме дека наводите во оваа книга ќе бидат искористени за понатамошно проширување на истражувањата. Освен Божјите зборови, ниедна човечка книга не е сочувана од грешки и погрешни толкувања, историјата ја пишувале победниците, а вистината иако знаела одреден период да биде скриена, на крајот излегувала на виделина. Се надеваме дека со ова наше дело ќе дадеме еден мал допринос кон разбирањето на оваа тематика, која треба да ги информира и едуцира генерациите кои доаѓаат. Авторите

28 Михајло Јакубович се јавува како преведувач на најновиот превод на Куранот на украински јазик. Тој е критичар и собирач на сите 55 преводи на Кураните на словенските јазици за што наскоро подготвува свое енциклопедиско дело. Тој е активен предавач на Катедрата за исламска историја и компаративни религии, вонреден гостин и предавач на разни семинари организирани низ целиот свет. Го познава арапскиот, англискиот и повеќето јазици од словенското говорно подрачје, меѓу кои е и македонскиот.

15

1. ВЕРАТА НА СИТЕ ПРАТЕНИЦИ Е ЕДНА Исус имал обичај да каже: „Боже мој, јас не можам да го оттргнам она што не го сакам ниту можам да си го прибавам она што го сакам. Јас сум во Власта на друг и зависам од своите дела. Затоа од мене нема поголем сиромав! Боже мој, не дозволувај непријателот да се радува на мојата несреќа и преку мене не прави го несреќен мојот пријател. Не допуштај во верата да ме снајде неволја и не дозволувај да ми се приближи оној кој кон мене нема милост.“29

1.1. В истинската

и лажната религија

Стотици илјади години, луѓето живееле во куќи, се занимавале се земјоделство, правеле размена на продукти, произведувале текстил, храна, посетувале роднини, се интересирале за уметност, изработувале слики, негувале болни, ги вршеле нивните дела на обожување и како и ние денеска, живееле сосема нормален живот. Од една страна постоеле луѓе на кои им било грижа за пратениците пратени од Бог во кој верувале, Еден и Единствен, додека од друга страна постоеле оние на кои не им било грижа за тоа и тие биле мнозинство. Тие обожувале кипови, лажни божества, идоли, ги следеле своите страсти, слично како повеќето луѓе денес. Верниците со верба во Бог се повинувале на моралните вредности и Божјите закони наредени од Негова страна, додека повеќето од другите луѓе се препуштале на суеверните пракси, окултизмот и паганските30 култови и 29 Исламско предание преку Абдум Теззак кој наведува од Џафер ибн Белкан.

30 Терминот паганизам потекнува од Латинскиот збор „paganus“. Не е најден консензус за прецизното значење на зборот кој потекнува од постоењето на Римската империја. Нас нè интересира приближното значење, бидејќи тоа кај Евреите и кај муслиманите постои во слична конотација, но под друг израз. На пример, кај муслиманите паганите се таканаречени „мушрици“ или полетеисти. Прифаќањето на христијанството кај луѓето кои биле во градовите било многу побрзо и тие се адаптирале на новата религија, додека тие надвор, во селата биле наречени пагани, бидејќи сеуште ја следеле старогрчката религија и Митраизмот. Некои од научниците веруваат дека цивилите нехристијани во Римското царство биле именувани како „пагани“ бидејќи не биле војници на Христа при крстоносните походи. После III век од н.e. тој термин ги опфаќа сите нехристијани и најпосле станува термин кој го опишува оној којшто верува во Сатаната. Всушност, паганизмот во исламот ја опишува секоја окултна и суеверна работа која се коси со основното начело на верување во Единиот Бог и се коси со Божјите имиња. Надежта, среќата, потпората, стравот, упаството, снабдувањето, барањето помош, пресудата, задоволството и слично, Му припаѓаат и Му се посветуваат само на Единиот Бог, а спротивно на тоа е паганизмот, незнаењето, незнабоштвото и заталканоста. Кај христијаните поимот паганизам се ограничил на обичаите кои се поврзани со култното и окултизмот, односно обожување на ѓаволот.

17

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

церемонии. Во сите времиња, но и денес, постоеле луѓе кои верувале и му се покорувале на Бог, како што постоеле луѓе кои правеле дела на паганизам и политеизам, односно неверувале во Бог и ја негирале благодетта дадена од Него. Но, за разлика од политеизмот и незнабоштвото, Бог испратил јасно светло и Упаство по кое треба да се движи човечкиот род од првиот човек, па сè до Крајот на светот. Следењето на тоа Упаство е потполнување на најголемиот наш аманет на Земјата. „Тој ви го пропишува во верата истото тоа што му го наредил и на Нух (Ное) и тоа што ти го објавуваме тебе, и тоа што му го наредивме на Ибрахим (Авраам) и на Муса (Мојсеј) и на Иса (Исус): ‘Вистинската вера исповедајте ја и во тоа не се раздвојувајте!’ Тешко им е на мушриците (политеистите) да се одѕвијат на твојот повик. Аллах за Својата вера одбира кого Тој сака и го упатува во неа тој што искрено ќе Му се обрати.“ (Куран; 42:13) Нешто слично наоѓаме во наредбите и препораките на Исус. „На Господа, твојот Бог, да Му се поклонуваш и само нему да Му служиш.“ (Библија;31 Евангелие според Матеј, 4:10) Обврска на сите суштества е придржување кон монoтеизмот, што било објаснето од Бог преку Неговите пратеници, и не Го препуштил на луѓето, туку испратил книги преку Пратениците, и кажал дека тоа е единствената исправна вера и дека тоа е единствено исправно покорување на Бог. Пратениците немале никакви одлики на божественост, тоа биле обични луѓе кои постигнале врв на моралност и убаво однесување, биле од најблагороден род, најразумни и најпаметни меѓу своите сонародници, мудри реторичари и со тоа биле најпогодни за преземање и доставување на Божјата објава на другите луѓе. Повеќето од немуслиманите на Западот дури и не сфаќаат дека постои исламско гледиште, кое е значително различно од јудео-христијанското, особено во однос на разбирање на потеклото на јудаизмот, христијанството и исламот. „Ислам“ во суштина значи „потчинетост-предаденост“ на Бог, и во секое време, секој човек и секој верник кој се покорувал понизно и на начин како што Бог бил задоволен од него таквиот го следел „исламот“ и ја следел верата на претходните пратеници. Според тоа, Адам бил мусли31 Свето писмо, Македонска православна црква, издание 2001 (понатаму сите стихови се од истоимената Библија) 18

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

ман и го следел исламот, а истото важи и за Ное, Авраам, Мојсеј, Исус итн. Тоа не значи дека во секој детаљ верата на Адам и Ное и верата на Исус и Мухаммед била во секој аспект иста, туку таа била надградувана во текот на времето, а со исламот е удрен печат и крај на Објавите. Но, за да се разбере тоа, треба да се разбере развојот на заветот во исламот кој не е ист како оној на денешното христијанство, каде догмата вели дека луѓето за да го разберат Бог требало да поминат од фаза на Едноштво во фаза на Троичниот Бог или „Бог во три лица“. Едноштвото е темел на исламската доктрина и тој е јасно видлив во основата на јудаизмот и христијанството, и со тоа тие даваат иста универзална порака за разбирањето на Бог во сите временски периоди, а тоа е обожување на Единиот Бог без посредници, следењето на Неговиот закон и негирањето на лажните божества и идеологии. Ова е она што Бог Го пропишал на сите Божји пратеници, и на Нух (Ное) и на Ибрахим (Авраам) и на Муса (Мојсеј) и на Иса (Исус) и на Мухаммед, нека е Божји мир и спас врз сите нив. Тоа била вера на сите Божји Пратеници од кои најизбрани биле овие пет. Бог зел завет од сите нив: „Ние32 од веровесниците заветот нивни го зедовме, и од тебе, и од Нух (Ное) и од Ибрахима (Авраам), и од Муса (Мојсеј), и од Иса (Исус), синот Мерјемин (Марија) цврст завет зедовме за да би можел Тој да ги повика на одговорност веровесниците за она што го говореа; а за неверниците Тој подготви болно страдање.“ (Куран; Ел Ахзаб, 7-8) Верата на Пратениците била една, а тоа е обожување на Бог, Единствениот, не сметајќи Му ништо за еднакво. Оваа вера не прифаќа одвојување и неследење на пратениците, или следење на вера засебна од објавената од Бог.

1.2. З аветот

помеѓу

Б ог

и пратениците

Како што е наведено погоре, јудео-христијанската33 традиција гледа на концептот на заветот како основен ред во Универзумот, во кој односот помеѓу човекот и Бог е целосно изменет и кој содржи целосно нов концепт и разбирање на Бог. Бог на неколку места во Куранот и 32 Се однесува на Бог. Тоа е вообичаена особеност на арапскиот говор што се користи за истакнување на важноста на говорникот, еден вид на персирање.

33 Раното христијанство постоело како едно верско движење, односно се сметало како секта во рамките на jудаизмот, за во текот на I век потполно да се одвои од таа религија.

19

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Библијата го потврдува Својот завет со Евреите и главешините на 12-те племиња како и старозаветните пратеници. Секако, тука спаѓа и заветот на Исус, но ги спомнува и оние коишто себе се нарекоа христијани, а тоа се првите следбеници на Исус. „Ние заветот го прифативме и од тие што велат: ‘Ние сме христијани!’ – но и тие, голем дел од тоа со што беа опоменувани го изоставија, ..“ (Куран; 5:14) Но, како што и Евреите го изоставија тоа за што беа предупредувани во своите книги, исто така и христијаните ги чекала истата судбина. Ајетот34 продолжува: „..затоа меѓу нив вметнавме непријателство и омраза сè до Судниот ден; а Аллах сигурно ќе ги извести за тоа што го правеле.“ (Куран; 5:14) Доказ за тоа непријателство се историскиот конфликт помеѓу разни правци и поделби, различни толкувања и догми околу Исус и Бог, со што тие повикувале во своја страна, а не на страната на Семоќниот. Спротивно на ова, вистинската вера афирмира мноштво договори помеѓу Бог и човештвото. Сите пратеници од Бог, чии имиња не се ни познати на денешниот човек, имале свој завет, кој бил наследен од страна на народот на тој Пратеник. „Ние од веровесниците заветот нивен го зедовме, и од тебе (Мухаммед), и од Нух и од Ибрахим, и од Муса, и од Иса, синот Мерјемин, цврст завет зедовме за Тој да ги повика на одговорност искрените за нивната искреност; а за неверниците Тој подготви болно страдање.“ (Куран; 33:7-8) Пратеници биле праќани на секој народ, а не само на Евреите. Секој народ имал Пратеник. И кога Пратеникот нивен ќе дојде меѓу нив, ним праведно ќе им биде пресудено, нема да им биде нанесено насилство. (Куран; Јунус, 10:47) Во временскиот период помеѓу Адам и Мухамед, имало многу завети и тие не биле ничие екслузивно право, на ниеден народ посебно. Секое лице, без оглед на етничкото, национално, расно потекло, имало потенцијал и можност да наследи завет со Бог (не само еврејските племиња), и да влезе во соодветветна молитвена35 релација со Бог. Откако секој пратеник склучил свој завет со Бог, откровението на Бог за тоа 34 Знамение или доказ; стих или цитат од Куранот (заб. на прев.)

35 Систем на обожување.

20

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

како најдобро да Му се покорува било постепено откривано во еден еволутивен период. За разлика од долгите периоди на стагнација на објавите во јудео-христијанската традиција, во вистинската вера постои постепена еволуција во односот помеѓу човекот и Бог.36 Од горекажаното може да се види дека верата започнала со Адам, постепено еволуирала низ различни завети и прогресивни откровенија дадени од Бог на разни пратеници и најпосле кулминирал во последното откровение дадено на пратеникот Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем.37

1.3. О сновна

мисија на

П ратениците

Меѓутоа, дури и во рамките на таа прва порака на Адам, постојат две фундаментални вистини кои никогаш не биле укинати или модифицирани и кои продолжиле да бидат централен дел на пораката на секој подоцнежен пратеник: 1. Дека не постои друго божество достојно да се обожува освен Аллах, Единиот Бог, Кому ништо не Му е еднакво и само Нему да Му се поклонуваме и само Нему да Му служиме, што е воедно и првата Божја заповед38 во Библијата и минатите објави претставена преку мисијата наредена од Бог: „Луѓето и џинните39 ги создадов само за да Ме обожуваат.“ (Куран; Ез Заријат, 56) Таа мисија ја препознаваме во библиските зборови: „.. На Господа, Твојот Бог, клањај Му се и само Нему служи Му!“ (Библија; Евангелие по Лука 4:8) 2. Да се избегне злото и забранетото, да се верува во Судниот ден, во пратениците, во Книгите објавени на пратениците, во невидливиот свет (ангелите и сл.) и дека сите наши добри или лоши дела се одредени со судбина (ар.кадер).

36 Во врска со ова, треба само да се погледне и на прогресивните откровенија во рамките на животот на Мухаммед, како што е забраната за конзумирање алкохол која била постепена и настапила во 3 периода: забрана да се извршува молитва по конзумирање алкохол, па сè до целосна забрана на алкохолот.

37 Од почест кон Божјиот Пратеник се вели: „Нека е Божји мир и благослов“ 38 „Не ќе имаш никакви други Богови покрај Мене.“ (Библија; Излез 20:3) 39 Џинни - демони. Божјо создание од оган, како и човекот има слободна волја па затоа од нив има и верници и неверници (кои му служат на сатаната и се нарекуваат шејтани/ ѓаволи). Во нивната изворна форма, џинните се невидливи за луѓето, но можат да влијаат врз луѓето.

21

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Со ова се потврдува дека сите овие пратеници биле праќани од Бог за да ги вратат луѓето назад кон вистинското верување. Сепак, многумина од нив не ги послушале пратениците, не се покајале и не го прифатиле понудениот начин на спасение и начин на живот, и не се вратиле на правилното обожување на Бог. Отпадништвото и девијациите постоеле, и на крајот некои од овие искривувања станале прифатливи и дел од секојдневниот ритуал. Таков еден ритуал и кодификација според исламот е и јудаизмот со сите негови форми.40 Ова е видливо од акцентот ставен врз Евреите во Куранот, кои имаат искривен однос кон нивните книги. Со тоа „вистинската вера“ како основа на верување во сите времиња била изменета од луѓето кои подоцна ги кодифицирале своите измени и ги внеле во своите книги и списи, намерно или ненамерно менувајќи ги и лажејќи за Бог, со што ја предизвикале Божјата лутина. Со тоа Пратениците не биле испраќани за да ги вратат луѓето кон јудаизмот кој го познаваме денес, туку кон основите на верувањето, во кои повикувал секој пратеник и чија основна мисија била како што е наведено во Куранот: „... На сите вас закон и правец ви пропишавме!“ (Куран; 5:48); „Во Аллах да веруваат, а од тагутот41 да се оддалечат“ (Куран; 16:36); т.е. да се оддалечат од лажните идоли, лажните верувања и следењето на шејтанот42 т.е да се оттргнат од страстите и лажните идеологии. Нешто слично вели Исус во Библијата: „Ниеден слуга неможе да има два господари…Неможе да му се служи на Бог и на парите.“ (Библија; Евангелие според Лука 16:13) Тората,43 сè додека се практикувала, била Упаство и светлина за Евреите кои го применувале чистиот монотеизам и заветот прифатен преку Божјите пратениците до нив: „Ние го објавивме Тевратот (Тората), кој содржи упатство и светлина. Според него на Евреите им судеа веровесниците, кои Му беа послушни на Аллах и честити луѓе, и учени, од кои е ба40 Христијаните и Евреите во Куранот се сметаат за Следбеници на Книгата, односно на објавите кои со тек на време биле изменети и во кои биле додавани или изменети некои делови од текстот од луѓето, како и погрешни преводи и толкувања 41 Тагут (ар.) – шејтан, ѓавол, Сатана, тој што е обожуван покрај Севишниот Бог и е задоволен со тоа обожување, тој што ги повикува луѓето да го обожуваат него, тој што тврди (претенди ра) дека го знае гајбот (невидливото), тој што суди спротивно на исламските закони.

42 Шејтанот, Иблис или ѓаволот, е праисконскиот непријател на човечкиот вид, така што човекот никогаш не може да биде сосема сигурен од неговите сплетки.

43 Тората или Петокнижието е Света книга на Евреите објавена на Мојсеј, мир над него.

22

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

рано да ја чуваат Аллаховата книга, и тие над неа бдееја.“ (Куран; 5:44) Истото важи и за христијаните и следбениците на Исус, кои требале да се придржуваат до Инџилот44: „После нив, го испративме Иса (Исус), синот Мерјемин, кој го признаваше Тевратот пред него објавен, а нему му го дадовме Инџилот (Евангелието), во кој имаше упатство и светлина, и да го потврди Тевратот (Тората), пред него објавен, во кој исто така имаше упатство и поука за тие кои од Аллах се плашеа, ..“ (Куран; 5:4647) Јудео-христијанската ретроспектива често ги отсликува Пратениците на Бог како заталкани грешници,45 коишто се вклучени во сите начини на застрането однесување. На Пратениците им се припишуваат недостатоци, грешности и несовршенство во поглед на моралот. Спротивно на тоа, исламското гледиште е дека овие пратеници биле луѓе со доблест, побожност, како и со висок морален карактер. Не постои пратеник кој некогаш би можел да ја изневери дадената доверба или да прави голем грев.46 Иако Возвишениот, ги надарил луѓето со разум, тие без Објавата не би можеле да ги дознаат и разберат многуте работи и поими. Многу луѓе верувале дека има повеќе богови и божества, па Возвишениот, по пат на Објава и преку Пратениците ги упатил да веруваат само во Еден и 44 Објавата, Инџилот (Еванелието), кој му е даден на Исус, мир над него. Најверојатно воздигнат со него или изгубен со тек на време поради човечки фактор. Сепак некои од евангелијата кои опстанале со себе носат дел од вистината која Исус ја проповедал.

Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism, B.M. Wheeler, Injil.

45 Во книгата Битие (19:30-38) се вели дека Лот (Лут, мир над него,) направил блуд со своите две ќерки и дека од тој блуден чин тие двете забремениле. Во втората книга Самоил (11:1-27) се тврди дека Давид (Давуд, мир над него) направил блуд со сопругата на Уриј. Потоа на подмолен начин го убил за да се ожени со неа. Во книгата Излез (32:1-6) се тврди дека Арон (Харун, мир над него) на израелците им направил теле од злато, и дека заедно со нив го обожувал. Во Првата книга Кралеви (11:1-13) се вели дека Соломон (Сулејман, мир над него) пред крајот на својот живот ја напуштил својата вера, почнал да обожува кипови и им изградил храмови. Во Првата книга Кралеви (13:11-30) се истакнува дека Божјиот веровесник кој бил во куќата на пророкот лажел за Бога во доставувањето на мисијата и дека со таа лага го прелажал и другиот веровесник и така го фрлил пред гневот на Господарот. Во книгата Битие (38:12-30) пишува дека Јуда, синот на Јаков (Јакуб, мир над него) направил неморален чин со снаата Тамара (со жената на својот син Ер) и дека таа од тој чин го родила Перес од кого водат потекло и Давид и Соломон и Исус, што значи дека сите тие се деца на особа, родени од блуд. Во книгата Битие (35:22) се тврди дека Јаков синот на Рубен направил блуд со татковата прилежница Билха и кога за тоа дознал Израел не го казнил. Според втората книга Самоил (13:1-39) Давидовиот син Амон направил блуд со својата сестра Тамара, а нивниот татко, кога за тоа дознал не ги казнил. Во евангелијата: Матеј (26:14-16), Марко (14:10-11), Лука (22:3-6) и Јован (18:1-5), се тврди дека Јуда Искариотски, еден од дванаестте Исусови ученици (апостоли), го предал Исус на Евреите за триесет дирхеми. А христијаните веруваат дека апостолите се „светци“.

46 Куран, 3:161 23

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Единствен Бог. Без Објавата луѓето не би знаеле дека постои невидлив духовен свет, проживување по смртта, Рај, Пекол и др. Преку Објавата и Божјите Пратеници луѓето дознале како настанале, како настанал Универзумот и многу други појави и законитости. Куранот користи повеќе имиња за пратениците како што се: Небијј - веровесник, Ресул-Пратеник, Бешир-радосник, Незир-опоменувач и др. Во Библијата нив ги знаеме на сличен начин како опоменувачи, пророци, божји синови, праведници и слично. Во Куранот буквално се спомнуваат следниве Божји Пратеници: Адем (Адам), Идриз (Енох), Нух (Ное), Худ, Салих, Ибрахим (Авраам), Лут (Лот), Исмаил (Ишмаел), Исхак (Исак), Јакуб (Јаков), Јусуф (Јосиф), Ејјуб, Шуајб, Муса (Мојсеј), Харун (Арон), Давуд (Давид), Сулејман (Соломон), Илијас (Илија), Елејса, Јунус (Јона), Зулкифил, Зекерија (Захарија), Јахја (Јован „Крстителот“), Иса (Исус) и Мухаммед, нека е Божји мир и благослов врз сите нив.

1.4. П раисконскиот

договор со човекот

Бог му соопштил на човекот договор преку кој човекот го прифатил аманетот - одговорноста за верата како едно интелигентно суштество со сите свои погодности и опасности. Пред да дојдат на овој свет душите биле кај Бог, од нив побарал да посведочат дека само Него ќе Го обожуваат и само Него ќе го признаваат како Господар. Тој договор е спомнат во Куранот и гласи: „И кога Господарот твој од ‘рбетите на Адемовите синови го изведе потомството нивно и побара од нив да посведочат против себе: ‘Зарем Јас не сум Господарот ваш?’“ (Куран; 7:172) Значи, Бог бара од луѓето во праисконот, дури и пред телесното создавање, пред создавање на времето и просторот и пред создавањето на Земјата и небесните тела, при што добива одговор: „Да, ние сведочиме”– за на Судниот Ден да не кажат луѓето: „Ние за ова ништо не знаевме”. Со тоа човекот ја презема одговорноста и предизвикот на овој повик да го носи називот: „роб47 на својот Господар“. Во ова „Да“ лежи 47 ар.абд, Божји роб, слуга 24

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

тајната и посебното значење на човечката егзистенција, тајната на животот на ова Божје суштество, кој е Божји намесник и Застапник (халифа) на Земјата. Куранот ја содржи пораката на тој аманет. Куранот е говор објавен преку Светиот Дух - Ангелот Гавриил48 на Мухаммед, алејхи селам.49 Од создавањето до денес, едно од суштинските прашања на човечката егзистенција биле и сè: -Кој сум?

-Што сум?

-Од каде доаѓам и каде ќе завршам? Одговорите на овие прашања ни стануваат појасни со темелно читање и истражување на Куранот. Куранот50 нè поучува и за најголемиот непријател на човечкиот вид од создавањето на првиот човек Адам (Адем), па сè до Судниот Ден, a тоа е Сатаната.51 И затоа во Куранот стои дека Сатаната му рекол на Бог: „Се колнам во достоинството Твое – сите ќе ги заведувам на кривпат, освен оние Твои робови кои се искрени!“ (Куран; Сад, 82-83) Кога одбил да се поклони на Адам, откако Бог Му наредил, Сатаната е избркан од Рајот и истиот се заколнал дека ќе остане вечен непријател на Адам и неговото потомство. Во втората сура52 од Куранот стои: „И кога Господарот твој им рече на ангелите: ‘Јас намесник на Земјата ќе поставам!’ Тие запрашаа: ‘Зарем на Земјата ќе го поставиш оној кој на неа неред ќе шири и крв ќе пролева?! А ние Те славиме, заблагодарувајќи Ти, и, како што Тебе Ти доликува, Те величаме!’ Тој одговори: ‘Јас го знам она што вие не го знаете!’ И Тој го поучи Адема со имињата на сите нешта, и ги изнесе пред 48 Ар. Џибрил, мир над него.

49 Од почест кон Божјиот Пратеник и кон сите пратници се користи изразот „мир над него“, кој значи „нека е Божјиот мир над него“. Понатаму во текстот ќе се користи скратениот превод на изразот „ мир над него“.

50 Божјиот Пратеник Мухаммед, мир над него, кажал: „Ви оставам две работи: Куран и Суннет (праксата на Божјиот Пратеник). Кој се држи до овие две, нема да заталка.“ (Бухари) 51 Христијанството го гледа Сатаната како ангел избркан од рајот од страна на Господ. Според исламот Сатаната никогаш не бил ангел, иако имал висока положба. Тој бил џинн, неговата бит е огнот и непокорноста, за разлика од светлината т.е покорноста која е карактеристична за ангелите.

52 т.е. поглавје од Куранот.

25

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

ангелите, па Им рече: ‘Кажете Ми ги имињата нивни ако ја кажувате вистината!’“ (Ел Бекаре; 30-31) Единиот Бог, Го поучил Адам со имињата на сите нешта. И продолжува понатаму: „‘Славен нека си!’- извикнаа ангелите! Ние го знаеме само она што Ти не поучи!; ‘Само ти си Сезнаен и Мудар!’ ‘О Адеме’, рече Тој, ‘кажи им ги имињата нивни’ и кога тој им ги кажа нивните имиња, Аллах рече: ‘зар не ви кажав дека само Јас ги знам тајните на небото и на Земјата и дека само Јас го знам тоа што вие го покажувате и тоа што го криете?’“ (Куран; Ел Бекаре; 32-33) Овде Бог ги повикува ангелите на советување, па се поставува прашањето, има ли Бог потреба од советник? Возвишениот Господар сигурно нема потреба од советници, но со овој чин Бог сакал да ги подготви ангелите дека од тој момент нема сите да Го слават и да Му заблагодаруваат на Бог како што дотогаш сите Го обожувале и Го Величале, дека од тој момент ќе има некој од создадените суштества кој нема да Го обожува постојано. Со тоа Бог ги подготвил ангелите за суштеството чија работа нема да биде само славењето на Бог и Неговото обожување. Тоа ново суштество ќе има нешто што ангелите го немаат, а тоа е слободна волја и посебно знаење со кое е обдарен човекот, а тоа е знаењето на имињата на нештата. Ангелите тоа не го знаеле, а тоа што на ним им било наредено да му се поклонат на човекот, било затоа што човекот знаел за создаденото и за спознавањето на Божествената Креација. Како што може да се види во Куранот, Сатаната ја разбирал природата на човекот и одбил да му се поклони, велејќи дека е подобар од човекот кој е создаден од глина,53 а тој е од оган.54 Сатаната го сторил тоа поради горделивост, вообразеност, која ја поседувал поради своето потекло и позиција, односно омразата која ја имал кон човекот. Сето ова Иблис (Сатаната) го оддалечило од Божјата милост и го вовело во Пеколот. Човечкото тело, освен од материја се состои и од дух кој е вдахнат од Бог, со што на ова суштество му дава посебно значаење во однос на останатите суштества.

53 аналогија-материја 54 аналогија-енергија 26

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

27

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

1.5. П рвите

луѓе на планетата

–А дем (А дам )

и

Х ава (Е ва )

Кога Возвишениот, го создал Адем, мир над него, од него потекнуваат сите оние кои ќе бидат телесно создадени сè до Судниот ден. Поради тоа Возвишениот, ги собрал, па ги создал ѝ им дал лик. На секоја личност помеѓу очите ѝ било запишано колку ќе живее. Возвишениот, од луѓето го прифати дадениот збор и тие посведочија со ,,Да”. Возвишениот, тогаш им рекол: ,,Ги повикувам за сведоци седумте небеса, седумте земји и вашиот татко Адем, за да не кажете на Судниот ден дека за ова не знаевте. Знајте дека нема друг Бог и Господар освен Мене. Немој да ми сметате никој рамен. Ќе ви испраќам пратеници кои ќе ве предупредуваат на ветувањето ваше и договорот кој Ми го дадовте уште кога бевте само души и ќе ви испратам Книга.”55 ,,Сведочиме дека Ти си единствениот Господар и Бог и дека не постои друг господар ни Бог,” - одговорија и така ја покажаа својата покорност. Адам бил првиот создаден човек и веровесник кој ја примил Објавата. Со него била создадена и Ева (ар.Хава), која е создадена од истоветна супстанца. Подоцна од нив двајца се развил целиот човечки род. Првиот човек е создаден од земја,56 односно од материја, и првиот човек нема ниту татко, ниту мајка. Бог создава според принципот: „Биди“ и тоа „Бива!“. Ваквото директно создавање на Адам ќе се повтори и при создавањето на Исус, мир над него. Бог го создал Адам а.с. во најубав облик и вдахнал во него душа. Според Библијата, Бог го создал човека „Според образот Свој“.57 Приказната за Адам и Ева има доста сличности во Библијата и Куранот со некои мали, но битни разлики. Набргу по создавањето Бог им наредува да не јадат од посебното дрво во џеннетот (рајот), бидејќи со тоа ќе си наштетат и таквото нивно дело ќе биде престап кон Бог.

55 Кажувања за пратениците – хфз. Ибн Кесир.

56 „Ние човекот, навистина, го создадовме од глина одбрана,“ (Муминун, 23:12) Кога ќе се анализира телото на човекот ќе се увиди дека тоа се поклопува со 18 елементи кои ги содржи Земјината кора. Најбитните меѓу тие елементи се: кислородот, силициум, алуминиум, железо, калциум, натриум, калиум, водород, хлор, јод, фосфор, олово, бакар, сребро, јаглен и цинк.

57 Буквално гледано тоа претставува антропоморфизам; подоцна истиот стих ќе биде искористен од страна на некои христијански толкувачи како референца врз која ќе се базира Тројството и верувањето дека Исус е Бог, што секако толкувачите на еврејската традиција го негираат и го отфрлаат. (заб. Автор) 28

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

„И Ние рековме: ‘О, Адеме, ти и твојата жена живејте во џеннетот58 и јадете од него од каде што сакате, но не приближувајте се до ова стебло, па со тоа неправда да си сторите!’“ (Куран; 2:35) Според Библијата, Бог рекол дека ако јадат од тоа дрво, ќе умрат. „Освен од дрвото за познавење на доброто и на злото; од него не јади; зашто во оној ден кога ќе вкусиш од него, ќе умреш.“ (Библија; Битие, 2:17) Според Библијата, ова предупредување било дадено на Адам пред создавањето на неговата сопруга, Ева. Сепак, Куранот го коригира ова и споменува дека во времето на предупредувањето Ева веќе постоела и тоа предупредување се однесувало на двајцата. Сатаната постојано намамувајќи, (според Библијата) дошепнал на Ева дека доколку јадат од тоа дрво тие никогаш нема да умрат, што е спротивно на она што Бог претходно го предупредил Адам. Жената е таа (според Библијата) која била заведена и таа каснала од плодот и му го дала на Адам. „..и дека дрвото е пожелно поради знаењето, набра род од него и јаде, па му даде и на мажот свој, та и тој вкуси.“ (Библија; Битие, 3:6) Во Куранот, Бог не го става товарот на гревот на жената, туку таа ја дели тежината на гревот, зошто е јасно дека и двајцата биле заведени од Сатаната и дека двајцата се подеднакво одговорни за тоа. „Но, шејтанот ги намами да сторат грев и ги изведе од местото каде што живееја! – ‘Слезете!’- им рековме Ние. ‘Едни на други ќе бидете непријатели до одреденото време! Земјата ќе биде ваше живеалиште и уживање некое време!’“ (Куран, Ел Бекаре, 36) И човекот рече: „…таа ми даде од дрвото, и јас јадев.“ – (Библија; Битие, 3:12) Овде Адам јасно ја обвинил жената, како таа да е виновникот, додека подоцна преку читањето на тоа поглавје ќе видиме дека таа го завела Адам, Адам ја послушал својата сопруга и под нејзино влијание го јадел овошјето,59 наместо под влијание на Сатаната. Куранот го коригира оваа и јасно укажува дека Сатаната ја довел во заблуда жената, но тој, исто така, го завел и мажот. Овој чин на Адам и Ева кои го јадат забранетиот плод е означен од страна на денешното христијанство како грев. Црквата вели дека по58 т.е. рајот.

59 Библија; Битие, 3:16.

29

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

ради овој грев сите луѓе се раѓаат грешни, носејќи го тој прародителски грев. Едно новороденче според денешното христијанството е родено со грев. Куранот вели дека по јадењето од забранетото дрво, Адам се покајал и Бог му простил, бидејќи Бог е Најмилостив и многу простува. Човекот по природа е склон да прави гревови, било мали или големи. Бог ја знае оваа природа на човекот, затоа што Тој е Создателот. Од друга страна, Бог е Милостив и Тој ќе му прости на човекот, ако тој искрено се покае. Да не правеа гревови луѓето, Бог немаше ни да ги создаде. Но, иако се раѓаат невини, Бог сака, кога ќе погрешат, луѓето да Му се покајат и да ветат дека тоа нема да го повторат. Бог тогаш ќе им прости на своите суштества и на Судниот ден тоа дело нема да биде против него. Лекцијата што Бог сакаше да му ја даде на целото човештво беше: Простување, наместо исконскиот грев. Исламот нè учи дека сите новороденчиња се родени безгрешни. Бог го создал човекот невин – човекот прави грев – човекот се свртува кон Бог за прошка – Бог му простува на човекот бидејќи Бог е Најмилостив. Од Адем и Ева потекнува целото човештво и сите ние сме деца на Адам и негови потомци. Синовите на Адам, Хабил и Кабил, се првите кои започнуваат со пролевање крв, односно Кабил, поведен од своите страсти, неправедно го убива својот брат Хабил. Адем, мир над него, и според Библијата и според Куранот, имал и трет син Шит или Сет кој исто така примил Објава. Адем и Шит живееле над 900 години.

1.6. И дрис (Е нох ),

мир над него

Идрис потекнува од петтото колено на Шит, мир над него. Според исламски извори Идрис бил првиот човек кој започнал да пишува. Идрис бил вистинољубив, веровесник и според Библијата тој „одел со Бог“ и живеел 365 години.

1.7. Н ух (Н ое )

и неговиот народ

Пратаникот Нух, мир над него, бил испратен од Бог на својот народ. Тој народ се оддалечил од Божјите заповеди и му припишувал ед30

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

наков на Бог. Нух ги предупредил дека треба да му служат само на Бог и да го напуштат лажното обожување кое го воспоставиле во заедницата. Иако, пратеникот Нух го повикувал својот народ со исклучителна елоквентност и мудрост, предупредувајќи ги за Божјата казна, тие го одбиле и продолжиле да Му припишуваат еднакви на Бог. Бог Му кажува на Пратеникот Нух дека ќе ги казни неверниците со потоп и давење. Тој, Величествениот, Го известил својот Пратеник дека Неговата милост ќе ги спаси верниците, оние кои ја прифатиле вистинската вера обожувајќи Го Едниот и Единствен Бог. „Ние Нух на народот негов сме го испратиле и тој остана меѓу нив илјада, помалку пеесет години, па потоа ги снајде потопот, затоа што на Аллах други за рамни му сметаа.“ (Куран; 29:14). Уништувањето на Нуховиот народ и спасувањето на верниците е опишано во Куранот. „Но, тие за лажен го сметаа, па само него и тие што беа со него во бродот ги спасивме, а тие кои во доказите Наши не веруваа ги потопивме! Навистина, тие беа вистински слепци!“ (Куран; 7:64). Кога настапило времето за казната, подземните води, комбинирани со поројните дождови, предизвикале огромни поплави. Се објавува дека пред да настапи поплавата Бог Му се обратил на Нух: Па Ние му објавивме: „Брод, пред очите Наши и според објавата Наша, гради, па кога заповедта Наша ќе дојде и водата на површината на земјата ќе избие, ти во неа натовари од секој вид по два, мажјак и женка, и семејството свое, но не и тие од нив за кои претходеше Зборот, и не Ми се обраќај за насилниците, бидејќи навистина ќе бидат потопени.“ (Куран, 23:27) За разлика од оние коишто се качиле на Нуховата арка, остатокот од племето било потопено, вклучувајќи го и синот на пратеникот Нух, кој мислел дека ќе најде засолниште високо на планината. „И беше кажано: ‘О, земјо, голтај ја водата твоја, а ти, о, небо, престани!’ И водата се повлече и се исполни одредбата, а бродот се закотви на планината Ел Џуди, и беше кажано: ‘Нека е далеку народот кој прави неправда!’“ (Куран, 11:44) Во споредба со пишувањата за поплавата во еврејските списи и различните културни верувања на другите луѓе, куранското кажување обја31

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

вено од страна на Севишниот е единствен текст кој останал непроменет и претставува најрелевантно од сите други тврдења. Стариот Завет вели дека оваа поплава била универзална и го прекрила целиот свет. За разлика од ова, во Куранот нема индикација дека поплавата била универзална.60 Археолошките докази и истражувања укажуваат дека поплавата се случила 3000 години п.н.е. и уништила една цела цивилизација и овозможила да се воспостави една комплетно нова цивилизација. Извршени се многу ископувања за да се истражи поплавата која била локализирана на Месопотамската висорамнина.61 Ископувањата ги водел Чарлс Леонард Вули од Британскиот музеј и Универзитетот на Пенсилванија во областа помеѓу Багдад и Персискиот Залив. Притоа најдени се гробишта на сумерските благородници, гравури и скапи пехари, вазни и бронзени послужавници, мозаици и сребро кои ги опкружувале остатоците на телата кои се распаѓале во прашината. На одредена длабочина слојот од кал што дотогаш го среќавале, одеднаш завршил, како што ненадејно и почнал. Под тој слој наишле на дебел слој на глина и тука нашле докази за човечки населби. Епот на Гилгамеш и кажувањето за Нух беа споени длабоко под Месопотамската пустина. Овој феномен е забележан и во Куранот.62 Кога се сумирале заклучоците од научниците се увидело дека поплавата ја покрила целата Месапотамска долина. Од 1829 година се правени обиди за пронаоѓање на Ноевата Арка на планината Арарат, Турција, а во 1955 година Французинот Фернард Навара (Fernard Navara) на височина од 60 (Куран;11:25-26; 7:64; 7:72) 61 Ископувањата во регионот откриле траги на поплава во четири главни града на Месопотамската висорамнина: Ур, Ереџ, Киш и Шуропак. Овие градови, според истражувањата, биле погодени од поплава од пред 3000 години. Најстарите остатоци на цивилизација во градот Ур (денешен Тел Ал Мукајар) датираат од пред 7000 години п.н.е. Civil, M. 1969.The Sumerian Flood Story. In W. G. Lambert and A. R. Millard, Atra-hasis: The Babylonian Story of the Flood (Oxford: Clarendon Press). Уште еден град кој ја искусил поплавата е градот Киш (денешен Тал Ал Ухајмер). Друг град е Шурпак (денешен Тал Фарах) и таму се пронајдени докази и евидентни траги за поплавата. Кај овој град биле пронајдени три слоја на населби коишто се протегале од доцниот праисториски период се до 3-тата династија на Ур (2112 – 20014 п.н.е). Остатоците покажуваат дека се работело за високо развиени општества на крајот на 4 милениум п.н.е. Последната населба која содржела докази е градот Ереџ , јужно од Шурупак, и тоа е денешниот град Тал ал Варка. Реките Еуфрат и Тигар ја делат Месапотамија од едниот до другиот крај. Се чини дека во тој период овие две реки се преплавиле заедно со сите други извори на вода, и заедно со дождот формирале огромна разорувачка поплава.(заб. автор.)

62 Куран; 54:11-13.

32

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

4250 м пронашол дрвена маса63 која наликувала на арка. Тоа што е чудно е дека местото е глечер на кој нема ни дрвја ни населби. Од Нух, започнала цивилизацијата и технологијата, а со изградбата на Арката се развила бродоградбата и поморството. Со доаѓањето на Ное нешто ново влегува во рамката на јудео-христијанското гледиште. Наводно, Ное бил првата личност со кого Бог влегол во завет. Овој завет според тоа бил доста едноставен и ограничен, а многу малку детали во однос на заветот се кажани во Битие (Прва Книга Мојсеева). Всушност, само деталите наведени во Битие во врска со овој завет се дека Ное треба да ја изгради Арката и да ја „наполни со животни од земјата“, дека Бог никогаш повторно нема да го уништи целото човештво преку поплава, и Неговото ветување е исполнето. Бог му наредил во арката да се качат сите од неговото поблиско семејство. Паѓа во очи дека не постои ништо во овој текст од Битието за монотеистичкиот начин на обожување.64 Бог овие вести за Нух ги пренел во сите познати списи. Нух се смета за втор татко на човештвото, кое потекнува од тројца негови синови: од Сем потекнуваат семитите (Арапи, Асирци, Вавилонци, Феникијци, Евреи, Арамејци и др.), од Хам (хамити) – тоа се црнците, потоа народите во Северна и Источна Африка – Бербери, Туарези, а од Јафет потекнуваат останатите народи.65 Сето тоа било со цел луѓето денес тие докази да ги имаат како сведоштво, односно како поука и лекција за идните генерации. Преку пратениците и книгите, Тој испратил упаство на различни општества. Но, секој пат кога човештвото ќе застранило или ќе тргнало по погрешен пат, или ќе ја одбиело пораката на пратениците, тоа резултирало или со казна или со уништување, и само мал број верници успевале да продолжат и да го следат Божјиот закон и Упаство.

1.8. Х уд (Е бер ),

мир над него

Во пустината Ахкаф (јужен дел на Саудиска Арабија), помеѓу Oман и Хадрамевт, живееел народот Ад, кој потекнувал од Ад, синот на Ирем, 63 Анализите покажале дека дрвото е старо околу 5000 години.

64 Dr. Jerald Dirk The Crescent and the cross. Во Битие, 6:6-7 се вели дека Бог се покајал што го создал човекот на Земјата, па се огорчил во срцето свое и се решил да ги истреби луѓето што ги содал на Земјата, од човекот до животните. Каењето е човечка особина, а не Божја.

65 Mustafa Spahić, Povijest Islama.

33

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

а правнук на Сeм. Истото го кажува и историчарот Филип Хити. На народот Ад им бил испратен пратеникот Худ, кој бил поверлив доставувач на посланието од Господарот свој. На својот народ ја доставува истата Објава и порака како и Нух. Народот го прогласува Худ за волшебник и му приговара зошто ги одвраќа од нивните божества. Худ го повикува својот народ само од Бог да се плаши, да му робува само Нему, само Него да Го обожува и да го следи Вистинскиот пат.66 Худ го повикува својот народ на покајание и ги повикува своите сонародници да посведочат дека е чист од ширкот (многубоштвото) и дека се потпира само на Бог. Народот на Ад по ридовите градел високи палати и тврдини, и надмено се однесувал, мислејќи дека во нив безбедно и вечно ќе живее. Го одбиле повикот на пратеникот Худ и тврделе дека нема да бидат казнети. Но, народот Ад бил казнет со ветер кој ништел сè пред себе, ураган кој траел осум дена и седум ноќи. Ветерот претворил во прав и пепел сè пред себе. Од грешниците никој жив не останал, освен Худ и неговите следбеници, врз кои Бог спуштил милост и спас. Ебер според Библијата живеел околу 430 години и умрел во Хадрамевт (денешен источен Јемен). Во почетокот на 90-те години од минатиот век, во печатот бил објавен наслов Пронајден е легендарниот арапски град. Она што е интересно е дека локацијата на овој град била пронајдена од Николас Клап, кој бил режисер на документарци и предавач по археологија. Клап ја пронашол мапата на грчкиот географ Птоломеј со локација на еден изгубен град и патиштата кои водат до таму. Со помош на слики набавени од НАСА67 и приказните пренесени усмено од страна на бедуините, Клап го пронашол изгубениот град наречен Убар, Атлантида на песокот, во денешен Оман. Бидејќи самиот град бил срушен, забележителни биле карактеристичните столбови потенцирани во Куранот кои се однесуваат на градот Ирем. Возвишениот Бог вели: „Зарем не знаеш, со народот Ад, Господарот твој што стори; и со жителите на Ирем, кои имаа градби со високи столбови, на коишто слични во ниедна земја им немаше;“ (Куран; 89, 6-8) 66 Куран; 7:65 67 Charlene Crabb, Frankincense, Discover, January 1993 34

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

1.9. Л ут (Л от ),

мир над него

Лут (Лот), мир над него, бил внук на Ибрахим (Авраам). Кога Ибрахим го напуштил својот дом во Халдеја и отишол во Сирија и Палестина, Лут (Лот), мир над него, тргнал со него во доброволно прогонство. Лут бил испратен да проповеда монотеизам на народот меѓу кој останал да живее, а кој народ бил длабоко навлезен во неморал и него го исмејувал со следниве зборови кога би ги повикал во верата: „…имате односи со мажи, на патиштата пресретнувате и на собирите свои најодвратни работи правите, одговорот на неговиот народ беше: ‘Направи Аллаховата казна да нè стигне, ако вистината ја говориш!’“ (Куран; 29:29) Куранот изнесува приказна како Бог ги уништил жителите на тие градови, освен Лут, мир над него, и верниците што го следеле: „А на жителите од овој град ќе спуштиме страшна казна од небото, поради тоа што се развратници. И од него оставивме видливи остатоци за луѓето кои разум ќе имаат.“ (Куран; 29:34-35) Казната била сулфурен дожд кој во потполност ги прекрил нивните градови, проследен со земјотреси и вулкански ерупции. „И кога падна наредбата Наша, Ние сe превртевме, тоа што беше горе - бидна долу, и на нив како дожд грутки од печена кал спуштивме, кои непрекидно сипеа,“ (Куран; Худ, 82) Исто така, постои предание кое вели дека ангелот Џибрил (Гавриил),68 го зел народот на Лут и заедно со неговиот добиток стока и иметок го подигнал во вис, така што жителите на небото го слушнале лаењето на кучињата. Потоа ги превртел. Ангелот Гавриил ги подигнал со долното перо од неговото крило.69 И навистина, тоа место кое било превртено и уништено, денес е најниското место на Земјата. „Елиф-лам-мим. Византијците се победени, во најниската земја, но тие, после поразот свој, сигурно ќе победат. За неколку години и пред и потоа, Аллахова е одлуката и тогаш верниците ќе се радуваат.“ (Куран; 30:1-4) Изразот „ед’на“ во ајетот истовремено значи – најблизок, најнизок. Најниската точка на Земјата е ова место, што било сведок на битката во 68 Џибрил (ар.) – Архангелот Гаврил. Една од неговите задачи била и доставувањето на Божјото Откровение до одбраните Пратеници и Веровесници низ човечката историја.

69 Тефсир од Ибн Кесир; пренесува Муџахид.

35

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

која биле поразени Римјаните, а кое е -408,13 метри под морското ниво. Денеска е познато дека таа зона е блиску до Мртвото Море, која, воедно, била место на тие битки, односно најниско место на Земјата под морско ниво. Во Библијата се спомнуваат Содома и Гомора. Денес целиот брег на источната страна на Мртвото Море, каде што се претпоставува дека се наоѓаат градовите Содома и Гомора, е прекриен со сулфурни соли и таму не можат да опстојат животните и растенијата. Мртвото Море на арапски се нарекува „Бахар Лут“ што значи „Морето на Лут“, таа сцена, која како краен пустош стои дека е траен симбол на уништувањето. Иако, никој сè уште не ги пронашол градовите Содома и Гомора70, истражувањето на National Geographic71 потврдува дека тие постојат во долината Сидим, каде егзистирала таква населба. Тие веруваат дека населбата била потопена под вода поради земјотресот кој се случил во таа област. Се верува дека притоа учествувале и вулкански елементи, природни гасови и разни експлозии кои резултирале со целосно уништување на тоа место.

1.10. И брахим (А враам ),

мир над него

Во јудео-христијанската традиција единаесет генерации по Ное се појавува Авраам. Тука се забележува вториот завет помеѓу Бог и човекот, каде Бог оформува нов завет со Авраама. На кратко, овој завет значи „Авраам и неговите потомци да се држат до заветот, да го практикуваат обрежувањето и да се принесува жртва на Бог – т.е. колење курбан “. Според библиската книга Битие Бог укажал дека е Единствен Бог на Авраам и неговите потомци преку Исак, и дека Авраам и неговите потомци ќе бидат многубројни. Понатаму, Авраам и неговите потомци преку Исак ќе ја наследат Палестина, земјата на Заветот.72 Само Исак и неговите 70 Можни кандидати за Содома и Гомора се местата откриени или посетени од страна на Валтер Е. Раст и Томас Шауб во 1973 година, вклучувајќи Баб ед Дра (Bab edh-Dhra), кој првично беше ископан во 1965 година од археологот Пол Лап (Lapp). Други можни места се исто така, Нумеира (Numeira), ес-Сафи, Фајфех (Feifeh) и Ханазир (Khanazir), кои, исто така, беа посетени од страна на Шауб (Schaub) и Раст. Сите места се наоѓаат во близина на Мртвото Море, со докази за горење и траги од сулфур. Археолошки остатоци ископани од Баб edh-Dhra во моментов се изложени во Karak Археолошкиот музеј (Замокот Карак) и Аманскиот Цитадела музеј.

71 National Gheographic, 1957 72 Битие 17:4-8,18-19,21.

36

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

потомци од многуте Авраамови деца,73 може да го наследат заветот со Бог.74 Ексклузивноста на наследство била дополнително усовршена, кога наследството на заветот е предадено на Исаковиот постар син Исав, во корист на помладиот син на Исак, Јаков, мир да биде врз него.75 Името на Јаков подоцна било променето во Израел,76 што го прави предок на 12-те племиња на Израел, поради што ексклузивитетот на заветот се појавува само во Израел и никаде на друго место. Ова ќе се смени со доаѓањето на Исус кога првите христијански заедници ќе бидат преместени од Ерусалим во други краишта и фактички ќе бидат избркани од седиштето на Израел, а со тоа и ќе биде изгубен тој ексклузивитет. Уште кога бил дете Авраам (Ибрахим), го набљудувал својот народ како од камења прави кипови и им се клања. Откако пораснал и станал полнолетно момче, размислувал како е можно камењата да бидат божества и како може човек сам да го направи својот Бог. Според тоа, мора да постои вистински Бог, Создател, поинаков од овие кипови и дека само Тој заслужува да биде обожуван. Ибрахим спознал дека неговиот Господар не се идолите, ниту планетите, ниту Сонцето ниту Месечината, а ниту камењата, бидејќи сè што е на овој свет е минливо, само Оној што создал сè е вечен. Кога го видел својот татко како се клања на кипови, го почекал да заврши со неговата молитва, потоа влегол кај него и му рекол: „Татко, зашто го обожаваш она што не слуша, не гледа и никаква корист не донесува?” Татко му одговорил: „Овие се наши божества и божествата на нашите татковци и дедовци!” Ибрахим рече: „Татко мој, ми дојде сознание кое порано никогаш не си го знаел, ниту ти, ниту твојот народ, послушај ме ќе ти го покажам исправниот пат.” Неговиот татко рече: „Ти си малечко дете, а сакаш да ми го покажеш исправниот пат.” Ибрахим му возврати: „Татко мој, немој да му се покоруваш на шејтанот,77 навистина шејтанот е непокорен кон Бога и јас се плашам да не те стигне Божјата казна и да бидеш од следбениците на шејтанот.” Таткото кажал: „Кој е тој Бог за кој зборуваш ти, и дали си размислувал за нашите божества, о Ибрахиме? Се колнам, дека ако не преста73 Се мисли на потомците на Исмаил (Ишмаел).

74 Битие 26:1-5.

75 Битие 25:29-34; 27:1-40; 28:13-16; 76 Битие 32:28; Израел е изведеница од зборот Исра-ил(хебреј.) или Абд-у-ллах на арапски што означува роб на Аллах.

77 Ѓавол, Сатана.

37

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

неш со таквиот говор, ќе те каменувам. Излегувај, бегај од кај мене и немој повторно да ми доаѓаш!”78 Ибрахим не губел надеж заради тоа што се случувало со татко му и неговиот народ, туку бил упорен во претставување на вистината на луѓето. Ибрахим почекал додека високодостојниците и неговите поданици не го напуштиле местото каде им се клањаат на киповите и со секира почнал да ги крши киповите, сè додека не ги искршил сите, единствено го оставил оној најголемиот, му ја обесил секирата околу вратот и отишол кај својот татко. Кога се разденило сите се собрале и ги виделе нивните кипови урнати и искршени, па се зачудиле од глетката и кажале: „Кој е толку храбар да го направи ова со нашите богови?!” Некои од нив рекле: „Слушнавме вчера едно момче, се вика Ибрахим, како им ветува и им се заканува дека ќе ги сруши.” Тие го доведоа Ибрахим и го прашаа: „Дали ти го направи ова со нашите божества?” рече: „Не, тоа го направи најголемиот, прашајте го ако може да зборува.” Додека им зборуваше, го впери прстот кон најголемиот кип. Насобраниот народ кажа: „Знаеш дека овие божества не зборуваат, па како да ги прашаме кога тие не можат да одговорат.” Ибрахим , мир над него, рече: „Па ако не зборуваат и не се способни себеси да се заштитат, тогаш зошто им се клањате? Тие ниту можат корист да ви дадат, ниту штета да ви направат, ниту нешто поседуваат, зар тоа не можете да го разберете?” Тие одговорија: „Фрлете го во оган и запалете го, помогнете им на своите божества!” Сите очекувале дека телото на Ибрахим ќе изгори, но се случило чудо и сите се изненадиле! Ибрахим бил во средината на огнот, а огнот не го допирал. Ваков жежок и голем оган, а не го горел! Тој седел во него смирен, правејќи му сеџда79 на Бог, Кој му наредил на огнот: „О огну, биди ладен и спасителен за Ибрахим.”80 Ибрахим, го напуштил својот град во кој живеел со својот народ, а Возвишениот Бог народот го уништил заради неговото неверување. Тој се упатил кон некое друго место, надевајќи се дека ќе најде во него некого кој ќе го прифати Божјиот повик. Младиот Ибрахим се обидувал да им укаже на грешките на луѓето и на секој начин, па дури и по цена на својот живот сакал да исчезне неправдата 78 Погледни Куран, сура Ел Енбија од 51-69 ајет. Користена е прераскажана форма на значењето на Куранот.

79 Поклонување со допирање на челото и носот на тло, односно паѓање ничкум на земја.

80 Куран; Ел-Ен’ам, 74-79 38

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

од Земјата. А има ли поголема неправда од паганизмот, сметањето лажни божества за идоли и посветување на своите молитви кон тие што се мртви и кои ништо не слушаат, а притоа го забораваат Оној кој што е Жив и Вечен, кој што гледа сè и слуша сè?! Авраам се појавил во време кога било заборавено знаењето за Бог и кога луѓето поради своето незнаење и слаб разум својата свест ја насочувале во следење на невистината и лагата. Авраам подоцна го возобновува претходно втемелениот храм од страна на Адам во Мека.81 Неколку века по Јаков,Бог, го менува неговиот завет со 12-те82 племиња на Израел. За прв пат, се појавува завет кој објаснува одредени детали во врска со обожувањето на Бог. Законите на јудаизмот кои му биле дадени на Мојсеј, на различните одредби од Мојсеевиот завет биле подетални и пообемни.

1.11. М уса (М ојсеј ),

мир над него

Појавата на Муса (Мојсеј) во Египет датира пред околу 1250 години пред н.е. Нему Бог му помогнал со величествени чуда. Така, на почетокот е впечатливо како Возвишениот Бог и се обратил на неговата мајка која била посоветувана да го остави своето бебе во кошница покрај реката Нил.83 Потоа е одредено детето да биде спасено и израснато во палатата на насилничкиот фараон кој го поробил и го измачувал еврејскиот народот на Египет. Кралевите на Египет познати како „фараони“ (ар.фир’аун), се сметале себеси за божества84 во политеистичката и суеверна85 религија на Египет. Во тоа време луѓето во Египет му даваа предност на тоа суеверно верување, а тоа е она исто време кога „децата 81 Денеска тоа место се нарекува Месџидул Харам – Ќаба.

82 Едно од тие племиња е и племето на Јуда односно оттаму и потекнува името јудаизам.

83 „Жената зачна и роди син. Откако виде колку е прекрасен, го криеше три месеци. Кога не можеше веќе да го крие, набави кошница од папирусова трска, ја намачка со смола и катран, го стави детето во неа и го положи во трските на брегот на реката.“ (Библија, Излез 2:2-3) 84 Фараонот бил сметан за божји син, односно син на врховниот египетски бог Амон Ра кој бил бог на Сонцето.

85 Египетската митологија опфаќа опсежен пантеон богови и божици. Како и во многу други древни општества, додека Египѓаните трагале по Бог, се приклониле кон обожување на она што го поддржувало нивниот секојдневен живот – Сонцето. На тој начин, под името Ра (Амон Ра) тие го обожувале суверениот господар на небото кој секој ден пловел со чамец од исток кон запад. Во својот пантеон Египќаните имале и многу животински богови и божици.

39

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Израилови“86 биле робови, за потоа Бог да го испрати Муса, како Пратеник. Но, фараонот и неговота свита, како и луѓето на Египет,87 одбиле да ги отфрлат паганските верувања кога Мојсеј ги повикал кон обожување на Бог. Мојсеј го повикал фараонот и неговиот народ да ги отфрлат лажните божества и со тоа да ја избегнат казната на Бог. Сето ова ги натерало да го обвинат дека е луд, волшебник и дека е на погрешен пат. Фараонот и неговиот народ одбиле да го послушаат Пратеникот Мојсеј, иако тој ги предупредил на многу неволји. Одбиле да го прифатат Севишниот Бог како Единствен достоен за обожување.88 Поради нивниот однос, Бог на нив испратил несреќи,89 опишани како јасни и воочливи „знаци“ со цел да ги казни за нивната арогантност.90 Прв од тие знаци била сушата.91 Земјоделскиот систем на Египќаните зависел од реката Нил и промените во природните услови не влијаеле на него. Но, фаронот и оние околу него, страдале многу поради нивната гордост и одбивањето да го признаат Божјиот Пратеник Мојсеј. Тие наместо да бидат послушни, ги сметале овие настани како „лоша“ среќа предизвикана од Пратеникот Мојсеј и племето на Израил. Потоа Бог испратил 86 На арапски јазик тоа е се однесува на Бену Исраил или потомци на Јаков (Израил). Изразот се користел се до V век п.н.е. кога почнал да се користи изразот Евреи, но во вкупна смисол кога се употребува во Куранот укажува дека во „деца Израилови“ спаѓаат и Самарјаните и Евреите и сите други еврејски племиња кои постојат. Settings of silver: an introduction to Judaism, Stephen M. Wylen, Paulist Press, p. 59.

87 Во Херодотовата Историја се укажува на специфичноста и посебноста на египетската култура. Египќаните за разлика од другите народи тестото за леб го меселе со нозете, а глината од која правеле тули и садови ја меселе со раце. За разлика од другите народи кои јаделе во своите домови, а физиолошките потреби ги извршувале надвор од домовите, Египќаните јаделе на улица пред своите домови, а физиолошките потреби ги извршувале во своите домови. Имале обичај да организираат гозби на кои се прејадувале и препивале, па се случувало во текот на гозбата неколкупати да станат за да повратат и потоа се враќале пак да јадат покрај трпезата. Верувале и обожувале свети животни: бикот Апис, мачките, соколите, крокодилите чии тела по нивната природна смрт ги балсамирале.

88 Куран, 7:132 89 Египет бил казнет со десет несреќи: Нил и другите води се претвориле во крв; намножување и навлегување на жабите во огромен број по домовите на Египќаните; прашината се претворила во мушички; појава на штркли во целиот Египет; помор на добитокот; појава на чиреви кај луѓето и добитокот; грмотевици и град; наезда на скакулци; три дена темнина; и смрт на првородените во Египет. Овие неволји се сведувале на едно добро смислено понижување на митолошките богови на Египќаните како што се: Хапи, богот на реката Нил; Хект, божицата на жабите; Тот, богот на магијата, дождот и грмотевицата; Птах, творецот на универзумот; Хатор, божицата на добитокот; Решпу, господарот на молњата; Мин, богот на плодноста и заштитникот на посевите; Изида, божицата мајка; Амон Ра, богот на Сонцето, Хорус, бог на Сонцето.

90 Куран 7:133 91 Куран 7:130 40

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

серија неволји а сето тоа е опишано во Куранот.92 Пронајдени се детали за овие катастрофи, забележани на папирус, истите оние што се опишани во Куранот. Тоа е потврдено со откривањето на ипувер папирусот во раниот XIX век, кој датираат од Средното Кралство. По откривањето на овој папирус, истиот бил испратен во Холандскиот музеј - „Лејден“ во 1909 година и преведен од А. Х. Гардинер, истакнат научен истражувач на Стариот Египет. Во папирусот се опишани истите непогоди во Египет, како што се гладот, сушата и бегството на робовите од Египет. Писателот на пронајдениот папирус бил сведок на овие настани.93 По обвинувањата на фараонот и на народот, тие на секој начин сакаат да го убијат или изгонат Мојсеј од Египет. Прогонството94 детално е објаснето во Куранот. Плановите за убиството на Мојсеј му ги открива еден „прикриен“ верник од фараоновото семејство, кој му ги пренесува разговорите во палатата. Потоа Бог преку стапот на Мојсеј го одделил морето и им направил пат на „синовите Израилови“ и така го спасил Мојсеј и верниците со него, додека фараонот95 и фараоновата војска кои тргнале зад нив, Ги потопил и уништил.96 92 Куран 7:133 93 Еве како ипувер папирусот сведочи за овие катастрофи кажани во Куранот: - Чума ја зафати земјата и крв има на секаде - Реката е крвава - Сè исчезна што до вчера беше видено, земјата е оставена сама на себе - Долен Египет липта... Целата палата е без приходи и на неа и припаѓаа пченка, јачмен, гуски и риби - Житото насекаде исчезна - Земјата беше цела во збрка и голема врева..9 дена немаше излез од палатата и никој не можеше да го види својот пријател..Градовите беа уништени од силна плима. Горен Египет беше уништен..Крв насекаде..Помор насекаде низ земјата...Никој деновиве не плови на север кон Библос. Што да сториме за да наједеме кедар за нашите мумии?.. Недостига злато - Сè е уништено - Градовите се уништени (10-те суши кои ги преживеал Египет – Раби Мордецаи Бекер) 94 Куран; 26:63-68 95 Зачудувачки е фактот што кога целиот свет знаел дека фараонот се удавил, Куранот доаѓа со нешто додатно. Во тоа време не се знаело дека фараоновото тело останало недопрено, а тоа било речиси 1400 години пред овој факт да излезе на виделина. Професор Лорет бил тој кој во 1898 година ги пронашол мумифицираните остатоци на фараонот кој живеел во времето на Муса. 3000 години неговиот труп останал замотан во крпи, во својата гробиница кај тебанската некропола, каде што го пронашол Лорет и го дал на научно испитување. 1912 година тој ја објавил книгата под наслов „Кралските мумии“. Истражувањата потврдиле дека мумијата што ја открил Лорет навистина е фараонот што го познавал Муса (Мојсеј), кој ги одбивал неговите молби, а сакајќи да го фати и Мојсеј и народот негов кој бил во бегство, сакајќи да избегаат од Египет и да се ослободат од ропството, фараонот го загубил својот живот, давејќи се во морето. Неговите земни остатоци биле спасени со Божја волја од уништување за да бидат знак на луѓето, како што стои во Куранот. Во 1975година, д-р Морис Бикај извршил детален преглед на фараоновата мумија. Неговите пронајдоци го поттикнале да напише во чудење: „тие коишто трагаат меѓу модерните докази во светите книги ќе најдат блескава илустрација во куранските ајети што се однесуваат на фараоновото тело со посетата на салата на кралевските мумиии на Египетскиот музеј во Каиро. Потопениот фараон се смета дека е Мернептах кој бил син на Рамзез II. 96 Куран, 26:63-68 41

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

И во врска со овој настан неодамна е најден папирус.97 Овој факт и чудото кое го доживеал Муса и „децата на Израел“, кога го поминувале Црвеното Море,98 е предмет на многу истражувања. Археолозите не само што го нашле патот преку кој поминал Муса по напуштањето на Египет, туку и местото каде фараонот и неговите војски биле потопени, а тоа е едно место опкружено со планини. Наум Волцингер (Naum Volzinger) и Алексеј Андросов (Alexei Androsov), двајца руски математичари, докажале дека тоа е научно возможно. Руските математичари се задржале на условите кои можеле да водат до чудото на раздвојување на морето.99 Самото потопување на фараонот и неговата војска е казната насочена кон тие коишто неверувале и се бореле против оние коишто биле беспомошни и биле верници, што е секако вистинско чудо. „И Ние ги пренесовме синовите Израилови преку море, а зад петици им беа фараонот и војниците негови, прогонувајќи ги од злобност и непријателство. А тој, кога почна да се дави, извика: ‘Јас верувам дека нема друг Бог освен Тој во Кого веруваат синовите Израилови и јас се покорувам!’ Зарем сега, а претходно непослушен беше и раскол сееше?! Денеска ќе го сочуваме само телото твое, за да биде поучен пример на тие по тебе, но мноштвото луѓе се рамнодушни кон Нашите поуки.“ (Куран; 10:90-92) Освен во Куранот овој фараон се спомнува и во Библијата. Таму стои дека војските негови потонале и ништо не останало.100 Кога Мојсеј 97 „Од Аменамони, главниот на заштитените книги на белата соба на палатата, до писателот Пентерхон- Кога ова писмо ќе ти стигне и ќе биде прочитано од точка до точка, предај си го своето срце на најостра болка, како лист пред бура, кога ќе дознаеш за тажната несреќа за давењето во вртлогот.. Несреќата го погоди наеднаш и неизбежно. Опиши го уништувањето на господарот, господарот на племињата, кралот на Истокот и на Западот. Заспаниот во водата направил нешто беспомошно од нешто големо. Која вест може да се спореди со веста која ти ја испратив..“ ибид.

98 Во хебрејскиот текст на Тората наместо Црвено Mоре стои Трскено море, или морето со трски.

99 Според студијата објавена во Гласникот на Руската Академија на науката, постоел гребен кој бил близу до брегот на Црвеното Море во тоа време. Според научниците бил потребен ветер и бура за да тој гребен остане сув и доволно висок за да поминат Израелците. Ветер со брзина 30 m/sec би предизвикал морето да се повлече, со што гребенот би останал експониран . Наум Волцингер од Институтот зa океанографија при Руската Академија на науките изјавил дека: „Ако источниот ветер дувал цела ноќ со брзина од 30 m/sec тогаш тој гребен би останал сув. Доколку имало 600 000 Евреи би им требало 4 часа да преминат 7 км гребен кој оди од едниот брег до другиот. Потоа за време од половина час водата би се вратила назад. И двајцата научници нагласиле дека ги согледале своите заклучоци преку научниот метод кој го користи Њутновиот закон на физиката при своите согледувања. (заб. автор) 100 Библија; Излез, 14:28.

42

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

(Муса), нека е Божјиот мир над него, со своите следбеници стигнал во подрачјето на Синај, наишол на луѓе кои обожувале идоли и кипови. Некои од припадниците на неговиот народ рекле - стори и ние да имаме божества како што и тие имаат материјализирани божества!? Мојсеј (Муса), се вчудоневидел и го опишал нивното барање како незнабожечко, бидејќи, не е можно тоа да го побараат кога Возвишениот Бог токму преку него (Мојсеј) им ги покажал Неговите десет големи чуда, а последното било и најголемо т.е. морето се отворило пред нивните очи! Зарем тие побарале да обожуваат некој друг покрај Возвишениот Бог, а Мојсеј постојано ги повикувал да Го обожуваат само Севишниот Бог?! Ете, тоа е почетокот на празнината во нивното верување во длабочината на нивните души. Секако, ова барање предизвикало големо чудење во срцата на Мојсеј и Арон, нека е Божјиот мир над нив двајцата. Така Мојсеј им се обратил со зборовите: „...вие сте, навистина, народ кој нема разум!“101 Се чини дека Евреите во текот на стотиците години се навикнале на политеизам и незнабоштво, и тоа уште додека биле робови на фараоновата династија во Египет. Потоа Мојсеј, од редовите на неговиот народ ги избрал најдобрите седумдесетина луѓе и со нив тргнал на планината Тур102 за да Му се оправдаат на нивниот Господар поради манифестацијата на нивните гревови, а веќе го виделе единаесетото чудо т.е. кревањето на планината врз нивните глави. Тогаш слушнале како Мојсеј директно зборува со Возвишениот Бог: „И кога вие рековте: ‘Муса, ние нема да ти веруваме сe додека Аллах јасно не Го видиме!’ - па, молња ве удри додека гледавте,...’“ (Куран; 2:55) Така се ределе Божјите чуда пред народот на Мојсеј, но тоа само им го зголемувало неверувањето и гордоста. Бог испраќал голем број на чуда и покрај нив народот на Муса се одметнал и не поверувал на неговата порака. Возвишениот Бог го испратил Ангелот на смртта кај Мојсеј и му понудил да избере помеѓу животот и смртта. Мојсеј во својата молитва вели: „Боже мој, земи ми ја душата во близина на Светата земја!“ Така, ангелот на смртта му ја зел душата во близина на 101 Куран; 7:138.

102 Тур (планина обрасната со дрва) е местото каде се објавени Десетте божји заповеди на Муса. Местото каде Севишниот Бог разговарал со него, како и местото каде бил испратен Иса. (Тефсир од Ибн Кесир) 43

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Бејтул-Макдис,103 во растојание колку фрлање на само едно камче. Помеѓу Евреите и Ерусалим се наоѓала само една црвена дина, но и покрај тоа тие не можеле да го најдат патот до таму. Така изгубени талкале, во неможност да најдат излез. Мојсеј, нека е Божјиот мир над него, ја испуштил душата токму кај споменатата црвена дина. Божјиот Пратеник Мухаммед, нека е Божјиот мир над него, укажувајќи каде е закопан Мојсиј, вели: „Ако до тогаш бидам жив, ќе ви го покажам неговиот гроб, таму, покрај патот, веднаш до црвената дина“. Талкањето и изгубеноста на Евреите во траење од четириесет години била со цел да пропадне и да биде уништена таа тврдоглава, неверничка генерација која го обожувала златното теле. Потоа требало да се појави нова генерација која ќе биде директно воспитана од Божјите Пратеници. Така Евреите талкале четириесет години сè додека Возвишениот Бог не ги повел преку младиот помошник на Мојсеј (Муса), нека е Божјиот мир над него, кој се спомнува во кажувањето за Хидр.104 И тој, исто така, бил Божји пратеник, а неговото име било Јошеа ибн Нон (Исус Навин), нека е Божјиот мир над него. Тој ги повел кон Јордан.

103 Или Ал-Акса џамија која се наоѓа во Ерусалим, една од најпознатите муслимански светилишта; на местото каде денеска се наоѓа Ал Акса, некогаш се простирал ерусалимскиот храм. Тој храм бил до темел срушен во I век по неуспешните демонстрации на евреите против тогашната Римска империја. По овој чин, на секој евреин му бил забранет влез во Ерусалим. Само што градот бил “ослободен“ од страна на Византија, тој потпаднал под нова власт- муслиманска. Тогаш муслиманите тогашното светилиште на христијаните го исчистиле (било депонија) и во непосредна близина изградиле џамија. Во времето на вториот праведен халифа Омер р.а. бил освоен овој трет по важност храм во Исламот, и тоа 6 години по смртта на Пратеникот а.с.. Омер р.а. отишол лично и ги помирил жителите на Ерусалем, дури го исчистил местото и изградил храм. Се пренесува преку Имам Ахмед дека кажал: „Слушнав од Омер б. Ел Хатаб како му кажува на Кеаб ел Ахбари: „Што мислиш кај да клањам јас? Тој одговорил: Ако од мене бараш одговор тогаш клањај позади карпата, додека целиот Ерусалем ќе биде пред тебе. На тоа Омер р.а. му кажал: Се жртвуваш за евреите? Не, туку ќе се клањам наспроти тоа што се клањал Божјиот Пратеник а.с., па се завртел во правецот на киблата и клањал. Потоа дојде и си ја простре наметката и ја стави нечистотијата во неа, а тоа потоа го стори и останатиот свет“. Со тоа нечистотијата надворешна на тоа свето место, а потоа и онаа побитната нечистотија, а тоа е ширкот (многубоштво) и неверството, биле отстранети и на тоа место била изградена џамија. Втор пат Бејтул Макдис бил освоен во време на Ејубската држава, под водство на Салахудин Ејуби во 1187 година. По некои хадиси тоа ќе се случи и по трет пат. Западниот ѕид на сегашниот објект се смета дека е единствениот остататок од Соломонскиот храм и претставува најсвето место за евреите кои го нарекуваат Ѕид на плачот. Ал Акса се наоѓа на местото на некогашниот храм каде според Библијата, Аврам го донел Исак со цел да го жртвува со кое би ја покажал својата верност кон Бог. Таа стена сѐ уште се наоѓа во средината на Ал Акса. Муслиманите тоа тврдење го негираат. Од Ал Акса исто така може да се види и Златната капија, која некогаш се нарекувала и источна. Тоа е капијата низ која поминал Исус Христос при влегувањето во Ерусалим. (заб. автор).

104 Божји избраник и учител на Мојсеј а.с. спомнат во Куранот 18:60-82.

44

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

1.12. Х арун (А рон ),

мир над него

За време на отсуствата на Муса, него го застапувал неговиот брат Харун (Арон). Харун (Арон), исто така бил пратеник. Тој заедно со Муса (Мојсеј) бил пратен да го повика фараонот на Вистинскиот пат. Според Тората, и Мојсеј и Арон имале иста мисија и повикувале на вистинскиот пат. Арон бил оној кој ги предупредувал луѓето да не го обожуваат златното теле кога Мојсеј бил на планината Синај, дека Бог е Семоќен и Доброчинител и само Тој треба да се обожува, а не некои леани божества. Според Библијата Арон бил подобар говорник од Мојсеј105 пред народот, бидејќи Мојсеј израснал во палатата на фараонот и го зборувал одлично само египетскиот јазик, додека Арон израснал меѓу својот народ и го знаел и хебрејскиот јазик. За настанот околу златното теле Библијата го обвинува Арон, а не Самирија,106 како што е прикажано во куранската приказна, односно Самирија бил тој кој ги поттикнал да го направат златното теле. Во Куранот се спомнува и заветниот златен ковчег кој бил знак за Божјото присуство според Јахвеистичкото свештенство. Кога народот бил во движење, ковчегот се носел во средината на колоната. Подоцна е пренесен во ерусалимскиот храм и изчезнал во периодот на заземањето на Ерусалим од страна на Вавилонците. „‘Знак на неговата власт’ – им рече веровесникот нивен – ‘ќе биде ковчегот кој ќе ви пристигне и ќе го носат мелеци (ангели), а во него ќе има спокој за вас од Господарот ваш и остаток од тоа што Муса и Харун го оставија. Тоа, навистина, ви е знак, ако сте верници!’“ (Куран, 2:248) Во ковчегот според преданијата имало остатоци од плочите, стапот и облеката на Муса и турбанот на Харун. Харун умрел на 123 години на ридот Хор. Преку Мојсеевиот завет била претставена потполно развиена религиска структура, при што било неизбежно Израелците, или дел од нив, 105 Мојсеј (Муса а.с.) според хебрејското и христијанското мислење пелтечел, имал говорна маана.

106 Самирија, според кажувањата, водел потекло од Египет и бил волшебник кој ги завел Израелќаните за време на отсуството на Мојсеј. Ален Малер (Rabbi Allen S. Maller) е еврејски рабин и се смета за припадник на реформираниот јудаизам, најбројното еврејско движење на Западот, кое не го негира пратеништвото на Мухаммед, мир над него, како последен пратеник. Притоа, тој дава целосна анализа на приказната за Самирија на својот сајт на следниот линк: http://www.rabbimaller.com. (достапен 08.11.2013) 45

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

да заталкаат при исполнување на обврските на овој завет. Поради тоа Бог периодично испраќал пратеници после Муса а.с., односно, оние што се одбрани да зборуваат во името на Бог, да ги повикаат своеволните и заталканите помеѓу Израелците назад во вистинската вера поради исполнување на Мојсеевиот завет.107 Од современата јудео-христијанска перспектива, на овие пророци се гледа како укор упатен кон Израелците да се вратат кон основата на јудаизмот, т.е. Мојсеевиот завет.

1.13. Д авуд (Д авид ),

мир над него

Давуд живеел приближно 1000 години пред Исус и тој, не само што бил Божји веровесник и Пратеник, туку бил и израелски крал, воин, судија и зачетник на металната индустрија. Заедно со него, по Божјата одредба, птиците и планините го славеле и величале Бог и тоа било чудо по кое бил познат. На Давуд му била спуштена објавата Зебур (Псалми) со којашто го упатувал народот кон обожување на Едниот и единствен Бог, без никаков здруженик. Давуд, бил постојано со силна вера и секогаш му се обраќал на Бог.108 Од археолошките докази кои укажуваат на постоењето на Давуд, се двете откритија коишто датираат од 10 век пред Исус. Првиот од нив е изделканиот камен кој ја содржи фразата „куќата на Давуд“. Вториот доказ е од Моаб, приближно од истиот период, можно е да го содржи името Давид во 12-тиот ред и 31 каде што е уништена една буква.109 Давуд како пратеник бил испратен на Израелците и го прима Зебурот, која е втора по ред Објава по објавата на Мојсеј.110 За време на неговото владеење тој го обединил Израел, и го прогласил Ерусалим како главен град. Давуд умира во 60-тата година од животот,111 и за негов наследник го поставува својот син Сулејман (Соломон).

107 Dr.Jerald Dirk, The Crescent and the cross.

108 Куран, 38:17.

109 Mykytiuk, Lawrence J. (2004). “Identifying Biblical Persons in Northwest Semitic Inscriptions of 1200– 539 B.C.E.” (Atlanta: Society of Biblical Literature), p. 265–279; Schmidt 2006, p. 315.

110 Куран, 21:105-106 111 Можно е освен 60 да имал и 100 години водејќи се по хадисот (предание) кој е наведен во сахих Џамиу Сагир од шејх Албани, рхм.

46

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

1.14. С улејман (С оломон ),

мир над него

Сулејман, исто така, бил судија, владател и Божји пратеник.112 Според верските извори владеел 38 години. Бог испраќал објава и на Сулејман, како што им пратил на другите Пратеници. Него Бог го упатил на вистински пат и му подарил мудрост и знаење.113 Возвишениот, на Сулејман му ги покорил и потчинил силниот ветар и шејтаните (џинните) да му служат како работна сила.114 Тие за него копале канали за наводнување, ја обработувале земјата и граделе куќи и палати. Познато е дека тој имал своја морнарица, од која имал голема корист, и преку поморската трговија се здружил со Феникијците. Бил голем љубител на коњи. На Сулејман му било дадено да обработува бакар, за разлика од неговиот татко кој користел железо. Секои три години ја испраќал својата морнарица во Офира. Од овие далечни земји носел злато и други производи. Благодарејќи на поволниот ветар кој Бог Му го дал како чудо, Сулејман за едно утро поминувал пат од еден месец, а исто толку долг пат и навечер. Сулејман, е зачетник на поштата. Птиците и гулабите писмоносци биле потчинети на неговата наредба. Сулејман е историска личност и врз основа на археолошките наоди се дознава дека жителите живееле во градови со висок стандард, со брз процес на урбанизација. Во 1926 година во долината Јесрел (Палестина), во рушевините во градот Мегидо откриени се коњушници за 450 коњи. Во 1937 година, во близина на ‘ртот на Акабскиот Залив, археологот Нелсон Глук пронашол голем број печки за топење на бакарна руда, чии оџаци биле свртени кон север од каде постојано дуваат морски ветрови и со тоа се постигнувала потребната температура. Тој го обновил „култот на храмот“. Евреите инсистирале на обожување на само еден Бог на своите предеци, Бог кој Го создал овој свет, 112 Од исламска гледна точка во Библијата се изнесува една голема клевета и лага за Сулејман, дека тој бил наклонет кон жени туѓинки и дека кога остарел жените му го свртеле срцето да почне да обожува други богови, да прави идолопоклонство и поради тоа Јахве му се заканил со одземање на кралството, но не во текот на животот, туку по смртта, кога ќе остане само едно племе на неговиот син. (1.Кралеви, 11) Сето тоа е клевета врз овој Божји Пратеник, бидејќи сите Божји Пратеници се избрани од Семоќниот како пример за другите, што значи дека жените не можеле да го одвратат од сеќавањето и спомнувањето на Севишниот Бог, ниту тој на крајот завршил како паганин.

113 Куран, 6:84; 20:79; 27:16 114 Куран, 21:81-82 47

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

управува со овој свет и единствено Тој му го дава на народот она што му е потребно. Во четвртата година од владеењето на кралот Соломон, мир да е врз него, започнала изградбата на еден возвишен храм во Ерусалим, околу 90 метри долг, 30 метри широк а 45 метри висок, опкружен со разни дворови и меѓусебно поврзани соби. Со изградбата на овој храм на Соломон во 10 век п.н.е. религијата на јудаизмот се фокусира на концептот и ритуалот на жртвување во храмот. Евреите имале само еден храм, за разлика од тогашните политеистички религии кои имале бројни храмови посветени на разни божества, како што бил на пример Зевс. Сулејмановото владеење било поинакво од другите Божји пратеници. Тој забележал дека група луѓе сеуште практикува магија и окулт. И наредил на својата војска од чувари да се движат по земјата и да ги запленат сите списи, плочи или страници на кои биле напишани било какви инструкции за магија, окулт или врачање кои ги учеле луѓето на повикување на џинни (духови). Во сите Објавени книги од Бог маѓепсништвото претставува еден од најголемите гревови.115 Сулејман ги закопал списите во темелите на својот храм, под неговиот престол. За ова ни пренесува и Ибн Кесир во неговиот тефсир: „Меѓу синовите Израилови се раширило дека џинните го познаваат невидливото. Откако како Пратеник на луѓето им бил испратен Сулејман, тој ги собрал книгите во кои тоа е запишувано, ги ставил во еден сандак и ги закопал под својот престол, па ниеден од шејтаните неможел да се приближи до неговиот престол а да небиде запален. Тој кажал: „Секој кого ќе чујам да каже дека шејтаните знаат за невидливото, главата ќе му ја исечам!“ Кога Сулејман умрел и кога исчезнале учените кои тоа го знаеле, дошле нивните наследници, шејтанот зел човечки облик, потоа дошол до една група на синовите Израилови и им кажал: „Сакате ли да ве запознаам со богаство кое никогаш нема да се исцрпи?“ Тие кажале: „Да“, а тој им кажал: „Копајте под престолот!“ Потоа заминал со нив, им го покажал местото и застанал покрај него. Тие говореле: „Приближи се!“, а тој им кажувал: „Не, јас ќе бидам овде со вас, па ако тоа не го најдете, убијте ме!“ Тие копале и ги нашле тие книги. Кога ги извадиле, шејтанот кажал: „Сулејман со овие магии управувал со 115 Куранот говори за тоа дека луѓето и џинните можат да коегзистираат во паралелни димензии, но несмееат да комуницираат едни со други. Џинните за нас се невидливи и тие можат да не видат нас но ние неможеме да ги видиме нив. Било кој џин кој комуницира со луѓето се противи на Аллаховата наредба за забрана за контакт со луѓето.

48

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

луѓето, шејтаните и птиците.“ Потоа полетал и исчезнал. Помеѓу народот се раширило дека Сулејман бил магионичар, а синовите Израилови ги земале тие книги. Кога дошол Пратеникот Мухаммед, алејхи селам, тие му се спротиставиле со тие книги. Затоа Аллах вели: „А Сулејман не бил неверник, туку се неверници шејтаните..“ (Куран, 2:102)116 Секако, темелите на храмот не прекинале да се ископуваат и по смртта на пратеникот Сулејман. Неодамна беше пронајден еден таков запис во Ерусалим. За време на ископувањата на Римската палата во Ерусалим, израелските археолози откриле оловна табла стара 1700 години. Се верува дека на таблата на која се испишани магии, волшепства, клетви пишувал човек за кој се сметало дека бил маѓепсник. Палатата се наоѓа на ископините на познатиот Давидов град (Храмот во Ерусалим – престолот на Соломон) кој настанал пред најмалку 6000 години.117 Меѓу тие самонаречени чувари на храмот се наоѓале и „Витезите на Соломоновиот храм“, попознати како Темплари, кои набрзо по смртта на Пратеникот Сулејман откриле што се наоѓа во темелите на храмот и почнале повторно да ги практикуваат магиите. Поради тоа денес тие се сметаат за најмоќни луѓе според материјалното богаство и позициите кои им припаѓаат. Своите тајни ги однеле во Европа, а потоа во Америка и Русија каде воспоставиле и свои лажни идеологии на кои ги подучил шејтанот.118 Слободните ѕидари или масоните денеска својата сила и моќ брзо ја шират по пат на тајни друштва и тајни влади и сето тоа со цел да му служат на оној кој ги подучил на таа скриена моќ и магии – Сатаната. Тие всушност се подготвуваат за доаѓањето на ќоравиот Деџал (Антихрист).119 116 Тефсир Ибн Кесир, стр. 82 117 Удирам и соборувам, и ги забивам шајките во јазикот, очите, гневот, огнот, бесот, мрзеливоста и борбата против Јенис - дел од текстот е на грчки јазик, со кој жената го проколнува човекот Јенис. Роберт Волтер Дени од Универзитетот во Келн објаснува дека во клетвата се користи комбинација на елементи од четири религии. Од шесте богови на кои се повикала жената, четири се грчки богови (Хермес, Персефона, Хад и Хекат), еден е вавилонски бог (Ерешкигал), е еден е гностички бог (Абраксас), а на врвот на сето тоа текстот користи и некои „магични“ хебрејски зборови.

118 Пред сè се мисли на човечки измислени системи и идеологии.

119 Тој лажен Месија ќе го имитира Исус, вистинскиот Месија. Правиот Месија ќе се врати да владее со светот од Ерусалим. Значи тоа е воедно и местото од каде лажниот месија ќе се обиде да ги заведе и да ги наведе луѓето да веруваат во него, а со тоа и во Сатаната. На сите медиуми денеска се збори за тој „Нов светски поредок“, за „тајното богаство“ и „светиот грал“ после кој целиот свет ќе живее во мир и спокој. Тој таканаречен „мир“ не е ништо друго освен парола на „ѓаволот“ кој преку медиумите и лажни пропаганди сака да ги заведе луѓето и да ги сврти против вистинските верници во Бог.

49

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

И покрај јасниот повик од овие пратеници, голем дел од Израелците не сакале да ги сослушаат, особено оние кои биле владеачка класа. Како резултат на тоа, во 930 година п.н.е. Давидовото и Соломоновото Кралството на Израел било поделено на два дела, на север - Кралството Израел и на југ - Јудејското царство. По ова пратеници биле испраќани и до двете царства. Сепак, повторно, многумина не успеаа да ја послушаат пораката на предупредување, која била дадена од страна на овие пратеници. Како дополнителна казна, Бог го дозволил уништувањето на Кралството Израел од страна на Асирската империја, околу 722 г.п.н.е. Израелците од северното Царството Израел, составено од 10 од 12-те племиња на Израел, биле одведени во заробеништво и не успеале повторно да се појават на страниците на историјата како такви, зголемувајќи ја бројката на 10-те изгубени племиња на Израел. Јужното, Јудејско царство, воглавно составено од племињата на Бенјамин и Јудеја, продолжило со постоење околу 150 години. Пратениците и понатаму биле испраќани до овие луѓе, но недостасувало вистинското придржување кон јудаизмот, како што е наведено во Мојсеевиот завет.

1.15. И лијас (И лија ),

мир над него

По смртта на Сулејман, околу 930 г.п.н.е., неговата држава се дели на две помали, на Израел и Јудеја. Илијас живеел во Израел, каде се борел против враќање на идолопоклонството и претходните локални божества.120 Тој бил Пратеник и веровесник упатен од Бог на Вистинскиот пат, доброчинител и искрено посветен Аллахов роб. Го повикал својот народ да се плаши од Бог, да ги извршува должностите и да се оттргне од грешењето, пороците, да не се поклонува на лажните божества, туку на Едниот Бог. Христијаните веруваат дека Илија бил воздигнат на небото во огнена кочија.121 По Илијас како пратеник Божји и веровесник е неговиот ученик Ел’ Јесеа (Елисеј),122 мир над него.

120 Куран, 37:123-132 121 Подетално за христијанското и еврејското верување за вознесувањето на Илија види во Библијата, Втора книга Цареви 2:1-12.

122 Види Библија, Втората книга Цареви 2:13-15.

50

1 . В Е РАТА Н А С И Т Е П РАТ Е Н И Ц И Е Е Д Н А

1.16. Ј унус (Ј она ),

мир над него

Јунус како Божји пратеник бил син на Амитеа, слуга Божји. Бил испратен на еден народ кој бил непослушен кон Божјите одредби а Јунус им се заканил со Божја казна доколку не се вратат на Божјиот пат.123 Но, заради тоа што казната не настапила веднаш, тој се налутил и заминал со еден брод од каде го исфрлиле надвор од бродот, бидејќи бродот бил преполн. Него го зграпчил кит и го проголтал, но со Аллахова волја не умрел. Китот го исфрлил на еден брег по Аллахова одредба (Јунус му чинел дова - молитва на Бог). По спасувањето тој се враќа при својот народ во градот Нинива, каде живееле повеќе од 100 000 луѓе. Народот се покајал и се вратил кон обожување на Бог. Поради тоа што самоволно, без Божја дозвола, ја напуштил мисијата на повикување кон Вистинскиот пат, Бог го става на искушение. „Ти трпеливо чекај ја пресудата на Господарот свој и не биди како оној што беше во рибата, кога извика, а беше огорчен, и да не го стигнеше Аллаховата милост, на пусто место ќе беше исфрлен и прекор ќе заслужеше, но, Господарот негов го избра и го направи еден од оние што се добри.“ (Куран, 68:48-50) Нинива е древен град покрај реката Тигар. Јунус живеел во VII век п.н.е. во времето на израелскиот крал Јеровоам II.124 По него, од попознатите пратеници, доаѓаат Зулкифл (Езекил), потоа Узејр (Езра), Зекерија (Захарија), Јахја (Јован „Крстителот“), Исус и Мухаммед, мир над сите нив.125 Овде го завршуваме ова поглавје каде се обидовме да ги прикажеме главните насоки и активности на Пратениците и верниците во сите времиња, развојот на Ерусалим и Храмот во Ерусалим. Се осврнавме кон мисијата на најблиските луѓе на Бог, а тоа се Пратениците, кон она што тие го преживувале и кон она на што укажувале. Сепак, покрај монотеистичкиот концепт, огромно влијание оставило паганистичкото потекло на некои култови, развојот на цивилизацијата која тежнеела кон рушење на Божјиот поредок, митологиите кои постоеле меѓу народот и застранувањата кои се појавиле со тек на времето. Сето тоа влијаело врз денешниот познат историски приказ на настаните, поврзани со верувањето и обичаите на сите познати религии.

123 Куран; 10:98.

124 Petit Larusse illusstre. Paris, 1913 стр.1398 125 Бидејќи темата околу животот на пратениците пред Исус и неговото доаѓање е промногу обемна и би ни одзела многу време ви препорачуваме тие теми да ги истражите во книгата: Кажувања за Пратениците од хафиз Ибн Кесир (Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima).

51

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА За Исус било познато дека кажал: „Доблесните дела не се состојат во тоа да му правиш добро на оној кој ти направил добро – тоа е само враќање на услуга. Доблесното дело се состои во тоа да му правиш добро на оној кој згрешил кон тебе.“126

2.1. Е гипетско

верување

Египет претставувал никулец и лулка на сета позната цивилизација. Сите египетски верувања во основа биле верувања во божествената природа на небото, земјата, ветерот, Сонцето, Месечината и ѕвездите. Свештенството се поистоветувало со сончевата кралска чест, а самите луѓе верувале во локални и разни други божества. Највеќе се почитувало и величало Сонцето и тоа станало симбол на многу локални божества. Египќаните дури и небото го замислувале како божица. Сликовито ја прикажувале како крава која стои на Земјата, потпрена од други божества, а истата се надвивала над Земјата, која претставувала едно друго божество наречено Геб.127 Сонцето како најважно египетско божество имало многу имиња, но функциите им биле многу различни. Сончевиот диск го добил називот Атон, а додека се кревал над хоризонтот имал друго име, Кепри. Кога ќе дошло до својот зенит името би му било Ра, а, пак, кога заоѓало се викало Атум.128 Древните Египќани ја замислувале вселената исполнета со првобитниот океан кој се викал Нун. Нема сомнеж дека првите пирамиди биле симболичен приказ на 126 Предание пренесено од Имам Ахмед.

127 Allen, 1989 128 Англиски збор со значење годишно време есен.

53

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

првите ритчиња и биле слични со скалите на бреговите на Нил што служеле за мерење на наводнувањетo, но и за местата кои требало да ги заштитат од некаков праисконски потоп кој би дошол од Нун. Во Горен Египет ретко паѓало дожд. Тоа објаснува зошто во старо време Нил бил почитуван како божество, а и зошто непроценливото египетско богатство е толку добро зачувано. Хиксите во Египет вовеле коњи и кочии. Тие биле семитски и индоевропски хуритски народ. Можно е во периодот на нивното владеење Јусуф (Јосиф), мир над него, да бил продаден и како роб одведен во Египет. Јусуф, како што тврди и куранското кажување, бил пратеник и работел на висока позиција во Египет. Според Египетската митологија божеството Атум129 поседува само едно око и тоа е физичко одвоено од него. Има два мита за тоа око, но само ќе напоменеме дека едниот мит е поврзан со тоа што едното око се налутило на другото. Заради тоа Атум го зел првото, побистро око и го ставил на своето чело и така можел да владее со целиот свет кој го создавал.130 Окото131 често го опишувале како разорна „божица“ поврзана со божицата „кобра“ и истите стоеле во облик на уреус на челото на фараонот - симболичниот претставник на нивната моќ.132 Во тоа време и поднебје свештениците се сметале за главни претставници на Атум на земјата. На некои места ќе најдеме дека Атум директно го создал фараонот Пепи (нешто слично на создавањето на Исус), но тоа се најверојатно само волшебства на зборови со кои свештениците му ласкале на фараонот, сакајќи да го истакнат неговото божествено потекло. Тоа ласкање бил и начинот на кој тие сакале да му се умилат пред расправите кои ги водел фараонот со Мојсеј. Поради тоа магијата и магиските обреди биле секојдневие во древниот Египет. Иако сите овие божества укажуваат на паганизам во верувањето, 129 Верувале дека „Атум“ се создал сам себеси. Негово следно дело после создавање на свештениците, според нивната митологија, било создавање на другите богови.

130 Сигурно дека многумина од нас овој мит не потсеќа на масонските завери и банкнотата од еден американски долар на која стои натписот: “Novo ordo secularum“, односно Нов светски поредок.

131 Andrews, Carol A. R., “Amulets”, in Redford 2001, vol. I, p. 75–82 132 Окото како симбол на заштита денес е присутно и познато насекаде низ светот, додека на нашите простори е попознато уште како „синото око“ и погрешно се смета како заштитничко, особено во турската традиција. Вакво нешто е забрането во чистиот монотеизам и претставува паганизам.

54

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА

соединување на човекот и на боговите, односно тесната врска на полулуѓе-полубогови, не можеме, а да не ја забележиме заемната врска на овие митолошки битија и системот на тогашната власт, која се обидувала преку свештенството да влијае на широките народни маси и воедно да им ги наметне како нови божества од самиот државен систем и тие коишто владеат. Како што ќе видиме подоцна, сето ова ќе доведе и до искривување на единствената исправна вера кај Бог. Теолозите од големите култни средишта со големо интересирање и заложби ги прифатиле космичките божества и ги вметнале во религијата како помошно средство на службената религија. Боговите кои фараонот ги обожувал на почетокот биле непознати за пошироките маси, за подоцна тоа да се промени кога на сцена ќе стапат древните божества на Озирис.133 Иако се зборува дека во времето на фараонот Тутмес III се почитувале над 740 божества, повеќето од нив биле градски божества за кои малку се знае. Озирис од друга страна бил син на Ре-Атум или Геб, и крал на Египет. Неговиот брат Сет, како претставник на целото зло на универзумот, го убива Озирис. Неговото тело го спасува божицата Изида, која го мумифицира, а потоа тој станува бог на мртвите. Синот на Озирис, Хорус, го протерува Сет во пустина и тој таму станува бог на лошите ветришта и бури. Античките Грци верувале дека нивните божества им дале форма на египетските, но очигледно е дека разните митологии имаат слични верувања. Според грчката митологија речиси сите грчки божества, освен Зевс и Хермес, заминале во египетската пустина, каде се криеле и оттаму настанале египетските божества.134 Ваквиот пантеон и политеизам постоел сè до појавата на раното-христијанство, и подоцна исламот, бидејќи Египќаните имале добра комуникација со Евреите во текот на стотици години. Египетската митологија, иако цврста, многу малку му дала отпор на христијанството, коешто брзо се ширело. Многу истражувачи овој примат му го даваат 133 Wilkinson, 1992 134 Херодот на своето патување во Египет утврдил дека многу од божествата кои што биле обожувани од Грците исто така биле обожувани и во Египет. Во врска со потеклото т.е природата на египетските богови постои и предание дека Александар Македонски по освојувањето на Египет, кога бил во оазата Сива бил известен од свештеникот на Амон Ра дека сите богови и полубогови кои што биле обожавани во Египет и Хелада биле во древните времиња обични луѓе кои што потоа народот ги издигнал на ниво на божества. Александар сакал за тоа да ја извести и мајка си Олимпија со писмо, но поради настојување на египетскиот свештеник го запалил писмото. (заб. реценз.)

55

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на синкретизмот. Исус го заменува Хорус, додека Изида135 и нејзиното обожување е заменето со обожувањето на Марија.136 Египет дал уште еден значаен култ кој бил ограничен на релативно мал број луѓе. Тоа е култот на ерутиди кои ги спомнува александрискиот филозоф – Филон. Следбениците на овој култ живееле во ќелии во околина на Александрија. Некои историчари се наклонети во верувањето дека овие ерутиди всушност биле учители на еврејската секта, наречена есени. Во тоа време постоел и култот на Орфеј, кој во основа бил од грчко потекло, но подоцна се стопил со источните култови во поглед на аскетизмот, духовното братимење, забраната за конзумирање месо, односно вегетаријанството. Тука треба да ја додадеме забраната за носење бела облека и конзумирање на виното, освен при принесување на жртви. Во времето пред доаѓањето на Месијата, овој култ бил многу раширен. Следбениците на овој култ верувале дека Орфеј го посетува светот на мртвите и дека оттаму се враќа. Припадниците на овој култ имале и два празника, еден во кој ја оплакувале смртта на Орфеј и вториот во кој се веселеле заради неговото повторно оживување. Ова потсетува на обележувањето на смртта и проживувањето на богот на пролетта Адонис. Оттука познавачите на компаративните религии забележуваат дека египетскиот Атон одговара на грчкиот Адонис. На еврејски јазик зборот „Адонаи“ значи „Господ, Господин“ и тоа кај Евреите е едно од Божјите имиња. Сите овие имиња водат потекло од стариот Египет, но она што е подоцна воочливо е и сличното поистоветување со Исус.

2.2. М итраизам –

предвесник на христијанските догми

Митраизмот е таинствена религија практицирана во Римската империја, најраширена во Рим и Остиа, Персија, Блискиот Исток, Мауре135 Griffiths, J. Gwyn, “Isis”, in Redford 2001.

136 Божицата Изида, симболот на божественото мајчинство, била дел од најистакнатата од египетските тријади составена од Изида, Озирис кој бил нејзин брат и сопруг, и Хорус нивниот син, обично претставуван како сокол. Понекогаш, египетските статуи ја прикажуваат Изида како го дои своето дете Хорус, и тоа во една поза која многу потсетува на статуите и иконите на Дева Марија и детето Исус во христијанскиот свет. Sabrina Higgins, Divine Mothers: The Influence of Isis on the Virgin Mary in Egyptian Lactans-Iconography.

56

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА

танија, Британија, и долж реките Рајна и Дунав. Митраизмот се смета за една од идеологиите кои влијаеле најмногу врз христијанството и хиндуизмот. Зенитот на митраизмот е во II-от и III-от век од нашата ера, а едни од оние кои ја одиграле таа улога на влијание врз христијанството и внесување на некои верувања од митраизмот во христијанството се претпоставува дека е и Павле, како и младиот цар Константин, основоположниците на денешното христијанство. Римјаните се соочиле со обожувањето на божеството Митра како дел од зороастризмот, посебно во источниот дел на Империјата, односно во Мала Азија. Постојат многу малку пишани документи за оваа религија, која била пред сè машка религија и жените биле исклучени од членство. Учењето кое го пропагирала оваа религија било таинствено и не било достапно за сите. Остатоци од храмовите на оваа религија можат да се пронајдат од Палестина, па преку Северна Африка, сè до Англија.137 Стотици години лидерите на Римската империја го обожувале божеството Митра. Во самиот Рим се најдени преку 75 скулптури и голем број храмови на Митра врз кои се изградени денешните цркви. Еден од најголемите храмови посветени на Митра изградени во Италија сега се наоѓа под црквата Свети Клемент, покрај Римскиот Колосеум. Познато е дека центар на култот бил митреумот, кој или бил адаптирана пештера или покриен вештачки објект. Митреумот обично бил темен и без прозорци што доста потсетува на манастирски одаи. Местото каде се наоѓал митреумот и неговиот влез наречен спелаун обично бил посебна одаја во која се наоѓал олтар на крајот. Многу од ваквите одаи биле претворени во крипти (подземни одаи) во црквите низ цела Европа. Според структурата од која се состоел митреумот можеме да сумираме дека следбениците на Митра се собирале на заеднички ручек од 30 до 40 луѓе. Митраизмот имал 7 рангови кои се добивале зависно од духовниот напредок на следбеникот на религијата. Во отсуство на пишани скрипти, сознанијата за овој култ на Митра се добиваат од сликите кои биле зачувани од тој период. Некои од цртежите го прикажуваат Митра како носи камен на неговиот грб, многу сличен на оној на Атлас. Неко137 Интересно е тоа што во Керобург, многу близу до Адријановиот ѕид, бил откриен еден храм на Митра. Археолозите проценуваат дека тој бил изграден околу 205 г. н.е. Содржи слика на еден бог на Сонцето, олтари и еден натпис на латински кој е наведено: „На непобедливиот бог Митра“. (заб. реценз.)

57

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

гаш е претставен како човек кој е роден од камен,138 типично претставен со змија оуроборос обвиткана околу него. Често се верува дека сликите на Митра го прикажуваат космосот, додека каменот е космосот гледан отстрана. Сите описи укажуваат дека овој „бог“ станал од мртвите. Според некои, Митра умрел, бил закопан во пештерска гробница, и оттаму бил воскреснат. Ова е многу слично со верувањето за „воскресението“ на Исус.139 Инаку, митраизмот често ги опишува зодијачките знаци и тесно е поврзан со претставата на космосот и ритуалите кои ги поседува. Една од тие претстави е „тауроктониј“, митот на жртвување на светиот бик.

2.3. Р аното

христијанство и митраизмот

„Духу на Духовите, нека биде волјата твоја, Дај ми повторно бесмртно раѓање за да можам повторно да бидам роден И Светиот Дух да биде вдахнат во мене..“ (Молитва до Митра) Митраизмот, како што видовме, бил многу популарен во Римската империја140 и не само кај населението, туку и кај многуте императори кои владееле. Кај него постоеле седум сакраменти, речиси исти како оние кај католичката и православна црква, меѓу кои и баптисувањето (крштевањето) и користењето леб и вино. Евхаристијата141 била одбележана со крст, древен симбол кој потекнува од Египет (Анкх).142 Уште поинтересно е што култот на Митра имал влијание и врз вед138 petra genetrix 139 Митра бил наречен непобедливиот бог на Сонцето, а Исус во црковните текстови исто така е наречен „Непобедливо Сонце“. Исусовиот роденден се слави на 25 декември, кога во Римската империја се славел роденденот на Митра, богот на Сонцето.

140 Во својата религија, Римјаните внеле богови од многу традиции. На пример, тие со одушевеност го прифатиле обожувањето на Митра, персискиот бог на светлината, кој станал нивен бог на Сонцето.

141 Светите отци на раната црква ја сметале за најважен и основен дел. Поголемиот број од христијанските деноминации веруваат дека Христовото тело и крв реално присуствуваат во причествувањето. Некои протестантски цркви ова го толкуваат само како симболика.

142 И челата на следбениците на култот на Митра биле обележувани со крст.

58

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА

ското и зороастриското верување. Митра ги воскреснувал мртвите и ги праќал злите сили во пеколот. Негова цел била и воспоставување илјадагодишно царство. Некои истражувачи веруваат дека особено тоа верување во Митра водело кон постепена трансформација на човечката фигура на Исус во „бог“. Оттука, некои научници сметаат дека воскреснувањето на Исус и раѓањето на Митра воделе кон тоа Исус да биде Сонце-бог, односно да го сподели својот роденден во зимската раноденица, иако е познато дека Исус е роден во друго годишно доба, најверојатно лето. Секако, познато е дека многу од тие празници кои важеле за тогашните граѓани на Рим и кои се со паганско потекло, биле заменети со одбележување и славење на христијански маченици и проповедници.143 Верниците во Митра верувале дека ќе живеат во блаженство сè до настапувањето на Судниот ден за човештвото. Тогаш Митра требало да го отклучи рајот за правоверните, додека сите неверни и некрстени (небаптисани) требало да ги убие. Мртвите од гробовите требало да бидат судени. Сите зли, одбиени и небаптисани би требало да бидат уништени од огнот на Митра, додека прифатените ќе живеат со Митра во рајот, до вечноста. По уништувањето Митра ќе се воздигне на небото. Без разлика дали ја прифаќаме оваа приказна, она што е интересно се малите разлики во верувањето меѓу денешната христијанска догма и тогашното паганско верување во Митра. Еден од пишувачите на Новиот Завет е и Павле144 со своите 13 книги од кои најверојатно 7 се негови, додека другите 6 се пишувани во негово име. Тој ги има најстарите текстови и пишувања кои постојат за Исус познати на историчарите.145 Тој ги соединил темите за месијанството во јудаизмот и хеленистичкиот концепт за Христос, што резултирало со ритуалот на жртвувањето на Христос, присутно во денешното христијанство. Месијата за пошироките народни маси 143 Jesus Versus Christianity, by Alfred Reynolds (1993) 144 Роден е во Тарс во Киликија (денешна Турција) во еврејско семејство. Неговото име на хебрејски јазик е Саул (Савел, Савле). Во исто време се здобил и со римско државјанство. Пораснал во Ерусалим. Се занимавал со изработка на шатори. Од рабинот Гамалиел бил насочуван кон фарисејството, проучувајќи го Талмудот, а станал и еден од главните членови на антихристијанскиот еврејски совет во чии активности спаѓало и прогонувањето на христијаните и убиството на Стефан, кое го одобрувал и самиот Павле. (изв.википедиа) 145 St Paul - History, Biblical Epistles, Gnosticism and Mithraism” by Vexen Crabtree (1999) 59

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

претставувал голем лидер кој ќе ги ослободи луѓето од ропството и угнетувањето на Рим.146 Тарс е градот од каде било раширено верувањето за Митра и невозможно е Павле, кој потекнува од истоименото место, да не бил запознаен со учењето на митраизмот.147 Во првиот век култот на Митра направил голем прогрес во Рим. Иако наишол на отпор и на големи прогони, тоа траело сè додека некои императори не го прифатиле како своја религија. Први кои го прифатиле митраизмот биле легионерите а подоцна и повисоките кругови. Прв кој го признава митраизмот е императорот Аурелијан, и притоа се појавил концептот и култот „Сол Инвиктус“- Непобедливо Сонце. Императорот Диоклецијан исто така го обожувал Митра, Богот на Сонцето. Познато е дека изгорел голем број на христијански книги во 307 година. Ова му овозможило на младиот Константин148 да го приближи култот на Митра кон христијанството. Тој подоцна се прогласил за христијанин, но и покрај тоа ги задржал врските со митраизмот. Ја задржал титулата Висок свештеник или „Понтифекс Максимус“. На неговите монети сè уште стоело soli invicto comiti, што значи „посветени во почест на непобедливото Сонце“. По овој чин, христијанството незапирливо се ширело низ цела Европа и сите храмови на Митра биле заменети со христијански храмови. До IV-тиот век постоеле одредени разлики помеѓу христијанството и митраизмот, но откако Константин го признал христијанството како државна религија и ја оформил новата, мешана религија, сето ова го освоило старо-новиот свет. Интересно е што во обредите на Митра постоело верување дека со испивањето на крвта од жртвуваниот бик, верниците повторно се раѓаат, што ги водело до бесмртност на душата и вечна светлина. Тоа е сличноста меѓу ритуалите на Митра и евхаристијата. Сличоста на истиот ритуал го спомнува и Тертулион,149 кој го нарекува ѓаволска 146 The Jesus Mysteries, by Timothy Freke & Peter Gandy (1999) 147 Плутарх наведува дека мистериите на Митра се практикувани во 67 г.п.н.е. во Тарс.

148 Константин I Велики (латински:Constantinus I, Magnus или Flavius Valerius Constantinus), (Ниш, 28 февруари 274 - 337), римски владетел од 306 до 337 година, кој заедно со Лицијан, владеел со Римското царство. Во 313 година го издава Миланскиот едикт со кој се забранува прогонството на христијаните и се прокламира верска толеранција.

149 Quintus Septimius Florens Tertullianus (160-240 г.п.н.е.), прв христијански автор кој користи латинско писмо. Христијански апологетик.

60

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА

сличност со евхаристијата. Исто така, се спомнува верувањето во воскресението кај следбениците на митраизмот.150 Како и да е, таа сличност укажува на голема можност за сублимирање на двете верувања и погодност за прифаќање на постоечките ритуали и нивно секојдневно практикување, со таа разлика што се сменети само учесниците во тие акти. На пример, бикот и крвта на бикот,151 биле заменети со Исус и виното, односно виното како замена на постоечките обреди и навики. Митраизмот во секој поглед претставувал одлична база за догмите и суштественоста врз која почива денешната црква.

150 Jesus Versus Christianity, by Alfred Reynolds (1993) 151 Исус според христијанската традиција и според последната библиска книга Откровение на Јован Богослов велел: „Јас сум алфа и омега, почеток и крај.“ Тоа се почетната и последната буква во грчкиот алфабет. Во хебрејската азбука почетната буква алеф значи вол, бик, и нејзината првобитна форма била глава на бик се додека не се развила во оваа нејзина сегашна форма, а последната буква „тау“ првобитно се пишувала како крст +, а тоа е исто така симбол на митраизмот. (заб. реценз.)

61

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА Во една прилика Исус и неговите ученици беа надвор од Соломоновиот храм и учениците рекоа - „О Месија, погледни кон куќата Божја! Има ли нешто поубаво?“ Исус одговорил, „Амин, Амин. Но јас ви велам дека Бог нема да остави ниеден камен на оваа куќа да стои. Навистина, Бог ќе ја уништи, поради злоделата на нејзините луѓе. Бог не гради ништо со вредност на злато и сребро, ниту пак со овие камења. Праведните срца се повеќе сакани кај Бог, отколку овие камења. Бидејќи Бог ја негува земјата со праведни срца, а во нивна отсутност, земјата ќе биде уништена. (Ахмед во Муснед)152 3.1.Е русалим

под римска власт

Сирија и Палестина влегле во состав на Римското царство во време на големиот војсководец Помпеј.153 Месијата,154 Христос155 е роден во 152 „Kazivanje o Vjerovesnicima“, Hafiz Ibn Kesir 153 Gnaeus Pompeius Magnus; 106 година п.н.е. Пиценум — 48 година п.н.е. Египет.

154 Месија (хебрејски - Машиах) во суштина означува спасител, избран човек од страна на Бог. Најчесто нарекуван и цар, свештеник или пратеник. Според јудаизмот, од Месијата се очекува обновување на светиот Храм во Ерусалим и тој е оној кој ќе ги води обединетите племиња на Израел. Во Куранот, Ал Месих конкретно се однесува на Христос: „..името ќе му биде Месих, Иса, синот Мерјемин, ќе биде угледен и на овој и на оној свет и ќе биде еден од блиските на Аллах!“ (Куран; 3:45) 155 Помазаник; Месијата (Исус, синот на Марија) не бил првиот помазаник меѓу Израелците. И пред него биле повеќе помазаници, но тој бил најпознатиот и најголемиот помеѓу нив. Под поимот помазаник се подразбира човек избран од Бога со цел да ја исполни Божјата волја како владетел на Евреите, а таквиот бил помазан со свето масло од некој пророк и на тој начин јавно обзнануван. На ова укажуваат повеќето еврејски свети книги. Еден таков случај бил оној кога Бог му наредил на Мојсеј да го помазе својот брат Арон. Тоа исто го направил и Самоил со Саул. Самоил исто така го помазал и Давид. Пред воздигнувањето на Илија на небо, тој го помазал својот ученик, подоцна веровесник, Хошеа. Дури и персискиот крал Кир бил помазан од страна на Евреите, кога со него стапиле во контакт, за време на вавилонското прогонување. Тие му помогнале да го порази Вавилон. Кир ова не им го заборивил, па по победата ги вратил во Палестина. Ова добро кое Кир го направил за Евреите, тие не го заборавиле и заради тоа го сметаа за свој помазаник. Ова треба да се сфати во смисла дека го ценеле, сакале и кон него се однесувале како кон своите веровесници и слично на тоа. На крај, конечно дошол Исус како најголем помазаник кој се појавил помеѓу Израелците, иако Евреите не го признаа, туку го отфрлаат сè до ден денес. (дефиниција – Давид Бенјамин Келдани) 63

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Галилеја, во времето на познатиот римски император Август Цезар.156 Овој император – Август, во тоа време бил воздигнат до ниво на божество и се барало негово обожување и следење, заедно со постоечките култови. Во негова чест се нарекол и месецот Август. Во рацете на власта се нашло богатството, раскошот и насилството, додека во рацете на потчинетите била сиромаштијата, бедата и понижувањето, со што се сторил огромен расцеп во општеството. Во тогашна Палестина постоело ривалство помеѓу римските и персиските симпатизери. Резултатот од тоа ривалство е тоа што персиските симпатизери ги надвладеале римските во Ерусалим. Но, со тек на време, сето тоа одело во корист на Римската империја. Ова било и повод Ирод,157 еден од еврејските старешини во Идумеја, да стане крал на Јудеја, Самарија и Галилеја, каде се родил Иса (Исус, син на Марија). Ирод настојувал во својот секојдневен живот да живее во склад со римските обичаи, култура и цивилизација, но истовремено се обидувал да ја придобие еврејската духовна власт. Тој во Храмот во Ерусалим поставувал свештенство кое ги следело неговите позиции и ставови, но и по смртта останал омразен меѓу припадниците на своето племе и народ.158 По неговата смрт, со благослов на Рим, неговиот престол го наследиле неговите синови. Политичките прилики во времето на раѓањето на Месијата биле крајно лоши, а социјалните услови биле уште полоши. Голем број на изнемоштени, болни, неподвижни, осакатени, парализирани, луди, глувонеми се среќавале на секој чекор. Имало и такви за коишто луѓето верувале дека се опседнати од демони. Сите овие болести биле раширени, како меѓу младите, така и меѓу старите. Исто така, владеела чума која предизвикувала рани по телото. Заради сето ова во општеството се појавиле голем број надрилекари и доктори, кои своите пациенти ги лечеле со духовна терапија што се темелела на чист хигиенски живот и длабока вера. Општеството било во целост подготвено да го прифати оној кој ќе дојде и ќе им помогне на овие луѓе да се спасат. Еден од со156 латински:Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus 157 Ирод I Велики (роден 73 г.п.н.е. умрел 4 г.п.н.е.).

158 Ирод бил градител на палати, аквадукти, пристаништа, на пагански храмови, како и на Храмот во Ерусалим. Тој бил голем крвник кој ја убил својата прва сопруга и синовите што ги имал од неа убеден дека тие коваат заговор против него. Кога веќе бил на смртната постела наредил да се затворат сите свештеници и угледни луѓе меѓу народот, па кога ќе умре да бидат погубени, за народот да не се радува на неговата смрт туку да ја оплакува смртта на своите првенци и блиски. (заб.рец.)

64

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА

времениците на Исус бил неговиот роднина Јахја,159 кој со миење и со чистење со вода ја подигнал хигиенската свест кај луѓето и со тоа дал значаен придонес во борбата против сите овие раширени болести. Римското царство во ова време го доживува врвот на својата моќ. Неговата власт се протегала речиси низ целиот дотогаш познат свет, освен Далечниот Исток. Во таа Империја се нашле припадници на многу народи, различни раси, јазици и верувања. Во ова шаренило на вери и народи, источните учења по правило се наметнувале на Западот. Кога се појавило христијанството, ни тоа не било изземено од ова правило. Причината треба да се бара во свештенството од Истокот, кое јавно го признавало отелотворувањето на Бог во лик на владател, а со тоа бил трасиран патот за нивно обожување. На владателите ова секако им се допаѓало. Така, во Египет, се верувало дека Александар Македонски бил син на нивното божество наречено Амон. Во Римското царство се прошириле различни источни култови, како Митра од Персија, Изида од Египет, Орфеј од Мала Азија. Сите овие култови водат потекло од Стариот свет и од Истокот, како што веќе напоменавме.

3.2. Е врејски

секти кои постоеле непосредно пред појавата на

М есијата

Во времето пред појавата на Месијата делувале следниве пет поголеми секти: Садукеи, Фарисеи, Есени, Зелоти и Самаријани.160 Секоја од овие секти на свој начин го исчекувале доаѓање на ветениот Месија.

3.3. С адукеи Сочинети главно од членови на високата класа и хиерархија, нивниот домен на влијание бил ограничен на градот Ерусалим. Нивните филозофски образложенија биле насочени кон верување во теократска 159 Јахја, мир над него, во исламот т.е Јован „Крстителот“ според денешното христијанство, поради „крштевањето“ односно „баптисувањето- потопувањето“ во водите на реката Јордан. Понатаму во текстот на книгата ќе се користи куранскиот израз – Јахја, мир над него.

160 En-nasranijjetu taarihan we akideten we kutuben we mezahib, Mustafa Shahin.

65

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

влада, која требало да ја раководат потомците на Садок, првосвештеникот од времето на владеењето на кралот Соломон. Нивната верска пракса се темелела на пишаниот закон, а со игнорирање на усниот закон, а напишаното од кое било Писмо надвор од петте книги на Тората не го признавале. Живееле во урбани населби и се одликувале со негување на традицијата, општествен углед и богатство. Причината за тоа треба да се бара и во тоа што садукеите настојувале да ја сочуваат власта на Храмот и постоечкиот поредок. Заради својата приврзаност кон традицијата, најстрого го осудувале воведувањето на новотарии во толкувањето на верските текстови. Во своето учење ја поддржувале власта на Храмот и свештенството. Ги признавале петте Мојсееви книги, а останатите ги отфрлале, особено Талмудот.161 Со оглед дека ги уживале сите добра и благодети на постоечкиот општествен систем, се залагале за негово зачувување. Ја поддржувале постоечката гарнитура на политичката власт во Грција и Рим. Немале верски текстови за оносветскиот живот. Во ова и се разликувале од останатите секти кои верувале во проживувањето после смртта и полагање сметка. Непријатели на Месијата меѓу садукеите биле Ананија и Кајафа162 кои во Талмудот се нарекувани змии. Ананија и Кајафа го имале монополот во трговијата со жртвени животни и птици кои им биле продавани на Евреите и менувањето на римските пари за храмовни пари бидејќи римските пари заради ликот на цезар и паганските симболи не смееле да влезат во касата на храмот. Исус кога влегол во храмот и ги превртел масите на менувачите и кафезите со жртвени птици, ги обвинил Ананија и Кајафа дека направиле разбојничко дувло од храмот бидејќи правеле и малверзации со вредноста на парите намалувајќи го процентот на среброто во монетите, и ги исмевал како слепци кои не веруваат во проживувањето. Значи, колку и да биле доследни во прашањата врзани за нивното верско учење, биле уште полиберални по прашањата за нивниот секојдневен живот. Со оглед дека биле тесно поврзани со властите, не ги отфрлале странците, туку биле во блиска соработка со нив.

161 Збирка на закони и верски правила на Евреите настанат по вавилонското заробеништво. Се мисли првенствено на Мишната (Талмудот настанал неколку века подоцна, бидејќи во Талмудот има и Мишна напишана од рабинот Акива, а редактирана во нејзината финална форма од рабинот Јехуда ха-Наси и Гемара (Коментари на Мишната).

162 Високи свештеници меѓу садукеите кои на секој начин сакале да го уништат новото верување.

66

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА

3.4. Ф арисеи Фарисеите по своето учење биле секта спротивна на учењето на садукеите. Биле помногубројни од садукеите, а во народните маси и меѓу водечката гарнитура нивното учење било попопуларно и подлабоко ги пуштило своите корени.163 Фарисеите воглавно припаѓале на средниот слој на образовани луѓе. Садукеите и фарисеите во I и II век п.н.е. се бореле за превласт во Синедрионот.164 Не се мешале со странците, ниту нивните припадници заземале поистакнати места во власта и световните работи. Фарисеите добиле име по еврејскиот збор паруш кој по значењето е доста сличен на арапскиот збор ферџ (одвојување). Според тоа, тие се сметале за избрани. Меѓутоа, нивните противници ги викале со погрдни имиња и ги понижувале бидејќи се издвоиле од заедницата и го напуштиле патот на минатите генерации. Фарисеите тоа, пак, го толкувале поинаку и велеле дека нивното име значи „избраници“, „претпоставени“, наведувајќи ги како доказ Божјите зборови упатени до сите Евреи во 20-тото поглавје на Левитскиот закон каде се вели: „Јас сум Јахве, ваш Бог, Кој ве оддели од тие народи“. Затоа Фарисеите имале чувство на горделивост што ќе биде и причина да му се спротивстават на Месијата. Кревале побуни против официјалите власти, без разлика дали се работи за власта на Храмот или централната политичката власт. Тоа било затоа што тие не го признавале свештенството и нивниот монопол на делување во Храмот како и церемонијалот околу принесувањето на жртви. Покрај тоа, ги осудувале оние што ги прифаќале обичаите на странците. Повикувале Богослужбите да се вршат во куќите, без присуство на официјалното свештенство, што довело секоја куќа да стане свет храм. На тој начин станувале крајно екстремни, иако во основа барале умереност и се спротивставувале на монополот и самоволието. Во контекст на толкувањето на верските текстови и традиција, тие биле најблиску до рационалното расудување. Исто така, учителите на Месијата биле од редот на фарисеите.

163 Jewishvirtuallibrary.org 164 Собрание на еврејските првенци; Harrington, Wilfrid J: Uvod u Novi Zavjet, Zagreb: Kršćanska sadašnjost, 1993 67

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

3.5. Е сени Оваа секта била помалубројна од двете претходно спомнати, но според влијанието што го оставила била рамна со нив. Нивниот број во времето на Јосиф Флавиј165 и во времето на Месијата се проценува дека изнесувал околу 4000 на југот на Палестина. Својата сила ја црпеле од строгоста на учењето и извонредната организација. Нивното национало обележје им овозможило речиси да ја ослободат власта на Храмот. Есените имале посебно учење. Во таа секта било забрането да поседуваат две облеки или да чуваат покуќнина и храна. Меѓу нив преовладувал монашкиот живот и целибатот, но на некои од нив им било дозволено да имаат семејства. Материјата, според нивното учење, претставува извор на секое зло. Припадниците на оваа секта се предавале на молчење и покајување, единствена радост била радоста на дисциплина во истрајноста во молитвата каде што се воздига верникот. Тие имале многу силно братство, а оној кој ќе ги прекршел тие нивни заклетви можел и да биде убиен. Да не е нивното признавање на жртвите на Храмот тешко дека ќе можеме да ги вброиме во еврејска секта. Тие дури и го осудувале принесувањето на животни како жртва и принесувале растенија. Болните ги лечеле со молитви и тврделе дека биле упатени во тајните на лечењето. Преовладува мислењето дека настанале два века пред новата ера и многу тајни обреди презеле од Александриската школа.

3.6. З елоти Јосиф Флавиј ги смета зелотите за една од најфанатичните и најнепријателски расположените групи од еврејските секти кон Римјаните во тоа време. Зелотите166 или галилејците биле следбеници на Јуда 165 Јосиф Флавиј или Јозефус – римско-еврејски историчар од првиот век, 37–100 г. н.е.

166 Како „зелоти“ (од старогрчкото ζηλωτής = ревнител, ревносен) биле нарекувани радикалните групи на еврејски родољупци кои што дејствувале во Јудеја и Галилеја од почетокот на I век од н.е до поразот во Јудејската војна 66-73 г. н.е и повторно до последното еврејско востание 132-135 г. н.е. Еврејските зелоти се бореле против римската власт организирајќи герилски одреди и поттикнувајќи бунтови во градовите. Најрадикалните меѓу зелотите организирале и убиства не само на Римјани туку и убиства на оние Евреи кои соработувале со Римјаните. Во тие убиства се користеле со ножеви, односно ками (латински sica), па Римјаните ги нарекувале sicarii (убијци, ноженосци).

68

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА

Галилеецот и радикалниот Садок. Биле екстремно крило на есените бидејќи во испосништвото и скромниот живот го следеле неговиот пат. Тие уште повеќе од фарисеите го пропагирале остварувањето на пророштвата за доаѓањето на денот на спасување. На окрутноста и безобѕирноста на римските прокуратори одговараат со еднаква свирепост. Се одвојуваат од попустливите фарисеи и сметаат дека во борбата против домашните слуги и надворешните окупатори треба да се одговори со сите средства кои се на располагање. Во пустинските предели, во Самарија и Цезареа дејствуваат како разни герилски групи и неретко се судираат и со месното население. Зелоти се истите оние коишто шестата или седмата година од н.е. кренале бунт и откажале послушност на римскиот легат во Сирија, Квириниј, којшто издал налог за попис на населението во Галилеја, Самарија и Јудеја; кои во 6 г. н.е.. Тие биле окупирани од Римјаните кои назначиле свој прокуратор за овие три провинции, кој морал да ги исполнува наредбите на Квириниј. Со овој попис римската власт сакала да утврди колкав е бројот на данокоплаќачите, колкав е нивниот имот и можности да плаќаат данок. Овие луѓе одлучно го одбиле тоа и го сфатиле како навреда и понижување. Зелотите укажувале дека тие имаат само еден цар, а нивен цар е Бог на Кого единствено треба да му плаќаат данок според Тората и не ја признавале римската власт, односно римскиот император. Во оваа побуна загинал и самиот јунак, Јуда Галилеецот, неговите синови и целото семејство. Талмудот и рабините, ги осудуваат зелотите како застранета воинствена секта, која им се спротиставувала во нивното држење и регулирање на Храмот во Ерусалим. Уште поекстремен дел на зелотите било нивното крило сикарии (siccarii). Зелотите имале сојуз со Иса а.с (Исус) во борба против римската власт, како што тврди историчарот Ајзенман, кој вели дека и Јаков Праведниот, полубратот на Исус, всушност бил зелот. Се претпоставува дека најмалку еден од учениците на Исус бил зелот. Симон кој што е спомнат во Евангелитето по Лука, 6:15, е наречен како „Симон Зелотот“.167 Истото тоа го тврди и историчарот Јосиф Флавиј.

167 Simon the Zealot and Eleazar ben Simon.

69

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

3.7. С амарјани Самарјаните168 се мешавина од Евреи и Асирци, коишто настанале на просторите на Старото Еврејско Царство. Асирците со Евреите се измешале по познатиот прогон на Евреите од Вавилон. Набукодоносор II дозволил во Палестина да остане еден број на селани и работници од родот на Евреите и со нив некои асирски племиња. Тие подоцна на местата на коишто живееле меѓусебно се измешале по пат на роднински врски заради обичаите и верските обреди. И ден денес постојат Самарјани, во мал број. Самарјаните верувале во духовно спасение од очекуваниот Месија или ветениот пратеник. По асирското освојување на Кралството на Израел во 722 г.п.н.е., Самарјаните не се отцепиле од јудаизмот сè до враќањето на Евреите од прогонството од Вавилон. Сепак, тие го избегнувале култот на Храмот во Ерусалим и се поклонувале на свое свето место на планината Геризим (Gerisim) во Сихем (денешен Наблус, Палестина), кое тврделе дека е вистинското свето место избрано од Бог (а не Ерусалим). Овие луѓе имаат своја верзија на Тората, што се разликува во многу делови од Тората на постегзодусните Евреи од Јудеја. Тие не ја признаваат денешната Тора што ја следат другите Евреи, туку имаат посебна Тора на нивен, самарјански, јазик. Таа се состои само од петте Мојсееви книги. Вавилонската армија на Набукодоносор (Nebuchadnezzar) го уништува Соломоновиот храм во 586 година п.н.е. Од особено значење за одржување на јудаизмот како посебна религија била изградбата на новиот храм во Ерусалим на почетокот на втората година на владеењето (522 - 486 година п.н.е.) на Дариј I од Персија,169 а истовремено помагајќи да се задржи јудаизмот како посебен ентитет. Овој втор храм имал значително помала возвишеност отколку оригиналниот Соломонов храм, иако тој наводно бил поголем, со ширина и висина од околу 90 стапки.170 Другите Евреи верувале дека нивната престолнина е Ерусалим, очекуваното место на кралот од Давидовиот род и нивниот спасител. Са168 Самаританци или Сама(и)рјани се етнорелигиска група од Левант. За себе тврдат дека ја претставуваат вистинската вера на древните Израелити. Масовно преминуваат во ислам по арапското освојување на Палестина. Според последниот попис во 2007 нивниот број изнесува 712. M. Levy-Rubin, “New evidence relating to the process of Islamization in Palestine in the Early Muslim Period - The Case of Samaria”, in: Journal of the Economic and Social History of the Orient, 43 (3), p. 257-276, 2000, Springer.

169 Библија; Агеј,1:1; 2:1.

170 Библија; 1.Ездр. 6:3.

70

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА

марјаните го негирале тоа и верувале дека единствено тие се достојни во името на Израелците да ги претставуваат и дека водат дирекно потекло од Јаков.

3.8. С вештенството

во времето на раѓањето на

М есијата

Свештенството паднало на најнизок степен кога илјадници неуки и невработени свештеници се препуштиле кон баење, гатање и не учествувале во просветување на народот и извршување на службата Божја. Единствено, такви просветни работници биле писарите. Писарите биле од редот на фарисеите, кои наспроти садукеите, признавале и други книги и се потпирале на нив во меѓусебните односи. Во времето на Месијата многу свештеници се занимавале со прорекување и гатање, но тоа не го правеле во самиот храм. Исто така, голем број на писари и вероученици делувале на подрачјето на еврејскиот народ, но не се вбројуваат во редот на верски великодостојници бидејќи на тоа место се обраќале само по наследен пат. Луѓето се свртувале кон неофицијалното свештенство и таму се обраќале. Постоело и едно советодавно тело кое се викало Синедрион (евреј. Санхедрин). Имало 71 член. Тие биле во постојана врска со државната власт. Ова тело било составено за тешки прекршувања на Законот, но хиерархиски над нив биле Римјаните. Донесување на пресудата припаѓала на римскиот намесник. Синедрионот имал овластување да им суди на Евреите за спорови од областа на нивната вера и за претстапи како богохулење, тие без да ги прашаат Римјаните извршувале смртна казна. Интересно е да се знае во врска со Ерусалимскиот храм кој го градел Ирод е тоа дека храмовите кои тој ги градел, сместени во Масадеа, Тиберија и Цезареа, биле пагански храмови171 и култови во кои се обожувале пагански божества, што е сосема спротивно на верувањето на чистиот монотеизам, навидум поддржуван од тогашните Евреи. Не е случајно зошто свештениците го поддржале Ирод во градењето на вториот храм, што секако предизвикало револт кај другите групи и кај народот кој не сакал со нивните даночни пари да се градат пагански храмови.172 Околу 171 Паганските храмови Ирод ги градел за Хелените и Сиријците, односно Феникијците наречени во Библијата уште како Хананејци.

172 Јосиф Флавиус (Flavius Josephus): The Jewish War. 71

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

19 година п.н.е, Ирод Велики, назначениот цар на Евреите од страна на Римјаните, почнал со изградба на трет и многу поголем храм, во кој била извршена масивна реконструкција и проширување на храмот изграден во 520 година п.н.е. Овој Храм на Ирод постоел сè до 70 година од новата ера кога е уништен од Римската армија.173

3.9. Ј азикот

на

Е вреите на

и другите народи пред појавата

М есијата

Поимот „староарамејски јазик“ се користи за да се означат јазични варијанти на арамејскиот од неговата прва позната употреба па сè до моментот кога се издигнало Сасинидското царство (224 г.). Така, овој поим опфаќа тринаесет векови развој на јазикот. Воглавно под поимот „староарамејски“ се опфаќаат сите арамејски јазици и дијалекти кои денес се исчезнати. Главен момент за развојот на староарамејскиот јазик бил неговото официјализирање во Ахеменидското царство (500–330 г.п.н.е.). За време на тој период, арамејскиот се зборувал само во арамејските градови - држави, но подоцна се издигнал како јазик на трговијата и дипломатијата во Месопотамија, Левант174 и Египет. По падот на Ахеменидското царство, се истакнале локалните говорни варијанти на арамејскиот јазик, а со тоа се овозможило развој на различни пишани стандарди. Општоприфатен факт, или верување, е дека за време на I век Евреите во Јудеја како прв јазик го зборувале арамејскиот. Одреден број мештани зборувале хебрејски како мајчин јазик. Голем број луѓе го изучувале хебрејскиот како литургиски јазик. Дополнително, грчкиот јазик бил јазик на трговијата и така поголем број луѓе што се занимавале со трговија во урбаните центри разбирале и грчки. Латинскиот јазик бил јазик на римската армија и немал јазично влијание врз народот. Трите јазици имале влијание еден врз друг, особено хебрејскиот и арамејскиот. Хебрејски зборови се вовеле во хебрејско-арамејскиот (особено религиски зборови), но и арамејски зборови навлегле во хебрејскиот. Седум 173 A) Josephus.F (1988). B) Schonfield.H.J (1967).

174 Левант е заеднички назив за земјите кои лежат на источниот брег на Медитеранот: Грција, Турција, Сирија, Либан, Израел, Јордан и Египет.

72

3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА

западноарамејски дијалекти се зборувале во Јудеја во времето на Исус Христос. Тие дијалекти најверојатно биле различни, но сепак меѓусебно разбирливи. Старојудејскиот бил истакнат дијалект во Ерусалим и Јудеја. Во Самарија се зборувал самариско-арамејски дијалект. Во регионот на Исус Христос се зборувал галилејско-арамејски дијалект. Во регионот источно од Јордан се зборувале источнојордански дијалекти, во Дамаск и Либанските Планини се зборувал дамаскински-арамејски дијалект и во Алепо (денешен Халеп) се зборувал оронетскиот-арамејски дијалект. Особено интересен е набатејско-арамејскиот, кој бил јазик на Арапско-арамејското кралство Петра (200 г.п.н.е.–106 г.н.е). Кралството се наоѓало на источниот брег на реката Јордан, Синај и северна Арабија. Најверојатно поради исклучителната важност за трговијата, Набатејците започнале да користат арамејски наместо стариот северноарапски. Дијалектот делумно имал арапско влијание. Некои зачувани документи датираат од почетоците на кралството, но повеќето се од првите четири века од нашата ера. Дијалектот се пишувал со ракописни букви, слични на арапските. Бројот на позајмени зборови во дијалектот се зголемувал сè додека целосно не се претопил во арапскиот. Оттука заклучуваме дека во реонот на појавата на Месијата биле во употреба голем број на јазици и дијалекти, а старогрчкиот јазик е само еден од тие јазици. Кога би требало да кажеме кој е јазикот на кој говорел Исус,175 најблиску до вистината е хебрејскиот,176 со примеси од староарамејски дијалект. А кога би запрашале кој е јазикот на Инџилот односно Евангелието пратено по Исус, тоа е старо-хебрејскиот јазик бидејќи Бог вели во Куранот: „Ние не сме пратиле ниту еден Пратеник кој не зборувал на јазикот на народот свој, за да му објасни.“ (Куран; Ибрахим, 4) Исус според евангелијата и според исламското гледиште е испратен на Евреите.177

175 Но треба да правиме разлика помеѓу јазикот на кој говорел Исус и им се обраќал на луѓето, и јазикот на Евангелието објавено од Бог.

176 Или познат како еврејски, ивритски или израелски јазик, е јазик кој спаѓа во групата на семитски јазици. Современиот хебрејски јазик се кодифицирал во XIX век и како основа бил земен од јазикот на библискиот Танах кој датира од пред околу 3.300 години п.н.е, кој претставувал Свет јазик за Евреите.

177 Исус бил испратен само при „изгубените овци на Израелевиот дом“ (Матеј, 10:5-6) 73

4. МЕСИЈАТА И НЕГОВОТО СЕМЕЈСТВО „Откако проговорил како доенче, прво што Исус, синот на Марија, рекол, кога Аллах му дозволил, биле зборови на славење на Аллах кои дотогаш никој не ги слушнал. Притоа Исус не заборавил да го спомене ни Сонцето, ниту Месечината, ниту брдото или реката или изворот. Тој кажал: ‘Господару мој,иако Ти си високо, Ти блиску си, но иако Ти си блиску, Ти високо си. Ти си Возвишен над сите Свои суштества. Ти со своите зборови во бескрајното пространство си создал 7 неба, па тие од стравопочит ти се отповикале и се покориле на Твојата заповед. На нив се Твоите ангели кои постојано те слават и те фалат. Ти на небесата си поставил Светилка во ноќните темнини, и Сончева светлина која свети. Ти на нив си го поставил громот кој те слави и те фали. Со Твојата големина светлината ја надвладува темнината. Ти на небесата си поставил светилки, со чија помош заталканиот во темница си го наоѓа патот. Славен нека си Господару мој. Си ги создал небесата, а Земјата си ја создал рамна за движење, над огромните бранови опкружени со вода. Ти си ја створил покорна и тоа се гледа, ја прифатила Твојата наредба. Нејзините води се послушни на Твојата големина, па Ти на неа по морињата Ги создаде реките, по реките, поточињата, и по поточињата многубројни извори, од кои си извел многубројни реки, дрвја и плодови. На неа си создал брда и нив ги прицврсти на вода, па ти се покорија нејзините брда и карпи. Славен нека си Господару мој! Кој би можел со своите особености да ги достигне Твоите својства и особености! Ти ги гониш облаците ги ослободуваш робовите и судиш според вистината и Ти си Судија најдобар. Нема Бог освен Тебе, слава на Тебе! Ти си наредил од Тебе прошка да бараме за секој грев. Нема Бог освен Тебе, слава на тебе. Ти си ги засолнил небесата од луѓето. Нема Бог освен Тебе, слава на Тебе! Ти си ги засолнил небесата од луѓето. Нема Бог освен Тебе, слава на тебе. Од тебе Твоите паметни робови се плашат. Сведочиме дека Ти не си божеството кое ние го измисливме, ниту Господар на Кој престанува сеќавањето. Ти немаш здруженик, па нему да му се обраќаме, а Тебе да те запоставиме. Никој не Ти помогнал кога си нè создавал, па не се сомневаме во Тебе, сведочиме дека Ти си еден, Вечен, дека не си родил и дека не си роден, и дека на Тебе рамен не постои.’“178

178 Предание на Исхак Ибн Башир од Ебу Хурејре.

75

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

и

4.1. К ои биле З екерија (З ахарија ) Ј ахја (Ј ован „К рстителот “), мир над нив ?

Зекерија ибн179 Ледун ибн Муслим ибн Садук ибн Ханшебан ибн Давуд ибн Сулејман ибн Муслим ибн Садик ибн Берхија ибн Белат ибн Нахор ибн Шелум ибн Бехшафат ибн Ејнамин ибн Рухајам ибн Сулејман ибн Давуд е татко на Јахја, мир над него, и е еден од еврејските пратеници. Бог му наредува на Мухаммед, мир над него, да ја пренесе приказната за Зекеријја, мир над него, кому Бог му подарил машко дете, иако бил стар и иако жена му била стара и немала пород дотогаш.180 Тие не губеле надеж во Аллаховата милост и добрина а Бог го познава чистото срце и го слуша тивкиот глас. Некои учени од поранешните генерации велат: „Зекерија една ноќ станал и скришум од оние околу себе тивко го замолил Бог: ‘Господару мој, Господару мој, Господару мој’, па Бог му одговорил: ‘Ти се отповикувам, ти се отповикувам, ти се отповикувам!’ и кажал: ‘Господару мој, коските мои се истрошени,’ т.е. изнемоштени од старост, ‘и главата ми е обелена.’“ Значи слабоста го обзела и одвнатре и однадвор. За да ја упати таа молитва (дова) го навела една случка. Кога и да влегол кај Мерјем (Марија), ќерка на Имран ибн Масан, за која се обврзал дека ќе ја чува, кај неа во собата каде што се молела наоѓал овошје кое го немало во тој период на годината. Оттука видел дека Оној кој дава овошје вон неговата сезона може нему да му даде дете иако веќе бил стар. Зекерија Го замолил Господарот свој: „Господару мој, подари ми од Себе честит потомок, бидејќи Ти, навистина, молбата ја слушаш!“ и „Се плашам од роднините мои по крв, после мене, а жена ми е неплодна..“ (Куран; Мерјем,5) Изгледа се плашел дека тие (роднините) по него, меѓу Израеците, ќе ги кршат Божјите прописи и одредби, па замолил да му се роди машко дете кое ќе биде праведно и богобојазно и со кое Бог ќе биде задоволен. Затоа кажал: „Подари ми наследник од Себе,“ т.е како ти можеш и знаеш „да ме наследи мене“, т.е во пратеништвото и власта над Израелците 179 „Ибн“ значи син на арапски јазик.

180 Приказната за Зекерија може да се прочита во Куранот во поглавјето Мерјем од 1-15 ајет. Исто и во Евангелието по Лука, 1:5-25.

76

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

и „семејството Јакубово, и стори, Господару мој, да бидеш задоволен од него.“ Како што неговите предци од Јакубовото (Јаков-Израил) потомство биле пратеници, така тој се молел и него да го дарува со тоа што и нив им го дари, т.е. со пратеништво и објава. Под ова не се мисли на наследување на имот. Зекерија, бил по занает столар и свештеник во Храмот и со свои раце заработувал и така се хранел, исто како и Давуд, мир над него. „О, Зекеријја, ти јавуваме радосна вест дека ќе ти се роди момченце, името ќе му биде Јахја, пред него никого не сме направиле нему сличен.“ (Куран; Мерјем,7) Кога му стигнала радосната вест тој се зачудил како е тоа можно на негови години. Се вели дека имал 77 години а некои велат дека имал и повеќе. Се чудел заради неговата жена која била неплодна, таа и во младоста не раѓала.181 Одговорено му е преку ангел дека тоа на Бог Му е лесно и дека Тој го создал човека кога не постоел. Бог не создаде кога не постоевме, па зарем не може „да ти се роди син кога ти веќе постоиш?“ „Господару мој,“ - рече - „дај ми некаков знак.“ „Знак ќе ти биде тоа што три ноќи со луѓето нема да разговараш, а здрав ќе бидеш.“ (Куран; Мерјем, 10) Јазикот му беше одземен. Не можеше со никого да разговара освен со гестикулации и единствено можеше да го слави Бог и да ја учи Книгата.182 Му беше речено во тие денови наутро и навечер од срце да го велича Бог. Кога го добил овој радосен знак (одземен говор) сиот среќен излегол од храмот во кој се молел и пред својот народ објавил наутро и навечер да Го слават Господарот: „И тој излезе од храмот кон народот свој и со знак им даде на знаење: „Славете Го наутро и навечер.“ (Куран; Мерјем, 11) Тоа тој им го објаснил со знаци. По извесно време се родил Јахја, мир над него. „’О, Јахја, прифати ја Книгата одлучно!’ – а му дадовме мудрост уште додека беше момченце,“ (Куран; Мерјем,12) 181 Слично нешто наоѓаме во Новиот Завет: „Тие немаа деца, оти Елисавета беше неплодна; а обајцата беа веќе стари.“ (Лука, 1:7) 182 „А кога излезе, не можеше да зборува со нив; и разбраа дека имал видение во храмот; тој им објаснуваше со знаци, но остануваше нем.“ (Евангелие по Лука, 1:22) 77

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Во една прилика останатите деца му рекле на Јахја (кој бил дете) да си игра со нив, а тој им одговорил: „Не сме создадени за игра“, со што се укажува на неговата мудрост и сериозност уште на мала возраст. „..И нежност и крепост, и богобојазен беше и на родителите свои добар им беше, и не беше дрзок и непослушен.“ (Куран; Мерјем, 13-14) - со што се мисли на неговата сомилост кон луѓето, а пред се кон родителите односно неговата љубов, внимание и добродетелство кон нив. Во овој ајет се опишува чедноста и чистотата на личноста која со ништо не е расипана како и личност која се покорува на Бог во извршувањето на Неговите наредби и се оттргнува од неговите забрани. 183 Возвишениот понатаму вели: „И нека е мир над него, на денот кога се роди и на денот кога умре и на денот кога од мртвите ќе стане!“ (Куран; Мерјем, 15) Ова се три најтешки моменти врзани за еден човек, бидејќи во секој од нив минува од еден во друг свет и го напушта претходниот кој го запознал и на кој се навикнал, а заминува во друг во кој не знае што го чека. Затоа Возвишениот за секој од овие моменти вели дека Јахја ќе биде спокоен. Прекрасно кажал еден поет: Кога мајка те раѓа ти викаш и плачеш Додека другите околу тебе се смеат и веселат, Ти настојувај кога за тебе ќе плачат На смртната постела да бидеш весел и насмеан! Јахја и Иса се сретнале во една прилика, па Иса му рекол на Јахја: „Замолив да ми се прости, затоа што ти си подобар од мене,“ на што Јахја одговорил: „Замоли ти мене да ми се прости, затоа што ти си подобар од мене.“ На ова Иса возвратил: „Ти си подобар од мене бидејќи јас сам за себе си реков мир и спокој, а за тебе тоа го рекол Аллах!“184 Тогаш Јахја сфатил што значи тоа, но Бог и двајцата ги одбрал.

183 „Зашто тој ќе биде голем пред Господа и нема да пие вино ни сикер, а ќе се исполни со Дух Свети уште во утробата на мајка си и многу Израилеви синови ќе ги врати кон нивниот Господ Бог.“ (Евангелие по Лука, 1:15-16) 184 Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovjesnicima.

78

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

4.2. Ј ахја

и

„ крштевањето “

Јахја бил братучед на Исус и негов современик. Бил постар од него околу 6 месеци.185 За него е познато дека бил Назареец кој живеел во пустина, се хранел со скакулци и див мед, телото си го покривал со облека од влакно на камила и го врзувал со кожен појас.186 Ги подучувал своите ученици на симболично (ритуално) капење односно потопување во вода – гусул187 во реката Јордан.188 Јасниот курански израз за овој пратеник – „хасур“ – укажува дека се работи за чеден, чист и побожен човек. Во јавност не се појавувал, слично како Исус, се до својата триесетта година кога почнува со својата мисија на повик кон покајување и „крштевање“189 на покајниците со вода. Голема толпа луѓе доаѓале во пустината на Јудеја за да ги слушаат огнените говори на новиот пратеник. Покорните Израелци биле „баптисувани“ во реката Јордан. Тој ги предупредувал фанатичните фарисеии и свештеници и „рационалните“ садукеи на казната која им претстои. Им објаснувал дека ги „баптисува“ само со вода како знак на чистење на срцето и преку покајување.190 Тој потоа навестил дека после него ќе дојде друг Пратеник кој ќе ги „баптисува“ со Духот свет (Рухул Кудус)191 и со оган кој пченицата ќе ја собере во својот амбар, а плевелот ќе го спали со неизгаснат оган. Во сура Ел Бекаре, ајет 138, стои: 185 Евангелие според Лука, 1:24-31.

186 Евангелие според Матеј, 3:4.

187 Гусул е ритуално капење во исламот со цел да се отстрани ритуалната нечистотија на телото. Кога еден идолопоклоник го прифаќа исламот, односно ја прифаќа верата дека постои само еден и единствен Бог мора да го искапе во целост своето тело, односно да направи гусул. Такво ритуално капење на телото заговарал и Јахја а.с. (заб. автор) 188 Enciklopedija J.L.Z. книга 3, стр.220 189 Не се мисли на денешното ритуално крштевање од страна на Црквата при што се користи крсниот симбол што е подоцна воведен. Поради тоа што во македонскиот јазик не постои друг збор со кој би го објасниле, понатаму ќе го користиме зборот „крштевабаптисува“ во наводници.

190 Јосиф Флавије, Јеврејске Старине, книга 18, погл.5, пасус 2.

191 „Крштевањето“- всушност е примањето на Божјата вера. Во исламот тоа се дефинира со изговарање на неколку едноставни збора кои се примаат со Дух и со Вистина, а со дефиниција за негирање на сите други божества и преку признавањето дека постои само Еден Единствен Бог достоен за обожување. Потоа личноста се потопува во вода и тој е повторно роден во верата Божја. Погледни ги зборовите на Јахја, современикот на Исус, Евангелието по Матеј, 3:11 вели:„..но има некој што ќе дојде после мене, а појак е од мене...тој ќе ве крсти со дух и оган.“ Што е тоа Дух и оган ако не е моќта и силата со која е испратен овој последен пратеник Божји. Кој ќе крштева со Оган? Кој ќе се пресмета со безбожниците во Арабија и ќе воспостави држава која е устроена според Божјиот урнек како што била воспоставена само во времето на Соломон и Зулкарнејн, и ќе се обнови со повторното доаѓање на Исус. Во Евангелието по Матеј, 3:3 се вели: „..подгответе го патот за Господарот на пустината, порамнете ги стазите негови...“ За брзо време тоа пустинско царство ќе дојде и за брзо време тоа царство базирано на чист монотеизам ќе завладее со половина од тогашниот свет. Духовното крштевање е директно Божје дело. Семоќниот Господар не го „баптисува“ телото туку духот и душата и сите оние коишто ги води кон Неговото Упаство. Секој што ќе го прими Упаството, објавата во целост, тој ќе биде просветлен.Така било и со последниот Божји Пратеник, секој што ги чул зборовите Божји и секој што бил до овој прочистен и зајакнат Дух наречен „Рухул Кудус“, веднаш ја примал објавата и знаел дека таа е вистина која доаѓа од Господарот Негов. Секој што верува во Апсолутното Божје Едноштво станал просветлен и чист и подготвен да истрае и да ја проповеда Божјата Семоќ, бидејќи Упатството го нашол во бесконечно силните зборови. (Давид Бенјамин Келдани – Мухаммед во Новиот Завет) 79

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

„Аллах нè Упатил (нè обоил - односно ние го примивме баптисувањето),192 и кое Упаство (боење) е подобро од она на Аллах? Ние само Него Го обожуваме!“ (Куран, Ел Бекаре:138) Понатаму појаснил дека оној кој ќе дојде по него, со својата големина, сила и возвишеност, толку ќе го надмине, што тој нема да биде достоен ниту да се наведне за да го одврзе и сврзе ременот на неговите обувки. При едно такво „баптисување“ дошол и Исус од Назарет, влегол во реката Јордан и како секој друг бил потопен од пратеник. Јован му кажал на Исус: „Јас треба од тебе да сум крстен, а ти на мене ми доаѓаш!?“ На тоа Исус му одговара: „Пушти не правичноста да ја исполниме.“193 (Евангелие според Матеј; 3:14-15) Потоа го „баптисал“. Во четвртото евангелие не се ни спомнува дека Исус бил потопен, туку дека Јован кога го здогледал Исус кажал: „Еве го Јагнето Божјо.“ (Јован, 1:29) Во самите евангелија постојат контрадикторности околу односот помеѓу личностите на Исус и Јован, така, во приказната во Евангелието по Лука, Исус веќе го познавал Симон Петар кој го поставил за свој ученик,194 но и околностите во кои, Јаков и Јован, синовите Заведееви, станале негови ученици се чудни во однос на другите евангелија. Во четвртото евангелие читаме дека Јован не знаел кој е Исус195 се додека Духот во лик на гулаб не се спуштил и не 192 Во овој ајет зборот „Сибг“ значи да се обои, да ја одрази бојата односно да се потопи во вода. Поради тоа „сибг“ може да значи и чистење. Христијаните го потопуваат човекот во вода вршејќи чистење кое го нарекуваат „крштевање-баптисување“. Овој ајет истакнувајќи го тоа укажува на Божественото чистење. Сите Божји пратеници го правеле тоа но го одбивале тоа наводно чистење само со вода. Благодарејќи само на она вистинско чистење со примање на вистинската вера човекот ја добива својата боја, се препородува и станува способен на јасен начин да му се отворат погледите и да ја прими Вистината која се наоѓа во верата. Срцето се полни со љубов и на човекот му распламтува срцето во тежнеењето да му служи на целото човештво. Тоа е она вистинско Божје чистење, тоа е онаа вистинска природа која Севишниот Бог му ја подарил на човек, тоа е онаа вистинска духовна боја.(толкување и превод на Куран; 2:138 – Чаушевиќ) 193 Во преводот на православната Библија стои: Но Исус му одговори и рече: „Остави го сега тоа, зашто нам ни претстои да ја исполниме секоја правда.“ 194 Евангелие по Лука 4:38-39.

195 За Исусовиот живот пред неговата средба со Јован „Крстител“, кој е погубен во 29-та година од н.е, не се знае речиси ништо. Таа средба, меѓутоа, има големо значење за почетокот на дејноста на Јешуа (Исус) во Галилеја, но не е сосема јасно која улога ја имал Јован во тој контекст. „Крстителот“ во евангелијата се споменува како Галилеев „претходник“, но дали тоа, на пример, значи дека Исус го наследил Јован на чело на некоја еврејска заедница во рурална Палестина? Или и Исус и Јован припаѓале на иста заедница уште пред тоа драматично случување во Јордан (кое личи на своевидна иницијација на предвоник на некоја верска група)? Впрочем, и двајцата го привлекле вниманието на тетрахот Антипа кој го наредил Јовановото погубување. Според евангелието на Лука, и Исус е предупреден од фарисејот дека Ирод ќе го убие (Лука 13.31). Во секој случај, тешко е да се поверува дека Јахја тука бил само епизодична личност, во чиј контраст, според замислата на евангелистите, би се истакнал новиот учител од Галилеја. Бидејќи кон Исусовиот претходник пристапувала кон крштевање „сета Јудејска земја и сите ерусалимци.“ (Марко, 1:5).

80

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

застанал врз него.196 Спротивно на тоа, во Лука се вели дека Јован уште во утробата на својата мајка го познал Исус, кој во тоа време се наоѓал во утробата на својата мајка Марија и заиграл од радост.197 Понатаму дознаваме дека Јован додека се наоѓал во затвор, каде ќе биде убиен, сè уште не ја знаел мисијата на Исус.198 Во прашањата коишто свештениците и левитите му ги поставувале на Јован наоѓаме многу тајни. Тие го прашале: „Дали си ти Месијата (Христос)? Дали си ти Илија (Илијас)?“ А кога тој негативно им одговорил, тие возвратиле: „Ако не си ни Христос, ниту Илија, ниту Пророкот, зошто тогаш крстиш?“ (Евангелие според Јован, 1:19-25) Многу е важен фактот што четвртото евангелие го гледа Јован, како некој кој не е ниту Месија, ниту Илија, а ниту пратеник. Затоа си земаме за право да ги прашаме свештениците на христијанската црква: „На кого тоа мислеле израелските свештеници под поимот пратеник? Ако кажат дека не знаат тогаш да ни кажат папите и патријарсите. Ако тогаш и тие незнаат, тогаш нека ни одговорат од каде вакви противречности во Евангелијата? Но, ако знаат кој е Пратеникот што е наведен, тогаш зошто молчат? Во горниот цитат Јован јасно укажал дека тој не е пратеникот. Меѓутоа од Исус се пренесува дека рекол: „Меѓу родените од жени не се подигнал поголем од Јована Крстител.“ (Матеј, 11:11) Дали ова Исус навистина го кажал ова? Дали Јахја е навистина поголем од Авраам, од Мојсеј, од Давид и од самиот Исус, нека е Божји мир врз сите нив. Во што се состои неговата предност и големина? Ако ова е сведоштвото за синот на Захарија, тогаш големината на „оној кој се храни со скакулци“ можела да биде во неговото апсолутно одрекување од овој свет, од неговата целосна желба луѓето да ги повика кон покајување и во најавата на добрата вест за „Пратеникот“. Или неговата големина била во тоа што Црквата го „форсира“, бидејќи тој бил братучед, современик и сведок на Исус. Вредноста и големината на еден човек се гледа низ неговото дејствување. Бројот на личностите кои преку Јовановите предавања се преобратиле и се очистиле 196 Јован 1:34.

197 Евангелие според Лука 1:44. Тоа e потврдено и во исламските преданија, погледни во кажувањата за Исус подолу во книгата.

198 Матеј 14:10.

81

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

со покајување потполно ни е непознат.199 Бидејќи други извори освен евангелијата не ни се достапни за да ја видиме вистината од тоа време, ни останува само да претпоставуваме. Задачата со тоа станува уште потешка да ја најдеме историската врска и точната позиција на изјаснување кој бил всушност Јахја во евангелијата, додека во Куранот јасно се тврди дека овие две личности (Исус и Јахја) не се обични луѓе, туку два Пратеника родени на многу чуден начин. Едниот немал татко, а другиот имал родители во поодминати години. Нема да се држиме до мислењата на „светите отци“ кои тврдат дека биле поддржани од „светиот дух“ како главен инспиратор, туку ќе согледаме што ни кажува здравата и јасна логика. За Илија е кажано дека ќе дојде пред „Пратеникот“, а Исус кажал: „Јован е Илија“, а Јован (Јахја) кажал: „Јас не сум Илија“.200 Само кога ќе успееме да ја одвоиме лагата и погрешниот превод од Вистината, тогаш ќе дознаеме кои се вистинските зборови и нивното значење. Само духот на чистиот монотеистички пристап може да ги препознае уфрлените делови, иако тоа е неприфатливо за повеќето христијани. Веднаш таквиот дух препознава дека Пратеникот за кој зборуваме овде е никој друг туку Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем. Многу е битно да се знае дека муслиманите високо ги почитуваат сите пратеници спомнати во Библијата, бидејќи истите тие се спомнати и во Куранот. Исто така, муслиманите веруваат дека апостолите,201 учениците на Исус, биле многу чесни луѓе и избраници од Аллах, џелле шануху.202 А во евангелијата апостолите на неколку места се прикажани со непостојана и слаба вера. Јован во евангелијата при своите говори гласно говорел: „Јас ве крштавам за покајание со вода, но Оној што иде по мене е посилен од мене; јас не сум достоен да Му ги понесам ни обувките; Он ќе ве крсти со Дух Свети и со оган.“ ( Матеј; 3:11) 199 Јосиф Флавиј во своето дело Јеврејске Старине, книга 18, погл.5, пасус 2 иако не дава точен број на оние кои биле крштевани од Јахја а.с. (Јован „Крстител“), меѓу другото вели дека мноштво Евреи оделе кај него на реката Јордан. Јахја (Јован „Крстител“) ги повикувал Евреите на покајание и ги „крштевал“ (потопувал) во реката Јордан укажувајќи им дека најпрво треба искрено да се покајат за своите гревови и да живеат праведен живот, па да дојдат кај него да се крштеваат како знак за нивното покајание и потполна предаденост на Бога.

200 Иса (Исус) можеби го нарекува Јахја, Илија, затоа што Јахја а.с. (Јован „Крстителот“) исто како и Илија бил пророк кој ги повикувал Евреите на покајание од гревовите, а бил облечен во облека од камилски влакна опашан со кожен појас.

201 На арапски јазик – хаваријуни.

202 Едно од имињата и својствата на Аллах со кое се изразува Неговата Возвишеност – Возвишениот.

82

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

Овие Јованови зборови укажуваат на високиот респект кон „моќниот Пратеник“ и начинот на кој се дочекува високо ценет гостин. Од тоа што нам ни е јасно е дека тој пратеник треба да дојде „после него“ со што јасно го исклучува Исус кој е современик на Јован. Тоа е некоја неодредена иднина, односно светла иднина по која овој пагански Рим и расипаните свештеници кои ја искривиле Тората и нејзините учења, сакајќи неукиот израелски народ да го водат на погрешен пат, на пат на суеверија и затоа иако посакувале нивниот прататко Авраам да ги избави, Јован „Крстителот“ им укажува: „...и немојте да говорите во себе:»Наш татко е Авраам« зашто Бог може, ви велам, и од овие камења да му издигне чеда на Авраама.“ (Евангелие по Матеј, 3:9) Израелците својата слаба надеж ја насочиле кон очекуваниот Месија, еден од потомците на куќата на Давид, кого тие го очекувале, и сè уште го очекуваат, дека ќе дојде и ќе го обнови Ерусалим. Да бил Исус тој што требало да дојде, тогаш Јован би му се подредил на Исус како негов ученик. Но, не било така. Го наоѓаме Јован како држи говори, „баптисува“, ги воведува учениците и ги прима, ги кори израелските свештеници и навестува доаѓање на „друг“ посилен Пратеник од него самиот, без воопшто да се осврне на тоа што неговиот роднина по крв е тука во Јудеја, односно Галилеја. Суштината на Јовановата мисија е покорноста и тоа што секој е одговорен за своите гревови, поради тоа Јован повикува на телесно „потопување“ во вода, како знак на прошка на гревовите, но таа цел се исполнувала само ако не се враќале на грешењето. Кога Исус би ги зел гревовите на луѓето, тогаш таквата цел не би била потребна кај тие луѓе и овој повик на Јахја, би бил бесмислен покрај Исус кој е најавен како јагне Божје203 да спроведува духовно прочистување во негово присуство. Тврдењето дека задачата на Јован била да го „израмни“ патот за Исус е несоодветна. Наместо да го прифати својот Месија и крал, Ерусалим го отфрлил својот Месија и го изложил на навреди и изживување. Со тоа вистинската мисија на Јован, како и на Исус, не била разбрана од христијанските свештеници во вековите после нив, додека еврејските свештеници среќно си ги триеле рацете укажувајќи на погрешниот и 203 Евангелие по Марко, 6:14-29.

83

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

паганистички концепт кој бил наметнат во верувањето на христијаните. Сосема различен од оној Бог во Тората, наеднаш се појавил нов „Бог“ во толкувањето на евангелијата. Сето тоа ќе предизвика големи пречки и големи последици во разбирањето на вистината од страна на генерациите после Исус, и таа битка за Вистината ќе трае сè до појавата на Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем.

4.3. Р аѓањето

на

Д евица М арија

Книгите на современиот Нов Завет не нудат ништо или многу малку во однос на потеклото на Марија (Мерјем), мајката на Исус.204 Единствено достапни информации може да се видат во Евангелието според Лука, каде за Марија се вели дека е роднина на Елисавета (Иша р.а.), мајката на Јахја а.с., и каде е наведено дека Марија поминала три месеци од бременоста во куќата на Захарија (Зекеријја) и Елисавета, родителите на Јахја а.с.205 Спротивно на тоа, Куранот нуди голем број информации во врска со Марија. „И Мерјем, ќерката Имранова, која невиноста своја ја сочува, а Ние вдахнавме живот во неа, и таа во зборовите на Господарот свој и во книгите Негови веруваше и беше од тие што го поминуваат времето во молитва.“ (Куран; Ет Тахрим, 66-12) „Па Господарот нејзин убаво ја прими и стори да израсне убаво и за неа да се грижи Зекеријја. Кога и да влезеше Зекеријја кај неа во михработ, кај неа храна ќе најдеше. ‘Од каде ти е ова, Мерјем?’ - би запрашал тој, а таа би одговорила: ‘Тоа е од Аллах!’ Аллах навистина снабдува кого сака, без никаква сметка!“(Куран; Али Имран, 37) 204 Повеќе информации за младоста на Мерјем (Марија) дознаваме само од апокрифното евангелие Евангелие според Јаков каде се вели дека таа потекнува од богато и угледно еврејско семејство. Татко и Јоаким и мајка Ана биле веќе праведни, побожни, но веќе многу стари и долго време живееле бездетни. Марија се родила како Божји одговор на срдечните молитви на нејзините родители. Кога имала три години мајка и во согласност со заветот што Му Го дала на Бога ја испратила во Храмот и Му ја посветила во вечна служба. Таму израснала како девица служејќи Му на Бога во пост и молитва, правејќи преѓа потребна за плетење на завесите во Храмот. Кога имала 12 години била верена за Јосиф.(заб. рецензент) 205 Џералд Дирк, Крстот и Полумесечината, стр .12.

84

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

„И кога ангелите рекоа: ‘О, Мерјем, Аллах навистина тебе те одбра и чиста те создаде. Тој те одбра над сите жени на световите! О, Мерјем, биди Му понизна и покорна на Господарот свој, и сеџда чини и клањај Му се со тие што Му се клањаат!’ Тоа се некои од непознатите вести што ти ги објавуваме. Ти не беше меѓу нив кога своите пера ги фрлија за да видат кој од нив за Мерјем ќе се грижи, а не беше меѓу нив ни кога се препираа!“ (Куран; Али Имран, 42-44) Како што постоела тенденција помеѓу Израелците да се женат во рамките на нивниот сопствен клан или племе, најверојатно, Марија била припадник на левитското племе. Со тоа мајката на Марија, Хана, води потекло наназад до библискиот Амрам, Син на Катх, член на левитското племе на Израел и татко на Мојсеј.206 Ајетот погоре вели дека Марија била чудесно „снабдена со храна“ од Аллах. Куранот јасно вели дека Марија била ставена под старателство на Захарија, а според Евангелието по Лука се вели дека Марија била во посета на Захарија и Елисавета три месеци за време на својата бременост. Од претходно цитираниот ајет се констатира дека неколку поединци фрлале ждрепка со стрели да се види кому ќе му биде доверена грижата за Maрија. Ова се наоѓа во т.н. новозаветни апокрифи. Во Евангелието за раѓањето на Марија,207 зачувана е референца дадена од страна на Фауст, Владиката на Риез од Прованса, каде директно вели дека Марија била Левит. Понатаму пасус од новозаветните апокрифи вели дека ангелите ја хранеле Марија за време на нејзиниот престој во Храмот во Ерусалим. Во врска со Марија и доверувањето под заштита на Захарија, новозаветните апокрифи истакнуваат дека Захарије поднел барање кај првосвештеникот за грижа на Марија. Понатаму, два пасуси во Новозаветната апокрифа обезбедуваат докази за таквиот настан, каде Јосиф е оној кој бил избран за наследник на Захарија во грижата за Марија.208 Возвишено е местото и улогата на Марија во Новиот Завет, но и во Куранот. Исламските учени ја сметаат за најчедна и најодбрана жена на целото човештво. Тоа може да се забележи и по сурата Мерјем од Куранот, со ајетите кои зборуваат убаво за неа и кои се одговор на обви206 Библија; Излез; 6:16-20. Марија мора да е од Давидовиот род затоа што пророштвото гласи дека Месијата е Син Давидов, а така му се обраќале на Исус Евреите во евангелијата.

207 The Gospel of the Birth of Mary. In Platt RH, Brett JA. 208 Во апокрифното Евангелие според Јаков, поглавје 9.

85

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

нувањата на Евреите и на валканите умови и споменот со кој нејзината чедност е високо воздигната и која ќе трае сè до Судниот ден меѓу луѓето на овој свет. Тоа може да се забележи и од овој курански ајет: „...и ја нареков Мерјем. Неа и породот нејзин го ставам под Твоја заштита од проклетиот шејтан.“ (Али Имран, 36) Имам209 Ахмед наведува од Ебу Хурејре, р.а дека Пратеникот Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, кажал: „Секое дете кога се раѓа шејтанот го зграпчува, па затоа така гласно плаче. Тоа не е случај единствено со Марија и нејзиниот син (Исус).“210

4.4. С оздавањето

на

И сус

Исус од Назарет211 веројатно бил роден неколку години пред новата ера, пред самиот крај на владеењето на јудејскиот крал Ирод Велики (37- 4. година п.н.е.). Главни извори околу животот на Исус се четирите Евангелија од Новиот Завет по Матеј, Марко, Лука и Јован, како и многу денес наречени апокрифни евангелија меѓу кои најконтроверзно е евангелието на Марија Магдалена. Денес, само неколку современи научници веруваат дека сите древни списоци за животот на Исус се точни. Библиските и новозаветните апокрифи нудат големи сличности со поедини настани од Куранот, кои секако неможеле да останат незабележани, со што се потврда на куранските тврдења. Со тоа многумина христијани кои ги истражуваат овие верски текстови можат да ги подвлечат тие паралели. Приказната за неговото чудесно раѓање и рано детство, од сите текстови на Новиот Завет, може да се најде единствено кај Матеј и Лука. „А во шестиот месец беше испратен од Бога ангелот Гавриил во галилејскиот град, по име Назарет, при една девојка, свршена за маж по име Јосиф, од домот Давидов; а името на девојката и беше Марија. И кога влезе ангелот при неа, рече: ‘Радувај се, благодатна! Господ е со тебе! Благословена си ти меѓу жените!’ А таа, штом го виде, се уплаши од зборовите негови и помисли: ‘Каков е 209 Имам – личноста која ги предводи останатите верници при молитвата; учено лице и верски водач.

210 Бухарија во својот Сахих, 60/44/3431, Фетхул Бари; Ахмед во својот Муснед 211 хебр. Јешуа ха-Нозри 86

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

овој поздрав?’ И й рече ангелот: ‘Не бој се, Марија, зашто си нашла милост пред Бога; и ете, ти ќе зачнеш во утробата и ќе родиш Син, и ќе го наречеш со името Исус.’” (Лука, 26-31) Понатаму во приказната опишан е начинот на зачнување преку Светиот Дух. “А Марија му рече на ангелот: ‘Како ќе биде тоа, кога јас не знам за маж?’ Светиот Дух ќе слегне на тебе и силата на Севишниот ќе те осени; па затоа и роденото ќе биде свето и ќе се нарече Син Божји.” (Лука, 1:34-35) Со овој чин Марија добила нешто „свето“ со директна Божја интервенција преку Светиот дух, еден од Тројцата. Тоа што можеме да го видиме од овој текст е дека, сепак, има простор за различни толкувања околу чинот на создавањето на Исус. Меѓу изворите за животописот на Исус е и Куранот како и бројните преданија пренесени од Мухаммед, мир над него. Во Куранот приказната за создавањето на Исус е опишана вака: „И спомни ја Мерјем во Книгата: кога од домашните свои, на источна страна се повлече, и од нив се прегради, Ние кон неа мелекот212 Џибрил (Гавриил) го пративме и тој ѝ се покажа во лик на совршено создаден маж. ‘Барам заштита кај Семилосниот од тебе, ако од Него се плашиш!’ - повика таа. ‘А јас сум токму Пратеник од Господарот твој,’- рече тој - „да ти подарам момченце, чисто! ‘Како ќе имам син’ - рече таа – ‘кога ниту еден маж не ме ни допрел, а јас не сум блудница?’ ‘Тоа е така,’ - рече тој. Господарот твој рече: ‘Тоа Ми е лесно.’ - и за да го направиме знак за луѓето и милост од Нас. Неговиот случај е веќе однапред одреден. И таа го зачна и бремена се тргна некаде далеку.“ (Куран, Мерјем, 16-22) Исламот го потврдува девственото раѓање на Исус, но не гледа на ова како акт на директно зачнување, туку како чин на чудесно создавање, предизвикано со наредба на Бог. Како и да е, во однос на партеногенезата,213 чудесното потекло на Исус се гледа како нешто слично на создавањето на Адам. Исто како што Исус бил без татко, па и Адам, формиран од земја бил без татко и мајка.

212 Ангел - суштество создадено од светлина, тотално покорно и потчинето на својот Создател, без слободна волја и без одговорност на Судниот ден, за разлика од луѓето и џинните (демоните) кои ќе одговараат за своите дела кои ги направиле врз основа на слободната волја и сопствениот избор.

213 Потеклото на зборот доаѓа од грчки - parthenos што значи девица и genes што значи роден.

87

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

„Случајот со Иса кај Аллах е навистина ист како случајот со Адем: од земја го создаде, а потоа му рече: Биди! - и тој би.“ (Куран; 3:59) „Месих, Иса, синот Мерјемин, е само Аллахов Пратеник, создаден е со Зборот Негов кој на Мерјема ѝ го достави, и живот му даде;“ (Куран; Ен Ниса, 171) се зборовите со кои се докажува дека и Исус е создаден.214 Исус, на пример, го дефинираме со некои зборови како што се: новороденче, младо дете, момче, дека јаде и пие, издадени му се налози за наредба и забрана, тој е потомок на Ное, од лозата на Авраам. Куранските зборови: „Месих, Иса, синот Мерјемин, е само Аллахов Пратеник, создаден е со Зборот Негов кој на Мерјема ѝ го достави, и дух од Него“, го подразбираат оној збор кој бил доставен на Мерјем (Марија) кога кажал: „Биди!“ И Исус настанал со помош на тој збор „Биди“ (како и Адам) и самиот тој не е тоа „Биди“, туку со тој збор тој настанал. „Биди“ е Реч Божја и не е никакво суштество и не е создадена.215 Додека христијаните велат: „Исус е Дух Божји и Реч Негова, од Неговото Битие, како кога ќе се каже дека оваа крпа е од онаа завеса!“ Ние велиме: Исус е создаден со наредбата на Бог: „Биди!“, а тој самиот не е таа Реч. Реч е она што Возвишениот го изрекол, т.е. „Биди“. Со изразот и „дух од Него“ сака да се каже дека со Божјата мудрост во него се нашла и неговата душа (рух) онака како што Бог Возвишениот вели: „И ви дава да се користите со она што е на Небото и она што е на Земјата, сè е од Него!“ (Куран, Ел Џашија, 13) Така Тој, Возвишениот, експлицитно соопштил дека душата на Месијата е создадена, а за останатите души е беспредметно и да се расправа. Возвишениот Бог, оној дух кој го испратил на Марија - а кој дух е Негов роб и Пратеник- си го присподобил кон Себе, но тоа незначи дека тој дух постои отсекогаш и дека не е создаден. Возвишениот Бог вели: „Ние кон неа Духот Наш (мелекот Џибрил) го пративме и тој ѝ се покажа во лик на совршено создаден маж...“ (Куран; Мерјем, 17-19) Овој дух е Дух Божји, но тој дух е Негов роб и Пратеник. Исто така 214 Сите имами (исламски свештеници) биле на став дека Исус е создаден. Меѓу нив бил и имам Ахмед кој расправал со џехмиите и други еретици кои тврделе дека Куранот е создаден.

215 Овде јасно се гледа најголемата разлика помеѓу верувањето кое го имаат христијаните и исламското верување.

88

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

знаеме за примерот дека Исус бил невидлив за многумина кои го гонеле пред распнувањето и знаеме дека Исус бил оној кој им се присторил дека е распнат на крстот со што им личел на дух.216 Помеѓу муслиманите нема никакво двоумење дека сите души – оние коишто биле и во Адем и во неговите синови и во Исус и во секој друг човек- се создадени, дека Аллах ги создал, ги востановил, им го уредил составниот елемент и ги извел во постоење, а потоа ги присподобил на Себе, онака како што сторил и со останатите суштества. Верниците муслимани сметаат дека тој е Божји роб и пратеник, син на Негова робинка, Реч која ја вдахнал во Мерјем. Секој кој така мисли според вистинската вера од Бог ќе биде потпомогнат и награден. Секој кој поинаку ова го разбира е на патот на неверувањето и заблудата за која Аллах не предупредува: „Па тешко на оние кои неверуваат кога ќе бидат на Денот Голем присутни!“ (Куран; Мерјем, 37) Тоа што дошло до Марија од архангел Гавриил е Дух (Рух), кој од почест и почитување се нарекува Аллахов дух, како што се вели во сличен жаргон за Аллахова куќа, Аллахова камила и Аллахов роб. Така и тој бил од почест наречен Аллахов дух, а и него, како сето останато, Аллах го создал. Тој е исто така Реч (ар.-Келиметун), бидејќи со помош на неа е и создаден, како што вели Возвишениот: „Случајот на Исус кај Аллах е ист како случајот на Адем, од земја го создаде, а потоа кажал „Биди“ и тој би.“ (Куран; Али Имран, 59)

4.5. М есијата

и неговото потекло

Исус217 бил „еврејски“ пратеник а според некои извори и рабин од Назарет, кој многу Евреи го сметале за голем учител. Како Исусови „ро216 Во новооткриените древни египетски списи, кои се стари над 1200 години стои дека Исус можел да биде невидлив и да менува облици. Во текстот кој е откриен уште во 1910 година бил во сопственост набогатиот финансиер Џеј Пи Морган. Во списите стои дека Исус, покрај тоа што ја претворал водата во вино, одел по вода – имал моќ да биде невидлив и да менува облици. Последната вечер ја минал во друштвото на Понтиус Пилат (римски прокуратор на Јудеја), кој му предложил место него на крст да го испрати својот син. Исто така во списите стои дека Јуда го бакнал Исус за да го „обележи“. Евреите му рекле на Јуда: „Како ќе го уапсиме кога не постои во еден облик. Понекогаш е црн, понекогаш е бел, некогаш црвен, а некогаш и жолт. Понекогаш е млад, а некогаш е старец“, стои во списите.

217 Арамејски: ‫ עושי‬Јешуа 89

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

дители“, се споменуваат Јосиф (старател) и мајка му Марија (Мерјем). Голем број од научниците од областа на историјата и теологијата се сложуваат дека Исус бил Евреин од Галилеја. Името Исус потекнува од грчкиот збор Ίησους (Iēsous) кој преведено од хебрејски јазик се изговара Јехошуа (Јешуа-Џошуа)(‫ )עשוהי‬што значи Јахве е Спас. Името Јехоушуа или Јешуа било доста распространето во тој период. Тоа се давало како сеќавање на ученикот на Мојсеј, но и на наследникот и водачот на 12-те еврејски племиња (Јешуа бин Нун, кој живеел околу XV—XIV п.н.е.) и чиешто име во Библијата е Исус Навин. Христос е всушност титула од грчкиот збор Χριστός (Christós), кој потекнува од арамејскиот збор Мешиха (арамејски:‫)אחישמ‬, односно Месија. Зборот Месија започнал да се употребува подоцна, во царството Израел, веднаш по помазувањето на Саул за цар на Израелците, како што веќе објаснивме преку ритуалот на помазување. Соодветно на тоа, еврејските пророци сведочеле за појавувањето на цар од родот на Давид, „Месија“, којшто истовремено ќе се јави и како свештеник и цар, односно тоа што Израел го очекува од вистинскиот цар на светот. Би било нормално да се очекува дека писателите на Новиот Завет кога говорат за Месијата, кој го сметаат за „Бог“ и „Божји син“, да не го споменуваат потеклото на Месијата, бидејќи вистинскиот Бог нема родослов. Вака барем ни кажува здравиот разум, вистината и реалноста. Разумот ни вели дека Бог не е сличен на човекот, ги нема истите потреби и Тој не е на никого и на ништо сличен.218 Историската реалност не дозволува можност автентичните книги на кој било Пратеник да говорат за таканареченото Божје потекло. Но, со измислените божества и идоли, работите не мора да бидат такви. Таквите божества, напротив, имаат свое потекло, свои претци и сл.219 Историската реалност не се срами да покаже дека постоеле лажни божества, како што бил Цезар, Лат, Хубел, Фараоните имале свои татковци, свои семејства и слично. Така и паганите од времето на Мухаммед, мир над него, доаѓале кај него и го прашувале: „Наведи ни го родословот на твојот Господар, т.е. кажи ја лозата од која потекнува. Постапувале така бидејќи прет218 Подетално за ова види кај Dr. A. B. Philips: Did God became a man?(PhD Theology, University of Wales, U.K.) 219 За потеклото и природата на лажните божества кои биле обожавани во Римската империја без разлика од каде потекнуваат нивните култови, најдобро зборува црковниот отец, писател и теолог од 4 век н.е Аврелиј Августин во своето дело За државата Божја.

90

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

ходно веќе навикнале нивните божества да имаат родослов. Каков бил одговорот на Пратеникот, мир над него? Одговорот дошол преку Објава од Возвишениот Аллах, кој вели: „Кажи: ‘Тој е Аллах, Еден е! Аллах е прибежиште секому! Не родил и не е роден, и никој не Му е рамен!’“ (Куран; Ел Ихлас, 1-4) Според тоа Возвишениот Бог не родил никого и не е роден. Нема содруг и нема здруженик, ниту пак некој Му е рамен. Тој е Еден, Единствен и Вистински Бог. Што се однесува до лажните божества нив ги имало прилично многу. Посебно во времето на Римското Царство, Римјаните имале многу лажни божества. Грците исто така. За ова веќе порано стана збор. Грчката култура со сето свое паганско учење била стопена во еврејските секти и била присатна во Палестина и пошироко. Истото ова може да се каже за Персија и за Вавилон, Месампотамија и Египет. Составувачите на евангелијата „поради ова“ биле под силно влијание на атмосферата која владеела во нивната непосредна околина. Секако, пишувањето на самиот родослов кај Матеј и Лука укажуваат на нивното верување дека всушност тој не претставувал Бог, туку човек.220 Другите двајца Марко и Јован воопшто не кажуваат за родословието на Исус. Како и да е, тоа што го наоѓаме во родословијата на Матеј и Лука противречи на Христовото родословие, а со тоа и обичниот читател кој е неупатен во оваа материја останува збунет. Лозата на Исус во Евангелието според Матеј, 1:1-17, и Евангелието според Лука, 3:23-38, е различна. Оној што ќе направи споредба на овие две лози ќе најде шест големи

220 Во почетокот на своите евангелија Матеј и Лука сакајќи да докажат дека Исус од Назарет е Христос даваат родослов кој оди од Исус до Давид, Авраам, па сè до Адам. Бидејќи според старозаветните пророштва Христос е Син Давидов тие го составуваат родословното стебло на Исус, но сепак нивните родослови се контрадикторни. За разлика од денешното Евангелие според Матеј, како што ни сведочат рано-христијанските црковни отци и писатели во истоименото евангелие кое било читано кај Евреите, следбеници на Исус, немало наведено никаков родослов.

91

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

проивречности.221 Исус според евангелијата имал и четворица браќа (Јаков, Јосиф, Симон и Јуда),222 како и неколку сестри.223 Старите христијански истражувачи и проучувачи уште во третиот век од новата ера, кога овие две евангелија станале познати, едноставно останале немоќни пред овие противречности и не можеле да ги избришат. Се надевале дека овие противречности ќе исчезнат сами со текот на времето, но за жал нивната надеж не се остварила. Овие противречности во лозите се присутни дури денес, па на денешните проучувачи им представува камен на сопнување.224

4.5. Т очниот

датум на раѓањето на

И сус

Во христијанството, Исусовото раѓање (т.е. „божиќ“) се слави на 25 декември според Грегоријанскиот календар и на 7 јануари според Јулијанскиот календар. Најрани корени околу славењето на овој датум потекнуваат од околу 330 година од новата ера. Пред тоа се славело на 7 јануари, како дел од „Богојавление“, во спомен, не само на неговото раѓање, туку и на денот кога тој бил баптисан од страна на Јован во реката Јордан. Најдеталниот приказ околу раѓањето на Исус е даден во Евангелието по Матеј225 и Евангелието по Лука.226 Денес научниците сѐ уште 221 а) во Евангелието според Матеј (1: 16) се вели дека неговиот татко бил Јосиф синот на Јаков, додека во Евангелието според Лука (3: 23), се вели дека тоа бил Јосиф син на Илија. б) во Евангелието според Матеј (1: 16) се вели дека Иса (Исус), мир над него, води потекло од Сулејман (Соломон), мир над него, син на Давуд (Давид), мир над него, додека во Евангелието според Лука (3: 31) дека тој води потекло од Натан син на Давуд, мир над него. в) од Евангелието според Матеј (1: 6-11) дознаваме дека сите предци на Иса (Исус), мир над него, од Давуд (Давид) , мир над него, па сè до преселбата во Вавилон биле познати цареви, а пак од Евангелието според Лука (3: 27-31) дознаваме дека тие не биле ниту цареви а ниту пак познати, со исклучок на Давид и неговиот син Натан. г) според Евангелието на Матеј (1: 12) на Јехонија му се родил син Салатиел, а според Евангелието на Лука (3: 27) на Нириј му се родил син Салатиел. д) според Евангелието на Матеј (1: 13) на Зоровавела му се родил Авијуд, а според Евангелието на Лука (3:27) му се родил Риса. А чудно е и тоа што во првата книга Летописи (3:19), ги нема имињата Авијуд и Риса. ѓ) од Евангелието според Матеј (1: 6-17) се дознава дека во лозата помеѓу Давуд и Иса , мир над него, постојат 26 генерации, а од Евангелието според Лука (3:23-31) дека во таа иста лоза, помеѓу нив, постојат 43 генерации.

222 Матеј; 13:55 223 Матеј;13:56; Марко; 6:3 224 Mustafa Šahin, Istina o hrisčanstvu, str. 47 225 Веројатно напишано во периодот од 60-та до 90-та година.

226 Пишувано од 65-та до 100-та година.

92

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

дискутираат околу деталите за Христовото раѓање, а некои од нив тврдат дека го знаат и точниот датум на неговото раѓање и смрт. Евангелијата на Лука и Матеј не го споменуваат точниот датум на Исусовото раѓање и смрт. Според многу учени, Исусовото раѓање се случило во лето или есен.227 Ова донекаде го докажува и Новиот Завет во Евангелието по Лука, 2:8-15, каде се вели дека во тоа време на спуштањето на ангелот Божји кој ги известил пастирите за раѓањето на Месијата во Давидовиот град. Тоа значи дека добитокот се чува ноќе само кога е лето, но не и зиме и дека ведрото небо кое е спомнато укажува дека временските прилики биле поволни. Дионисиј Ексигус (470–544 г.н.е.) се обидел да го утврди точниот датум од неговото раѓање и дошол до заклучок дека тоа било 753 години по основањето на Рим.228 Тој создал нов систем, кој со еден дел се одвоил од календарот што се користел тогаш, кој би се засновал на годините од владеењето на римскиот цар Диоклецијан. Царот Диоклецијан ги протерал христијаните, па постоела добра причина да биде „протеран“ од системот на датирање во корист на некој што бил инспириран со раѓањето на Исус Христос. Целиот христијански календар е заснован на погрешно сметање, тврди и папата Бенедикт Шеснаесетти во својата нова книга,229 во која истакнува дека Исус Христос е роден неколку години порано отколку што се сметало. Датумот на Исусовата „смрт“ исто така не е јасна. Според Евангелието по Јован, распнувањето го поврзува пред Пасха, празник кој паѓа во петок, на четиринаесеттиот ден во месецот Март. Евреите според 227 Врз основа на темелни и солидни проучувања на евангелијата, христијански истражувачи аргументирано тврдат дека Исус се родил во есен, односно во месец октомври кога овчарите сеуште ги паселе и преноќувале со своите стада под отворено небо. Во палестинското поднебје есента е сеуште блага, топла.

228 Како датум го одредил 25 декември 1година п.н.е, а следната година ја нарекол 1 година по новата ера, со што започнал системот за мерење на времето од Исусовото раѓање. Системот бил направен во 532 година, а речиси два века подоцна бил прифатен како календар на христијанската цивилизација.

229 Грешката од неколку години ја направил монахот Дионисиј Ексигус при сметањето на почетокот на нашиот календар, кој се заснова на раѓањето на Исус Христос, пишува 85-годишниот сега веќе бивш папа во книгата Исус од Назарет: Приказна за детството, чиј прв тираж е распродаден во повеќе милиони примероци. Тој додава дека датумот на раѓање на Исус Христос всушност е неколку години порано. Ваквите тврдења не се нови, бидејќи многу историчари веруваат дека Исус е роден меѓу 7 и 2 година пред новата ера. Меѓутоа, фактот дека папата Бенедикт Шеснаесетти го доведува во прашање камен-темелникот на христијанската традиција е навистина изненадувачки. Се смета дека Дионисиј Ексигус, кој е роден во источна Европа, е создавач на модерниот календар и концептот „лето господово“.

93

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

луни-соларниот календар и според мислењето на Џон Пол Маер230 тврдат дека Исус најверојатно „умрел“ во април 30-та година или април во 33-та година од својот живот.

4.6. И сус

зборува уште во колевка

и ја брани честа на мајка си

„Тој ќе им зборува на луѓето уште во колевка, а и како возрасен, и честит ќе биде.“ (Куран; Али Имран, 45-50) Во трогателен пасус од Куранот се опишува реакцијата на луѓето кон Марија откако го родила Исус. Очигледно, тие биле подготвени да го мислат најлошо за оваа праведна млада жена, за нејзината бременост, и нејзиното дете. Ним Марија не им рекла ништо во одбрана и покажала кон бебето. Тогаш, Исус како бебе прозборел, бранејќи ја честа на мајката и проповедајќи им на случајните минувачи. Овде Возвишениот наведува дека ангелите среќната вест ја донеле на Марија и дека Бог ја одбрал над останатите жени на тоа време, така што ќе ѝ даде да роди дете без татко, кое ќе биде благороден пратеник и кое ќе им говори на луѓето уште во колевка. Уште како дете ќе ги повикува да го обожуваат само Аллах, кој нема никаков здруженик, а тоа ќе го прави и кога ќе порасне и затоа Аллах во Куранот ја потенцира дадената благодат кон Исус: „Кога Аллах ќе каже: ‘О, Иса, сине Мерјемин, сети се на благодaтта Моја кон тебе и кон мајката твоја: кога со Џибрил те помогнав, па со луѓето уште од колевка и како зрел маж разговараше; и кога на писменост и на мудрост, и на Тевратот и на Инџилот те научив;’“ (Куран; 5:110) На Марија и е наредено што повеќе да се моли и му чини сеџда на Аллах за да биде достојна кон почеста која и е укажана и за да биде благодарна на таа благодет. Се вели дека толку знаела да стои при молитвата, што при тоа стопалата и отекувале.231 Ибн ебу Хатим наведува од Ебу ел Касим дека Малик кажал: „До 230 John P.Meier, библиски научник и католички свештеник роден во 1942 година. За неговото мнение во врска со смртта на Исус Христос подетално види во неговата книга A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, том 2, во третиот дел.

231 Подетално види во Тефсир на Ибн Кесир.

94

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

мене допре веста дека Иса, синот на Марија и Јахја, синот на Зекерија се братучеди и мајките ги носеле во исто време.“ Ес-Судеј повикувајќи се на асхабите232 наведува предание дека во една прилика влегла сестра и на Мерјем и при тоа ја запрашала: „Дали забележуваш дека сум бремена?“, па Мерјем ѝ кажала: „А дали ти забележуваш дека јас сум бремена?“ На тоа мајката на Јахја (Јован„Крстител“) ја прегрнала и ѝ кажала: „Чуствувам дека ова во мојата утроба му се поклонува (чини сеџда) на тоа во твојата утроба.“233 Под оваа сеџда и поклонување се мисли на почитување, што во поранешните верозакони било дозволено при поздравување, како што и Бог им наредил на ангелите да сторат сеџда на човекот од почит. Малик го објаснува ова и вели: „Мислам дека тоа било поради тоа што Исус бил поодбран, бидејќи Аллах му дал да оживува мртви и да лечи слепи и лепрозни.“ Од Муџахид234 се пренесува: „Мерјем кажала: ‘Кога би се осамила, тој (Исус) би говорел и разговарал со мене, а кога би била помеѓу останатиот свет, тој би го славел Аллах во мојот стомак.’“ Текстот за говорот на Исус додека е новороденче не се појавува во современиот Нов Завет. Меѓутоа, приказната на Исус кој зборува додека уште е новороденче во лулка е вклучена во апокрифата на Новиот Завет.235 Првите зборови кои Исус ги изговорил кога се родил биле: „Јас сум Аллахов роб! Со што признал дека Возвишениот Аллах е Единствениот негов Господар, и со тоа од негова уста во лага ги втерал оние кои подоцна ќе тврдат дека тој е Син Божји. Напротив, тој потврдил дека е Негов роб и пратеник и син на Марија. Потоа ги поништил обвиненијата на малоумниците кои ја обвиниле неговата мајка за неморал: „Мене Тој книга ќе ми даде и Пратеник ќе ме стори“ т.е. Севишниот Бог на оние коишто се во заблуда ги проколнал и не им дава пратеништво. Во 232 Придружници, ученици, следбеници и другари на Мухаммед, мир над него, кои живееле во негово време и го виделе и ги слушале неговите проповеди.

233 Слична приказна наоѓаме во Евангелието по Лука: „Штом го чу Елисавета поздравот на Марија, заигра младенецот во утробата нејзина; и Елисавета се исполни со Дух Свети, па извика гласно и рече: Благословена си ти меѓу жените, и благословен е плодот на твојата утроба!“(Лука, 1:41-42) 234 Исламски алим (научник) и коментатор на Куранот од Средниот век.

235 The First Gospel ofthe Infancy of Jesus Christ 1:2. In Platt RH, Brett lA. 95

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

тој контекст Возвишениот на друго место вели: „заради неверувањето нивно и заради изнесување на тешки клевети против Мерјем“ (Куран; Ен Ниса, 156). Имено групата на тогашните Евреи ја обвиниле Мерјем дека забременила при блуд236 и тоа во време на менструација. Аллах со горенаведените зборови ја брани од клеветата и потврдува дека таа е искрена верничка, а нејзиниот син го одбира за Пратеник и Веровесник, и тоа еден од петте најизбрани Пратеници на сите времиња.237 Затоа Исус кажал: „Ќе ме стори кај и да бидам, благословен.“ И навистина каде и да одел повикувал да се верува во Единиот Бог, Кој нема никаков здруженик, а одвраќал од припишување на Семоќниот какви било недостатоци, на пример дека Бог засебе земал сопруга и дете, а тоа не Му доликува! „Ќе ми нареди дури сум жив намаз да обавувам и зекат (милостина) да давам.“238 Тоа е бидејќи намазот е обврска на луѓето кон Семоќниот Аллах, додека зекатот е милостина и обврска на Неговите суштества која го чисти човек од лоши особини.239 236 Во Талмудот и денес постои запишано тврдењето, односно клеветите на Евреите дека Марија била сиромашна жена која заработувала како фризерка, и кога забременила блудничејќи со Пандира, римски војник од грчко потекло, била истерана од својот сопруг Јосиф кој бил дрводелец. Во поново време рабинот Баал Шем Тов напишал едно Евангелие во кое што ги вметнал сите клевети на Евреите за Исус и мајка му Марија.

237 „Ние од веровесниците заветот нивен го зедовме, и од тебе (Мухаммед), и од Нух и од Ибрахим, и од Муса, и од Иса, синот Мерјемин, цврст завет зедовме“ (Куран; Ахзаб, 7) 238 Како доказ за ова во евангелијата наоѓаме дека и самиот Исус наредувал намаз (молитва), а и тој тоа го практикувал.

-Тогаш им рече Исус: „Смртно е нажалена Мојата душа; останете тука и видете будни со Мене!” И како се пооддалечи малку, падна ничкум; се молеше и говореше: „Оче Мој, ако е можно, нека Ме одмине оваа чаша; но не како Јас што сакам, туку како Ти.”Па дојде при учениците и ги затече како спијат, и му рече на Петра: „Толку ли не можевте еден час да останете со Мене будни? Бидете будни и молете се, за да не паднете во искушение: духот е бодар, но телото е слабо.”Отиде пак, повторно, и се помоли, говорејќи: „Оче Мој, ако не може да одмине од Мене оваа чаша, да не ја испијам, тогаш нека биде волјата Твоја!” И кога дојде, пак ги најде да спијат, оти очите им беа натежнале. И кога ги остави, отиде и се помоли по третпат, изговарајќи ги истите зборови.“ (Евангелие по Марко; 26:38-44) Милостината во евангелијата е спомната на неколку места, но таа треба да е дадена соодветно според можноста на човекот: „Но, давајте милостина според своите сили, тогаш се во вас ќе биде чисто. Но тешко вам, фарисеи, оти давате десеток од нане и рута, и од секаков зелен, а преминувате преку судот и љубовта Божја; ова требаше да го правите, но и она да не го оставате.“ (Евангелие по Лука; 11:42) 239 Иметокот се чисти со давање дел од богаството на оние кои немаат, да им се помогне на жените кои се сами, за ослободување на робовите (во тоа в реме), да се помогне на роднините и останати добри дела.

96

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

Тој потоа кажал: „На мајката своја да бидам добар, и нема да допушти да бидам дрзок и непристоен“, т.е. ме направил кон својата мајка да бидам честит. Всушност, тој бил свесен за обврската кон својата мајка, бидејќи таа му била единствен родител. Нема да допушти да биде дрзок и непристоен, односно ниеден збор нема да се коси со наредбата да му биде предан и покорен на Семоќниот Бог. Овој курански цитат како директно да алудира на нешто што е запишано во канонските евангелија за односот на Исус кон неговата мајка на која ѝ вели: - Исус и рече: „Што бараш од Мене, жено? Уште не дошол Мојот час.“ (Евангелие по Јован, 2:4) Куранот го осудува ваквото ословување на својата мајка со изразот „жено“ и со дрскост. Овој цитат тешко дека е Исусов говор. Потоа, куранските ајети говорат за големината и споменот на Иса, каде Семилосниот спушта милост и укажува на чистотата од паганштината и гревот кој се прави во негово име за што Исус вели: „и нека е мир над мене на денот кога сум се родил и на денот кога ќе умрам и на денот кога од мртвите ќе станам!“ Откако се разјасни за сите поединости, Севишниот кажува „Тоа е Исус, синот на Марија“ (Куран; Мерјем, 33-34) Нека е славен Оној Кој создал сè, и на секое суштество упаство Му дал.

4.7. Д етството

на

И сус

и почетокот на

О бјавата

Исус, според повеќето исламски преданија и христијански извори е роден во Витлеем во близина на Ерусалим. Вехб ибн Мунебих240 вели дека е роден во Шам241 и дека Мерјем со Јусуф ибн Јакуб (Јосиф син на Јаков) отпатувала на неоседлано магаре за Египет. Вехб наведува дека кога се родил Исус киповите ширум земјата се срушиле, 242 шејтаните (ѓаволите) се вознемириле и испаничиле, додека нивниот водач Сата-

240 Исламски теолог и табиин (луѓето што ги виделе асхабите односно современиците на Пратеникот Мухаммед, мир над него), 725 година 241 Денешна област која ја зафаќа Сирија, Палестина, Јордан и Либан 242 Такви тврдења има и во Апокрифот на Евангелието според Јаков, односно Протоевангелието, како што го нарекуваат некои.

97

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на243 (Иблис) ги известил дека се родил Исус, по што тие се впуштиле да го бараат сè додека не го нашле кај мајка му опкружен со ангели како го држи во крило. Понатаму тој наведува дека на небото се појавила ѕвезда и поради тоа персискиот крал многу се загрижил, па ги повикал своите волшебници да му објаснат за што станува збор. Тие му објасниле дека се работи за раѓање на голем човек. Поради тоа кралот испратил свои амбасадори со злато и темјан како поклони за раѓањето на Исус. Кога дошле во Шам тамошниот владател ги запрашал зошто дошле а тие објасниле. Распрашувајќи се за тој случај владателот на Шам дознал дека се работи за Исус за кого веста брзо се проширила, бидејќи прозборел во колевка. И овој владател со своите волшебници испратил подароци, а со нив и еден доверлив човек кој требало да го убие Исус. Откако волшебниците дошле до Марија и ги предале подароците, тие ѝ објасниле дека нивниот владател испратил човек да го убие Исус, поради што Марија го зела Исус и избегала за Египет каде останале сè додека не наполнил 12 години.244 Уште во најрана возраст се случувале чуда со Исус, едно од нив е и настанот со кражбата на богаството кое било сокриено во куќата на еден племенски главешина каде бил сместен Исус со мајка му. Бидејќи во куќата сите биле сиромашни домаќинот не можел да претпостави кој го зел, но сепак сето тоа тешко и паднало на Марија како и на домаќинот на куќата. Кога тоа го забележал Исус отишол меѓу толпата, пришол на еден навидум слеп човек и на еден навидум неподвижен човек. Му кажал на слепиот: „Земи го овој неподвижен човек и прошетајте заедно.“Тој му одговорил дека не може, но Исус им возвратил: „Можете, како што можевте да го земете богатството од онаа дупка во ѕидот.“ Тие се зачудиле и признале што сто243 Луцифер, Сатана. Според Куранот, тој не бил ангел, туку демон (џинн) кој поради својата побожност бил во друштвото со ангелите. Со неговата побуна против наредбата и волјата Божја, станува предводник на останатите демони неверници, односно ѓаволи (шејтани).

244 Во Библијата, сличен ваков настан опишува само Матеј во своето евангелие. Имено, Јосип дрводелецот, откако Херод наредил да се погубат сите новороденчиња во Витлеем, во сон му е наредено со детето и неговата мајка да се засолнат во Египет. Тие таму останале сè до Херодовата смрт, кога повторно на Јосип му е наредено на сон да се врати дома со детето и неговата мајка. Кога Херод умира, на Јосип на сон му се прикажува ангелот Господов и му рекол: „Стани и земи го детето и мајката негова та одете во земјата Израелска, бидејќи умреа оние кои сакаа да го убијат детето“ (Матеј, 2:20). Јосип го зема детето и Марија и се упатува кон Јудеа. Детето тогаш имало седум години. Кога дошле во Јудеја и чуле дека таму владее Архелај, после смртта на својот татко Херод, се упатиле во Галилеја, каде останале во градот Назарет, затоа што стравувале да останат во Јудеја.

98

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

риле и го вратиле богатството и тоа што го украле. Така Исус уште како момче во очите на луѓето стекнал голем углед и почитување. Исак ибн Башир наведува од Ибн Аббас дека Иса како доенче проговорил и повторно прекинал да говори додека не израснал во момче кога Семоќниот Бог му дал да се изразува јасно и мудро. Пред сè, тој одговарал на клеветите на Евреите кои ја озборувале неговата мајка, а него го нарекувале со погрден израз „копиле“.245 Кога наполнил 7 години мајка му го дала во верско училиште (ар. мектеб), каде се покажало дека знае сè што го прашувал неговиот учител. Така, во една прилика учителот го запрашал за кратенката: ,Ебу Џад‘, па Исус го запрашал: ,Што значи Ебу Џад?‘ па тој одговорил дека не знае. Исус го запрашал како ќе ме научиш на нешто што ни сам не го знаеш? – ,Тогаш ти мене научи ме!‘ рекол учителот. Исус му одговорил: „,Елиф (арам. Ālaph)‘246 означува Аллахова благодет, словото, ба (арам. Bēth)‘ Аллахова светлина, додека, џим (Gāmal)‘ означува Аллахова убавина.“- Учителот се изненадил бидејќи Исус прв му ја протолкувал кратенка Ебу Џад. Така со време се случувале работи кои биле многу чудни за тогашните луѓе и тоа ги навело постојано да го следат. Неговата мајка поради тоа се загрижила, па Аллах и објавил заедно со Исус да заминат во Египет. Исхак ибн Башир вели: Кога Исус наполнил 13 години Аллах му наредил да се врати од Египет во Ерусалим. Тогаш по нив дошол чичкото на Марија – Јосиф, кој на магаре ги префрлил до Ерусалим, каде Исус останал сè додека Аллах не му го објавил Евангелието и го поучил за Тората, а потоа му дал да оживува мртви и да лечи болни и да им кажува на луѓето што има во куќите нивни. Луѓето почнале да зборуваат за неговото доаѓање и притоа се чуделе какви сè работи можел да прави. Тој ги повикал луѓето да веруваат во Аллах, па и веста за него се ширела многу брзо. Според Новиот Завет кога Исус наполнил дванаесет години, Јосип со него и со Марија отишле во Ерусалим по прописите наведени во Мојсеевата Книга, да се поклонат и помолат. Кога завршиле со молитвата, виделе дека детето некаде се изгубило, па помислиле дека со негови 245 Таква клевета за Исус меѓу сите останати е запишана во Талмудот. Според Тората, вонбрачниот син како што го нарекувале Исус немал удел во Израел, ниту во рајот. На тоа се однесуваат и зборовите на Возвишениот Аллах: „И поради нивното неверување и поради изнесување на тешки клевети против Марија.“ (Куран; Ен Ниса, 156) 246 Веќе рековме дека буквите од арапскиот и арамејскиот јазик се многу слични. Интерсно е што арамејската азбука започнува по горенаведениот распоред, додека арапската после „Елиф, ба следува буквата „та“, а не буквата „џим“ или „џамал“.

99

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

роднини се вратило во Галилеја. Меѓутоа, кога се вратиле во Галилеја таму не го нашле, па повторно се вратиле во Ерусалим да го бараат. После три дена трагање го пронашле во храмот како со ученици расправа за верозаконот. Светот му се чудел како малолетно и неписмено дете поставува такви прашања. Koга го нашла мајка му, го искарала што без нејзина и Јосипова дозвола останал во Ерусалим. После тоа се враќаат во Назарет каде ќе им биде покорен и послушен.

4.8. И сус

и неговото соочување со ѓаволот

Ебу Давуд во поглавјето за Судбината247 наведува од Ибн Тавус дека неговиот татко кажал дека Исус, синот на Марија, во една прилика го сретнал Иблис, па му рекол: „Зарем не знаеш дека нема да ти се случи ништо од она што веќе не ти е одредено? Иблис кажал:„Тогаш качи се на оној рид и види дали ќе останеш жив или нема да останеш!“ Исус му одговорил: „Зарем не знаеш дека Возвишениот Аллах кажал: „Нека не ме искушува Мојот роб, бидејќи Јас го правам она што јас Го сакам!“ А ес Зухти уште додава:„Робот не може да го искушува својот Господар, туку Аллах го искушува Својот роб.“248 Ебу Бекр ибн Еби Дуња наведува од Ел Фадл ибн Муса ел Басри дека слушнал од Суфјан ибн Ујејне дека кажал: Во една прилика Исус синот на Марија го сретнал Иблис, па Иблис му кажал: „О Исус, сине на Марија, ти благодарејќи на својата божественост си прозборел уште во колевка, како никој пред тебе!“, Па Исус му кажал: „Никако, божественоста единствено Му припаѓа на Аллах, Кој ми дал да говорам и Кој ќе ме усмрти и подоцна повторно ќе ме оживее. “Иблис кажал повторно: „Благодарејќи на твојата божественост ти ги оживуваш мртвите!“ Па Исус му кажал:„Никако! Божественоста Му припаѓа само на Аллах, Кој живот и смрт дава на она што јас сум го оживеал и Кој по смртта ќе го проживее.“ На тоа Иблис повторно прозборел: „Се колнам во Аллах ти си Бог 247 Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima 248 Тогаш ѓаволот Го одведе во Светиот град и Го постави на стреата од храмот и Му рече: „Ако си Син Божји, скокни долу, зашто напишано е: ‚На ангелите Свои ќе им заповеда за Тебе да Те запазат и на раце ќе Те земат за да не Си ја сопнеш ногата од камен.‘ “А Исус му рече: „Напишано е исто така - ‚Не искушувај Го Господ, Твојот Бог.‘“ (Библија; Евангелие според Матеј, 4:5-7) 100

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

на небото и на Земјата!“ Кога тоа го кажа ангелот Гавриил го удрил со едното крило толку силно и го фрлил на крајот на светот, каде што Сонцето изгрева, и тогаш повторно го удрил со другото крило и го фрлил на другата страна, каде што Сонцето заоѓа. Тогаш го удрил и трет пат, втерувајќи го на дното на седмото море. Во друго предание стои: „Втерувајќи го на дното на морето, каде ја осетил горчливоста на дното. Кога излегол, проговорил:„Никогаш никој не ме натерал на вакво нешто, на што ти ме натера, о сине на Марија!“ Слично предание се пренесува и од Хафиз ебу Бекр ел Хатиб, кој пренесува од Ебу Селеме Сувејд дека еден пријател му раскажувал:„Еднаш Исус откако клањал во Ерусалим се упатил накај една угорница и притоа наишол на Иблис (Луцифер) кој му го попречил патот и почнал да му говори: „Не ти прилега на тебе да бидеш обичен роб.“ Станувајќи му здодевен Исус се обидел да го заобиколи, но Иблис бил упорен па продолжил да повторува:„Не ти прилега тебе о Иса да бидеш обичен роб;“ Потоа Иса замолил за помош од својот Господар, па се појавиле Џибрил и Микаил. Кога ги здогледал Иблис избегал, но на врвот на ридот повторно му пришол, каде ангелите го одбраниле Исус, така што Џибрил со своето крило го удрил Иблис фрлајќи го во провалија. Меѓутоа, Иблис, знаејќи дека на ангелите им е наредено само тоа, повторно се појавил и продолжил да зборува:„Веќе ти реков дека ти не си обичен роб, зошто твојата лутина не е како на обичниот роб, виде што ме снајде кога се налути. Туку, те повикувам да бидеш како што ти прилега. Јас ќе им наредам на шејтаните, па ќе ти бидат покорни. Кога светот тоа ќе го види ќе почне да те обожува. Внимавај, јас не кажувам дека само ти си Бог и дека покрај тебе нема друг Бог. Аллах е Бог на небото, а ти биди Бог на Земјата. Кога го чул тоа Исус повторно побарал помош од својот Господар, болно заплакувајќи. Покрај Џибрил и Микаил, слегол и Исрафил, па Иблис прекинал. Кога видел дека сè уште е тука, Исрафил го удрил со своето крило, фрлајќи го онаму каде што изгрева Сонцето. Потоа повторно го удрил и повторно се вратил. Затекнувајќи го Исус на своето место, Иблис му рекол:„О Исус, денес на голема неволја ме стави“. Потоа Исрафил го фрлил во далечен матен извор, каде што Сонцето заоѓа, каде имало 7 чувари кои го терале да нурне во кал. Кога и да излегол од него, повторно го терале да нурне. Пренесувачот кажува: „Се колнам во Аллах, никогаш повеќе Иблис не му се приближил на Исус“. Ебу Хузејфе249 рекол: „Потоа околу него се собрале шејтаните и му рекле:„Поглавару, ти се случи голема несреќа!“ На тоа тој одговорил:‘Навистина 249 Еден од блиските придружници на Мухаммед, алејхи селам.

101

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Исус е заштитен роб и јас ништо не му можам, но затоа со него ќе заведам многу луѓе, ќе им исполнам разни желби, ќе ги поделам на секти, па луѓето него и неговата мајка покрај Аллах ќе ги обожуваат’“. Во евангелијата за Исус може да најдеме дека тој постел четириесет денови без прекин во пустината, не јадејќи ништо, ниту пиејќи. „Четириесет дена Го искушуваше ѓаволот, и ништо не јадеше во тие дни; а кога изминаа тие, најпосле огладне. И Му рече ѓаволот: ‘Ако си Син Божји, кажи му на овој камен да стане леб.’ А Исус му одговори и рече: ‘Напишано е дека не само со леб ќе живее човекот, туку и со секој збор Божји.’ И кога Го одведе на една висока планина, ѓаволот Му ги покажа наеднаш сите царства во светот. И Му рече ѓаволот: ‘Тебе ќе Ти ја дадам сета оваа власт, и нивната слава, зашто мене ми е предадена, и ја давам кому што сакам. Ако ми се поклониш, сето тоа ќе биде Твое.’ Но Исус му одговори и рече: ‘Бегај од Мене, сатано, оти е напишано: »На Господа, Твојот Бог, клањај Му се и само Нему служи Му!’» (Евангелие по Лука, 4:2-8) Потоа, ѓаволот го напушта и пристапуваат ангелите. После тоа Исус дознал дека Јован е убиен, па се повлекува во Галилеја. Го напуштил Назарет и се населил во Кафарнаум. Од тој час Исус почнал да проповеда: „Обратете се, бидејќи е блиску кралевството небеско!“ Тогаш имал триесет години. Аллах во Куранот говорејќи за благодетите кои ги дал на Исус, објавил дека му помогнал и го заштитил од Иблис: „Кога Аллах ќе каже: ‘О, Иса, сине Мерјемин, сети се на благодaтта Моја кон тебе и кон мајката твоја: кога со Џибрил те помогнав,..’“ (Куран, Ел Маиде, 110) и „..и ја нареков Мерјем. Неа и породот нејзин го ставам под Твоја заштита од проклетиот шејтан.“ (Куран, Али Имран, 36) Ова е јасен показател дека Исус не бил бог, бидејќи гледаме дека бил искушан од „отецот на злото“ – Сатаната. Библијата јасно назначува дека Бог не може да се искушува. Никој кога ќе биде искушан нека не рече: “Бог ме искушува.“ Та Бог не може со зло да се искуша, и он не искушува никого;“ (Јаковово послание 1:13)

102

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

4.9. З ошто И сус

бил испратен кај

И зраелците ?

Лично Исус, недвосмислено ги предупредува своите ученици (за разлика од Павле, кој никогаш не го ни запознал Исус), да не одат кај неЕвреите или во самаријанските градови, туку само да се упатат кај „изгубените овци на Израелевиот дом“ (Матеј, 10:5-6). Тој лично најмногу проповедал, исцелувал и патувал по Галилеја, главно по мали места (Капернаум, Кана, Витсаида, Хоразин, итн.), додека неговите престојувања во Антипин, Сефорис250 или Тиберија во евангелијата воопшто не се споменати. Еве некои упаства од Бог до Исус кои ги има во исламските преданија а кои ни ги пренесува Ибн Кесир во неговата книга Кажување за пратениците: „Кога направив сиромашните да ти бидат друштво, пријатели и помошници со кои си задоволен, а и тие со тебе како предводник задоволни, кои ќе ги упатиш, и воведеш во џеннет251 задоволни.“ А знај дека тоа се две големи работи – кој како таков Ми дојде, дошол најубаво како што се може и како што сум најзадоволен Јас.“ Израилците ќе ти кажат:„Постиме, но постот не ни е примен, клањаме, но намазите не ни се примени, даваме милостина, но таа не ни е примена, плачеме како камила кога рика, но ни поради тоа милост не ни е укажана!“ А ти кажи им:„Зошто е тоа така и зошто Својата милост не им ја укажува?“ Дали сум Јас сиромашен? Зарем кај Мене не се ризниците на небесата и Земјата од кои делам како Јас сакам? Или да не сум скржав? Зарем Јас не сум подобар од сите оние од кои се бара и зарем од сите најмногу не давам? Или да не сум недоволно Сомилосен? Сите милостиви се повикуваат на Мојата милост. И благодарејќи на тоа се сомилосни!“ „О Иса, да не застранеа тие од мудроста која се наоѓа во нивните срца и да не даваат предност на овој свет над оној свет би знаеле што е со нив и би виделе дека сами на себе си се најголеми непријатели. Како да го примам нивниот пост кога запостуваат со харам храна? Како да го примам нивниот намаз кога нивните срца се свртени кон оние кои се борат против Мене и кои не ги 250 Сепак, и двата града во времето на Исус биле вистински урбани центри со импресивна инфраструктура. За време на осумдесеттите години од минатиот век, на археолошкиот локалитет во Сефорис пронајдени се, на пример, еден цел театар, базилика, вила и ритуални бањи. Сите тие објекти се подигнати или биле обновени после смртта на Ирод Велики, на заповед на неговиот син Ирод Антипа кој, како управител на Галилеја (од 4. п.н.е до 39 н.е.) и Исусов современик, се споменува во евангелијата на Новиот Завет. Посебното значење на Сефорис за проучување на раното христијанство е секако во тоа што тоа место е оддалечено само еден час одење од Назарет. (заб. Автор) 251 Т.е. рај.

103

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

почитуваат моите забрани? Како да ја примам нивната мислостина кога со нејзе предизвикуваат бес на светот, бидејќи ја земаат од онаму кај што не е дозволено? О Иса, Јас за неа (милостината) ќе ги наградам оние на кои им припаѓа. Како ќе се смилуваам на нивниот плач, кога од рацете им капе крвта на пратениците,252 напротив, уште повеќе сум лут на нив. О Иса, Јас уште оној Ден кога ги создадов небесата и Земјата одредив оние кои ќе Ме обожуваат и онака како ти и твојата мајка веруваат, ќе ги наградам, заедно со тебе на оној свет да бидат и со тебе положба и почест да поделат...“ Иса немал свој постојан дом и бил без постојано место на живеење. Првиот случај на проживување на мртов човек се случило кога наишол на една жена која седела покрај гроб и плачела за својата умрена, единствена, ќерка. Кога ја прашал што и е, таа му одговорила дека ќерката и умрела, па му се заколнала на својот Господар дека нема да се мрдне од местото сè додека не ја вкуси смртта како ќерка ѝ, или додека Аллах не ја проживее и повторно да ја види. На тоа Иса рекол:„Што мислиш ако повторно би ја видела, би си отишла ли?“ „Да “- рекла таа. Потоа Иса клањал два реката (об.) намаз, се доближил до гробот, седнал и повикал: „О ти, таа и таа, стани со волјата на Семилосниот Аллах и излези!“ На тоа гробот се затресол, а тој повторно го повторил истото, па гробот со Аллахова волја се разделил. Потоа по трет пат повикал, и таа станала, тресејќи ја прашината од глава. Тогаш Иса ја прашал:„Зошто веднаш не стана?“ „Кога ми дојде првиот повик, Аллах ми испрати ангел кој ми даде лик. Потоа ми дојде вториот повик, па ми вдахна душа, а кога ми дојде третиот повик се исплашив да не е тоа повик за Судниот ден, па од страв целосно побелев во косата, трепките и веѓите. Тогаш таа се свртела кон својата мајка и рекла:„Мајко, што те наведе, па два пати да ја искусам горчината на смртта? Мајко, стрпи се и потпри се на Аллах, бидејќи јас за овој свет немам никаква потреба. О Духу Божји и Реч Негова, замоли Го Господарот да ме врати на оној свет и да ми ја олесни горчината на смртта. Потоа Иса го побарал тоа од својот Господар, па Тој повторно ја зел кај Себе и во земјата пропаднала. Кога тоа го чуле Евреите уште повеќе се разгневиле на него.“ Тоа е само една од низата благодатти која Аллах му ги подарил на својот роб и пратеник, Исус, синот на Марија, Му пружил помош и Му дал помошници кои му помагале и заедно со него повикувале да се верува во Еден Бог, Аллах, кој нема никаков здруженик.

252 Познато е од Новиот Завет како и од Куранот дека Израелќаните ги убивале своите пратеници. (Куран, Бекаре, 69; Али Имран, 21 и др.)

104

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

Аллах вели:„И кога на апостолите им наредив: ‘Верувајте во Мене и во Пратеникот Мој!’, тие одговорија: ‘Веруваме, а Ти биди сведок дека ние сме муслимани.’“ (Куран, 5:111) Откако Исус им донел јасни докази и потврда на Израилите, тие останале упорни во своето неверување, заблуда и дрскост. Само една група добри луѓе застанала покрај него, го поддржувала, помагала и го слушала како што треба.253 Така било и кога Евреите се свртеле против него и го наклеветиле кај владетелот во тоа време. Биле одлучни во намерата да го распнат и убијат, но Возвишениот Аллах Го спасил и воздигнал кај Себе правејќи еден од неговите следбеници, кој го фатиле, го распнале и убиле, да личи на него. Така мислеле дека го убиле Исус.254 Многу христијани поверувале во нивното тврдење, но тоа не е точно. Сите коишто во тоа веруваат грешат. Единиот Бог го сочувал од сплетките: „И неверниците почнаа да смислуваат интриги, па и Аллах тоа им го направи! А Аллах најдобро го умее тоа!“ (Куран; Али Имран, 54)

4.10. М оралните

одлики на

И сус

Во некои исламски извори се наведува дека оние коишто се пазат од гревови на Судниот ден ќе бидат проживеани со Исус. Се пренесува од Абдулмелик ибн Сеид дека Иса кога би слушнал предавање би плачел како мајка на која и починало детето. Ел Хасан додава : Еден ден Иса ставајќи камен под глава наместо перница легнал и длабоко заспал. Па дошол Иблис и рекол: „О Иса, зарем не тврдиш дека од овој свет ништо не ти е потребно?“ Па и тој камен е од овој свет. На тоа Иса станал, го зел каменот и го фрлил кон него велејќи: „Ете ти го заедно со дуњалукот (овој свет).“ Мутемир Ибн Сулејман вели дека Исус во една прилика излегол пред своите другари наметнат само со волнена наметка која му го покривала 253 Таа група биле хавариуните или апостолите кои останале до крај да го поддржуваат и следат.

254 Евреите во својот Талмуд дури до денес тврдат дека Синедрионот го осудил на смрт Исус заради богохулење и ширење на ерес, а смртната казна според нив била извршена со бесење на дрво.

105

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

само она најнужното. Бил бос, расплакан, со разбушавена коса, пожолтен од глад и испукани усни од жед. „Нека е на вас мир о потомци Израилови, рекол. Јас со Аллахова волја на дуњалукот му го дадов местото кое и му припаѓа – невосхитувајќи му се и нефалејќи го. Знаете ли каде ми е куќата?“ -„Каде ти е куќата, духу Божји?“- го прашале, па им одговорил: „Моите куќи се месџидите односно храмовите, мирис: водата; зачин: гладтта; а ноќна светилка: Месечината. Зиме намаз вршам каде Сонцето расветлува, мирисната трева ми е земско зеленило, а волната ми е облека. Знакот ми е страв од Господарот, а пријатели ми се неподвижните и боси сиромаси. Легнувам и станувам без нигде ништо, со добра сум душа и мирна совест. Има ли некој побогат од мене?“ Ебу Хурејре пренесува дека Пратеникот Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, рекол дека Возвишениот Аллах Му објавил на Иса: „О Иса, сели се од едно на друго место за да не те препознаат и вознемируваат...“255 Абдуллах ибн ел Мубарек пренесува дека Иса им рекол на учениците: „Како што владетелите вам ви ја препуштиле мудроста, вие ним препуштете им го овој свет.“ Катаде наведува од Пратеникот алејхи селам, дека Иса, кажал: „Прашајте ме! Јас сум со благо срце и сум мал во своите очи.“ Исмаил ибн Ајаш пренесува дека Ибн Омер зборел дека Иса ги советувал своите ученици:„Јадете леб од јачемен, пијте чиста вода и разделете се од овој свет со чиста совест и безгрижни. Се колнам во тоа што го зборувам, сладоста на овој свет ја подразбира горчината на другиот, а горчливоста на овој свет ја подразбиро сладоста и уживањето на оној свет. Божјите робови не живеат раскошно. Се колнам во моите зборови, најлош од вас е учен човек кој на своите страсти им дава предност над знаењето и сака сите луѓе да бидат како што е тој самиот.“ Слично предание на ова пренесува Ебу Хурејре. Ебу Хурејре р.а. рекол дека Пратеникот Мухаммед му прераскажал предание за Исус во кое вели: „Здогледувајќи еден човек како краде, ‘О ти тој и тој, дали нешто си украл?’ ‘Се колнам во Аллах, не!’- одговорил. На тоа Исус рекол: „Верувам во Аллах, но не им верувам на своите очи.“ Со ова се укажува на чистотата на неговиот карактер. На човек кој лажно се заколнал во Аллах, повеќе му поверувал, отколку на своите очи. Па, му го прифатил 255 Сепак ова предание има доза на сомнеж и според некои учени е предание преземено од Кааб ел Ахбар или некој друг кој пренесува исраилијати. А Севишниот Бог најдобро знае. Од евангелијата е познато дека Исус се криел и дека често патвал за време на својата мисија.

106

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

оправдувањето, припишувајќи ја грешката на себе. Ебу Мусаб пренесува од Малик дека слушнал оти Иса кажал: „О потомци на Израел, земајте бистра вода, полска зелен и јачменов леб, и чувајте се од пченичниот леб бидејќи на него нема да бидете благодарни.“ Ибн Вехб пренесува дека Јахја Ибн Сеид рекол дека Иса, говорел: „Нека овој свет биде место низ кое ќе поминувате, а не кое ќе го градите.“ Некои луѓе еднаш му кажале на Иса:„О Духу Божји, информирај не за природата на богатсвото! Тој одговорил:‘Поседникот на богатсвото секогаш има еден од овие три квалитети: или го зголемува на недозволен начин, го спречува да дојде во раце на оној кој го заслужува, или па го собира со што се оддалечува од обожувањето на Својот Господар.’“(Ибн Абдул Бер) Исто така говорел: „Љубовта кон овој свет е причина за секој грев. Погледот на срцето предизвикува страст.“ Вухејб пренесува слично предание и додава: „А колку страсти во срцата на луѓето довеле до долго оплакување.“ Од Иса се пренесува дека кажал:„О ти човеку слаб, плаши се од Аллах кај и да си. На овој свет биди гост минувач. Нека куќите ти бидат храмови. Очите научи ги на плачење, телото на стрпливост, а срцето на размислување и немој да се грижиш за утрешната нафака (снабдување), бидејќи тоа е погрешно. Исто така од него се пренесува дека кажал: „Како што никој од вас не може да направи куќа на морскиот бран, така нека и овој свет не го смета за живеалиште.“ Суфјан ес Севри вели дека Иса, синот на Марија, рекол: „Не може во срцето на верникот истовремено да постои љубов кон овој свет и кон Оној свет, како што не може во еден сад да има вода и оган.“ Ибрахим ел Харби кажал од преку Еху Абдуллах ес Суфи дека Иса велел: „Оној кој го бара овој свет е како оној што пие морска вода: што повеќе ја пие повеќе е жеден, се додека не го убие.“ Од Иса, исто така, се пренесува дека говорел: „Шејтанот е со овосветските потреби. Тој со иметокот залажува, ги разубавува потребите и страстите.“ Ел Амеш од ел Хајсем пренесува дека кажал: „Иса би ја ставил храната пред своите пријатели, па би станал и би проговорил:‘Така и вие почестете ги останатите луѓе.’“ Една жена му кажала на Иса: „Блазе на утробата која те носела и градите кои те доеле!“ Тој на тоа одговорил: „Блазе на оној кој ја учи Аллаховата Книга и работи според неа!“

107

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Исто така велел: „Блазе на оној кој плаче кога ќе се сети на своите гревови, кој го чува својот јазик и на кој не му е тесна неговата куќа.“Блазе на оној кој спие и не размислува за грев, туку размислува за она што не е грев.“ Фудејл исто така вели дека Иса, мир над него, говорел: Размислував за суштествата, па заклучив дека е посреќен оној кој воопшто не бил создаден. Малик ибн Динар вели: „Еднаш Иса со своите ученици поминал покрај труп (леш,) па тие рекле: „Како смрди!“, а тој кажал:„Како има бели заби“, за да ги одврати од озборување и лош говор. Ебу Бела пренесува дека Зекерија ибн Адиј кажал: „О ученици, бидете задоволни и со малку од овој свет, ако со верата сè е во ред, како што овосветските уживатели се задоволни и со малку вера, ако со овој свет сè е во ред.“ Ебу Мусаб пренесува од Малик дека Иса, кажал: „Не зборувајте многу, освен ако го спомнувате Аллах, бидејќи срцата и без да знаете ќе ви станат груби, а таквото срце е далеку од Аллах. Не се однесувајте кон човечките гревови како господари, туку како робови (служители). Постојат два вида луѓе: едни кои се добро и други кои страдаат. Смилувај се на оние кои страдаат и заблагодарувај му на Аллах ако си добро.“ Ес Севри пренесува дека слушнал од својот татко оти Ибрахим Ет Тејми зборувал дека Иса на своите следбеници им велел: „Вистината ви ја говорам. Кој го бара Фирдевс256 нека се храни со црн леб и нека спие на ѓубриште со кучињата.“ Абдуллах ибн Мубарек вели дека слушнал од Суфијан, а тој од Менсур оти Салим ибн Еби ел Џад кажувал дека Иса, кажал: „Работете заради Аллах, а не заради својот стомак. Погледнете ги птиците како ги разденува и стемнува, а тие не сеат , ниту жнеат, туку Аллах им дава нафака. Ако кажете дека вашите стомаци се поголеми отколку кај некои птици, потоа погледнете ги дивите коњи и крави, тие исто така зазоруваат, а ниту сеат ниту жнеат, туку Аллах ги снабдува.“ (Ибн Ал Мубарек)257 Суфијан ес Севри пренесува дека Иса кажал:„Љубовта кон овој свет и љубовта кон оној свет никогаш не можат истовремено да се најдат во срцето на верникот, слично на огнот и водата кои не можат да бидат истовремено во еден ист сад.( Ибн Кесир) Иса, синот на Мерјем, имаше навика да каже:„О Мој Боже, навистина јас влегов во ова утро без можност да го спречам она од што се плашам, ниту со можност да 256 Највисок и најубав дел од рајот.

257 Ибн Ал Мубарек.

108

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

го забрзам тоа на што се надевам. Сите мои работи се во други раце. Јас се разбудив обврзан кон моите дела. Нема никој посиромашен од мене. Не прави ме да бидам причината поради која моите непријатели се проколнати, ниту да бидам причина да им наштетам на моите пријатели. Не ставај ми потешкотии на мојот духовен пат, ниту давај власт над мене на оној кој нема милост кон мене!“(Ибн Аби ал Дунја) Согледувајќи ги овие морални карактеристики и особености со кои бил обдарен Исус, доаѓаме до заклучок дека исламското гледиште е на многу слично рамниште како и Евангелијата. Исламските преданија за Исус ги потенцираат сите негови позитивни дела и зборови и тоа е еден добар доказ против сите оние кои му приговараат на исламкото гледиште за Исус, со што веруваме дека би биле пријатно изненадени.

4.11. Ч удата

на

И сус

спомнати во

К уранот

Како и во христијанството, така и во исламот, познато е дека Исус правел многу чуда. Едно од најинтересните е тоа што уште додека бил во колевка зборувал како возрасен човек што е веќе претходно образложено: „Тој ќе им зборува на луѓето уште во колевка, а и како возрасен, и честит ќе биде.“ (Куран; Али Имран, 46). „И таа дојде со него кај народот свој, носејќи го. ‘О Мерјем’-рекоа тие- ‘нешто нечуено си сторила! Еј ти, која според моралот наликуваш на Харун, татко ти не беше никаквец, а мајка ти не беше блудница’. Таа него им го посочи- ‘Како да зборуваме со дете во колевка’- рекоа тие. ‘Јас сум Аллахов роб - рече тој - Тој мене Книга ќе ми даде и веровесник ќе ме направи.’“ (Куран; Мерјем, 27-30) Од глина направил облик во форма на птица и кога вдахнал во неа, таа, со Божја волја, се претворила во вистинска птица. Два различни пасуси258 во Куранот се однесуваат на тоа како обликува Исус глинени гулаби, а потоа, со волјата на Аллах, прави да оживеат. Таквата приказна не се наоѓа во современиот Нов Завет, но истата може да се најде во Новозаветната апокрифа.259 Исцелил човек кој бил роден слеп. Ги лечел лепрозните. Оваа болест била многу раширена меѓу Евреите и предизвикувала големи проблеми, 258 Куран 3:47 и Куран 5:110 259 The First Gospel of the Infancy of Jesus Christ 15:6. In Platt RH, Brett lA. 109

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

ако го земеме предвид верозаконикот кој тогаш постоел во еврејското општество. Овие чуда во Куранот се споменуваат во следните зборови на Возвишениот: „Кога Аллах ќе каже: ‘О Иса, сине Мерјемин, сети се на благодатта Моја кон тебе и кон мајката твоја: кога со Џибрил (Гавриил) те помогнав, па со луѓето уште од колевка и како зрел маж разговараше; и кога на писменост и на мудрост, и на Тевратот (Тора) и на Инџилот (Евангелието) те научив; и кога со волјата Моја од глина направи нешто како птица и вдахна, и кога таа со волјата Моја стана птица; и кога со волјата Моја од раѓање слеп и лепрозен исцелуваше; и кога со волјата Моја мртвите ги креваше; и кога од тебе синовите Израилови ги одбив, кога јасни докази им донесе, па тие меѓу нив кои не веруваа - викнаа: ‘Ова не е ништо друго туку вистинска магија.’“ (Куран; Ел Маида, 110). На луѓето им говорел што да јадат и што да складираат во своите домови. На тоа укажува и следниов курански ајет:„И ќе ви кажувам што јадете и што во домовите ваши натрупувате!“ (Али Имран, 49). Фудејл ибн Ајад пренесува од Јунус ибн Убејде дека Исa а.с. говорел: Никој нема вистински да верува сè додека не се грижи што ќе јаде на овој свет. Се мисли на тоа дали тоа што го јаде е дозволено или забрането. Од небото им спуштил на луѓето трпеза. Од оваа храна јадел тој и неговите придружници, а за тоа сведочи овој ајет: „Иса, синот Мерјемин рече: ‘О Аллах, Господару наш, спушти ни од небото трпеза да ни биде празник, и на првите од нас и на подоцнежните, и чудо Твое, и снабди нè, а Ти си најдобриот Снабдувач.’“ (Куран; Ел Маида, 114). Тие чуда во никој случај не значеле дека Исус е Бог или Божество. Веровесникот Хошеа и жив и мртов проживувал мртви. Неговото проживување на мртви после смртта, почудно е од нивното проживување додека бил жив. Веровесникот Илија, истотака проживувал мртви. Мојсеј удрил со стапот по морето, па морето се разделило и низ него се покажал пат кој бил сув и на кој поминал неговиот народ. Потоа на негова молба, од камен потекле 12 извори, по еден извор за секое племе Израелово, како и други чуда. Исус (нека е Божјиот мир врз него) имал неколку ученици, свои следбеници, коишто Бог ги определил за да го крепат и да го пазат. Во 110

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

меѓувреме неверниците планирале да го убијат Исус, но се исполнила Аллаховата волја како што Тој ни говори во Куранот: „ И кога Аллах рече: ‘О Иса, Јас душата ќе ти ја земам и кон Себе ќе те воздигнам! Ќе те спасам од неверниците и ќе сторам тие што те следат да бидат над неверниците сè до Судниот ден! Потоа Мене ќе ми се вратите, па Јас ќе ви пресудам за тоа за што не се согласувавте! Што се однесува до тие што не веруваат на тешки маки ќе ги ставам и на овој и на оној свет, и никој нема да може да им помогне!’“ (Куран; Ал-Имран, 55-56) Како што се подразбира од горните ајети, Исус бил воздигнат на небо, а тоа според Куранот значи дека не бил распнат на крст. Планот на непријателите на Исус бил да го распнат на крст за да умре, но Аллах го сочувал и така некој друг, кој што наликувал на Исус бил распнат. Во врска со тоа и со грешните тврдења што биле искажани за сметка на Марија, се гледа како на гревови на неверните Јудејци. Тоа се објаснува во следните ајети: „И поради неверувањето нивно и поради изнесување тешки клевети врз Мерјем. И поради зборовите нивни: ‘Ние го убивме Месих, Иса, синот Мерјемин, Аллаховиот Пратеник.’“ (Куран; Ен-Ниса, 156) Според Вистинската вера од Бог, верниците сведочат дека нема друг Бог освен Аллах и дека освен Него, не постои ништо друго достојно за почит, дека никој не е еднаков со Него и дека Мухаммед е Негов слуга и пратеник. Исто така, Исус, синот на Марија, е Аллахов слуга, Негов Пратеник, настанат со Неговиот збор - Биди!; што и го дал на Марија и дека тој е душа создадена од Него. Секој Пратеник имал чуда во склад со времето во коешто живеел. Така чудата на Мојсеј биле во склад со времето во коешто живеел – кога живееле вешти маѓесници. Слично нешто било и со Соломон. Со тоа луѓето поради тие чуда го прифаќале вистинското верување без колебање. Истото се случило и со волшебниците. Исус синот на Марија е пратен во време кога медицината била на завидно ниво. Затоа дадени се чуда од таа област што им биле недостапни и кои неможеле да ги изведуваат, како што се слепилото, чумата, лепрата и други слични неизлечиви болести на тоа време. А замислете како влијаело оживувањето или станувањето на мртовец од гроб?! Секому му е јасно дека таквите 111

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

чуда ја потврдуваат вистинитоста на оној кому му се случуваат и семоќта на Оној кој го испратил. Надоврзувајќи се на ова ќе спомнеме дека Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, е пратен во време кога ораторството и поезијата биле во подем. Затоа Аллах му го објавил Куранот како објава од Мудриот и Славениот. Верниците сведочат дека рајот постои, дека и пеколот постои и дека Бог во Денот на Страшниот Суд ќе ги воскресне луѓето од нивните гробови. И тоа онака како што Тој кажува во Куранот: „Тој ви го пропишува во верата истото тоа што му го наредил и на Нух и тоа што ти го објавуваме тебе, и тоа што му го наредивме на Ибрахим и на Муса и на Иса: ‘Вистинската вера исповедајте ја и во тоа не се раздвојувајте!’ Тешко им е на мушриците (политеистите) да се одѕвијат на твојот повик. Аллах за Својата вера одбира кого Тој сака и го упатува во неа тој што искрено ќе Му се обрати. (Куран; Еш-Шура, 13) Тоа е Божјето послание. Во Денот кога секој ќе прими награда за своите дела, ќе посведочиме дека го доставивме посланието на вистината и дека оставивме секој човек да одлучи сам, дали ќе го прифати или ќе го одбие, дали ќе ја следи вистината или ќе остане во темнината на незнаењето.

4.13. Ч удата

на

И сус

во преданијата

- И сус

оди по вода

Едно од заеднички спомнатите чуда во Евангелијата и исламските праданија е Исусовото одење по вода. Ебу Бекр ибн еби Ед Дунја наведува предание од Бекр ибн Абдуллах ел Музни дека рекол: „Учениците во една прилика го изгубиле својот пратеник Иса, па им кажале дека се упатил кон морето. Така тргнале да го бараат па кога стигнале до морето го виделе како оди по водата и како брановите час го креваат, а час го спуштаат. Бил наполу облечен, а наполу облеката му била префрлена преку рамо. Кога им пришол, еден од нив, за кого Ебу Хилал вели дека се мисли дека бил најдобар рекол:„Може ли да ти пријдам Аллахов Пратенику?“ Па му одговорил:„Пријди“, по што овој ставајќи ја едната нога во вода зачекорил со другата и повикал:„Уф се натопив (пропаднав) Аллахов Пратенику“ „Дај ми рака, лековерен“ – одговорил Иса, „Да верува искрено човек колку едно влакно без никаква тешкотиа би одел по вода“.

112

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

Слична приказна црпиме и од евангелијата во кои се потенцира битноста на вербата. А учениците, штом Го видоа како оди по морето, се уплашија и рекоа: „Тоа е привидение» и од страв извикаа. Но Исус веднаш почна да зборува со нив и им рече: „Не бојте се! Јас сум, не плашете се!»А Петар, одговарајќи Му, рече: Господи, ако си Ти, позволи да дојдам при Тебе во водата!» И Исус му рече: Дојди!» Па штом излезе од коработ, Петар тргна по водата за да оди при Исуса; но, кога го виде силниот ветар, се уплаши, почна да потонува и извика: Господи, спаси ме!» Исус веднаш му подаде рака, го фати и му рече: Маловернику, зошто се посомнева?» (Матеј, 14:26-31) Од предание кое го наведува Ебу Бекр ибн еби Ед Дунја од Ел Фудајл ибн Ијад се пренесува дека рекол: „Запрашан бил Иса како може да оди по вода, а тој одговорил: „Благодарејќи му на верувањето и цврстото убедување“,„Веруваме како и ти и цврсти сме како и ти“ одговориле тие, а тој им рекол: „Па ајде тогаш одете и вие“. Тргнувајќи по него потонале, па ги запрашал: „Што ви е?“, му одговориле :„Страв ни е од брановите.“ „А зарем не ви е страв од Господарот на брановите?“ – ги запрашал. Кога ги извадил и извлекол на брегот, тој со рацете зел песок и ги отворил. Во едната дланка имал злато, а во другата земја или песок. „Што ви е од ова помило?“- запрашал, па тие одговориле: „Златото.“ - На тоа тој им рекол: „За мене и едното и другото е исто.“ Во одредена прилика го запрашале Иса:„Како е можно да одиш по вода?“ Иса одговорил:„Со јекин (убеденост).“ Тогаш некој кажал:„Но и ние имаме сигурност!“ Тогаш Иса ги запрашал нив:„Дали камењата, глината и златото ги гледате со исти очи?“ Тие одговориле:„Секако дека не се.“ Иса кажал:„Епа во моите очи тие се исти!“(Ахмед)

4.13. И сламски

преданија за

И сус

и неговите ученици

Семоќниот Бог во Куранот вели: „О, верници, бидете Аллахови помагачи како што им рече Иса, синот Мерјемин, на блиските следбеници: „Кои се моите помагачи во повикувањето кон Аллах?“ Блиските следбеници, одговорија „Ние сме Аллаховите помагачи!“ Па една група од синовите Израилови 113

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

поверува, а другата не! Па тие што веруваа против непријателите нивни ги зајакнавме, и тие победија.“ (Куран; 61:14). Вехб ибн Мунеббих раскажува дека: Излегол Иса (Исус) со неговите ученици на пат, и при крајот од денот, поминале покрај една созреана нива. Учениците му рекле: „О Божји пратенику, ние сме гладни. Возвишениот, му објавил на Иса дека им е дозволено да јадат од нивата. И така сите се распрснале низ нивата собирајќи класје и јадејќи од нив. Додека тие биле во нивата се појавил стопанот на нивата и почнал да вика: „Оваа е моја нива, моја земја, сум ја наследил од дедо, прадедо, па со чија дозвола вие влеговте во мојата нива да јадете?!“ Тогаш Иса, го замолил Севишниот да ги проживее сите стопани кои ја поседувале таа нива од Адем, мир над него, па сè до тој момент. И Аллах, џелле шануху, ги проживеал сите кои ја поседувале. Биле многу луѓе, кај секој клас по еден човек и една жена и сите викале: „Ова е наша земја, ја наследивме од нашите претходници!!“ Кога човекот ги видел луѓето почнал да бега, иако беше слушнал за Иса, мир над него, но не го имал претходно видено. Иса, почнал да плаче и изговорил: «О тешко тебе! Сите овие ја наследувале земјата, потоа ја обработувале и на крај ја оставиле. И ти ќе заминеш од неа. Сета земја е Аллахова земја! Малик ибн Динар вели: Во една прилика Иса, мир над него, со своите следбеници поминал покрај труп. Тие извикале: Како смрди! А тој кажал: Какви бели заби има! се со цел да ги одврати од озборување. Ебу Мусаб пренесува од Малик дека Иса им кажал на своите следбеници: Не зборувајте многу, освен ако го спомнувате Аллах, бидејќи срцата и без да сетите ќе ви станат груби, а грубото срце е далеку од Аллах. Не се однесувајте со човечките гревови како господари, туку како робови! Постојат два вида на луѓе: едни кои се добро и други кои страдаат. Смилувајте се на оние кои страдаат и заблагодарете Му се на Аллах ако сте добро! Сафван ибн Амр пренесува од Језид ибн Мејсер дека учениците во една прилика го запрашале:„О Божји пратенику, погледни колку е убав овој Храм!“260 Па тој има кажал:„Амин, Амин! Навистина ви говорам, Семоќниот од овој Храм нема да остави ниту еден камен, а да поради човечки гревови тој нема да се сруши. Аллах не ја укажува својата милост поради златото, ниту среброто, ниту поради овој камен на кој му се восхитувате. Нему од сè му се помили чистите срца на верниците. Благодарејќи на нив, Аллах дава живот на Земјата и поради нив кога ќе се расипат и ја уништува Земјата.“ Хафиз Ебу Ел Касим ибн Асакир пренесува од Ибн Аббас, дека Пратеникот Мухаммед, алејхи селам, кажал: „Во една прилика Иса наишол на еден 260 Божја куќа, во тоа време се однесувало на Храмот кој го обновил и изградил еврејскиот цар Ирод.

114

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

пуст (напуштен) град. Восхитувајќи се на неговите градби тој кажал:„Господару мој, нареди на овој град да ми се отповика“, па Бог Му објавил на тој град:„О напуштен граду, отповикај му се на Иса!“Г радот потоа повикал:„Мил Иса што сакаш од мене?“ па тој запрашал:„Што се случило со твоите дрва, реки, со замоците на неговите жители?“, па градот одговорил:„Мил Иса, се овистини ветувањето на твојот Господар, па дрвата ми се исушија, потоците ми пресушија, дворците се изрушија, а жителите на градот испоумреа!“ „А каде е нивното богаство?“, запрашал Иса, па градот одговорил:„Го собираа и од харам и од халал, па сега се распаѓа во мојата утроба. На Аллах Му припаѓа сè што е на небото и на Земјата.“ На тоа Иса кажал:„Се чудам на тројца: Оној кој го бара овој свет, а смртта му е зад петици, на оној кој гради дворци, а неговото живеалиште му е гробот и на оној кој премногу се смее, а пеколот е пред него! Човеку, незаситен си со големо, а незадоволен си со малку. Својот имот го собираш за оној кој нема да ти заблагодари, и го даваш на оној кој нема да те оправда. Ти си роб на својот стомак и страст, а твојот стомак ќе го заштитиш дури кога ќе влезеш во гроб. И ти ќе видиш, човеку, дека имотот кој си го собирал ќе стане туѓ.261 Суфијан ес Севри пренесува од Ибрахим ет Тими дека Иса, мир над него, кажал: „О учени нека вашите ризници бидат на небото, бидејќи човечкото срце е онаму каде му е и ризницата.“ Севр Ибн Зејд пренесува од Абдулазиз ибн Земјан дека Иса, синот на Марјем, кажал: „Оној кој го учи другиот, го подучува и работи, во Царството Небесно ќе се нарече Голем.“ Ебу Курејб пренесува дека Иса, мир над него, кажал: „Нема корист од знаење кое те прати во сласта, а те изневерува во тешкотиите.“ Ибн Асакир пренесува од Ибн Аббас р.а. дека Пратеникот (Мухаммед), мир над него, кажал: „Иса станал и пред Израелците кажал:„О ученици, немојте своите мудрости да ги кажувате на оние кои не ги заслужуваат, бидејќи ќе им сторите неправда, и немој да ги криете од оние кои ги заслужуваат, бидејќи тогаш и на нив неправда ќе им сторите. Знаењето се дели на три врсти: Она што е сигурно, па следете го, она што е криво, па оттргнете се и она кое е несигурно, па судот за тоа препуштете го на Возвишениот Аллах.“ Абдуррезак наведува дека слушнал дека Икриме кажал дека Иса, мир над него, рекол: „Не фрлајте ги бисерите пред свињите, бидејќи тие со нив ништо нема да сторат, и не ја давајте мудроста на оној кој не ја сака, бидејќи мудроста е подобра од бисерите, а оној кој не ја сака е полош од свиња.“262 261 Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima.

262 Во Евангелието по Матеј, Исус вели: „Светињата не ја давајте на кучињата, и не си го фрлајте бисерот пред свињите, за да не го изгазат со своите нозе, и откако се повратат, да не ве раскинат.“ (Матеј, 7:6) 115

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Вехб и уште некои наведуваат дека Иса на своите ученици им кажал: „Вие сте учени на Земјата, па кога вие ќе се расипете ви нема лек. Вие имате две особености на незналици: Се смеете без причина и наутро доцна станувате, а претходно ноќта во ибадет не сте ја поминале.“ Се пренесува дека Исус бил запрашан кој од луѓето најмногу прави неред, па рекол дека се тоа грешките на учените, бидејќи кога учените ќе згрешат ќе погреши и останатиот свет. Вехб вели дека Исус рекол: „О вие зли учени, седите пред рајските порти, а во него (рајот) не влегувате, ниту сиромашните ги повикувате во него да влезат. Кај Аллах најлош човек е учениот кој со своето знаење бара имот.“ Мекхул во една прилика вели дека се сретнале Јахја и Исус, па се ракувале, а Исус се смеел. На тоа Јахја го запрашал: „Што е братучеду, те гледам насмеан како да си сигурен за себе!“, па Исус му одговорил: „А што е па јас те гледам намуртен, како во очај да си паднат?“ На тоа Аллах објавил: „Од вас двајца ми е помил оној кој на оној другиот му се насмевнал.“ Вехб Ибн Мунебих вели: „Во една прилика Исус со своите ученици застанал над гроб во кој бил спуштен мртовец, па почнале да говорат за гробот и неговата теснотија. Исус кажал:„Вие веќе бевте таму каде е потесно и од гробот: а тоа е во внатрешноста на своите мајки. Кога Аллах сака Тој дава и тесното место да биде широко и удобно.“ Ебу Омер ед Дарир вели: „Слушнав дека кога Исус ќе се присетел на смртта, крвта ќе му почнела да му капе од кожата.“ За ова постојат повеќе преданија. Ед Дахак наведува од Ибн Аббас дека кажал: Исус за водач го одредил Шемун (Симон), а Евреите гу убиле Јудус (Јуда), кому бил даден изгледот на Исус. Хафиз ибн Асакир наведува ланец пренесувачи од Јахја ибн Хабиб дека слушнал; седум дена по распнувањето, Мерјем барала од владетелот да се симне телото на распнатиот човек, мислејќи дека тоа е нејзиниот син. Тој удоволил, па телото потоа е закопано. Мерјем и рекла на мајката на Јахја: „Зарем нема да дојдеш со мене да го посетиме гробот на Месијата. Кога отишле до гробот, Мерјем и рекла, „Зарем нема да се наметнеш (покриеш)“, па запрашала, поради кого? Жената и рекла, поради оној човек покрај гробот?! Јас никого не гледам – одговорила. Мерјем помислила да не е тоа Џибрил (Гавриил), кого одамна не го сретнала. Мајката на Јован застанала, а таа продолжила да оди кон гробот. Кога се приближила го препознала Џибрил кој ја прашал: „О Мерјем, каде си тргнала?“ 116

4 . М Е С И Ј АТА И Н Е Г О В О Т О С Е М Е Ј С Т В О

Дојдов да го посетам гробот на Месијата, да му кажам селам (мир на тебе), и да се потсетам на него. Мерјем! Месијата не е овде. Аллах го воздигна и го очисти од неверниците. Овде се наоѓа момче кому му е даден неговиот изглед и кој наместо него е распнат и убиен. Доказ за тоа што го нема е неговата фамилија, па не знаат што се случило и плачат по него. Туку, ти дојди тој и тој ден, кај тоа и тоа место, па ќе го сретнеш Месијата. Потоа Џибрил се подигнал, а таа се вратила кај својата сестра и раскажала за Џибрил и за местото за кое зборуваше. Кога дојде закажаниот ден, отишла таму и го нашла Исус. Кога ја погледнал Исус, тој побрзал кон неа, се наведнал и ја бакнал на главата и почнал за неа да се моли, како што и претходно чинел. Потоа и рекол, мајко не сум убиен, туку Аллах ме воздигна кај себе. Ми дозволи да се сретнам со тебе, а смртта, брзо ќе ти дојде, па стрпи се, и спомнувај го Аллах многу. Потоа и тој се воздигна во висина и веќе таа не го виде, сè до својата смрт. На крај тој кажа: Слушнав дека Мерјем после Исус живеела уште 5 години, и дека имала 53 години кога умрела. Аллах да е задоволен со неа и со Него. Од овде гледаме дека преданијата за видувањето на Исус непосредно после воздигањето се со голема веројатност, но само со оние кои имале голема љубов кон него и кои имале сомнеж за она што се случило со него. Во едно предание стои дека жителите на рајот ќе влезат во него како голобради момчиња намачкани со сурма. Ќе имаат 33 години. Во друго предание се додава, како Исус, Хасан и Јусуф.263 Ел Раким во својот Мустедерек264 и Јакуб ибн Суфијан ел Фесеви во својот Тарих265 пренесуваат од Аиша, р.а., дека Божјиот Пратеник, алејхи селам, кажал дека секој Пратеник живеел само половина живот од Пратеникот пред него, и дека и рекол, Исус синот на Марија живеел 120, - па претпоставувам дека ќе умрам кога ќе ја поминам 60-тата година. Хафиз ибн Асакир вели дека со овој податок не се мисли дека живеел толку години, туку се мисли на траењето на неговото учење кај неговиот народ, бидејќи Суфијан Ибн Ујејне пренесува од Фатима која слушнала од Аиша р.а. дека Божјиот Пратеник, мир над него, и кажал дека Исус синот на Марија меѓу Израиловите потомци живеел 40 години. Се мисли на тоа дека неговото вистинско учење преживеало 120 години вкупно, односно околу 80 години после неговото воздигање. Ова е приближно и времето кога живеел наследникот на Исус, Јаков р.а..

263 Хасан (внук на Пратеникот Мухаммед), пратеникот Јусуф (Јосиф), мир над него. Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima.

264 Збирка на преданија од Пратеникот Мухаммед, мир над него.

265 Ибид 117

5. ИСУС И ДОГМИТЕ КОИ НАСТАНАЛЕ Единиот Бог му објавил на Исус, синот на Марија: ‘Немој да Ме сметаш за тежина, туку оној кој ќе те помогне на Оној свет! Приближи ми се со доброволни дела, па ќе те засакам! Немој никогаш освен Мене друг за заштитник да земаш, бидејќи тој ќе ти ја ускрати помошта! Стрпи се во тешкотија и биди задоволен со судбината. Труди се Јас да бидам задоволен со тебе, а Јас сум задоволен кога некој Ми се покорува и не Ми се противи. Биди Ми близок и со јазикот, оживувај си го сеќавањето на Мене! Нека во твоето срце биде љубовта кон Мене! Биди буден и внимателен во моменти на опуштеност и пресудувај остроумно. Чезнеј за Мене и плаши се исполнувајќи го своето срце со стравопочит! Поминувај ги ноќите во ибадет266 поради Мое задоволство, а деновите во желба кај Мене да се напоиш. Својот труд вложи го во добри дела и признај ја Мојата добрина, каде и да си! Пренеси им ги на луѓето моите совети и праведно суди им на моите робови! Ти дадов лек против оној кој во градите дошепнува, да го лечиш заборавот и да ја симнуваш прекривката што го заматува видот. Не седи на едно место како да си мртов, кога си жив и со виталност зрачиш. О Исусе, сине на Марија, никој во Мене не поверувал, а да не е покорен, а никој покорен не станал, а Мојата награда да не ја очекува. Тебе те земам за сведок дека ни едно суштество нема да биде казнето сè додека не скршне и моето Упаство не Го погази. О Исусе, сине на Марија, првородено чедо, плачи над себе целиот живот како што плаче оној кој заминал од своето семејство, го запоставил овој свет и ги оставил неговите сласти на оние на кои им припаѓаат, и кој копнее само за она што се наоѓа кај Бог! Притоа биди со благ збор и шири го селамот.267 Биди буден додека светот спие! Нека постојано на ум ти биде оној свет, земјотресите, стравотиите и ужасот кој ќе настапи, кога ни роднините ниту иметокот ќе ти помогне. Своите очи намачкај ги со солзи на тага, додека другите луѓе се смеат и веселат. Биди стрплив и надевај се на наградата на оној свет. Блазе ти, ако го постигнеш она што им го ветив на стрпливите. Уште на овој свет моли го Аллах да ти даде добро на Денот на проживувањето и на оној свет да ти даде да уживаш во она од што си се откажал на овој свет. Од овој свет земи само онолку колку е потребно за живот и задоволи се со она што на него е грубо и круто, бидејќи гледаш каков е крајот. Пази како постапуваш, бидејќи ќе бидеш прашан. Кога би видел што сум подготвил за своите добри робови, срцето би ти се истопило и душата би ти го напуштила телото.’“268 266 Етимолошки зборот ибадет значи понизност и потчинетост. Терминолошки со овој збор се именуваат сите, зборови и дела, јавни и тајни кои Ги сака и со кои е задоволен Аллах.

267 Поздрав со кој се поздравуваат верниците и има значење – мир со тебе (есселаму алејкум). Во Новиот Завет Исус го вели следново: И во која куќа влезете, прво кажете: „Мир на таа куќа!“ (Евангелие според Лука, 10:5) 268 Исламско предание кое се пренесува од Абдуллах ибн Авсеџде. Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima.

119

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

5.1. К онтроверзијата

околу

И сус

Исус вели: „... оти делата што Ми ги даде Отецот да ги извршам, самите тие дела, што ги извршувам Јас, сведочат за Мене дека Ме пратил Отецот.“. (Евангелие по Јован; 5:37) Христијаните веруваат дека Исус бил Месија, чие доаѓање е најавено во Стариот Завет и е едно од основните гледишта околу разликите во погледот на Исус со јудаизмот. Христијаните веруваат дека Исус е Син Божји, кој дошол да го донесе спасот и помирувањето со Бога и кој воскреснал по неговото распнување. Христијанското учење и исламот се сложуваат дека Исус бил исцелител, кој правел големи чуда. Постои и поделба помеѓу некои христијански секти кои веруваат дека Исус бил или потполн Бог или потполн човек, додека кај некои христијански деноминации тој е претставен како Богочовек, човек со божествени особини зависно од настаните кои се појавуваат во евангелијата. Кога денес, хипотетички, Јешуа ха-Нозри, Исус Назореец,269 би имал можност, како Повратник, да се осврне на двете религии (христијанството и јудаизмот) на кои им даде траен печат, тој, секако, би имал многу причини за конфузија, недоверба и грижа. Таквите чувства, секако, би биле силно изразени во поглед на христијанството, религија која своето потекло и вековен идентитет му го должи на таканаречениот „Син Божји“, отколку што тоа евентуално би било случај со јудаизмот, религија од која потекнува самиот тој и која, исто така, доживеа значајни промени по уништувањето на Ерусалимскиот Храм, во 70 година од н.е. На историскиот Исус, сѐ она што се случувало во таа нова религија, која го носи неговото месијанско име – почнувајќи од еден вид теолошка ревизија на апостолот Павле и неговиот следбеник Лука (Дела на светите апостоли) – би му изгледало ново, чудно, непознато. Како рабин („учител“, во Матеј 23:8) и хасид („Божји Светец“, во Марко 1:24) од првиот век, Исус, сосема сигурно, не би можел да ја прифати сета онаа христоцентрична фиксација на доцните следбеници на неговата сопствена личност, како ни статусот Спасител на светот, да не зборуваме за бласфемичното (од гледиште на јудаизмот и исламот) поистоветување на Исус со Богот на Авраам, Исак и Јаков.

269 грч. Nazoraios – Матеј 26:71; Јован 19:19; Дела Ап. 2:22; 24:5 120

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Контроверзијата околу верувањето за Исус е најбитна, најистакната и најголема разлика помеѓу исламот и христијанството. Таа ги држи раздвоени следбениците на овие две религии. Муслиманите гледаат на Исус како еден од најголемите и најистакнатите Божји Пратеници и него го сакаат и респектираат исто како што ги сакаат и респектираат Ибрахим (Авраам), Муса (Мојсеј), и Мухаммед, нека е Божји мир врз сите нив. Од друга страна, христијаните него го сметаат за божество или Божји Син, а таквиот концепт и верување муслиманите не можат да го прифатат. Вистинското верување учи дека Исус никогаш не заговарал такво нешто, ниту пак кажувал, ниту на себе припишувал слично нешто. Основните доктрини на христијанството кои исламот ги отфрлил се сконцетрирани врз личноста на Исус. Посебно би ги издвоиле следниве точки: 1. Тројството; 2. Исус како Бог; 3. Исус како Син Божји; 4. Првиот грев; 5. Искупувањето; Овие разлики околу Исус ги ставаат во сенка многуте сличности помеѓу исламот и христијанството, како што се моралниот кодекс, истакнувањето и нагласокот на хуманистичкиот принцип и давањето милостина на сиромашните, простувањето, постот и слично. Тие дури го засенуваат верувањето со кое муслиманите се поврзани со Исус, како што е тврдењето дека тој е роден без татко, правењето чуда и мистериозни дела, моќта да оживува умрени, повторното доаѓање на Исус на Земјата и слично. Исламското гледиште за Исус зазема средишна позиција помеѓу две крајности, христијанска и еврејска. Евреите целосно одбиваат да го признаат Исус како пратеник, нарекувајќи го измамник и лажливец. Од друга страна, христијаните го воздигнале, сметајќи го за Син Божји или Бог, што е во спротивност со неменливите особености кои важат за Божјето едноштво во сите времиња, и тоа е едно од најголемите и најпотребните знаења за Бог, потребни за еден човек да се спаси. Иако, Куранот не прецизира многу детали за животот на Иса, тој осветлува некои важни аспекти од неговото раѓање, мисија, неговото воздигнување и дава суд за христијанските догми поврзани со него.

121

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Куранот потврдува дека Иса бил пратеник на Аллах и дека е Месија или Христос. Меѓутоа, како што веќе кажавме, го негира распнувањето на Иса и ја негира божественоста на Иса. Како и на оние пратеници на Израил пред него, пораката на Иса била ограничена на остатокот на Израел и на Евреите,270 и била повик до нив да се вратат во вистинската вера и правилно да се покорат и да го обожуваат само Бог. Исус не бил основач или иницијатор на нова религија, па дури и на ново верско движење во рамките на јудаизмот во своето време, туку бил еден во низот на пратениците на Аллах, испратени до народот на Израел да ги исправи грешките кај Евреите во практикувањето на верата. Сите пратеници се браќа по вера, така и Мухаммед и Исус се браќа по вера,271 нека е Божји мир и благослов врз сите нив. Исто така, обидите да се поврзе Исус со оваа или онаа школа на јудејската мисла, било фарисејска, есенска или друга, се претенциозни, бидејќи тие ја нарушуваат основната вистина дека Исус бил пратеник на Бог, кој бил испратен за донесување на едно од сукцесивните откровенија на вистинското верување. Јасно е дека сите овие догми се припишани на Исус и дека таквото видување е претерано во поглед на она што му е дадено од страна на Возвишениот. Треба да се истакне дека верувањето на муслиманите како дел од пораката на Исус, било пророштвото и потврдата за доаѓањето на еден друг пратеник, кој ќе се вика Ахмед, што е едно од имињата на Мухаммед.272 270 Тие дванаесет души ги испрати Исус и им заповеда, говорејќи: „По пат кон незнабошци не одете и во самарјански град не влегувајте; а одете највеќе при загубените овци на Израилевиот дом; (Матеј, 10:5-6) 271 Ахмед бележи од Ебу Хурејре р.а. дека Пратеникот саллаллаху алејхи ве селем рекол: „Пратениците се браќа, мајките им се различни, а верата им е една. Јас сум најблизок на Иса, мир над него, затоа што помеѓу мене и него немало пратеници. Навистина тој ќе дојде, па Севишниот Бог во неговото време ќе го уништи Месих Деџџал (Антихрист). На Земјата ќе завладее мир. Дури и лавовите ќе пасат заедно со камилите, тигрите со кравите, волците со овците, а децата ќе си играат на земјата без никој да им наштети.“ (Муснед Ахмед, 2/406) 272 Во Евангелието според Јован (Поглавје 14, 15, 16) Исус зборува за paraclete или Утешителот, кој ќе дојде после него, кој ќе биде испратен од страна на Отецот како друг paraclete.

Paraclete од Црквата е опишан како Духот на вистината, (чие значење одговара на другото име на Мухаммед по кое тој бил познат – Ел Емин, вистинољубив). Според поголемиот број исламски научници paraclete е изменета форма на асирскиот збор periklytos - кој значи „пофален, прославен“ Во Куранот тоа го наоѓаме во следниот ајет: - А кога Иса, синот Мерјемин, рече: „О, синови Израилови, јас сум ви Аллахов Пратеник да го потврдам пред мене објавениот Теврат (Тора) и да ви донесам радосна вест за Пратеникот чиешто име е Ахмед, кој ќе дојде после мене…“(Куран, 61:6). (заб. автор) 122

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Кое е тогаш оригиналното потекло на христијанството? После воздигањето на Исус, следбениците како Павле ја искривиле пораката, учењето и евангелието на Исус.273 Веројатно, никој од оние кои ја искривиле Исусовата порака не бил жив сведок на Исусовиот живот и пратеништво, и не бил вистински следбеник на Исус. Вистинското и целосно Евангелие на Исус не може да се најде во современиот Нов Завет. Делови на тоа Евангелие биле сочувани од страна на последните „христијански“ автори на разни книги на Новиот Завет, од кои повеќето биле напишани две децении до еден век по завршувањето на Христовата мисија, и ниту еден од тие автори немал директен контакт со Исус. Дополнителни фрагменти за пратеништвото на Исус биле сочувани во т.н. апокрифи, пишувани записи од новата христијанска ера. На кратко кажано, исто како што искривувањето на претходните откровенија од страна на луѓето со тек на времето доведоа до формирање на јудаизмот, искривувањето на пораката на Исус резултираше во формирање на христијанството.

5.2. Н есогласувањата

помеѓу

Е вреите

и христијаните

Христијаните биле упорни во своето тврдење дека Исус е Бог или Божји син. Од друга страна Евреите биле упорни и истрајни во во сметањето на Исус како вонбрачно дете. Иронично е тоа што Исус и сам бил Евреин по раѓање, го обожувал Јахве, се држел до еврејските обичаи, го толкувал еврејскиот Закон и стекнувал еврејски ученици за свои следбеници и верни пратители. Но сепак, две децении до 100 години после него, Исусовите следбеници создале една религија која се спротивставила на тогашниот јудаизам. Како дошло до такво антиеврејско движење? Ова е една многу обемна тема, но она што за нас е посебно интересно е причините поради кои настанале промените во Стариот и Новиот Завет и поради што настанале расправиите кои се воделе помеѓу овие „нови 273 Според рано-христијанските црковни отци и писатели и во II и III век н.е сеуште постоеле еврејски секти како што биле евионитите и назарените кои што верувале во Исус како Христос и Пророк, но не и Син Божји. Тие имале свое Евангелие според Матеј различно и многу пократко од денешното истоимено евангелие. Тие Евреи се залагале за стриктно почитување на Мојсеевиот ритуален закон, а апостол Павле го нарекувале отпадник од Мојсеевиот Закон и ги отфрлале неговите посланија.(заб. рецензент) 123

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Евреи“ и Евреите кои се придржувале до Тората, односно до Стариот Завет. Поради тоа постојат различни гледишта и начини како треба Исус да биде сметан: дали како рабин, како социјален револуционер, како политички бунтовник, како циничен филозоф, како Пратеник, како апокалиптичен пророк и.т.н. Но во едно нешто се сложуваат сите научници кои велат дека без оглед како некој ја разбира главната цел на Исусовата мисија, тој мора да се смести во својот изворен контекст на палестински Евреин и учител во првиот век. Во еден момент по неговото воздигање (според историското гледиште – смрт), Исус станал уште попопуларен и од неговите следбеници прогласен за еврејски Месија. Изразот Месија во тоа време означувал моќна фигура која ќе биде во состојба да крене огромни војски или да поведе легии на небесни ангели и да го победи непријателот на Израел и притоа да воспостави држава, базирана на правда и теократско владеење. За многу Евреи било смешно Исус да се нарекува Месија. За нив Исус не бил извор на сила бидејќи бил слаб и немоќен во споредба со Римското царство и неговите поданици. Христијаните, сепак, останале на своето тврдење и за да го оправдаат своето докажување вовеле потполно нова догма и нов правец, многу поразличен од оној на историскиот Исус, придодавајќи му некои детали кои дотогаш важеле само за Единиот Семоќен Бог. Од овој дуел никој не сакал да се повлече и иако вистината била некаде помеѓу, и двете страни останале на своите основни позиции. Едната позиција била Евреите да го прифатат тогашното верување на раните христијани и да го признаат Исус за Месија,274 со што Стариот Завет би бил целосно валиден и применлив, а Исус би бил признат како следниот во низата пратеници после Мојсеј. Доколку христијаните изгубеа во овој дуел, ќе требаа да ја негираат секаквата можност за претераното воздигнување на Исус. Одбивањето на Евреите довело до тоа, да во денешниот јудаизам, личноста на Исус Христос нема никакво религиозно значење, а улогата 274 Во јудаизмот се смета дека сфаќањето на Даниел (записот „Христос“ во текстот на книгата на Даниел, кој живеел пет века пред новата ера) е лажно. „Христос“ за нив се преведува како „Машијах“, односно „Месија“, па поради тоа не е лично име на Исус и може да се употребува за сите еврејски цареви, вклучувајќи го и очекуваниот еврејски месија.

124

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

како Месија (според тоа и употребата на титулата „Христос“) станала апсолутно неприфатлива за нив. Во јудејските историски текстови од тоа време не се споменува неговата, за нас, денес, позната „божествена“ личност. Но, сепак, постојат некои текстови кои укажуваат на постоењето на Исус. Меѓу тие текстови е еден извадок од Талмудот, светата еврејска книга, кој укажува на Исус како што го познава и признава исламот. Во една верзија на Вавилонскиот Талмуд се споменува проповедникот Исав, кого некои еврејски истражувачи го идентификувале како Исус од Назарет, без оглед на незначителните фактографски податоци и временската разлика меѓу податоците за него и содржината на евангелијата. Извадок од текстот на Талмудот гласи: „А потоа произлезе другата (сорта на гонителите), нова секта, која со особена страст ги труе нашите животи по двата правци истовремено: на насилство и нож, и клевета, лажни аргументи и толкувања, тврдењата на присуството (постоењето) на противречности во нашата Тора. Оваа секта настојуваше да го изнесе нашиот народ на нов пат. Неговата злобна глава замисли да се прогласи себе си за пророк и нова вера, и покрај божествените учења – на Тората и јавно соопшти дека и двете учења се од Бога. Целта беше да се влее сомнеж во нашите срца и во нив да се влее конфузија. Тората е една, и нејзините учења се со нејзините спротивности. Со тврдењето дека двете учења со од еден Бог, се обидува да ја поткопа Тората. Вештата замисла на овој многу „лош“ човек се одликува со необично предавство. Зломисленикот на тоа бил Исав (Исус) од Назарет - Евреин. Иако татко му не бил Евреин и само мајка му била Еврејка, законот гласи дека роденчето на лице кое не е Евреин (дури и да е роб) и ќерка на Израел е Евреин. Името кое му го дале ја задоволувало неговата немерлива дрскост. Тој се преправал како пратеник Божји, кој се појавил за да ги разјасни нејаснотиите во Тората, укажувајќи дека тој е Машиах, Ветениот, кој сите го знаеле. Неговото толкување на Тората, во целосна согласност со неговите замисли, довело до нејзино укинување и укинување на сите нејзини заповеди и предизвикало нарушување на сите нејзини предупредувања... Нашите мудреци, нека е благословено нивното знаење, ги откриле неговите замисли пред тој да стане популарен меѓу народот и со него постапиле така како што заслужил. Кратко по неговата смрт се појавила религија за чиј основоположник се смета тој. Таа се распространила меѓу децата на Исав, нешто што тој немал намера да го оствари.“275 Од овој текст горе можеме да го претпоставиме следново: 275 Извор: http://www.eleven.co.il/article/11776 (електронска верзија на еврејската енциклопедија) 125

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

-

Евреите не го обвинуваат Исус за богохулство и за тоа дека се сметал за „божји син“ како што стои на некои места од денешното евангелие276 и во толкувањата на црквата.

- Евреите го обвинуваат Исус дека наоѓал противречности во Тората.277 - Евреите го обвинуваат Исус дека сакал со нож (со борба) и со бунт да го промени системот.

- Евреите го обвинуваат Исус дека се сметал себеси за Божји пратеник.

- Евреите го обвинуваат Исус дека дошол со нешто ново и проповедал нешто што сметале дека доаѓа од ист извор (Инџил-Евангелието).

- Следбениците на Исус го проповедале неговото учење и на неЕвреите што според нив не било негова мисија, а и некои пасуси од евангелијата го потврдуваат ова.

- Мислењето дека тие постапиле со него како што заслужил (односно како што тие сметале дека треба да заврши) а тоа е негово предавство и обид за убиство.278 Цитатите извадени од овој текст укажуваат целосно дека нема контрадикција помеѓу тврдењата на Евреите кои овие нивни наводи ги кажале од завист и љубомора кон Исус, но се потребни за да се укаже и на критичката страна на евангелијата. Евреите сметаат дека ниеден настан поврзан со Исус не укажува дека месијанското доба настапило и дека пророштвото најавено за Исус се 276 Но Исус молчеше. А првосвештеникот Му рече: <Те заколнувам во Живиот Бог да ни кажеш: Ти ли си Христос, Син Божји?” Исус му одговори: <Ти рече! Ви велам пак: отсега ќе Го гледате Синот Човечки како седи оддесно на силата и како доаѓа по небеските облаци.” Тогаш првосвештеникот ја раскина облеката своја и рече: <Овој хули на Бога! Каква потреба имаме повеќе од сведоци? Ете, сега го чувте Неговото хулење. (Библија; Евангелие според Матеј, 26:63-65) 277 Ова е битно бидејќи на муслиманите не им е логично Исус да ја знаел Тората и да ја признавал за вистинита, пред се поради клеветите кон Божјите пратеници кои ги спомнавме порано. Тоа е изведено од ајетот во Куранот: А тешко на тие кои со своите раце пишуваат книга, а потоа велат: „Ова е од Аллах.“, со цел незначителна корист да извлечат. И тешко на нив за тоа што нивните раце го пишуваат и тешко на нив што на тој начин заработуваат! (Бекаре; 79) 278 Велиме обид, бидејќи Севишниот Бог вели во Куранот:„И поради зборовите нивни: ’Ние го убивме Месих, Иса, синот Мерјемин, Аллаховиот Пратеник.’А ниту го убија ниту го распнаа, туку само им се причини! Тие што не се согласуваа во мислењата за него, тие за тоа само се сомневаа; за тоа ништо сигурно не знаеја, само нагаѓаа; а сигурно е дека не го убија, туку Аллах го воздигна кон Себе! А Аллах е Силен и Мудар.“(Куран; 4:157-158) 126

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

има случено. Месијанската фигура која требалo да дојде според Евреите требало да го изгради Храмот, да се бори со Бог против многубоштвото и да го воспостави и обнови Божјото кралство на Земјата. Но доколку биде неуспешен или убиен, тогаш тој дефинитивно не е очекуваниот Мешиах ветен во Тората. Секако, Бог го сочувал Исус од тоа да биде убиен. Тоа е она што Аллах Го укажува во Куранот кога вели дека Исус не бил распнат ниту убиен, туку дека Го воздигнал и Го спасил.279 Според Евреите, Месијата треба да го обнови храмот на Соломон и Давид, но тоа ќе се случи пред самиот крај на постоењето на човечката цивилизација, по што ќе завладее мир и благосостојба како што се верува и во Стариот Завет (Исаија, 2:4). Исто така, Месијата требало да верува во Еден Бог и да не Му прави здруженик, ниту смее да носи нешто ново во верата во поглед на Божјето едноштво и со тоа да ја менува Објавата. Според тоа, иако некој наликувал на пратеник според белезите и чудата, таквиот несмеел да ги негира законите во Стариот Завет. Поради тоа во Куранот се споменува дека едно од нештата со кои Исус бил испратен е да ја потврди Тората (Тевратот) и да укаже на измените кои се претходно направени како и да го најави Мухаммед (Ахмед), Божјиот пратеник, кој ќе дојде по него, за којшто ќе објасниме понатаму: „ Јас сум ви Аллахов Пратеник да го потврдам пред мене објавениот Теврат и да ви донесам радосна вест за Пратеникот чиешто име е Ахмед, кој ќе дојде после мене.“ (Куран; Ес Сафф, 6)

5.3. В истинските

наследници на учењето на

И сус

Претходните тези и идеи уште повеќе ги разделиле Евреите од некои христијани, кои Бог не Го замислувале како нешто што „око не го видело, ниту уво го чуло“. Евреите го замислувале Бог како нешто совршено и како Семоќно битие на кое не му прилега да зема облик, додека кај раните христијаните сè уште се развивале многу правци на размислување кој всушност бил Исус. Поради тоа се отвориле и многу расправи и дебати по тие прашања. Некои од нив ги поставува и самиот Павле кој вели во писмото напишано до Солунјаните: „Вие, браќа, поминавте 279 Куран, 4:157 127

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

како Божјите цркви во Христа Исуса, што се во Јудеја, бидејќи и вие исто така претрпевте од своите едноплеменици, како и оние од Јудејците, што Го убија и Господа Исуса, и Неговите пророци, и нас не изгонија, и на Бога не Му угодија, и на сите луѓе им се противат;“280 Павле бил свесен дека Евреите верувале во Законот и дека со тоа сметале дека нивната положба зависела апсолутно од почитување на тој Закон кој Бог им го дал. Но Павле подоцна ќе го реформира Законот и ќе го смета за минлив, така што според него главното спасение доаѓа преку верата и верувањето во воскресението Исусово.281 Поради тоа тој верувал дека Законот не можел да игра никаква улога и новите преобратеници тој ги упатувал да не го следат Законот, туку да останат какви што биле, без менување по пат на обрежување, оставање на нечиста храна и слично.282 Останатите рано-христијани потполно се разликувале од ова и се придржувале до Законот. Меѓу нив биле Јаков Праведниот и другите апостоли кои доследно применувале, на пример, техника на чистење со вода, молитва и други обреди кои биле земени од Стариот Завет и од евангелието кое било спуштено со Исус. Всушност, кога би го барале Исусовиот вистински „наследник“ во Ерусалим, тоа би бил неговиот брат Јаков, кој според писанијата на Павле и Делата на апостолите се споменува како угледен „столб“283 на доцното Исусово движење. Црковниот историчар Еусебиј од Кесарија не штеди пофални зборови кога зборува за Јаков: „кого луѓето одамна го нарекуваат Праведен поради неговите извонредни доблести“284 и се повикува на сведочењето на Климент Александриски. Климент во неговото дело Хипостасис (Hipostasis), во шестата книга вели: „По Спасителовото успение, Петар, Јаков и Јован не го положиле правото на првенство бидејќи нив Спасителот особено ги дарувал, туку го избрале Јаков Праведниот за епископ на Ерусалим.“ Еусебиј уште два пати нагласува дека апостолите285 го избрале Јаков за поглавар на Ерусалимската заедница, а после наведува дури 280 1 Солунјани; 2:14-15 281 Римјаните; 3:21-22 282 Галантјаните; 2:15-16 283 „и кога узна за благодатта што ми е дадена, Јаков, Кифа и Јован, кои се броеја за столбови, ни ја подадоа мене и на Варнава раката и се согласија ние да отидеме при незнабошците, а тие - при обрезаните,“ (Галатјаните; 2:9) 284 Hist. eccl. 2:1 285 Делата на Апостолите 2:23 и 7, 19:1 128

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

четиринаесет негови следбеници во Ерусалим,286 меѓу кои, изгледа, биле и некои други Исусови роднини: Симон, Јуст, Закеј, Тобиј, Бенјамин, Јован, Матија, Филип, Сенека, Јуст, Леви, Ефрес, Јосиф и Јуда. Последниот од тие црковни поглавари, Јуда Кириакос, живеел во Ерусалим во време на Адријановото владеење и востанието Бар Кохиба (134-135 г.) Неговото презиме Кириакос (буквално „од Господа“) сугерира, во секој случај, дека тој бил во некакво сродство со Исус. Од друга страна, Симеон Бар Кохба, Јакововиот наследник во Еурсалим (62-107 г.), сосема експлицитно се споменува кај Еусебиј како Исусов роднина, братучед.287 Улогата на Исусовото семејство јасно е нагласена и во Делата на апостолите, каде, уште во едно од првите поглавја,288 апостолите спомнуваат собир со Исусовата мајка и неговите браќа, но тука, за разлика од Еусебиј (преку делата на Климент), никаде не се истакнува Јакововото првенство меѓу овие Христови следбеници. Веќе од вториот век јудео-христијанството потполно се одделува и се изучуваат само сектите во самото христијанство. Се води немилосрдна борба за вистината, односно правецот кој треба да надвладее. Со самото признавање на Стариот Завет и светоста на еврејскиот Законик, таа нишка која била прикачена на Новиот Завет не може до ден денес да биде прекината и продолжува да внесува немир во многу истражувачки духови. Духот (верата) на Исус, кој го признавал Стариот Завет, односно неговата почит кон одредбите кои дошле до него и кон Божјите заповеди, се потврдуваат со Исусовиот исказ дека не може да измени ниту една јота289 од Божјиот верозакон. Христијанските напади врз изневерувачите на Стариот Завет и врз оние кои го отфрлиле најавуваниот пророк оделе до таму што во „Писмото на Варнава“, кое што било извесно време прифатено како дел од некогашниот новозаветен канон, се наведува дека јудаизмот отсекогаш била лажна религија и дека Евреите ги завел некој „зол“ ангел.290 Тоа оди дотаму што Јустин „Маченикот“ тврди дека 286 Т.н. „Епископи на обрежување“ – 4.5, при што терминот епископ овде е очигледен анахронизам кога станува збор за раната назорејска заедница во Ерусалим 287 Hist. eccl. 3.11 288 Делата на апостолите; 1:13.

289 Евангелие според Матеј 5:17-19 290 Според исламското верување ангелите неможат да бидат зли, ниту да ги наведуваат луѓето кон зло, туку од ангелите се очекува само добро и извршување на она што Бог им го наредил.

129

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Бог им заповедал на Евреите да се обрежуваат за да бидат обележан народ кој заслужува да биде прогонет, додека писатели како што е Мелито од Сард тврди дека поради убиството на Христос, Евреите се криви за убиството на „Бог“. Секако ова претерување родил еден екстремизам кој фрлил во сенка една друга реалност, наречена јудео-христијанско движење што му давало на Исус една проповедничка и благородна мисија. Јасно е дека денешното христијанство е далеку од тој палестински Евреин кој се држел до еврејските обичаи, кој проповедал на старохебрејски и староарамејски јазик, и го толкувал еврејскиот Законик, иако често тоа толкување го ставало во неприлики, па дури и до протерување од едно во друго место, а на крај до обид за негово убиство и распнување.

5.4. „М ирољубивиот “ И сус На едно место во Евангелието по Лука стои: „Кога силен човек се вооружи и го припази домот свој, тогаш имотот негов е во безопасност. Но, ако некој посилен од него го нападне и победи, тој ќе му го земе сето оружје, на кое се надевал, и ограбеното од него ќе го раздаде. Кој не е со Мене, тој е против Мене; и кој не собира со Мене, тој растура.“ (Евангелие според Лука; 11, 21-23) На просечниот христијанин би му дошло чудно кога би ја прочитал Исусовата наредба на луѓето блиски до него дека треба и наметките да си ги продадат за да си купат мечови. Тоа покажува на една поинаква димензија за личноста на Исус. „И им рече: ’Но сега, кој има ќесе, нека го земе, исто така и торба, а кој нема меч, нека ја продаде својата наметка и нека си купи меч.’“ (Евангелие според Лука; 22: 36) Значи и без да го земеме Стариот Завет и подлабоко да навлеземе, историски и етички, во Новиот Завет, ни останува доволно простор да увидиме дека Исус, и не бил толку мирољубива личност како што ни покажуваат и тврдатат денешните христијански проповедници. Напротив, познато било неговото спротивставување на Евреите и нивните водачи. Исус самиот рече дека не е дојден да донесе мир, туку меч – како што е запишано во Матеевото евангелие каде стои: 130

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

„Немојте да мислите дека дојдов да донесам мир на земјата; не дојдов да донесам мир, туку меч. Зашто дојдов да разделам човек од татка си, и ќерка од мајка си, и снаа од свекрвата нејзина. И непријатели на човека ќе бидат неговите домашни. Кој милува татко или мајка повеќе од Мене, не е достоен за Мене; и кој милува син или ќерка повеќе од Мене, не е достоен за Мене;“ (Евангелие според Матеј; 10, 34-37) Исус бил престолонаследник на Израел, тој потекнувал од семејството на лозата на кралот Давид, кој бил познат и признат и од Евреите и од неЕвреите. Неговото кралство било окупирано од Римјаните, неговата земја поделена, а престолот одземен. Израел бил Божја земја, ветена нему и на неговиот народ. Кога Исус вели „Вратете му го на Бога божјето, а на Царот царевото“, тој бара повторно Израел да му се врати на Бог, а престолот на Исус. Никогаш Евреите не го признавале римскиот цар како свој, од моментот кога Римјаните дошле, почнал и отпорот на народот. Војни, напади, бунтови, атентати. Јудеја пливала во крв со деценнии и децении. Евреите го чекале својот месија крал, кој ќе ги поведе во војната против Рим. Исус притоа имал поддршка од бунтовниците – зелотите, дури се знае дека некои апостоли291 кои беа во неговото најблиско опкружување биле зелоти.292 Исус влегол во Ерусалим како крал, поздравуван од народот, како крал и потомок на Давид. Исусовата активност, опишана во евангелијата, траела многу кратко, според авторот на Јовановото евангелие, бидејќи го осудил римскиот прокуратор Понтиј Пилат. Неговата осуда веројатно била последица на нередот што во пророчки занес, го предизвикал во трговската област на Ерусалимскиот храм неколку дена пред неговото апсење.293 Во евангелието според Лука, обвинението против Исус најповеќе се сведува на неговата побуна и одбивање да им се плати данок на римските власти.294 Сосема е возможно инцидентот во Храмот да бил поврзан со отпор против плаќање такси. Уште во шестата година од н.е. еврејскиот патриот по име Јуда Галилеец, на пример, предводел вооружена побуна 291 Лука; 6:15; Дела Ап.; 1:13 292 Симон спомнат во Евангелитето по Лука, 6:15 како еден од придружниците на Исус е наречен „Симон Зелотот“.

293 Матеј; 21:12 и натаму 294 Лука; 23:2 131

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

која Римјаните ја задушиле, но која дала повод и надеж за успех во подоцнежните судири со римските власти. Сето тоа се случувало за време на масовниот попис на населението во Римското царство, во време кога Квиринеј управувал со Сирија (6 г. н.е.), па тие случувања се забележани и во Евангелијата.295 Ако се земе во предвид дека Исус од Назарет, и самиот Галилеец, бил на чело на една заедница која исто така дошла под удар на римската власт (обвинение за побуна, неплаќање на данок), како и Иродовото судење (погубувањето на Јован „Крстителот“ и заканите врз Исус) и судењето на првосвештеникот Кајафа на Ерусалимскиот храм (Исусовото судење и подоцнежното Јаковово убиство), станува појасна сликата на отпорот кој се пружал против Римската империја и нивните квинслишки структури. Било каков обид за разбирање на историската улога на Исус е најтесно поврзана со религиско-политичките случувања во Палестина од првиот век што се одбележани со бурна разделба во пресрет на еврејската војна со Римјаните. Од друга страна, Исусовата, месијанско-есхатолошката296 преокупација е поврзана со настојувањето да се воспостави Царството Божјо и тоа е порака упатена, пред сѐ, до Евреите и Израел.297 Поради тоа, всушност, и неговиот претходник, Јован „Крстител“, ги повикувал Израелците да се покајат и да се подготват за доаѓањето на тоа царство. Така се создало општеството кое премногу рано, бидејќи младо и кревко и сосема неподготвено влегло во судир со политеизмот и незнабоштвото кое се наоѓало насекаде во Римската Империја. По вториот век најголемиот број на христијани го сочинуваат бивши пагани кои се преобразиле во една моќна движечка сила спремна да ги промени старите обичаи и правила. За жал при тоа се измешала старата традиција и месијанското учење за Исус и со користење на Павлововите толкувања и разбирање се создале нови дефинирања на Бог и Неговиот пратеник, Исус од Назарет. За разлика од Павловите настојувања, спасот на неЕвреите да го насочи надвор од еврејските простори и живеалишта, укажува на тоа дека „спасот доаѓа од Јудеа“, една воинствена енклава која 295 Лука; 2:2 296 Учење за „последните нешта“, за конечните судбини на светот и човекот. Самиот терминот есхатологија потекнува од грчкиот збор „есхатос“, што значи „последен“, а исто така и „крај“, „крајна граница“.

297 Лука; 24:21; Дела Ап.; 1:6 132

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

ќе се спротивстави на римските владетели во првото столетие од новата ера. Преписките околу измените во Стариот и Новиот Завет детално ги образложува современиот библиски теолог и истражувач Барт Ерман298 во книгата: Исус тоа не го кажал, каде јасно се гледа како тие периоди влијале да дојде до измени во некои списи, како што е Исусовото почитување или непочитување на Сабатот. За сериозноста на тоа рано-христијанско движење и неговата желба да го отфрлат Римското владение се и приказните кои велат дека христијаните морале да се кријат и тајно да делуваат користејќи лажни меѓусебни симболи како што е рибата299 и слично. Како што веќе кажавме Исус не ги укинал законите кои важеле во Стариот Завет и тоа укажува на важноста на тие закони.300 Подоцнежните толкувачи на Исусовите зборови постепено почнуваат и целосно да го отфрлаат судењето според законите кои Бог ги наложил во каноните познати од Библијата со тоа сакајќи да прикажат дека верата е само љубов и мир со сите, а никако казнување или борба кон тираните, злосторниците и непријателите на Божјата вера. Поради несудењето и непрактикувањето на христијанскиот верозакон истиот подоцна целосно бил заменет со закони кои ги поставиле материјалистичките системи. Потполно исчезнување на христијанските закони настанало по укинувањето на инквизицијата како последно казнено тело на Црквата. Претходно сите овие канони и закони важеле и биле применувани во различни делови од светот. Аллах вели: „По нив, го испративме Исус, синот Мерјемин, кој ја признаваше Тората пред него објавен, а нему му дадовме Еван298 Барт Д. Ерман (Bart D. Ehrman), професор на катедрата на религиски студии на Универзитетот на Северна Каролина. Авторитет е за историјата на Новиот Завет, раното христијанство и Исусовиот живот. Често се смета за пионер на поврзување на историјата на раната црква со текстуалните разлики внатре во библиските ракописи.

299 Меѓу останатите рано-христијански симболи изгледа од најголема важност била рибата како симбол која што на старогрчки јазик, односно на т.н. коине, се нарекувала „Ichthys / ἰχθύς“. Во овој збор се сочувани почетните букви од титулата која што христијанската црква му ја дала на Исус Христос, а тоа е „Ίησοῦς Χριστός, Θεοῦ Υἱός, Σωτήρ“ односно во превод „Исус Христос, Божји Син, Спасител“.

300 „Немојте да мислите дека сум дошол да го поништам Законот или Пророците; не сум дошол да ги поништам туку да ги исполнам. Зашто, вистина, ви велам дури постојат небото и земјата ниту една јота или црта од Законот нема да се измени, додека не се исполни сè. И така, оној што ќе наруши една од тие најмали заповеди и така ги научи луѓето, најмал ќе се нарече во царството небесно; а оној што ќе ги исполни и поучи, тој голем ќе се нарече во царството небесно.“ (Евангелие според Матеј 5:17-19) 133

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

гелие, во кој имаше упатство и светлина, и да ја потврди Тората, пред него објавена, во кој исто така имаше упатство и поука за оние кои од Аллах се плашеа,“ (Куран; Ел Маиде, 46). Значи сите претходни верозакони подлежат на конечна дерогација која настанала со доаѓањето на Куранот. Кога настанале Евангелијата, немало повеќе живи сведоци на Исус и настаните поврзани со него.301 Тоа што е јасно е дека откако Ерусалим беше разурнат, Храмот запален, Евреите прогонети низ цел свет, а Ерусалимската заедница, таа на Исус, заедницата на неговите ученици, апостоли и нивни потомци кои ја знаеа вистината за Исус и неговата цел, исчезнаа најверојатно уништени во последната еврејско – римска војна, Рим се нафрлил врз Евреите ширум светот.302 Евреите во дијаспорите, во Александрија,303 во Рим, во Грција, биле мета на напад, без разлика дали се фарисеји, христијани, есени. Немало разлика, сите биле сметани за непријатели на Рим, најмногу затоа што заедно со раселените Евреи низ цел свет се распрснаа и остатоците на бунтовниците, кои се обидуваа или креваа бунтови во таа дијаспора. Во Александрија бил избегнат бунтот и оттаму потекнува и изреката дека „секој кој се фаќа за меч и загинува од меч“. Евангелијата го претставија Исус како аполитичен, мирен, кроток, учител полн со љубов. Онаков каков што можеше да биде прифатен од Римјаните. Да беше претставен онаков каков навистина бил, крал на Израел опкружен со вооружени бунтовници и заробен во бунт против Рим и осуден и „убиен“ како непријател на Рим – христијанството би било 301 Според библиските истражувачи, Евангелието според Марко како најстаро бил напишано во периодот од 68 до 73 год. н.е; Евангелието според Матеј во периодот од 70 до 100 год. н.е; Евангелието според Лука во периодот од 80 до 100 год. н.е и Евангелието според Јован во периодот од 90 до 110 год. н.е.

302 Рим, односно римскиот император Клавдиј Тибериј уште многу пред да биде бунтот во Ерусалим, најпрво ги протерал сите Евреи од Апенинскиот Полуостров т.е. од Италија. За ова имаме сведоштво и во Библијата, поточно во книгата Делата Апостолски, 18:2, „...и откако најде еден Јудеец, по име Акила, родум од Понт, кој наскоро дошол од Италија со жена си Прискила, оти Клавдиј беше заповедал да го напуштат Рим сите Јудејци...“ Подетално за причините кои довеле до протерување на Евреите од Рим види кај Јосиф Флавије, Јеврејске старине, книга 18, пасус 5, во превод од Владан Добривојевиќ.

303 По задушувањето на бунтот на Евреите и разурнувањето на Храмот во Ерусалим, дел од бунтовниците од сектата сикарии успеале да се засолнат во Александрија заради многубројната еврејска колонија каде што се обиделе да подигнат бунт и да подолжат со отпорот против Рим.

134

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

доведено до исчезнување. Голема мака имаа писателите да ги објаснат познатите факти кои не можеа да ги заобиколат, се знаеше дека Исус бил со зелотите, дека бил со кралско потекло, дека барал да се вооружат луѓето кои му биле блиски, дека бил заробен од страна на Римјаните, суден и осуден да биде „распнат“ како бунтовник. Затоа многу работи се додадени како изреки на мир и љубов, но никој нема право да ги занемари историските факти и да се избегнат изреките за војна. Како што вели Исус на едно место порачувајќи им на неговите следбеници: „А оние мои непријатели, што не сакаат да царувам над нив, доведете ги тука и погубете ги пред мене!“ (Евангелие по Лука, 19:27) Се направија наивни објаснувања зошто моќната Римска Империја морала, но не сакала да го осуди Исус, но ете била натерана од толпа Евреи кои барале негова смрт.304 Затоа евангелијата се толку контрадикторни, нејасни и збунувачки за читателот, затоа што во нив се провлекуваат две приказни, едната, вистинската историја на еврејскиот крал – Месија кој се обиде да крене бунт против Рим и во тој бунт беше фатен осуден и „убиен“ и приказната која сака таа вистина да ја искриви и замачка, да ја претстави како несфатен Син Божји кој само проповедал мир и љубов. Секако, тоа не го негира фактот дека Евангелијата и подоцна Куранот проповедаат мир, љубов и проштевање. Куранот на најубав начин објаснува дека простувањето е дел од верувањето, дека подобро е простувањето од одмаздољубието,305 во намера да се биде вистински пример на верник. Ова не се коси ни со толкувањето на христијаните кои повикуваат на љубов и на проштевање. Но за проштевањето да биде целосно и исправно има еден метод кој мора да се запази. Тој метод е правда и помагање на оној кому му се чини неправда, односно отклонување на неправдата и причините за настанување на неправдата. Римското царство гледано од тој аспект било неправедно кон следбениците на Исус, како и кон Евреите. Затоа секаков вид на отпор бил оправдан и бил разбирлив од таа гледна точка.

304 Некој ден пред тоа еврејскиот народ го поздравува Исус како крал, за да потоа наеднаш изврши радикална промена на своето мислење.

305 А тој што ќе се откаже од одмаздата, тоа ќе му биде искупување од гревовите. (Ел Маиде; 45) 135

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

5.5. П риродата

на

И сус

„Случајот со Иса кај Аллах е навистина ист како случајот со Адем: од земја го создаде, а потоа му рече: ‘Биди!’ - и тој би.“(Куран; Али Имран , 59) Кога ќе ја земеме во предвид природата на Исус во раното христијанство и кога ќе ги споредиме главните движења кои се појавиле, разликите кои постојат помеѓу првите христијански цркви може да ги поделиме во три категории: - Исус беше Бог - Исус беше Бог и човек истовремено - Исус беше човек, иако беше инструмент на Бог Првото гледиште, дека Исус е Бог, ја негира неговата човечност, и ова беше презентирано во раното христијанство во многу форми на христијанскиот докетизам.306 Докетизмот (docetism) пропагира дека Исус немал реално или материјално тело, туку само фантомско или привидно тело. Затоа докетизмот укажувал дека Исус не можел да умре на крст, бидејќи немал физичко тело, а кога нема физичко тело, не може да постои воскреснување. Второто гледиште, дека Исус бил Бог и човек симултано, тоа е она што еволуирало од типичните и ортодоксни доктрини на христијанството. Тука ги имате заедно божественоста и човечноста и според поставените објаснувања тие две форми не се ни измешани, ниту се одделени. Третото гледиште е дека Исус бил човек кој имал посебна врска кон Бог. Тоа е претставено во раното христијанство од различни прифатливи теологии, вклучувајќи ја таа на евионитите,307 динамичниот монар306 Докетизмот е филозофско учење за привидноста на материјата. Изразот докети (лат: Docetae, гр: Doketai) првпат се јавува во писмото на Серапион Антиохиски (190-203) до црквата во Родос, по повод читањато на гностичкото Евангелие по Петар. Подетално за докетистичкото учење може да се прочита во расправата против учењето на докетистите под наслов „Против Маркион“ која ја напишал рано-христијанскиот црковен отец Тертулијан.

307 Евионити/ебионити (еврејски: ‫א ביונים‬, Ebyonim – сиромашни) биле јудео-христијанска религиозна заедница која постоела во Палестина во периодот од I доIV век н.е. Според некои научници ебионитите биле верни на автентичното Исусово учење и дека ја претставувале Ерусалимската црква која била маргинилизирана од страна на следбениците на апостолот Павле. Тие инсистирале на универзалната потреба на почитување на Мојсеевиот Закон и на извршување на еврејските религиозни обреди. За нив Исус од Назарет бил човек, пророк, Месија, но не и богочовек.

136

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

хионизам,308 арианизам,309 несторианизам,310 павлијанството311 и слично. Овие движења првенствено задржале во своето верување дека Исусовата врска со Бог е како на посвоен син, а не како на зачнат син. Ова гледиште помалку или повеќе се поддржува со исламското гледиште кое исто така го смета Исус за човек. Кога би погледнале подлабоко во објаснувањата кои ни ги даваат христијанските теолози би ги слушнале следниве зборови. „Трите имиња кои се: Еден Бог, Еден Господ, Еден Креатор и Живо Битие кое Зборува и претставува ентитет, говор и живот. Говорот е Синот кој е роден при Отецот, бидејќи зборувањето е дел од умот. Што се однесува до животот, тој го означува Светиот Дух. Тоа не се имиња од нашата слободна волја, туку Бог Ги дал на својот божествен ентитет.“ Тоа што треба да го знаеме дека христијанските теолози се поделени во однос на објаснување на тројството и неговото толкување. Многумина од нив сметаат дека Отецот е Постоење, Синот е Реч, додека Светиот Дух е Семоќен. Други велат дека постојат три хипостази: Отецот е Оригинаторот, Синот е мудрост, додека Светиот Дух е Семоќен. Сметаат дека трите карактеристики се припишуваат на овие три работи. Но сите тие се слагаат дека хипостазите обединети или вплотени во Христ е Реч, која ја нарекуваат Светиот Дух, а не Отец. Самите христијани од горенаведените зборови треба да признаат дека сето ова е премногу сложено објаснување за еден обичен следбеник на христијанството. Поради ова во реалноста гледаме како луѓето не даваат ни приближно вакви дефиниции и разбирања, туку сметаат дека 308 Монархијанизам е ранохристијанско христолошко учење кое го нагласувало едноштвото на Бога, и се спротивставувало на теологијата на Логосот и издигнувањето на Исус до ранг на бог. Според ова учење Исус е само праведен човек кој при неговото крштевање на Јордан бил избран од Бога за Месија и Спасител. Рано-христијанските црковни отци Тертулијан и Ориген тврделе дека во нивно време најголемиот дел од христијаните имале монархијанистичко гледиште за природата на Исус Христос.

309 Аријианизам е христолошко учење кое го проповедал Арије свештеник во Александрија, Египет. Суштината на неговото учење се состоело во разликувањето на Бога како Творец и Исус како божјо создание кое било противречно на православното учење за Света Троица. Ариј сметал дека Исус не е исто што и Бог туку дека Исус е првото и најсовршено божјо создание.

310 Несторијанизам е христолошко учење кое тврдело дека Исус има две неспоиви природи: човечка и божествена, и дека неговата мајка Дева Марија треба да се нарекува само Христородица, а не Богородица.

311 Христолошко учење чиј основач е Павле од Самосата, кој бил антиохиски патријарх од 260 до 269 год. н.е., а според кое учење Исус бил праведен човек кој на Јордан бил од Бога избран за пророк и Месија кога бил помазан со Светиот Дух.

137

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Исус е Син Божји во смисол како луѓето обично воспоставуваат врски помеѓу себе. Тие веруваат дека Марија е мајка на Бог, бидејќи Речта за нив е Бог, односно таа претставува жена на Отецот и поради тоа ја нарекуваат „бого-родица“. Аллах вели: „Како може да има деца, кога Тој нема жена? Тој Ги создаде сите работи и Тој знае се..“ (Куран, Ел Енам, 5:101) Поради тоа за да ја разбереме природата на Исус треба да разбереме кој е Исус во Новиот Завет.

5.6. К ој

бил

И сус

во

Н овиот З авет ?

Дали Бог е еден или се тројца (Свето Тројство)? Дали Исус и Бог се еднакви? Дали Исус е Бог или дел од Бога? Дали Исус е син на човек или Божји Син? Кој навистина е Исус? Верувањата на луѓето честопати се базираат на слаби темели, а не на цврсти, како што рекол Исус. Постојат големи разлики помеѓу она што обично се мисли за Бога во христијанството и она што самата Библија кажува. Да ги побараме одговорите во Библијата: „И ете, еден човек, кога пристапи до него, Му рече: ‘Учителе добар, какво добро треба да направам за да имам живот вечен?’ А Тој (Исус) му одговори: ‘Зошто ме нарекуваш добар? Само Еден е добар. А ако сакаш да влезеш во животот, запазувај ги заповедите.’“ (Евангелие според Матеј, 19: 16-17) Според овие стихови можеме да поставиме неколку прашања. Некои кои сами од себе практично се поставуваат: „Зошто ме нарекуваш добар?“ Зошто Исус својата добрина ја става под знак прашалник? Исус нагласил дека никој не е добар освен Единствениот Бог. Зошто тој рекол дека Само Бог е добар? Зошто за себе не прифатил дека е добар? Исус рекол дека ако сакаш да влезеш во животот, запазувај ги заповедите. Зошто Исус не ѝ рекол на оваа личност да верува во него како во Бог за да влезе во животот вечен? Според неговите реченици, зарем не би било доволно луѓето да се придржуваат на заповедите за да влезеат во вечниот живот?

138

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Веројатно некои од можните одговори на зборовите „Учителе добар“ би биле: „Да, јас навистина сум добар, бидејки јас сум Бог.” Или: “Во право си, јас сум добар.” Меѓутоа, сосема ненадејно Исус одговара на зборовите „Учителе добар” со нешто потполно неочекувано. Негирал дека е добар, велејќи: “Зошто ме нарекуваш добар?” Понатаму, наместо да ја негира својата добрина, односно дека Исус е навистина Бог, зарем не би било логично да ја искористи оваа ситуација и да признае дека е добар? Зошто би насочувал кон вистинскиот Бог, без да ги открива своите доблести? Дали од онoј кој што го поставил прашањето ја криел вистината за себе? „А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исус Христос.“ (Евангелие според Јован 17:3) Во овој стих, Исус повторно прави разлика помеѓу себе и Единствениот вистински Бог. Точно, овој Единствен Вистински Бог е Тој Кој го создал и испратил Исус. Понатаму, кому му припаѓа потполна моќ да создаде и испрати? Кој е најголем, кој е тој којшто наредува и испраќа, а кој е тој на којшто му е наредено и е испратен? „Зашто еден е Бог и еден е Посредник меѓу Бога и луѓето - човекот Христос Исус.“ (Прво послание до Тимотеј 2:5) Овoј стих укажува на двајца и тоа на: Еден Бог и Еден посредник – Исус. Исус тука е опишан како човек. Во стихот не се вели: “Бог Исус Христос”. Всушност кога детално би ја прочитале Библијата би виделе дека никаде во неа Исус не е наречен Бог!

1. Тогаш Духот Го одведе Исус во пустината за да биде искушуван од ѓаволот.

2. И откако постеше четириесет дни и четириесет ноќи, најпосле огладне.

3. А кога се приближи до Него, искушувачот Му рече: „Ако си Син Божји, заповедај овие камења да станат лебови.“ 4. А Тој му одговори и рече: „Напишано е - ‚човек не живее само од леб, туку и од секој збор што излегува од устата на Бога.‘“ 5. Тогаш ѓаволот Го одведе во Светиот град и Го постави на стреата од храмот 139

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

6. и Му рече: „Ако си Син Божји, скокни долу, зашто напишано е: ‚На ангелите Свои ќе им заповеда за Тебе да Те запазат и на раце ќе Те земат за да не Си ја сопнеш ногата од камен.‘“ 7. А Исус му рече: „Напишано е исто така - ‚Не искушувај Го Господ, Твојот Бог.‘“ 8. Потоа ѓаволот го одведе на многу висока планина и Му ги покажа сите царства на светот и нивната слава 9. и Му рече: „Сето ова ќе Ти го дадам, ако паднеш и ми се поклониш.“ 10. Но, Исус му рече: “Бегај од Мене, сатано, зашто е напишано: ‚На Господ, Твојот Бог, да Му се поклонуваш и само Нему да Му служиш!“ (Библија; Евангелие според Матеј, 4:1-10) Неколку прашања се поставуваат во врска со претходните стихови: 1. Библијата вели: „Тогаш Духот Го одведе Исус во пустината”. Кој поседува повеќе власт и моќ, Исус или Духот? Ако Исус е Бог, зошто сам не отишол во пустината? Зар на Бога му е потребен некој да го одведе во пустината?

2. Врз основа на горенаведените стихови, ѓаволот го искушувал Исус. Се поставува едноставно прашање: Дали Бог може да биде искушен? Самата Библија вели дека Бог не може да биде искушан: „…Бог со зло не се искушува, и Тој никого не искушува.“ (Послание на апостол Јаков 1:13) 3. Во Библијата се вели: „И откако постеше четириесет дни и четириесет ноќи, најпосле огладне.” – Дали Бог пости? За кого Исус постел? За себе, како Бог, или за некој друг, поголем од него? Дали Бог чувствува глад и жед?

4. Во врска со искушението на Исус, ѓаволот го водел и контролирал движењето на Исус. Дали тоа ѓаволот го правел со човекот Исус или со Исус Богот? Ако тоа го правел со човекот Исус, тогаш што се сакало да се каже? Ако тоа го правел со Исус Богот тогаш со право можеме да прашаме: дали може некој да го искушува, води и контролира Бога? Да се потсетиме на стихот: „Бог со зло не се искушува, и Тој никого не искушува.“ (Послание на апостол Јаков 1:13) 140

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

На крајот на разговорот меѓу Исус и ѓаволот, ѓаволот бара од Исус да му падне и да му се поклони, на што Исус му одговара: „Бегај од Мене, сатано, зашто е напишано: ‚На Господ, Твојот Бог, да Му се поклонуваш и само Нему да Му служиш!“- Ако Исус навистина беше Бог тогаш тој би рекол: „Не сатано! Ти си тој кој мора да ми се поклони и да ми служи Мене, твојот Бог!” Но, наместо тоа, рекол како што е горе наведено, да му се поклонува и да му служи „само“ на Бога. Од друга страна можеме да забележиме неколку работи: - Ѓаволот го видел Исус.

- Ѓаволот разговарал со Исус.

- Ѓаволот го слушнал Исус.

- Ѓаволот го зел Исус.

- Ѓаволот му се покажал на Исус. Меѓутоа, самата Библија нагласува дека Бог не може да биде виден ниту слушнат. „Кој е единствен бесмртен и живее во непристапна светлина, Кого никој од луѓето не Го видел, ниту може да Го види. Нему нека Му е чест и сила во сите векови.“ Амин! (Прво послание до Тимотеј, 6:16) „И Отецот, Кој Ме прати, Сам посведочи за Мене. А вие ни гласот Негов никогаш не сте го чуле, ниту лицето Негово сте го виделе.“ (Евангелие според Јован, 5:37) „А на Царот на вековите, на Нераспадливиот, Невидливиот, Единствен Премудар Бог - нека е чест и слава во сите векови. Амин!“ (Прво послание до Тимотеј, 1:17) Зарем Исус не беше виден од својот народ, роднини и следбеници додека беше на земјата? Понатаму, според описот на Бога во горенаведените стихови, Исус не може да е Бог, Тоа би било најлогично. Тогаш која е вистината? Шејх Ислам Ибн Тејмие312 го вели следново во книгата Одговор на оние кои што ја изменија религијата на Исус: „Тврдењата на христијаните дека божествениот ентитет е Реч Божја обединета заедно со човечкиот ентитет е целосно погрешна поради следниве причини: 312 Taqi ad-Din Ahmad ibn Taymiyyah (1263–1328), исламски научник, теолог и логичар. Напишал над 500 дела од различни области и се смета како еден од реформаторите на исламската мисла во средниот век.

141

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

- Таа Реч е Бог и не е својство на Неговата Божествена природа; - Или оваа Реч не е Негова божествена природа или едно од Неговите својства; - Или е и својство и Ентитет (Битие) заедно. Ако Речта не е Бог или едно од Неговите својства тогаш создаденото мора да биде нешто што е одвоено од Него. Оттука Исус не е божествено суштество или создател. Божествените својства никогаш не му биле својствени, туку бил создадено суштество. Доколку Речта е Божествено Битие или Божје својство, тогаш Речта е Господар на Универзумот. Таа тогаш го претставува Отецот. Христијаните се сложуваат дека Исус не е Отецот и она што го поврзува со него е Синот, а не Отецот. Ако таа Реч претставува својство на Бог, Величествениот и Севишниот, тогаш својството Божје не е Создател, а според христијанското верување тогаш би требало и Исус да е Создател. Како додаток на тоа, својството на Бог е зависно од Неговото Битие и не може да биде одвоено од Него, вплотено во Него или поврзано со друго битие. Но, според христијаните, Речта Божја била обединета со Исус. Христијаните ја нагласуваат оваа вплотеност на Христос, иако, што и да е поврзано со човечкото битие неможе да биде одвоено од него, затоа што и двете стануваат еден ентитет. Поради оваа обединетост, карактеристиката или делото неможе да биде припишана на едниот без другиот. Но христијаните ја тврдат оваа обединетост и потоа се спротиставуваат еден на друг: некои од нив тврдат дека и двете (Бог и Исус) ја имаат истата природа, додека некои велат дека има две природи (Богочовек). Некои велат дека имаат иста волја, додека некои велат дека имаат две.“313

5.7. И сус

не е

Б ог

во евангелијата

На едно место во Евангелјата, според христијаните, Исус е „сметан“ за Бог од неговиот ученик Тома: „Тома изусти, велејќи Му: „Мојот Господ и мојот Бог!“ – (Јован 20:28). Ова е погрешен превод. Да го видиме контекстот на цитатите, пред овој цитат во Јовановото евангелие: 313 Answering those who altered the religion of Jesus Christ (Al Javab as Sahih), Ibn Taymiyyah, pp.93 142

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Затоа другите ученици му рекоа: „Го видовме Господ!“ А тој (Тома) им рече: „Додека не ги видам раните од клинците на Неговите раце и не го ставам мојот прст во раните од клинците и не ја ставам мојата рака меѓу Неговите ребра, нема да поверувам.“ (Евангелие според Јован, 20:25) „Неверниот“ Тома не верува дека Исус е жив бидејќи претходно му кажале дека го виделе Исус како умрел. Значи, не станува збор за тоа дали Исус е Бог или не! Појаснувајќи го зборот Господ, треба да знаеме дека Господ на англиски е лорд или кириос, што не значи Бог, туку само титула, како „господине“ и сл. Потоа му рече на Тома: „Дај го твојот прст ваму и види ми ги рацете, и дај ја твојата рака и стави ја во Моите ребра, и не биди неверен, туку верен!» (Евангелие според Јован, 20:27) Од овде се заклучува дека Исус од Тома бара да верува дека тој е жив и дека има тело, односно дека не умрел и не е убиен на крстот, што укажува на погрешните раширени гласини дека Исус бил убиен. „апекритхē (Одговори) Тхōмас (Тома) каи (и) еипен (му рече) аутō (нему-на Исус): Хо (О) кириос (Господ-лорд) моу (мој) каи (и) Хо(О) тхеос (Боже) моу (мој).“ (Јован, 20:28) Значи Томас му вели: „О Господе Мој!О Боже Мој!“ Тоа се случува оној миг кога ќе му ги види раните, по што од возбуда ќе извика на сиот глас „О Мој Боже!“. Со тоа кој било превод губи на вистинското значење кога е изваден од контекст и кој гласи: „Мојот Господ и мојот Бог”. А Исус му рече: „Ти поверува затоа што Ме виде; благословени се оние што веруваат, иако не Ме виделе! (Евангелие според Јован, 20:29) Тома поверува во Исус бидејќи го видел и го следел Исус. Замислете која била наградата на оние кои не го виделе Исус, а кои веруваат во него на начин како Единиот Бог е задоволен. Доказ за ова е видувањето на Петар: Но Тој ги праша: „А вие, за кого Ме сметате? “Петар Му одговори и рече: „Ти си Христос (Месијата)“. (Евангелие според Марко, 8:29) Месих-Христос е човек, но не и Бог. Тој е оној кој е именуван од Бог. На пример, постои Месих - свештеник, Месих-пророк, Месих-крал. Месих (Месијата) што Евреите го чекале е крал-владател кој ќе биде од 143

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

лозата на Давид и кој ќе го ослободи Израел. Месих не е Бог, ниту се подразбира дека е Бог според хебрејскиот јазик. Луѓето околу Исус и народот не верувале дека тој е Бог, додека бил меѓу нив, потоа се појавиле луѓе кои претендирале дека Исус е поголем од она што се знаело и верувало за него.

Kaкo и дa e, сaмaтa Библиja, која e кoристeнa кaкo oснoвa зa знaeњeто зa Исус, и како основа за доктрини во самото христијанство, јасно го отфрла ова тврдење. Тоа го докажуваат многу факти.

1. Бог е Сезнаен, но Исус не бил. Кога се зборува за Судниот Ден, Исус јасно дал доказ за ограниченоста на неговото знаење, кога рекол; „А за тој ден и час никој не знае, ни ангелите небесни, ниту Синот, а само Отецот. “ (Евангелие според Марко, 13:32)314 Иако „синот“ не е известен, Бог знае сè и известен е за сè. Неговото знаење е без никакви ограничувања. Исус, како што и самиот признал, не знаел кога ќе се случи Судниот ден и тоа е јасен доказ дека Исус не е сезнаен, а оттаму и дека Исус не е Бог.

2. Бог е Семоќен, но Исус не бил. Дoдeкa Исус извeдувaл мнoгу чудa, тoj сaмиoт признaл дeкa мoќтa штo ja имaл нe билa нeгoвa сoпствeност, туку дека таа моќ потекнува од Бoг, кoгa тoj кажал: „… Вистина, вистина ви велам: Синот не може да прави ништо Сам од Себе, ако не Го види Отецот да прави; оти, она што го прави Он, тоа исто го прави и Синот.“ (Евангелие според Јован; 5:19) И кога кажал: „Но јас ништо не можам да правам сам од себе. Како што слушам така и судам, и мојот суд е праведен, оти не ја барам волјата моја, а волјата на Отецот, Кој што Ме пратил.“ (Евангелие според Јован; 5:30); 314 Исто може да се најде и кај Евангелието според Матеј: „А за тој ден и час никој не знае, ниту ангелите небесни, а само Мојот Отец“ (Евангелие според Матеј, 24:36); 144

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Нo, Бoг нe e сaмo Сeмoќeн, Тoj истo тaкa е и извoрoт нa сeтa мoќ и власт. Дeкa Исус, сo нeгoвo личнo признaвање, нe мoжeл ништo дa стори oд свoja рaкa, e jaсeн дoкaз дeкa Исус нe e сeмoќeн, a оттаму и дeкa Исус нe e Бoг.

3. Бог нема свој Бог, но Исус имал свој Бог. Бог e Врховниот Судиja и Зaштитник на ситe, и Тoj нe сe довикувa, ниту пак Тој сe мoли нeкoму. Нo, Исус во евангелијата признaл дeкa постои Некој, Кoгo што тoj гo вeличал и Кoму му сe мoлeл, кoгa рекол: „… се враќам при Својот Отец и вашиот Отец, при Својот Бог и при вашиот Бог.“ (Евангелие според Јован 20:17); Исто така во евангелијата се кажува дека Исус тагувал и бил очаен дoдeкa бил нa крстoт: „Боже мој, Боже мој, зошто Си ме оставил?“ (Евангелие според Мaтej; 24:76) Доколку Исус е Бог, тoгaш нeли ќe трeбa oвa дa сe прoчитa, „Ах, јас, ах јас, зошто самиот себе се заборавив?“ Зaр нe би билo тoa бeсмислено? Koгa Исус ja кaжувaл „Гoспoдовата Мoлитвa“ (Лукa, 11:2-4), зaр тoj си сe мoлeл сeбeси? Koгa се наоѓал вo грaдинaтa нa Гeстиманија тoj сe мoлeл, „… Оче мој, ако е можно, нека ме одмине оваа чаша; но не како јас што сакам, туку како Ти.“ (Евангелие според Мaтej; 26:39) Дaли Исус си сe мoлeл сeбeси? Ова е јасен доказ дека Исус Гo признaвaл, вeличал и Му сe мoлeл нa другo битие, единствено достојно да се обожува и моли - Бог, што претставува чист дoкaз дeкa сaмиoт Исус нe e Бoг.

4. Според Библијата, Бог е невидлив за луѓето, но Исус бил од крв и месо. Дoдeкa илјaдници луѓe гo видeлe Исус и гo чулe нeгoвиoт глaс, сaмиoт Исус рекол дeкa истoтo нe мoжe дa биде и со Бoгa, бидејќи: „Бога никој никогаш не Го видел“(Евангелие според Јован 1:18) „А вие ни гласот Негов никогаш не сте го чуле, ниту лицето Негово сте го виделе.“(Евангелие според Јован; 5:37) 145

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Тoj, истo тaкa, вo евангелието според Јован во поглавјето 4:24 кажал: „Бог е дух, и оние што Му се клањаат, треба да му се поклонуваат со дух и вистина.“ Исус говорел дeкa никoj никoгaш нe гo видeл, ниту гo чул Бoг, дoдeкa нeгoвитe слeдбeници гo видeлe и гo слушнале него - Исус, што претставува уште еден дoкaз дeкa Исус нe e Бoг.

5. Никој не е поголем од Бог Исус признавал некој поголем од себе. Тој Бог имал волја различна од неговата волја. Тој Бог е поголем од Исус. Исус тоа константно го признава и го истакнува во евангелијата. Јасни индикaции во поглед на ова дeкa Исус и Бог не сe eднaкви, дoaѓa лично oд устaтa нa Исус, во Евангелието по Јован, 14:28, стои: „…мојот Отец е поголем од мене“. (Евангелие според Јован; 14:28) Koгa на Исус му сe oбрaтиле со зборовите „дoбaр гoспoдине“ вo Лукa, 18:19, Исус oдгoвoрил: „Зошто ме нарекуваш мене добар? Никој не е добар, освен Единиот Бог“. Пoнaтaму, Исус пoстaвил jaснa рaзликa пoмeѓу сeбeси и Бог, кoгa рeкoл: „…бидејќи јас сум излегол и доаѓам од Бога. Оти не сум дошол сам од себе, туку Он ме прати“. (Евангелие според Јован 8:42) Исус дaл чисти дoкaзи зa нeгoвaтa пoдрeдeнoст кoн Бог, а не за нeгoвa eднaквoст сo Бог, кoгa рeкoл вo Евангелието по Лука, 22:42: „… Но нека не биде мојата волја, туку твојата!“; и во Евангелието по Јован, 5:30, кога рекол: „оти не ја барам волјата моја, а волјата на Отецот, Кој ме пратил.“ Исус признaвал дeкa тoj нe дoшoл нa oвoj свeт пo свoja инициjaтивa, туку бил упaтeн дa гo нaпрaви тoa, и тoj Го признавал Бог како пoгoлeм oд сeбe. Со овие изјави се дaва jaсeн дoкaз дeкa Исус нe e Сeвишниoт, т.е нe e Бoг. Во ова дело немаме доволно простор целосно да ги елаборираме сите библиски цитати и докази кои го поддржуваат ова монотеистичко гледиште, се задржавме само на најбитните докази и суштината на истите.

146

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

5.8. Е ден

е

Б ог

во

Б иблијата

и во

К уранот

Важно да се нагласи дека историскиот Исус проповедал верување кое било насочено само кон Бога, но не на него самиот, додека верувањето на неговите следбеници надвор од Палестина било изразито христоцентрично. Сè во тоа ново верување се темели на Христос. А самиот Исус не бил премногу концентриран на самиот себе. Тој, на пример, не се нарекува себеси Син Божји; тоа го прават други луѓе. Меѓутоа, она што Исус најмногу го интересирало биле неговите следбеници, преку Евангелието и во склад со Тората, да ги донесе до Божјото Царство што доаѓа наскоро. Неговото целокупно есхатолошко учење и практично однесување е сосема во склад со јудаизмот од тоа време, па со право би можело да се истакне дека тоа што тој го проповедал и практикувал не било (барем не за време на неговиот живот) христијанство, туку повеќе наликувало на еден есхатолошки јудаизам од назорејски вид. Всушност, христијанството како израз не се споменува во евангелијата. Во Тората се наведени извадоци кои недвосмислено кажуваат дека Возвишениот Бог е без недостатоци и дека на Него ништо не наликува. Во Повторени законито (4:12,15) стои: „Господ ви зборуваше вам од средината на огнот; вие го чувте гласот на зборовите, но не видовте образ, а само глас.…Во оној ден кога Господ, вашиот Бог, ви зборуваше пред огнот на Хорив, не видовте никаков лик…”. И Новиот Завет исто така потврдува дека е невозможно на овој свет да се види Бог. Погледнете го текстот во Евангелието според Јован, 1:18: „Бога никој никогаш не го видел.” Во Прво Послание до Тимотеј (6 :16) стои: „…Кого никој од луѓето не Го видел ниту може да го види”. Во Прво Јованово Послание (4:12) се вели: „Бога никој никогаш не Го видел…” На читателот внимание му привлекува извадокот 1:12 од книгата Хабакук кој гласи вака: „Мој Боже, Светителу мој ? Ти кој не умираш.” Во Благородниот Куран, Аллах не известува за Себе: „Тој е Аллах, нема друг Бог освен Него, Владетелот, Светиот, Тој што е без недостатоци, Тој што го обезбедува секого, Тој што 147

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

бдее над сите, Силниот, Возвишениот, Гордиот. Возвишен и Чист е Аллах од тоа што Му го припишуваат!“ „Тој е Аллах, Создателот, Тој што создава од ништо, Тој што му дава облик на сè, Тој има најубави имиња. Него Го слави и Го велича сè што е на небесите и на Земјата, Тој е Силниот и Мудриот.“ (Куран, 59:23-24) „..кој од Семилосниот се плашеше, иако не Го видел, и кој ќе дојде со верно, оддадено срце.“ (Куран, 50:33) Верата на Аллах е јасна, да се обожува само Еден Бог а Едноштвото има свои корени и во евангелијата. „Но Исус му одговори и рече: ‘Бегај од Мене, сатано, оти е напишано: »На Господа, Твојот Бог, клањај Му се и само Нему служи Му!’” (Евангелие според Лука, 4:8) „И Исус рече: ‘Обожувај го Господ твојот Бог, и само Нему служи Му.’“ (Евангелие според Матеј, 4:10) „…мои пријатели, подалеку од идолатрија“ (1. Коринтјаните, 10:14) „Никој не може да им слугува на двајца господари: оти, или едниот ќе го замрази, а другиот засака; или кон едниот ќе се приврзе, а другиот ќе го презре. Не можете да им служите на Бога и на Мамона (парите).“ (Евангелие според Матеј 6:24) „Исус: Ниеден слуга неможе да има два господари…Неможе да му се служи на Бог и на парите.“ ( Евангелие според Лука 16:13) „Драги деца, понастрана од идолите“ (1 Јованово, 5:21) Со предходните зборови е докажано дека нема ништо што е слично на Возвишениот Бог, дека е невозможно да Го видиме на овој свет и дека оној кој во себе содржи човечка димензија никако не може да биде Бог, па дури и кога во „божјиот” говор или говорот на веровесникот би се употребил изразот „бог” или „господ”. Бидејќи меѓусебните противречни зборови не можат да се земат како разумни докази. На многу места во книгите на двата Завета, со зборот „господ” се именуваат: кралевите, Мојсеј, Израилевите судии, добрите луѓе, многубројните поединци, па дури и проколнатиот ѓавол. Тоа е затоа што овој збор, ако се користи во кое било значење, освен во неговото вистинско, со секоја нова употреба ќе прими и ново значење. Затоа на разумен човек не му прилега именувањето на некои личности со овој збор да го прифати како доказ дека тој 148

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

е навистина „бог“ или „Син Божји“, а истовремено да ги занемари сите разумни и исправни толкувања. Сите овие цитати укажуваат на тоа дека вистинскиот Бог е Вечен, Жив, Пресветол, дека не умира, дека освен Него нема друг Бог, дека е чист од слабости, замор и немоќност. Па како е возможно еден слаб и минлив смртник да биде Бог?! Преданието кое го пренесува Умејр ибн Ханија од Убаде дека Божјиот Пратеник, мир над него, кажал: „Кој ќе посведочи дека нема друг бог освен Единиот Аллах, Кој нема никаков партнер, здруженик, дека Мухаммед е Аллахов роб и Негов Пратеник и дека Исус е Аллахов роб и негов Пратеник и Негова Реч и Дух кој го вдахна во Мерјем и дека Џеннет и Џехенем се вистина и Аллах ќе го воведе во Џеннетот сходно на неговите дела“. (Бухари и Муслим)

5.9. Р аспнувањето

на

И сус

факт или фикција ?!

Еден од темелите на христијанското верување е и распнувањето на Исус, за кого денешните христијани велат дека откако умрел на крстот, тој воскреснал. Според синоптичката традиција, Исусовата почетна точка не е на небо, туку во руралната Палестина, каде што бил и роден. Во своите рани триесетти години Исус се појавува на реката Јордан, му пристапува на Јован „Крстител“, а по баптисувањето започнува да го проповеда блиското доаѓање на Царството Божје. Неговата активност во Галилеја и Јудеја не траела долго, најмногу до три години, бидејќи според христијанското верување тој набрзо е уапсен, осуден и распнат на крст. Куранот се спротиставува на ваквиот поглед на работите и Семоќниот Бог не известува за вистинитоста на настаните тоа што се случило: „И поради зборовите нивни: ‘Ние го убивме Месих, Иса, синот Мерјемин, Аллаховиот Пратеник.’ А ниту го убија ниту го распнаа, туку само им се причини! Тие што не се согласуваа во мислењата за него, тие за тоа само се сомневаа; за тоа ништо сигурно не знаеја, само нагаѓаа; а сигурно е дека не го убија, туку Аллах го воздигна кон Себе! А Аллах е Силен и Мудар.“ (Куран; Ен Ниса, 157-158) Навистина кога малку ќе размислиме, доколку Мухаммед бил фалсификатор, распнувањето би бил последен детаљ кој би го „менувал“. Најновите студии откриваат дека христијаните во предисламската ера 149

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

имале многу различни учења кои биле присутни во тоа време. Едно од нив било дека Исус не бил распнат и многу рано-христијански секти негирале дека распетието воопшто се случило. Овде се поставува прашањето поради што тие го негирале ова темелно прашање на христијанството? Х.М. Гваткин315 во Раната историја на Црквата вели: „Камен на сопнување на раното христијанство не беше толку Исусовата божественост, туку неговото распнување.“316 Некои од првите групи што чекореле по патот на Исус и исто така неколку други историски извори покрај Куранот потврдиле дека Исус не умрел на крстот. Џон Толанд во неговиот труд „Назарени“ спомнува дека Плотин (Plotinus), кој живеел во IV век изјавил дека ја прочитал книгата наречена Патување на апостолите која е поврзана со традициите на Петар, Јован, Андреј, Тома и Павле. Меѓу другото, книгата наведува дека Исус не бил распнат, туку некој друг бил на негово место, со што Исус и апостолите им се потсмевале на оние кои верувале дека Исус умрел на крст.317 Керинтус (Cerinthus),318 современик на Петар, Павле и Јован, исто така, негирал дека самиот Христос умрел на крстот и дека Христос не страдал, бидејќи тој е духовно битие, но верувал дека човекот Исус бил распнат на крстот и дека ќе биде воскреснат од мртвите заедно со останатите луѓе на Судниот ден.319 Карпократијанците (Carpocratians) исто така верувале дека Исус не умрел на крстот, но постоело друго лице кое го заменило. Исто така, на почетокот на христијанската заедница постоела секта наречена докетијанци (Docetae) која сметала дека Исус немал вистинско физичко тело, туку привидно тело. Затоа, распетието било наочиглед и илузија, односно не било реално.320 Факт е дека многу гранки на раното христијанство одржале верување дека не бил Исус оној кој бил распнат и тоа може да се потврди во она што може да се нарече Новозаветна апокрифа. Како што е на пример Апоколипсата на Петар, којашто го одржувала верувањето дека Исус бил воскреснат само како појава (илузија), а не во реалноста. За 315 H.M. Gwatkin (1844 – 1916), англиски теолог и историчар.

316 Early Church History to A.D. 313 (1909), Волумен I, стр. 11 317 John Toland, The Nazarenes (1718), p.18 – Може да се најде во Британската библиотека; 318 Неговите следбеници биле познати како Керинтијанци (Cerinthians); 319 A New Eusebius, p.96 320 Leonard George, The Encyclopedia of Heresies and Heretics (1995) & A New Eusebius, p. 47-48, 150

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

оној кој бил распнат замена бил некој налик на Исус. Како што и во Договорот со Сет321 стои дека не бил Исус оној кој бил распнат, туку Симон, и тоа најверојатно Симон Киринеецот,322 кој е идентифициран во библиските евангелија на Матеј, Марко и Лука како личноста која го носела крстот на Исус.323 Септиус, исто така, кажува дека Симон изгледал и се прикажал како Исус. Ова гледиште, дека Симон Киренеецот бил распнат на местото на Исус, е главен темел на рано-христијанска група наречена Базилидијанци. Базилидијанците (Basileides)324 својот подем го достигнуваат во II век во Египет и тврделе дека својата порака ја имаат добиено директно од Глаутас, преведувачот на Симон Петар, еден од 12-те апостоли.325 Сите овие поими за распнување се разликуваат од христијанските ортодоксни сфаќања, покажувајќи дека постоеле различни верувања меѓу првите следбеници на Исус. Ј. Стивенсон, од Универзитетот во Кембриџ, предавач по теологија, забележува дека Иринеј ги опишува учењата на Базилидијанците во кои се вели дека Базилиј кажал: „Тој се појави тогаш на Земјата како човек, на народите на тогашните сили, и покажа чуда. Каде тој самиот не истрпи смрт, туку одреден Симон Киринеецот, кој беше принуден, и го носеше крстот место него. Симон се преобрази во ликот на Исус, за да помислат дека тој е Исус, и беше распнат по грешка.“326 Базилидијанците подоцна ќе се бидат сметани како „еретици“, од страна на ортодоксните христијани со верувања многу поразлични од учењето, верувањето и праксата на Исус, Божји мир над него. Според најстарото, Марково евангелие, Исусовото тело по распнувањето е завиено во платно и сместено во гроб чијшто влез е затворен и 321 Х. Линколн, Мајкл Баигент (Baigent) и Ричард Ли (Richard Leigh) во нивната контроверзна и критички призната книга Светата крв и Светиот Грал спомнуваат историски текст, односно Списите од Наг Хамади (Hammadi Scrolls) и изјавуваат дека овие ракописи содржат ракопис под наслов Договорите на Сет. (55-56 страна од истоименото дело) 322 Simon of Cyrene 323 Евангелие според Матеј, 27:32; Евангелие според Марко, 15:21; Евангелие според Лука, 23:26.

324 J. Stevenson (ed.), A New Eusebius - Documents Illustrative of the History of the Church to AD 337 London: SPCK, 1957, стр.82 325 Историчарот Филип Шаф (Philip Shaff) вели дека фрагменти од нивното дело Exegetica се цитирани од Климент Александриски во неговото дело Stromata, книга IV, погл. 12, и од Архелај во неговите Acts of the Disputation with Manes, погл. 55, и најверојатно и од Ориген во неговото дело Commentary on Romans, том V, книга I. Но сепак подетално и веродостојно нивната доктрина ја изложува раноцрковниот отец и писател Хиполит (St. Hippolytus) во своето дело Philosophumena.

326 A New Eusebius, стр. 81-82 151

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

заштитен со голем камен. Два дена подоцна, Марија Магдалена, Марија на Јаков и Саломија се упатиле до местото на Исусовото почивалиште за да го миропомазат својот мртов учител. Големиот камен кој ја затворал неговата гробница, бил стркалан, а жените во гробот виделе млад човек во бела, сјајна облека кој им објаснувал дека Исус станал од гробот, и дека тоа треба да му го соопштат на Петар и на другите апостоли. Трите жени, се исплашиле и од тој страв никому не рекле ништо. Токму на тоа место сè завршува, според најстариот ракопис на евангелијата и Марковото раскажување. Текстот при крајот на Марково евангелие327 претставува додаток на непознат редактор. Сите сочувани ракописи се совпаѓаат само до осмиот стих на 16-то поглавје. Дотаму, всушност, и Матеј и Лука го следат Марковиот текст на евангелијата. Но, сè што доаѓа после Марко, 16:8, не се наоѓало во изворните списи на Марко. Тука нема ни најмали назнаки за Исусовото повторно раѓање, односно оживување.328

5.10. П огрешни на изразот

преводи и толкувања

„С инот Б ожји “

Џејмс Хастинг во својот Библискиот речник329 вели: „Под знак прашалник е дали Исус го користел изразот ,Синот Божји’ кога зборувал за себе.“ Големата лингвистичка збрка која имала катастрофални последици се сведува на две грешки кои од почетокот не требало да се толерираат. Тоа се преводите на зборовите син (чедо)330 и Бог (Господар). И во исламот, Исус, како и сите луѓе се чеда Божји, т.е. тие што имаат потреба од Божјата грижа, но никако не се негови деца. И во исламот слободно можеме да го насловиме Исус како наш господар, во смисол наш драг човек учител, избраник, но никако наш Бог! Во арапскиот јазик постои 327 Евангелие според Марко; 16:9-20 328 Како на пример во Евангелието според Лука, 24:13, и понатаму.

329 Hastings’ Dictionary of the Bible.

330 Во старогрчкиот текст на најраните ракописи и кодекси на Новиот Завет е користен зборот παῖς (pais) (во множ. παιδός) m/f, трета деклинација, кој ги има овие основни значења: 1) роб, слуга; 2) дете (без разлика дали е син или ќерка; 3) млада личност, чедо. Во подоцнежните собори Црквата одлучува да се замени зборот со друг збор кој има само едно одредено значење Син, за да би го нагласила своето учење за Исус како Син Божји.

152

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

назив “Рабул- бејт”, што значи „Господар на куќата”, име кое може да му се придаде на секој сопственик на куќа, но ова никако не значи дека тој човек е Бог во таа куќа! Во прв поглед зборовите во загради делуваат како синоними, но кога се зборува за Бог, тогаш мало лексичко преиначување може да доведе до катастрофален заклучок дека дека Бог има син, што за Бог е апсолутно неприфатливо. Ќе ви прикажеме една паралела на зборовите на јазикот на Исус: Македонски

Англиски

Арамејски

Арапски

Бог

God

Alah

Alah

Господар

Lord

Rab

Rab

Син

Son

Ben

Ben

Чедо

Child

Ben

Ben

Арамејскиот термин Rab e „Господар“ (англиски „Lord“), кој во арапскиот јазик би бил еднаков на Раб и се однесува на Бог, но не го дефинира исклучиво Него. Така на пример, „Раббул-бејт“ е господар на куќата,331 значи, прифатливо би било Исус да се нарече господар, во смисол господин, но не во смисол – Бог. Архиепископот и новозаветен научник Мајкл Ремзи,332 напишал: „Исус не тврдел дека е божество сам за себе.“333 Тој, исто така, изјавил: „На насловот „Синот Божји“ не треба да му се даде високо значење, бидејќи во еврејските кругови не може да значи нешто повеќе од Месија или да укажува на целиот израелски народ, а и во популарниот хеленизам имаше многу синови божји, значи - инспирирани свети луѓе.“334 Џејмс Бар335 тврди дека изразот „абба“ кој најчесто се користи за да се илустрира Исусовото „божествено синовство“, ја нема 331 Името Раб кога се употребува самостојно, значи дека се однесува за Господар на световите. Но, кога се спомнува со посед (куќа), тогаш значи дека сопственикот на поседот кон она што го поседува се знае за каков сопственик станува збор. На пример: „Рабул-Алемин“ значи Господар на световите, додека „Рабул-бејт“ означува сопственик на куќа или домаќин. (реценз. Али Ш.)

332 Ramsey A. M., (1904–1988) 333 Ramsey A. M., (1980). Исус и животното минато, [Jesus and the Living Past], p.39 334 ibid. p. 43 335 James Barr (1924–2006), библиски научник 153

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

смислата на која често се припишува, туку едноставно значи „татко.“336 Џејмс Дан споменува и аргументи, за и против, посебно за природата на употреба на изразот „абба“. Дан, исто така, вели: „Не постојат вистински докази во најраните Исусови традиции на она што може да се нарече свеста на божественоста.“337 Формулата „Во името на Отецот, Синот и Светиот дух“ пред појавата на исламот би можела на некој начин да се објасни. Всушност, Семоќниот Бог со своето својство на Создател е како татко на сите живи суштества, на сите нешта, на сите умови но никако татко на еден одреден човек. Ориенталистите знаат дека семитскиот збор абб или абба кој се преведува како „татко“ т.е како „отец“ значи некој кој нешто произведува или носи плод. Библијата често го употребува терминот „отец“ и „син“. Така на едно место читаме: „Израел е Мојот првороден син“ (Библија; Излез, 4:22). А на друго место: „Помисли на дождот, има ли тој отец?“(Јоб; 30:28). Во Куранот не се користи терминот „отец“, „татко“ со значење Бог. Што се однесува на името „Син“ не може да се знае што или кој е овој син и воопшто што треба да биде. Чиј син? Ако Бог со право може да се нарече „Отец“, тогаш со голема желба сакаме да знаеме на кого од неговите безбројни „синови“ се мисли при баптисувањето. Исус ја учел молитвата: „Оче наш кој си на небото“. Ако називот „негови синови“ го примениме за сите негови создадени суштества, тогаш буквалното значење на зборот „син“ во формулата е безначајно, дури и чудно. Знаеме дека во говорот на Исус, 83 пати се употребува изразот „Син Човечки.“ Изразот „син човечки“ во Библијата се употребува за секој Божји пророк нагласувајќи ја неговата човечка природа, а самиот израз во еврејскиот јазик гласи „бен Адам“ односно син Адемов. Куранот ниту еднаш не го именува Исус како „Син Човечки“, туку син на Марија. Павле бил првиот, кој го прогласил Исус за „божји“ син. Во Апостолски дела, 9:20, се вели: „... и веднаш го проповедаше Исуса по синагогите, дека е тој Божји Син.“ Прифатливо би било Исус, како и сите ние, да се наречеме чеда Божји, во смисол – слуги Божји, тие за кои Бог се грижи, и ги сака, но не и биолошки синови или духовни битија кои се дел од Бог! Во Библијата 336 Бар Џ., Аба не е Татко, обајвено во Теолошкиот весник [Journal of Theological Studies]- vol.

91, supl. 741; 1988 337 J. D. G. Dunn, Christology in the Making: A New Testament Inquiry Into the Origins of the Doctrine of the Incarnation, p.60 154

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

во врска со ова има многу пасуси кои велат дека сите луѓе се Божји синови, па дури и сатаната.338 Во Куранот е поинаку. Во него луѓето се нарекуваат слуги, односно робови Божји, но никаде не се вели дека се синови или чеда, за да не се измешаат поимите, па потоа и верувањето. Главната причина за погрешното толкување на овие поими до денешен ден е во тоа што денешната Библија не е во оригиналниот јазик на кој говорел Исус. Овие се главните причини кои доведоа до потребата од освежувањето што Бог одлучи да го направи со Мухаммед (нека е Божјиот мир над него) како последен пратеник, објавувајќи му го Куранот, последното Откровение за целото човештво. Исламот не е ограничена религија, наменета за одреден народ или средина, туку последен отворен повик на Бог за секое човечко суштество да Му се покори само Нему. Оттука земено, не е ни чудно зошто муслиманите веруваат дека Исус го нарекувал својот Господар со името Аллах.339 Не е ни чудо што илјадници арапски христијани својот бог го нарекуваат Аллах во арабизирана форма. Но, кога би се вратиле во времето на Исус и кога би ги искористиле термините кои Исус ги користи за да Го ослови својот Бог, да му се помоли, да Му падне ничкум, и кога би погледнале денес и би споредиле, кој народ и која нација најмногу наликува со своите постапки на Исус? Одговорот ќе ви го оставиме вам.

5.11. И сус В арава Во најраните грчки ракописи, Варава (Бар-абас) како поим се однесувал на „Исус Варава“340, кој бил вториот заробеник покрај Исус, спомнат во Евангелијата.341 Ова е особено интересно, како што Григориј Шо пишува: „Надвор од Евангелијата ништо не е познато за Варава. Неговото име е арамејско и означува „син на татко (отец)“ (т.е. абба), иронично одбележување на еден статус даден исклучително на Исус.“ 338 Пример: Матеј 5:45; Јов 1:6 339 Во арамејскиот јазик, а посебно во дијалектот на кој зборувал Исус, за Бога се употребувал зборот „Аллаха“. Оваа именка Аллаха за да го означи Бог и ден денес се употребува во Пешитата која е арамејски превод на Библијата.

340 Според цитатите од еврејската верзија на Евангелитео според Матеј не се работи за Варава, туку за Барабан, синот на некој познат Фарисејски Рабин.

341 Bruce Metzger and Michael D. Coogan (eds.), The Oxford Companion to the Bible (Oxford University Press: 1993), стр.74 155

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Од ова произлегува дека не е јасно кој всушност бил распнат, бидејќи и двата лика имале исто име! Всушност, оној кој бил ослободен повеќе би можел да се идентификува со некој за кого христијаните инсистираат дека бил распнат. Тоа укажува и на фактот дека „син на татко“ не е ексклузивен наслов, како некои христијани тврдат во врска со зборот абба. Д-р. Џералд Дирк342 сето ова го објаснува на следниот начин на едно од своите предавања насловено од „Исус до Мухаммед“ вели: „Секој студент на компаративни религии е свесен дека постојат главни сличности во согледувањето на Исус од страна на исламот и раното христијанство. Како и да е, кога ќе се земе во предвид настанот со распнувањето, доаѓаме до фундаменталното неразбирање помеѓу исламот и модерното христијанство.“ Куранот нагласува дека Исус не бил распнат, иако неговите прогонители мислеле дека го распнале. Аллах вели: „А ниту го убија ниту го распнаа, туку само им се причини! Тие што не се согласуваа во мислењата за него, тие за тоа само се сомневаа; за тоа ништо сигурно не знаеја, само нагаѓаа; а сигурно е дека не го убија, туку Аллах го воздигна кон Себе! А Аллах е Силен и Мудар.“ (Куран; 4:157-158) Куранот вели дека Исус не бил распнат. Тоа е стојалиште на јасен конфликт со современото христијанство. Наместо тоа, Бог го воздигна Исус кај Себе. Изјава која има паралели со суштината на Исус претставена во библиските евангелија по Марко и Лука. За многумина современи христијани и за мнозинството од населението на Запад е речиси незамисливо некој да може да верува дека Исус не бил распнат. Тоа е нешто што е „несоборлив“ историски доказ. Згора на сето ова имаме некои докази од Новиот Завет како што се Делата на Јован, 97-101 стих, кои пренесуваат дека распнувањето на Исус е илузија. Значи, не само во таканаречените апокрифи, туку некој може да 342 Д-р Дирк (d-r. Jerald Dirk), бивш свештеник (ѓакон) на Обединетата методистичка црква. Тој има магистериум по теологија на Универзитетот во Харвард и докторат по психологија на Универзитетот во Денвер. Автор е на книгата: Крстот и Полумесечината: Меѓурелигиски дијалог помеѓу Христијанството и Исламот (2001) и Авраам: Пријателот на Бог (2002). Има објавено повеќе од 60 артикли од сферата на клиничката психологија и над 150 артикли поврзани со арапските коњи. Во 1993 година го прифаќа исламот и моментно се занимава со објаснување на исламската теологија низ призмата на христијанско верување.

156

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

го најде тој доказ во признатите канонски списи, каде Исус не бил тој што бил распнат. Евангелието по Матеј, 27:11-26 стих, ни ја дава најважната приказна, каде Исус е уапсен и донесен пред Понтиј Пилат за да му биде пресудено. Понтиј Пилат, кој бил римски гувернер во Јудеја, како што е прикажано во приказната не сакал да го осуди Исус. Поради тоа тој на толпата и понудил избор помеѓу два заробеника. Им рекол да изберат кого сакаат да ослободат, а оној другиот ќе биде распнат. Денес во повеќето верзии на Библијата, кои ги избирате за читање, ќе најдете нешто вакво: - И кога се собраа, Пилат им рече: „Кого сакате да ви го пуштам: Варава ли, или Исуса, наречен Христос?» Тие одговорија: „Варава!» И Варава (Барабас) беше ослободен, а Исус кој беше Месија беше однесен и распнат. (Матеј, 27) Според Џералд Дирк, за жал, сите преводи на Библијата не одат наназад до најстарите грчки ракописи кои постоеле. Единствената позната Библија која се обидува да оди назад до најстарите списи е Новата Ревидирана Верзија. Кога ќе се вратиме до тие ракописи има еден суштествен збор на разлика, па да го споделиме тоа со вас. „И кога се собраа, Пилат им рече: „Кого сакате да ви го пуштам: (Исус) Варава ли, или Исуса, наречен Христос (Месија)?» Тука веќе имаме двајца со исто име. Еврејскиот Исус е Јешуа, секаде така е преведен. Двајца луѓе со исто име. Па сега кој е кој? Можеби тоа може да го откриеме обрнувајќи внимание на два клучни изрази во тој пасус. Едниот е Месијата, а другиот е Бар-аббас (Варава). Месија или Машијах на еврејски значи едноставно - Помазаниот. Тоа е сè што значи во овој контекст. На страниците од Стариот Завет може да се најдат бројни личности на кои може тоа да се однесува. Па кои беа месиите на античкиот Израел? И на античкиот јудаизам? Првенствено тоа се три групи, некогаш пратеници, некогаш високите свештеници на јудаизмот, но знаеме дека Исус не бил од тие високи свештеници бидејќи во листата од историчарот Јосиф Флавиј тој не се наоѓа. Трета група на месии е некој што тврди дека е крал на Израел. А оној што ќе тврди во тоа време и место дека е крал на Израел, тој ќе треба да води бунт против Рим, што е најголемо злосторство според Рим и казната за тоа е распнување. Да не заборавиме дека во евангелијата се вели дека Пилат наредил да го приковаат кралот на Евреите на крст.

157

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Варава според кажаното не е име, тоа е патронимика, слична на Пратеникот Мухаммед ибн Абдуллах, мир над него. Ибн Абдуллах е патронимика, син на Абдуллах. На арамејски „бар“ значи – „син на“. Значи постои еден Исус, син на абба. Но, абба не е име. Абба како што веќе укажавме е арамејска именка и значи отец. Пилат им рече: „Кого сакате да ви го пуштам: Исус син на Отецот (Варава) или Исус, Месијата?“ И толпата рече – „Дајте ни го синот на Отецот“. И Пилат го ослободи. И другиот Исус, оној на кого стоеше знак на крстот, крал на Евреите, тој беше одведен и распнат. Дали ова дава објаснување зошто Коптската црква го канонизирала Понтиј Пилат како светец? Дали тврдењето на Џералд Дирк е вистинитиот приказ или е само едно од многуте можни разврски?! Дали постои оправдување за човекот кој го распнал Исус? Или за оној што го ослободил? Како и да е, ако Исус не бил распнат, што тоа кажува за христијанската доктрина на простувањето на гревовите заради Христовото распетие? После сè, зарем не беше распетието на Исус главниот дел од неговата божествена мисија? Одговорот е запишан во молитва во Евангелието според Јован. Јован ја пренесува оваа молитва поради настанот со распетието. Да цитираме дел од таа молитва: „А животот вечен е тоа, да Те познаат Тебе Единиот вистински Бог, и испратениот од Тебе Исуса Христа. Јас Те прославив на Земјата; го извршив делото, што си Ми го дал да го извршам.“ (Јован; 17:3-4) Според Јован, Исус го исклучил подоцнежниот настан со распнување, како дел од делото за кое бил задолжен. Значи Исус го завршил делото со повик во Божјата вера и прославувањето на Божјето име, што секако не се однесува на никаков настан на распнување. Станува јасно дека имало многу гранки од раното христијанство, кои слично како и исламот, го задржале верувањето дека Исус не бил распнат.

158

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

5.12. О станати

докази кои го негираат

распнувањето на

И сус

Во врска со ова ќе погледнеме некои пасуси во Библијата кои го подржуваат овој аргумент. Секако дека поавтентично е она што Исус го рекол а не сведочењето на учениците, апостолите и другите сведоци. Тоа е во склад со она што Исус го рекол во Евангелието според Матеј, 10:24: „ Ученикот не е над учителот, ниту слугата над својот господар.“ На исказите дека Исус самиот рекол дека ќе воскресне од мртвите во Евангелието според Лука, 24:46: „И им рече: „така е напишано дека Христос треба да пострада и да воскресне од мртвите во третиот ден“, ќе кажеме: Страдањето во Библијата честопати го зајакнува изразот смрт, умирање, како што тоа Павле го рекол во Првото посланије до Коринтјаните, 15:31: „Со вашата пофалба браќа, која ја имам во Христа Исуса, нашиот господ, јас умирам секој ден.“ А еве и некои други докази: 1. На крстот Исус очајно го молел Бога за помош, како што стои во Матеј, 27:46: „Околу 9-от час, Исус извика со силен глас и рече: „Ила! Ила! Лама савахтани!? Тоа значи: „Боже мој , боже мој, зошто ме остави“. Потоа во Лука, 22:42: „Велејќи: Татко! Ако сакаш, отстрани ја оваа чаша од мене! Но нека не биде мојата, туку твојата волја.“ (Оваа чаша ја симболизира смртта).

2. Во Евангелието според Лука, Посланието до Евреите и Јакововото послание имаме пасуси, од кои произлегува дека Господ ја послуша Исусовата молитва да не умре на крст. Како тогаш можел повторно, да умрел на крст? Во Евангелието според Лука, 22:43: „И му се јави ангел од небото и го поткрепуваше.“ Значи дека ангелот го известил и уверил дека Бог нема да го остави беспомошен. А во Посланието до Евреите, 5:7: „Тој, во деновите на своето тело, му принесе молитви и молби со силно викање и солзи, на оној кој можеше да го спаси од смрт и беше чуен заради Богобојазливоста.“ Па така Исус бил утешен, што значи дека Бог му ги исполнил молитвите. И Исус, рекол во Евангелието според Матеј, 7:7-9: „Молете и ќе ви се даде, барајте и ќе најдете, чукајте и ќе ви се отвори зошто секој кој моли добива, кој бара, наоѓа и на оној кој чука ќе му се отвори.

159

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Или кој е тој човек меѓу вас, кој на својот син ако му побара леб, ќе му даде камен.“ Ако Бог ги послушал сите молитви на Исус, вклучувајќи ја и онаа да не умре на крст, како е тогаш возможно, сепак да бил распнат?

3. Римските војници не му ги скршиле нозете, како што тоа стои во Евангелието спроед Јован, 19:32-33: „Затоа војниците дојдоа и им ги скршија нозете на првиот и на вториот, кој беа распнати со него. И кога дојдоа до Исуса и видоа дека е веќе умрен, не му ги скршија нозете.“ Дали може да поверуваме дека војниците не му ги скршиле нозете поради тоа што тој веќе бил мртов, или пак сакале да го сочуваат кога виделе дека тој е недолжен?

4. Да умрел Исус на крстот, неговата крв би се згрутчила, така што не би можела да се излие кога му ја пробиле слабината. Но Евангелието тврди дека од раните му протекле крв и вода. Пример за тоа стои во Евангелието според Јован, 19:34: „Туку еден од војниците го прободе со копје меѓу ребрата и веднаш потече крв и вода.“ 5. Кога некои од книжниците и фарисеите го запрашале Исус да им покаже доказ дека неговото пратеништво е вистинито, тој им одговорил: „Зашто, како што Јона беше во утробата на големата риба три дни и три ноќи, така и синот човечки ќе биде во срцето на земјата три дни и три ноќи.“ (Матеј; 12:40). Да го занемариме сега времето кое не било три дена и три ноќи, туку еден ден (сабота) и две ноќи (петок навечер и сабота навечер). Дали Јона бил жив во утробата на големата риба? Да, бил жив. Дали сè уште бил жив кога таа го исфрлила надвор од својата утроба? Да. Па тогаш и Исус бил жив како што ѝ претскажал.

6. Исус сам тврдел дека нема да умре на крст. Во неделата, рано наутро, Марија Магдалена дошла до гробницата која веќе била празна. Таа видела дека покрај гробницата стои некој налик на градинар. Низ разговорот со него препознала дека тоа е Исус и посакала да го допре. Во Евангелието според Јован, 20:17, Исус рекол: ,Не допирај ме, зашто уште не отидов горе, при мојот татко.’“ Значи дека сè уште бил жив, бидејќи кога некој ќе умре се враќа кон Создателот. Ова е доказ кој самиот Исус го навел.

160

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

7. После наводното распнување, учениците помислиле дека тој не е вистинскиот Исус туку неговиот дух, бидејќи по смртта само душата продолжува да живее. За да ги увери учениците дека тој е истата личност, Исус им дозволил да му ги допрат рацете и стапалата. Бидејќи сè уште не му поверувале, тој им побарал месо за да им покаже дека се уште јаде како секое живо суштество. Ако прочитаме во Евангелието според Лука, 24:36-43, ќе го најдеме следново: „ И додека тие уште зборуваа за тоа, сам, Исус застана меѓу нив и им рече: Мир вам.343 А тие збунети и уплашени мислеа дека гледаат дух. А тој им рече: Зошто сте збунети? И зошто се јавуваат сомненија во вашите срца? Погледајте ги моите раце и моите нозе јас сум истиот, допрете ме и видете, зашто духот нема месо и коски, а како што гледате јас имам. И кога го рече тоа, ни ги покажа рацете и нозете. А бидејќи тие од радост уште не веруваа, туку се чудеа, им рече: Имате ли тука нешто за јадење? И му дадоа парче печена риба и мед со саќе. Тој го зеде и јадеше пред нив.“ 8. А ако се уште некој верува дека сепак умрел на крст, тогаш таквиот Исус би бил лажен пратеник и проколнат од Бога, според овие пасуси од Стариот Завет, Повторени закони, 13:5,: „А оној пророк или соновидец нека биде погубен...“. Исто така наведени во Повторени закони, 21:22-23: „Ако некој направи зло што заслужува смрт, па биде погубен со бесење на дрво, неговото мртво тело нека не остане на дрвото преку ноќта, туку погреби го во истот ден, зашто обесениот е божјо проклетство. Така нема да ја извалкаш својата земја, што Господ твојот Бог ти ја дава во наследство“. Со тоа верувањето во неговата смрт на крстот го дискредитира неговото пратеништво. Евреите тврдат дека го убиле Исус на крст и со тоа покажале дека е погрешно неговото тврдење, оти е испратен да им проповеда ним. Христијаните, пак, веруваат дека распнувањето е непоходно за откупување на нивните гревови што за последица, исто така го има негирањето на Исусовото пратеништво. Ова христијанско верување се спротиставува со библиското учење во Книгата на пророкот Осија, 6:6, „Зошто милоста ја сакам, а не жртви и познавањето на Бога, повеќе од палениците.“ 343 Овде е доказ дека „Селам“ или „Мир“ како поздрав го користеле и Пратениците пред Мухаммед мир над него.

161

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Тоа исто така се спортивставува на Исусовото учење во Евангелието според Матеј, 9:13, „Но одете и научете што значи милост сакал, а не жртви....“ Во истото Евангелие, 12:7, Исус вели: „Ако би сте знаеле што значи: милост сакам, а не жртва, немаше да ги осудите невините.“ Христијаните сè уште веруваат во распнувањето поради учењето на Павле каде во Делата апостолски, 17:18 тој вели: „...Што сака да каже овој празнословец? А други: Се гледа дека проповеда туѓи Богови, зошто проповедаше за Исуса и за воскресението“. Павле кој никогаш не го видел Исус, признал дека распнувањето е само во неговото послание. Во Второто послание до Тимотеј, 2:8, стои: „Помни го Исуса Христа, кој воскресна од мртвите, кој е од Давидовото потомство, според моето евангелие.“ Од сето ова можеме да заклучиме дека ова учење е на Павле, а не на Исус. Со ова веќе ни станува појасно што всушност се случило со распетието и распнувањето за Исус.

5.13. Х ристијански

свештеници и истражувачи кои го

негираат распетието

Иако некои научници се согласуваат со историскиот факт на распнување, тие се разликуваат во одредени аспекти, на пример, и Сандерс и Паул Фредриксен даваат поддршка на историчноста на распнувањето, но тврдат дека Исус не го претскажува своето распнување, и дека неговото предвидување на распетие е уфрлена христијанска приказна.344 Геза Вермес исто така го гледа распнувањето како историски настан и притоа обезбедува сопствено објаснување и позадина за тоа. Постојат некои аргументи кои велат дека распнувањето е наведено од страна на историчарите Јосиф и Тацит и затоа ова докажува дека Исус бил распнат. Сепак, треба да се напомене дека Јосиф и Тацит не се очевидци туку тоа било нивно гледиште во време на поделбите помеѓу Евреите и Римјаните. Самиот факт дека Јосиф бил роден 38 година по Исус укажува дека тој бил историчар, а не сведок. Геза Вермес од Оксфордскиот Универзитет 344 A Century of Theological and Religious Studies in Britain, 1902-2002 by Ernest Nicholson 2004 162

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

покажал дека делата на Јосиф биле изменети од подоцнежните генерации на христијани кои сами вметнале некои настани во неговите дела. Гунар Самуелсон од универзитетот во Гетебург, смета дека легендата за неговото погубување повеќе се базира на традициите на христијанската црква и уметничките илустрации, отколку на автентични стари текстови.345 Тој вели дека Библијата е погрешно протолкувана бидејќи никаде директно не се спомнува употребата на шајки или распетие, само тоа дека Исус бил распнат на „стаурус”, што во исто време може да значи и столб, зашилен колец, но не и крст. „Проблем е тоа што во античката литература не постојат описи на распетија. Изворите од кои се очекува да го поткрепат општоприфатеното сфаќање на настанот, всушност не кажуваат ништо за тој момент”, Самуелсон ја објаснува својата теза, изнесена на 400 страници. Древната грчка, латинска и хебрејска литератира од Хомер до првиот век од новата ера, опишуваат палета казни, но никаде не се спомнуваат крстови или распетија.346 Освен тоа, ни Новиот Завет не открива онолку, колку што ние би сакале да веруваме, нагласува теологот. Доказите дека Исус бил оставен да умре прикован на крст се изненадувачко ретки, и во древната претхристијанска и небиблиска литература, но и во самата Света Книга. Самуелсон, кој и самиот е посветен христијанин, тврди дека текстовите посветени на погубувањето, не опишуваат како Христос бил прикачен на „направата за егзекуција”. Без разлика дали денешните христијани ќе се обидат да ги преиспитаат своите верувања и распнувањето на Исус, се надеваме дека ќе имаат малку потолерантно разбирање за тоа како исламот верува дека Исус не бил распнат. Исламот го држи ставот дека Исус бил човек, но тој човек бил избран од Бог да биде Пратеник и Негов Гласник.

345 http://www.telegraph.co.uk/news/religion/7849852/Jesus-did-not-die-on-cross-says-scholar.html 346 Распнувањето како казна на најлошите криминалци и злосторници, бунтовници и одметнати робови Римјаните ја превзеле од Феникијците, а била практикувана сè до Константин Велики. (заб.)

163

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

5.14. К оптските

списи укажуваат на исправноста на

исламското верување за

И сус

Новодешифрираниот египетски текст,347 кој датира речиси 1.200 години,348 раскажува дел од распнувањето и приказната на Исус за заговор и пресврти, кои досега никој не ги видел. Секако подоцна во текстот ќе покажеме некои преданија и верувања од исламски извори кои коинцидираат со долунаведените факти што се пронајдени во овие списи. Напишано со коптски јазик, античкиот текст кажува за Понтиј Пилат, судијата кој според Новиот Завет го овласти Исусовото распнување, како вечера со Исус пред неговото распнување и нуди да го жртвува својот син на местото на Исус. Тоа објаснува зошто Јуда се користи со бакнеж, поконкретно, за да го издаде Исус – затоа што Исус имал способност да го менува ликот, и според текстот – денот на апсењето на Исус е вторник, вечерта, наместо четврток навечер, нешто што е во спротивност со временската линија на Велигден. Откривањето на текстот не значи дека овие настани се случиле, туку дека некои луѓе кои живееле во тоа време се чини дека верувале во нив, кажал Ролофван ден Брук од Утрехт Универзитетот во Холандија, кој го објавил преводот на книгата Псевдо –Кирил за Ерусалимскиот живот и страдањата на Христос [Брил (Brill), 2013]. Копии од текстот се наоѓаат во два ракописи, едниот е во библиотеката на Морган и музеј во Њујорк а другиот во Музејот на Универзитетот на Пенсилванија. Поголемиот дел од преводот доаѓа од Њујоршкиот текст, бидејќи релевантниот текст во ракопис од Пенсилванија е претежно нечитлив. Апокрифните приказни за Пилат се познати од античките времиња. Ван ден Брук навел дека тој никогаш не се сретнал со понудата 347 http://science.nbcnews.com/_news/2013/03/12/17286044-1200-year-old-egyptian-textdescribes-a-shape-shifting-jesus?lite 348 Околу 1200 години овој текст, наречен „Њујоркшки текст,“ беше во библиотеката на манастирот Свети Михаил, сместен во египетската пустина. За текстот се вели дека тоа е подарок од „архиерејот Павле”, кој ја има обезбедено оваа книга од сопствениот труд. Се чини дека манастирот престанал да работи во почетокот на 10 век, а текстот бил откриен пролетта 1910 година. Во декември 1911 година, тој беше купен, заедно со други текстови, од страна на американски финансиер ЈП Морган. Неговите колекции подоцна и беа дадени на јавноста и се дел од денешната Морган библиотека и Музеј во Њујорк. Ван ден Брук пишува дека во Египет, Библијата веќе станала канонизирана во IV век, но апокрифни приказни и книги останаа популарни помеѓу египетските христијани, особено меѓу монасите.”

164

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

на Пилат да го жртвува својот син на местото на Исус. „Без натамошно одложување, Пилат подготвил маса и тој јадеше со Исус на петтиот ден од седмицата. И Исус го благослови Пилат и сиот негов дом”, се вели во дел од текстот во преводот. Пилат подоцна, кажува: „и тогаш, ете, ноќта дојде, се зголеми и се повлече, а кога наутро ќе дојдат и ќе ме обвинуваат поради тебе, јас ќе го дадам единствениот син што го имам, така што тие можат да го убијат на твоето место. “ Во текстот Исус го теши, велејќи: „О Пилат, ти припаѓа голема благодат затоа што покажа добар однос кон мене”. Исус, исто така, му покажа на Пилат дека тој може да избега ако сака. „Пилат, тогаш, погледна во Исус и, ете, тој стана бестелесен: Тој не го виде за долго време …” . Пилат и неговата сопруга според текстот имале визии таа ноќ во кои им беше прикажан орел (претставувајќи го Исус) дека Исус ќе биде спасен. Во коптските и етиопските цркви, Пилат се смета за светец, што го објаснува симпатичниот приказ во текстот, објаснува Ван ден Брук. Во канонската Библија, апостол Јуда го разоткрива Исус во замена за пари со користење на бакнеж за да го покаже Исус што води до апсење на Исус. Апокрифниот текст во приказната објаснува дека причината што Јуда користи бакнеж е затоа што Исус имал способност да го менува ликот. „Тогаш, присутните Евреи му говореа на Јуда: Како ќе го уапсиме (Исус), бидејќи тој нема единствен изглед, туку неговиот изглед се менува понекогаш тој е црномурест, понекогаш тој е бел, понекогаш тој е црвен, понекогаш е со боја на пченица , понекогаш тој е блед како аскет, понекогаш тој е младинец, а понекогаш старец … ” Ова го наведува Јуда да користи бакнеж како средство да го идентификува. Ако Јуда им го дал описот на Исус на тие што требале да го апсат, тој би можел да го промени изгледот. Со бакнувањето на Исус, Јуда им кажува на луѓето точно кој е тој. Ова разбирање на бакнежот на Јуда датира од порано. Вакво објаснување на бакнежот на Јуда прв пат се наоѓа кај Ориген,349 објаснува Ван ден Брук. Во своето дело Контра Целсум античкиот писател Ориген изјавил дека „на оние кои го видоа (Исус) тој не им се појавил исто на 349 Рано-христијански црковен отец и теолог кој живеел 185-254 од н.е извесно време многу почитуван од Црквата, а неговите дела голем број на христијани ги читале, но подоцна е отфрлен и прогласен за еретик од истата таа Црква која претходно го воздигнувала.

165

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

сите.” Текстот од ракописот е напишан од име на Кирил од Ерусалим кој живеел во IV-ти век. Пронајдени во Египет во 1910 година бил откупен, заедно со други ракописи, од страна на Ј.П. Морган во 1911 година и подоцна претставен на јавноста. На почетокот на текстот, Кирил, или лицето кое пишува во негово име, тврди дека една книга е пронајдена во Ерусалим која ги покажува делата на апостолите за животот и распнувањето на Исус. „Слушајте ме, мои честити деца, и дозволете ми да ви кажам нешто од она што го најдовме напишано во куќата на Марија …” стои во дел од текстот. Ван ден Брук вели дека тој е изненаден дека писателот на текстот го преместил денот на Тајната вечера на Исус со апостолите, и дека апсењето на Исус настанало во вторник. Всушност, во овој текст, вистинскиот Исус на Тајната вечера се појавува за да биде со Понтиј Пилат. Помеѓу неговото апсење и вечерата со Пилат, тој е изведен пред Кајaфа и Ирод. Според канонските текстови, последната вечера и апсењето на Исус се случува во четвртокот вечер.

5.15. И сламките преданија кои го потврдуваат И сусовото менување на ликот Преку исламски преданија се пренесува од Ахмед ибн Мерван кој вели дека Мухаммед ибн ел Џехм ни кажувал дека слушнал од Ел Фена за зборовите на Милостивиот: „И неверниците правеа сплетки, но Аллах ги отклони, бидејќи Тој најдобро тоа го може“ за кои вели: Исус долго време не бил кај својата тетка, па отишол да ја посети. Кога го слушнал тоа Евреинот Ресул Џалут тргнал да го фати. Така тие ја опколиле куќата и ја срушиле вратата по што Ресул Џалут влегол да го фати Исус. Меѓутоа Аллах не му дал можност да го види, па на своите луѓе со извадена сабја повикал:„ Не го видов“, меѓутоа тие извикаа, „па ти си Исус“, бидејќи Аллах му дал изглед на Исус, по што го фатија го претепаа и потоа го распнаа. Затоа Аллах вели : „А не го убија , ниту го распнаа, туку им се пристори.“ Секако има и други преданија на оваа тема, но сите укажуваат дека не бил Исус оној кој бил распнат на крстот така што Ибн Џерир наве-

166

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

дува од Вехб Ибн Мунебих: Исус со своите 17 ученици350 влегол во една куќа, па ја опколиле Евреите. Кога влегле, Аллах дал сите тие да личат на Исус. На тоа тие повикаа:„Вие ни сторивте магија; или ќе ни го покажете Исус, или сите ќе ве убиеме!“ Иса им кажал на своите ученици: „Кој од вас денес ќе го даде својот живот за да оди во рајот?“ Еден од нив рекол:„Јас ќе го сторам тоа“, па излегол пред нив и кажал, јас сум Исус. А бидејќи Аллах дал да личи на Исус, тие го фатија, распнаа и убија. Така на нив им се пристори, па веруваат дека го убиле Исус (Евреите). Христијаните исто така веруваат дека тоа бил Исус. Меѓутоа тој ден Аллах го воздигнал кон Себе. Во едно друго предание Ибн Џерир, исто така, наведува од Вехб дека кажал: Кога Аллах му дал до знаење на Исус, синот на Марија, дека наскоро ќе си замине од овој свет, се вознемирил и тоа тешко му паднало, па ги повикал учениците (апостолите), пред нив ставил да јадат и им кажал: „Дојдете ми вечерва бидејќи нешто сте ми потребни.“ Кога му дошле таа вечер, тој им сервирал вечера и почнал да ги служи. Кога завршиле со јадење со својата рака им ги испрал рацете, им полеал да земат абдест и со своја облека ги исушил. Им се чинело дека тоа е премногу, па им било непријатно. Меѓутоа, тој им кажал: „Кој вечерва ќе одбие било што од она што го работам, не е мој, ниту јас сум негов! Тогаш тие го пуштија, а тој кога со тоа заврши кажа: „Тоа што вечер го сторив за вас, ве послужив со јадење, со свои раце ги измив вашите раце, нека биде за пример. Вие знаете дека јас сум најдобар од вас, па нека никој не се воздига над другиот. Едни на други бидете слуги, како што јас вам ви бев слуга! А тоа што се однесува до потребата зошто ве повикав е да го молите Аллах и понизно молитви да му упатувате како би ми го продолжил животот. Меѓутоа кога се подготвувале и сакале да почнат со молитви, сон ги обзема, па не можеле да учат молитви. Кога го виде тоа, тој почна да ги буди и да говори: „Славен нека е Аллах! Зарем не можете да се стрпите и една ноќ да ми помогнете?“ Се колнеме во Аллах не знаеме што ни е! – говореа. „Се колнеме во Аллах знаевме и повеќе ноќи да бдееме, но сега не можеме ни една единствена ноќ! Кога сакавме да се помолиме нешто не спречи.“ На тоа тој кажаотиде пастирот, а стадото се распадна! – искажувајќи јад сам со себе. Потоа рече: „Ноќеска некој од вас ќе ме занегира три пати, пред петлите да закукурикаат,а друг ефтино ќе ме продаде за неколку дирхеми и со нив ќе се храни.“ Потоа тие излегле и се разишле. Евреите продолжиле да го бараат, па наишле на Шимун, еден од учениците и кажале: „Он е еден од неговите ученици “. Тој тоа го негираше 350 Повеќето исламски преданија укажуваат дека Исус имал 12 апостоли.

167

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

и кажа: Не сум јас негов ученик“, па го пуштија. Потоа го пронашле други и тогаш занегирал дека е ученик на Исус. Потоа го слушнал кукурикањето на петелот и заплакал. Кога се разденило еден од учениците отишол до Евреите и им кажал: „Што ќе ми дадете ако ви кажам каде е Месих?“ Тие му дале 30 дирхеми, па ги однел до него. Меѓутоа тоа бил некој друг, само што личел на него, па го мислеле дека тоа е Исус, го фатиле го врзале со јажиња и го повеле со себе говорејќи му: „Ти оживуваше мртви, бркаше ѓаволи и ги лечеше лудите, па зарем не можеш да се спасиш од ова јаже?Потоа го плукале и фрлиле на него трња, сè додека не го одвеле на столб на кој сакале да го распнат. Меѓутоа, Аллах го воздигнал Исус кај Себе, а тие го распнале оној што личел на него (или зел лик на Исус) и останал така седум дена. Потоа Исусовата мајка и уште една жена која тој ја лечел, па Аллах ја ослободил од лудило, почнала да плаче на местото на распетието, па Исус им дошол и ги запрашал:„Зошто плачете?“ тие одговорија:„Поради тебе“ Тој одговорил, Аллах ме воздигнал кај Себе и никакво зло не ме снајде, а ова ним им се присторило. Туку, кажете им на учениците да дојдат на тоа и тоа место.“ На закажаното место дошле 11 ученици, без оној кој го предал и го покажал на Евреите (Овде се гледа дека некој морало да го покаже Исус на Евреите, доколку бил Јуда и неговиот бакнеж тоа значи дека Јуда мислел дека можел да го издаде). Тој ги прашал за него, но учениците му кажале дека се покајал за таа постапка и дека извршил самоубиство со тоа што се удавил.„Ако навистина се покајал, Аллах би му го примил покајанието!“ – одговорил. Потоа ги прашал за момчето по име Јахја (Јован) кој стално ги следел и кажал: „Тој е со вас, па тргнете! Секој од вас ќе говори на јазикот на другиот народ, па опоменувајте ги и повикувајте ги на Правиот пат!351 Учените рекле дека ова предание е чудно и гариб (самостојно). Но, тоа според нив е поточно од христијанските извори во кои се вели дека Исус бил распнат. Како и да е, на крајот може да заклучиме дека куранското кажување е дека Исус не бил распнат, туку дека тоа било привидение, и кажувањето дека Исус имал моќ да си го менува ликот не е нешто ново и не е нешто непознато за христијанските извори, туку уште повеќе, апокрифите се уште еден извор на христијанските текстови кои ја укажуваат и потврдуваат исламската верзија на настаните.

351 „Кажувањата за Пратениците“ Хафиз Ибн Кесир 168

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

5.16. И сламско

гледиште за настаните околу

распнувањето на

И сус

Во Чесниот Куран во сура Ен-Ниса 157 ајет се вели: „ И поради зборовите нивни: ” И ние го убивме месијата Иса, синот на Мерјем, Божјиот Пратеник.” т.е. Куранот ни кажува дека Евреите сметале дека го убиле Исус.352 Значи, откако Бог го испратил Иса, со јасни докази и упатства, Евреите му позавидеа на пратеништвото и впечатливите чуда кои биле со Божја помош и дозвола. Исус ги оживувал умрените, ги лекувал слепите и лепрозните, од глина обликувал форма на птица, па вдахнал во неа, па со дозвола од Семоќниот и Возвишениот Аллах таа летнала. Наспроти сето тоа Евреите го негирале, му се спротивставувале, му правеле потешкотии на сите можни начини, така што Божјиот Пратеник Иса бил принуден да го напушти тоа место на живеење, па затоа тој заедно со својата мајка често патувале и се преселувале. Ниту тоа не ги задоволило Евреите, па презеле порадикални чекори против него и кај владетелот на Дамаск. Во тоа време постоел еден човек кој бил обожувач на ѕвездите, кој припаѓал на грчкиот народ. Евреите го известиле овој владетел дека во Бејтул Макдис (Ерусалим) има еден човек кој ги заведува луѓето, ги доведува во заблуда и ги повикува поданиците против кралот. Владетелот се разгневил и на својот намесник во Бејтул Макдис му пишал веднаш да биде уапсен тој човек, да го распнат и на главата да му стават трње. Бидејќи писмото стигнало, така и се постапило, па намесникот и една група Евреи тргнале кон живеалиштето на Иса, мир над него, во придружба на уште 12 негови другари. Се вели дека тоа било во петок приквечер. Го опколиле, а тој ги забележал и им рекол на своите другари: „Кој од вас прифаќа да му се даде мојот лик, ќе биде мој другар во Џеннет.“ Се пријавило едно момче, а тој, како да не му придаде важност на одлуката на момчето, тоа го повторил и по втор и по трет пат и секој пат само тоа момче се јавувало. Тогаш Иса, мир над него, рекол: „Ти си тој“, а Аллах направил во истиот момент момчето да наликува во целост на Иса, мир над него.353 352 Тефсир ибн Кесир за Иса мир над него.

353 „Тефсир“ Ибн Кесир 169

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Потоа на покривот на куќата се отворил некој вид отвор, а Иса го зафатила дремка, па во таква состојба, возвишениот Аллах го воздигнал кон небото. За ова Возвишениот вели: „..О Иса, душата ќе ти ја земам и кон себе ке те воздигнам.“ (Куран; Али Имран, 55 ајет). Бидејки Иса е воздигнат, таа група излегла од куќата. Кога Евреите го виделе момчето, помислиле дека тоа е Иса, го фатиле и доцна во ноќта го распнале и на главата му ставиле трње. Така, Евреите очигледно покажале дека работеле на неговото распнување, горделиво фалејќи се. Христијаните, пак, им поверувале на овие нечесни Евреи, со исклучок на оние следбеници на Исус кои биле во куќата на Месијата и го виделе неговото воздигнување кон небото. Останатите мислеле како што мислеле и овие Евреи, дека го распнале Исус. Единиот Бог ова го објаснил и обелоденил во Куранот, кој Го објавил на својот благороден пратеник. Возвишениот, Кој ја говори само Вистината, Кој ги знае сите тајни и скрени мисли, Кој знае што било и што ќе биде, вели: „А ниту го убија ниту го распнаа, туку само им се причини!“ Тие видоа само нему сличен и помислиле дека е тој. Па затоа Аллах вели: „Тие што не се согласуваа во мислењата за него, тие за тоа само се сомневаа; за тоа ништо сигурно не знаеја, само нагаѓаа;“ Ајетот ги посочува Евреите кои тврдат дека го убиле и христијаните кои тоа го прифатиле од Евреите. Па, затоа вели: „..сигурно е дека не го убија, туку Аллах го воздигна кон Себе! А Аллах е Силен и Мудар.“ (Ен-Ниса, 158). Силен и Мудар е во сè што создаде и што одредува и пресудува. Тој поседува далекусежна мудрост и несоборлив доказ. За Иса и неговото воздигнување кон небото, како и за групациите кои настанале после него, ни пренесува Ибн Ебу Хатим од Ибн Аббас, кој вели: „...се разминале, т.е. следбениците на Иса, мир над него, во три групи. Едната вели: „Господ бил меѓу нас колку што сакал, а потоа се искачил на небото.“ Тоа се Јакубитите. Втората група вели: „Меѓу нас бил Синот Божји колку што сакал, а потоа Аллах го воздигнал кон себе.“ Тоа се Несторијанците. И третата група вели: „ Меѓу нас бил Божјиот роб и пратеник колку што сакал, а Аллах потоа го воздигнал кон себе. Тоа се муслиманите. Ибн Аббас и уште неколкумина кажуваат дека едните тврделе: „Меѓу нас беше Божјиот роб и Пратеник, па е воздигнат на небо“, Други зборуваа: „Тој е Бог“. Трети зборуваа: „Тој е Син Божји“.

170

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Првиот став е вистинит, а другите два се неверување и пат на заблуда. За тоа Возвишениот Аллах вели: „И следбениците на Книгата во мислењето за него се разделија, па тешко на тие што не веруваат кога на Денот голем ќе бидат присутни.“ (Куран; Мерјем, 37) Двете невернички групи меѓусебно се помагале против верничката група и ја уништиле. Вистинското верување било прикриено сè додека Возвишениот Аллах не го испратил Мухаммед, алејхи селам. Овој ланец на преносители кој се протега до Ибн Аббас е веродостоен. Ова го бележи и Несаи, а спомнуваат и други научници од првите генерации дека Иса им рекол: „ Кој од вас се согласува да му биде даден мојот лик, па да биде убиен место мене, тој ќе биде мој другар во Џеннетот.“ Што се однесува до апостолите, според исламските извори тие биле дванаесетмина. Јуда, Тадеј, Матеј, Симон Кананеј, Јован, Филип, Павле, Тома, Петар, Андрија, Бартоломеј, Јаков Заведеев и Јаков Алфаев.354 Ибн Исхак вели: „Ми кажаа дека меѓу апостолите бил еден човек по име Сергиј, а биле 13 луѓе, без Иса, мир над него. Тој човек, христијаните го негирале и тоа е оној кој на Евреите им се причинил дека е Иса, мир над него. Јас не знам дали тој бил меѓу 12-те апостоли или бил 13-от. Тоа бил оној кој го распнале и кој им наликувал на Иса, мир над него. Оние што го фатиле Иса, всушност не го познавале, сè додека не му дале на Јуда Искариотски 30 дирхеми да ги насочи и да им покаже точно кој е Иса, мир над него. Тој им рекол: „Кога ќе влезете кај него јас ќе го бакнам. Тоа е тој, кого ќе го бакнам, а вие веднаш земете го. Кога тие влегле Иса веќе бил воздигнат, па Јуда всушност го видел Сергиј во ликот на Иса, мир над него, и не се сомневал во тоа. Се наведнал над него и го бакнал, па тие го зедоа и го распнаа. Потоа Јуда Искариотски се покајал за чинот што го сторил, па се обесил. Тој кај христијаните е проколнат. Некои христијани тврдат дека токму Јуда бил тој што им се покажал на Евреите во ликот на Иса, мир над него, и дека токму него го распнале, а тој им говорел: „ Јас не сум тој што го барате, јас сум оној што ве насочи кон него.“ А само Единиот Бог знае кој навистина бил тој. Едно друго предание од Ед Дахак од Ибн Аббас наведува кога Исус требало да биде подигнат на небо дошол облак кој се приближил, па тој 354 Тефсир Ибн Кесир 171

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

седнал на него. Мерјем дошла да го испрати и плачела. Тој бил воздигнат, додека таа тоа го гледала. Исус и ја фрлил својата наметка и рекол ова е знак, помеѓу тебе и мене, на Судниот ден. Својот турбан му го фрлил на Симон. Потоа мајка му продолжила да гледа покажувајќи со прст сè додека не и се загубил од вид. Го сакала многу бидејќи искажувал љубов како за двајца родители, со оглед дека немал татко. Затоа од него не се двоела, ни кога бил на пат, ни кога бил дома. Откако Евреите го распнале човекот кој добил лик на Исус, тие го фрлиле заедно со столбот на место одредено за фрлање ѓубре, измет и лешеви. Така било сè до времето на Константин. Притоа најден е и столбот на кој е извршено распетието и се пренесува дека, наводно, оздравел секој кој ќе го допрел столбот. Тоа било големо искушение за христијаните во тоа време, кои освен Исус, почнале да обожуваат и предмети поврзани со него. Како и да е, тој предмет христијаните почнале да го држат како нешто свето, па го обложиле со злато и скапоцени камења. Од тоа време распетието се сметало како вистина за тие луѓе, додека крстот се сметал како симбол на мачеништво. Потоа Хелена, ќерка на споменатиот владетел, издала наредба, па ѓубриштето е отстрането и на тоа место е направена огромна црква, луксузно украсена. Таа црква и ден денес е позната и се наоѓа во Ерусалим, бидејќи претходно пред неа тука се наоѓала депонија. Некои христијански цркви сметаат дека Исус Христос на Судниот Ден ќе дојде повторно спуштајќи се на Маслиновата гора, поткрепувајќи ги своите тврдења со цитати од Евангелијата според Матеј и Лука. Потоа Хелена наредила градското ѓубриште и отпадоците да се фрлат кај рушевините од некогашното еврејското светилиште и на карпата која се сметала за правец (кибла) на Евреите. Така останало сè додека Омер ел Хатаб не го освоил Ерусалим и не ја исчистил карпата од нечистотија, измет и смет. Џамијата не ја изградил позади, туку пред карпата, односно на местото каде Божјиот Пратеник Мухаммед, алејхи селам, клањал со останатите Пратеници во ноќта на Исра и Мираџ,355 односно за време на Ноќното Патување. Таа џамија се вика Месџидул Акса.

355 Во сура Ел -Исра , во 1-от ајет, Возвишениот Аллах вели: “Нека е фален Оној кој во еден миг од ноќта го пренел Својот роб од чесниот Храм (Мека) во Храмот далечен (Ерусалим) чија околија ја благословивме за да му покажеме некои Наши знаци”. Исра и Мираџ се случиле во будна состојба, со душа и тело.

172

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

Од друга страна ако се чита Евангелието на Варнава и некои други исламски преданија за Исус, како и некои апокрифи, ќе најдете дека кога Јуда дошол со римските војници, со цел да го издаде Исус, Бог Го воздигнал Исус, кон Него и го спасил. Претходно Бог сторил Јуда да личи на Исус, по што Римјаните го имале Јуда наместо Исус и никој не му верувал дека тој не е Исус. Овој пресврт на настаните може да биде воочен и во Новиот Завет каде што ќе најдеме дека секогаш кога Исус го прашуваат: „Ти ли си Исус?” Тој одговара: „Ти така велиш” (Матеј 27:11). Во следното Евангелие (Марко 14:61), на Исус му се поставува прашањето од страна на првосвештеникот, но овој пат тој е прикажан како да одговора директно и храбро. Во таа верзија, Исус потврдува „Јас сум“. Сепак, во Лука, 22:67, Исус се враќа на оригиналот „ти велиш“ позиција, иако со различни зборови. Во таа верзија, тој вели: „Ако јас ви кажам, вие нема да верувате“. Кај Јован овој одговор недостасува и не се спомнува. Ова бил сосема логичен одговор на оној кој не бил Исус, туку некој друг кој бил исмејуван до тој степен што се откажал од сите надежи дека ќе му поверуваат. Смртта на Јуда е доста неусогласена во Новиот Завет и во него се забележува дека Јуда го купил полето за себе, а на друго место првосвештениците се тие кои го купиле. Слично на претходното, на едно место Јуда умрел со бесење, а на друго, тој сеуште се движел и неговата утроба излегла, по што умрел. Во една верзија бил потиштен, а на друго место тој не покажува никакви знаци на каење. Како делумно решение на оваа дилема, некои христијански научници сметаат дека Јуда се обесил, потоа јажето се скинало и тој паднал надолу, а неговата утроба завршила надвор. Со други зборови, тие искази се доста контрадикторни. Без разлика на тоа кој бил оној кој бил распнат на крстот, дали Јуда или Сергиј, изворите кои се обидовме да ви ги посочиме укажуваат на една сосема нова димензија во гледиштата за Исус. Веќе 1400 години Куранот не учи дека Исус, не беше оставен од Бог да биде убиен преку заговорот на Евреите. Целата вистина за настаните ќе остане сокриена поради многубројните различни тврдења и претпоставки, како и поради големиот историски распон на настаните. Поради недостиг на цврсти историски извори и објективни гледишта ни преостана да се базираме 173

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на теолошките аспекти и истражувањата на некои библиски теолози и она што укажуваат исламските извори. Тоа што го знаеме дека е сигурен извор на толкувањето за Исус е Куранот и ова е доста прифатлив и разбирлив начин на верување: „И поради зборовите нивни: ‘Ние го убивме Месих, Иса, синот Мерјемин, Аллаховиот Пратеник.’ А ниту го убија ниту го распнаа, туку само им се причини!“ (Куран; 4:157) Така Исус бил воздигнат жив кон небесата, а Возвишениот вели: „И нема ниту еден следбеник на Книга кој, пред неговата смрт нема сигурно да поверува во него, а на Денот Суден тој против нив ке сведочи.“ (Куран; Ен Ниса 159). Ибн Џерир вели дека коментаторите на Куранот се разликуваат во значењето на тоа, па некои велат дека пред неговата смрт, значи пред смртта на Иса, а тоа упатува на фактот дека сите тие ќе поверуваат во него како што треба, кога ќе биде спуштен на Земјата за да го убие Антихрист. Според него во тоа време сите религии ќе станат една вера, а тоа е вистинскиот и чист монотеизам, верата на Авраам и другите пратеници. Сеид Ибн Џубејр пренесува преку Ибн Аббас во врска со ајетот: „И нема ниту еден следбеник на книгата (христијанин и Евреин) кој, пред неговата смрт, нема во него да поверува“, т.е. пред смртта на Исус, а тоа е по неговото повторно доаѓање на Земјата. Слично се пренесува од Ибн Аббас, но преку Ел-Авфиј. Ебу Малик вели - Тоа ќе биде при симнувањето на Иса, а пред неговата смрт, кога нема да остане ниту еден следбеник на Книгата (христијанин или евреин), а да не поверувал во него. Различни коментари се искажани во толкувањето на овој ајет, меѓутоа, најисправниот коментар е дека нема да остане ниту еден следбеник на Книгата, по симнувањето на Иса, а да не поверуваат пред тој да умре. Целта на изнесување на ајетот е утврдување на невистината која ја шират Евреите за тоа како го убиле Иса, како го распнале, како и признавањето на христијаните кои, не знаејќи, ја прифатиле таа лага и со тоа несвесно помогнале во ширењето на тие измислици. Таквите постапки довеле до тешки последици по верувањето на многумина и на генерациите кои следеле. Божјиот Пратеник Мухаммед, (мир над него) со тага во срцето ги објаснувал таквите несовесни постапки на луѓето. Во едно такво предание кое го пренесува Ибн Аббас се 174

5 . И С УС И Д О Г М И Т Е КО И Н А С ТА Н А Л Е

кажува дека Божјиот Пратеник Мухаммед, мир над него, рекол: ќе бидете проживеани боси, голи и необрежани. Потоа проучил – „Така како што првиот пат од ништо создадовме, така повторно од ништо ќе создадеме, тоа е ветувањето Наше, Ние навистина тоа ќе го сториме. (Куран; Енбија, 104).“ Првото суштество кое ќе биде облечено е Авраам, потоа некои мои асхаби ќе бидат издвоени десно, а некои лево, па јас ќе речам: „Мои другари! Но, ќе ми се каже „Тие еден по друг после тебе се одметнуваа“ па ќе кажам и јас, исто како добриот роб на Бог Исус, синот на Марија: „ И јас бдеев над нив додека бев меѓу нив, а кога Ти душата ми ја зеде, само Ти ги наѕрнуваше; Ти бдееш над сè! (Куран; Ел Маиде, 117-118) (Бухари) Поради таквите заплети и збунувачки работи во верувањето кај христијаните се пренесува дека Божјиот Пратеник кажал: „Кога некој ќе поверува во Исус, синот на Марија, па после поверува и во мене има дупла награда.“ (Бухарија и Муслим) Наградата не е иста кај тој што работи по принципите и вистината која ја спознал иако се родил во неверничко семејство, со оној кој се родил во верничко семејство и му е олеснето следењето на монотеизмот и исправното верување. Бог обилно ќе ги награди тие коишто жртвувале на тој пат и обилно ќе ги награди тие што ќе поверуваат во Последниот Божји Пратеник.

175

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВАЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА Исус, Божји мир врз него, кажал: „О зли учени, дуњалукот (овој свет) сте го ставиле во глава, Оној свет под нозе...Зборовите ви се лек, а делата болест. Вие сте како дрвото олеандер – убаво изгледа, но оној кој ќе го вкуси ќе се отруе.356

6.1. С ветите

писма во рано - христијанскиот период

Во текот на првиот век од нашата ера, кога се напишани книгите на Новиот Завет, Евреите биле расеани ширум Римското Царство. Тие подразбирале дека Бог дал Упаство на својот народ во Мојсејвите списи, кои како целина ја нарекувале Тора (Закон или Пат). Тората се состоела од 5 книги коишто биле почеток на еврејската Библија. (христијанскиот Стар Завет). Евреите имале и други книги, важни за религиозниот живот, на пример, книгите на пророците (Исаија, Еремија и Амос), песни (Псалми) и историски книги (Исус Навин и сл.). Одредено време по создавањето на христијанството вкупно 22 еврејски книги се прогласуваат за свет канон на Светото Писмо.357 Христијаните сметаат дека нивната религија потекнува од Исус, за кого знаеме дека и самиот бил еврејски рабин (учител), кој ја изучувал Тората и своите ученици ги подучувал на нејзиното толкување. Денес, освен четирите канонски евангелија, постојат и околу педесет апокрифни евангелија, што не се вклучени во црковниот канон на христијанското Свето Писмо. Апокрифните евангелија, иако не се вклучени во канонот на Библијата, претставуваат историски извор од кој сè уште се црпи рано-христијанското гледиште и видување на Исус.

356 Исламско предание за Исус; Кажување за Пратениците, Ибн Кесир.

357 Денешна еврејска Библија, која христијаните ја прифатиле како прв дел на својот христијански канон, „Стариот Завет“ 177

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Едно од тие евангелија е Маркионовото евангелие според Лука, познато и само како Евангелие според Маркион. Тоа претставува верзија на евангелието според Лука и истото датира од II век. Што се однесува до самиот текст, почетокот од евангелието недостасува до 4:31, како и Исусовото раѓање и детство, влегувањето на Исус во Ерусалим, распнувањето и воскресението. Авторот на ова евангелие е Маркион Синопски, кој го создал првиот новозаветен канон. Ова евангелие било напишано врз основа на Евангелието на апостол Лука, како единствен ученик на апостол Павле, односно единствениот апостол кој Маркион го познавал. Евангелието според Евреите (лат. Evangelium Hebraeorum) е изгубено евангелие кое е познато од текстовите на црковните отци. Според некои, станува збор за еврејското Евангелие според Матеј. Јероним пишува дека голем број на еврејски христијани сметале дека ова евангелие претставувало главен извор за создавањето на Евангелието според Матеј. По однос на евангелијата, евионитите го признавале само Евангелието според Матеј358 и тоа само еврејската верзија. Истото било именувано како Евангелие според Евреите и сметано за додаток на еврејската Библија. Според Никефор, делото се состоело од 2.200 редови, односно 300 помалку од канонското Евангелие според Матеј кое денеска го познаваме. Епифаниј докажува дека евионитската верзија не го содржи полниот текст на Матеј. Денеска ова евангелие е познато само во фрагменти. За Павле кој бил најран познат пренесувач на Писмото, се споменуваат четири мисионерски патувања, при што тој првин во саботите влегувал во синагога за да им го сподели евангелието на Евреите, но кога тие почнале да не го прифаќаат и не го пуштаат во нивните храмови, тој им се обраќал и на паганите. Павле пишувал посланија за најраните христијански заедници. Изборот на денешните четири евангелија359 е наметнат на конференцијата во Никеја, 325 година по Исус, под покровителство на Император Константин, од политички причини. Буквално, стотици евангелија и верски списи биле сметани за „апокрифи“ и уништени. Некои од нив биле напишани од апостолите на Исус, а не од учениците кои 358 Hyam Maccoby (1987). „The Mythmaker: Paul and the Invention of Christianity“. HarperCollins. стр. 172–183..

359 Вклучувајќи ги и Делата на Павле кој е заслужен за самостојно пишување на поголемиот дел од книгите на Новиот Завет 178

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

никогаш не го сретнале Исус, како што бил Павле. Современите откритија, како што е откривањето на Свитоците од Мртвото Море (Кумранските списи), исто така, го потврдија укажувањето на Куранот.360 Најстарите копии на грчките евангелија достапни денес се со датум од III до IV век по заминувањето на Исус. Свитоците од Мртвото Море, сепак, историски се совпаѓаат со времето на Јахја (Јован „Крстителот“).361

6.2. Е вангелието

по

В арнава

Евангелието на Варнава е евангелие на еден од апостолите на Исус чиј прекар значел „оној што утешува“. Тоа евангелие, според некои, преживеало до денешен ден како едно од поверодостојните362 сведоштва за животот и мисијата на Исус Христос. Тоа евангелие било усвоено за канонско кај христијаните од Александрија сè до 325 година.363 Во ова евангелие се прорекува и идното доаѓање на Мухаммед (мир над него).364 Денес познатото Евангелие по Варнава често е класифицирано како „модерна апокрифа“, која преживеала во шпанска и италијанска верзија и според некои е продукт на средовековна книжевност. Од шпанскиот претекс дознаваме за историјата на тоа евангелие, односно, како што е наведено, дека евангелието по Варнава било прифатено како канонско евангелие сè до 325 година п.н.е. Самиот Иринеј пишувал за ова евангелие, поддржувајќи го чистиот монотеизам и му се спротиставувал на Павле поради внесување на догми во христијанството од римската паганска религија и платонската филозофија. Во претекстот кој е од непознат автор, пишува дека Иринеј го цитирал Евангелието по Варнава 360 Нивното тврдење дека нема ниедна шајка да го допре Месијата.

361 Тие датираат од II-от век пред нашата ера, се до I-от век од новата ера, пронајдени со археолошките истражувања извршени на населбата во близина на Кумранските пештери. Тие биле откриени заедно со најстарата копија од Стариот Завет достапна денес.

362 Ова во смисол на веродостојни историски преданија, а никако од теолошки аспект, бидејќи и тоа не е евангелие од Исус (мир над него). (заб. автор) 363 Лондсејл и Лаура Раг, го издале и превеле од италијански во Царската библиотека во Виена, The Gospel of Barnabas (Евангелието по Варнава) стр. 274,- Тука би додале дека христијанските свештеници се обидуваат да докажат дека се работи за Epistals of Barnabas (Делата на Варнава) што, секако, не може да го потврди ниеден веродостојен извор (заб. автор) 364 Истото дело стр. 122-123.

179

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

како поддршка на неговите ставови. Со тоа ни покажува дека Евангелието по Варнава било во оптек во I и II век на христијанството. Секако, денешното христијанство не го признава, ниту има такво видување за Иринеј. Во 325 година е одржан Никејскиот совет каде е наредено сите оригинални евангелија со хебрејско писмо да се уништат. Издаден е указ дека секој кој поседува такво евангелие ќе биде казнет со смрт. Според авторот на предговорот, во 383 година, папата си обезбедува еден примерок од Евангелието по Варнава за својата приватна библиотека. Понатаму авторот на претексот нè известува дека во четвртата година од владеењето на императорот Флавиус Зено Августус (478) се откриени посмртните остатоци на Варнава а на неговите гради е најден примерок на Евангелието по Варнава, пишувано со негова сопствена рака.365 Некои истражувачи тврдат дека Вулгата Библија е базирана на ова евангелие. Според тие историски извори, Папата Сиксто (1585-1590) имал пријател од инквизицијата наречен Фра Марино, кој го нашол Евангелието според Варнава во приватната библиотека на папата. Фра Марино бил заинтересиран затоа што ги читал списите на Иринеј во кои Варнава бил често цитиран. Италијанскиот ракопис бил поминат низ многу раце, се додека не стигнал до „личноста со висок авторитет“ во Амстердам „за кого се истакнало дека во текот на неговиот живот давал висока вредност на овој спис“. По неговата смрт текстот доаѓа во сопственост на Ј.Е. Крамер, канцелар на Прусија. Во 1713 година, Крамер го презентирал овој ракопис на прочуениот познавач на книги, принцот Еуген од Савоја. Во 1738 година, заедно со принцовата библиотека се отселува во Хоф, библиотеката во Виена. Тоа евангелие сега таму почива. Латинскиот текст на англиски јазик го превеле господинот и госпоѓата Рагг, а било печатено при Кларендом Прес во Оксфорд а е објавено во 1907 година. Овој англиски превод мистериозно исчезнува од пазарот. Познато е дека постојат два примерока на овој превод, еден е во Музејот на Британија, а другиот примерок е во Конгресната библиотека, Вашингтон. Првото, ново издание на англиски јазик е од микрофилмувана копија на книгите во Конгресната библиотека во Вашингтон а добиена е со љубезност на пријателите од САД. Денес постојат две верзии на ова евангелие, едната е шпанска, а другата е италијанска.

365 Ациа Санкторум, Боланд Јунии, том II, страници 422 и 450, Антверпен 1698 180

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

Но, каде освен во претексот имаме други историски докази за појавата на Евангелието по Варнава. Христијанските извори признаваат дека постојат неколку дела поврзани со тоа евангелие и тоа: Делата на Варнава, Посланието според Варнава и Евангелие по Варнава. Често можеме да видиме дека ова последното е предмет на контроверзија и на различни објаснувања. Одговорот кој нè интересира е дека ова Евангелие навистина се спомнува во две листи. Едната е Геласијанскиот Декрет,366 а другата е листата со 60 книги напишана на грчки јазик. И двете се независни листи, едната е од папата Галасиус, кој укажувал на апокрифните и други видови евангелија. Евангелието по Варнава и Посланието по Варнава се инаку сосема различни книги по теолошки карактер. За Евангелието по Варнава има сериозни насоки дека истото е под силно влијание на првите рано-христијански движења како што се евионитите, гностиците и диетесароните, кои биле под влијание на делото „Диатесарон“367 чиј автор е Татијан рано-христијански апологетичар, писател и аскет. За разлика од Евангелието по Варнава, Посланието по Варнава кое е спомнато во Геласијанскиот Декрет е дело од II век. Делото на Варнава е напишано во Кипар (431г.) и покажува дека има различни теолошки разбирања околу обрежувањето, кое не се смета за обврзувачко во Посланието според Варнава а кај Евангелието според Варнава е нешто без кое што на еден верник Рајот е доведен во прашање. Во 478 година, се смета дека било пронајдено Евангелието по Варнава на градите на починатиот Варнава.368 Многумина тоа го доведуваат под знак прашање и сметаат дека пронајденото евангелие е Евангелието по Матеј. Интересно е што многуте алегории кај Данте потсеќаат на Евангелието по Варнава. На многу места во денешните преживеани верзии на Евангелието по Варнава може да се забележи дека се спомнува Исус како пратеник а потоа е спомнат Мухаммед, како најавениот Пратеник, дури се спомнува и шехадетот (сведоштвото со кое се потврдува верата во Бог и се претпочита Едноштвото Божје над сите други обожувања). На многу места ова евангелие, онака како е сочувано, има антипавлијански карактер и доколку малку 366 Decretum Gelasianum од 6 петти век н.е. Подетално за текстот на тој декрет види го англискиот превод „The decretum gelasianum de libris recipiendis et non recipiendis“ од Ernst von Dobschütz.

367 Диатесарон буквално значи „едно од четири“, претставува зборник на сите четири канонски евангелија напишани и хармонизирани како едно евангелие. Напишано е во 165 година. н.е, на источноарамејски дијалект. Сепак во некои делови се разликува од постоечките канонски евангелија.

368 L. & L. Ragg, 1907, Gospel of Barnabas 181

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

подлабоко навлеземе ќе увидиме дека содржи работи кои се спротивни и на некои основи на исламското верување.369 Поради истово некои исламски учени не дозволуваат да се шири.370 Во самото евангелие се изнесуваат факти каде Исус го задолжува Варнава лично преку ова евангелие да ја каже вистината за светот, дека тој, всушност, знаел дека луѓето ќе го наречат Бог, но се помирил, бидејќи тоа е одредба Божја која тој ја прифатил, но знаел дека е невин и поради таа клевета врз него се наоѓал и сè уште се наоѓа во тага. Интересно е она што го забележал библискиот истражувач Р. Блакхирст.371 Тој вели дека досега од сите побитни списи не преживеало само Евангелието по Варнава, иако тој бил еден од најблиските и најпознати апостоли. Апостол Варнава е познат преку кажувањата во Новиот Завет како еден од оние кои активно учествувале во мисионерството и ширењето на Исусовото учење. Геласијански Декрет: • Дела на Филип - сочувани.

• Дела од Петар - сочувани.

• Евангелието по Матеј - сочувано во фрагменти.

• Евангелието по Варнава - не е сочувано.

• Евангелието по Јаков (Јаков Праведниот) помалку - веројатно Протоевангелието.

• Евангелието по апостол Петар - сочувано во фрагменти. Листа од 60-те книги: • Учењата на Климент - сочувани.

• Учењата на Игнатиј - сочувани.

• Учењата на Поликарп - сочувани.

• Евангелие по Варнава - нема.

• Евангелието по Матеј - сочувано.

369 На пример, за Марија (Мерјем) се вели дека немала породилни болки, потоа за Исус се наведува дека пиел вино и ја поддржувал моногамијата, потоа дека Бог има душа, дека оној кој нема да биде обрежан нема да влезе во Рајот, потоа се опишува доаѓањето на Мухаммед како очекуваниот Месија (иако е разбирливо дека Месих означува помазан) и слични работи кои укажуваат дека има многу теолошки разлики, но, сепак, битно е да се разбере изворот на потеклото на евангелието и дека промените, иако биле присутни, не укажуваат на целосна промена на секој дел од евангелието.(Заб.автор.)

370 Меѓу тие учени и е бившиот пастор Јусуф Естес.

371 R. Blackhirst, Was There an Early Gospel of Barnabas?

182

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

Единствено Евангелието по Варнава го нема никаде и изгубена му е секаква трага, барем според црковните извори. Останува прашањето и покрај толкава скепса кај христијанските догматици, дали е можно да не е пронајден ниту еден фрагмент од ова евангелие, иако сите други евангелија и сите ракописи до денешен ден имаат некаква екслузивна трага? Останува фактот дека Евангелието како наслов постои, но немаме никаква претстава што може да содржи текстот. Сето ова укажува на можноста дека сепак Евангелието по Варнава и не е баш некоја обична „модерна апокрифа“. Со тоа заклучуваме дека ова дело е вредно да се прочита и во најмала рака не треба го отфрламе како небитно. Многу детали од наведеното се поклопуваат со она што е денес најдено во Кумранските списи, коишто детално ги проучувал Роберт Ајзенман, кој смета дека ликот на Исус од евангелијата бил изграден од страна на апостол Павле како проримска пропаганда.372 Исто така, Алвар Елегард, предлага теорија која е малку слична на онаа на Ајзенман. Тој верува дека Исус се навраќа на есените и е учител на Правдата.373 Христијанските научници низ историјата потврдиле дека по познатиот Никејски собор, црквата на свети Павле (Троичната Црква) избрала четири, меѓу стотината евангелија во нивна сопственост, кои биле најблиски со нејзината доктрина. Сите други, вклучувајќи го Евангелието на Варнава, било наредено целосно да се уништат. Тие, исто така, одлучиле сите евангелија напишани на хебрејски јазик да се уништат. Оваа практика продолжила до околу 1616 година.

6.3. С витоците

од

М ртвото М оре

Во 1947 година група на деца наишла на првиот сет свитоци во една пештера на брегот на Мртвото Море.374 Овие свитоци биле веднаш идентификувани како дело на многу побожна секта на еврејската заедница, која живеела векови пред раѓањето на Исус. Хершел Шенкс375 372 James the Brother of Jesus, Penguin, 1997-98.

373 Ellegаrd, Alvar, “Theologians as historians”, Scandia, 2008.

374 Користени се податоци од книгата на д-р Мишал Абдуллах ал Кади (Mishaal Abdullah Аl Kadhi).

375 Hershel Shanks, (1930) е познат библиски археолог и основач на Библиското Археолошко општество.

183

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

вели во својата книга Разбирање на свитоциите од Мртвото Море: „Такво беше откривањето на свитоците од Мртвото Море, ракописи илјада години постари од најстарите познати хебрејски текстови од Библијата, ракописи од кои многу беа напишани сто години пред раѓањето на Исус и најмалку еден текст кој може да е напишан речиси триста години пред патувањето на Марија и Јосиф во Витлеем“. Веднаш следело итно пребарување на преостанатите пештери во регионот, со цел да се најдат другите антички свитоци кои би можеле да бидат откриени во нив. Една мала група на „меѓународни“ научници во Израел добиле ексклузивен пристап до нив и на останатиот дел од светот му беше речиси целосно забранет дури и најмал поглед врз текстовите.376 Д-р Роберт Ајзенман беше еден од клучните играчи во драма која конечно доведе до објавувањето на свитоците. Во својата книга Свитоците на Мртвото Море - откриени читаме: „Во пролетта, 1986 година, на крајот од својот престој во Ерусалим, професор Ајзенман замина со Британскиот научник, Филип Дејвис од Универзитетот во Шефилд, за да посети едно од израелските официјални лица одговорни за ова - посредник во име на антиквитетскиот оддел (сега „орган“) и Меѓународниот тим и кустос на свитоците во Израелскиот музеј. Тие беа известени со еден неизвесен и неприличен одговор: „Вие нема никогаш да ги видите свитоците“. Ова ги натерало да дејствуваат, и како резултат на оваа изјава, бил превземен огромен притисок и пет години подоцна низ виорот на медиумскиот публицитет, беше остварен апсолутен пристап до свитоците. Професор Ајзенман на крајот добил 1800 слики на претходно необјавените свитоци. Книгата на Ајзенман продолжува да го опишува следново: „Ајзенман го подготвуваше првото издание на сите необјавени таблички (плочки). Беше испланирано да се појават следната пролет преку E.J. Брил во Лајден, Холандија. Сепак, десет дена пред да биде закажано објавувањето, во април 1991 година, по притисокот кој се наметна од страна на „меѓународниот тим“, издавачите необјасниво се повлекоа и Хершел Шенкс и Библиското археолошко општество на нивна корист зачекори за да се пополни празнината“.

376 Проф. Ајзенман забележува дека една од главните пречки за објавувањето на свитоците било тоа што „на прво место, тимот беше најмалку меѓународен“.

184

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

Конечно, во септември 1991 година, архивите беа официјално отворени и два месеци подоцна беше објавен 2-от волумен на првото издание. Том Харпур во предговорот на својата книга пишува: „Најзначајниот развој од 1986 година е откривањето на титулата и изразот „синот божји “ во еден од Кумранските папируси што се користел за некое друго лице, наместо Исус ..... ова едноставно го зајакнува аргументот и мислењето што всушност означува некој да се нарече „Син Божји“ во еврејскиот амбиент. Во првиот век тоа непретставувало нешто идентично на самиот Бог.“377 Свитоците од Мртвото Море се состојат од фрагменти со многу ракописи, сепак, некои од најинтересните меѓу нив се Пешер текстовите. Пешер текстовите се низа толкувања на библиските стихови, собрани од страна на повеќето видни Евреи. Самиот збор е изведен од коренот на хебрејскиот збор „п-ш-р (p-sh-r)“,378 што значи „да се објасни“.379 Основа на сите овие текстови е идејата дека сета историја е предодредена од Бог. Со други зборови, Бог не е ограничен на гледање на работите, како „минато“, „сегашност“, или „иднина“, туку времето е суштество создадено од Бог и тоа важи само за овој познат свет. Всушност, ова е суштината на тоа како пратениците го добивале „пророштвото“, бидејќи Бог „ја знае“ иднината. Старост на списите е измерена со помош на јаглерод и утврдена е дека се работи за околу 100 или повеќе години пред доаѓањето на Исус. Ова датирање е потврдено од страна на книжевната анализа; авторите биле секта на многу религиозни и посветени Евреи. Оние кои ги истражувале свитоците забележале една заедничка тема распространета низ овие ракописи, а тоа е дека повеќето од „пешер“ текстовите пророкуваат доаѓање на „Учителот на правдата“, кој ќе им биде испратен од страна на Бог на Евреите. Овој „Учител на правдата“ ќе му се спротивстави на „Учителот на Лагата“ и на „Злобниот свештеник“. Овие свитоци, исто така, предвидуваат доаѓање на двајца месии. Едниот требало да потекнува од Харун (Арон) кој требало да го подготви патот за доаѓањето на вториот месија кој е потомок на кралот Давуд (Давид) и кој требало вечно 377 Заради Христа, Том Harpur, стр XII 378 На арапски ф-с-р или фе-се-ре односно коментира, објаснува (забелеш. рецензент).

379 Текстовите се состojат од библиски пасуси проследени со зборовите pesher „ха-davar“ „толкување на предметот е“, а потоа следи самата интерпретација.

185

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

да владее со Израел. Она што ние не го знаеме е дека постоело едно општество на многу побожни Евреи, кои биле убедени дека времето на доаѓањето на месиите требало да се случи. Според тоа, тие се подготвиле за нивното доаѓање со одвојување на самите нив од главните текови на општеството и ги посветиле своите животи во обожавање и подготовка за пристигнувањето на месиите. „Според доминантниот поглед во текстовите од Кумран, двајца месии требаше да ја водат заедницата во Судниот Ден, еден свештенички, а друг лажен.“380 Во Откритието на свитоците на Мртвото Море, од страна на Роберт Ајзенман и Мајкл Вајс, читаме, исто така, дека раните свитоци зборуваат за двајца месии, но дека подоцна, заедницита на Евреите почнала да ги комбинира во еден месија.381 Со текот на времето, пророкувањето на Евреите почнало да станува малку нејасно, и тоа поради континуираниот прогон на многуте народи кон нив, за на крајот да доведе до мешање на овие пророштва. Лоренс Шифман во врска со Пешер Хабакук вели: „Тој (Пешер Хабакук) ја опишува борбата помеѓу Учителот на Правдата и неговите опоненти - Човекот на лагите (исто така се нарекува проповедник на лагите) и „Злобниот Свештеник“. Проповедникот на лагите е претставен како предводник на заедницата. Спорот помеѓу Учителот и Проповедникот се чини дека е врз основа на прашања поврзани со религиозно толкување и Законот. Злобниот Свештеник се чини дека го започнал неговото владеење во вистината, но потоа го напуштил патот на вистината. Тој потоа го прогонува Учителот, соочувајќи се со него на најсветиот ден од годината, денот на помирувањето“.382 „Евреите ги пророкуваа двајцата месии. Првиот е познат по „свештеничките“ или „религиозни“ дела кои тој ќе ги исполни. Вториот е познат по неговите „кралски“ или „воени“ дела. Овие две пророкувања може да се однесуваат или на Исус или на Јаков. Исус и Јаков како што знаеме, се познати по нивните „свештенички дела“. Овие пророштва продолжуваат во Пешер Псалмите: 380 Тврдењето на свитоците од Мртвото Море, Лоренс Х. Шифман, стр. 321-322.

381 Откривањето на свитоците од Мртвотото Море, Роберт Ајзенман и Мајкл Вајс, стр. 162.

382 Reclaiming the Dead Sea Scrolls, Лоренс Х Schiffman, стр. 228.

186

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

„Овој текст, исто така, споменува следни личности: Учителот на Правдата, наречен „свештеник“; Злобниот Свештеник; и Човекот на лагите. Злобниот свештеник го гони Учителот и се обидува да го убие. Човекот на лагите ќе ги води луѓето на погрешен пат.“383 Тоа што ние може да го препознаеме од овие списи е и приказната за доаѓањето на Исус, еврејската секта која го прогонувала Исус, како таа секта се обидела да ги измами народните маси и се разликува од Исус во однос на вистинитоста на Божјата порака, и, конечно, нивната сплетка со Јуда за да го убијат Исус. Учителот на Правдата според ова толкување е Исус, односно Месија. „Злобниот свештеник“ според некои се однесува на Кајафа или Јуда, додека повикувачот во лаги е најверојатно Павле, кој го прогонувал Исус, како што сметаат и толкуваат некои научници. Многу христијански научници се повикуваат на овие пророштва со цел да се докаже валидноста на нивното тврдење дека Исус е навистина испратен од Бог и дека се бара од Евреите да го следат. Сепак, тие не успеале во нивните обиди поради доказите со кои Евреите постојано успеваат да ги побијат нивните тврдења, бидејќи тврдат дека во свитоците од Мртвото Море очекуваниот Месија треба биде прогонуван, што не е случај. Во Пешер Хабакук 11:4-8 читаме: „Злобниот Свештеник ја започна својата кариера со поддршка на секташи, но тој брзо го загуби патот и почна да пречекорува со цел да го зголеми своето богатство.“384 Тој што страдаше беше Злобниот Свештеник, а не Учителот на Правдата. Тука согледуваме на можната исправност на Ајзенмановото укажување дека во списите се работи за Јаков Праведниот кој бил „Учителот на Правдата“, додека одметнатиот Злобен свештеник е Павле кој лажно ја прифатил верата на Исус. За таа цел тој ќе ги искористи непријателите на христијаните - Римјаните, односно секташки настроените христијани, за да го убијат Јаков. Секако сето ова укажува на еден битен момент. А тоа е дека верата на Исус имала противници во самиот почеток и со тоа направен е обид за измена на првобитното христијанско верување. Самите свитоци објаснуваат како „Китим“ (Римјаните) и кралевите на Грција се обиделе да го заземат Ерусалим (симболот на правоверните), но 383 Reclaiming the Dead Sea Scrolls, Лоренс Х Schiffman, стр. 229.

384 Reclaiming the Dead Sea Scrolls, Lorens H. Schiffman, p. 233 187

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на крајот „Китим“ биле поуспешните. Авторот продолжува да го цитира Пешер Хабакук во однос на намерите на Злобниот Свештеник и казната извршена врз него, каде вели: „На крајот на краиштата, сепак, Злобниот Свештеник бил казнет поради неговиот престап против Учителот на Правдата. „Непријателите на Злобниот Свештеник го мачеа.. И оној кој страдаше беше Злобниот Свештеник, а не Учителот на Правдата..“385 Без разлика за кого станува збор, дали е Јуда или е Павле, и двајцата имале сличен крај. И двајцата биле убиени од страна на својот непријател и двајцата го издале Учителот на Правдата. (Едната можност е тој да биде Исус, а другата можност е да се работи за неговиот наследник во храмот во Ерусалим - Јаков Праведниот) Во свитоците од Мртвото Море во негативен контекст се спомнува и „поедноставувањето на религиозните правила“, кои звучат неверојатно слични на зборовите на Павле и неговите следбеници кои ја поедноставиле религијата на Исус по неговото заминување. Како што наведува Павле: „Но, се плашам, ..како што змијата ја измами Ева преку нејзиното лукавство, па вашите умови да бидат заведени од едноставноста која е во Христа“386 Свитоците опишуваат како „Китим“ (Римската империја) и кралевите на Грција ќе се обидат заедно да го преземат Ерусалим (симболот на верните), но дека Китим (Римјаните) ќе бидат тие што ќе успеат. Римската империја на крајот навистина ја презеде контролата врз целoто тогашно христијанство и тоа откако како доктрина беше воспоставено и сочувано преку грчката филозофија и пишување. „Некои текстови, исто така, зборуваат за еден есхатолошки пророк, кој ќе го објави доаѓањето на Месијата, нешто слично на Илија (Елијах) во рабинската традиција.“387 Мишал Ал Кади Јусеф наведува во неговата книга „Свитоците од Мртвото Море, Евангелието по Варнава, и Новиот Завет“388 следново: „Кон крајот на II век, како што велат „Мемоарите на Хегесипус“,389 некој човек бил пронајден како собира преданија за животот и повикувањето 385 Reclaiming the Dead Sea Scrolls, Lorens H. Schiffman, p. 234.

386 2 Коринтјаните 11:3 (исто така види 2 Коринтјаните 1:12, Римјани 3:28, итн).

387 Reclaiming the Dead Sea Scrolls, Лоренс Х Schiffman, стр. 323 388 The Dead Sea scrolls, the Gospel of Barnabas, and the New Testament Misha’al Al-Kadhi Yusseff, p.109 389 Hegesippus 188

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

на Исус од Назарет и христијаните, со цел да ја запише општата црковна историја. Каква и да била природата на црковната историја, едно нешто може да се каже со сигурност, дека преданијата носеле пророштва за Месијата кој требаше да дојде по Исус. Толку се чуствуваше нивното присуство во црковната книжевност што дури и Црквата на Николаитите390 во Рим ги задржа тие преданија, иако во изменета форма.“ Исус им кажал на своите следбеници дека тој има многу работи кои треба да ги поучи, но дека тие не се подготвени и дека некој друг ќе дојде после него, кој ќе ги научи на целата вистина (Јован 16:7-14). Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, своите проповеди ги водел со крајна емотивност и енергичност. Тој бил следниот во низата пратеници, последниот Пратеник, и печатот со кој е завршено испраќањето на Објавите испратени од Бог.

390 Николаитите се христијанска гностичка секта чии членови биле обвинувани од Црквата дека живеат блуднички и равратен живот. Се наоѓале во Ефес и Пергам.

189

7. РАНО-ХРИСТИЈАНСКИОТ ПЕРИОД „..Па една група од синовите Израилови поверува, а другата не! Па тие што веруваа против непријателите нивни ги зајакнавме, и тие победија.“ (Куран; Ес Сафф, 14)

7.1. В овед

во рано - христијанскиот период

По неговото воздигнување, Исус зад себе оставил мноштво следбеници кои се потпирале на сè она што тој ги поучил во врска со обожувањето на Бог.391 Според Куранот, тој никогаш не кажал ништо за себе или за Бога што немал право да каже. Тој бил човек и пратеник, кој им кажал на своите следбеници да Го обожуваат само единиот Бог и како верници да бидат предадени на Божјата волја. Околу 90 г.н.е., Пастирот од Хермас392 која се смета за книга на откровение од страна на Црквата,393 и е една од двете книги која се најде во Синајскиот Кодекс (Codex Sinaiticus), кои не се вклучени во современите Библии.394 Во него се наоѓаат дванаесет заповеди а првата е: „Веруваме дека Бог е Еден, и дека Тој ги создал и ги организира сите работи, и од 391 Унитаристичкиот концепт на Бога и пратеничката човечка природа на Исус била поддржана од страна на многу раната заедница, заснована врз начинот на живот и учењата на Исус, како што се евионитите (ebionites), назарените(nazarenes), керинтианците (cerinthians), базилидијанците (basilidians), карпократијанците (carpocratians), хипсистиријанците (hypsistarians), симакианците (symmachians) и елкезаитите(elkesaites).

392 Хермин Пастир или Пастирот од Хермас (старогрчки: Ποιμήν του Ερμά; хебрејски: ‫העור‬ ‫)סמרה‬, некогаш само Пастир (старогрчки Poimen) е рано-христијански спис чиешто настанување се сместува во времето на папата Пиј I. (околу 140-155 год. н.е). За животот на Херма, писателот на ова дело не се знае многу освен она што се дознава од Мураториевиот канон дека е брат на папата Пиј и дека бил современик на Климент Римски. Пастир се состои од три дела: Откровенија (5 на број); Заповеди (12 на број) и Споредби (10 на број). Во книгата Исус Христос се нарекува слуга, не се споменува никаква негова божествена моќ, а отсуствува и она христолошко учење за Исус како Логос кое било застапено во Црквата во тоа време. Херминиот Пастир е дел од Синајскиот кодекс (Кодекс Синаитикус).

393 Според Е.Џ. Гудспид (EJ Goodspeed).

394 Апостолските отци (1950).

191

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

она што не постои направил сите нешта да настанат, и Тој ги содржи сите нешта, но Самиот ништо од тоа не содржи. Верувај во Него и плаши се од Него, и плашејќи се од Него, самоконтролирај се. Чувајте ја оваа заповед и ќе ја отфрлиш од себе сета злоба, стани на секоја работа добродетел на правдата, и ќе живееш со Бог, ако се држиш до оваа заповед.“ Тука гледаме дека Бог според ова учење е Еден. Никејскиот проглас ни кажува вака: „Верувам во еден Бог, Отец, Седржател, Творец на Небото и Земјата, на сите нешта видливи и невидливи, и во еден Господ Исус Христос, Единородниот Син Божји, роден од татко му пред сите светови, Бог од Бога, Светлина од Светлината, сам Бог од самиот Бог, роден, не е создаден, едносуштен на Отецот,395 преку Кого сите работи се создадени ...и верувам во Светиот Дух, Господ, Дарител на Живот, кој произлезе од Отецот и од Синот, кој со Отецот и Синот заедно се обожувани и прославени, кои зборуваа од Пророците ...“396 Овој проглас е премногу збунувачки и сложен и не ја отсликува чистата природа и логичност на верувањето на една личност во Единиот Бог.

395 Тврдење дека Исус и “Отецот” се едно. Овие Исусови зборови се наоѓаат во Евангелието според Јован, 10 :30, „Јас и Отецот (Татко Ми) едно сме“. Овој говор, според христијанско мислење, укажува на Исусовото соединување со Бога, кој го прави да биде Бог исто како Него. Ова толкување, исто така е неисправно поради две причини: 1.Прва причина: Според христијанско размислување Исус (Иса а.с.) е човек со душа кој е во состојба да зборува, но тој со Бога не е соединет во смисол на неговата човечност, туку велат дека со Бог е соединета неговата божествена, а не човечка природа. Меѓутоа, бидејки под името Исус (Иса а.с.) ја подразбирале и неговата божествена и човечка природа заедно, паѓа во вода претходниот коментар.

2.Втора причина: Сличен говор се однесува и на учениците (апостолите). Во Евангелието според Јован (17:21-23) се вели: “...за да бидат сите едно;како што си ти,Татко, во мене, и јас во тебе, така и тие да бидат едно во нас, за да верува светот дека ти ме испрати. И славата што ми ја даде, им ја дадов ним, за да бидат едно, како што сме ние едно; Јас во нив, а ти во мене, за да бидат совршени во едно, за да знае светот дека ти си ме испратил, и дека ги љубеше нив, како што ме љубеше мене.” Наведените зборови во овие фрагменти говорат за неговото соединување со Бога и нивното меѓусебно соединување. И како што е јасно дека нивното соединување не е вистинско, така е очигледно дека и Исусовото соединување со Бога не е вистинско. А исправното значење на соединувањето во овој случај е „покорувањето кон одредбите на Возвишениот Бог и чинење добри дела“. Во тоа се изедначуваат Исус, неговите ученици и сите верници. Разликата е само во силата на верата и нејзината слабост. Исусовата покорност и совршеност во обожувањето на Севишниот Бог, без сомневање, е поголема од неговите ученици, а под соединување овде се подразбира еднаквоста на нивните желби и нивното учење. Тие се како едно во покорноста кон Бога и извршувањето на Неговите наредби и љубов кон Него. И како што не се мисли на телесно соединување на едните со другите или со Исус, исто така не се мисли на соединување на Исус со Божјото битие во буквален смисол.

396 Alternative Service Book, (1980).

192

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

За разлика од ова, според Теодор Зан во Апостолските Акти397 до околу 250 г.н.е. изјавата на верата била едноставна. „Јас верувам во Бог, Семоќниот“, денес тоа претставува само еден елемент на Англиканското кредо. J.R. Харис го цитираше Аристедос, рано-христијанскиот апологет како вели: „Рано-христијанското обожување во почетокот претставуваше почист монотеизам дури и од тој на Евреите.“ За време на раното христијанство се појавила групацијата евионити. Според Роберт Вилкен тоа во превод значи „сиромашна личност“ и им противречи на некои христијани кои велат дека произлегува од личноста која се викала Евион. Тој нагласува: „Потеклото, историјата и посебниот карактер на евионитите (еbionites) е предмет на интензивна дебата во последниве години. Можно е дека евионитите постоеле во најраниот период на христијанската историја, каде што повеќето од тогашните христијани биле Евреи и некои од нив продолжиле да го почитуваат еврејскиот Закон. Тоа рано-христијанско движење било препуштено само на себе, бидејќи поголемиот дел од следбениците на Исус се прилагодуваше на приливот на нееврејски конвертити. За тој конзервативен карактер на раното Исусово и Јаковово движење, најдобро можеби сведочат имињата со кои тие Евреи се нарекуваат во историските и црковните извори. Тие, имено, во широките кругови биле познати како евионити и назарени. Името евионити во почетокот веројатно претставувало назив кој се однесува на „сиромашните“ во Ерусалим,398 додека подоцна тоа име почнало и да се злоупотребува, па тогаш така се именувале и оние следбеници за кои се сметало дека се „сиромашни по дух“ или по верба во Христос. Во изворна смисла, терминот ebionim се однесува на доброволно одрекување од името, сопственоста, во духот на онаа етика за која сведочат Делата на апостолите: „ Не постоеше ниеден меѓу нив што имаше потреба за ништо, бидејќи оние, што имаа ниви или куќи, ги продаваа и парите земени за нив ги донесуваа, (Дела на Апостолите; 4:34). Овие рано-христијани на крајот останале посебна група која, заедно со други групи (на пример, гностиците) била отфрлена како еретичка од страна на новата „голема“ црква. Тие понекогаш ги идентификуваат со 397 (1899), p. 33-37.

398 Римјаните, 15:26.

193

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

еретиците споменати во Талмудот. Евионитите во почеток биле Евреи кои го прифатиле Исус од Назарет како Месија (Христос). Тие одржувале односи со останатите Евреи, како и со таканаречените христијани, иако не биле добредојдени ниту кај едните ниту кај другите. Тие го следеле Законот, инсистирале на обрежувањето, ја задржале Саботата и ги славеле еврејските празници (Јом Кипур, Пасхата) и воедно се придржувале до следење на старозаветните закони за исхраната (на пример, воздржување од свинско месо) и други еврејски обичаи. Тие го отфрлиле апостол Павле поради неговато оцрнување на еврејскиот Закон. Го гледале Исус како пратеник, исклучителен човек во линија на еврејските пророци.399 Тие го оправдуваа нивниот начин на живот со следење на примерот на Исусовиот живот. Тој беше обрежан, ја почитуваше Саботата, ги славеше еврејските празници, поучуваше дека сите заповеди на Законот треба да се почитуваат. Го славеа Велигден во ист ден кога Евреите ја прославуваа Пасхата и се однесуваа кон градот Ерусалим со висока почит.“400 Според Вилкен постоеле и други еврејски христијански секти, вклучувајќи ги назарените,401 симакианците (symmachians) и елкезаитите (elkesaites). Затоа што е тешко да се разликуваат една од друга, тој сугерира дека евионтите може да се користат како општ израз за каква било форма на јудео-христијанството што истакнува почитување на Законот. Според Вилкен, евионитите користеле свое Евангелие и свои стари ракописи. Вилкен пишува: „Оживувањето на јудео-христијанството постоеше сè до доцниот четврти век, поттикнато од еврејскиот месијанизам ... По овој период малку се знае за евионитите“ Според Енциклопедија Комптон402 на почетокот јудео-христијаните биле прогонувани затоа што признавале дека Исус е очекуваниот Месија, додека еврејските власти него го сметаат за натрапник и предавник. Раните христијани по потекло беа Евреи. Тие останаа во Ерусалим и ги извршуваа религиозните церемонии во Храмот. Тие се разликуваа од своите сонародници Евреи во тоа што веруваа дека Месијата дошол. Да премолчуваа за нив399 како што е опишано во Мојсеева 18: 15.

400 The Encyclopedia of Religions, p. 576.

401 Тие верувале во девственото раѓање и дека Исус е пратеник и Месија на еврејскиот народ.

402 Compton’s Encyclopedia.

194

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

ното убедување, тие можеби и ќе останеа секта во рамките на јудаизмот. Сепак, инсистираа да проповедаат на сите оние кои сакаа да слушаат дека Исус, кого еврејските власти го прогонуваа, оној кој беше долгоочекуваниот Месија на Израел. Овие проповеди предизвикаа големо непријателство од страна на верските водачи и на почетокот христијаните беа прогонувани. Она што е интересно е што овие христијани не се обидуваа да одат надвор од границите на Израел со својата порака.“403 Со ова, тој унитаристички концепт бил задржан во многу постоечки заедници во раното христијанство. Тринитарните христијани истакнуваат дека овие групи „отсекогаш биле сметани за еретички од страна на раната Црква.“ Со ова тие ја означуваат Црквата која преовладува без да се обидат да утврдат дали таа црква има поавтентично учење. Вилкен ни кажува за евионитите дека: „ Овие христијани на крајот станаа посебна група која, заедно со другите групи беше отфрлена како еретичка од страна на новата „голема“ Црква.“404 Ова покажува дека т.н. „еретичка“ црква била одбиена од „новите“ христијани. Со други зборови, поранешните следбеници на Христовото учење беа осудени од страна на подоцнежните следбеници на усвоената вера. Во теологијата и историјата на јудео-христијанството, Ханс-Јоаким Шоепс, преземајќи го истражувањето на Харнак и Шлатер, и со завршувањето на студиите,405 дошол до следниот широко потврден заклучок: „Иако не може да биде можно да се утврди точниот доказ за врската која постои, индиректната врска на Мухаммед со јудео-христијанството е надвор од секоја сомнеж. Ова остава парадокс со вистински светски историски димензии: додека јудео-христијанството во Црквата било доведено до исчезнување, тоа останало зачувано во исламот и во однос на некои од неговите водечки насоки, тоа трае сè до денешно време.“406 Џон Толанд пишува и заклучува: „Откако назарените или евионитите, од страна на сите црковни историчари едногласно се признаени дека биле првите христијани, како и оние кои им верувале помеѓу Евреите, кои беа нивен народ и биле апостоли на Исус, со кои тој живеел и 403 Compton’s Encyclopedia, ‘Christianity’ (CD – ROM Home Library, 1997).

404 The Encyclopedia of Religions, p. 576.

405 проучувањата направени од Б. Клемен (В Clemen), Т. Андрае (Т Andrae) и Х.Х.Шаедер (H.H. Schaeder).

406 Hans-Joachim Schoeps, Theology and History of Jewish Christianity (1949), p.342.

195

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

умрел и кои биле сведоци на неговите дела, со оглед на ова, велам како било можно за нив да бидат први пред сите други (бидејќи беа сметани како први еретици) кои требаше да формираат погрешни концепции и доктрини околу Исус? И како неЕвреите кои само поверуваа во Исус по неговата смрт, од проповедање и информации на луѓе кои никогаш не го познаваа Исус, може да имаат правилно разбирање на доктрината на Исус, или од каде тие би можеле да имаат правилни информации, освен од Евреите верници.“407

7.2. Р аното

христијанство не е монолитна структура

По воздигањето на Исус, се појавија многу гранки во раното христијанство и секоја локална црква, како на пример, црквата од Коринт, црквата од Ерусалим, кои беа независни од секоја друга црква имаа своја хиерархија и свој поредок на признати списи. На пример Посланието според Варнава беше признато од црквата во Александрија во Египет, но, не и од другите цркви. Некои цркви го признаваа евангелието според Тома, и „Пастирот од Хермас“, додека другите цркви не го признаваа. Според ова треба да се прибележи дека повеќето апокрифни книги беа признаени од една или од друга ранохристијанска црква. И сè до VI век книгите од Новиот Завет не беа комплетно стандаризирани, иако стандардизацијата започна два века претходно. Источносириската или Несторијската црква,408 Ерменската,409 Етиопско-орто407 John Toland, The Nazarenes (1718), p.73-76.

408 Во IV век од н.е новозаветниот канон на Сириската црква опфаќал само 17 книги: Дијатесарон (хармонизираната компилација од четирите евангелија на Матеј, Марко, Лука и Јован напишана од Татијан), Делата на апостолите и 15 посланија на апостол Павле (вклучително и Третото послание до Коринтјаните). Во V век од н.е. новозаветниот канон ги вклучувал и Посланието на Јаков, Првото Петрово и Првото Јованово послание, а биле отфрлeни како апокрифни: Второто и Третото Јованово послание, Второто Петрово, Јудиното послание и Откровението. Подоцна, во VI век од н.е. после Соборот во Ефес како канонски биле прифатени Откровението и оние посланија коишто до тогаш биле сметани за апокрифни.

409 Во Новозаветниот канон на Ерменската црква влегувале како канонски и Делата на апостол Павле, Третото послание до Коринтјаните, во Стариот Завет биле вклучени и Тестаментите на Дванаесетмината Патријарси. Сè до 1200 год. н.е. Откровението било отфрлано како апокрифно, а до крајот на XIII век н.е. биле правени бројни неуспешни обиди да бидат прифатени како канонски следните апокрифи: Советот на Божјата Мајка до апостолите, Книгите на Криапос и Посланието на Варнава.

196

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

доксната црква410 и Коптската Црква411 до ден денешен имаат различен Нов Завет за разлика од останатите христијани. И не само што локалните цркви се разликувале во она што било или што не се смета или се смета за спис, тие, исто така, се разликувале во доктрините и догмите. Бидејќи премногу време би ни одзело да ги наведеме сите различни прашања и движења на раното христијанство, ќе ставиме акцент на гранките на христијанството кои помалку или повеќе се совпаѓаат со исламското гледиште на нештата. Во Куранот, во поглавје 3, стих 49,412 се вели дека Исус бил избран од Бог како Пратеник на децата на Израел, што е во спротивност со денешното христијанство кое го задржува погледот дека Исусовото пратеништво и проповедништво е наменето за целиот свет. Но постојат неколку пасуси во Новиот Завет кои изгледа се согласуваат со исламското гледиште, дека Исус бил испратен само на децата на Израел. Дванаесетте апостоли Исус ги испрати со следниве инструкции: „Не одете никаде помеѓу неЕвреите,413 и не влегувајте во ниеден град на Самаријаните, туку одете кај изгубените овци од куќата на Израел.“ (Матеј; 10:5-6) „А Он одговори и рече: Јас сум пратен само при загубените овци на домот Израилев.“ (Матеј; 15:24) Исус овде експлицитно кажува дека е пратен само при домот Израилов. Можеме да земеме во предвид дека апостолите на Исус, како и тие што го следеле, продолжиле со проповедањето и по воздигањето на Исус. Исто така мора да изнесеме еден факт кој малку е познат кај денешните христијани - Павле, како бивш фарисеј и рабин, попознат како Савле од Тарс, никогаш не бил апостол на Исус и најверојатно никогаш не го ни сретнал Исус за време на неговото мисионерство. И секако, Павле, кој бил најголем поддржувач на овој концепт за универзално ми410 Етиопската Црква како канонски новозаветни книги ги признавала и четирите книги: Синодите (во коишто се опишани црковните ритуали и пракса), двете Книги на Заветот, Етиопскиот Климент, етиопската верзија на Дидахе а во Стариот Завет била вклучена и етиопската верзија на делото на Јосиф Флавиј за еврејската историја во осум книги.

411 Во оваа црква како канонски книги биле признати и во Новиот Завет вклучени и Двете Климентови посланија.

412 „..и го праќа како Пратеник на синовите Израилови..“ (Куран; 3:49) 413 Незнабошци, пагани.

197

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

сионерство, не ја претставува традицијата на апостолите и поради тоа често се наоѓал во конфликт со Ерусалимската црква, која била главно седиште на апостолите на Исус. Ова може лесно да се заклучи кога ќе се повикаме на Новиот Завет. „Кога Павле дојде во Ерусалим се обиде да им се придружи на апостолите, но сите тие се плашеа од него бидејќи не веруваа дека тој е апостол“. (Дела, 4:26) Исто така и други пасуси од Новиот Завет414 драматично ислустрираат дека Павле со неговото инсистирање да им проповеда на неЕвреите бил во постојан конфликт со Ерусалимската црква. Значи треба да се знае, што се однесува до овие пасуси, дека Делата апостолски и Посланието до Галантјаните се избрани документи и не ги рефлектираат учењата на Ерусалимската црква, ниту на актуелните апостоли на Исус. Како илустрација на овој концепт на Павле, може посебно да се видат Делата, 21:17-36, каде павликијанскиот начин на пишување се обидува да прикаже дека Ерусалимската црква го поддржува Павле. Но, фактите стојат како што е прикажано во тој ист пасус дека старешините на Ерусалимската црква му дале можност на Павле да се користи со привремено право на Назареец,415 сметајќи на тоа дека тој треба да се прочисти и да плати за она што го правел во минатото.416 Без разлика на можното подметнување на Павле, Делата апостолски задржале изјави кои индицираат што всушност мислеле апостолите на Исус и неговите следбеници кога е во прашање проповедањето на пораката на Исус. „А оние, што се беа распрснале поради гонењето заради убиството на Стефана, стигнаа дури до Феникија, Кипар и Антиохија, не проповедајќи го словото никому освен на Јудејците.“ (Делата, 11:19) Накратко, секој истражувач на раното христијанство мора да ја препознае основната разлика во мислењето помеѓу црквата на Павле и неговата порака до неЕвреите и Ерусалимската црква на Исус и неговите апостоли.

414 На пример Делата 15:1-5; Делата 21:17; Послание на Павле до Галантјаните, 2:1-9.

415 (хебр. nazar посвети/посветува) човек што му се заветувал на Јахве дека нема да си ја стриже косата и да си ја бричи брадата, дека нема да допира мртво човечко или животинско тело и дека ќе се откаже од грозјето и од сите алкохолни пијалаци произведени од него (таков бил, на пр., познатиот библиски јунак Самсон).

416 Се мисли пред сè на неговата улога на ловец на глави на христијани и нивен прогонувач.

198

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

Писмата стриктно се ограничени во својата порака кон синовите на Израел и верниците продолжиле да се молат во храмот на Ерусалим, и притоа дури не се ни нарекувале себеси христијани. Терминот „христијанин“ за првпат бил употребен во нееврејската црква во Антиохија, како што е наведено во Делата, 11:20–26. Многумина учени за раното христијанство признаваат дека апостолите не проповедале, освен на децата на Израел. Оваа јудео-христијанска традиција продолжила и по уништувањето на Храмот во 70-тата година по Исус. Тие рано-христијански учења, како што веќе спомнавме, се оние на евионитите, назарените, елкесаите, керинтјаните, претставници на еврејско-христијанската традиција. Посебно може да укажеме на евионитите, групата која била дооформена околу 70-тата година после Исус, во време на уништувањето на Храмот. Потоа пребегнале од месноста на Ерусалим и се раширириле во денешен Јордан, Сирија, Турција и Египет. Со забелешка што евионитите продолжиле како посебна верска заедница сè до IV век н.е.417 За разлика од нив, назарените во Јордан и Сирија егзистираа барем до IV век н.е.418 Двете групи беа со јудео-христијански корен. Со навраќање кон историските податоци ќе се добие траекторија во рано-христијанскиот период, која може да води назад до библиските книги на Матеј, на Делата и Ерусалимската црква и таа линија продолжила да егизистира сè до IV век по н.е. и продолжила да го ограничува активното проповедништво само на децата на Израел. Исто така, групата најстрого ги одбивала павликијанските аброгации419 на Мојсеевите закони по кои се управувале и.т.н. Во оваа смисла овие групи помалку или повеќе во своето учење се слични на исламот. Секој студент на компаративни религии е свесен дека постојат главни сличности во разбирањето на Исус во исламот и раното христијанство.

417 Некои научници сметаат дека Евионитите како јудео-христијанска секта опстанале сè до XI век н.е.. Подетално за ова види кај: Shlomo Pines (1966). The Jewish Christians Of The Early Centuries Of Christianity According To A New Source. Proceedings of the Israel Academy of Sciences and Humanities II, No. 13.OCLC 13610178. 102-255-998.

418 David C. Sim The Gospel of Matthew and Christian Judaism 1998, p.182.

419 (лат abrogatio) отповикување, укинување, поништување.

199

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

7.3. И сториски

факти за евионитите и назарените

Назарените и евионитите се две групи кои се појавија како јасно дефинирани субјекти во вториот век во рамките на феноменот најчесто наречен „јудео-христијанство“. Употребата на терминот „јудео-христијанство“ е проблематична поради многуте значења поврзани со него. За таа цел, „јудео- христијанство“ не се користи како ознака за потекло, туку како ознака од гледна точка на партија, односно група. Како резултат на тоа, не секој христијанин со еврејско потекло може да се смета за еврејски христијанин.420 Во едно сведоштво кое го филмуваше National Geograpic се укажува на писмата на (полу) братот на Исус кои се толку „опасни“ што „црковните отци“ одбиваат да ги вклучат во Библијата. Доказите на тие писма не даваат слика која би одговарала на денешното христијанство. Исус во нив е претставен како учител и човечко суштество благословено од Бог. Всушност, Посланието на Јаков е учењето на Исус, но не и учењето за Исус. Јаков го пренесува тоа што го научил директно од својот брат во списите за кои се тврди дека се најстари досега пронајдени. Не се спомнува крстот на Исус, ниту неговата крв, ниту простување на гревови доколку се поверува во Спасителот. Не е спомнат ниту Исус како Божји Син. Слично на овие списи, постојат и списи кои се чуваат во Грчката Православна Црква во стариот дел на Ерусалим. Како и Посланието на Јаков така и оваа книга не е вклучена во Библијата. Копијата на стариот прирачник специјално напишан за преобратениците во верата која Исус ја исповедал, било напишано додека семејството на Исус било сеуште живо. Во тој документ не се спомнува распнувањето, ниту се спомнува Исус како божествен. Во списите доминира човечката природа на Исус, како и кодексот на молитвите кои многу се разликуваат од денешната евхаристија,421 која воопшто не постои во тие списи. Интересно е тоа 420 Слабоста на една книга на таа тема е книгата од Жан Данилеу ( Danielou), Теологијата на јудео- христијанство, Лондон, 1964 година. Иако таа претставува богатство од материјал, ги меша двата вида.

421 (грчки: Θεία Ευχαριστία, Κοινωνία) во христијанската црква се вика Тајна на Тајните или Тајна на Црквата, кој која сѐ води, и од која сѐ произлегува. Таа е срце на црковниот живот, извор и цел на сите црковни учења и установи, и без неа христијанството е незамисливо. Светите Отци на раната црква ја сметале за најважен и основен дел на црковнотото собрание, затоа што таа давала значење и смисол на сите богослужби. Во потесен смисол, во црквата ја означува благодарствената молитва пред осветувањето на лебот и виното во текот на литургијата. Поголемиот број од христијанските деноминации веруваат дека Христовото тело и крв реално присуствуваат во причествувањето. Некои протестантски цркви ова го толкуваат само како симболика.

200

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

што Исус наместо Божји син е опишан како Божји слуга, и тоа било верувањето на неговото најблиско семејство. Поради тоа Црквата на овие списи не им дала никакво значење. Во тие списи Јуда, помладиот брат на Исус, вели: „..тајно се развило учење од некого кој одамна бил за осуда, еретици кои ја изопачиле славата на Бог...“ Со тоа се гледа дека Исусовото оригинално учење почнало да исчезнува. Исто така се укажува на некои луѓе кои биле претставници на верата, а не поучувале онакака како што требало, оригинално, да се поучи. Всушност, Павле бил оној чие толкување победило и чив начин на верување бил прифатена подоцна од Константин. Семејството на Исус и нивниот светоглед изгубил пред посилниот фактор и влијание на Павле и Павловата црква.422 Јудео-христијанството многу рано дошло во опозиција и конфликт со европски центрираната, нееврејски доминираната „Голема црква“. Сепак постоеле такви со еврејско потекло кои биле лојални членови на „Големата црква“. Јустин Маченикот, пишувајќи за средината на вториот век, разликувал две групи на христијани од еврејско потекло – умерени, кои биле дел од „Големата црква“ и кои особено во заедниците на дијаспората остварувале еврејско влијание врз формирање на нивната доктрина и морал; и екстремистите кои одбивале да живеат со народите кои не сакаат да се приклучат кон еврејскиот Закон на верата во Христа.423 Сепак постоеле еврејски христијани кои биле одвоени од остатокот на она што се нарекувало христијанство затоа што тие ја комбинирале верата во Христа со еврејското правно почитување на Законот.424 Можеле да се сретнат во Египет, Месопотамија, и Рим и тоа долго време. Постои јасен профил само на еврејските христијани од Палестина и Сирија, кои постојано инсистирале и ја потенцирале нивната поврзаност со оригиналната клетка на христијанството во Ерусалим и Галилеја. Оваа, како и повеќето од информациите што ги имаме за нив, доаѓа од книжевни остатоци припишувани на нивните кругови. Полемичното пишување на „црковните отци“ за различните еврејски христијански 422 Видеото со македонски превод може да се погледне на следниот линк: http://www. youtube.com/watch?v=stfmtSuQ82o 423 Јустин Маченик, Дијалог со Евреинот Трифо, гл. 47.

424 Х. Schoeps, Јудео-христијанство, фракциските спорови во раната црква, Филаделфија, 1969, стр. 10.

201

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

групи се делумно неверодостојни поради очигледни предрасуди против оние кои се противат на нивните учења.

7.4. Е вионити Евионити (грчки: Ἐβιωναῖοι, Ebionaioi, хебрејски: ‫א ביונים‬, Ebyonim – сиромашни) се рана јудео-христијанска секта која постоела во околината на Јудеја и Палестина, во периодот од I век до IV век, односно во времето на т.н. рано христијанство. Иринеј Лионски425 (околу 180 год. н.е.) бил првиот кој го користел терминот евионити, со цел да ја опише еретичката јудејска секта, за која тврдел дека тврдоглаво се држела и го почитувала Законот. Ориген (околу 212 год. н.е.) дал објаснување од каде доаѓа терминот евионити. Со цел да се објаснат ставовите и историјата на евионитите, научниците се обиделе да ги реконструираат податоците кои се достапни за нив од различни извори. Многу од она што е познато за нив доаѓа од т.н. црковни отци кои пишувале полемички трактати против евионитите и ги нарекувале јудејски еретици.426 Многу научници се сложуваат со општоприфатениот став дека евионитите се одделиле од христијанството, обидувајќи се да го обноват јудејскиот Закон.427 Други, пак, сметаат дека евионитите биле верни на автентичнто учење на Исус Христос и го претставувале јадрото на Ерусалимската црква пред истите да бидат маргинализирани од страна на следбениците на „апостол“ Павле.428 Според Енциклопедија Британика, појавата на евионитското движење може временски да се лоцира во периодот на разурнувањето на Храмот во Ерусалим во 70 година од н.е.. Најраното спомнување на групата која може да се идентификува како евионити се јавува во делото Диалог со Трифон (околу 140 год. н.е.) од Јустин Маченикот. Тој посочил дека постојат две групи на јудејски христијани, едните го почитуваат Мојсеовиот закон, но не го сметаат за задолжителен, а другите го сметаат за задолжителен и обврзувачки за сите. Епифаниј од 425 lat. Irenaeus (130-202 год. н.е.) е еден од најпознатите рано-христијански отци, борец против гностицизмот; неговото најпознато дело е Против ересот.

426 Klijn, AFJ; Reinink, GJ (1973). Patristic Evidence for Jewish-Christian Sects. Brill. ISBN 90‐04‐03763‐2.

427 Kohler, Kaufmann (1901–06). “Ebionites”. In Singer, Isidore; Alder, Cyrus. Jewish Encyclopedia.

428 Hyam Maccoby (1987). The Mythmaker: Paul and the Invention of Christianity. HarperCollins. pp. 172–183.

202

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

Саламин429 (310-403 год. н.е.) дал најкомплетно, но истовремено и најнесигурно сведоштво за Евионитите430 во своето дело за ересите Панарион431 во кое набројува 80 еретички секти. Во своето дело тој дал општи информации за нивните религиозни убедувања, при што објавил и цитати од нивните евангелија, од кои денеска нема зачувано ниту едно. Спротивно на христијанството, евионитите инсистирале на универзалната потреба да се следат и зачуваат јудејските религиозни обреди и јудејскиот закон, кои според нив Христос ги објаснил и расветлил. Според нив, Христос како смртен човек бил само Месија и пророк, но не и Богочовек. Тие го почитувале апостол Јаков, братот на Исус, како поглавар на Ерусалимската црква и го отфрлале апостол Павле, сметајќи го за „отстапник од Законот“.432 Имињата под кои овие јудео-христијани се појавуваат во листите на секти обезбедени од страна на црковните отци првично биле чесни имиња во Новиот Завет, но нивните значења оттогаш се влошиле. Ебионим или евионит е антички назив за чест, што Црквата го прифатила, веројатно по нивното напуштање на Ерусалим, врз основа на Исусовиот став во врска со „сиромашните“.433 Непостоеше некој именуван како евионит кој бил татко на секта, како што црковните отци (Иполит,Тертулијан, Епифаниј, итн) предлагаа со цел да се прикрие вистинското учење и за да го означат полесно за еретичко. Називот бил избран од страна на верниците во согласност со традиционалниот образец (на пример, perusim - Фарисеи, sadducim - садукеи). Подоцна, омраза кон противниците ги направила евионитите да бидат предмет на злоупотреба, така што јудео-христијаните самите го 429 Црковен отец, роден во христијанско семејство во Елевтеропол (Палестина), а при крајот на IV век н.е. бил епископ на Кипар. Напишал повеќе дела. Бил противник на користењето на слики на Христос или било какви светци во црквите. Во една прилика влегувајќи во црквата во Бетел (Палестина) видел закачена завеса со сликата на Исус Христос и истата ја искинал како нешто одвратно и спротивно на Христовото учење.

430 The Panarion of Epiphanius of Salamis (Book I, Sects 1-46), second edition, ревидирано, проширено и преведено од Frank Williams, pp 52.

431 Во превод значи Лекарско ковчеже затоа што ова дело содржело лекови за „болните“ кои биле „каснати“ од змијата на ереста. Ова дело се сретнува насловено и како Против ересите. Пишувано било помеѓу 374 и 377 год. н.е. како прирачник за христијаните како да се справат со аргументите на еретиците.

432 Hyam Maccoby (1987). The Mythmaker: Paul and the Invention of Christianity. HarperCollins. pp. 172–183.

433 Во многу Исусови параболи (споредби) запишани во денешните канонски евангелија се укажува на духовната вредност и предност на сиромашните и угнетуваните за кои е наменето Царството Божјо, а на сметка на богатите се искажани многу прекори и предупредувања.

203

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

избегнувале тој прекар. Терминот нашироко се користел од страна не само на црковните отци, туку и од страна на речиси сите писатели. Која било група што се прогласувала за следбеник на Христос и која го почитувала Мојсеевиот закон, без оглед на кои филозофии, доктрини и практики се придружуваа, била именувана со поимот евионити.

7.5. Н азарени „Тие велат: „Бидете Евреи или назарени434, и ќе бидете на Вистинскиот пат!“ Ти кажи: „Не, ние сме во верата на Ибрахим, кој исправно веруваше; тој никого за рамен на Аллах не Му припишуваше.“ (Куран; 2:135) Овде Куранот се обраќа на раните следбеници на Исус нарекувајќи ги „назарени“. Ова е историски точно. Изразот „христијани“ всушност е првпат употребен во Антиохија и тоа е спомнато во Дела на апостолите, 11:26, каде два пати се спомнува. Назарени е термин кој очигледно во првиот век се користи да се опишат следбениците на Исус од Назарет. Кител коментира дека терминот е суштински формиран од коренот „нср (nsr)“ што значи „да се задржи“, или „да се набљудува (бдее)“, односно „посвети“.435 Ако е така, ова значи дека назарените се познати како христијанска група на „посветени“, односно оние кои бдееле на автентичното учење на Исус (во Палестина) и Мојсеевиот закон (во Сирија). Назарените се посебна група во рамките на поголемо тело на јудео-христијани со разни, воглавно, за денешно време екстремни теологии - од кои сите тие најчесто се однесуваат на евионити. Терминот назарени се користи во Делата 24:5 од страна на Тертулиус, портпарол на Ананија и еврејските старешини, во опишувањето на апостолите и учениците во Палестина во средината на првиот век. Хебреизираната форма на „нозрим“ се користи во Биркхат ха Миним (Благословување на еретиците).436 Овој назив е долго користен во Сирија за христијаните воопштено.

434 Ваков буквален превод наоѓаме кај Мустафа Мливо и неговиот превод на Куран.

435 Кител и Фридрих, Богословски речник на НЗ, Nazoraion, Гранд Рапидс, 1977.

436 Осумнаесетте Еврејски благослови, еврејска ритуална молитва којашто содржи 18 благослови на еретиците воопшто. Тука зборот „благослов“ се јавува како еуфемизам за проклетство или клетва. Ова дело му се припишува на Самуел од Катан (Шмуел хаКатан). Прифатена е на еврејскиот собор во Јамнија.

204

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

7.6. Ц рковните

отци и нивниот опис на раните христијани

Црковните отци ги опишуваат евионитите во своите текстови како традиционалисти, но, сепак, аскетски Евреи кои фанатично го следат Мојсеовиот закон, го почитуваат Ерусалим како најсвет град и се мешаат само со оние незнабошци кои го прифатиле јудаизмот. Еднаш во годината се собирале во периодот околу Пасха, при што прекршувале бесквасен леб и користеле само вода, а не и вино, што е во целосна спротивност на денешната христијанска Евхаристија. Епифаниј од Салама е единствениот црковен отец кој некои евионити ги опишал како одделени од традиционалните јудејски религиозни принципи и обреди, особено потенцирајќи практикување на претерано ритуално миење, постоење на ангелологија, според него, во која тие тврделе дека Христос е голем архангел кој се воплотил во Исус и бил усвоен Син Божји.437 Исто така, според него тие се противеле на животинските жртви, негирале делови од Законот и практикувале релиогиозно вегетаријанство. Но, некои научници се сомневаат во веродостојноста на дел од овие тврдења на Епифаниј, бидејќи истите биле поблиски до христијанскиот гностицизам отколку до јудејскиот. Голем дел од црковните отци се сложиле дека евионитите отфрлиле многу од централните христијански погледи во однос на Исус, на пример, постоењето од секогаш, божественоста, раѓањето од Девица и распетието. Но затоа пак, ја нагласиле единственоста на Бог и човечноста на Исус како син на Марија и посинок на Јосиф, кој поради својата праведност бил избран од Бог да биде месијански пророк како Мојсеј, кога Светиот Дух го помазал за време на „крштението“ во Јордан.438 Црковните отци кои се изјасниле за евионитите и назарените ретко биле директни очевидци на општествениот живот на овие групи. Тие во голема мера своите извештаи ги базирале врз кажувањата и документите познати само на нив. Мора да ги разбереме огромните предрасуди во форма на антисемитизам кон сè што означува придржување (почитување, практикување) на Мојсеевиот закон. Јустин, Иринеј, Тертулијан, Иполит, 437 Epiphanius, Panarion, 30, 14, 5; 30, 16, 4-5.

438 Hyam Maccoby (1987). The Mythmaker: Paul and the Invention of Christianity. HarperCollins. pp. 172–183.

205

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Ориген, Епифаниј, Јероним, и Еузебиј439 го обезбедиле она што ние се надеваме дека претставува некој фактички материјал и покрај противречностите во нивните извештаи и нивните очигледни предрасуди. Овој материјал, Панарион на епископот Епифаниј Саламински е особено важен. Тој пишува за назарените во глава 29 и детално за целото евионитско движење во 30-тото поглавје. Записите се збунувачки на различни начини и често се измешани, но се чини дека се делумно проверливи по пат на информациите обезбедени од страна на Псевдо-Клементинскиот Наратив. Според Ханс-Јоаким Шоепс, Епифаниј, патријархот на православието, имал позитивно мислење за евионитите и наведува дека изворните Клементини (Clementines), во една или друга форма, биле поврзани со нив.440 За разлика од полемиката на црковните отци против овие „непријатели“, еврејската синагога избра да ги игнорира. Јудео-христијани се вклучени меѓу еретиците, за кои се зборувало дека се полоши од идолопоклониците кои го негираат Бог, без да Го спознаат, додека претходните Го спознале, но, сепак, според нив Го одбиле.441

7.7. М олкот за Х рамот уништен во 70- тата година после И сус Исчезнувањето на назарените и евионитите како јасно дефинирано движење започнало со уништувањето на Храмот во 70 година од н.е. Престанокот на обожување во еврејскиот храм имал парализирачки ефект врз животот на Евреите и вистинските следбеници на Исус, тие бавно закрепнувале и се помириле со, во суштина, осакатено постоење, со нивната негувана религија лишена од смислата за постоење. На јудео-христијаните кои го преживеале масакрот 70-тата година, им биле поставувани прашања од круцијално значење, но за нивните реакции поврзани со тие настани нема никакви одредени записи кои останале. Меѓу сите документи кои го сочинуваат Новиот Завет, и меѓу другите преживеани ракописи од постапостолското време, не постои опис на страшните настани кои се 439 Црковна историја има сочувано фрагменти од мемоарите на Хегесипис (Hegesippus), кого Еузебиј (Eusebius) го смета за еврејски член на Големата Црквата.

440 Х. Шоепс, Теологијата и Историја на јудео-христијаните, Тубинген, 1949, стр 457-79.

441 Околу 100 г. н.е. од страна на рабинот Тарфон (Tarphon, Tosefta; Shab., 13/05).

206

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

случиле при поразот на Јудеја против Рим, или за судбината на палестинските христијани среде конфузијата и падот на нивната нација, ниту има било какво свесно повикување на значајот на катастрофата за христијанството во тоа време. Постои комплетен молк во постоечките документи за сведоштвото на оваа позната катастрофа. Фактот на овој значаен молк покренува двоен проблем. Зошто ерусалимските христијани не оставиле запис за нивната судбина или индикации за нивната ментална и емоционална реакција на такво срцетрогателно преживување, и што била причината која довела нееврејските христијани да овозможат таков епохален настан, како што е уништувањето на цитаделата на јудаизмот и исчезнувањето на „Мајката Црква“ да помине незабележано во историјата. За овој период црковниот историчар, Хурлбат, пишува: „Речиси педесет години по Павле, завеса стои над Црквата, преку која залудно се стремиме да погледнеме, и кога конечно се крева, околу 129 година од н.е. со делата од најраните црковни отци, наоѓаме Црква која од разни аспекти е многу поразлична од онаа во времето на Петар и Павле.442 Едвард Гибон443 вели: „Оскудните и сомнителни материјали од црковната историја не ни овозможиле да го растераме темниот облак надвиснат во текот на првите години на Црквата“.444 Што се случило во текот на тоа време? Очигледно, тоа било време на многу ереси. Црковните отци се појавиле на сцената во вториот век од н.е. да кажат кои биле еретиците и каде била „правоверната Црква“. Овие луѓе тврделе дека се следбеници на апостолите, но нивната теологија била поразлична и се чинело дека се вклопува со хеленистичката филозофија и вавилонските верски обичаи измешани со христијанството. Тоа секако била многу поинаква теологија од онаа на Ерусалимската црква, за која Павле рече дека ги поучил народите да ја следат.445 Интересно е дека потомците на Ерусалимската црква, назарените, беа етикетирани како еретици и прогонувани заради нивниот побожен однос кон Мојсеевиот закон, додека тие само ја извршуваа традиција на Црквата на Петар и Јаков.

442 Хурлбат (Hurlbut), Приказната на христијанската Црква, стр. 41 443 Edward Gibbon(1737 – 1794); британски историчар и писател, најпозната негова книга е ремек- делото Падот и пропаста на Римското царство.

444 Едвард Гибон, Падот и пропаста на Римската империја, Рендом Хаус, N.Y., гл. 15, стр. 382 445 Дела 15:02,22-28; 1Солунјаните 2:14 207

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Во отсуство на каква било експлицитна изјава во Новиот Завет или постапостолските документи, препуштено ни е нам да ги најдеме најраниите, најкомплетните информации за судбината на Ерусалимската црква во четвртиот век од н.е. на Црковната Историја на Еузебиј, што е значително репродуцирана во следниот век од Епифаниј. Еузебиј, по поврзувањето на начинот како апостолите на крај биле протерани од Јудеја од страна на непријателско расположените Евреи, продолжува да ја опишува судбината на христијанската заедница во Ерусалим: „Меѓутоа, кога луѓето од Црквата во Ерусалим, ... им беше објавено да заминат од градот и да се населат во градот Параеа (Пела), и кога оние кои веруваат во Христос мигрираа од Ерусалим...“. Еузебиј потоа продолжува да укажува дека кога сите верници го напуштиле Ерусалим и целата Јудеја, пресудата на Бог потоа паднала врз Евреите преку римската војска. Записите на Епифаниј се сложуваат со главните факти и додаваат белешка дека некои од учениците на Исус потоа се вратиле во Ерусалим. И покрај неколкуте историчари446 кои го застапуваат мислењето дека претходното не е можно, не постои причина да се сомневаме во точноста на изјавите на Еузебиј и Епифаниј. Еузебиј и Епифаниј потврдиле дека миграцијата кон Параеа била целосна и дека христијаните пребегнале преку Јордан, не само од Ерусалим туку и од други градови и села. Еузебиј додава дека цела Палестина во тоа време била целосно испразнета од вистинските следбеници на Исус. Ако ова се сфати буквално, тоа значи дека нов бран на некои нови христијани мора да дошол во таа област, со потекло од нееврејските цркви, целосно заменувајќи ја Ерусалимската црква и сите еврејски христијани. Независно од ова, постојат пасуси кои се однесуваат на егзодусот кон Пела во Евионитските Дела на апостолите, како реконструкција од Псевдо Клементините.447 Еврејските христијани се преселиле во Пела, Трансјорданија, а со тоа и остатокот од историјата на овој дел од првата црква се случува во странска земја, а не на земјата од каде што потекнуваат.448 Егзодусот во Трансјорданија се случува во времето на вториот Назаренски епископ, Симеон синот на Клеопа.449 Според списите на Хеге446 S. G. F. Brandon 447 Х. Schoeps, Студија на Псевдо Клементини, Лајпциг, 1949, стр 69.

448 Со тоа се доведува во прашање вистинкото евангелие, неговото потекло и како настанало, бидејќи било пишувано од некои нови, други христијани.

449 Наречен уште и како Симон (Симеон) Ерусалимски. Клеопа бил брат на Јосиф, мажот на Марија, мајката Исусова.

208

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

сипус,450 тој бил избран за епископ непосредно по смртта на Јаков Праведниот, кога роднините на Исус се состанале со преживеаните апостоли и ученици да изберат наследник.451 Како братучед на Исус и Јаков, Симеон синот на Клеопа, очигледно бил следен по род. Ако третиот епископ, Јуст (Јустус), се докаже дека е роднина (сè уште не е утврдено со сигурност), би ја имале точната „династија на Исус“. Тоа Исусово семејство, се нарекувало desposynoi поради нивниот однос кон „Господинот“. Односно, оние кои биле во крвно сродство со Исус Христос зафаќале видна позиција во назаренско-евионитската заедница и тоа е потврдено со друг запис на Хегесипус. Според него, двајцата внуци на Јуда, братот на Исус, со имиња Јаков и Зохер (Zocher) биле испрашувани од страна на императорот Домицијан и по нивното ослободување управувале со своите заедници до времето на Трајан.452

7.8. Е пископите

на

Е русалим

По смртта на Јаков, меѓу 63 и 66 од н.е., Симеон синот на Клеопа пристапил кон епископското место на Јаков. Во 107 година од н.е., според Јером, во десеттата година на владеењето на римскиот император Трајан, Симон бил распнат. Тој бил егзекутиран од страна на гувернерот на римскиот император Трајан, Атикус, како потомок на Давид. Хегесипус напишал: „Црквата продолжи до тогаш како чиста и некорумпирана девица, додека не се појави некој кој се обиде да го изопачи здравото учење на зачуваното Евангелие, тие беа сè уште повлечени во темнини, но кога „светиот ред“ на апостолите изумрел, а генерацијата на оние кои беа привилегирани да ја слушнат нивната инспирирана мудрост починаа, грди луѓе по грешка на нечестивиот произлегоа од измамата и заблудите на лажните учители. Тие, поради тоа што не остана ниту еден од апостолите, се обидоа без срам, да ги проповедаат нивните лажни доктрини против евангелието на вистината“.453 Постојат некои контроверзии за тоа што точно Хегесипус подразбира под ова.

450 Lat.Hegesippus, рано-христијански историчар од II од н.е., претходник на Иринеј.

451 цитирано од Еузебиј (Евзебиј) (Eusebius, III. XI. 1).

452 цитиран од Еузебиј (Eusebius, III. XX. 6).

453 цитиран од Еузебиј(Eusebius, III. XXXII. 3-6).

209

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Шоепс (Schoeps) ќе ја препознае таа „Црква“ на Хегесипус во евионитите. Точно е дека тоа е во период на ереси и шизми454 кои почнале да се развиваат во рамките на јудео-христијанското движење. Некои групи помеѓу евионитите почнале да се прашуваат за божественоста на Исус и валидноста на учењата на Павле; некои од нив станале Гностици. Назарените станале познати како „умерени евионити“ со прифаќањето на божественоста на Исус, и пишувањата на Павле и неговото објаснување за Мојсеевиот закон. Кога завесата се подигна, „црковните отци“ веќе беа на местото на настанот, велејќи дека се појавиле како победници над „еретиците“ и дека имаат воспоставено „православие“. Се разбира, нивното православие наводно го осудуваше гностицизмот и незнабошците, додека од друга страна постепено прифати многу од нивните идеи и обичаи. Обичаите, обредите, храмовите и идолите на незнабошците не беа проблем за „Големата црква“, тие само им дадоа христијански имиња. Но, за една работа, сепак, „Големата црква“ беше догматска - не требаше да постои „еврејството“ ниту „Мојсеевиот закон“, нешто многу чудно како став за црква базирана на Стариот Завет, која потекнува од Исус, и која се поклонуваше на Евреин. Во некој чуден сплет на вистината јудео-христијанските секти ќе бидат обвинети за „одвратноста на грешката на нечестивиот“, како што вели Хегесипус. Според Еузебиј,455 сè до 135 година од н.е., постоеле петнаесет епископи на заветот на обрежување кои се наследувале еден со друг и кои ги поседувале сите обележја на еден вид монархистички епископат врз заедницата на верниците на јудео-христијанската црква. Шоепс смета дека овој број тешко може да биде точен и мисли дека можеби епископите на други заедници на верници се вклучени во оваа листа,456 покрај оние означени како Ерусалимски. Со падот на Бетар, последната еврејска тврдина, во 135 година од н.е., заврши бунтот предводен од еврејскиот герилец Бар Кохба (Bar Кoкhba), што траеше три и пол години. Таа година се одбележува како крајот на познатата јудео-христијанската верничка заедница на Ерусалим (во Пела). Според листата на епископите, 454 гр. σχισμα, лат. schisma - раскол, одвојување, цепење, разделување, шизма.

455 Eusebius (Eccl. Hist. В ) 456 Шоепс, Теологија, стр. 266.

210

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

обезбедена од страна Еузебиј, нивниот последен епископ, Јуда, живеел таму се до осумнаесеттата година од царувањето на Хадријан (134-135 н.е.). Традицијата припишана на овој последен епископ со презиме Киријакос се доведува во врска со семејството на Исус.457 Следниот епископ на епископското место на Јаков, по име Маркус (Марко), не е од еврејско потекло. Маркус бил незнабожец (неЕвреин), веројатно роден или во Италија или во римските провинции. Поради неговото убедување, поголемиот дел од заедницата во Пела се откажала од Мојсеевиот закон, кој во пракса го сочувале повеќе од еден век. Преку ова жртвување на нивните навики и култура, тие добиле слободен прием во колонијата на Хадријан, во Ерусалим, и цврсто ја втемелиле својата заедница со Католичката црква.458 Со споредување на нивните незадоволителни искази, од Мошеим де Ребус,459 извлечена е многу различна претстава за мотивите на оваа револуција. Тука, повторно, интересно е да се напомене дека додека незнабошците не требало да се откажат од нивната култура или обреди, јудео-христијаните морале да се откажат од нивното придржување кон Мојсеевиот закон. Оние назарени кои останале во Пела и продолжиле со практикување на Законот биле нарекувани еретици и исмејувани како евионити (сиромашни во доктрината) од страна на Католичката црква.460

7.9. П одоцнежната

историја

Јудео-христијаните во Палестина не учествувале во војната на Бар Кохба. Причината не е тешко да се погоди, поради нивното месијанско тврдење кое беше прифатено од страна на мнозинството и од страна на раководството на чело со Рабин Акива,461 но не и од страна на јудео-христијаните. Во прогонот наметнат неправедно во 135 година од н.е., спроведен од страна на Евреите, последните јудео-христијански маченици загинале.

457 Х. Шоепс (Schoeps), Јудео-христијанството, стр. 34.

458 Eusebius, IV VI.;. Sulpicius, ii. 31 459 Христијаните пред Константин Велики, стр. 327, 460 Е. Гибон, стр. 391 461 Рабин Акива бен Јосиф (50-135 год.н.е), еврејски учен и верски водач, и неговиот верски авторитет останал сочуван и покрај тоа што во 132 г. Еврејскиот востанички водач Симон бен Косиба го прогласил за Месија.

211

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Прогонот за време и по 135 година беше причина за крајот на двете еврејски држави и палестинското јудео-христијанство. Никогаш јудео-христијаните не ја вратија својата позиција на авторитет во работите на Црквата. За надворешната историја на евионитските заедници во Трансјорданија по 135 година од н.е., се располага со неколку директни сведоштва. Знаеме дека ја продолжиле својата мисија на ограничен начин и дека во таа нова татковина, која практично била недопрена од меѓународната трговија, се одржале како заедница долго време (околу 350 години). Од Епифаниј ни доаѓа податок во врска со постоењето на евионитски населби на Кипар, кои датираат околу 375 година, со што може да се претпостави дека евионитите пребегале од нивната непријателска средина на овој остров. На Запад, околу 360 година од н.е., Амброзиатер и Мариус Викториниус поседуваа информации за симахјаните (Symmachians) и назарените. Августин ги идентификува овие групи и експлицитно наведува дека остатоци од нив имало и во негово време, но веројатно мислел на Северна Африка. Во Сирија, според соопштението од Теодорет од Кипар, евионитите како автономни групи веќе не постоеле во 450-та година. До 1966 година, ова биле сите податоци со кои се располагало. Тогаш, Шломо Пинес462 објавува откривање на арапска теза напишана околу 1000-та година од еден јудео-христијански извор. Најголемиот дел од овој материјал е од раните векови на христијанството. Изворот наведува традиции и мислења на јудео-христијанските групи, различни од повеќето евионити, но идентични со назарените. Пишувајќи за неговото откритие, Пинес вели: „Текстот се чини дека е со чисто јудејско-христијанско потекло и се однесува на одредени традиции на „секта“. Овие традиции се дел од историјата на христијанството во првиот век и не потекнува од традиција која дава гледиште на доминантните цркви.463 Историски гледано овој текст ги лоцира јудео-христијаните помеѓу исламските племиња во надворешните региони од Сирија и други места, и на нивното „тајно“ постоење. Од V век па наваму јудео-христијаните живееле во мали групи или талкале како поединци. Ова беше група која верувала дека Исус бил фи462 Роден е 1908 во Париз. Стручњак по еврејска и исламска филозофија и познат по откривањето на арапската верзија на Testimonium Flavianum од Јозефус. Починал во Ерусалим, во 1990 година.

463 Шломо Пинес, Јудео-христијани според новиот извор, Ерусалим, 1966, стр. 21.

212

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

зички само човек, но станал Месија-Помазаник како резултат на неговото почитување на законот на Мојсеј. Врз основа на псевдо-клементинските документи, многу историчари заклучиле дека целиот Закон на Мојсеј е потребен за спасение за луѓето и дека Павле бил еретик и отпадник чии посланија треба да се исфрлат. Во тоа време Католичката црква почнала да ги нарекува еретици, што првенствено се должи на нивното континуирано почитување на Саботата, Пасхата, и годишните саботи, како и прописите поврзани со исхраната. Епифаниј укажува на тоа дека сè до 135 г.н.е., христијаните насекаде ја почитувале Пасхата, независно од денот на неделата.464 Годините од 70-та до 135 г.н.е., биле кризни времиња за евионитите и назарените. Следниот кризен период доаѓа во време на римскиот император Константин, „крстен“ во Католичката Црква. Ерата на паганските прогони беше помината за да се замени со уште пострашни и продолжени прогони од страна на христијанските Римјани кон оние што ќе се повикуваат дека го следат Законот на Мојсеј.465 Во IV и V век, според извор којшто се припишува на назарените (или остатоци од нив) според Шломо Пинес, назарените неуспешно ги напаѓаат Римјаните (католиците) поради напуштањето на Мојсеевиот закон и поради неговата замена со други закони и обичаи. Тие, исто така, ја напаѓаат христологијата на Католичката црква поради ставање акцент врз личноста на Христос како Бог, што е спротивно на нивното верување за Христос како Пратеник, кој го проповеда доаѓањето на Царството Божјо (Божјето владеење). Друга осуда кон Римокатоличката црква беше дека таа ги презела римските и грчките празници, наречени „Рождество на времето“, празнување на враќањето на Сонцето во јануари, воведувајќи разни измени, и нарекувајќи ги «Рождество Христово» (подоцна прифатени како 25 декември – „Божиќ“). Пронајдените текстови ги осудуваат многуте дополнителни обичаи во христијанските цркви како пагански, за што понатаму ќе стане збор.466 Друго обвинение против „Големата црква“ е дека тие го замениле постот со други пости, како на пример постот за Божиќ. Потомците 464 Епифаниј, Против ересот, 70, 10.

465 Х. Schonfield, Историја, стр. 97.

466 С Pines, ibid 213

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на назарените ги испитуваат „црковните отци“ заради нивната идеја за оставањето на саботата и воспоставување на празнувањето на неделата. Тие објаснуваат дека Христос дошол да го зајакне Законот (во однос на тоа како да се почитува Саботата), а не да се промени или да се напушти истата. На Советот во Никеја (325 год.) се гледаше како на смртна пресуда врз вистинските верници. Оној кој ја почитувал саботата, а не неделата, бил погубуван: „...Луѓе кои тврдеа дека ја исповедаа религијата на Христос дојдоа да го сторат сето она што е за осуда: тие го обожуваа крстот, ги почитуваа римските верски обреди и јадеа свинско месо. Оние кои не го јадеа беа убивани.“467 Се чини дека назарените за разлика од некои подоцнежни расколнички и еретички движења имале вистински членови во Ерусалимската црква, предводени од наследниците на Јаков и на семејството на Исус. Тие, соочени со големо прогонство, ги сочувале верувањата и обичаите пренесени на нив од страна на апостолите. Нивното теолошко сфаќање на Исус и Јаков било дека Исус не дошол да го отфрли Законот на Мојсеј, туку да го прочисти и да го внесе како начин на живот. Тие предупредуваа за лажните лидери кои тврделе дека имааат апостолска власт во заменувањето на Мојсеевиот закон со лажни човечки обичаи и доктрини. Тие ги обвинуваа „црковните отци“ за нивната александриска алегорија, платоновскиот дуализам и нивната антипатијата кон Мојсеевиот Закон. Од „Големата црква“ биле етикетирани како еретици и се барало нивно уништување. Иако биле прогонувани однадвор и со многу проблеми одвнатре, тие се држеле за нивната вера сè до смртта. На крај, пребегнати, или принудени на тајно постоење тие речиси исчезнале, но, како поединци или како мали групи, се криеле меѓу другите „еретици“, секогаш припиени до својата вера во следење на Исус и нивното почитување на законот Мојсеев. Навистина иронично што верата и семејството на Исус биле отфрлени како еретичко, додека мешавината од Новиот Завет, паганизмот, платонизмот и алегоријата, го замениле сето тоа и станале познати како „ортодоксно христијанство.“468 Затоа оној кој навистина сака барем малку да се приближи до Исусовата автентичност, историската личност, тоа може најпрвин да го направи 467 Пинес, Јудео- христијани, стр 3-5, 31, 32, 34.

468 Дан Роџерс, пастор, автор на Евионити и Назарени, 1970.

214

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВА ЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА

преку подобро познавање на еврејската религија или историја во првиот век, но и разбирање на она што самиот Јешуа (Исус) го зборува и прави (наместо она што други, па и доцната црква, за него го зборуваат). По Исусовото распнување, Павловата заедница брзо се проширила и преместила надвор од својот матичен, еврејски локус, во Рим, Сирија, Мала Азија, Грција, Египет, понатаму, во еден повеќе хеленистички, грчко-римски свет, чии јазици и религии биле многу поразлични од оној јудаизам кој Јешуа го проповедал во Палестина. На луѓето од таквото културно и духовно опкружување, „апостолот“ Павле морал да им ги преведува и прилагодува идеите кои потекнувале од еврејската религија. Неговите нееврејски слушатели и соработници во Атина, Антиохија, Ефес, Александрија и Рим, поинаку не можеле да го разберат. Во една таква атмосфера учењето на Исус започнало да се шири, да се развива, но и најважно од сè, да се менува надвор од Палестина, па оттука влијанието на извесни идеи од хеленистичкиото духовно милје стануваат сè подоминантни. А токму низ тој процес на хеленизација, изворното движење на Исус било значајно трансформирано, за на крај да стане една целосно нова, универзална, светска религија која Исус Христос денес не би можел да ја препознае.

7.10. П оследните

рано - христијани

Некои научници тврдат дека евионитите преживеале многу подолго и се смета дека со нив дошол во допир историчарот Абд ал Џабар ибн Ахмед околу 1000-та година после Исус. Друга можна врска со преживеаните евионитски заедници во северозападна Арабија, посебно во градовите Тајма (Tayma) и Тилмас (Tilmas), околу XI век, се појавува кај Сефер Хамазут, Книгата на Патувања на Рабин Бенјамин од Тудела (Tudela), рабин од Шпанија. Мухамед ал Шахристани, муслимански историчар од XII век, спомнува Евреи кои живееле во близина на Медина и Хиџаз, кои го прифатиле Исус како пратеник и биле следбеници на традиционалниот јудаизам, отфрлајќи го мноштвото христијански гледишта.

215

8. ПОДОЦНЕЖНИОТ ИСТОРИСКИ РАЗВОЈ НА ДОГМИТЕ „О, следбеници на Книгата (христијани и Евреи), не застранувајте во своето верување и за Аллах зборувајте ја само вистината! Месих, Исус, синот на Марија, е само Божји Пратеник, создаден е со Зборот Негов кој на Марија ѝ го достави, и живот му даде; затоа верувајте во Аллах и во Неговите Пратеници и не велете: „Тројца се!“ Престанете, подобро е за вас! Аллах е само еден Бог, славен нека е Тој, зарем Тој да има дете?! Негово е тоа што е на небесата и тоа што е на Земјата, и Аллах е доволен заштитник. (Куран; Ен Ниса, 171)

8.1. Т ројството

кај раните христијани

Иако концептот на Тројството различно се толкува, според него, Исус бил една личност од три (Отецот, Синот и Светиот Дух), кои делат иста божествена суштина. Христијанското гледиште се развило од јудазимот (првенствено произлезено од јудаизмот на фарисеите и есените) и го смета Исус како оној кој во Новиот Завет вовел вера, покајание и очистување преку „крвта на Христос“, со што целосно го заменува претходниот Мојсеев завет. Накратко, од христијанска гледна точка, христијанството го заменува јудаизмот, кој повеќе не бил релевантен и духовно функционален, гледано според толкувањата на каноните од Новиот Завет на Исус. Времето на старозаветните пророци завршило, а започнало новото доба на „Светиот Дух“. Потребни беа неколку векови за горенаведеното сфаќање да се појави во рамките на христијанството. Сепак, дури и тогаш, концептот на верување не беше втемелен. Ставовите за точната дефиниција на Тројството довеле до голем раскол помеѓу Римокатоличката и Православната црква. Тој раскол потоа набрзина се поделил по националистички или етнички

217

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

линии. Неколку векови подоцна Римокатоличката црква беше изложена на сопствен раскол во текот на протестантската реформација, која доведе до формирање на огромен број различни протестантски деноминации. За поголемиот дел од христијаните денес, „Тројството“ е клучен концепт на верување, но за раните следбеници на Исус тоа било незамисливо. Новата Католичка Енциклопедија, која е официјално одобрена од страна на Католичката црква, објаснува дека концептот на „Тројството“ бил воведен во христијанството во IV век. Постои признание од страна на дел од библиските теолози, како и од големиот број на римокатолици, дека не треба да се зборува за „Тројството“ во Новиот Завет без објаснување. Паралелно на тоа, постои признание од страна на историчарите, како и од голем број христијански теолози дека кога се зборува за Тројството не се мисли на времето пред IV век. Тоа е затоа што само тогаш догмата за „Тројството“, конечно можела да се нарече „Еден Бог во ,три лица‘ и да стане темелно прифатена во христијанскиот живот и верување... Тоа беше производ на три века доктринарен развој “469 Дали сте слушнале дека постоел историски судир помеѓу две доктрини: Тројство и Унитаријанство? Контроверзијата на Тројството е еден од клучните настани во аналите на христијанството. Светски познатиот историчар Едвард Гибон покажува дека контроверзијата на „Тројството“ (која доживеала најголема жестокост во текот на IV век) подоцна продрела во сите делови на христијанскиот свет.470 Од друга страна, Павловата црква со векови се борела за сеопфатно прифаќање на доктрината која го заговара „Тројството“. Концептот на „Тројството“ е всушност сржта на Атанасиевото471 убедување кое гласи: „Постои една личност (Отецот), друга личност (Синот) и трета личност (Светиот Дух). Но, божественоста на Отецот, Синот и Светиот Дух е една; Славата е иста, Величенството е на ист начин вечно...Затоа што, како што сме должни, според христијанската вера, да признаеме дека секоја личност засебно е Бог и Господар, така ни е забрането, според католицизмот,472 да кажеме дека постојат Три Бога или Тројца Господари.“473 469 Новата Католичка Енциклопедија[New Catholic Encyclopedia] – Vol. 14, pp.295 470 Гибонс Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, New York: AMS Press Inc.pp.355 471 Атанасиј Александриски (296-373), познат и како свети Атанасиј Велики е христијански светец, Патријарх на Александрија во периодот од 328 до 373 година.

472 Во пошироко значење се нарекувала Католичка и Црква на Западот (Католичка Римска Црква), а на Исток (Ортодоксна-православна Црква) (оп. превод.)

473 Улфат Азизус Самед, Islam and Christianity (Исламот и христијанството), стр. 29; Претседателството на Исламскиот Истражувачки Центар, Ријад.

218

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Природата на ова убедување е со векови контроверзна и мистериозна, така што ни самиот автор, Атанасиј Велики, александрискиот патријарх, еден од првенците на Павловата црква, не успеал целосно да ја разбере. Овој поборник на Тројството самиот признал дека „кога и да го присилел својот разум да се насочи на божественоста на Логосот,474 неговите макотрпни обиди биле залудни, па така, што повеќе размислувал, толку помалку разбирал, а што повеќе пишувал, толку помалку бил способен да ги истражува своите мисли“.475 Едвард Гибон напоменал дека природата на Тројството е толку мистериозна што: „Колку и да успееме да извлечеме некој позитивен заклучок од некоја негативна идеја, неминовно е да се најдеме во темнина, збрка и неизбежна противречност“.476 Од друга страна пак, Апостолската црква, долги години го бранела своето верување во Едниот Бог, а како таква ја исклучува божественоста на Исус. Меѓу оние кои на почетокот се противеле на доктрината на „Тројството“, како што веќе спомнавме, биле т.н. евионити и назарени. Тие сметале дека Исус (мир над него) е еден од најголемите Пратеници, обдарен со натприродни особини и сила.477 Мистериите околу христијанството биле директно изложени на јавна дебата кога Ариј,478 еден од првенците на Апостолската црква, се спротиставил на бискупот Александар, првенец на Павловата црква. Нивниот жесток теолошки спор траел цели седум години (318-325). Ариј, кој бил ученик на Лучано од Антиохија, најголемиот критичар на доктрината на Тројството, жестоко го бранел ставот дека Бог е Еден и, како таков, Вечен.479 474 Еден од основните поими во грчката и хеленистичката, потоа и христијанската филозофија и теологија. Логос во христијанството станува закон на светот, разбран како божество. По Новиот Завет ( Јовановото евангелие) логосот е „Синот Божји“, втората личност во „Тројството“, (оп.превод). Види исто така и Општа енциклопедија, (Загреб; Југ. Лексографски Завод, 1979.) Гл. Уред. Јосип Шенти, стр.159 475 Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, Гл.2, оп. Цитат., стр. 360-361.

476 Исто дело, стр. 361.

477 Едвард Гибон, во делото The Decline and Fall of the Roman Empire кажува за евионитите: „ Ги припишувале на Исус и на неговото идно владеење сите пророштва дадени на Евреите кои се однесуваат за духовниот Месија. Некои од нив признале дека е роден од девица Марија; но рамнодушно одбивале претходно постоење и божествена совршеност на Логосот, или на Синот Божји...“ Истото дело, стр. 358-359.

478 Ариј ( гр: Areios; 256-336) е рано-христијански теолог и свештеник, по потекло од Александрија. Неговото учење е прогласено за ерес на Никејскиот собор, бидејќи сметал дека Исус и Бог не се од иста природа и суштина. Како голем поет и аскет, во своите дела го опишува Бог како нешто неспоредливо и дека Исус е создаден и не е отсекогаш.

479 Мухаммед Ата Ур Рахим, Jesus:Prophet of Islam(Исус: Пратеник на исламот). Стр.105 219

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Таквиот унитаријански поглед на верата, кој е во склад со Исусовото изворно учење, како и учењата на сите останати пратеници, ја изложил на критика доктрината за Тројството и ја довел во состојба на спор. Меѓутоа, ова не ја сопрело црквата на Павле да преземе контрола врз голем дел од христијанството. Тоа се случило и покрај добро познатите причини за кои ќе дискутираме понатаму. Следното поглавје ќе ни ја покаже историската основа на контроверзијата на Тројството.

8.2. И сториска

расправа за

Т ројството

Набљудувањето на христијанството од аспект на Тројството и неговата доктрина е забележано како појава многу години по Исус. Несомнено, тоа не било практикувано од страна на Исус, ниту од кој било друг пратеник. Всушност, вистинските следбеници на Исус продолжиле да го потврдуваат верувањето во Едниот Бог и еден век после Исус. Верувањето во Едниот Бог е прикажано во делото Пастирот од Хермас, напишано во тој период, и кое се почитувало како книга на откровение за раните христијани. Ова дело ги содржи и останатите сродни заповеди за искреност, вистинитост, чистота, трпение, чесност, побожност и самоконтрола. Поточно, првата од овие заповеди гласи: „Пред сè, верувај дека Бог е Еден и дека Тој ги создал сите работи и ги направил од нешто што пред тоа не постоело. Направил сите работи да се создадат, Тој ги содржи сите работи, но Тој самиот е несодржив.Затоа верувај Му и плаши Му се, и плашејќи се од Него одржувај самоконтрола. Држи се до оваа заповед и ќе ја оддалечиш од себе сета злонамерност, ќе правиш сè за честитост и ќе живееш за Бог ако се придржуваш до оваа заповед“.480 Убедувањето на Апостолската црква „Верувам во Семоќниот (Отец) Бог“ им било познато на раните христијани во 120 година од н.е.. Зборот Отец е, всушност, додаден во овој текст помеѓу 180 и 210 година. Одреден број водачи на Апостолската црква ја осудиле оваа иновација бидејќи било неприфатливо да се воведуваат нови идеи во изворните учења на Исус.481 480 Е.Ј. Гудспид, The Apostolic Fathers (Апостолските отци), 1950, стр.46.

481 Истото дело , стр. 7.

220

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Еден од раните првенци на Апостолската црква бил Иринеј, кој го наследил бискупот Понтиј од Лион 177 година откако вториов бил брутално убиен. Во 190 година Иринеј му пишува на папата Виктор да ги сопре масакрите врз христијаните кои не се согласуваат со доктрината која ја заговара црквата на Павле – црквата што била поддржана од страна на Римјаните. Иринеј верувал во Едниот Бог и ја поддржувал доктрината за Исус како човек, а не како Бог.482 Иринеј и останатите рани унитаријанци (христијани кои верувале во Едниот Бог) се згрозувале од догмата за Тројството, која отстапувала од првобитното учење на Исус. Сè до 200-та година, зборот „Тројство“ (кое денес е јадро на христијанското учење) воопшто не ѝ бил познат на црквата на Павле. „Тројството“ е добиено од латинскиот збор „Тринитас“, што за прв пат е употребен од страна на Тертулијан, 200-та година, за да ја објасни чудната доктрина на црквата на Павле на латински јазик. Тертулијан, самиот, ѝ припаѓал на Африканската црква, тој верувал во Едниот Бог и го идентификувал Исус со еврејскиот Месија. Тој му се спротиставувал на папата Калисто заради учењето дека и најголемиот грев може да биде простен по (канонски) правилното покајание. Тертулијан бил еден од оние што го отвориле патот за доктрината на спасот, барем делумно „правејќи добри дела“.483 Секако, оние кои ѝ припаѓале на Апостолската црква, го прифатиле јасното значење на зборот што Исус своевремено го говорел, како што е прикажано во раните свети писма. Неприбегнувајќи кон мистериозни догми, тие продолжиле да го поддржуваат оној дел од верувањето „Верувам во Семоќниот Бог“ сè до 250 година.484 Во својот обид да го отстрани Тројството од христијанството, Лектаниус (320 год.) и Еузебиј од Никомедија напишале „Христос нè учи да го нарекуваме неговиот Отец Вистински Бог и Нему да Му се молиме.“ Овие рани унитаријанци биле доволно храбри да ги изложат своите видувања со цел да ја отстранат догмата на Тројството, и покрај кампањата на прогони што била спроведувана против нив. Вистинскиот водач им бил Ариј, кој во својот препознатлив стил, во 318 година се спротиставил 482 Истото дело, стр. 74-75.

483 А.М. Ренвик, The Story of the Churche (Приказната за Црквата), Бристол: Inter Varisty press, 1977, стр.41.

484 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.7.

221

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на Павловото видување дека Исус бил навистина „Син Божји“ и дека „има подеднаков состав и дека е подеднакво вечен како неговиот Отец“. Еден од аргументите кои ги нагласувал Ариј е: „Ако Исус навистина во реалност бил Божји Син, тоа значи дека Отецот морал да постои пред Синот. Оттука произлегува дека имало период кога синот (Исус) не постоел. Следува заклучок дека Синот е битие кое се состои од материја ште не постоела отсекогаш. Бидејќи Бог во суштина е Вечен и Бесмртен, Исус не може да биде од истата материја од која е Бог“.485 Во 321 година Ариј јавно се спротиставува на епископот Александар, претставник на Павловата црква. Преку противењето на верување во Тројството, Ариј покажал дека „Бог е само Еден... Бог самиот не е роден, Бог е непроменлив и Неговиот изглед е сокриен зад вечна таинственост од очите на секое друго битие“.486 Четири години подоцна, во 325 година, царот Константин го свикал Првиот вселенски црковен собор во Никеја.487 На овој црковен собор присуствувале 318 епископи – од Шпанија до Персија.488 Царот Константин наводно имал за цел помирување помеѓу самите епископи (особено Ариј и Александар), кои биле вмешани во контроверзијата на Тројството. Меѓутоа, епископот Александар не можел да присуствува на ова влијателно Собрание, па го назначил Атанасиј да го претставува него и Црквата на Павле. Иако Собранието го ратифицирало верувањето во Тројството, струите наклонети кон Ариј ги продолжиле своите унитаријански влијанија. Во 380 година, царот Теодосиј од Рим ја претворил ортодоксната религија (католичка религија базирана на Тројството) задолжителна за сите субјекти на Рим и ја прогласил за државна религија.489 Во 381 година, Советот на Цариград, на Второто Генерално собрание (Концил), на кое присуствувале 186 бискупи, донело и конечна одлука во врска со „Tрите Лица на Едниот Бог“. Овој Совет ја потврдил божественоста на „Светиот Дух“.490 Сè до 383 година, Теодосиј се заканил дека строго ќе ги казнува сите оние што нема да веруваат во Тројството. Меѓутоа, оваа закана никогаш не резултирала со целосно уништување на начелата на Ариј и неговото видување на христијанството; тоа 485 Мухаммед Ата Ур Рахим, Jesus:Prophet of Islam (Исус: Пратеник на исламот). Стр.88.

486 Исто дело стр.105.

487 Турско гратче во северозападниот дел на Блискиот Исток, денес се нарекува Изник.

488 А.М. Ренвик, The Story of the Churche (Приказната за Црквата), Бристол: Inter Varisty press, 1977, стр.54.

489 Аренд Тх. Ван Лееувун, Christianity in World History:The meeting of the Faiths of East and West (Христијанството во светската историја: Средба на верите на Истокот и Западот) стр.275276.

490 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.106.

222

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

преживеало, и сè уште е темел за верување на многу унитаријански христијани. Во XVI век, Л.Ф.М. Социни го предизвикал Џон Калвин (водач на протестантските реформатори во Швајцарија) на тема „Тројство“. Социни ја негирал божественоста на Исус и ги отфрлил догмите за „изворен грев“ и „покајание“.491 Мајкл Серветус е уште еден голем критичар на Тројството во текот на XVI век и многумина го прифаќаат како основоположник на современиот унитаријанизам.492 Тој живеел во време кога Римокатоличката црква била во неред. Таквата ситуација го условила појавувањето на протестантски реформатори како Мартин Лутер и Џон Калвин. Серветус, пак, заклучил дека реформистичките погледи врз христијанството во корен отстапуваат од учењата на Исус - особено оној дел што се однесува на верувањето во Еден Бог. Така, тој, во 1553 година објавил книга Грешки во Тројството во која наведува: „Филозофите измислиле трето, посебно битие, многу различно од претходните две, кое го нарекле Трето Лице или Свет Дух; три битија во една природа... Признавајќи ги оттаму овие три, своевремено нарекувани „личности“, тие отворено ја признаваат и множината на лицата, множината на битијата, множината на есенцијата (материјата), множината на содржината и строго земајќи го во предвид зборот Бог, тие ќе имаат и мноштво богови“.493 Заради своето непоколебливо верување во Единството на Бог, Серветус бил затворен во Женева под обвинение за сторен ерес. Потоа бил убиен со бавна смрт, со палење на клада. Еден од оние кои се согласувале со него, Кастел, ги изразил своите чувства, наведени со меланхоличен призвук: „Не може да се докаже доктрина со палење на човек“494 Во XVII век, Џон Бидл495 објавил брошура и ја насловил: „Дванаесет аргументи за отфрлање на божественоста на Светиот Дух“.496 Во 1648 година, Бидл бил затворен заради своето унитаријанско гледиште на христијанството, а подоцна повикан пред Парламентот, каде што по491 Лондсејл и Лаура Раг, издале и превеле од италијански во Царската библиотека во Виена, The Gospel of Barnabas (Евангелието по Варнава), Глава 16 492 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.119.

493 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.117.

494 Истото дело стр.116; Според исламското верување спроведување на казна со горење и палење на некого не е прикладна за никој друг, освен за Семоќниот Бог кој тоа ќе го стори со неверниците во Пеколот.

495 John Bidl, водач на Унитаријанците во Англија.

496 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.142.

223

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

вторно цврсто ја порекнал божественоста на Светиот Дух. Во 1648 година е објавен „опасен проглас“ во којшто било наведено: „Ако кој било го оспорува Тројството или божественоста на Исус или божественоста на Светиот Дух, ќе биде погубен, без оглед на свештеничките привилегии“497 Во денешниот современ свет, оние кои се држат до доктрината на Тројството се идентификуваат себе како христијани, најчесто заради потребата да ја згаснат својата жед за религија. Многу од нив не ја порекнуваат мистериозната природа на Тројството, лишена од човечка логика и научно објаснување. Ова произлегува од цврстиот факт што Тројството е ремек-дело на Анастасиј. Со други зборови – човечка иновација од најлош вид, која не претставува ништо друго, освен навреда кон Бог и Неговите совршени својства. За жал, поголемиот број христијани не се ни свесни дека таквата мистериозна доктрина била предмет на расправа низа векови, а особено за време на владеењето на царот Константин. Многу христијани знаат само дека Константин бил „херој“, но нека биде познат и фактот дека Константин, воглавно, заради политички игри и малверзации, бил еден од оние кои ја одиграле својата улога во контроверзијата на Тројството. Како факт треба да се наведе дека многу римски цареви и клучни христијански верски фигури, особено во текот на IV век, биле вмешани во појавувањето на концептот за Тројството.

8.3. С тиховите

искористени

за догмата наречена

Т ројство

Догмата на Тројството е изведена од Јовановото послание во кое се наведува: „ Зашто Троица се, Кои сведочат на небото: Отецот, Словото и Светиот Дух; и Троица се едно. И Троица се, Кои сведочат на земјата: Духот, водата и крвта; и Троица сведочат заедно. “ (Јован; 5:7-8) Христијанските учени дополнително откриле дека оваа догма додатно е вметната во верзијата на Кралот Џејмс и во другите Библии. Всушност, група од 32 христијански учени луѓе од највисок ранг, советувани од одбор од 50 различни цркви, во 1946 година излегуваат со нова 497 Исто.

224

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

верзија (Коригирана Стандардна верзија) на Новиот Завет и со целосна ревизија на комплетната Библија. Во 1952 година, христијанските учени ги отфрлаат претходно наведените стихови.498 Оксфордскиот придружник на Библијата кој има записи од над 260 научници и академици од водечките Библиски институти и универзитети во Америка и Европа вели: „Бидејќи Тројството е толку важен дел од подоцнежната христијанска доктрина, впечатливо е дека терминот не се појавува во Новиот Завет. Исто така, развиениот концепт за три коеднакви партнери на Бог, кои се наоѓаат во подоцнежната религиска формулација, не може јасно да се открие во рамките на границите на канонот.“499 Џон Мекензи во Речникот на Библијата забележал: „Тројството на Бог од страна на Црквата е дефинирано како верување дека Бог е три лица кои опстојуваат со една природа. Таквото верување дефинирано на тој начин било достигнато во IV и V век од н.е. и поради тоа не е експлицитно и формално библиско верување.“500 Дејвид Лајл Џефри,501 во Речникот на библиската традиција во англиската литература пишува: „Според ортодоксното христијанско учење, Бог е еден 498 Види дел од Упаство за фактите, факт бр.1 од Абдул Вехаб Али 1985; Проучувачи велат дека оваа мисла првенствено гласела вака: «Оние кои сведочат се тројца: Дух ,вода и крв, и овие три се едно». Ова е текст на изданието од 1865 година и во него ги нема зборовите во заградата. А во изданието од 1825/1826 година стои вака: «Тројца се кои сведочат: Дух, вода и крв; и овие се соединуваат во едно». Двата текста се слични, па така оние што веруваат во Тројството, во основниот текст ги додале следните зборови: (Отецот, Словото и Светиот Дух; и Троица се едно. И Троица се, Кои сведочат на земјата: Духот, водата и крвта; и Троица сведочат заедно.)». Меѓутоа оваа реченица денес е темел на христијанското учење за Тројството и покрај тоа што се знае дека е дополнително внесена во основниот текст, за што потврдиле и многу христијански истражувачи, изјавувајќи дека треба да се отфрли од Книгата. Во тоа се истакнале: Крисбах, Шулц , Хорн, Адам Кларк и собирачите на коментарите на Скот. Во познатиот дијалог кој се водел во Индија (1854 г.н.е) помеѓу еш шејх рахметуллах Ел Киран и свештениците д-р Фондер и Ференч признале дека оваа реченица е вметната. Исто така признале и други седум измени. Анализирајки ја оваа реченица, Хорн за истата напишал 12 страници. Собирачите на коментарите на Скот таа анализа ја донеле во скратена верзија, наведувајќи ги следните докази за неточноста на овие зборови: - Тие не постојат ниту во едно грчко издание напишано пред 16-ти век.

- Не постојат ниту во печатените примероци кои се научно обработени и со студија приготвени во прво време.

- Ги нема ниту во повеќето стари латински изданија ниту во старите преводи на други јазици, освен латинскиот.

- Ниту еден од предходниците и црквените историчари не се базирал на овие речници.

- Повеќето првенци на протестантската секта и реформатори на нивната вера ги отфрлиле овие реченици од текстот, а само мал дел од нив ја обележале со знак на сомневање. (Триумф на Вистината, Халил Ел Хинди, стр 62- забелеш. од преведувачот).

499 Брус Метцегер (Metzger) и Мајкл Д Коган (Coogan)(eds.), Оксфордски придружник на Библијата (Оксфорд University Press, 1993) стр. 782-783.

500 Џон Мекензи, Речникот на Библијата, стр.899.

501 David Lyle Jeffrey, библиски научник и одговорен директор за истражување на стари ракописи, Baylor University.

225

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

по природа во три лица: Отецот, Синот и Светиот Дух. Никој од нив не претходи или е создаден од другиот или стои над нив со моќ или достоинство. Во прецизни теолошки термини, тие се една суштина, ковечни и коеднакви. Ваквата доктрина, како што е наведена, не се појавува во Светото Писмо, и оваа ортодоксна доктрина на Тројството е втемелена однадвор и постепено во период од три века или повеќе. Изненадувачки, но ковечноста и коеднаквоста на божествените лица остануваат како прашање на теолошки спор и често за тоа се дискутира во контекст на ерес. Во 381 година епископите беа свикани повторно во Константинопол и беше утврдена православната доктрина во нејзината крајна форма.“502 Ф.Џ.Вилкен503 напишал во својата книга Кристоделфијанство: „Во Стариот Завет, Едноштвото на Бог, беше јасно потврдено еврејското кредо, кое се повторува во сите синагоги денес: „Почуј, Израиле: Господ, нашиот Бог, е единствен Господ,“ (Повторени закони; 6:4). Ова беше верата на првите христијани, па дури и Павле тоа го пишува во некоја нејасна форма: „Постои само еден Бог, Татко на сите. Тој е Господар над сите, дејствува преку сите и живее во сите.“504 (Ефесјаните; 4:6). Постепено некои додатоци или модификација на ова кредо биле искористени.505 Во врска со текстуалните докази за Тројството во Толкувачот на Речникот на Библијата се нагласува: „Текстот за трите небесни сведоци (1 Јованово; 5:7) не е автентичен дел од Новиот Завет.“506 Во 1-во Јованово, 5:7, во Библијата, верзијата на Кралот Џејмс, гласи: „Постојат Три кои сведочат во небото, Отецот, Словото и Светиот Дух, и овие три се едно..., но ова е фалсификување за кое не постои трага сè до пред крајот на IV век“.507 Ердмановиот библиски речник нè известува: „1-во Јованово, 5:7, во Textus Receptus (претставено во верзијата на Кралот Џејмс) прави да изгледа дека Јован дошол до доктрината на Тројството во експлицитна форма (Отецот, Синот и Светиот Дух), но овој текст се одбива, бидејќи 502 Давид Лајл Џефри, Речник на библиската традиција во англиската литература, стр.785.

503 F.J.Wilken, австралиски писател и баптист.

504 Преводот во православната Библија на македонски јазик гласи: „еден е Бог и Отец на сите, Кој е над сè, и преку сите, и во сите нас.“ 505 F.J. Wilken, Christadelphianism.

506 Речник на превод на Библијата - Том 4, p.711.

507 Ибид стр. 871.

226

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

не постои вистински грчки ракопис кој го содржи ова.“508 Едвард Гибон, исто така, признава дека ова е измислица и додека овој факт сега е широко прифатен и е отстранет од повеќето преводи на Библијата, и како такво прифаќањето зеде замав. Ричард Порсон509 го бранеше тврдењето на Гибон, подоцна објавувајќи убедлив доказ дека тој стих прв пат бил вметнат од страна на Црквата во Библијата кон крајот на IV век. Во врска со неговото откритие, Порсон заклучува: „Неговите (на Гибон) текстови се основани со аргумент, збогатени со поуки, и заживеани со хумор, ... Доказите за трите небесни сведоци сега ќе бидат отфрлени во кој било суд на правдата, но предрасудите се слепи, авторитетите се глуви и нашите Библии секогаш ќе бидат загадени со ваков невистинит текст.“510 Христијаните, меѓутоа, можат секогаш да наоѓаат начин да го бранат Тројството. Тие можат, на пример, да се бранат на неоснованото привидување кое е прикажано од Павле во врска со Исус кој вели: „...чии се и татковците од кои потекнува и Христос по тело, Кој е Бог над сите, благословен во вечни векови!“ (Послание до Римјаните, 9:5) Поради тоа секој христијанин треба да одбере дали ќе ги почитува зборовите на Исус или на Павле.

8.4. В одачите

и свештените лица кои влијаеле да се при -

фати доктрината на

Т ројството

Римските политички водачи од времето на цар Нерон играле различни улоги во текот на кризата на „Тројството“. Еден воочлив настан се случил кога царот Константин ја ратификувал доктрината на „Тројството“ повеќе од 300 години по воздигањето на Исус. Не е занемарлива улогата на Константин во формирањето на „Тројството“ како стандардно убедување на христијаните. Истражувањето на врските што тој ги имал со свештениците, ќе помогне да се пронајде парадоксот за Рим како центар на христијанството.

508 Ердмановиот библиски речник, стр. 1020.

509 Richard Porson (1759 –1808), британски библиски научник.

510 James Bentley, Secrets of Mount Sinai, стр.30-33.

227

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Познато е дека Римјаните долг низ години ги прогонувале сите оние што се нарекувале христијани, од времето кога на престолот бил Нерон, па сè до Константин. Гибон во една прилика кажал: „осумдесет години по смртта на Исус Христос, неговите невини ученици биле казнувани со смрт од страна на судот, со пресуди изречени од страна на проконзул, човек со неверојатно љубезен изглед и филозоф, во склад на законите на царот кој бил извонредно ценет заради мудрост и праведност на својата администрација.“511 Суровите казни доделувани на христијаните во 10-тата година од владеењето на Нерон биле опишани од страна на Гибон на следен начин: „Тие умирале во маки, а нивните маки биле уште повеќе зголемени со навреди и исмејувања. Некои биле приковани на крстови, другите ги зашивале во крзната на дивите животни и биле препуштани на бесни кучиња; некои пак, биле прицврстувани за запаливи материјали и биле користени како факели кои ја осветлувале темната ноќ. Нероновите градини биле одредени за мелахонични спектакли во кои се одржувале трки со коњи, почестени со присуството на самиот цар, кој ќе се вмешал меѓу обичниот народ со облека и став на еден кочијаш... Оние кои детално ја истражуваат и анализираат револуцијата на човештвото можат да ги забележат Нероновите градини и циркуси, натопени со крв на раните христијани во Ватикан, каде повторно се вратиле со триумф и злоупотреба на некогаш прогонуваната религија.“512 За време на владеењето на царот Диоклецијан биле издадени најмалку четири, за нас познати, заповеди за прогон на христијаните и палење на сите нивни цркви. Иако царот абдицирал од својот престол 305-та година, „прогонот на христијаните продолжил и наредните 10 години и близу 2000 водачи биле егзекутирани.“513 Со ваквиот нехуман третман на раните следбеници на Исус од страна на Римјаните, парадоксално е тоа што Рим станал центар на христијанството. Римјаните биле најжестоки непријатели на Исус и тие биле оние кои наводно го распнале. Секако дека Римјаните, посебно цар Константин, играле главни улоги во основањето на Рим како центар 511 Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, гл.2, стр.77.

512 Истото дело стр.91-92.

513 Мартин А. Ларсон и Ц. Стенли Ловел, The Religious Empire: The Growth and the Danger of Tax- Extampt property in tn the United States (Религиското царство: Порастот и Опасноста од Сопственоста на Ослободениот Порез) -1976 г. Стр. 12.

228

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

на христијанството. Тоа бил чисто политички потег кој Римјаните го повлекле за да го одржат и прошират своето царство. За прв пат, 308 година, римскиот свет бил поделен помеѓу шест владетели; на Запад биле Константин и Мексцениј, наклонети кон таткото Максимилијан, на Исток Лициниј и Максимин, кои со многу го почитувале нивниот добротвор Галериј.514 Во текот на владеењето на царот Константин, римскиот свет бил измачен од внатрешен граѓански раздор и тој сметал дека повторното обединување е од најголема важност. Дури и за време на неговото владеење бил сведок на неред во христијанскиот свет, поврзан за различни спротиставени догми. Највлијателните соработници на Константин сè уште биле со пагански обичаи. На римските монети, кои биле направени осум години по битката на Милвианскиот мост, сè уште биле сликани римските богови.515 Историјата ни покажува дека самиот Константин бил многу контроверзна личност. Христијаните го сметале за спасител на Црквата оттаму и херој. Другите го споредувале „Константин со најстрашен тиранин, кој со своите пороци и слабости го обесчестил царскиот сјај“.516 Вредно е да се напомене дека и самиот Константин избегал од Рим, не поради тоа што бил борец за христијаните, туку поради страв дека неговиот живот и царство се во опасност. Зошто? Прво било објавено дека бил љубоморен на својот постар син Криспус, кој бил директен наследник на престолот. Криспус ја добил титулата цезар на седумнаесет години станал толку популарен поради својата војничка храброст и способност за водење, што ја привлекол наклоноста на судот, армијата и граѓанството. Оваа опасна популарност на Криспус наскоро го привлекла вниманието на Константин, кој бил нестрплив, имајќи во него силен ривал. Наместо да обезбеди верност кон својот син, царот пристапува кон еден ѓаволски потег. Криспус е убиен, или од странски платеник или со труење.517 Јасно е дека Константиновата желба за моќ го довела до екстремна ситуација во која сторил одвратно злосторство убивајќи го својот син.

514 Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, гл.1, стр.440.

515 R. Gerberding and J. H. Moran Cruz, Medieval Worlds (New York: Houghton Mifflin Company, 2004) p. 55.

516 Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, Гл.2, стр.214.

517 Истото дело стр. 219-222.

229

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Пред тоа било познато дека маќеата на Криспус, Фауста, имала мотив да го убие Криспус, „кого го сметала за стравотен ривал на своите деца.“518 Очигледно свесен за својот мотив, царот Константин го манифестирал своето каење „само во постапките на крвопролевање и одмазда; и дека се покајал за убиството на својот невин син со егзекуција на можеби виновната жена.“519 Едно сведоштво во врска со ова убиство наведува дека „Константин ги убил и синот и жената.“ Другото сведоштво наведува дека „Криспус бил отруен, а Фауста удавена во када полна со жешка вода.“520 По убиството на царицата Фауста, на кој начин и да било извршено, ситуацијата се претворила во општ неред, очигледно надвор од очекувањата на царот Константин. Со неговото царство на работ на пропаста поради граѓанската војна и постојаните надворешни закани, Константин бега во Визант (подоцна наречен Константинополис) каде се среќава со неочекуваниот успех на Црквата на Павле.521 Во Визант Црквата на Павле му понудила покајание на Константин, и тој ќе го стори тоа.522 Таквата привилегија која била понудена на еден тиран само ја манифестирала лабавоста на тогашните христијански норми. Ако тие норми толерираат било кој да се ослободи од вината за извршено убиство со едноставно исповедање и без санкции, тогаш секој би можел да убие секого, притоа да не биде казнет, што секако би водело кон општествен неред. Меѓутоа, ако Константин избегнал казна за своето злосторство, едноставно прифаќајќи ја понудата од свештеникот за јавно покајување, зошто ова не би можело да се практикува и за другите? Вистина е дека случајот на Константиновото покајување бил посебен и имал заемна цел. Од една страна, тоа јасно служело како скриен мотив на Црквата на Павле за царска заштита и мир со Римјаните, од друга страна, затоа што царот Константин бил загрижен не само за последиците од неговите злосторства, туку и поради проблемите кои го разорувале Римското Царство (граѓанските војни и сл.). Тој соработувал со свештениците на Павле со цел да ја придобие лојалноста на христијаните, кои, пак, биле неопходни за повторно обединување на Римското Царство. Константин, 518 Истото дело стр. 223.

519 Истото .

520 Види додаток бр.13, Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire,, Гл. 2, стр.587.

521 Мухаммед Ата Ур Рахим стр.78.

522 Еден извор тврди дека откако ги убил синот и жената, Константин се покајал; христијанските свештеници (очигледно свештениците на Павловата Црква) како што е наведено му понудиле прошка и така станал христијанин. Види додаток бр.13, Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, гл. 2, стр.587.

230

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

значи, искористил златна прилика при што бискупите на Константинопол (затемнет со царските дворци и заштитен со царски армии) „влијаеле да се прифатат барањата за контролата над црквата и да посредуваат и одлучуваат за кој било спор кој би се воздигнал во црквената сфера.“523 На крајот овие свештеници во новиот град Константинопол, немале подобар избор, бидејќи царевите од IV век биле луѓе со сопствено раководење и очекувале од секој, вклучувајќи ги и црквените водачи, да им се покорува.“524 Овие цареви биле заинтересирани за одржување на „единството на јавниот култ, како основа за гаранција на единството на царството.“525 Својата политичка виртоузност, како и добрата контрола над свештениците, Константин ја користи за да има обединета црква, која би му била лојална нему и чиј центар би бил Рим (не и Ерусалим). Тоа значело дека целото христијанство треба да биде под домен на римскиот бискуп, кој за возврат би бил покорен на царот. Оттаму, христијанската покорност на римскиот бискуп значела и верност, односно лојалност на самиот цар. Заради сето ова, следбениците на Апостолската Црква, особено припадниците на берберските заедници во Северната Африка под водство на бискупот Донат, се сомневале во тој потег кој би бил политичка стратегија од страна на власта што фактички би ги поробила. Тие цврсто верувале дека Исус никогаш не го спомнувал Рим како центар на неговото учење. Така, христијаните Бербери од Северна Африка, под водство на бискупот Донат, цврсто се противееле на бискупот од Рим полни 40 години. Тие со години ги одржувале своите фундаментални начела, особено верата во Еден Бог и Исус Христос како Негов пратеник.526 Помошта на Константин во воздигањето на христијанството не е доволна да се докаже дека и тој самиот бил приврзан христијанин. Историчарот Р. Рихтер се сложува со Е. Гибон дека Константиновото христијанство било поради политички интерес. Друг историчар, Буркхард,527 бил на мислење дека Константин, воопшто, бил вродено рамнодушен кон религијата и „дека во подоцнежните години покажувал особена наклонетост кон паганизмот, а не христијанството.“528 523 Брајан Тиернеј, The Crisis of Church and State 1050-1300 (Кризата на црквата и државата во 1050-1300) стр.9 524 Исто дело стр.8.

525 Аренд Т.Ван Лииувен, Christinaity in World History: The Meeting of the Faiths of East and East (Христијанството во светската историја: Средба на верите на Истокот и Западот) HH. Hoskins Стр.275.

526 Мухаммед Ата Ур Рахман, стр.81.

527 Carl Jacob Christoph Burckhardt (1818–1897).

528 Види додаток бр.18, Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, гл.2, стр.593. На почетоткот на книгата објаснивме за неговата поврзаност со митраизмот.

231

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Дотолку повеќе што многумина од неговите подредени верувале во римски божества (пр. Јупитер, Митра), а за да ги задоволи, Константин, во своите подоцнежни години на животот (во соработка со свештениците) донел неколку одлуки во нивна корист, што поприлично докажува дека и самиот не се откажал од обожувањето на римските божества. Една таква одлука, на пример, била римската недела да се усвои како христијански Сабат. Втора таква одлука била усвојувањето на роденденот на богот на Сонцето (25 декември) како ден на раѓањето на Исус. Тоа биле само некои од донесените одлуки донесени за време на одржувањето на Никејскиот собор, кои биле лично ратификувани од страна на Константин. Токму поради избивање препирка помеѓу Ариј и Атанасиј, лично царот Константин свикал одржување на Никејскиот собор. Така Павловата црква на крај победила. Мислењето кое го ратификувал Никејскиот собор всушност било ратификувано од страна на Константин, чија религија била работа на двојба и чиј ум не бил просветлен ниту со учење ниту со инспирација.529 Овој Собор конечно одлучил дека Христос се вика:„Син Божји, единороден од Отецот, иста супстанца како и Отецот...Бог од Бог.“530 Исто така, официјално бил објавен концептот на Тројството и дека службената доктрина е онаа на Павловата Црква, а усвоени се евангелијата по Матеј, Марко, Лука и Јован како единствени четири правилни (канонски) евангелија. Собирот во Никеја, исто така, донел одлука да се уништат сите останати евангелија напишани на хебрејски јазик, што резутирало со спалување на речиси 300 други вредности (вклучувајќи и сведоштва).531 Авторитетите од Павловата Црква отишле и подалеку, објавувајќи дека поседувањето на неовластените евангелија ќе биде најголемо кривично дело. Тоа бил дел од Атанасиевата стратегија да го обедини христијанството, што резултирало 529 Едвард Гибон, гл. 2, стр.376-377.

530 А.М.Ренвик стр.54.

531 Треба да се напомене дека во текот на животот на Исус (мир над него), тој и неговите апостоли комуницирале на арамејски јазик (јазик кој спаѓа во групата на семитски јазици, произлезен од еврејскиот јазик и негов дијалект, кој се одржал дури до денешен ден во поедини делови на Сирија и Либан). Во тоа време тој јазик бил во употреба во Средна Азија. Меѓутоа фактот дека 4-те усвоени евангелија (Лука, Матеј, Јован и Марко) се пишувани на грчки јазик, што претставува податок кој директно ја доведува во сомнеж оригиналноста и автентичноста на четирите усвоени евангелија, односно се доведува во сомнеж дека нивните автори навистина се Исусови (мир над него) четири апостоли, види Енциклопедија Британика (Загреб, 1977) стр.218 232

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

со убиство на над еден милион христијани во годините кои следеле по одржувањето на Никејскиот собор. Вредно е да се напомене дека три години по одржувањето на Никејскиот собор, Константиновиот недостиг на објективност во посредување при спомнатиот спор (дури не познавајќи ги ни религиските корени на теоријата на Тројството) испливале на површина. Константин под влијание на неговата проаријански настроена сестра, наскоро го штити Ариј на тој начин што бара тој да се врати во христијанската заедница. Меѓутоа Атанасиј, проектантот на Тројството, жестоко се спротиставува на оваа идеја. Константин останал принципиелен во својата намера Ариј свечено да се прими во заедницата на Константинополската катедрала, но истиот ден кога требало да триумфира, 336 година, Ариј наеднаш умира. Лично Атанасиј бил одговорен за смртта на Ариј. Така, Константин го прогонува Атанасиј во провинцијата Гаул, каде останал 28 месеци. Царот бил толку погоден од трагичната смрт на Ариј и под големо влијание на неговата проаријански ориентирана сестра и самиот станал христијанин. По една година откако ја прифатил новата вера, царот Константин починал, 337 година, како аријански христијанин. Иронично, но вистинито, тој умрел како „верник“, како што биле оние коишто ги прогонувал и убивал - припадници и водачи на Апостолската Црква, верници во Божјето Едноштво и Исус како Негов пратеник.532 По смртта на Константин, Атанасиј не можел да здивне бидејќи повторно е прогонет од страна на Констанциј, наследникот на Константин, кој исто така бил про-аријански ориентиран. Атанасиј, всушност минува три години во Ватикан, по долгиот егзил од Александрија, 339 година. Во 356 година, по трети пат, повторно е протеран од Александрија. Неговиот живот е во постојана опасност поради заверите на оние свештеници кои се противеле на Тројството и кои го освоиле срцето на Констанциј, што резултирало да бидат изречени уште построги прогласи од оние претходните. На пример, биле ветени огромни награди на основа на Царскиот проглас за човек кој би го донел Атанасиј, жив или мртов, а исто така биле предвидени жестоки казни за оние кои ќе го заштитат државниот непријател. Така Атанасије се обидувал да избега, 532 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.104 233

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

вплеткувајќи се во разни опасности. Една од тие опасности го одвела до противзаконско дејание - прељуба помеѓу него и една млада жена, прочуена по својата убавина. И покрај шесте години прогонство и криење, тој сепак продолжил да ја посетува.533 Во овој контекст не треба да заборавиме дека иако царот Константин ја ратификувал доктрината на „Тројството“, истиот умрел во верата на оние кои се спротивставувале на таа доктрина (христијани кои верувале во Еден Семоќен Бог и Исус како Негов пратеник). Последното докажува дека тој во суштина можеби не се сложувал со таквата доктрина. Тоа ја потврдува основата на кажувањата дека неговото посредување во контроверзијата на „Тројството“ било чисто политички мотивирано, а не со духовна инспирација. За жал, втемелувањето и развојот на христијанството било под големо влијание на политиката и нечии интереси, а не под влијание на практичниот живот и учење на Исус. Влијанието на Павле врз денешното христијанство е друг, сосема евидетен, случај. Од исламските извори врзано со историјатот на Тројството можеме да ги издвоиме следните заклучоци. Тие се издвоени од книгата Кажувања за веровесниците од Ибн Кесир: „Тристотини години по Месијата се случила најголемата несреќа: ‘Четирите патријарси и сите свештеници, монаси, калуѓери и ѓакони се разишле по прашањето за Месијата на толку многу мислења што е тешко да се избројат и прецизираат. Сите тие се собрале на првиот собир и побарале од царот Константин, основачот на Константинопол, да им пресуди. Тој се приклонил кон најбројната фракција која застапувала едно од тие мислења, па е наречена владетелска фракција, а останатите ги одбиле, па ги отстранил сите. Фракцијата која ја предводел Абдуллах ибн Ариус,534 кој истрајал во верувањето дека Исус е еден од Божјите робови и пратеник, се одвоила и населила по пустините и степите. Тие правеле испоснички колиби, куќички и ќелии, биле задоволни со аскетскиот живот и не се мешале со останатите групи и фракции. Припадниците на владетелската фракција граделе огромни цркви, угледувајќи се на грчките градби, па олтарите ги свртеле кон исток, а дотогаш биле свртени кон север, во правец на поларната ѕвезда. Цар Константин изградил црква во 533 Види Гибон Е., The Decline and Fall of the Roman Empire, Гл.2, стр.402 534 Се мисли на Ариј.

234

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Витлеем на место каде што бил роден Месијата, а Елена ја направила црквата „Ел Камама“, на местото на гробот на оној што е распнат. Христијаните им веруваат на Евреите дека тоа бил гробот на Исус. Христијаните при молитвите почнале да се вртат кон исток, а Месијата секогаш клањал во правец на карпите во Ерусалим. Освен тоа, сите пратеници после Мојсеј така се насочувале при молитва, па дури и Мухаммед, последниот Пратеник, по хиџрата, во тој правец клањал 16 или 17 месеци. Дури потоа (откако му било објавено) се насочувал кон Ќаба,535 која ја изградил Ибрахим (Авраам). Потоа тие почнале да сликаат слики во храмовите, иако тоа претходно го немало. А сите, и владетелската фракција, и несторијанците - следбеници на Несториј како втора фракција, и јакобитите – следбеници на Јакуб ел Берази – како трета фракција, веруваат во начелата на изменетото христијанско верување, само се разликуваат во нивните толкувања. Тие начела на верување се: „Веруваме во еден Бог кој сè набљудува, Создател на небесата и Земјата, и на сè видливо и невидливо. Веруваме во еден господар Исус, Месија, Син Божји единец, роден од Отецот, пред многу време. Тоа е светло од светлото, вистински од вистинскиот Бог, Син на Оној кој не е створен и еднаков на Отецот по суштина, по кое сè се случува. Поради нас луѓето и поради нашиот спас, Тој се спуштил од небо и се отелотворил од Светиот Дух и девица Марија, попримајќи човечки лик. Тој е распнат во времето на Набатеец Малатис во маки. Потоа е закопан, а третиот ден воскреснал, како што стои во книгите. Потоа отишол на небо и седнал до Отецот од десната страна. Тој ќе се симне со своето тело, за да управува со живите и со мртвите и неговото владеење ќе биде вечно. А Светиот Дух е Господар кој дава живот. Тој произлегол од Отецот и е со Отецот. Божјиот Син заслужува да му се клања. Веруваме во единственото баптисување преку кое се простуваат гревовите. И веруваме 535 Каба - Светиот Храм, големата коцкаста камена градба, прекриена со црна прекривка во центарот на Големата џамија во Мека. Ќаба е првиот храм на Земјата започнат уште од Адем а.с. а изграден од Ибрахим а.с. Се наоѓа во Мека, денешна Саудиска Арабија. Кон Ќаба се насочуваат муслиманите при молитвата а самата Ќаба не е предмет на обожување, туку е е точка на обединување и универзалност на следење. Пред да се насочат кон Ќаба, во првите години на Објавата, муслиманите цели 17 месеци при молитва се насочувале кон Ерусалим, укажувајќи со тоа дека се работи за истата вера и дека учењето потекнува од исти корени. Ќаба била полна со кипови и во неа имало околу 360 кипови на божества, кои секојдневно ги обожувале; кога Мухаммед влегол победоносно во Мека со 10000 верници и прво што сторил ги искршил и отстранил сите кипови во Ќаба, околу неа и пошироко. Оттогаш наваму покрај Ќаба се слави само Единиот и Единствен Бог.

235

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

дека Тој ќе биде жив и кога мртвите ќе воскреснуваат, и во тоа дека Тој е постојан и вечен.’“536

8.5. Б ожественоста

на

И сус

кај раните христијани

Ибн Џерир537 од Мухаммед ибн Исак наведува дека Исус, пред да биде воздигнат, оставил порака на своите ученици да го повикуваат светот, да веруваат во Аллах, Еден, Единствен, кој нема никаков здруженик и на секој од нив им одредил кој народ ќе го повикува од Шам, на исток, до земјите на Магриб (Северна Африка), на запад. Во тие преданија се кажува дека секој од нив одеднаш го проговорил јазикот на народот при кој Месих ги пратил. Како што рековме претходно, постоеле мноштво независни цркви, од кои секоја имала свој сет на признати списи, секоја била под свој независен епископ или лидер и секоја имала свој став за прашањата дали Исус бил или не бил оној кој бил распнат; за природата на Исус Христос, односно, дали бил Бог, човек, или некоја комбинација од нив; за природата на Бога, т.е. Тројството како формулација, неделивоста на Бог, двојството и слично. Сите овие прашања денес се предмет на дебата и со исламот, како што биле предмет на расправа и во тоа време. Неколку векови по Исус, овие прашања почнале да се решаваат и почнало да се појавува традиционалното сфаќање на христијанското верување. Според овој концепт на неговото физичко раѓање, Исус се сметал како единороден син на Бог преку девица Марија, кој го отворил заветот на Аллах за целото човештво, оној кој требало да управува со евреи и неЕвреи, оној кој бил распнат поради простување на гревовите на човештвото, пред наводно да биде воскреснат од мртвите. Адријан Тачер538 напишал: „Прашање е дали постои едвај еден научник толкувач на Новиот Завет кој е подготвен да го брани ставот дека четирите случаи на употреба на ,Јас сум‘ во Јован, или на повеќето други места може да биде историски припишана на Исус“.

536 Кажувања за веровесниците од Ибн Кесир 537 Ибн Џерир ет Табери (839-923) е исламски учен и писател. Најпознато дело е неговиот Тефсир (толкувач) на Куранот, кој започнал да го пишува уште од свои 7 години и претставува најстар сочуван тефсир.

538 Adrian Thatcher 236

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Дејвид Браун539 изјавил дека: „Постојат цврсти докази кои укажуваат на тоа дека Исус никогаш себеси не се гледал како објект на обожување. Невозможно е да се базираме на кое било тврдење за божественоста на Христос во оној момент кога ќе го напуштиме традиционалнииот приказ, како што се гледа во буквалното разбирање на Евангелието по Јован.“540 Но, тој вели: „Не е логично да претпоставиме дека човечкиот ум може да биде свесен за сопствената божественост.“541 Брајан Хеблевајт542 признава: „Повеќе не е можно да се брани божественоста на Исус, повикувајќи се на тврдењата на Исус.“543 Сандерс544 напишал: „Често повторуваните тврдења дека Исус се ставил себеси на местото Божјо“ се претерани.

8.6. В лијание

на

П авле

и

П авловата

црква

Повеќето христијани наведуваат дека евангелието од Исус го пренеле четворица (Лука, Матеј, Марко и Јован), меѓутоа меѓу сите четири верзии постојат големи противречности, бидејќи во некои е додаван текст, а во други е одземан. Од нив четворица, двајца живееле со Месијата и го виделе: Матеј и Јован, додека другите двајца, Марко и Лука, ги запомниле само неговите ученици. Според исламските преданија еден од жителите на Дамаск, кој поверувал во Месијата и го признал, бил и човекот со име Дино. Тој се криел во една пештера, кај источната капија, близу до црквата во облик на крст, бидејќи се плашел од Полус (Павле), Евреинот. Тој ја избричил главата на својот внук, кога поверувал во Месијата. Павле бил тврдокорен разбојник и го мразел Месијата. Кога го фатил Дино го водел низ градот, а потоа го каменувал до смрт. Откако Месијата е воздигнат на небо, неговите следбеници се поделиле во повеќе фракции по прашањето како во него да веруваат.545 Она што ни е познато од историјата и од самиот Павле е дека бил самопрогласен апостол. Повикувањето било преку неговите посланија, 539 Дејвид Браун (David Brown), (1803-1897), христијански теолог, најпопулaрно дело му е Commentary, Critical and Explanatory on the Whole Bible, 1871.

540 Браун Д., (1895), Божествената Троица,[The Divine Trinity], p.108.

541 Ибид, стр.106.

542 Brian Hebblethwaite (род.1939), теолог.

543 Хеблевајт Б., (1987), Инкарнација [Incarnation], стр. 74.

544 Ed Parish Sanders (род. 1937), новозаветен теолог.

545 Тоа го изнесуваат Ибн Аббас и уште некои учени од првите генерации на исламот.

237

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

а дел преку Евангелието по Лука. Значајни историски информации за природата на Павловиот живот го зголемуваат сомнежот дека многу од нештата во посланијата сам ги измислил, со цел да влијае врз христијанството. Така, темелите на денешното христијанство настанале под големо влијание на Павле. Како основач на денешното христијанство, Павле сведочи: „Според дадената ми од Бога благодат, јас, како мудар првоградител, поставив темел, а друг ѕида; само секој нека пази како ѕида.“ (1.Коринтјаните, 3:10) Мајкл Харт546 при рангирањето на стотици највлијателни личности во историјата, го става Павле на шесто место на највлијателни луѓе во историјата- веднаш по Пратеникот Мухаммед (мир над него), Исус, Буда и Конфучие.547 При рангирањето, Харт јасно го навел фактот дека Павле е основачот на денешното христијанство. Павле изненадувачки ги надминува другите пратеници во Хартовата листа, меѓу кои е и Мојсеј. Посланијата кои Павле ги испраќал на Коринтјаните, на Римјаните, Галатјаните, Ефесјаните, Филипјаните, Колосјаните, Солунјаните, на Тимотеј, на Тит и Фелемон, не се поклопуваат со вистинитите зборови искажани од страна на Исус. Освен четирите спорни стихови, кои наводно се припишуваат на Исус (мир над него), преку 2000 останати стихови од Павловите посланија се негов изум. Христијаните би требало да знаат дека самиот Павле го спомнува сопственото евангелие, а не на Исус (мир над него), и во посланието до Римјаните наведува: „во оној ден, кога, според моето евангелие, Бог преку Исуса Христа ќе ги суди тајните на луѓето.“ (Римјаните, 2:16). Факт е дека Павловото Послание до Римјаните служи како темел на денешното христијанство.548 Секако дека тоа е чудно и иронично, знаејќи дека ниеден стих од вкупно 430-те не е формулиран од страна на Исус лично. Павле требало непосредно да се повикува на првобитните учења на Исус, доколку неговото барање за апостолство или божествена инспирација било искрено и вистинито. Наместо тоа, голем дел од неговите наведени посланија 546 Michael H. Hart, американски математичар, историчар и издавач.

547 Види Мајкл Харт, The Top 100: A Ranking of the most influential Persos in History (Првите 100: Рангирањето на највлијателните луѓе во историјата) 1978.

548 Иронично, но и самиот Мартин Лутер тврдел дека Павловото послание до Римјаните е „најважен документ во Новиот Завет, евангелие во својот најчист облик“. Види Луис В. Шпиц : Протестантска Реформација, Њу Џерси 1966, стр 36.

238

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

(особено Посланието до Римјаните) се земени од Стариот Завет. Неговите посланија секако биле производ на мачни напори, но тоа не го прави Павле да биде подобар од другите автори на Библијата. Вредно е да се напомене и Атанасиевото убедување за кое што пишавме дека никогаш не било проповедано од страна на Исус, а самиот збор „Тројство“ и Атанасиевото проповедање не се содржани во Библијата. Тоа е апсурд и дволично незнаење од страна на Павле, кој како Евреин, сигурно знаел дека не постои ниту една единствена двосмислена изјава во Библијата, во која Исус за себе вели: „Јас сум Бог, обожувајте ме“. Напротив тој кажал: „ Јас ништо не можам да правам Сам од Себе. Како што слушам - така судам, и Мојот суд е праведен, зашто не ја барам Мојата волја, туку волјата на Оној Кој Ме прати.“ (Евангелие според Јован, 5:30) „..Ако Ме љубите, ќе се зарадувате дека одам кај Отецот, зашто Отецот е поголем од Мене. “ (Евангелие според Јован, 14:28) „..Зашто Јас не зборував Сам од Себе, туку Отецот Кој Ме прати, Тој Ми даде заповед што да речам и што да зборувам. И знам дека Неговата заповед е вечен живот. И така, она што го зборувам Јас, го зборувам онака како што Ми кажа Отецот.“ (Евангелие според Јован, 12:49-50) Ова се само некои од стиховите кои јасно докажуваат дека Исус тврдел дека е испратен од Бог. Во врска со ова, доктор по богословија и познат христијански професор по црковна историја, А.М. Ренвик истакнал дека оној кој е „испратен“ е всушност-Пратеник.549 Павловото јасно исповедание дека тој е „.. Павле, слуга на Исус Христос, повикан за апостол, избран за евангелието Божје“ (Римјаните, 1:1) би требало да ги охрабри христијаните да почнат да се сомневаат во неговите самоизмислени догми. Исус и сите останати пратеници проповедале за Едноштвото Божје.550 Тие никогаш не проповедале за она што Павле го вовел во неговите посланија и зборови. Понатаму, ако Саул (Савле), второто име на Павле, навистина слушнал во својата визија: „Савле, Савле!, Зошто ме гониш?551 тогаш навистина заслужува понижувачка забелешка, бидејќи во вистинскиот живот жестоко ги 549 А.М. Ренвик: Приказната за Црквата (The Story of the Church), 1977, стр.19 550 Како што е наведено и во Стариот Завет: Изаја, 44:6, 2; книга Мојсејва, 20:2-5; а исто така во Новиот Завет како на пример Евангелие по Јован, 5:44, 17:3.

551 Дела апостолски, 9:4.

239

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

прогонувал следбениците на Исус. Павле и сам сведочи: „Порано и јас верував дека треба со сите свои сили да им се спротивставам на следбениците на Исус од Назарет. Така и правев. Имав добиено овластување од Првосвештениците, па многу христијани од Ерусалим одведов в затвор. Кога им се судеше и кога беа осудувани на смрт и јас гласав против нив. Ги казнував по сите синагоги и со примена на сила се обидував да ги натерам да Го навредуваат Христос. Толку строг бев против нив, што ги прогонував дури и во далечни градови, надвор од нашата земја!“ 552 (Дела Апостолски, 26:9-11) „Јас сум најмлад меѓу апостолите, помеѓу кои јас не сум достоен да се наречам апостол, бидејќи јас ја гонев црквата Божја.“ (1 Коринтијаните, 15:9) Секако дека Павле бил отворен непријател на Исус и неговите следбеници. Со нормативен акт, Павле би бил исклучен од добивање на местото апостол, имајќи ја во предвид неговата злосторничка позадина, посебно во врска со кампањата на прогонување на вистинските Исусови следбеници. Иронично е неговото барање за апостолство да го довело во затвор во Цезареа во Рим, каде при едно судење тогашниот гувернер Фест, гласно повикал „..Си споулавел, Павле! Од многу читање си се мрднал од умот!“ (Дела Апостолски, 26:24) Всушност тој е и убиен заради неговата борба за принципите на самопроизведеното христијанство. Едно од најважните новотарии во Павловата црква е „крвното покајување“.553 Во своето Послание кон Римјаните Павле вели: „А сега, откако сме оправдани во Неговата крв, преку Него многу повеќе ќе бидеме спасени од Божјиот гнев...“ (Римјаните, 5:9) Постојат и други делови во Библијата во кои се спомнува христијанската догма за крвното покајување, но сметаме дека би зазеле премногу простор. Најбитно е да укажеме дека таквите стихови се противречни на основното Исусово учење што се однесува до спасението на нечија душа: „Зашто ви велам, ако вашата праведност не ја надмине праведноста на книжниците и фарисеите, вие нема да влезете во Царството Небесно.“ (Евангелие според Матеј, 5:20) 552 Нов Завет на македонски (MNT) од Радосна вест (HBC), 1999 553 Други поврзани иновации се божественоста на Исус, божественото синовство (Логос) и изворниот грев.

240

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Останати иновации на Павловата Црква вклучуваат усвојување на римскиот ден на Сонцето (недела) како христијански Сабат; традиционалниот роденден на богот-Сонце како роденден на Исус; крстот на светлината како симбол на христијанството и соединување на сите церемонии кои се изведувале на денот на роденденот на славењето на богот-Сонце во свој ритуал.554

8.7. П отекло

на некои култови во денешното христијанство

Во Римската Империја постоеле неколку идолопоклонички култови. Овие култови меѓусебно се разликувале во некои постулати од своите верувања. Но, овие култови имале и четири заеднички карактеристики: (1) Секој од нив (од идолопоклоничките култови) барал да се верува во постоењето на „Бог Спасител“, кој умрел за откуп на гревовите на оние коишто веруваат во него, донесувајќи им спасение.

(2) Секој од нив имал свој обред на иницијација,555 којшто ги прочистувал и низ којшто морале да поминат оние што сакале да станат следбеници на тој култ. Се верувало дека оние коишто стануваат следбеници на тој култ, преку самиот ритуал на чистење, се очистени од злите дела што ги сториле.

(3) Сите тие култови подучувале дека е возможно мистериозно соединување со божеството во кое што верувале, а тоа се вршело преку посебен ритуал, во кој следбениците на култот го јаделе телото и ја пиеле крвта на божеството. Лордот Реглан556 во својата книга Потеклото на религиите557 зборува за верските ритуали коишто постоеле во времето на Римската Империја и смета дека тие ритуали претставуваат почеток на денешните христијански обреди. Лорд Реглан вели: „Во древните времиња во неколку заедници постоел обичај да се избере едно момче како божествена жртва, кому цела година му биле укажувани почести како на божество. На таквото момче му 554 Мухаммед Ата Ур Рахим, стр.99.

555 Иницијација значи изведување на симболички обреди со кои некоја личност за прв пат се воведува во некое тајно друштво, секта или организација.

556 Major FitzRoy Richard Somerset, 4th Baron Raglan (1885–1964), независен стручњак и истражувач, антрополог 557 The Origins of Religion, 1949.

241

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

се укажувала најголема почест. Тој бил најпривилегиран гостин во целото општество. Сите негови желби му биле исполнувани. На крајот на годината во посебен ритуал тој бил убиван. Неговото тело и крв ги конзумирале првенците во општеството, со цел да им донесат нов живот на сите оние во чие име било извршено тоа ритуално убиство. Делови од телото на жртвуваното момче биле расфрлани и по полето, со цел земјата да биде плодна и да оживее растителниот свет. Со текот на времето избраникот (избраната жртва) подготвувал заговор со свештениците за да се најде некоја друга жртва место него. Тој извесно време се откажувал од сите почести, со цел да биде жртвуван неговиот заменик наместо него. Подоцна (откако заменикот бил жртвуван) повторно го преземал угледот и почеста, и од себе правел постојано привилегиран гостин или владетел.“ Лорд Реглан почетоците на идејата за божественоста ги лоцира во периодот кога била принесувана ваква ритуална човечка жртва. На тој начин, имитирајќи го овој обичај на обновување, измислени се неколку митови558 за боговите-спасители. Со смртта и воскреснувањето на овие богови-спасители се внесувал нов живот и спасение за оние коишто веруваат во тоа. Најважната церемонија која се поврзува со верувањето во богот-спасител е симболичното јадење на неговото тело и пиењето на неговата крв, што требало да му овозможи на идолопоклоникот духовно соединување со божеството. Тоа го слави споменот на времето кога човечката жртва, прототипот на богот-спасител, всушност била ритуално убивана, а нејзиното месо и крв конзумирани. Со текот на времето митот за богот-спасител се споил со митот за богот на Сонцето. Па, така, за секој (бог-спасител) се верувало дека се родил во времето на зимската краткодневница, којашто, според ревидираниот јулијански календар,559 се совпаѓа со 25 декември (христијанскиот Божиќ). Секој бог на Сонцето, којшто воедно бил почитуван и како бог-спасител, по ужасната смрт воскреснувал во времето на пролетната рамнодневница (христијанскиот Велигден).

558 Традиционалното прераскажување кое што се однесува на древната идолопоклоничка култура и нација, и сказните за нивните богови, полубогови и херои се нарекува митологија.

559 Грчката Православна Црква на Ерусалим, Руската, Српската, Македонската, Полската Православна Црква, грузиските православна и апостолска црква, како и грчките старокалендарци го немаат прифатено Ревидираниот Јулијански календар и продолжуваат да го прославуваат Божиќ на 25 декември од Јулијанскиот календар, кој до 2100 година ќе се паѓа на 7 јануари.

242

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Едвард Карпентер ги истакнал сличностите помеѓу митовите на разните богови-спасители: грчкиот Дионис, римскиот Херкулес, персискиот Митра, египетскиот Озирис, Изида и Хорус, северносемитскиот Баал, вавилонскиот Тамуз и преданијата за Исус. За речиси сите од нив се верува: • Дека биле родени на или околу Божиќ (25 декември); • Дека нивните мајки кога ги родиле биле и останале девици; • Дека се родени во пештера или некоја подземна соба; • Дека страдале во полза на човечкиот род; • Дека се нарекувани со имиња како што се- носител на светлина, исцелител, посредник и откупител; • Нивниот спомен се прославува со причесно јадење. и др. Валас К. Фергусон,560 професор на Универзитетот Њујорк, вели: „Датумите на христијанските празници се исти со оние на паганските празници. На пример, Божиќ е на ист датум со датумот кога се славел роденденот на Митра, римското и персиското божество на Сонцето. Освен тоа, овој датум во паганскиот свет од дамнешни времиња бил еден важен празник.“ Сето тоа ни укажува дека во денешното христијанство се присутни паганските верувања и митови. Исто така, според браманите, Брама е создател и на овој свет и на сето она што постои. Тој создал сè. Негов симбол е Сонцето. Вишну е разумот. Тој е богот којшто штити сè. Тој господари со сегашноста. Неговиот симбол е водата. Шива е богот на животот и смртта. Тој ја контролира и сегашноста и иднината. Нему му припаѓа делењето правда и одмаздата. Неговиот симбол е огнот. Браманите веруваат дека нивниот бог Вишну живее на небо. Другите божества го известуваат Вишну дека на Земјата се појавиле зли демони и дека внесуваат неред и хаос, и дека од тие причини тој мора да се инкарнира на Земјата така што ќе биде роден од жена за да ги казни тие зли демони. Вишну го прифатил тој совет. За да ја исчисти Земјата од тие зли демони, тој се инкарнирал како Кришна, воин, роден од девица која потекнувала од воинствена фамилија. Девицата, однапред, преку сон била известена за ова. Кришна го научил своето знаење за шеесет и четири дена. Тој работел како 560 Wallace K. Ferguson, професор по историја.

243

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

говедар и патувал насекаде низ Индија. Секаде каде што ќе се појавел правел чуда. Кога браманите го виделе тоа, го прифатиле како божество кое што се инкарнирало на Земјата. Браманските монаси прераскажуваат многу митови за Кришна. Исто така и будистите веруваат дека Буда е божество. Според верувањата на будистите, Буда живеел на небо пред да слезе на Земјата. Тој барал место каде ќе слезе и на крај одлучил да се роди како нов член во фамилијата Судходан. Митот продолжува вака: „Неговата мајка, додека постела, заспала на покривот на палатата и сонила сон. Во сонот имала визија на бел слон којшто слегувал од небото, опкружен со блескава светлина. На нејзино големо изненадување слонот влегол во нејзината матка и тоа оддесно, преку нејзините слабини. Според будистите, пред раѓањето на Буда, биле видени многу предзнаци. Неговата мајка излегла од градот и го родила својот син под едно дрво. Будизмот е преполн со нешта кои здравиот разум и логиката никогаш нема да можат да ги прифатат како веродостојни. Тројството, кое што е кредо во браманизмот, кај будизмот и христијанството е исто. Тука ќе наброиме некои од нивните сличности, меѓу кои се: 1 –Исус, според верувањето на христијаните, умрел и по три дена воскреснал. Исто така и Кришна воскреснал по својата смрт и се искачил на небо; 2 – Исус, според верувањето на христијаните, воскреснал од гробот, а Буда од мртовечкиот сандак; 3 – Исус претходно претскажал дека ќе биде убиен, ги спасил другите од затворот т.е. од Пеколот, и според верувањето на христијаните, по воскреснувањето од гробот седнал од десната страна на Бог. Буда рекол дека ќе се повлече од светот и дека ќе замине во нирвана.561 4 – Исус според верувањето на христијаните, кога се вознел на небото ја презел должноста и почнал со контрола на сите нешта во универзумот. Исто така и Буда воспоставил царство и своја власт над универзумот (слично верување имаат и некои хиндуситички секти за Саи Баба кого го нарекуваат космички Аватар); 561 Нирвана во будистичката филозофија-„згаснување“, состојба на вечно и блажено спокојство, коешто се наоѓа на другиот свет, свет кој што е над свеста и индивидуалноста. До оваа состојба се доаѓа до потполно згаснување на „сопственото Јас“ и желбата за живот, т.е. со потполно ослободување на духот од материјата; во подоцнежната форма на будизмот; блажен живот во некој Будин свет, полн со сјај и величественост.

244

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

5 – Евангелијата едногласно ги набројуваат предците на Исус, сè до Давид, кого го нарекуваат првиот малик (крал, владетел). Исто така и родословот на Буда започнува со Мекавамат, првиот владетел. Тројството и тенасух562 (метемпсихоза)563 не постоеле само во индиската религија, туку и во египетската. Амон-Ра е главно божество кај древните Египќани. Озирис е божеството кое што го зазема второто место во нивниот пантеон и е помошник на Амон-Ра. Озирис слегол на Земјата. Тој бил изложен на многу неволји и бил убиен. Подоцна тој воскреснал и се вознел на небото со помош на третото по важност божество Изида. Озирис на тој начин станал богот на мртвите. Во древниот Египет се верувало дека кралевите или фараоните се синови на Амон-Ра, односно синови на Сонцето. Древните Египќани верувале дека покојниците по смртта оделе кај Озирис, каде што им биле мерени добрите и лошите дела.

8.8. П означајни

паганизми кои опстанале

до денешно време

Самото празнување на неделата нема библиски темели. Иако биле потребни државни и црковни закони за да се обезбеди празнување на неделата во текот на вековите, сите христијани не ја прифатиле таа установа. Заклучоците на Никејскиот собор биле поддржани и со граѓанскиот закон на цар Константин. Црковниот историчар Шаф за тоа вели: „Ова е прв пример на граѓанско казнување на ереста. Тоа е почеток на долгата низа цивилни прогони, вперени кон оние што отстапуваат од христијанската вера. Пред соединувањето на црквата и државата, исклучувањето од црквата било највисока казна. Сега биле додадени прогонства, а подоцна и смртна казна, затоа што навредата нанесена на црквата, истовремено се сметала за злосторство против државата и граѓанското општество.“564 Државната сила се употребувала за црковна пропаганда, а од друга страна, црквата се ставила во служба на државата.

562 Тенасух е арапски збор кој укажува на копирање или кажано со денешен речник – клонирање (јазич. рецензија – Али Шабани).

563 Метемпсихоза – селење на душата од едно тело во друго после смртта. Верувањето во метемпсихозата било распространето кај Индусите и Египќаните и таа сочинува составен дел од будистичката, орфичката, питагорејската, платоновата, плотиновата, емпедокловата и други филозофии.

564 Schaff, History, vol.3,630.

245

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Дури во тоа време црковните собори можеле да донесат одлуки и црковни казни за престапи од граѓанска природа, а истовремено на бискупите им е дадено право да вршат световна судска власт“.565 Со овие постапки и методи бројот на христијаните почнал нагло да се зголемува, но начелата, така, бргу почнале да слабеат. Споменатиот историчар, Шаф, кажува: „Издигнувањето на христијанството како државна религија дава спротивна слика. Тоа предизвикало големо изопачување на христијанството... Мноштво христијани биле крстени во вода, но не и со духот и огнот на евангелието, па во црквата почнале да се вовлекуваат многубожечки обичаи под нови имиња“.566 Познат е случајот како се покрстила римската војска и го прифатила христијанството. Константин им наредил на илјадниците војници: „Поминете низ реката Ибар и кога ќе излезете на другиот брег, вие сте веќе крстени христијани!“ Христијанството се полнело со такви христијани кои немале поим која е вистинската вера на Исус. И Константин, кој се слави како светец во црквата, е повеќекратен убиец. Така непреобратени, многубошците со себе го понеле и го внеле во христијанството и своето поранешно многубоштво и паганство. Го внеле и „Денот на Сонцето“ со кој го замениле саботниот ден; ги внеле и своите божества кои ги христијанизирале, преименувајќи ги со христијански имиња и заменувајќи ги со христијански светци. Така христијанството, сега како државна религија, е контаминирано со многубожечки елементи. Кардиналот Њуман истакнува дека Константин во црквата внел обичаи кои имале многубожечко потекло: „Евсевиј ни кажува дека Константин, за да им ја препорача на многубошците новата религија, во неа ги внел надворешните украси на кои тие навикнале во нивната религија... Службата во храмовите, посветувањето на тие храмови на одделни светци, светилките, свеќите; заветните дарови за исцелување од болести, светата вода; празниците и празнувањата; процесиите, благословувањето на полињата, свештеничките одежди, тонзурата, женидбениот прстен, свртувањето при молитвата кон исток, подоцна, обожувањето на слики и кипови - сите тие обичаи имаат многубожечко потекло, признаени со самото прифаќање во црквените обреди.“567 565 Unlhorn,The Conflict of Christianity With Heathenism, vol.3,p.449.

566 Schaff, History,vol.3,p.93.

567 J.H.Newman, An Essay on the Development of Christian Doctrine, pp.359-360.

246

8 . П О Д О Ц Н Е Ж Н И О Т И С Т О Р И С К И РА З В О Ј Н А Д О Г М И Т Е

Еден друг историчар вели дека христијанската религија со ова мешање со многубоштвото толку многу се расипала, што сè до реформацијата, значи повеќе од 1000 години, не можело да се препознае вистинското од лажното. Опишувајќи ги приликите во црквата во тоа време, големиот црковен историчар Мошајм кажува: „Голем број разни празноверија постепено ја истиснале вистинската религија и вистинската побожност. За таа срамна револуција постојат разни причини, како што е барањето нови теории, луди желби за имитирање на паганските обреди и поврзување на тие обреди со христијанскиот култ.“568 Моќта која некогаш им е припишувана на многубожечките храмови, на сликите и киповите, сега почнала да им се припишува на христијанските цркви, на посветената вода и на сликите од светците. Наметнат со христијанска наметка, лично сатаната се вовлекол во црквата за да ја расипе библиската вера и да ги оддели луѓето од Божјата реч. Римскиот паганизам не исчезнал. Тој го асимилирал изворното христијанство, станувајќи негов скелет и срцевина. Многубожечкиот политеизам нашол нов здив во почитувањето на светците. Чуварот и заштитникот на морнарите, Посејдон - Нептун, бил заменет од свети Никола (т.н. Дедо Мраз), како нивен светец - заштитник. Култот на божицата Артемида (Дијана) од Ефес во најголема мера дејствувала како прототип на девицата Марија, којашто најпрво во тој град почнале да ја почитуваат како „мајка Божја“. Мислата за безгрешна бого-мајка или бого-родица не му била нималку туѓа на римскиот свет. На тој начин биле асимилирани и по изглед похристијанизирани месните, народните или обласните обичаи на претхристијанските народи.569

568 Ecclesiastical History,vol.I,p.355).

569 T.Ling:op.cit.,pp.224,225 247

9. ВЕРСКИТЕ ПРОПИСИ И ПРАКСИ НА БОЖЈИТЕ ПРАТЕНИЦИ „Тие што веруваат и прават добри дела, и намазот (молитвата) ја извршуваат, и зекат даваат, ги чека награда кај Господарот нивен. За нив нема страв, ниту пак ќе тагуваат.“ (Куран; Ел бекаре, 277)

9.1. М олитвата

во светите списи

Бог испраќал пратеници низ времето, на сите народи, започнувајќи од Адам, Ное, Авраам, Давид, Мојсеј, Исус, па се до Мухаммед (нека е Божјиот мир и благослов врз сите нив). „Потоа, после нив, еден по друг, Наши пратеници праќавме, додека Исус, синот на Марија, Ние Го испративме, кому Евангелието му Го дадовме, а во срцата на следбениците негови благост и сомилост влеавме, додека монаштвото тие сами, како новотарија, го воведоа – Ние не им го пропишавме – во желба да стекнат Аллахово задоволство;“ (Ел Хадид; 27) Изјавите во Тората и Евангелието кои се во согласност со Куранот и праксата на Пратеникот, се работи кои може да им користат и на сите верници. А секако, тоа е многу битно. Аллах објавил дека овие свети книги биле Упаство за луѓето кои живееле претходно. Божествените стихови ни кажуваат: „Тој ти објавува Книга, правата Вистина, која предходните ги потврдува, а Тората и Евангелието ги објавил претходно, како патоказ на луѓето, а ги објавил и останатите кои ја разделуваат вистината од невистината. Оние кои во Аллаховите зборови не веруваат ги очекува тешко страдание; а Аллах е силен и жестоко казнува! (Куран; сура Али Имран, 3-4) Кога муслиманите почнале да се молат тие го зеле примерот на Мухаммед, мир над него и него го следеле. Како што е објавено во Куранот 249

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

- Евангелието, Тората, Псалмите и листовите на Авраам се книги испратени на пратеници кои живееле во минатото. Сите книги биле светилки и Упаство во своето време. Некои од книгите исчезнале, додека другите биле изменети во некои делови и приспособени. Но, во секој случај, тие книги содржат многу точни изјави. Кога христијаните и Евреите би ги земале примерите на своите Пратеници, дадени во Тората и Евангелијата, денес и тие би се молеле на ист начин како и муслиманите. Муслиманите пред молитва мора да земат абдест (ритуално миење пред молитва) за да бидат чисти за тој чин. Eве Библијата што ни кажува: „Тогаш Давид стана од земјата, се изми, се помаза, се преоблече и отиде во домот Господов и се молеше (паѓајќи ничкум). Кога се врати дома, побара да му донесат леб и јадеше.“ (Библија; 2 Самуил, 12:20) „...тогаш нека ги мијат рацете свои и нозете свои, за да не умрат кога влегуваат во скинијата на сведоштвото. Тоа нека им биде наредба вечна, нему и на потомството негово по него.” (Библија; Излез, 30:21) „...и од него Мојсеј и Арон и синовите негови си ги измија рацете свои и нозете свои; а ги миеја кога влегуваа во скинијата на сведоштвото и кога пристапуваа кон жртвеникот (на молитвата) да служат, како што му беше заповедал Господ на Мојсеја.“ (Излез, 40:31-32) На самиот почеток на молитвата муслиманите ги подигаат рацете исправени во висина на главата, исто така и по молитвата или во која било прилика ги подигаат рацете за да бараат помош од Бог.

Eве Библијата што ни кажува: „Така ќе Те благословувам во животот мој, и во Твое име ке ги кревам рацете мои.“ (Псалми, 63:4) Муслиманите кога ги креваат своите раце велат:„ Аллах е Најголем“ Библијата: „Бог ни е нам прибежиште и сила, помошник, на секој кој е во мака ќе се најде.“ (Псалм, 46:1) Сите пратеници Божји се молеле како што тоа го прават муслиманите денес, а ова важи и за Исус, мир над него, и неговите следбеници. „Авраам падна ничкум. А Бог продолжи да му говори ...“ (Битие, Постанок 17:3) 250

9 . В Е Р С К И Т Е П Р О П И С И И П РА КС И Н А Б ОЖ Ј И Т Е П РАТ Е Н И Ц

Истото го правеле и Мојсеј и Арон: „Тогаш Мојсеј и Арон се повлекоа од народот, кон влезот од скинијата на сведоштвото, и паднаа ничкум, и им се јави славата Господова.“ (Библија; Броеви 20:6) „…Исус ја раскина облеката своја и падна ничкум на земјата пред ковчегот на Господа и лежеше дури до вечерта, тој и старешините Израилеви, и ги посипаа со пепел главите свои.“ (Исус Навин, 7:6) Тоа го гледаме и во времето на Соломон: „И сите синови Израилеви, кога видоа, како слезе оган и слава Господова врз домот, паднаа ничкум на земја, на плочникот, се поклонија и Го фалеа Господа, зашто е благ, зашто милоста негова е вечна.“ (2.Летописи, 27:3 и 2.Летописи, 7:3) За време на Неемија начинот на молитвата е јасно опишан: „…Тогаш Ездра го благослови Господа, Великиот Бог. И сиот народ одговараше: Амин, амин, - кревајки ги рацете угоре, клањајќи се и паѓајки ничкум доземи пред Господа.“ (Неемие, 8:6) Овде се говори за Божјиот пратеник Илија: „Ахав отиде да јаде и да пие, а Илија се искачи на врвот на Кармил, се наведна кон земјата, го стави лицето меѓу колениците свои.“ (1.Цареви, 18:42) За Исус веќе спомнавме како се молел на Бог: „И отиде малку потаму и падна ничкум и се помоли, велејќи: “Оче Мој! Ако е можно, нека Ме одмине оваа чаша, но не како што сакам Јас, туку како што сакаш Ти!”(Евангелие според Матеј 26:39) Дури и апостолите на Исус се молеле така: „А кога учениците го чуја тоа, паднаа ничкум и многу се исплашија.“(Евангелие според Матеј, 17:6) Начинот на молитва кај муслиманите, при стоење, поклонување и другите движења не претставува нешто непознато за претходните традиции. Муслиманите од преданијата на Пратеникот Мухаммед, мир над него, научиле и го добиле своето упатство за тоа како да живеат, работат, сакаат, одгледуваат деца, делат милостина, обавуваат молитва и.т.н. Поентата овде е дека кога муслиманите почнале да се молат тие го зеле примерот на Мухаммед, мир над него, и него го следеле. „И намаз 251

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

(молитва) извршувајте и зекат (милостина) давајте; и со тие кои го извршуваат намазот и вие извршувајте го!“ (Куран; Ел Бекаре, 43)

9.2. П остот

според верските текстови

Според Хилал б. Јусу, Иса, синот на Марија, а.с. кажал: „Ако денот на постот дојде на еден од вас, нека ја намачка со масло неговата коса и брада; нека ги намачка неговите усни и нека другите не знаат дека пости. Доколку даде милостина со неговата десна рака нека го скрие тоа од неговата лева рака; доколку се моли нека стави завеса преку неговата врата. Навистина, Бог ја распеделува пофалбата како што одредбата е распределена.“570 Според Евангелието по Матеј се вели дека Исус „постеше четириесет дни и четириесет ноќи” (Матеј, 4:21). Евангелието по Лука додава детали дека „За сето тоа време Тој не јадеше ништо и на крајот многу огладне” (Лука 4:02). Бидејќи Исус постел, неговите вистински следбеници ќе постат, ако тие навистина го следат неговото учење. Тој кажал: „Вие ќе бидете Мои вистински ученици, ако се придржувате до Моето учење.” (Јован 8:31). Луѓето се пожалиле на Исус, велејќи: „Јовановите ученици постат често и се молат, како и фарисејските, а Твоите јадат и пијат?!“(Лука 5:33). Но Исус им одговорил дека се додека тој е со нив неговите ученици не треба да постат, туку откако „Еден ден, младоженецот ќе се оддели од нив; тогаш тие ќе постат.“ (Лука 5:35). Ова е причината зошто Исус им дал инструкции за тоа како да постат за доброто свое во име на Бог (Матеј 6:16-18). Ако тие никогаш не постеле, таквите инструкции би биле бесполезни. Библијата вели дека апостолите потоа постеле: „Тие постеа и се молеа” (Дела Апостолски, 13:3) и повторно се спомнува „се молеа со пост” (Дела Апостолски, 14:23). Библијата го спомнува постот како еден од чиновите на служење кон Бог (2 Коринтјаните 6:05) и „постеа често” како доказ за вредноста на учениците на Исус. Во Евангелието по Лука, 5:33, цитирано погоре, се открива дека (а) постот значи воздржување од јадење и пиење и (б) дека, иако учениците 570 Abdullah ibn Mubarak; Ибн Ал Мубарек, роден 726 г. е исламски учењак и е голем познавач на хадиските збирки.

252

9 . В Е Р С К И Т Е П Р О П И С И И П РА КС И Н А Б ОЖ Ј И Т Е П РАТ Е Н И Ц

не постеа додека Исус бил на Земјата, самиот Исус продолжил да пости, инаку жалбата ќе се однесувала и против него, а не само на учениците. Јасно е дека еврејските рабини постеле (Матеј, 9:14 и Марко, 02:18). И Исус бил самиот наречен „Раби“.571 Па тој, исто така, морал да пости. Во една прилика, учениците не биле во можност да го истераат демонот од едно момче, но Исус го истерал. Кога учениците го прашале како го направил тоа тој кажал дека демоните може да се избркаат само со „пост и со молитва” (Марко 09:29). Ова покажува дека поради тоа што учениците не постеле тие не можеле да го истераат демонот а Исус можел да го истера бидејќи постел. Некои препишувачи на Библијата се обиделе да го променат овој стих со исфрлање на зборовите “и постот”. Ова, на пример, се заблежува во Ревидираната стандардна верзија. Новиот Завет од стариот Источен текст, исто така, ги вклучува зборовите „и постот“ (Марко 09:29), што пишува во забелешките на некои Библии. Со спуштањето на Божјата последна неизменета порака- Куранот, Бог им наредува на верниците да постат еден месец, секоја година. Вистинските следбеници на Исус сеуште постат според чиста инструкција од Бог. Според ова, муслиманите се вистински следбеници на Исус и на сите Божји пратеници. О, верници! Ви се пропишува пост, како што им е пропишан и на тие пред вас, за да бидете богобојазливи. Одреден број денови; а за тој од вас што е болен или пак патува – да го испости истиот број денови. На тие што тешко го поднесуваат, откуп им е да нахранат еден сиромашен. А кој доброволно даде и повеќе, тоа подобро е за него. А да знаете, подобро ви е да постите. (Куран; Ел Бекаре 183, 184) На почетокот на Објавата на Мухаммед а.с. му било наредено да пости по три дена секој месец и тоа важело уште од времето на Нух (Ное) а.с и било нешто практикувано од Евреите според Стариот Завет (Јом Кипур). Тоа важело се додека овој пропис не бил дерогиран и заменет со рамазанскиот пост. Постот за оној кој тешко го поднесува (болни, стари изнемоштени лица) може да се замени со хранење на еден сиромав за секој ден на пропушен пост. Патникот и болниот не мора да постат со тоа што надокнадуваат ист број испуштени денови.572 571 Види Евангелие по Јован, 1:38; 03:02; 06:25 и Матеј 23:08.

572 Тефсир, Ибн Кесир.

253

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

9.3. З абраната

на свинското месо и алкохолот

Абдуррезак пренесува предание на Иса кој рекол: „Не фрлајте ги бисерите пред свињите, бидеќи тие со нив ништо нема да сторат, и не ја давајте мудроста на оној кој не ја сака, бидејќи мудроста е подобра од бисерите, а оној кој не ја сака е полош од свиња.“573 Според исламот свињата е нечисто животно и се што произлегува или се произведува од свињата е забрането за употреба. Во Куранот забраната за свинското месо е спомната на неколку места и таа забрана важи сè додека човек не е присилен да јаде: „Тој навистина ви забранува: мрша, крв, свинско месо и тоа што е заклано во нечие друго име, а не во Аллаховото. А на тој што ќе биде приморан без своја желба и алчност, тогаш не е негов грев. Аллах навистина простува и милостив е. (Куран, Ел Бекаре, 173) Освен Куранот и науката574 укажува на штетноста на свинското месо. Библијата исто така го забранува јадењето на свинско месо во следниве стихови: „...и свињата, бидејки има раздвоени копита, а не прежива нечиста да ви е. Од месото нивно да не јадете, ниту, пак, мршите нивни да ги допирате - тие се за вас нечисти.“ (Левитски законик, 11:7-8, Повторени закони, 14:8). „.. .седи во гробови и ноќева во пештери; јаде свински месо, а во садовите негови има гнасно вариво;“ (Исаија; 65:4) Христијаните веруваат дека свињата е дозволена врз основа на изјавата во Посланието на Павле до Римјаните во кое тој напишал: „Знам, и уверен сум во Господ Исус, дека ништо не е нечисто само по себе, туку само за оној кој смета дека нешто е нечисто, за него е нечисто.“ (Римјаните, 14:14) Со ова некои христијани575 сметаат дека е дозволено свинското месо! Според ова, сите забрани во Тевратот (Тората) станале дозволени со правното решение на апостол Павле. Во неговиот закон не постојат 573 Kazivanje o Vjerovesnicima, Hafiz Ibn Kesir.

574 Според медицинските истражувања, маснотиите кои ги содржи свинското месо се поголеми од кое било друго месо и за овие маснотии да се сварат е потребен долг временски период. Доктор М. Џафер (M Jaffer) во статија за Исламски Преглед (Islamic Review) од јануар 1997 ги напишал 16-те микроби кои со современите испитувања се пронајдени во свинското месо и болестите кои овие микроби може да ги предизвикаат. Бројот на пациентите кои страдаат од тенија е најголем во светот помеѓу оние нации кои јадат свинско месо. Другите болести кои доаѓаат од свинското месо а се причинети од три-чинелиа (tri-chinelia) и други цревни црви, исто така, завземаат прво место кај нациите кои јадат свинско месо.

575 Ова не се однесува на сите христијански деноминации; адвентистите, методистите и некои други цркви го забрануваат и свинското месо и алкохолот.

254

9 . В Е Р С К И Т Е П Р О П И С И И П РА КС И Н А Б ОЖ Ј И Т Е П РАТ Е Н И Ц

забранети работи освен за оние кои се нечисти. Во Посланието на Павле до Тит се вели: „За чистите сè е чисто; а за оние кои се осквернети и кои не веруваат, ништо не е чисто, туку осквернети им се и разумот и совеста..” (Тит, 1:15) Од предходните два текста се подразбира дека Муса (Мојсеј) а.с. и сите останати еврејски веровесници сè до Иса (Исус) а.с. и неговите следбеници, не биле чисти, па затоа им се забранувало сé. Спред ова, Исус не бил во можност да го укине законот на Мојсеј, но бидејки следбениците на Павле се „чисти“, сите забранети работи и сите забранети јадења ним им станале дозволени. Така, Павле успеал во потполност да го укине законот на Мојсеј. Вложил голем труд да докаже дека сите прописи на Тевратот се дерогирани и дека сè станало дозволено. Во Прво Послание до Тимотеј Павле напишал: „А Духот јасно вели дека во подоцнежните времиња некои ќе отстапат од верата и ќе слушаат измамливи духови и ѓаволски учења, преку лицемерството на лажливците, кои се жигосани во својата совест, кои забрануваат стапување во брак и бараат воздржување од јадењата, што Бог ги создаде за да ги земаат со благодарност верните, кои ја познаа вистината. Зашто секое Божјо создание е добро и ништо не треба да биде отфрлено, ако се прима со благодарност, зашто се осветува преку Божјото слово и молитва. Ако ги советуваш во ова браќата, ќе бидеш добар служител на Христа Исуса, кој се храни со зборовите на верата и на добрата наука, што ја следиш. А избегнувај од нечисти и бебешки приказни!” (Тимотеј, 4:1-7) Според други ваквиот пристап кон она што Павле го кажал може да биде и неосновано. На пример, не постои библиска основа дека 14-тото поглавје од Посланието до Римјаните го негира Божјиот Закон во однос на делот за поделбата на чиста и нечиста храна. Самиот текст во 14-то поглавје јасно зборува дека се работи за месо кое било жртвувано на идолите и воопшто не бил предмет на дискусија Божјиот Закон. Бидејќи Павле им пишувал на Римјаните од градот Коринт каде оваа тема била во центарот на вниманието, Павле инспириран од моменталната состојба во Коринт и поткрепен со библиските текстови на истата тема, ги напишал своите коментари до Римјаните во 14-тото поглавје. Повеќе библиски извори тврдат дека Павле го напишал Посланието до Коринтјаните околу 55 година од н.е., а неговото Послание до Римјаните го пишувал од Коринт во 56 или 57 година од н.е.

255

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Слично на тоа, расправијата која се случила во Коринт (1 Коринтјани, 8-10) се однесувала за она месо кое било жртвувано на идолите. Во Послание до Римјаните, 14:2 се добива впечаток дека постои контрадикторност помеѓу „оние кои јадат само зеленчук” од „оние кои веруваат дека им е дозволено да јадат сè” (и месо и зеленчук). Во Римјаните станува јасно дека главната тема во целото поглавје се однесува на месото кое било жртвувано на идолите: “...подобро е да не јадеш месо, да не пиеш вино, и да не правиш ништо, од кое братот твој се сопнува или соблазнува, или, пак, слабее.” (Римјаните, 14:21) Римјаните на своите идоли во паганските храмови жртвувале месо и вино кое дел било спалувано на жртвениците а останатиот дел бил продаван на пазарите. Поради тоа, постоела опасност христијаните, незнаејќи, да купат такво месо од пазарите или да јадат такво месо во домот на некој пријател. Грчкиот превод ги разјаснува Павловите зборови. Писателите на Новиот Завет го користат зборот „нечист” во два различни концепти за нечистотија. Нечистотијата можела да се однесува на животните кои Бог ги забранил да се користат како храна (Левити, 11 и Повторени закони, 14) или да се однесува на церемонијалната нечистотија. Во Римјаните 14-то поглавје, Павле го користи зборот koinos, што значи обичен, јавен, прост, заеднички, општ.576 Значењето на зборот „општо” (види Делата Апостолски 2:44577; 4:32; Евреите 10:29), истотака се однесува и за оние работи кои биле сметани за загадени или нечисти. Заедно со глаголот koinoo, употребен во Евангелие по Марко, 7:2, 15-23, се однесува на церемонијалната нечистотија. Koinos и koinoo се појавуваат во Новиот Завет кога упатуваат на церемонијалната нечистотија. Сосема друг збор, akathartos е употребен во Новиот Завет за оние животни кои библиски биле сврстени во групата на нечисти животни. И двата збора koinos и akathartos се употребени во Делата на Апостолите во 10-то поглавје, каде Павле прави разлика помеѓу двата вида на нечистотија со тоа што ги користи овие два збора во Римјаните, 14. Кога во Римјаните, 14:14 Павле вели: „Знам и уверен сум во Господа Исуса, дека ништо не е нечисто (koinos, или ‘општо’) само по себе….” значи тука тој ја прави истата поента која претходно ја нагласил и во Посланието до Коринтјаните, 576 W.E. Vine, Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words, 1985, “Unclean,” p. 649 577 „А сите оние кои поверуваа, беа заедно и сè им беше општо.“ (Дела, 2:44) 256

9 . В Е Р С К И Т Е П Р О П И С И И П РА КС И Н А Б ОЖ Ј И Т Е П РАТ Е Н И Ц

дека јадењето на месо кое било во групата на чисти меса според Божјиот Закон, доколку било предходно жртвувано на идоли, само по себе не било штетно за јадење. Значи, како што се гледа од контекстот на напишаното, Павле, всушност, воопшто не зборувал за Божјиот закон во однос на поделбата на чисти и нечисти меса. Понатаму, Павле во Римјаните, 14:20 продолжува со изјавата „се е чисто”. Зборот што е преведен како „чист” е katharos што значи „ослободен од грешни-помешани состојки, без мана, чист.“578 Зборот „чисто” месо како термин воопшто не се среќава во Новиот Завет, од причина што не постои прецизен збор во грчкиот јазик што би можел да го опише овој збор. Зборот кatharos се користи за да се опише секој вид на чистота во Новиот Завет, вклучувајќи – чисти садови (Евангелие по Матеј, 23:26), чист народ (Евангелие по Јован 13:10), чиста облека,579 чисто злато и стакло.580 Значи, можеме да заклучиме дека дискусијата која се развила во Посланието до Римјаните во 14-то поглавје, не дава никаква основа за да се игнорира Божјиот Закон во однос на поделбата на местата на чисти и нечисти според поделбата направена во Левити 11 и Повторени закони 14. Како би можело да се очекува од Павле кој бил од лоза на фарисеи, односно еврејски свештеник, кој од мали нозе е учен да мрази свинско месо, тоа да го дозволи. Проблемот со Павле е повеќе во теолошкиот аспект на разбирање на божественоста на Исус, на верувањето за кое едно дело е со многу потешки последици кај Бог. Како и да е, кога би погледнале на тоа дека Исус бил Евреин и дека не отстапил од Старозаветниот Закон и бил обрежан, потоа учел рабинско училиште и го изучувал Стариот Завет кој буквално го спроведувал, сигурно дека и Исус и неговото потекло укажуваат дека тој од мал бил учен да го избегнува свинското месо. Доколку свинското било дозволено тогаш тој би прозборел барем еден збор околу тоа. Единствено што ни останува од Исус е трага која укажува дека тој ги сметал за нечисти, за тоа има доказ во Евангелијата: „Светињата не ја давајте на кучињата, и не си го фрлајте бисерот пред свињите, за да не го изгазат со своите нозе, и откако се повратат, да не ве раскинат.“ (Матеј, 7:6) Потоа демоните кои ги изгонувал Исус го замолуваат да ги изгони во нешто валкано а тоа биле свињите: 578 Vine, “Clean, Cleanness, Cleanse, Cleansing,” p. 103 579 Библија; Откровение, 15:6; 19:8-14 580 Библија; Откровение, 21:18 257

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

„...а далеку од нив пасеше голем број свињи. И бесовите Го молеа и говореа: Ако не изгониш, дозволи ни да отидеме во свињине!” И Он им рече: „Отидете!” И тие излегоа и отидоа во свињите. И одеднаш сите свињи се сурнаа низ стрмнината во морето и се издавија во водата. А свињарите побегнаа и, штом дојдоа во градот, раскажаа за сето тоа и за она, што се беше случило со бесните.“ (Матеј, 8:30-33) А секое Упаство е од Единиот, Семоќниот Создател, Господар на Судниот Ден.

9.4. О брежувањето – В ечен

завет од

Б ог

Се пренесува од Ебу Хурејре р.а. дека Пратеникот Мухаммед, алејхи селам, кажал: „Пет работи Аллах посебно му одредил на човекот - обрежување, отстранување на влакната од срамните делови на телото, кратењето на мустаќите, кратењето на ноктите и отстранување на влакната под пазувите.“ (Бухари и Муслим) Што се однесува до обрежувањето како еден од прописите пропишан на Ибрахим а.с. (Авраам) во Библијата се вели следново: „...секое машко од вас нека биде обрезано. А ќе обрезувате крајче од телото свое; тоа ќе биде знак на заветот меѓу Мене и вас. Секое машко дете кога ќе наполни осум дена по раѓањето, низ целото ваше потомство, да биде обрезано, како она што е родено во вашиот дом, така и она што е купено со сребро од некој странец, кој не е од вашата крв. Да, и родениот во твојот дом и купениот со сребро треба да биде обрезан! Така Мојот Завет на вашите тела ќе остане вечен Завет. Машкото што не ќе биде обрезано, нека биде истребено од својот род: зашто го нарушило Мојот Завет.”(Библија; Битие, 10-14) Слично среќаваме и во книгата на Исус Навин: Во тоа време Господ му рече на Исуса: „Направи си камени ножеви и обрежи ги повторно Израелците.” Исус си направи камени ножеви и ги обреза Израелците на брежето Аралот (Брег на Обрезаните).“ (Исус Навин, 5:2-3) Познато е дека и самиот Исус бил обрежан на осмиот ден, како што нè известува Новиот Завет.

258

9 . В Е Р С К И Т Е П Р О П И С И И П РА КС И Н А Б ОЖ Ј И Т Е П РАТ Е Н И Ц

Но, како се случило овој „Вечен Завет“ да биде исфрлен, кога истиот не бил предмет на дискусија помеѓу Варнава и Павле, туку расправата била дали на незнабошците треба најпрвин за тоа да им се зборува или за нешто друго. Прочитајте го извадоков за тоа како започнала таа расправа во Делата од апостол Лука: Ученикот Лука пишува: „Некои луѓе дојдоа (во Антиохија) од Јудеја и почнаа да ги учат браќата: ‚Ако не се обрежете според Мојсеевиот обичај, не можете да се спасите‘“ (Дела 15:1) Зошто овие еврејски верници сè уште сметале дека обрежувањето е неопходно кога веќе поминале околу 13 години откако Бог му покажал на апостол Петар дека треба да ги прифатат необрежаните неЕвреи како дел од христијанското собрание? (Дела 10:24-29, 44-48). Поради слични укажувања дошло до расправа која проповедувачите, првенствено Павле и Варнава, ги одвела дури до Ерусалим за да ја разрешат таа дилема. Секако дека на новообратените верници им било тешко да се обрежуваат и затоа заклучиле дека обрежувањето е препорачано дело, но првин требало да се зборува против идолите, против блудот, а потоа, да стане збор за месо кое не заклано во име на Бог како што вели Петар: „Зошто сега го искушувате Бог, ставајќи им го на учениците на врат јаремот што ниту нашите прататковци ниту ние не можевме да го носиме? Напротив, веруваме дека ќе бидеме спасени преку незаслужената добрина на Господ Исус, исто како и тие“ (Дела 15:10-11). Оние што упорно се залагале обрежувањето да продолжи, се обидувале да им наметнат на неЕвреите закон кој и самите не можеле во целост да го држат и кој, поради тоа, ги осудувал на смрт (Гал. 3:10). Ова значи дека Мојсеевите закони ќе се почитуваат откако луѓето ќе влезат во синагогите каде ќе ги научат од свештениците. Но најбитно во верата е да се познаваат нејзините основи, да го познаваш твојот Господар, да го познаваш испратениот од Него Пратеник и да веруваш во него, а на крај е да се почитуваат забраните и да се следи нареденото. Значи обрежувањето е богоугодно дело кое не е најважно за прифаќањето на Божјето упаство и водство, но е битно како Завет на Авраам кон Бог и како пракса на сите Божји пратеници и сите поколенија кои сакаат да го следат Божјиот верозакон.

259

10. НАЈАВАТА НА МУХАММЕД ВО ПРЕТХОДНИТЕ ОБЈАВИ Возвишениот Бог на Иса, синот на Марија, објавил: „О Исус, биди вреден и не ги прифаќај со леснотија моите заповеди! Слушај и покорувај се, о чедно првороденче, син на девица! Ти немаш татко, бидејќи Јас те создадов како знаменитост на световите! Мене обожувај Ме и на Мене потпирај се! Силно држи се до мојата книга и толкувај ја! Пренеси им на луѓето дека Јас сум Живиот и Вечниот, Оној Кој не исчезнува! Верувајте во доаѓање на Пратеникот кој нема да знае ниту да чита ниту да пишува, Арап кој ќе јава на камила и кој ќе носи круна (т.е. турбан), долга наметка, сандали и стап. Ќе има крупни и убави очи, мазно и блескаво чело, истакнати образи, виткана коса, густа брада, споени веѓи, благо свиткан нос и разделени заби, без влакна под долната усна. Вратот ќе му изгледа како сребрен ибрик,581 а неговиот грб ќе биде како злато кое низ него се слева. Ќе има влакна од горниот дел на градите па сè до папокот во облик на стап, а покрај нив на градите и на стомакот нема да има ни едно влакно. Дланките и стопалата ќе му бидат силни. Кога ќе се заврти ќе се заврти со целото тело, а кога ќе оди ќе се движи како да скока преку работ или се спушта низ падина. Потта на неговото лице ќе биде како бисер и миомирисен миск (мирис) ќе се шири од него. Никој пред него, ниту после него нема да биде поубаво граден ни со поубав мирис. Повеќе пати ќе се жени и малубројно потомство ќе има, кое една благословена жена ќе му го изроди. Куќата нејзина во џеннет од скапоцени камења ќе ѝ биде, во која ниту врева ниту умор ќе има. О Исус, таа пред крајот на својот живот за него ќе се грижи, како што Захарија (Зекерија) се грижеше за твојата мајка. Таа ќе му роди две „пилиња“ кои ќе бидат повикани за него да посведочат. Тој кај Мене е на степен каков што никој друг нема да го има. Говорот негов ќе биде Куран, верата ислам, а поздравот ќе му биде селам (мир). Блазе си му на оној кој ќе дочека да живее со него и да ги слуша неговите зборови! Исус запрашал:„Господару мој, што е тоа Туба?“, па му беше одговорено: „Садено дрво кое Јас сам со Свои раце го засадив и кое над сите рајски градини ќе се извишува: коренот ќе му биде од ридван, водата од Тесним,582 студена како ќамфор, вкусна како ѓумбир, а со мирис на мошус. Кој од неа ќе се напие, никогаш повеќе жеден нема да биде...“ „Господару мој напои ме со таа вода“ замолил Исус, Тој му одговорил: „На ниеден пратеник нема да му биде дозволено да се напие пред тој Пратеник (т.е. Мухаммед, мир над него,) и ниеден уммет583 нема да се напие пред умметот на тој Пратеник“. Потоа Тој му кажал:„О Исус, јас тебе кон Себе ќе те воздигнам!“, па Исус запрашал:„Господару мој 581 (тур. ibrik) бакарен сад, стеснет во горниот дел, за кафе или за вода.

582 Врело во рајот.

583 Народ. Така, постои Уммет на Мухаммед, Уммет на Иса, на Муса и.т.н 261

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

зошто ќе ме воздигнеш?“ Тој му одговорил:„Ќе те подигнам, па пред Крајот на светот повторно ќе те спуштам, да се восхитуваш со следбениците на тој Пратеник и да ги помогнеш во борбата против проклетиот Антихрист (Деџал). Ќе те спуштам за време на намаз (молитва), но ти тогаш нема да им бидеш имам,584 бидејќи на тој уммет Сум се смилувал, па по нивниот пратеник нема да има друг“585

10.1 Д окази

за

М ухаммед

од

С тариот З авет

Целокупната Старозаветна историја е извештај на теократија и идолопоклонство, само од време на време би светнала по некоја искра од вистината, т.е. Божјата вера со престол во Ерусалим, а потоа и во Мекка, која постојано ѓаволот со помош на неверниците од човечкиот род се обидувал да ја згасне. Од време на време се појавувал Пратеник, кој ја обновувал верата во Бог, а како последен дошол Пратеникот Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, кој ја поништил идолатријата и неверството во тогашната паганска Арабија. Авраам (Ибрахим, мир над него) се смета како патријарх на монотеизмот и заеднички татко на Евреите, христијаните и муслиманите. Преку неговиот втор син, Исак, дошле сите еврејски пратеници (пророци), вклучувајќи и такви великодостојници како Јаков, Јосиф, Мојсеј, Давид, Соломон и Исус, нека е Божји мир и благослов врз сите нив. Доаѓањето на овие големи пратеници е делумно исполнување на Божјите ветувања да ги благослови народите на Земјата преку потомци на Авраам (Битие, 12:2-3). Таквите исполнувања се безрезервно прифатени од страна на муслиманите, кои веруваат дека почитувањето на сите пратеници е постулат на верата. Еден од истражувачите на Библијата, Јусуф,586 вели: „Во Годфри Хигинсовото значајно дело Анакалипсис, нам ни е кажано дека во Книгата на пророкот Агеј, спомнато е името на „Оној“, кој треба да дојде после Исус: „И желбата587 на сите народи ќе дојде“, од хебрејскиот збор „хмд“ (пре584 Предводник на заедничка молитва на верниците.

585 Предание на Исхак ибн Башир кое го пренесува од Ебу Хурејре. -Kazivanje o Vjerovesnicima – Hafiz Ibn Kesir 586 M. A. Yussuff, The Dead Sea Scrolls, The Gospel of Barnabas, and The New Testament.

587 Преведен како „желба“ во Библијата на Кралот Џејмс, додека во Светото Писмо на македонски јазик стои само со показна именка – Оној: „Ќе ги стресам сите народи - и ке дојде Оној, Кого Го бараат сите народи и ќе се исполни овој Дом со слава”, вели Господ Саваот.“ (Агеј, 2:7) Велхаузеновото истражување (Wellhausen “Die Kleinen Propheten,”) укажува дека овој стих обединува две оригинално различни читања, оној кој што го има Септуагинта (Septuagint), додека другиот е Мазоретскиот текст, кој најверојатно со испуштање, е базиран на факт. Во 8-от стих тоа се однесува на Месијата (очекуваниот спасител), односно името „Ахмед“; но алузијата исто така укажува на „скапоцениот камен“ на народите и поради тоа треба да се вокализира „хамудот“(ḥamudot). http://www. jewishencyclopedia.com/articles/7032-haggai-book-of 262

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

веден како „желба“ во Библијата на Кралот Џејмс, додека во Светото писмо на македонски јазик стои само со показна именка - Оној), од текстот хебрејски кој се појавува во Сер Хигинсовото дело со објаснување на коренот зборот „хмд“: „Од овој корен, како што вели Паркхурст, е „измислениот“ пророк Мухаммед, што е неговото име.“ Хигинс вели: „Еве Мухаммед е јасно претскажан во Книгата на пророкот Агеј, и по име, не постои интерполација, но постои бегање од овој јасен текст и тоа е значењето, како што се појави во умот на повеќето кои не сакаат да сведочат, како Паркхурст.588

10.2. Б лагословот

кон

И смаил

и

И сак

и нивното

потомство

Дали првородениот син на Авраам, Исмаил и неговите потомци беа вклучени во заветот на Бог и ветувањето? Неколку стихови од Библијата може да помогнат и да го расветлат ова прашање.

1) Битие, 12:2-3589 зборува за Божјото ветување на Авраам и неговите потомци пред било кое дете да му се роди.

2) Битие, 17:04 го повторува Божјото ветување по раѓањето на Исмаил и пред раѓањето на Исак.

3) Во Битие, 21 поглавје, Исак е посебно благословен, но Исмаил исто така е посебно благословен при што од Бога е укажано дека од него ќе стане “голема нација”, особено во Битие, 21:13-18.

4) Според Повторени закони, 21:15-17,590 традиционалните права и привилегии на првородениот син не треба да бидат засегнати од социјалниот статус на неговата мајка (слободна жена како Сара, Исаковата мајка, или како робинката Агара, Исмаиловата мајка). Ова е во согласност со моралните и хуманистичките принципи на сите Објави.

588 Yusseff, M. A. Yussuff, The Dead Sea Scrolls, The Gospel of Barnabas, and The New Testament pp. 110-111.

589 „А од тебе ке направам голем народ, и ќе те благословам, и името твое ќе го прославам и ти ќе бидеш благословен.“ 590 „Ако некој има две жени - едната омилена, а втората несакана, па тие и двете му родат синови и ако првородениот син му е од несаканата жена, тогаш, при поделбата на имот меѓ у синовите, тој не може да даде првенство на синот од омилената жена, место на првородениот од несаканата, туку е должен да го признае за свој првенец синот од несаканата жена и нему да му даде двоен дел од сиот имот, бидејки тој е почеток на неговата сила; нему му се па а правото на првородство.“ (Второзаконие, 21:15-17) 263

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

5) Целосната легитимност на Исмаил како син Авраамов и негов род, и целосна легитимност на неговата мајка, Агара, како жена на Авраам, е јасно искажана во Битие, 21:13 и 16:03. По Исус – последниот израилски гласник и пратеник, дојде време тоа ветување Бог да го исполни и да ги благослови Исмаил и неговите потомци. Помалку од 600 години по Исус, дојде последениот гласник на Бога, Мухаммед, од потомството на Авраам преку Исмаил. Божјиот благослов на двете главни гранки на семејното стебло на Авраам е исполнет. Сите Пратеници од Адам до Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, биле испратени со една иста мисија, а тоа е потполно покорување кон Создателот-Аллах. Ова во превод на арапски јазик значи ислам; тој израз означува мир, мир помеѓу Создателот и неговите суштества. Ова име е директно дадено од Аллах. Термините христијанство591 и јудаизам не се валидни термини за означување на вистинските следбеници на Исус и на Мојсеј. Терминот ислам е валиден назив одреден од Бог, спомнат во Куранот.592 Тоа е истиот израз кој го користеле сите пратеници, сите тие се предавале и потчинувале на Божјата волја.

10.3. М ухаммед : П ратеник

како

М ојсеј

Долго време после Авраам, Божјото ветување за испраќање на долгоочекуваниот Пратеник беше повторено, овој пат во зборовите објавени на Мојсеј во Повторени закони, 18:18.593 Мојсеј зборува за пророкот кој треба да биде пратен од Бога кој е: 1) Од израелските „браќа“, се мисли на нивните роднини Исмаилити, бидејќи Исмаил беше другиот син на Авраам од кој беше ветено дека ќе се воздигне “голема нација”.

2) Пратеник (пророк) налик на Мојсеј. Тешко дека постојат два пратеника со толку слични карактеристики како што биле Мојсеј и Мухаммед. На двајцата им биле дадени сеопфатни закони и кодекс на живеење, и 591 Зборот христијанство се употребува три пати во Новиот Завет. Прв пат е употребен во Антиохија од страна на паганите (види Дела Апостолски), но истиот израз не го користел Исус. Според апостолите изразот им е наметнат.

592 „За Аллах единствено исламот е вистинска вера...“ (Куран; Али Имран, 19) 593 „Јас ќе им издигнам пророк од браќата нивни, каков што си ти, ке ги ставам зборовите Мои во устата Негова и Он ќе им каже сè, што Јас ке му заповедам;“ 264

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

двајцата се соочиле со своите непријатели и биле победници на чудесен начин, и двајцата се прифатени како државници. И двајцата мигрирале по заговор за нивно убиство. Аналогиите помеѓу Мојсеј и Исус не гледаат само сличности, туку и многу клучни разлики како на пример, за природното раѓање, семејниот живот и смртта на Мојсеј и Исус, кој е сметан од неговите следбеници како Син Божји, а не исклучиво како гласник на Бога, како што се сметаат Мојсеј и Мухаммед и онака како што муслиманите гледаат на Исус. Сличностите за животописот и пратеништвото помеѓу Мојсеј и Мухаммед повеќе се поклопуваат со зборовите објавени на Мојсеј во Повторени закони, 18:18. Поради тоа Бог ги предупредува луѓето да го прифатат тој пророк: „а кој не ќе ги послуша зборовите што ќе говори оној Пророк од Мое име, Јас ќе му се одмаздам.“ (Повторени закони, 18:19) 1.1 Очекуваниот пратеник требало да дојде од Арабија Повторени закони, 33:1-2,594 комбинира пророштво за Мојсеј, Исус и Мухаммед. Тоа зборува за Бог (Божјо Откровение) кое доаѓа од Синај, се издига од Сир (веројатно селото Саир-Sa’ir во близина на Ерусалим) и местото Фаран. Според Битие, 21:21, пустината Фаран е местото каде што се населил Исмаил (т.е. Арабија, односно Мека). Во верзијата на Библијата на Кралот Џејмс се споменува дека верници минуваат низ долината на Бекка595 (другото име на Мекка596) во Псалми, 84:4-6. Ерменскиот свештеник Аускан ја превел Книгата на Исаија на ерменски јазик далечната 1666 година и истата била испечатена во 1733 година, во печатницата на Антони Портоли (Anthony Portolly). Во тој превод во 42-то поглавје 10 стих597 е напишано: „Пејте Му на Господа 594 Ова се благословите, со кои Мојсеј, човек Божји, ги благослови синовите Израилеви пред смртта своја. И тој рече: “Господ дојде од Синај, ни се јави нам во Сир, се покажа од планината Фаран и пристигна со десетици иљади светии; а од десната страна со Него беа ангели.“ 595 Во македонската Библија наместо Бека стои изразот „Долина на плачот“. Долината Бека се спомува и во шпанската верзија на Библијата Sagradas escrituras, 1569.

596 „Првиот храм изграден за луѓето е тој во Бека, благословен и патоказ на световите“ (Куран; Али Имран, 96); Ибн Кесир вели за Бека дека ја означува Ќаба, првата Божја куќа на Земјата која ја изградил (темелите постоеле од порано) Ибрахим, мир над него.

597 Во Библискиот превод на македонски јазик стои следново: „Пејте Му на Господа нова песна, похвална за Него од земните краишта, вие што пловите по море, и се, што го полни, островите и оние што живеат на нив.“ 265

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

нова песна, белегот на неговиот авторитет е на неговиот грб, неговото име е Ахмед.“598 Исаија, 42:1-13, зборува на љубениот на Бога, за Неговиот избраник и гласник, кој ќе донесе закон очекуван во пустината и кој „нема да потклекне и нема да се обесхрабри се додека не постави суд на Земјата.” Стихот 11 поврзува дека очекуваниот е еден од потомците на Кидар. Кој е Кидар? Според Битие, 25:13, Кидар е вториот син на Исмаил, предокот на пратеникот Мухаммед. Некои христијански деноминации направиле огромен напредок со признавање, по прв пат во историјата, дека Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем, потекнува од Исмаил (библ. Ишмаил) преку неговиот втор син, Кидар. Дејвисовиот речник на Библијата од 1980 година, чиј спонзор е Управата за христијанско образование на Презвитеријанската црква во САД, пишува пред зборот Кидар: „…племето потекнува од Исмаил“ (Битие, 25:13)… народот на Кидар биле Pliny Cedrai и од нивното племе потекнува Мухаммед. The International Standard Bible Encyclopedia го наведува следново од Фултон599: „Исмаиловото племе Кидар мора да било едно од најважните, така што ова име подоцна се користи за сите диви племиња од пустината. Тaка, преку Кидар (ар. Кеидар) исламските генаолози600 го прикажуваат Мухаммедовото потекло од Исмаил. Така и Smiths Bible Dictionary не останува настрана и го печати следново: „Кидар (црн) вториот син на Исмаил… (Битие, 25:13) Познато е дека лозата на Мухаммед влече корени од Ибрахим (Авраам), преку познатото племе Курејш, кое потекнува од Кидар. Арапите во Хиџаз се викаат Бену Харб и тие се по потекло од Исмаил, од самиот негов корен.“601 „...нозете негови - мермерни столбови, поставени врз златни подлоги; изглед има како Ливан, величествен е како кидар; “ (Библија; Книга Песна на песните; 5:15) Овој стих го споредува овој пророчки мистериозен човек со земјата Либан (Ливан) која е земја на Арапите. Ова имплицира дека мистериозниот човек односно пророкот, ќе биде од арапско потекло. „...устата (говорот) негова - сладост, и целиот тој е пожелен (љу598 Haydar Al-Qurashee, Kholasat Sayf Al-Muslemeen (the Essence of Muslim’s sword) 599 A.S.Fulton 600 учени кои го проучуваат родословието 601 Христијанско-муслимански дијалог –Х. М. Баагил 266

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

безност). Ете, кој е мојот возљубен, и ете, кој е пријателот мој, ќерки ерусалимски. (Песна на песните; 5:16)602 Верзија на преводот на Песна на Песните, 5:16, завршува со следниот опис: „Говорот му е сладок и сиот е од љубезност”, но она што повеќето од нас не го знаеме е дека во оргиналниот Завет дадено е името на овој човек. Тука името е напишано на старохебрејски, како што се појавува во стих 16: ‫דמחמ‬. Евреите го читаат како: Mahammad. Но, според Бен Јехуда, хебрејско-англиски речник, тоа правилно се изговара како Muhammad,603 од што секако произлага прашањето зошто преводот на ова место бил изменет.

10.4. П оследната

порака на

И сус : Н ајавата

на

М ухаммед

Од јудео-христијанско гледиште, исламот не постои сè до управувањето и проповедта на Мухаммед, мир над него, во VII век од н.е. Првично опишан како Антихрист од страна на многу христијани, приказот на Мухаммед, подоцна, почнува да се претставува повеќе позитивно меѓу одреден дел од христијанското свештенство и научници. Сепак, јудео-христијанското гледиште е на став дека исламот потекнува од Мухаммед, дека тој, Божји мир над него, го создал исламот со преземање на учењето во голема мера од рабинскиот јудаизам и од христијанството. Во врска со наводното позајмување од христијанството, во јудео-христијанството опстојува традиционално верување дека Мухаммед, иако бил неписмен, најчесто позајмувал од учењата на Источните цркви и од различни апокрифни христијански списи и дека најавата спомната за него како Божји пратеник ја измислил. Но, дали е тоа вистина? Внимателното проучување на Новиот Завет покажува дека пророкот спомнат во Стариот Завет, „и јас ќе издигнам пророк сличен на 602 The Hebrew Bible, Song of Solomon 5 ‫ ולכו םיקתממ וכח‬16 ‫ידוד הז םידמחמ‬ ‫תונב יער הזו‬ ‫׃םלשורי‬ 603 За тие што сакаат да проверат дали навистина така се чита кога ќе се преведи ‫ דמחמ‬на англиски еве ви начин да проверите сами. http://www.freetranslation.com/ 267

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

тебе...“ (Повторени закони, 18:18-20) се спомнува и во Новиот Завет во Евангелието по Јован, каде се вели: „А Јас ќе Го молам Таткото, и Тој ќе ви даде друг Утешител (Помошник),604 за да биде со вас довека: Духот на Bистината, Кого светот не може да Го прими, зашто не Го гледа, ниту Го познава. Bие Го познавате, зашто Тој престојува со вас и ќе биде во вас.“ (Јован, 14:16-17) Во Евангелието по Јован уште стои: „А кога ќе дојде Тој, Духот на Bистината, ќе ве упати во сета вистина, зашто нема да зборува Сам од Себе, туку ќе зборува за она што го слуша, и ќе ви навести за нештата што ќе дојдат. Тој ќе Ме прослави Мене, зашто ќе земе од Моето и ќе ви го објави вам.“(Јован, 16:13-14) Термините врзани овде во пророштвото не се однесуваат на „Светиот Дух“, како што тврдат христијанските свештеници. Тоа толкување се одбива, базирајќи се на следниот цитат во Јовановото евангелие, во кое се вели: „Но Јас вистината ви ја кажувам: подобро е за вас Јас да си отидам, оти, ако не си отидам, Утешителот нема да дојде при вас; ако, пак, заминам, ќе ви Го пратам.“(Јован, 16:7) Јасно е од Библијата дека Светиот Дух им доаѓал на луѓето и пред пратеништвото на Исус, а и после него. Јахја605 се среќавал со Светиот Дух и пред Исус да биде роден, а и на самиот Исус Светиот Дух му дошол во лик на гулаб. Карактеристиките и особеностите на овој Утешител (Параклитос - paraclete), а кои можат да бидат изведени од пророштвото се следни: 1. Тој нема да дојде во времето на Исус; 2. Тој засекогаш ќе остане со верниците; 3. Тој ќе го почитува Исус; 4. Тој ќе го говори тоа што ќе го чуе од Бог; Исто така, овде забележуваме три пророштва кои се очекуваат во Библијата, според Евангелие по Јован, 1:19-21: -Христос -Илија -Пратеникот (пророк) 604 Изворниот збор на грчки е paraclet(os) и може да значи Помошник, Советник, Бранител, Утешител, Придружник и сл. (Објаснување во македонскиот превод на Нов Завет, Радосна вест, 1999).

605 Се мисли на „Јован Крстителот“, којшто го спомнавме погоре.

268

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

Ова подоцна се разјаснува во Евангелие по Јован, 1:25,606 каде Јахја врши баптисување и покрај тоа што не е: - Христос - Ниту Илија - Ниту очекуваниот Пратеник. Очекуваниот Пратеник секако не може да биде Исус. Тој Пратеник не е ниту Јован „Крстителот“, бидејќи самиот негирал, ниту може да е Светиот Дух, туку од ова јасно се гледа дека треба да дојде, како последно решение, Пратеник и тоа после Исус.

1. Мухаммед, мир над него, е единствениот пратеник кој се појавил после Исус, мир над него. Помеѓу нив има временски период од шест века. Исусовата мисија била ограничена на „изгубеното стадо на овците Израилови“, додека пораката на Мухаммед, мир над него, како последна порака и опомена до човештвото е универзална и упатена кон целиот свет и важи до Крајот на светот.

2. Пратеништвото на Мухаммед, било одредено од Возвишениот Бог, да биде универзално, вечно и непрекинато и со тоа тој засекогаш останал со верниците.

3. Ниеден друг пратеник не го спомнувал и величал Исус како што тоа го правел Мухаммед, мир над него. Евреите го нарекувале Исус измамник, додека неговата мајка ја сметале за неморална а дека Исус е зачнат со блудствен чин (Бог да сочува од тие зли мисли). Тие сакале да го распнат на крст. Мухаммед, мир над него, го сметал Исус за еден од најголемите пратеници и создаден со помош на „Божјата реч“. Куранот ги спомнува неговите бројни и мистериозни чуда и дела кои дури не се спомнати во Библијата. Дева Марија се смета за најморална и најчестита жена од постоењето на светот, и на овој и на оној свет. Вака Мухаммед, мир над него, го почитувал Исус.

4. Четвртата карактеристика може да се однесува само на Мухаммед. Куранот е објавен и доставен на Мухаммед преку ангелот Гавриил (мелек Џибрил). Кога ангелот завршувал со цитирањето, Мухаммед, збор по збор им пренесувал на своите следбеници тоа што го чул од ангелот, без да додаде ништо од себе, да го измени или заборави. Куранот, исто 606 Тие го прашаа и му рекоа: „Тогаш зошто крштаваш, кога не си Христос, ниту Илија, ни Пророкот?” (Евангелие по Јован; 1:25) 269

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

така, го опишува она што Мухаммед, мир над него, го говори: „И тој не говори сам од себе. Тоа што тој го говори е само Објава која му се објавува.“ (Куран; Неџм, 3-4) 5. „..Тој ќе Ме прослави Мене, зашто ќе земе од Моето и ќе ви го објави вам.“ Кога повнимателно би ја анализирале оваа реченица би забележале дека Исус како да бил свесен за фактот дека некој ќе го замени вистинското верување за него и дека треба некој повторно да го прослави, т.е. да ја обелодени вистината за него која ќе биде искривена во периодот по неговото воздигнување. Тој „...ќе земе од Моето и ќе ви го објави вам“, односно ќе земе од вистинското, изворното Евангелие на Исус (објавено од единствениот извор, Бог) и ќе го објави на луѓето. Мухаммед, мир над него, со неговото пратеништво ја открива вистината за Исус преку Божјата објава (Куранот) и преку голем број на веродостојни преданија. Ако го споредиме тоа дека тој „зашто нема да зборува Сам од Себе туку ќе зборува за она што го слуша“, ќе видиме дека тој нема да говори по свое мислење туку ќе го говори она што ќе го чуе и прими преку ангелот Гавриил, објавата од Севишниот. Очигледна е сличноста помеѓу особините на paraclete - бранител, застапник, заговорник, утешител и особините на Пратеникот Мухаммед. Тој како Пратеник ќе се јави како заговорник на верниците на Судниот ден и ќе бара од Бог да им ги прости сите големи гревови, освен ширкот (многубоштво). Тоа заземање за верниците во исламот се нарекува шефа’ат. Целта на Мухаммед, како и на Исус, била воспоставување на Божјото царство на Земјата, кое ќе биде прибежиште за сите верници. По повикот на Мухаммед исчезнале идолопоклонството и паганизмите, срушено е незнабожечкото царство и децата на царството Божје станале еднакви. Само во исламот сите верници се еднакви, нема свештеници ниту сакраменти и касти, нема класни разлики, разликата е само по богобојазливоста.

10.5. М ухаммед

во

Н овиот З авет

Муслиманите веруваат дека она што го има во Евангелието по Јован за „Утешителот“, за лидерот на светот што треба да дојде607 е пророштво 607 „А кога Иса, синот Мерјемин, рече: ‘О, синови Израилови, јас сум ви Аллахов Пратеник да го потврдам пред мене објавениот Теврат и да ви донесам радосна вест за Пратеникот чиешто име е Ахмед, кој ќе дојде после мене.’ - и кога им ги донесе тој јасните докази, тие рекоа: ‘Ова е јасна магија!’“ (Куран; Сафф, 6) 270

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

на Исус за Мухаммед, а тоа е јасно од следниве причини. Фразата „Утешител“ е современа фраза која е заменета во новите преводи на Новиот Завет, додека стариот превод, Douay-Rheims Bible1899, го користи грчкиот збор paracletos, што го користат и многу меѓународни преведувачи. Сè до времето на Исус (мир над него), Израелците сè уште чекале да се појави пророкот сличен на Мојсеј, навестен во Повторени закони, 18:18. Тој пророк како што рековме не бил Јован, кој кога го прашале дали е тој Христос, тој рекол „Не”. Потоа го прашале дали е Илија и тој повторно рекол „Не”. На крај го прашале „Ти ли си пророкот?”, тој одговорил, „Не”. Во Евангелието по Јован (Поглавјата 14, 15, 16) Исус зборува за paraclete или според преведувачите, „Утешителот (бранителот)“, кој ќе дојде после него, испратен од страна на Отецот и ќе проповеда за нови работи кои следбениците на Исус нема да можат да ги понесат. Прв од муслиманските учени кој расправал за тоа дека paraclete се однесува на Мухаммед (Ахмед) е најверојатно Ибн Исхак (умрел 767) кој бил внук на еден христијанин и добро ја познавал Библијата. Слично гледиште имале и други големи исламски учени како што се Ибн Тејмие, Ибн Кесир, Куртуби, бившиот католички свештеник Дејвид Бенјамин Келдани и др. Меѓу нив е и Мартин Лингс кој говори за тоа во својата книга Мухаммед – Неговиот живот според најраните извори.608

10.6. Н есогласување

за значењето и потеклото на зборот

„ paraclete “

А кога Иса, синот Мерјемин, рече: „О, синови Израилови, јас сум ви Аллахов Пратеник да го потврдам пред мене објавениот Теврат и да ви донесам радосна вест за Пратеникот чиешто име е Ахмед, кој ќе дојде после мене.“, и кога им ги донесе тој јасните докази, тие рекоа: „Ова е јасна магија!“ (Куран;Ес Сафф, 6) Постои несогласување помеѓу муслиманите и христијаните во врска со грчкото потекло на зборот paraclete. Муслиманите веруваат дека вистинскиот збор е periklytos-кој значи „пофален, прославен“ и дека е извршена промена за да се сокрие вистинското значење на зборот Ахмед - оној кој е „пофален“.

608 Martin Lings (January 24, 1909 – May 12, 2005); Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources 271

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Пред да проговориме за етимологијата, за потеклото на зборот и сродството на зборот, и за вистинското значење на оваа некласична или дури искривена форма од зборот paraclete, потребно е на кратко да се осветли одредена карактеристика на Евангелието по Јован. Изворот на ова евангелие и авторството е под знак прашалник, кое ги затекнало големите библиски критичари. Авторот бил или Јован, син на Заведеј, или некој друг под тоа име, што ја покажува наклоноста во поглед на разбирањето на логосот.609 Логос кој бил познат преку учењето на познатиот научник на јудаизмот и филозоф Филон.610 Општо е познато дека освојувањето на Палестина и основањето на Александрија од страна на Александар Македонски вовелo нова епоха во културата и цивилизацијата. Во тоа време дошло до голем судир на духовното учење на Библијата со материјализмот на грчкото паганство. Грчката филозофија и уметност постепено стануваат предмет на истражување на јудеистичките или еврејските правници, како во Палестина, така и во Египет. Инфилтирањето на грчката мисла и убавата книжевност во јудеистичките школи ги алармирало библиските свештеници и научници. Еврејскиот јазик бил толку запоставен што во синагогите на Александрија, Стариот Завет се читал во рамките на Септуагинта.611 Овој продор на грчката филозофија дал повод Израелците подобро да се зафатат кон проучување на својот закон и својата одбрана од злокобноста на новиот дух. Заради тоа ги вложиле сите свои напори како би изнашле поделотворна метода на толкување на Библијата а со тоа и можност на едно зближување на библиските вистини и хеленистичката позитивна мисла. На тој начин хеленистичката литература ги труела 609 Зборот во старогрчката материјалистичка филозофија, тоа е сеопшта закономерност, сеопшт склад во идеалистичката филозофија, духовен прапочеток, божествен разум кој владее со космосот, филозофски систем на божествено создавачка сила, божeствена праведност. Кај христијаните чест синоним за Бог или за Исус Христос, па затоа и Божја реч и творечка сила, во општа смисла на говор на духовна свест.

610 Најистакнат човек кој ја претставувал оваа наука е Филон. Тој се родил во 25 година п.н.е во Александрија, во богата еврејска фамилија. Бил добро упатен во Платоновата филозофија и ги пишувал своите алегориски делови со чист и хармониски грчки стил. Тој верувал дека објавата мора да се поклопи со најголемите човечки знаења и со највисока човечка мудрост. Неговата мисла била обземена со феноменот на чистиот Дух, со човечките, овоземни суштества. Следејќи ја Платоновата теорија измислил една низа од посредни одразувања коишто ги менувал како „истакнување на божественоста“ и го поврзал во една метода, којашто Бог го поврзува со светот. Вистинската срж на оваа идеја –„логосот“ ја образува врховната мудрост во светот на создаденото и најголем израз на одредениот однос низ божествената призма.

611 Грчки превод на Стариот Завет настанат во III век од н.е во Александрија. Според легендата, тоа го извршиле 72 учени и затоа го добила името Септуагинта, затоа што 72ца ја собрале.

272

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

луѓето кои подоцна свирепо ќе ги прогонуваат монотеистите. Изнајдена и воведена е нова метода. Таа се состоела во алегориско, преносно, толкување на законот на сите правила и секое кажување. Брзо нашла место во Библијата и станала како коверт-писмо коешто во себе содржела еден систем на религиозна филозофија. Иако, според Александриската школа, јудаизмот триумфирал над паганизмот, сепак тоа, како што забележал познатиот рабин Паул Хагуенаер, навистина било штетно, како за јудеизмот, така и за христијнството. Писателот Давид Бенјамин Келдани612 вели: „Јас можам многу добро да разберам и да прифатам дека Исус, Мојсеј и Мухаммед биле именувани како Рухуллах, Келимуллах и Ресуллулах со што се мисли Дух од Бог, Реч од Бог и Пратеник од Бог. Меѓутоа, во никој случај не можам да сфатам, ниту да прифатам дека Дух, Реч и Пратеник треба да претставува една божествена личност којашто поседува божествена и човечка природа.“ Поради ова, треба да ги откриеме заблудите во преводот на paraclete. Со Божја помош сосема јасно ќе докажеме дека тоа не е paraclete, туку periklytos, што на арапски е Ахмед, што значи „пофален“, „славен“, „прославен“.613 Менувањето на имињата во Библијата при превод било вообичаено. На пример, името Барабас, во протестантската верзија е „Бараба“, во католичкиот превод е „Месија, месих и шилон или Шилох“ и многу други. Periklytos е збор на асирскиот јазик, јазикот кој е поблиску до говорното подрачје на Исус. За да се објаснат овие измени, Едвин Џонс во својата книга Потеклото на христијанската религија, признава дека зборот paraclete, се однесува на Мухаммед, но тој го потиснува своето признание со лага која образуваните луѓе и научници неможат да ја прифатат. Тој вели „христијаните го вметнале овој збор во Евангелието по Јован поради влијание на религиозната култура на муслиманите“.614 612 Римокатиолички свештеник, Давид Бенјамин Келдани, роден 1867г. во персискиот град Урумија, каде што го стекнал почетно образование. Од 1886 до 1889 г. е член на наставничкиот собир – Мисија на Надбискупи од Кантербери при асирските христијани во Урумија. Кардиналот Вауган 1892 го испраќа во Рим каде тој завршуа еден психолошкотеолошки натпревар за „Пропагандниот Филеџ Колеџ“.Во 1903година оди во Англија каде се приклучува кон заедницата на унитаријанците. Во 1904 г. британската Унитарна асоцијација бара да продолжи со своето воспитно и поучно делување помеѓу своите земјаци. На своето враќање го посетува Цариград каде што во повеќе прилики разговара со неколку исламски учени за потоа да го промени името во Абдул Ехад Давуд. Умрел 1940 година. Ја напишал книгата Мухаммед во Новиот Завет издадена во 1928 година.

613 Давид Бенјамин Келдани Мухаммед во Новиот Завет; “Isa”, Encyclopedia of Islam; Watt (1991) pp. 33–34.

614 The Promised Prophet of the Bible, Munqidh Bin Mahmoud Assaqqar, PhD 273

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

10.6. К ој

е

„С ветиот Д ух “

во

Н овиот З авет ?

Додека paraclete некаде се преведува како Духот на вистината,615 тој е протолкуван од некои христијански теолози како Светиот Дух (Јован 14:26). Таквата ознака, сепак, не е во согласност со профилот на paraclete. Според зборовите на Речникот на Библијата од Ј. Мекензи: „Овие елементи, мора да се признае, не даваат целосно кохерентна слика.“ Навистина историјата ни вели дека многу рани христијани разбрале дека paraclete е човек, а не дух. Ова може да ги објасни луѓето како што бил Манихеј (216-276),616 којшто тврдел дека е очекуваниот paraclete, без да ги исполни критериумите утврдени од Исус. Читањето на редовите од Новиот Завет, ќе го убедат читателот дека „Светиот Дух“ не само што не е третата индивидуа од Тројството, туку не се однесува на ниту една индивидуа. Спротивно од тоа, најавениот paraclete е една одредена индивидуа. Оваа темелна разлика е заради тоа одлучен аргумент против хипотезата дека се работи за една иста личност. а) Во Евангелието по Лука е објаснето дека „Светиот Дух“ е „дар“ од Бога.617 Можеме ли совесно и самоуверено да тврдиме дека Исус Христос сакал да ги подучи слушателите дека „Бог, Отецот“ на своите земни „деца“ им дал дар во форма на „Бог, Светиот Дух“? Дали Исус некаде се изјаснил, како што се верува, дека третата личност на Тројството била дар од првата личност на Тројството? Можеме ли свесно да одобриме како што апостолот Лука верувал дека овој „дар“ бил еден друг Бог од Тројството, којшто им бил понуден на смртниците? Самата помисла на таквото верување предизвикува негодување кај еден верник. б) Во првото Павлово писмо до Коринтјаните, овој „Свет Дух“ е опишан како „дух од Бога.“618 Тука Духот Свет не е Бог, туку тој што разврстува, ка615 Значењето одговара на прекарот по кој бил познат Мухаммед – Ел Емин, вистинољубив.

616 Мани или Манихеј се обидувал да создаде нова религија која била мешавина на будизам, маздаизам и гностичко христијанство, за да на крајот неговото движење се нарече манихејство, дуалистичка религија со големи примеси на паганство. Лично Манихеј се обидувал да го имитира Исус, околу себе имал 12 апостоли и на крај, по враќањето од Индија, бил мачен и убиен со распнување на крст. За разлика од вистинскиот Исус, за овој наводен „Исус“ и муслиманите би се сложиле дека навистина бил распнат.

617 „И така, ако вие кои сте зли, можете да им давате добри дарови на своите деца, колку повеќе небесниот Татко ќе им го даде Светиот Дух на оние кои Го молат?“ (Лука; 11:13) 618 „А ние не го примивме духот на овој свет, туку Духот Кој е од Бог, за да ги знаеме нештата што Бог дарум ни ги дал.“ (1 Коритнјаните, 2:12).

274

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

нал или посредник преку кој Бог подучува, просветлува и Го инспирира оној кого Тој го сака. Едноставно се работи за Божјото делување врз човечката душа и човечкиот дух. Во тој смисол може да се каже дека апостол Петар и Хусеин619 р.а. примиле Свет Дух620 и така, по пат на инспирација, добиле знаење од Бог. Нивната посебност се одликува во тоа што преку духот Божји биле просветлени. Така ни Петар, а ни Хусеин р.а. не се Бог, туку просветлени и духовно зајакнати. Пренесено е преку предание забележано во Сахих на Муслим дека Аиша р.а. кажала: „Јас го слушнав Пратеникот Мухаммед, алејхи селам, како му вели на Хасан бин Сабит621 (Аллах да е задоволен со него): „Навистина, Светиот дух ќе остане да те поддржува сè додека го браниш Аллах и Неговиот Пратеник.“622 Следбениците на Книгата (Евреите и христијаните) се сложуваат дека и други Пратеници биле поддржани со Светиот Дух како што на пример бил Давид (Давуд) и многу други. Христијаните дури тврдат дека апостолите на Исус биле поддржани од Светиот Дух. Нема да најдете никаде во Куранот или Библијата изјава која докажува дека Светиот Дух е Божја особеност или Негов живот, ниту дека Светиот Дух е во состојба да создава. Оттаму, Светиот Дух не е ниту Бог, ниту Негово својство. Не постои ништо во зборовите на пратениците што индицира на тоа. Во Евангелието според Матеј, 28:19, стои дека Исус кажал: „Одете и крштеваајте во името на Отецот, Синот и Светиот Дух“. Многу христијани веруваат дека Син е атрибут на Бог и дека Светиот Дух е атрибут кој значи живот на Бог. Нема ништо во зборовите на претходните пратеници што укажува на вакво нешто и што специфично укажува на вакви Негови особености и својства.623 в) Во Павловото писмо до Коринтјаните читаме дека вистинските слуги Божји се „храм на Светиот Дух“, кој „го примиле од Бог“.624 Според Павле духот од Бог не е означен како една личност, туку како Негова 619 Внукот на Пратеникот Мухаммед, мир над него.

620 Биле помогнати преку ангелот Гаврил (Џибрил).

621 Тоа е Хасан р.а., еден од верниците кој ja ја бранеше Божјата вера и внук на Пратеник Мухаммед а.с. и поради тоа Бог го поддржал со Светиот Дух. Сите се свесни дека под ова не се подразбира Божествено Битие поврзано со човечкото битие на Хасан бин Сабит, поради што укажува дека поддршката на Светиот Дух не важи само за Исус Христос и дека е негова уникатна карактеристика. (заб. автор) 622 Муслим, Фадаил ес Сахабас, бр.2490, стр. 157.

623 Ibn Teymie, Answering Those who altered the religion of Jesus Christ (Al Jawab As Sahih) pp.92.

624 „Или не знаете дека вашето тело е храм на Светиот Дух Кој е во вас, Кого го имате од Бог, па дека не си припаѓате на себеси?“ (1 Коринтјаните 6:19).

275

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

добрина, Негова реч, односно Негова моќ и Неговата вера. Како телото, така и душата на еден искрен верник е споредена со храм којшто е посветен на обожување на Вечниот. г) Во Павловото писмо до Римјаните, истиот дух кој опстојува кај верниците ќе биде наречен „Дух Божји“ и „Дух Христов“.625 Во овој цитат под дух едноставно се мисли на вистинската вера Божја која ја обелоденил Исус, а не христијанскиот идеал на Светиот Дух. Овој дух не е една божествена личност, туку божествена светлина на надеж која ги просветлува Божјите робови и ги чисти. д) Кој е всушност paraclete во Евангелието по Јован? Давид Бенјамин Келдани вели: „Што се однесува на Светиот Дух во формулата, тој не е личност, ниту посебен дух, туку едно средство на сила и извор на енергија на Бог, со кој човек го воведува знаењето во верата за Единиот Бог.“626 Шејх Ислам Ибн Тејмие појаснувајќи што е Светиот Дух во книгата Одговор на оние кои ја измениле верата на Исус Христос, ни ги објаснува следниве работи. Во куранскиот ајет: „..а на Иса, синот Мерјемин, јасни докази му дадовме и со Рухул Кудус (Џибрил) го помогнавме!“ (Куран; Ел Бекаре, 87), Бог ни ги кажува Неговите докази. Семоќниот ја спомнува Неговата поддршка на Исус, синот на Марија со Светиот Дух во неколку курански цитати, меѓу кои е и Ел Бекаре, 253 и Ел Маида, 110 стих, како и кога се зборува за поддршката која Му ја дал на Мухаммед, мир над него. Аллах вели: Кажи: „Светиот Дух (мелекот Џибрил) со вистината го објавува од Господарот твој, за уште повеќе да ги зацврсти верниците во верувањето, и да биде патоказ и радосна вест за сите муслимани.“ (Куран; Ен Нахл, 102) Од ова заклучуваме, кога се зборува за Светиот Дух се мисли на ангелот кој се спуштил со Куранот од Аллах. Тоа е поверливиот Дух чие име е Џибрил (Гавриил) а.с. Во грчкиот јазик зборот paraclete, подоцна земен во црковната литература, означува некој кој е повикан за помош, посредување и заговорништво. Според Келдани не мора да се биде стручен познавач на 625 „Но вие не сте телесни, туку духовни, ако Божјиот Дух навистина живее во вас. Но, ако некој Го нема Христовиот Дух не е Негов.“ ( Послание до Римјаните, 8:9).

626 Мухаммед во Новиот Завет, Давид Бенјамин Келдани.

276

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

грчкиот јазик за да се знае дека грчкиот збор за „Утешител“ не е paraclete, туку paracalon. Збор за „тешител“ („mnahem“) во грчката форма на Септуагинта, во Книгата Плач Еремиин (Еремија) е преведен како parakaloon, од глаголот parakaloo, што значи повикува, бодри, теши, моли, преколнува. Во грчкиот јазик има уште еден збор за „тешител“, имено parygorytos од „јас тешам“. Што се однесува на понатамошното значење на „посредник“, односно „заговорник“, кому му е додаден црковен збор paraclete, излегува дека поголем смисол изразува paracalon. Подобен грчки израз за заговорник би бил sunegorus, а за посредник meditea.627 Многу Сиријци на кои грчкиот јазик не им е близок, мислат дека periklyte навистина е арамејска, односно сириска форма од paracletе. Со тоа тие ги мешаат овие два различни збора. Во Пшитата628 во која е наведен зборот periq- да се спаси или ослободи од, и lita- проклетство, се мислело дека Христос е „спасител од проклетството на Законите“.629 Неукоста произвела многу заблуди. Со векови неуките Римјани и Европејци името Мухаммед, го пишувале Mahommed, а Мојсеј го викале Мushi. Па чудно ли е тогаш што некои христијански свештеници и книжевници го пишувале вистинското име во искривена форма paraclete наместо periklytos?! На крајот можеме да заклучиме дека вистинското значење e periklytos, кој во превод значи „прославен“, односно „пофален“ (Ахмед). Според Д.Б.Келдани истиот збор е заменет со искривена форма paraclete и претставува траен срам за оној кој тој назив веќе осумнаесет векови го разбира и толкува како „Утешител“.

10.7. С поред Б иблијата М ухаммед

не е лажен пророк

Пратеникот Мухаммед (Божјиот мир да е над него), е periklytos, пофалениот, очекуваниот и испратен од Бога по Исус. Тој сведочеше за Исус, проповедал за работи кои не можеа да бидат на товар во времето 627 Воедно би требало да ја коригираме заблудата во која падна францускиот научник Ернест Ренан кoj во своето познато дело „Животот Христов“ го претставува paracletе како посредник, цитирајќи сирокалдејска форма на peraclit. Сирискиот назив за „посредник“ или „заговорник“ е mis’aaya.

628 mappaqtâ pšîṭtâ (‫)ܐܬܛܝܫܦ ܐܬܩܦܡ‬, Сириска Вулгата; Стандардна верзија на Сириската Библија, II век.

629 „Мои драги деца ви го пишувам ова за да не би чинеле неправда. Но, ако некој згреши, ние имаме некој кој за нас ќе застане пред Отецот: Исус Христос, праведник, кој е без вина.“ (1.Јованово послание) 277

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

на Исус и тој го зборуваше она што ќе го чуе (Откровение, Објава). Тој живееше со верниците преку своите добросочувани учења кои ќе останат засекогаш, бидејќи тој е последен Пратеник на Бог, единствениот универзален Пратеник, со цел да го обедини целото човештво пред Бога и да го обедини на Вистинскиот пат. Тој најави многу работи кои ќе дојдат и кои ќе се случат, во најситни детали, критериум даден преку објавата на Бог дадена на Мојсеј, за препознавање на вистинскиот пророк од лажните пророци. „Еве како ќе ги дознаете: ако пророкот говори од името на Господа, и зборовите не се збиднат и не се исполнат, тогаш Господ не ги кажал тие зборови, туку ги кажал пророкот по своја гордост - и не бој се од него.“ (Повторени закони, 18:22). Мухаммед говорел во име на Бог, повикувал кон Бога и пророкувал за иднината. Не бил како лажните пророци и гатачи за кои не известил Бог, а и самиот Мухаммед не предупредил за истото. Интересни се пророштвата на Мухаммед за предзнаците на Судниот ден и најавата за настаните кои веќе се имаат случено и кои треба да се случат, „...и ќе ви навести за нештата што ќе дојдат“ (Јован, 16:13) Мухаммед, со огромна точност предвидел многу работи, а овде ќе наведеме неколку.

1) Градењето и натпреварот во високи градби помеѓу босоногите пастири. Во Муслимовиот Сахих стои: „кога ќе ги видиш голите и боси пастири како се натпреваруваат во градење на кули.“ Во Ахмедовото предание се пренесува од Ибн Аббас, кој кажал: „О Божји Пратенику! Кои се тие голи и боси и гладни пастири? Пратеникот, мир над него, одговорил - Арапите.

2) „Нема да настапи Судниот ден сè додека не се врати арапската земја во форма на ливади и реки.“ (Муслим) Некогаш арапските земји биле со зеленило и повторно ќе се вратат во зеленило како порано. Ова е и мудроста на ова предание кое укажува и на минатото и на идното време. И двата изрази се научно точни и потврдени.

3) Ебу Хурејре, р.а, пренесува дека Божјиот Пратеник, саллаллаху аллејхи ве селлем, кажал: „Денот Суден нема да настапи сè додека луѓето не почнат да прават куќи, китејќи ги како облеката „мерахил“.630 Преданието означува дека куќите ќе се китат и декорираат во разни бои на шиена облека. Ова секако не значи дека е забрането да се 630 Облека извезена со разни конци и бои. Хадисот го пренесува Бухари.

278

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

уреди и среди куќата, или да се стават убави завеси и прекривки во неа, туку е забрането претерувањето во китнењето и украсувањето, и вообразувањето и горделивоста која може да се јави од тоа дело.

4) Пратеникот, мир над него, кажал: „Кон крајот на мојот уммет ќе се појават луѓе кои ќе седнуваат (да патуваат) на седла како средства за превоз, и ќе застануваат пред вратите на џамииите, а жените ќе им бидат облечени - но разголени.“ Зборовите „како средства за превоз“ укажува дека се некои сосема нови превозни средства кои Пратеникот, не ги видел претходно, најверојатно автомобили. А Аллах знае најдобро.

5) Енес ибн Малик, р.а, пренесува дека Пратеникот Мухаммед, мир над него, рекол: „Од предзнаците на Судниот ден е појавата на ненадејна смрт.“ 6) Ебу Хурејре пренесува од Пратеникот, мир над него, дека рекол: „Дочекајте ги со добри дела искушенијата кои се налик на најтемниот дел од ноќта; тогаш човекот ќе осамне како верник а ќе заноќи како неверник, и ќе заноќи како верник а ќе осамне како неверник. Ќе ја продава својата вера за незначителна дуњалучка (овосветска) полза.“ Ова значи дека ќе настапат многу тешки времиња за верниците.

7) За искушенијата на сателитските и телевизиските програми навестено е во преданието кое го бележи Ибн Еби Шејбе во својот Мусенаф со веродостоен ланец на преносители, дека Хузејфе Ибн Јеман р.а. рекол: „Само што на вас не паднало злото од небесата кое ќе допре дури до ел фелафија!“ Некој запрашал што е ел фелафи? А Хузејфе одговорил, „сува, безживотна Земја.“ Со ова се гледа дека сателитите и програмите ќе допрат и во најоддалечните и на најнепристапните места, како што се пустините. Сето ова не поучил оној кој не говори по сопствен каприц.

8) Пратеникот, с.а.в.с кажал: „Пред самиот Суден ден ќе се рашири каматата.“ (Таберани). Во „Сахихот“ од Ебу Хурејре р.а. се пренесува дека Божјиот Пратеник кажал: „Ќе дојде време кога на човек нема да му биде важно од каде и како ја стекнува заработувачката, дали е на дозволен или недозволен начин.“ (Бухари) Овој хадис се однесува на голем број верници. Денес гледаме дека главна преокупација е како да се заработи. Битно е да се има доста средства и пари, а воопшто не е

279

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

битно дали се заработени на халал631 или харам632 начин. Ова најмногу се гледа преку каматата во меѓусебните договори.

9) Ебу Хурејре, р.а пренесува дека Божјиот Пратеник, с.а.в.с, кажал: „Кога над воениот плен ќе се воспостави монопол и кога еманетите и доверените работи ќе станат воен плен, а зекатот мака и кога ќе се учи, но не поради верата, и кога човекот ќе и биде покорен на својата жена, а непокорен на својата мајка и ќе го приближи кон себе својот другар, а ќе го оддалечи својот татко и кога гласовите ќе се подигаат во џамиите и кога племето ќе го предводи најгрешниот од нив и кога водачот на еден народ ќе биде најлошиот од нив и кога човек ќе биде почитуван поради стравот од неговото зло и кога ќе се појават пејачки и меазиф (музика) и кога ќе почне да се пие алкохол и кога последните генерации муслимани ќе почнат да ги проколнуваат првите генерации муслимани – тогаш нека очекуваат врел ветар и земјотрес и пропаѓање на земјата и гаѓање од воздух и разни чуда кои ќе надоаѓаат едно по друго, како ѓердан кој ќе се скине, па зрната, сите едно по друго, ќе почнат да паѓаат!“ („Сунен“ Тирмизи, хадис бр.2211) Навистина не би имало место во оваа книга да се наведат сите настани кои Мухаммед ги кажал а тие навистина се случиле. Постојат и настани кои допрва треба да се случат, но најважно од сè е да укажеме на тестот кој го вршиме со библискиот стих навестен во Повторени закони, 18:22.633

10.8. Мигрирањето

на

Мухаммед: Пророштво

во

Библијата?!

Книга на пророкот Авакум (Хабакук), 3:3634 зборува за Бога, Божјата помош, која доаѓа од Теман (Te’man - оаза северно од Медина, според Речни631 Исламски дозволен начин.

632 Исламски недозволен начин.

633 За оваа тематика околу најавите и пророштвата за настапувањето на Судниот ден дополнителни информации може да се побараат во книгата „Предзнаци на Судниот ден“ од Мухаммед Арифи.

634 „Бог доаѓа од Теман, и Светецот од планината Фаран. Неговото величество ги покрива небесата, и земјата е полна со фала кон Него.“ 280

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

кот на Библијата на Ј. Hasting) и „светиот“, кој доаѓа од Фаран. „Светиот“ е оној кој под прогон мигрирал од Фаран (Мека) за да биде примен со ентузијазам во Медина, а тоа не е никој друг, туку пратеникот Мухаммед. Случката на мигрирањето на Пратеникот и неговите прогонувани следбеници е сликовито опишана во Исаија, 21:13-17.635 Овој дел претскажува и за битката на Бедр, во која чудесно се поразени од неколку слабо вооружени верници, “моќните” мажи на Кидар, кои сакаа да го уништат вистинското верување и да ги заплашат своите луѓе кои преминале во вистинската вера во тоа време. Интересно е што Евреите кои се населиле во Медина барале оаза, односно место со палми, каде очекувале да се појави Пратеник од нивното племе. Откако виделе дека се појавил Пратеник од арапите, а не од нив, тие го одбиле поради нивната завист.636

10.9. К уранот

е претскажан во

Б иблијата

Во период од дваесет и три години, Божјите зборови (Куранот) му се објавувани на Мухаммед, мир над него. Тој не е “автор” на Куранот. Куранот е диктиран од ангелот Гавриил (Џибрил), кој побарал од Мухаммед само да ги повторува зборовите на Куранот онака како што ги слуша. Овие зборови биле оставени во сеќавање и паметени и оставени за запишување од страна на оние кои ги слушале во текот на животот и времето на Мухаммед и под негова надлежност. Дали е случајно што пророк „сличен на Мојсеј” од „браќата” на Израелците (Исмаилити) е опишан како еден во чија уста Бог ќе ги стави Своите зборови и дека тој ќе зборува во името на Бога, (Повторени закони, 18:1820). Дали исто така е случајност дека paraclete, кој Исус прорекол дека ќе дојде после него, беше опишан како оној кој “нема да зборува од себе, но она што тој ќе го чуе, тоа ќе го зборува“. (Евангелие според Јован, 16:13) 635 „Пророштво за Арабија. - Во гората арабиска ноќевајте, каравани дедански. Жители на Темајската земја, носете вода да ги пречекате жедните; со леб пречекајте ги бегалците; зашто тие бегаат од мечот, од гол меч, од затегнат лак и од жестокоста на војната.» Оти вака ми рече Господ: Уште една година, *еднаква на наемничката година, - и сета слава на Кидар ќе исчезне, кај храбрите синови на Кидар ќе останат не многу лакови,» така вели Господ, Бог Израилев.“ 636 Слично нешто се случило и со одбивањето на Исус, кој се појавил од Јудеа, односно и тој не бил од племето од кое тие се надевале да биде.

281

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Дали е уште една случајност тоа што Исаија поврзува Пророк поврзан со Кидар и новата песна (Објава на нов јазик - арапски) која треба да се пее на Господа.637 Поексплицитно, пророкува Исаија „Оти со неразбирлив говор и на туѓ јазик ќе му зборуваат на тој народ.” (Исаија, 28:11) Овој стих правилно го опишува „неразбирливиот говор“ на пратеникот Мухаммед како одраз на состојбата на напнатост, возбуденост и концентрација која тој ја имал за време на примање на Објавата. Друга поврзувачка точка е тоа што Куранот е објавен во делови, во текот на 23 години. Интересно е да се спореди овој факт со стихот од Исаија, 28:10, каде се говори за нешто слично: „Зашто се е заповед врз заповед, заповед врз заповед, правило врз правило, правило врз правило, тука малку и таму малку“ (Исаија, 28:10)

10.10. Д али

е најавена промената на верското водство ?

По одбивањето на последниот еврејски пратеник, Исус, од страна на луѓето, настапило времето за исполнување на Божјото ветување, од Исмаил да биде „голема нација“. „А и од синот на робинката ке издигнам голем народ, зашто тој е семе твое.“ (Битие, 21:13-18)638 „А Бог беше со детето, и тоа порасна, и заживеа во пустината, и стана стрелец со лак. Тоа живееше во пустината Фаран. (Битие, 21:21-22) Со ова се укажува дека потеклото на Мухаммед е преку Исмаил.

637 „Пејте Му на Господа нова песна, похвална за Него од земните краишта, вие што пловите по море, и се, што го полни, островите и оние што живеат на нив. Нека издигне глас пустината и нејзините градови, населбите, каде што живее Кидар; нека ликуваат оние што живеат во карпи, нека воскликнуваат од врвовите горски.“ (Исаија, 42:10-11) 638 „А и од синот на робинката ќе издигнам голем народ, зашто тој е семе твое.“ И Авраам стана утредента рано, зеде леб и мев со вода, и ѝ даде на Агара, ставајќи ѝ го тоа на грб, и детето, па ја отпушти. И таа тргна и се заскита по пустињата Вирсавија. А кога снема вода во мевот, таа го остави детето под еден даб, а самата отиде далеку, колку што со стрела може да се дофрли, и седна спроти него; зашто велеше: <Не можам да ја гледам смртта на моето дете.» И седејќи спроти него од далеку, кога го чу гласот на детето, почна гласно да плаче. Но Бог го чу гласот на детето од местото каде што беше и ангел Божји и викна на Агара од небото и ѝ рече: “Што ти е, Агаро? Не плаши се, бидејки Господ го чу гласот на детето оттаму, каде што е. Стани, крени го детето и фати го за рака; оти од него ке направам голем народ.”И Бог и ги отвори очите, и таа виде извор на жива вода; и отиде, па го наполни мевот со вода, и го напои детето.“ (Битие, 21:13-19) Агара била кај изворот Зем Зем (денешна Мека, која тогаш била ненаселена пустина), со нејзиниот син Исмаил.

282

1 0 . Н А Ј А В АТА Н А М У Х А М М Е Д В О П Р Е Т Х ОД Н И Т Е О Б Ј А В И

Пророштвото на пратеникот Мухаммед за покорување на Мека е добро познат, историски документиран факт, каде стои дека во 630 година (од н.е.), Мухаммед влегол во Мека како водач на армија на „десет илјади верници”. Тоа е еден од знаците на пророкот кој ќе дојде од Фаран (Мека) со „десет илјади светци (светии)” (Повторени закони, 33:2).639 Навистина, тоа е бројот на верници кои го придружуваа пророкот Мухаммед во Фаран (Мека) во неговото победничко, без крвопролевање, враќање во неговото родно место за да ги уништи преостанатите симболи на идолопоклонство во Ќаба. Дали е можно овие бројни пророштва цитирани овде да се случајни и да се комбинација на толкувања надвор од контекст?! Како тогаш овие стихови се вклопуваат заедно и постојано јасно укажуваат на доаѓањето на човекот кој го сменил текот на историјата на човештвото, пратеникот Мухаммед (Божји мир над него). Дали е разумно да се заклучи дека сите овие пророштва, појавувајќи се низ разни книги на Библијата кои доаѓаат од страна на разни пророци во различни времиња биле случајни? Ако е така, еве уште една таква “случајност”! Во Матеј, 21:19-21,640 Исус говори за неплодната смоква (библиски симбол за пророчки наследства) да биде ослободена, откако била дадена последна шанса од три години (времетраењето на проповедањето на Исус) да даде плод. Во понатамошниот стих во истото поглавје, Исус вели: „Затоа, ви велам, Царството Божјо ќе биде одземено од вас, и дадено на нација која раѓа плодови“ (Матеј, 21:43). Тој народ се потомците на Исмаил (отфрлениот камен во Матеј, 21:42), кој бил победнички против сите супер сили од тоа време откако прорече Исус: “И секој, кој ќе падне врз тој камен ќе биде скршен, но на кого ќе падне, тоа него ќе го сомеле до прав“ (Матеј, 21:44). Овие и други пророштва укажуваат дека доаѓањето на Мухаммед, мир над него, е најавено во Библијата, во книга која самите христијаните 639 И тој рече: „Господ дојде од Синај, ни се јави нам во Сир, се покажа од планината Фаран и пристигна со десетици иљади светии; а од десната страна со Него беа ангели.“ 640 И кога виде смоква крај патот, отиде до неа, но не најде ништо на неа, освен лисјата, и и рече: “Отсега да немаш плод довека!” И смоквата веднаш се исуши. А кога учениците го видоа тоа, се зачудија и рекоа: “Како се исуши смоквата веднаш?” Исус одговори, велејќи: “Bистина ви велам, ако имате вера и не се посомневате, ќе го правите не само тоа што и се случи на смоквата, туку ако и речете на оваа гора: ‘Дигни се оттука и фрли се во морето!’ ќе стане така (Матеј, 21:19-21) 283

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

веруваат дека има многу пророштва, па би било чудно и скудно да нема напишано ништо за човек кој го сменил светот во толкава мера што денес над 1.5 милијарди луѓе го следат и се молат на начин на кој и Исус се молел.

284

11. ХРИСТИЈАНИ КОИ ЈА ПОСВЕДОЧИЛЕ ВИСТИНАТА „..Оној ден кога Земјата и небесата ги создадов, па одредив оние кои тебе (Исус) и твојата мајка покрај Мене ќе ве обожуваат, во најголемите длабочини на џехенемот (пеколот) ќе ги фрлам. Јас уште оној ден кога небесата и Земјата Ги создадов, одредив дека исламот ќе го зацврснам преку мојот роб Мухаммед, кој ќе биде последен пратеник и веровесник. Ќе се роди во Мекка, хиџра ќе направи во Таиба, Медина, и со Шам ќе завладее. Нема да биде строг и груб. Нема да крева врева по пазарите. Нема да се украсува со нешто што не чини, ниту ќе зборува вулгарно. Ќе го упатувам на она што е убаво и ќе дадам да го краси сè што е благородно. Ќе дадам совеста да му дише со богобојазливост, разумот со мудрост, карактерот со верност, животот со праведност, Божјиот закон со Вистината, а следбениците со ислам. Името ќе му биде Ахмед, ќе го упатам откако за вистинскиот пат не знаеше, ќе му подарам знаење по незнаењето, ќе го збогатам по сиромаштијата и ќе го воздигнам на степен на кој не бил. Преку него ќе упатувам други, глуви уши да почнат да слушаат, а немарни и запечатени срца да се отворат. Неговите следбеници ќе ги направам најдобар народ кој некогаш во светот се појавил, кои длабоко во мене ќе веруваат и потврдуваат она што пратениците го објавуваат. Ќе наредуваат добро, а ќе забрануваат зло. Ќе ги вдахнам да Ме слават и величаат во своите храмови, во куќите, домовите, каде и да се состануваат и собираат. Ќе клањаат стоејќи, седејќи, чинејќи поклон и сеџда. Ќе се борат на Мојот пат и во редови, во голем број ќе јуришаат. Ќе се жртвуваат и Мене ќе Ми се приближуваат. Објавата во своите гради ќе ја чуваат. Ќе им биде дозволено да јадат курбанско месо (месо заклано само во име на Аллах). Ноќите ќе ги поминуваат во ибадет (обожување), како испосници, а дење како лавови ќе јуришаат на непријателот. Тоа е благодет која ја давам кому Јас сакам, а Јас сум неизмерно добар.“641

11.1. П орака „Тие на коишто им ја дадовме Книгата го познаваат (Мухаммед) како што синовите свои ги познаваат, но некои од нив навистина свесно вистината ја прикриваат.“ (Куран; 2:146) 641 Kazivanje o Vjerovesnicima – Hafiz Ibn Kesir 285

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Навистина, христијаните знаеле од своите ракописи и усни преданија дека треба да дојде очекуваниот Пратеник. Суштината на тоа ни ја покажуват писмата кои Мухамед им ги праќал на големите владетели од своето време. Вредно е да се спомене дека се испраќани гласници со намера да ги повикаат во ислам сите народи. „Утре рано дојдете ми сите“, вака им напоменал Божјиот Пратеник Мухаммед на своите придружници. По утринската молитва тој се свртел кон нив и едниот го испратил на едната, а другиот на другата страна. „Бидете правични во вашите постапки со Божјите робови, бидејќи Бог ќе ги затвори Рајските порти пред оној кој нема правично да постапува во работите кои му се доверени, а кои се однесуваат на човештвото. Немој да бидете како придружниците на Иса (Исус), синот на Мејрем (Марија), бидејќи тие отишле само кај ближните, а подалечните ги занемариле“, им рекол во таа прилика Мухаммед. За гласниците кои Мухаммед ги испраќал, биле одбирани оние што го владееле јазикот на народот на кој му биле испратени. При крајот на шестата година по Хиџра (т.е. 628 г.), Божјиот Пратеник, Мухаммед, мир над него, им напишал писма на кралевите со кои ги повикал во ислам. Писмата биле заверени со печат, односно со неговиот сребрен прстен на кој било изгравирано: Аллах, Ресул,642 Мухаммед. Божјиот Пратеник, ги избрал најучените и најспособните луѓе меѓу асхабите да бидат негови претставници. Кога на Пратеникот му спомнале за ова, тој им рекол: „Ова е една од најголемите должности кон Бог во поглед на Неговите слуги.“ „Ние не сме пратиле ниту еден Пратеник кој не зборувал на јазикот на народот свој, за да му објасни. А Аллах го остава во заблуда тој кого Тој сака и го упатува на Вистинскиот пат тој кого Тој сака; Тој е Силен и Мудар.“(Куран, Ибрахим, 4) И Аллах вели: „Ние те пративме со Вистината, радосни вести да носиш и да опоменуваш; а нема народ на кого не му дошол тој што опоменува.“ (Куран; Фатир, 24) Во тие писма често бил цитиран овој ајет: Кажи: „О, следбеници на Книгата, дојдете да се собереме околу зборот, и нам и вам заеднички, никого освен Аллах да не обожуваме, ништо да не Му здружуваме, и едни со други, покрај Аллах, за божества да не се сметаме!“ Па ако не се согласат, вие кажете: „Бидете сведоци дека ние сме муслимани!“ (Куран; 3:64) 642 Пратеник 286

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

Многумина христијански верници и челници, како и делегации доаѓале да го посетат Пратеникот Мухаммед со намера да го прифатат или одбијат исламот. Сите тие биле доказ дека христијанските учени и христијанските великодостојници биле известени за доаѓањето на овој голем Пратеник.

11.2. М онахот Б ехира Уште во најраното негово детство постоеле сведоци за најавеното доаѓање и пратеништво на Мухаммед. Еден од нив е и монахот Бехира. Според Ал Кинди,643 христијански филозоф, Бехира644 е назаренски монах и припадник на Источно-несторијанската црква. Бехира живеел во Басра (Шам), во близина на едно место каде меканските каравани редовно запирале. Таму се наоѓала една ќелија, во која со генерации живел по еден христијански монах. Кога еден ќе умрел, друг го преземал неговото место, наследувајќи сè што е во ќелијата, вклучувајќи и некои стари ракописи. Во еден од нив било напишано старо предание дека меѓу Арапите ќе се појави пратеник. Бехира, монахот кој тогаш живеел во ќелијата, бил добро запознаен со содржината на овој ракопис, кој му бил особено интересен, поради што и самиот чувствувал дека доаѓањето на Веровесникот ќе се случи за време на неговиот живот.645 Често ги гледал меканските каравани како доаѓале и застанувале недалеку од неговата ќелија, но овој посебно му привлекол внимание со нешто што порано не го видел, еден мал, низок облак кој полека се движел над нивните глави, така што секогаш бил помеѓу Сонцето и патниците, правејќи им сенка. Со зголемен интерес тој набљудувал како се приближуваат. Наскоро, неговата љубопитност се претворила во вчудоневиденост кога видел како облакот престанува да се движи штом тие ќе застанат, останувајќи стабилен над дрвото под кое тие се засолниле, додека и самото дрво ги спуштало гранките над нив така што тие имале двојна сенка. Бехира знаел дека таквиот знак, иако ненаметлив, бил од големо значење. Тоа 643 Абдул Месих Ибн Исхак Ал Кинди, Извинувањето на Ал Кинди, XII век.

644 Вистинското име му било Џерџиз Гргес, Запечатена џенетска напивка, Сафијурахман Ел Мубарекфури, стр.67.

645 Истото ќе го видиме и кај евионитскиот свештеник Варака ибн Науфал.

287

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

можело да се оствари само со нешто натприродно, така, веднаш помислил на очекуваниот пратеник. Можно ли е дека конечно пристигнал и дека се наоѓа меѓу овие патници? Претходно оваа монашка ќелија била снабдена со храна и вода, па монахот собрал сè што имал и пратил порака до караванот: „Курејшии, јас приготвив храна за вас и ве молам да дојдете со мене, сите - млади и стари, робови и слободни луѓе.“ Сите дојдоа во неговата ќелија, но го оставиле Мухаммед да ги чува нивните камили и роба. Додека се приближувале, Бехира ги проучувал нивните лица, еден по еден, но не забележал ништо што би одговарало на описот од ракописот. „Никој од вас да не остане!“- рече тој. „Никого не оставивме“ - одговорија тие: „освен едно момче, најмладиот од нас.“646 „Не се однесувајте така со него“, рекол Бехира, „туку повикајте го да јаде со нас“. Ебу Taлиб и другите почнале да се обвинуваат еден со друг заради очигледното недоразбирање. „Ние навистина заслужуваме прекор,“ рече еден од нив, „затоа што дозволивме синот на Абдуллах да остане, наместо да го поканиме да ни се придружи во гозбата,“ па така отишле кај него, го прегрнале и го довеле да седне со нив. Само еден поглед кон лицето на момчето бил доволен Бехира да ги објасни оние чуда и внимателно го набљудувал за време на оброкот, забележувајќи дека многу карактеристики на лицето и телото на младото момче одговараат на описот од ракописот. Кога завршиле со јадењето, монахот пришол до најмладиот гостин и го прашал како живее и што сонува. Мухаммед подготвено му одговорил на сите прашања, бидејќи Бехира бил достоен за почит, а со неговите љубезни и добронамерни прашања Мухаммед без двоумење ја спуштил својата наметка кога монахот го замолил да му го покаже грбот. Бехира веќе бил убеден, бидејќи меѓу неговите раменици стоел знак кој очекувал да го види, печат на пратеник, токму онака, како што го опишуваат неговите ракописи, точно на назначеното место. Тој се свртел кон Ебу Taлиб: „Во какво сродство е ова момче со вас?“- прашал тој. „Тој е мојот син“, рекол Ебу Taлиб. „Тој не е твој син“, извикал монахот. „Не може да е жив таткото на ова момче.“ „Тој е син на брат ми“, 646 Мухаммед мир над него имал 12 години, Запечатена џенетска напивка, Сафијурахман Ел Мубарекфури, стр.67 288

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

рекол Ебу Taлиб. „А што е со неговиот татко?“ - праша монахот. „Тој почина“, одговорил друг, „додека момчето сè уште беше во утробата на својата мајка.“ „Тоа е вистина“, рекол Бехира. „Одведете го ова момче назад во својата земја и чувајте го од Евреите, затоа што, се колнам во Бога, ако тие го дознаат ова што јас го знам, штета ќе му нанесат. Големи патишта се отвораат пред твојот внук.“

11.3. В арака И бн Н авфал –

последниот познат евионит

Варака ибн Навфал бил роднина на родителите на Хатиџа, првата сопруга на пратеникот Мухаммед и бил син на Мухаммедовиот прадедо, Хашим ибн Абд Менаф, полубрат на Навфал ибн Абдул Менаф. Варака бил христијански евионитски свештеник и е почитуван во исламската традиција како еден од првите монотеисти кои поверувале во пратеништвото на Мухаммед.647 Според исламските извори, Варака бил свештеник648 кој живеел во Мека и бил еден од оние коишто направиле детално проучување на Евангелието и Стариот Завет. Варака бил еден од верниците во времето на незнаење (фетра649), што значи дека тој бил верник и пред пратеништвото на Мухаммед. Ова укажува дека евионитите имале вистинско верување во Аллах, и дека нивното верување во врска со Исус било примено кај Бог. Варака често размислувал и одел да се моли покрај Ќаба и ги читал библиските текстови на оригиналниот јазик. Тогаш Варака, со уште еден член на неговото племе, го видел Мухаммед како мало дете и веднаш го вратил кај Абдул Муталиб (дедото на Пратеникот), што се толкува како предзнак за неговото знаење за пратеништвото на Мухаммед. Кога му стигнала првата објава Мухаммед, а.с, бил сам во пештерата Хира (место каде често одел да размислува за животот и Бог) кога го му се појавил Архангел Гавриил (Џибрил) тој се уплашил и возбудил, а кога дошол дома сопругата Хатиџа била покрај него. Преданието од Ајша, р.а, говори: „Хатиџа потоа го придружуваше нејзиниот братучед Варака бин Навфал бин Асад, кој во предисламскиот период бил христијанин и го познавал хебрејското писмо. Тој ќе 647 Енциклопедија на Исламот, онлајн ед., Waraka b. Nawfal.

648 Ибн Хишам, Животот на Мухаммед, 3 ед., Том.1, стр. 73.

649 Фетра е временски период од смртта на еден пратеник до доаѓањето на нов пратеник.

289

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

пишуваше од Евангелието на еврејски колку што Бог посакал да пишува. Тој беше еден стар човек и го беше изгубил видот. Кога му било пренесено за првото откровение на Мухаммед,650 тој го препознал. Хатиџа му кажала на Варака: „Слушни ја приказната за твојот внук, о мој роднина!“, Варака запрашал „О мој внучко! Што си видел?“ Божјиот пратеник го опишал она што го видел и го слушнал. Варака рекол: „Тоа бил Архангелот (Jibra-eel - Гаврил) кој Бог го испратил на Мојсеја.“ Варака го препознал неговиот повик за пратеништво како веродостоен, а исламската традиција раскажува за Варака дека рекол: „Се колнам во Оној во чиишто раце е мојот живот, ти си Пратеник на овој Уммет! Тебе ти дошол Божјиот повереник кој што му доаѓал и на Муса.“ Посакувам да сум млад и да можам да поживеам до времето кога луѓето ќе те прогонат. „Божјиот пратеник запрашал: „Дали тие ќе ме протераат?“ Варака одговорил потврдно и кажал: „Секој човек кој дошол со нешто слично со она што ти го носиш бил третиран со непријателство, и ако е пишано да останам жив до денот до кога ќе бидеш отфрлен, тогаш јас силно би те поддржал.“ Но, по неколку дена, Варака починал, а Божествената Објава престанала да доаѓа одредено време. Варака по доаѓањето на Мухаммедовото пратеништво, препознавајќи го од старите ракописи, го прифаќа исламот а во подоцнежните записи, е вброен меѓу следбениците на Мухаммед. Мухаммед во една прилика за Варака кажал: „Не клеветете го Варака ибн Навфал зашто видов дека тој ќе има една или две градини во Рајот.“651

11.4. С елман П ерсијанецот Селман ел Фариси е еден од многуте следбеници на Мухаммед кои прикажуват за начинот како дошле до исламот. Тие примери се директна потврда за сведочењето за очекуваниот Пратеник. Поради вистината која ја барале тие луѓе поминале разноразни патешествија и настани. Ни прераскажува Селаман ел Фариси, р.а.: „Јас сум од Персија, жител на Исфахан (Северен Иран), од селото кое се вика Јајј. Мојот татко ги извршуваше работните набавки за селото, а јас му бев најдрагото Божје суштество. Неговата љубов кон мене беше толкава што ме чуваше како 650 Куран; 96:1-5.

651 Сахих ел Џами-Сагир, 6/1534, бр. 7197 290

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

ќерка. Бев толку посветен кон зороастризмот (обожователи на огнот) што станав чувар на огнот, оној кој го ложи и недозволува да изгасне. Мојот татко имаше голем имот и еден ден кога беше зафатен околу некоја градба, ми кажа: „Сине мој, денес премногу сум зафатен со оваа градба за да можам да стигнам на поседот. Отиди таму и провери.“ И ми кажа што треба да се изврши, а потоа кажа: „Немој предолго да се задржуваш далеку од мене, бидејќи повеќе ќе се загрижам за тебе отколку за имотнината и тоа ќе ми го одвлече вниманието од сето останато.“ Раскажувал Селман: „Така појдов кон имотот и поминав покрај една од христијанските цркви. Ги слушнав нивните гласови и како да се молеа. Не знаев многу за учењето на другите вери, бидејќи татко ми ме чуваше дома. Затоа кога ги слушнав гласовите влегов да видам што прават. Кога ги видов, ми се допадна начинот на кој се молеа. Кажав: „Се колнам во Бог ова е подобро од верата која ние ја следиме“. Се колнам во Бог не ги напуштив се додека Сонцето не зајде, а заборавив на имотот на татко ми и не појдов таму. Потоа ги прашав: „Откаде потекнува оваа вера?“ Одговорија: „Од Сирија“. Отидов назад кај својот татко, а тој веќе ја беше напуштил работата и испратил луѓе да ме бараат. Кога дојдов ме запраша? „Сине мој, каде беше? Зарем не ти кажав да не се задржуваш предолго?“ Одговорив: „Татко мој, поминав покрај некои луѓе кои се молеа во црква и ми се допадна во нивната вера тоа што го видов. Се колнам во Бог останав со нив се додека Сонцето не зајде.“ Тој кажа: „Сине мој, нема ништо добро во таа вера. Твојата вера и таа на твоите предци е подобра“. Му кажав: „Не, се колнам во Аллах таа е подобра од нашата вера.“ Тогаш тој се загрижи за мене па ми стави синџири на стопалата за да ме задржи во куќата.

Селман бега во Сирија Раскажува Селман: „Испратив порака до христијаните: ‘Ако дојде било каков патник од Сирија, кажете ми.’“ потоа стигнаа некои патници од Сирија, христијански трговци. Па ми кажаа за нив. Им порачав: „Кога ќе ги завршите вашите работи и ќе посакате да се вратите назад, да ми кажете.“ Така кога сакаа да се вратат назад во својата земја, тие ми кажаа. Ги симнав синџирите од стапалата и заминав со нив во Сирија. Кога стигнав таму прашав: „кој е најучен човек во оваа религија?“ одговорија: „Бискупот во црквата.“ Селман останал со христијанскиот бискуп кој бил 291

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

лош човек. Кога тој умрел отишол кај бискупот кој бил праведен. Кога тој бискуп бил на смртна постела, Селман кажал: „Кај тебе дошла Аллаховата одлука (смртта). Што ме советуваш, каде да појдам? Што ми наредуваш да сторам?“ Тој му одговорил: „Синко мој, јас непознавам никој што следи ист пат кој го следам јас. Луѓето се осудени на пропаст. Измениле и напуштиле повеќето од она што го следеле, освен еден човек во Мосул кој го следи истиот пат кој јас го следам. Затоа оди и придружи му се.“

Селман се придружува на бискупот од Мосул Раскажува Селман: „Кога почина, отидов кај тој човек во Мосул и му кажав: „така и така ми кажа кога умираше и ми кажа да дојдам кај тебе. Ми кажа дека го следиш истиот пат како и тој.“ Тој ми одговори: „Остани со мене“. Така, јас останав со него, видов дека е добар човек и дека го следи истиот пат како и неговиот пријател. Но наскоро и тој почина. Кога беше на смртна постела го прашав: „Твојот пријател ме советуваше тебе да ти се придружам. Сега Аллаховата одлука е на тебе. Кај кого ме советуваш да одам? Што ми наредуваш да сторам?“ – Синко мој, се колнам во Аллах јас незнам никого кој следи ист пат како и ние освен еден човек во Нусебијн. Затоа оди и придружи му се“. Селман се придружува на бискупот во Нусебијн Кога бискупот починал, Селман заминал кај тој човек во Нусебијн и му ја раскажал неговата приказна и тоа што му го кажал неговиот пријател. Тој му кажал да остане со него. Така тој останал и се уверил дека го следи истиот пат како и неговите два претходника. Слично како и двата претходника и нему му дошла смртта и тој му препорачал да замине кај еден човек во Амурија, во земјата на Византијците. Во Амурија човекот што го нашол таму бил пред умирање и тој го поучил Селман: „Синко мој, јас незнам уште некој да го следи патот кој ние го следиме, но времето на новиот пратеник се приближува. Тој ќе биде испратен со верата на Авраам и ќе се појави во земјата на Арапите, ќе се пресели во земјата помеѓу две полиња на лава помеѓу кои има палми со урми. На него ќе има знаци кои нема да може да ги скрие. Тој ќе прима поклони, но нема да прима милостина. Помеѓу неговите рамења ќе има печат на пратеништво. Ако можеш да заминеш во таа земја, стори го тоа.“ 292

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

Селман раскажува: „кога тој почина јас останав во Амурија (според некои Ерменија) онолку колку беше Божја волја да останам. Потоа покрај мене поминуваше група на трговци од Келб и јас им кажав: „Поведете ме во земјата на Арапите и ќе ви ги дадам овие мои крави и оваа своја мала овца.“ Тие се согласија, па им ги дадов тие животни а тие ме земаа. Кога стигнавме кај Вадил Кура, ми сторија неправда и ме продадоа кај еден Евреин како роб. Кога бев кај него видов лисје од палма, но не бев сигурен. Додека бев кај него, неговиот роднина од Бену Курејз дојде од Медина, ме откупи и ме зеде со него. Штом ја здогледав Медина, ја препознав од дадениот опис на мојот пријател. Така останав таму, а Аллаховиот пратеник, Мухаммед, веќе бил пратен и бил во Мека одредено време, но јас ништо немав слушнато за него, бидејќи бев зафатен со работата како роб. Потоа Аллаховиот пратеник, се преселил во Медина. Работејќи така, се колнам во Аллах, бев на врвот на палмата на својот сопственик, а мојот сопственик седеше под палмата, кога му дојде негов роднина и му кажа: „Така и така, Аллах да го уништи Бени Каил, тие сега се собираат во Кубба652 за да се сретнат со човек кој денес дошол од Мека, и тие тврдат дека е пратеник. Кога слушнав, почнав цел да се тресам, се симнав од дрвото и почнав да го испрашувам тој негов роднина. Мојот сопственик се налути, ме удри и ме врати повторно на работа прашувајќи ме каква врска има тоа со мене. Одговорив: „Ништо, сакав само да проверам што кажува.“ Селман продолжува: „Заштедив нешто, па ја земав заштедата и кога падна ноќ заминав кај Аллаховиот пратеник, во Кубба. Влегов кај него и кажав: „Слушнав дека си праведен човек, дека имаш пријатели кои се странци и дека им треба помош. Ова јас го поседувам и го давам како милостина, а гледам дека ти тоа го заслужуваш повеќе отколку било кој друг.“ Го ставив покрај него, потоа Аллаховиот Пратеник, им кажа на своите асхаби: „Јадете“, но тој се воздржа. Си кажав во себе: „Ова е едно“. Потоа заминав и почнав повеќе да штедам, а Божјиот пратеник, во меѓувреме се преселил во Медина. Потоа му ја однесов заштедата и му реков: „Забележав дека не јадеш милостина (тоа што е дадено како милостина). Ова е дарот со кој сакам да те почестам.“ тогаш Божјиот пратеник, јадеше и ги повика неговите асхаби да јадат со него. Си кажав на себе си: „Ова е 652 Првата џамија изградена во тоа место во близина на Медина.

293

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

второто“. Во една пригода, му пријдов на Божјиот Пратеник, додека беше во Бекиул Гаркад, каде присуствуваше на закоп на еден од асхабите. Јас ја носев мојата наметка, а тој седеше меѓу асхабите. Го поздравив, а потоа се обидов да го погледнам неговиот грб, за да го забележам печатот на Пратениците кој ми го опиша пријателот. Кога Божјиот Пратеник, ја забележа мојата настојчивост да го видам неговиот грб, разбра дека се обидувам да си го потврдам она што ми е кажано. Тој ја пушти неговата наметка да падне, а јас го видов печатот и го препознав. Го прегрнав и го бакнав плачејќи од среќа. Аллаховиот Пратеник, ми рече: „Дојди ваму!“ Јас пријдов, седнав покрај него и му ја раскажав мојата приказна.“ Селман останал роб и ги пропуштил битките на Бедр и Ухуд. Потоа Пратеникот Мухаммед наредил да се ослободи од ропство и ветил дека ќе му помогне. Склопил договор за ослободување со неговиот сопственик, и им кажал на своите асхаби: „Помогнете му на својот брат.“ Тие му помогнале и Селман бил ослободен. Потоа со Пратеникот учествувал во битката на Хендек како слободен човек, по што не пропуштил ниту еден битен настан оттогаш. Селман ел Фариси (Персијанец), ебу Абдуллах, познат и како Селман Добриот бил еден од најдобрите асхаби, еден кој имал држење до врвни особености. Себеси се нарекувал Селман син на Исламот (Селман бин Ислам). Умрел во 35 година по хиџра.653

11.5. Н еџашија – кралот

на христијанска

Е тиопија

Божјиот Пратеник, Мухаммед, бил во потрага по безбедно место за своите другари кои биле малтретирани во Мека по прифаќањето на исламот, во првите години на исламот. Сметал дека Абeсинија, која во тоа време била христијанска земја, е безбедна за муслиманите бидејќи со неа владеел праведен владетел, а Абесинците цврсто се придржувале кон христијанството, кое му е поблиско на исламот отколку многубоштвото. Во петтата година од пратеништвото на Мухаммед, мир над него, (615 год.) единаесет мажи и пет жени пребегнале во Абесинија, каде наишле на добар прием од страна на тамошниот христијански крал. Умму Селеме, р.а, 653 Атлас на Пратениковиот, мир над него, животопис.

294

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

рекла: „Кога дојдовме во Абисинија, бевме во соседство на прекрасниот комшија Неџашија. Се чувствуваме сигурно, па го обожувавме Севишниот Аллах без никакви потешкотии“.654 Вистинското име на Негус – Неџашија било Асхамет бин ел Ебџер. Пратеникот, мир над него, преку мухаџирите655 му испратил писмо на Неџашија кое гласело: „Од Мухаммед, Божјиот Пратеник, до Неџашија, великодостојникот на Етиопија! Нека е мир врз тој што го следи Аллаховото Упаство! Му благодарам на Аллах. Тој е Аллах – Нема друг Бог освен Него, Владетелот, Светиот, Оној кој што е без недостаток, Оној кој што секого обезбедува, Оној кој што над сите бдее. Сведочам дека Иса е син на Мерјем, живо битие создадено според одредбата на Аллах и преку Негов збор кој што и го доставил на Мерјем, на девицата до која никој не се доближил, па таа го зачнала Иса од Неговиот дух, што го вдахнал, исто како што Аллах Го создал Адем, со Својата моќ. Јас повикувам кон Аллах, Возвишениот, Едниот Единствениот, Кој што нема придружник, повикувам кон пријателство во име на Аллах, да ме следиш мене и да веруваш во Објавата која што ми е доставена, затоа што јас сум Божји Пратеник. Јас те повикувам тебе и твојата војска кон Возвишениот Аллах. Јас ти пренесов повик и ти дадов совет, па прифати го. Нека е мир врз оној кој што го следи Аллаховото Упаство.“ Кога го добил писмото Неџашија го прифатил исламот, по што одговорил со друго писмо: „Во името на Аллах, Милостивиот, Сомилосниот! До Мухаммед, Божјиот Пратеник, од Неџашиј Асхамет, селамун алејке о Аллахов Пратенику, нека биде врз тебе мирот, милоста и береќетот Аллахов, Аллах е Еден и нема друг бог освен Него. Го добив твоето писмо, о Аллахов Пратенику, во кое што го споменуваш Иса. Се колнам во Господарот на небесата и Земјата, навистина Иса не е ништо повеќе од она што си го навел. Разбравме што си ни порачал. Ни прочита твојот братучед од чичко и твојот другар. Јас сведочам дека си ти, навистина, искрен Аллахов Пратеник. Ние ти се заколнавме на верност, а тоа му го искажав на твојот братучед од чичко.

654 Ес Сирету ен Небевије, 1/413 655 Мухаџир се нарекува секој оној кој го напушта својот крај во потрага по подобри услови за слободно живеење и за слободно практикување, заштита на својата вера и чест.

295

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Јас го прифатив исламот пред него и му се предадов на Аллах, Господарот на световите.“ Омразата на Курејшите ги следела бегалците дури до Абесинија. Му испратиле делегација на кралот да побара екстрадикција на муслиманите, но кралот, дознавајќи од муслиманите што ги снашло, одбил да ги лиши од заштита. На прашањата во врска со нивната вера го добил следниов одговор: „Ценет кралу, бевме нурнати во мракот на незнаењето, обожувавме тотеми, јадевме мрши, правевме разни гадости, ги прегазивме роднинските врски, ги малтретиравме соседите, појаките меѓу нас ги „проголтуваа“ послабите. Еве, во ваква состојба бевме сè додека Севишниот не ни испрати пратеник, од меѓу нас самите, чие потекло го знаеме онолку колку што ја знаеме неговата правичност, веродостојност и чистота на неговиот живот. Тој нас нè повика да го обожуваме единтвениот Бог и да ги напуштиме камењата и идолите, коишто нашите предци ги обожуваа наместо Него. Ни заповедаше да бидеме искрени во говорот, верни во ветувањето, милостиви кон родителите, добри со соседите, да се вардиме од злосторот и од крвопролевањето, а ни ги забрани превртливоста, лагата, прегазувањето на правата на сиромашните и обесчестувањето на жените. Не задолжи единствено со обожување на Бог, со пост и делење милостина. Ние му поверувавме и почнавме да го следиме она што Бог ни го објави преку Веровесникот, само што нашите сограѓани се кренаа против нас и почнаа да нè малтретираат, со цел повторно да се вратиме во идолопоклонство и во нашиот поранешен живот. Така, поради нивното насилничко однесување со нас и горчливите маки кои ги поднесувавме, и поради мешањето во нашата вера, ние го напуштивме родниот крај и пребегнавме во вашата земја. Потпирајќи ја нашата верба на вашата правичност, се надеваме дека нема да нè предадете на насилството на нашите непријатели“. По овие зборови молбите им беа исполнети, а делегацијата на Курејшиите се вратила назад, збунето. Неџашија умрел во 9 година после хиџра, за што Пратеникот, мир над него, бил известен преку мелекот Џибрил. Ибн Тејмие, еден од најистакнатите исламски учени, за Неџашија го вели следново: „Истиот случај е и со Неџашија, иако тој бил крал на христијаните – луѓето не го послушаа и одбија да го прифатат исламот, и немал многу следбеници. Кога тој умре 296

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

немаше кој да му клања џеназе656 намаз, тоа го направил Мухаммед, мир над него, клањајќи му џеназе намаз во Медина, во отсуство на мејтот.657 И кога Мухаммед, мир над него, ги наредил во сафови658 по џеназе намазот на денот кога тој починал, им се обратил со зборовите: „Вашиот добар брат од Етиопија, е мртов!” На местото на Неџашија и неговиот престол седнал друг крал, на кого Божјиот Пратеник исто така му напишал писмо во кое што го повикал во ислам, меѓутоа, не се знае дали тој го прифатил исламот или не.

11.6. М укавкис ,

крал на коптскиот

Е гипет

Божјиот Пратеник му напишал писмо и на Џурејџ бин Мети наречен Ел Мукавкис, кој бил крал на коптското кралство, односно крал на Египет и Александрија. Во тоа писмо, слично како и Неџашија, тој го повикал во ислам. На тоа Мукавкис одговорил: „Јас слушнав за доаѓањето на тој Пратеник, а гледам дека не ги принудувате другите да го следат. Гледам дека тој не е заталкан врач, а ниту лажен волшебник. Утврдив дека тој ги носи знаците на пратеништвото, затоа што го објавува скриеното и непознатото, и известува за ослободувањето и спасението. Ќе размислам“. Потоа го повикал својот писар, ставил печат на писмото кое сакал да го прати и го дал на својата робинка. Му напишал одговор на Пратеникот, алејхи слеам, во кое што вели дека мислел дека тој Пратеник ќе се појави во Шам. Притоа толку го удостоил што му испратил подароци на Пратеникот, мир над него, меѓу тие подароци била и Марија и Сиријана, двете робинки кои имале угледно место кај Мукавкис. Божјиот Пратеник, мир над него, се оженил со Марија, која го прифаќа исламот и која му го раѓа синот Ибрахим. Сведоштвото на Мукавкис е доказ дека христијаните знаеле за доѓањето на новиот Пратеник, ги познавале и неговите белези и знаците на пратеништвото.

656 Погребна церемонија.

657 Телото на починатиот.

658 Редови.

297

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

11.7. И раклиј I -

царот на

В изантија

Пратеникот Мухаммед му испратил писмо и на императорот Ираклиј: „Во име на Аллах, Милостивиот, Сомилосниот! Од Мухаммед, Божјиот роб и Негов Пратеник, до Ираклиј, Византискиот император. Нека е мир со оние што го следат Божјето упатство. Прифати го исламот и ќе бидеш спасен. Прифати го исламот, па Севишниот двократно ќе те награди. Ако одбиеш, гревовите на вашиот народ ќе паднат на ваш врат. Кажи: „О, следбеници на Книгата, дојдете да се собереме околу зборот, и нам и вам заеднички, никого освен Аллах да не обожуваме, ништо да не Му здружуваме, и едни со други, покрај Аллах, за божества да не се сметаме!“ Па ако не се согласат, вие кажете: „Бидете сведоци дека ние сме муслимани!“ (Куран; 3:64)“ Писмото го носел Ебу Суфијан, некогаш лут непријател на исламот, но потоа посведочен верник и избраник на Пратеникот. Ираклиј при тоа добро го испрашал за потеклото и историјата на Мухаммед. Ираклиј на крајот им објаснил зошто ја испрашувал делегацијата на Пратеникот Мухаммед. „Те прашав од какво потекло е, па ти ми кажа дека има угледно потекло. Те прашав дали некогаш некој од вас говорел вакви нешта пред него, па одговори – не, па помислив ако некој пред него зборувал слични нешта, би помислил дека тој човек ги имитира другите. Па те прашав дали неговите родители или дедовци биле владетели, па одговори дека не се, па помислив ако некој од старите времиња му бил крал, човекот си го бара кралството. Па те прашав дали пред тоа го обвинувавте дека бил лажливец, па ми одговори – не, а јас знам дека не е можно тој да биде искрен кон луѓето, а да измислува лаги за Бога. Па те прашав дали неговите следбеници се великодостојници или обичен народ, па одговори дека тоа е обичниот, незаштитен народ, а тие се следбеници на сите пратеници, па те прашав дали бројот им се зголемува или намалува, а ти одговори дека бројот на следбеници на овој пратеник се зголемува. Таква е состојбата на верата сè додека не се употполни објавата. Па те прашав дали некој од неговите следбеници откако ја прифатил верата ја напуштил од омраза кон неа, па ми одговори – не, а така се случува 298

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

кога луѓе со срце ќе ја прифатат верата. Па те прашав дали ги прекршува ветувањата или да не е предавник, па ми кажа дека не е, а исто така Пратениците не ја предаваат својата вера. Па те прашав што заповеда од верата, а ти ми кажа дека ви заповеда да верувате во Аллах и да не верувате во други божества покрај Него, што значи дека ви забранува да верувате во кипови, а ви заповеда да извршувате намаз, да делите милостина, и да бидете искрени, па ако е така како што ти кажуваш тогаш тој бргу ќе завладее со ова подрачје каде што сум јас (Византија - Константинопол). Јас знаев дека тој ќе дојде, ама незнаев дека ќе биде од вас (Арап). Кога би знаел дека можам да дојдам до него, би сторил сè за да се сретнеме. Да сум покрај него, би му ги измил нозете!“ Силен впечаток оставило писмото на Мухаммед врз Ираклиј. Делегацијата која била испратена добила скапоцени подароци, но после силните реакции на луѓето околу Ираклиј, тој им наредил да излезат. Очигледно бил исплашен за својата власт.

11.8. Х ристијанска

делегацијата од

Н еџран

Исламските историчари наведуваат околу седумдесет делегации кои дошле кај Божјиот Пратеник да го прифатат исламот. Меѓу тие делегации имало и христијански великодостојници и свештеници. Една од тие делегации е онаа на Ел Џаруд ел Абди кој го прифатил исламот во 9 година по хиџра (т.е. 631 г.). Следна делегација која дошла во Медина е делегатот на Фервет, Бену Амр ел Џезамиј кој дошол да го извести Пратеникот за нивното прифаќање на исламот. Фервет бил арапски војсководач и намесник под византиска власт. Кога ја видел храброста на муслиманите и нивната солидарност, го прифатил исламот. Божјиот Пратеник како подарок им испратил бела мазга. Кога Византијците дознале дека Фервет го прифатил исламот, го уапсиле и му поставиле ултиматум, да се откаже од исламот или ќе биде убиен. Фервет ја избрал смртта. Тие го распнале на крст во Палестина и му ја отсекле главата. Околу недоразбирањата поврзани со Исус, во годините на пратеништвото на Мухаммед, дошла една делегација од Неџран, и кога почнале 299

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

да расправаат за Месијата бил објавен почетокот на сурата Али Имран. Една од најголемите делегации на христијани била неџранската. Неџранците имале голема војска од 100.000 луѓе. Делегацијата која дошла броела 60 луѓе. Дваесет и четири од нив биле великодостојници а тројца главешини. Меѓу нив се наоѓал и епископ кој бил духовен водач на Неџранските христијани под име Ебу Харисет бил Алкамет. Делегацијата со часови разговарала со Божјиот Пратеник. На крајот Пратеникот Мухаммед ги повикал да го прифатат исламот. Им изрецитирал некои ајети од Куранот, но тие одбиле. Потоа го прашувале што вели Куранот за Иса. На Божјиот Пратеник, мир над него, му било објавено од Севишниот Аллах: „Случајот со Иса кај Аллах е навистина ист како случајот со Адем: од земја го создаде, а потоа му рече: „Биди!“ - и тој би. Вистината е од Господарот твој, затоа не се сомневај! А на тие кои ќе почнат да се расправаат со тебе за Него, откако ти дојде нешто од знаењето, кажи им: „Дојдете, ќе ги повикаме синовите наши и синовите ваши, и жените наши и жените ваши, а ќе дојдеме и ние и вие, па ќе се проколнуваме и Аллаховото проклетство за тие што лажат ќе го побараме!“ (Куран; 3:59-61) Тие одбиле да го прифатат она што го говори Куранот за Иса, мир над него. Кога конечно било јасно дека нема да го прифатат исламот туку и дека го обвинуваат дека е лажливец, тој одлучил да ги повика на заедничко проколнување и при тоа ги повикал своите внуци Хасан и Алија, како и ќерка му Фатима. Доколку е некој лажливец нема да остане по тоа проколнување никој од следбениците и генерациите на оној што лаже. Како што рекол Пратеникот Мухаммед: „Нема да остане ниту нокт, ниту влакно на Земјата.“ Неџранските христијани не ја прифатиле таа понуда, но прифатиле да плаќаат данок и да склучат мир за ненапаѓање. Писмено била потврдена слободата на вероисповед, но воедно со нив бил испратен поверлив и честит човек кој ќе ги води административните правни работи. Ел Акиб Абдул Месих, кажал: „О дружино христијани, зарем не гледате дека Мухаммед е навистина пратеник и веровесник. Тој ви ја кажа вистината за Исус. Вие добро знаете дека ниеден народ не го проколнал својот Пратеник, а таа клетва да не ги стигнала нив. Ако тоа го сторите ќе исчезнете. Ако останете истрајни во својата вера и при своите ставови 300

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

за Исус, тогаш склопете сојуз со овој човек и вратете се во своите куќи.“ Така и сториле, од Божјиот Пратеник побарале да им одреди џизија659 и со нив да испрати еден доверлив човек. Пратеникот го испратил Ебу Убејд ибн Џеррах. По враќањето на делегацијата од Медина, нивниот заповедник Абдул Месих, го прифатил исламот, како и поглаварот Ел Едхем, по што исламот, постепено почнал да се шири во Неџран. Верата (исламот), го ослободила човекот, неговиот дух и разум од јамката на безверието, многубоштвото и паганството. Ја ослободила човечката заедница од насилства и терори, од разделби и разлики од секаков вид. Арабија доживеала чесна преродба каква што немала од своето настанување и историја каква што немала дотогаш, која го украсила животот на народот којшто дотогаш бил непознат во светот.

11.9. Х ристијански

свештеници кои посведочиле во де нешно време

Читајќи го ова досега доаѓаме до заклучок дека доколку е вистина тоа што досега е наведено, тогаш би требало истово да има некаков одѕив кај онаа интелектуална христијанска елита, а особено оние што денес го претставуваат христијанството. Дали учените христијани преминуваат во ислам? Секако, тоа е денес добро познат факт. На тие што јавно посведочиле треба да им честитаме и на храброста, но и на решеноста да истрајат. Ние овде немаме ниту доволно простор ниту ни е намера да зборуваме детално кои биле мотивите поединечно за секој оној кој го прифатил исламот. Согледувајќи ја во историски рамки, можеме да воочиме дека раното христијанство како период не траел баш кратко, и секако знаците за оние кои истражуваат и бараат одговор на некои нејаснотии по 659 Оваа давачка не е казна определена кон христијаните. Таа давачка се давала за заштита, која ја уживале зимиските (немуслиманските) поданици бидејќи биле несоодветни за служење војска. Кога населението на Хира се согласило да ја плаќа бараната џизија, го поставиле условот: „Оваа џизија ќе ја даваме доколку муслиманите и нивните главатари ни дадат заштита од евентуалните престапи, било да се од страна на муслиманите или од некоја друга страна“. Кога населението од некои места во околината на Хира го потпишало овој договор, Халид б. Велид додал: „Ако ве заштитиме, имаме право на оваа џизија, а ако не, немаме право.“(Томас В. Арнолд, Историја на пропагирањето на исламската вера) 301

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

повод верувањето и догмите поврзани со Исус ги натерало и ќе ги натера сите оние кои се сериозни да истражуваат, да размислат за својата иднина и за својата верска определба. Таквиот избор на тие свештеници би требало да е доволен мотив на секој еден кој се смета себеси за верник подетално да ги истражи корените на својата вера, односно да истражува информации од самиот извор, бидејќи само на тој начин ќе успее да допре до вистината. Еве некои од луѓето кои се познати проповедници и кои избрале да го прифатат исламот: - Јусуф Естес - Познат проповедник од Тексас и бивш свештеник во Црквата на Господ (САД);660 - Отец Петер Јакобс (Father Peter Jacobs) – бивш свештеник во Римо-католичка црква од Њу Јорк, кој примил ислам заедно со Јусуф Естес (САД); - Билал Филипс (Abu Ameenah Bilal Philips ака Dennis Bradley Philipс, Jamaica) – денес познат исламски проповедник, бивш христијанин од фамилија на професори, свештеници и библиски учени; - Дејвид Бенјамин Келдани (David Benjamin Keldani or Dawud Benyamin, 1867-c.1940) – бивш католички свештеник и автор на повеќе дела.

- Д-р Џералд Дирк (САД) (Dr. Jerald F. Dirks)– Универзитет Харвард, бивш свештеник во Обединетата Методистичка црква (Денвер-САД) и автор на бројни дела; - Д-р Вјачеслав Сергејевич Положин (рус.Али Вячеслав Полосин); Московски Државен универзитет, учен и ценет свештеник во Православната црква –Русија и претставник на Руската Дума; автор на бројни дела и сајтови.

- Анселмо Тормеда (Anselm Turmeda) – бивш свештеник и еден од најголемите христијански учени од средниот век. Автор на неколку познати светски книги; - Атанас Михајлов – Бугарски православен свештеник - дипломирал и подоцна завршил магистратура во Богословскиот факултет во Софија 660 Jusuf Estes 302

1 1 . Х Р И С Т И Ј А Н И КО И Ј А П О С В Е Д О Ч И Л Е В И С Т И Н АТА

-

И. К. Филобус(Ibrahim Khalil Philobus) – Дипломирал и магистрирал теологија (Универзитет Принстон- САД), бивш коптски свештеник и генерален секретар на Германско-швајцарската мисија;

-

Рафаел Латино (Latino, Raphael) - Лос Анџелес, САД, бивш свештеник во Јеховини сведоци; Џорџ Антони(George Anthony)- бивш католички свештеник во Шри Ланка; Кенет Л. Џенкинс (Kenneth L. Jenkins) – Тексас САД, бивш свештеник и предводник на Пентакосталната црква во САД; Др. Мартин Џон Мваипопо (Martin John Mwaipopo), дипломирал во црковната администрација (Англија), докторирал на Дивинити (Берлин) - бивш лутерански надбискуп и член на Светскиот Совет на цркви; Моиша Криватски (Moisha Krivitsky) – бивш еврејски рабин од синагогата во Махачкала, Дагестан; Професор Хадија Ватсон(Khadija Watson), највисок степен на црковни науки - бивш пастор, мисионер и професор (САД); А. М. Лебланк (Abdul Malik LeBlanc) – автор на книгата Библијата ме водеше до исламот; Јохан Волфанг Гете (Johann Wolfgang Goethe) - Германски поет, новелист, филозоф и еден од најпознатите и најголемите писатели во западната литература (Германија); Моника Апарицио (Iman Aparicio) –христијанка, Католичка црква (Еквадор); Карол Штурм и Чери Лајл(Carole Sturm & Cherie Lyle)– Карол Штурм е бивш член во Римската католичка црква, додека Черил Лајл е бивш член на Адвентистичката црква во САД. Двајцата го прифатиле исламот.661 Софија Џенкинс – Англичанка , бивша христијанка на Протестантската црква; Анна Линд Траустадотир - Униврзитет во Монтреал, Канада, бивша христијанка од Лутерантската црква (Данска);

- - -

- - - -

- -

- -

661 -Извадок од The New York Times, среда, април 7, 2004. – Од Marc Lacey/NYT 303

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

- - - -

Д-р Мустафа Моулд –бивш еврејско-американски лингвист; Гуа Гим Сам – бивш таоист и следбеник на христијанството (Сингапур); Сецилија М. Каноли – Бивш член на Римската Католичка Црква (Австралија); и многу други.

Еден интересен пример може да се најде во британскиот весник Дејли Њуз662 под наслов „Шок-анкета на Англикански епископи“, каде може да се прочита една британска телевизиска анкета на 31 од 39 Англикански епископи, од кои 19 веруваат дека не е неопходно за христијаните да веруваат дека Исус, мир над него, е Бог, туку само „Негов врховен агент“ (неговиот гласник). Јусуф Естес вели: „Јас забележав заедничка поставка помеѓу сите овие луѓе кои посведочиле во последните две децении, и тоа се поклопува со она што многу учени и повикувачи го кажале низ историјата. Таа заедничка поставка или база истовремено е многу едноставна и убава. Секој од нив ми рече дека длабоко во себе, во своето срце - за истата работа која јас ја кажав пред 20 години со спуштена глава на тексашката земја - сите ги имаме кажано следниве зборови: ‘О Боже! Упати ме на Вистинскиот пат!’ Аллах да нè упати и да не одржи на Вистинскиот пат.“

662 25/6/1984 304

12. ИСУС ПОВТОРНО ЌЕ ДОЈДЕ Хишам ибн Атмнар пренесува дека таткото на Абдурахман ибн Зејд кажал: Исус замолил:„Господару, кажи ми на кој Уммет си се смилувал?“, па му одговорил:„тоа е умметот на Ахмед. Ќе бидат учени и мудри, како пратениците. Ќе бидат задоволни со малку од она што ќе им го давам, па и јас ќе бидам задоволен со малубројните нивни дела, и ќе ги воведам во Рајот само поради изговарањето на „Ла илахе иллаллах“(не постои друго божество достојно за обожување освен Аллах). О Исус, тие ќе бидат набројните жители на рајот. Никогаш ни еден народ не изговарал толку „ла илахе иллаллах“, како нивните јазици и никогаш вратовите на ниеден народ не биле толку на сеџда (паднати ничкум) колку што ќе бидат нивните вратови. Ова го пренесува и Ибн Асакир.663

12.1. И сламски

преданија

за повторното доаѓање на

И сус

Исламските текстови опширно говорат за повторното доаѓање на Исус. Муслиманите веруваат дека Исус ќе се врати на Земјата, после појавата на Мехди,664 тогаш кога Земјата ќе стане преполна со гревови и неправди, во времето на доаѓање на Антихристот, Месих Деџал. Две веродостојни преданија забележани од Абдуллах ибн Омер дека Пратеникот Мухаммед, с.а.в.с, кажал дека Иса а.с. го видел на сон: „Кај Ќаба го видов најубавиот црномурест човек кој воопшто може да се види, прекрасна коса која скоро му ги прикриваше ушите, ја растресе како штотоку да е испрана и се потпираше на двајца луѓе кога тавафеше (ја обиколуваше Ќаба). Запрашав: Кој е овој? Ми беше кажано дека е Исус, син на Марија.“ Исус ќе биде испратен по појавувањето на Деџалот (Антихристот) и нередот кој тој ќе го предизвика. Исус ќе се симне кај белото минаре на источната страна на Дамаск, во Сирија, облечен во две миризливи парчиња облека, на дланките на два ангела. Кога ќе ја наведне главата 663 Исламски теолог и историчар (1105–1175) 664 Водач на вистинските верници пред појавата на Антихрист (Месих Деџал) 305

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

ќе се видат капки како роса (како солзи), а кога ќе је подигне главата ќе засјае како бисер. Секој неверник кој ќе го почувствува мирисот на неговиот здив ќе умре. Неговиот здив завршува онаму каде што завршува неговиот поглед. Неговото спуштање ќе биде меѓу спасената група која ќе се бори за вистината, собрана со намера да се бори против Деџалот. Ќе се симне во време на почеток на намазот (молитвата) и ќе клања со водачот на таа група. Водачот на таа група ќе каже: „О ти, од Аллах надахнат, дојди напред! ,А тој (Исус) ќе одговори, ти предводи не, над тебе е проучен езанот. 665 Во друго предание стои: Вие сте водачи едни над други, од Аллаховата почест кон овој уммет.“ (Муслим) Исус ќе го бара Антихрист за да го убие. Ќе го пронајде кај портата на местото наречено Лудд и ќе го убие. „Кога Деџалот ќе го здогледа Исус, синот на Марија, откако ќе се спушти на Земјата, ќе се топи како што се топи салото.“ (Ибн Еби Шејбе – сахих) „Ќе се симне Исус, синот на Марија, и ќе биде праведен владател и праведен водач, и ќе тргне да врши аџилак или умра, или двете. Ќе дојде до мојот гроб (на Мухаммед, с.а.в.с) да ме поселами, а јас ќе му вовратам.(Хаким) Потоа Исус, синот на Марија, ќе отиде кај народ кого Аллах, џелле шануху, ќе го сочува од Деџалот и ќе ги помине со рака нивните лица (месх) и ќе им говори за степените, подготвени за нив во Рајот. (Муслим) И додека тој е во таква состојба, Аллах ќе му објави: „Јас ги изведов Своите робови на кои не може никој да им се спротивстави, па засолни ги Моите робови на брдото Тур.“ Семоќниот потоа ќе ги испрати Јеџуџ и Меџуџ (Гог и Магог). Тие ќе надоаѓаат од сите страни. Првите кои ќе поминат покрај Тибериското Езеро ќе ја испијат сета вода од него. Кога ќе наидат последните ќе речат: „Овде некогаш имало вода.“ Ќе го опколат Божјиот пратеник Иса и неговите следбеници. Толку ќе ги заобиколат што една воловска глава за еден од нив ќе биде тогаш повредна отколку денес 100 златника за некој од вас. Иса, мир над него, и неговите другари ќе му се обратат на Аллах, па Аллах на вратовите на народот Јеџуџ и Меџуџ ќе испрати црви, (црви кои се населуваат на ноздрите на камилите и ситната стока), така што сите одеднаш ќе умрат. (Муслим) 665 Исламскиот повик за молитва.

306

12. ИС УС ПОВТОРНО ЌЕ ДОЈДЕ

Потоа Божјиот Пратеник Иса, мир над него, и неговите пријатели ќе поминат низ земјата и нема да најдат ни педа земја, а да не смрди на нивниот лош мирис. Божјиот Пратеник и неговите пријатели ќе го молат Аллах Возвишениот, па ќе им прати долговрати птици, големи колку двогрби камили, кои ќе ги однесат (лешевите) и ќе ги фрлат каде Аллах сака. (Муслим) Во друго предание стои дека ќе ги фрлат во една длабока јама. Исус, според преданијата, бил воздигнат со душа и со тело, тој не умрел, како што тврдат денешните христијани, ниту бил распнат и убиен, туку тоа им се причинило и тој бил воздигнат кај Аллах како што во Куранот се вели: И кога Аллах рече: „О Иса, Јас душата ќе ти ја земам и кон Себе ќе те воздигнам! Ќе те спасам од неверниците и ќе сторам тие што те следат да бидат над неверниците сè до Судниот ден!“ (Али Имран, 55) Всушност со овој курански ајет се негира тоа што сакале некои Евреи да го докажат, а тоа е дека го распнале и убиле Исус, поведувајќи се за проклеството навестено во Стариот Завет на оној Пратеник кој ќе биде понижен на таков начин. Ебу Хурејре, р.а дека Пратеникот Мухаммед, с.а.в.с, кажал: „Се колнам во Оној во чии раце е мојата душа уште само малку и помеѓу вас ќе се симне синот на Марија, праведниот владател (кој ќе суди по правда- шеријат), ќе го скрши крстот (кој не бил негов симбол, ниту пропис), ќе ја убие свињата (која тој ја сметал за забрането и нечисто животно) и ќе ги прекине војните. Имотнината ќе биде на претек толку да нема кој повеќе да ја зема. Само една сеџда ќе биде повредна од целиот овој свет и сè што е на него.“ Значи Ебу Хурејре мислел на овие следбеници на Книгата, кои ќе поверуваат во ова време на Исус. Имам Ахмед бележи од Ебу Хурејре, р.а, дека Божјиот Пратеник, мир над него, кажал: „Јас сум му најблизок на Исус, синот на Марија, бидејќи помеѓу мене и него немало пратеници. Тој сигурно ќе дојде! Кога ќе го здогледате, препознајте го.“ (Муснед, Ахмед) Вели Мухаммед, с.а.в.с: „Се надевам дека ќе поживеам до толку да се сретнам со Исус, синот на Марија, а ако смртта ми дојде порано и ако некој од вас го сретне нека го поселами од мене. (Ахмед) Со ова пророштво се воочува дека и Пратеникот Мухаммед незнаел за иднината и за времето кога ќе дојде 307

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

Исус.666 Исто така, кажал: „Аллах нема да го понижи народот во кој јас (Мухаммед) сум прв а Исус последен.“ (Ет Тирмизи, Хаким, Ебу Шејбе) „Две групи од мојот уммет ќе бидат заштитени од џехенемскиот оган: Групата која ќе се бори на Божјиот пат во Индија и групата која ќе биде заедно со Иса, синот на Марија.“ (Бухари, Несаи, Ахмед)

12.2. Б лагосостојба

по враќањето на

И сус

Очигледно е дека времето пред појавата на Исус ќе биде време на анархија, насилство и тиранија, сето тоа е поради погрешното сфаќање на Бог и неследењето на неговиот Верозакон. Пред самата појава на Исус, известени сме од Мухаммед, преку Ебу Сеид ел Худри дека ќе се појави Мехди.667 Семоќниот Бог ќе го снабди Мехди со дожд, земјата ќе дава плодови, ќе се намножи добитокот, ќе се возвиши умметот. Исто така, од Ебу Сеид ел Худри се пренесува дека Пратеникот Мухаммед, мир над него, кажал: „Ќе ве израдува Мехди. Ќе биде испратен во време на големи расколништва и земјотреси. Ќе ја исполни земјата со почитување и праведност, како што беше исполнета со зло и со неправда. Со него ќе бидат задоволни жителите на небото и Земјата. Имотот ќе го дели правилно. Човек ќе запраша: Какво право? Еднакво помеѓу луѓето - ќе одговори. Ќе ги исполни срцата на верниците со богаство, ќе ги окружи со правдина. Богаството нема да му треба никому, секој ќе има доволно. Кажал Мухаммед, алејхи селам: „Колку само славно ќе биде времето кога Исус ќе живее помеѓу вас, човек ќе посади семе на гола карпа и тоа ќе никне, нема да постои суша, растенијата ќе ја прекријат земјата, човек ќе може да седи покрај лав и тој лав нема да му наштети.“ (пренесува Ед Дејлеми) Времето на Иса по неговото доаѓање е време на сигурност, мир и благосостојба. Возвишениот, ќе испрати обилен дожд, земјата ќе роди богатство, плодови и раскош, имотите ќе бидат на претек, нема да има спорови, омраза и завист. Во подолг хадис на Невас ибн Семан во кој се спомнува Деџалот (Антихристот), слегувањето на Исус, појавата на Јеџуџ 666 Ниеден од Божјите Пратеници не ја знаел иднината нити часот на настапувањето на настаните. Слично на овој пример го имаме кажувањето на Исус во еванглијата кој кажува дека не е известен кога ќе настапи судниот ден.„А за тој ден и час никој не знае, ниту ангелите небесни, а само Мојот Отец“ (Евангелие според Матеј, 24:36) 667 Оној кој ќе поведе војска против антихрист, пред повторното доаѓање на Исус, пред Крајот на светот.

308

12. ИС УС ПОВТОРНО ЌЕ ДОЈДЕ

и Меџуџ (Гог и Магог), неговата дова (молитва) против нив и нивното уништување. Пратеникот Мухаммед, алејхи селам, рекол: „После Аллах ќе испрати дожд пред кој нема да остане куќа од дрва и глина. Ќе ја измие земјата која ќе стане чиста како огледало. После ќе биде кажано на Земјата: ‘Исфрли ги своите плодови, врати ги благодетите. ’Луѓето ќе јадат од едно стебло од шипка и сите ќе седат под сенката на тоа дрво. Млекото ќе биде благословено. Камилата ќе дава доволно млеко за голем број луѓе. Млекото од една крава ќе биде доволно за цело племе, а млекото од една овца за цела фамилија.“ (Муслим, 18/63-70) Ахмед бележи од Ебу Хурејре р.а. дека Пратеникот, мир над него, рекол: „Пратениците се браќа по вера, мајките им се различни, а верата им е една. Јас сум најблизок на Иса, мир над него, затоа што помеѓу мене и него нема Пратеници. Навистина тој ќе дојде, па Аллах во негово време ќе го уништи Месих Деџал (Антихрист). На Земјата ќе завладее мир. Дури и лавовите ќе пасат заедно со камилите, тигрите со кравите, волците со овците, а децата ќе си играат на земјата без никој да им наштети.“ (Муснед, Ахмед, 2/406) „Исус, синот на Марија, ќе се симне како праведен владател, ќе го скрши крстот, ќе ја убие свињата и ќе воспостави спокој а сабјите ќе се користат како српови. И секоја отровница без отров ќе остане, небото ќе спушта снабдување, земјата ќе раѓа, децата ќе се играат со змии. Волкот ќе ги чува овците и нема да им наштети, а лавот ќе ги чува кравите и нема да им наштети.“ (Ахмед и Ел Хејсеми) Муслим бележи од Ебу Хурејре дека Пратеникот Мухаммед, рекол: „Се колнам во Аллах, навистина ќе дојде Исус, Синот на Марија, владател праведен и навистина ќе одреди џизија и сигурно незагрижени ќе ја оставите младата камила без пастир. Сигурно ќе престанат немирите, меѓусебната омраза и завист. И сигурно ќе бидете повикани, да земете од имотнината што сакате, но никој нема ништо да земе.“ (Муслим, 2/192) Невеви вели: „Тоа значи дека на луѓето нема да им треба камила, нема да сакаат да ја поседуваат, бидејќи и онака имот ќе има премногу, а малку желби. Нема да им треба заради големата свесност за близината на Кијаметот, Судниот Ден. Овде е спомната „калаш“, млада камила, затоа што таа е највредна кај луѓето и најскапоцена кај Арапите. Ова е слично на она што Аллах вели во сура Ет-Теквир, 4. „..и кога стелните камили без пастир ќе останат...“ - значи никој нема да се грижи за нив. (Коментар од Невеви на Муслим 2/192) Во 309

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

преданието на имам Муслим стои дека Исус ќе остане на земјата 7 години по неговото спуштање (33+7). Имам Ахмед тврди дека ќе остане 40 години, потоа ќе умре, а верниците ќе му клањаат џеназе. Според исламските преданија Исус, мир над него, ќе умре и ќе биде закопан во Медина до Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селем. Ќе биде погребан како верник - муслиман.

310

ЗАКЛУЧОК Се надеваме дека успеавме да посееме барем малку светлина во оној дел на темното, скриено минато на раната христијанска заедница, за која се надеваме дека покажавме и докажавме колку значајна била нејзината улога во тогашните историски настани, која темелно се разликувала од денешните презентирани верувања кои владеат во поголемите христијански религиски деномнинации. Таа рано-христијанска црква и тоа рано-христијанско учење нè води постепено, но сигурно кон едно заедничко разбирање. И муслиманите и христијаните ги врзува личноста на Исус Христос. Неговото повторно доаѓање ќе биде голем настан кој ќе ги промени животите на двете заедници. Со спознавање на големите и битни цели ќе успееме да го трансформираме и животот и принципите кои владеат околу нас. Тие принципи се вистиниљубие, чесност и правдина. Со прифаќање на таквите принципи и високите цивилизациски норми ќе паднат сите бариери. Рушењето на тие бариери е неопходно за да се изгради една нова свест во општеството, каде глобализацијата и универзалноста нема да го постигнат посакуваниот ефект без да се земат сите битни фактори, меѓу другото и признавањето и согледувањето на поинаквиот културолошки, верски и традиционален пристап на верувањето кое постоело низ историјата. Кога би се прифатиле историските, религиските и научните факти за потеклото на религиите од еден извор, односно дека се работи за една единствена вера која со вековите била менувана од страна на луѓето, тогаш полесно би дошле до сфаќањето за нашата цел и одговорноста која ја имаме кон нашиот Создател, кон самите себе, а потоа и кон другите суштества на оваа наша малечка планета.

311

КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА 1.

Ahmed Deedat, Muhammed the natural successor to Christ,

2.

Abdullah Al Faruk, Svećenici-misionari novijeg doba

3.

Ahmed Didat, Šta kaže Biblija o Muhammedu –

4.

A Message to who does not belive in Prophet Muhammed – Free edition

5.

Bart Erman, Isus to nije rekao,

6.

David Benjamin Keldani, Muhammed u Novom Zavjetu,

7.

Dan Rogers, The Historic Phenomena and theology of The Nazaren and Ebionites –

8.

Jerald F. Dirks, The Cross & and the Crescent,

9.

H.M. Baagil, Kršćansko – muslimanski dijalog

10. Hafiz Ibn Kesir, Tefsir – skraćeno izdanje, 11. Henry Melvil Gwatkin, Early Church history12. H. Yusuf, Walk on water, The wisdom of Jesus – 13. Hafiz Ibn Kesir, Kazivanje o Vjerovesnicima – 14. Свето писмо, Македонска православна црква, издание 2001 15. Превод на значењето на благородниот Куран, Артбук, 2010 16. Нов Завет на македонски (MNT) од Радосна вест (HBC), 1999 17. Omer Marmarinta, Konačno riješenje kontaverze trojstva 18. Paul Addae&Tim Bous Before Nicea, 19. Шејх Халил ел Хинди, Триумф на Вистината, 20. Билал Филипс, Вистинската религија,

313

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

21. Robert Eisenman, James the Brother of Jesus, Penguin, 1997-98.

22. Mustafa Šahin, Kršćanstvo, istina o krščanstvu kroz historiju, vjerovanje, knjige, pravce i učenje, Siddiqi Trust, Pakistan,1991 23. Dead Sea Copper Scroll, 24. The Dead SeaScrolls Translated: The Qumran text in English 25. Mustafa Spahić Povijest Islama, 26. Морис Бикај, Библијата, Куранот и науката – 27. Shaikhul Islam Ibn Taimiyah, Answering those who altered the religion of Jesus Christ 28. Сер Томас В. Арнолд, Историја на пропагацијата на муслиманската вера, 29. Maneh Hammad Al-Johani, The truth about Jesus 30. Сафијурахман ел Мубарекфури, Запечатена џеннетска напивка, 31. Šefik Kurdić, Smak svijeta evo dolazi, 32. Sejh Salih Fevzan, Paganizmi kojima se suprostavio Muhammed alejhi selam – 33. Muhammed el Arifi, Kraj Svijeta – 34. Hans Joachim Shoeps, Jewish Christianity 35. Abdullah Al Qenaei, Jesus the Messiah – 36. Е.Тренчевска, Куранот и Вселената, 37. Munqidh Bin Mahmoud Assaqqar, PhD, The Promised Prophet of the Bible,

314

СОДРЖИНА КНИГА ЗА ВИСТИНАТА........................................................................................5 ПРЕДГОВОР..............................................................................................................7 ВОВЕД..................................................................................................................... 11 1. ВЕРАТА НА СИТЕ ПРАТЕНИЦИ Е ЕДНА................................................. 17 1.1. Вистинската и лажната религија........................................................... 17 1.2. Заветот помеѓу Бог и пратениците........................................................ 19 1.3. Основна мисија на Пратениците........................................................... 21 1.4. Праисконскиот договор со човекот....................................................... 24 1.5. Првите луѓе на планетата –Адем (Адам) и Хава (Ева)........................ 28 1.6. Идрис (Енох), мир над него. ................................................................... 30 1.7. Нух (Ное) и неговиот народ.................................................................... 30 1.8. Худ (Ебер), мир над него. ........................................................................ 33 1.9. Лут (Лот), мир над него........................................................................... 35 1.10. Ибрахим (Авраам), мир над него. ......................................................... 36 1.11. Муса (Мојсеј), мир над него................................................................. 39 1.12. Харун (Арон), мир над него................................................................... 45 1.13. Давуд (Давид), мир над него. ............................................................... 46 1.14. Сулејман (Соломон), мир над него...................................................... 47 1.15. Илијас (Илија), мир над него............................................................... 50 1.16. Јунус (Јона), мир над него.................................................................... 51

315

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

2. ВЕРУВАЊАТА ВО ЕГИПЕТ И РИМСКАТА ИМПЕРИЈА ПРЕД ДОАЃАЊЕТО НА МЕСИЈАТА........................................................................... 53 2.1. Египетско верување................................................................................. 53 2.2. Митраизам – предвесник на христијанските догми............................ 56 2.3. Раното христијанство и митраизмот. .................................................... 58 3. ПОЛИТИЧКАТА СОСТОЈБА ВО ПАЛЕСТИНА И ОКОЛИНАТА ПРЕД ПОЈАВАТА НА МЕСИЈАТА................................................................................ 63 3.1.Ерусалим под римска власт..................................................................... 63 3.2. Еврејски секти кои постоеле непосредно пред појавата на Месијата..

65 3.3. Садукеи..................................................................................................... 65 3.4. Фарисеи..................................................................................................... 67 3.5. Есени......................................................................................................... 68 3.6. Зелоти. ...................................................................................................... 68 3.7. Самарјани.................................................................................................. 70 3.8. Свештенството во времето на раѓањето на Месијата.......................... 71 3.9. Јазикот на Евреите и другите народи пред појавата на Месијата. ... 72 4. МЕСИЈАТА И НЕГОВОТО СЕМЕЈСТВО.................................................... 75 4.1. Кои биле Зекерија (Захарија) и Јахја (Јован „Крстителот“), мир над нив?..................................................................................................... 76 4.2. Јахја

и „крштевањето“............................................................................. 79

4.3. Раѓањето на Девица Марија .................................................................. 84 4.4. Создавањето на Исус.............................................................................. 86 4.5. Месијата и неговото потекло................................................................. 89 4.5. Точниот датум на раѓањето на Исус. .................................................... 92 4.6. Исус зборува уште во колевка и ја брани честа на мајка си.............. 94 4.7. Детството на Исус и почетокот на Објавата........................................ 97 4.8. Исус и неговото соочување со ѓаволот............................................... 100 4.9. Зошто Исус бил испратен кај Израелците?........................................ 103

316

ПРЕДГОВОР

4.10. Моралните одлики на Исус................................................................ 105 4.11. Чудата на Исус спомнати во Куранот............................................... 109 4.13. Чудата на Исус во преданијата - Исус оди по вода........................ 112 4.13. Исламски преданија за Исус и неговите ученици.......................... 113 5. ИСУС И ДОГМИТЕ КОИ НАСТАНАЛЕ.................................................... 119 5.1. Контроверзијата околу Исус................................................................ 120 5.2. Несогласувањата помеѓу Евреите и христијаните............................ 123 5.3. Вистинските наследници на учењето на Исус.................................. 127 5.4. „Мирољубивиот“ Исус .......................................................................... 130 5.5. Природата на Исус................................................................................. 136 5.6. Кој бил Исус во Новиот Завет?........................................................... 138 5.7. Исус не е Бог во евангелијата............................................................. 142 1. Бог е Сезнаен, но Исус не бил...............................................................................144 2. Бог е Семоќен, но Исус не бил..............................................................................144 3. Бог нема свој Бог, но Исус имал свој Бог. ..........................................................145 4. Според Библијата, Бог е невидлив за луѓето, но Исус бил од крв и месо.....145 5. Никој не е поголем од Бог .....................................................................................146

5.8. Еден е Бог во Библијата и во Куранот. .............................................. 147 5.9. Распнувањето на Исус факт или фикција?!........................................ 149 5.10. Погрешни преводи и толкувања на изразот „Синот Божји“........... 152 5.11. Исус Варава.......................................................................................... 155 5.12. Останати докази кои го негираат распнувањето на Исус. ............. 159 5.13. Христијански свештеници и истражувачи кои го негираат распетието. ........................................................... 162 5.14. Коптските списи укажуваат на исправноста на исламското верување за Исус. ..................................................... 164 5.15. Исламките преданија кои го потврдуваат Исусовото менување на ликот.............................................................................. 166 5.16. Исламско гледиште за настаните околу распнувањето на Исус... 169

317

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

6. НЕКОИ НОВИ СОГЛЕДУВАЊА И ИЗВОРИ НА СВЕТИТЕ ПИСМА.177 6.1. Светите писма во рано-христијанскиот период................................. 177 6.2. Евангелието по Варнава. ...................................................................... 179 6.3. Свитоците од Мртвото Море................................................................ 183 7. РАНО-ХРИСТИЈАНСКИОТ ПЕРИОД....................................................... 191 7.1. Вовед во рано-христијанскиот период................................................ 191 7.2. Раното христијанство не е монолитна структура............................... 196 7.3. Историски факти за евионитите и назарените................................... 200 7.4. Евионити................................................................................................. 202 7.5. Назарени................................................................................................. 204 7.6. Црковните отци и нивниот опис на раните христијани.................... 205 7.7. Молкот за Храмот уништен во 70-тата година после Исус.............. 206 7.8. Епископите на Ерусалим...................................................................... 209 7.9. Подоцнежната историја........................................................................ 211 7.10. Последните рано-христијани. ............................................................ 215 8. ПОДОЦНЕЖНИОТ ИСТОРИСКИ РАЗВОЈ НА ДОГМИТЕ................. 217 8.1. Тројството кај раните христијани........................................................ 217 8.2. Историска расправа за Тројството....................................................... 220 8.3. Стиховите искористени за догмата наречена Тројство..................... 224 8.4. Водачите и свештените лица кои влијаеле да се прифати доктрината на Тројството............................................. 227 8.5. Божественоста на Исус кај раните христијани. ................................ 236 8.6. Влијание на Павле и Павловата црква............................................... 237 8.7. Потекло на некои култови во денешното христијанство................. 241 8.8. Позначајни паганизми кои опстанале до денешно време................ 245 9. ВЕРСКИТЕ ПРОПИСИ И ПРАКСИ НА БОЖЈИТЕ ПРАТЕНИЦИ.... 249 9.1. Молитвата во светите списи. ............................................................... 249 9.2. Постот според верските текстови........................................................ 252 318

ПРЕДГОВОР

9.3. Забраната на свинското месо и алкохолот......................................... 254 9.4. Обрежувањето – Вечен завет од Бог................................................... 258 10. НАЈАВАТА НА МУХАММЕД ВО ПРЕТХОДНИТЕ ОБЈАВИ............. 261 10.1 Докази за Мухаммед од Стариот Завет. ............................................ 262 10.2. Благословот кон Исмаил и Исак и нивното потомство................. 263 10.3. Мухаммед: Пратеник како Мојсеј..................................................... 264 10.4. Последната порака на Исус: Најавата на Мухаммед. .................... 267 10.5. Мухаммед во Новиот Завет................................................................ 270 10.6. Несогласување за значењето и потеклото на зборот „paraclete“.. 271 10.6. Кој е „Светиот Дух“ во Новиот Завет?.............................................. 274 10.7. Според Библијата Мухаммед не е лажен пророк............................. 277 10.8. Мигрирањето на Мухаммед: Пророштво во Библијата?!................. 280 10.9. Куранот е претскажан во Библијата.................................................. 281 10.10. Дали е најавена промената на верското водство?......................... 282 11. ХРИСТИЈАНИ КОИ ЈА ПОСВЕДОЧИЛЕ ВИСТИНАТА.................... 285 11.1. Порака................................................................................................... 285 11.2. Монахот Бехира. .................................................................................. 287 11.3. Варака Ибн Навфал – последниот познат евионит......................... 289 11.4. Селман Персијанецот. ........................................................................ 290 Селман бега во Сирија......................................................................................291 Селман се придружува на бискупот од Мосул.............................................292

11.5. Неџашија –кралот на христијанска Етиопија. ................................ 294 11.6. Мукавкис, крал на коптскиот Египет................................................ 297 11.7. Ираклиј I - царот на Византија.......................................................... 298 11.8. Христијанска делегацијата од Неџран............................................. 299 11.9. Христијански свештеници кои посведочиле во денешно време.... 301 12. ИСУС ПОВТОРНО ЌЕ ДОЈДЕ................................................................... 305 12.1. Исламски преданија за повторното доаѓање на Исус.................... 305

319

О Д И С У С Д О М У Х А М М Е Д / Сличноста на верувањето помеѓу раното христијанство и исламот

12.2. Благосостојба по враќањето на Исус................................................ 308 ЗАКЛУЧОК........................................................................................................... 311 КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА............................................................................ 313 СОДРЖИНА......................................................................................................... 315

320