1.5
Veiligheid en transport
Verdiepen
Stroom door een gas
Zoals er bij een bliksem een stroom door de lucht gaat, zo gaat er binnen tl-buizen en spaarlampen een elektrische stroom door een gas. Dat kun je zien als je een tl-buis bij een plasmabol houdt. Net als bij een bliksem zorgt de stroom in een tl-buis voor een blauwpaars licht. De witte laag tegen de binnenkant van het glas zorgt ervoor dat het in wit licht wordt omgezet.
FIG 103 Elektroscoop
FIG 102 Elektrische ontladingen door het gas in een tl-lamp en in een plasmabol veroorzaken licht.
Opgaven bij verdiepen
111 Als je haar elektrisch geladen is, gaan je haren uit elkaar staan. a Leg uit waardoor je haren uit elkaar gaan staan. b Leg uit of je nu kunt vaststellen of je haren positief of negatief geladen zijn.
109 Geef van elk van de volgende beweringen aan of deze waar of niet waar is. Als de bewering niet waar is, verbeter je deze zodat een bewering ontstaat die wel waar is. a Als er elektrische lading door de lucht schiet, ontstaat er een vonk. b Als je met een ballon over een trui wrijft, worden zowel de ballon als de trui negatief geladen. c Door een vonk wordt de lucht warm. d Voor een elektrische stroom door lucht is een grote spanning nodig. e Bij een bliksem gaan er elektronen van de grond naar de wolk.
112 Bij het uittrekken van je trui hoor je het soms knetteren.
Als je dat in het donker doet, zie je zelfs de lichtflitsjes.
a Beschrijf kort hoe dit verschijnsel ontstaat. b Waardoor ontstaat de lichtflits? c Waardoor ontstaat het knetterende geluid? Een knetterende trui treedt alleen op als de lucht erg droog is. d Wat doet de waterdamp met de elektrische lading?
113 Bij een plasmabol zie je ook een elektrische stroom door 110 Met een elektroscoop zie je of een voorwerp geladen is (figuur 103). Als je een geladen voorwerp tegen de knop houdt, bewegen de twee blaadjes zilverpapier van elkaar af. a Waardoor bewegen de blaadjes zilverpapier uit elkaar? b Waarom kun je met een elektroscoop niet zien of de lading positief of negatief is?
H1
Elektrische apparaten
de lucht gaan.
a Waardoor heeft licht van een plasmabol dezelfde kleur als de bliksem? Als je een spaarlamp bij een plasmabol houdt, gaat de spaarlamp licht geven. b Leg dit verschijnsel uit. c Waardoor is het licht van de spaarlamp wit en niet blauwpaars zoals bij de plasmabol?
75