Ang Kabibe (S.Y. 2024-2025)

Boluntaryong kontribusyon sa PTA, mas mababa kumpara sa nakaraang taon

ni: Dimple Rose Matus

BumabaangkontribusyonsaParentsTeachersAssociation(PTA)ngayong taonkumparasanakaraangtaon,ayonsa ulatngpamunuanngasosasyon layunin ngpagbabawasngkontribusyonna bigyanngpagkakataonangmas maramingmagulangnamakapagbigay ngambagparasamgaproyektoat programangpaaralan

AyonkayG FranyBrillantes,PTA President,kauntilamangangnakapagbayad

ngkontribusyonnoongnakaraangtaondahil medyomalakiito Umaasanangayongmas pinababanaangkontribusyonaymakakapagambagnaangmgamagulang Kahitnamaypagbabagosakasalukuyan kontribusyonay nasa25%palamangang nakapagbigayngkanilangambag “Nauunawaannatinnamaramingpamilya angnaapektuhanngkasalukuyang ekonomiya,kaya’thindinatinsilamaaaring pilitinnamagbigayngmasmataasna

16 na TLS pansamantalang tugon sa kakulangan ng silid-aralan

ni: Dimple Rose Matus

Dahilsakakulanganngsilid-aralan,pansamantalang inilagayangilangmag-aaral ngSta CruzHighSchool(SCNHS)saTemporaryLearningSpaces(TLS)upang patuloynaisulongangdekalidadatmaayosnapasilidadparasamgamag-aaral

AyonsaisanggurongGrade10sa SCNHS,walasilangmagagawakunghindi aypumayagnapansamantalangmanatili munasaTLShabanggumagawapang aksiyonangpaaralan walasilang magagawakunghindiaypumayagna pansamantalangmanatilimunasaTLs habanggumagawapang aksiyonangpaaralansa nasabingproblema Kawawaangmgabata peronagsisikapangpaaralan, binigyantalagasilangshelter parasaschool" sabiniya Dagdagpaniya,masnais niyangnasaloobngpaaralanang mgaestudyanteupangmaiwasan angmgainsidentengkaguluhansalabasng kampus lalonasahaponkungkailanmay mgagrupongnagkakaroon ngrambol

Samantala mayibangestudyantenamas gustoTLSdahilmaskomportableitokaysa sakanilangdatingsilid-aralansaloobng paaralan,namainitatmarumi

“IpreferTLSjudkaymascomfortable mediriaandkanangnaamesarilingarea's kungasamemaglimpyoorkungasame magdula-dula,giitnito

Wala kaayo mi school supplies diria kulang pami ug electric fan

Bagamatmasmaayosang kanilangkalagayansaTLS aminadosiyangmay kakulangansagamitpangeskwela,lalonasa bentilasyon atibapangmahahalagang kagamitan

"It'sbettersaloobngpaaralan dahilmas safetyangmgabataatiwasgulonarinsana dahilsamgamiyembronggangna pakalat-kalatsalabas Sa kabilang

Sakabilangbanda,patuloynamanang pagsisikapngpunongguroatmgaguro upangmapabutiangkondisyonngTLS tuladngpagbibigayngmasmaayosna silunganatdonasyongmgaelectricfan mulasaalumnibatch1996upangkahit papaanoaymabawasananginitsaloobng TLS

Gayunpaman,nananatiliang pangangailanganparasamas permanentengsolusyon tuladngmas maramingsilid-aralansaloobngpaaralan, upangmatiyakangligtasatmaayosna edukasyonparasalahat

halaga,ngunitmalakitalagaang naitutulongngkontribusyonngPTAsa pagpapabutingatingpaaralan"pahayagni Bb EthelOsma gurosaSCNHS Positibonamanangasosasyonnabago mataposangtaongpanuruan2024-2025 aymasmaramingmgamagulangnaang magbibigayngkanilangkontribusyon upangmatulunganangpaaralanatmga programanitosaibatibangaspetong edukasyon

Aninamanniyanasalahatngmgapagsuboknakanilang nadaananaymaramiparinsilangnatutunanlalonakungpaano mamunongmaayossaisanggroupo

“Akongnakat'onanatokaybisanunsapakahawdugkamaayosa mgadancerdiligyudtananatoangtime dilipudtanantaoma pleasenatoparamaganahansilasaamongpyesa,perowhatihave learnedthemostismyleadershipkaybecauseofthatjourneyit helpsmetostandtallnotjustbecauseofmyownbutasawhole, althoughwefacesomestruggle/challengesbutitwasagood journeygyud,”ayonkaybuedo

kuha mula sa Perfect Cicks

LSCDE, nakamit ang unang gantimpala sa naganap na Lamdag Dance Competition

ni:

LumadSantaCruzanonDanceEnsemble(LSCDE),nakuha ang1strunnerupsapaligsahanngsayawngLamdagSantaCruz DavaoDelSur AyonkayArielBuedolidernggrupongLSCDEmarami umanongnaginghadlangatpagsuboknanadaananangkanyang grupo,bagomakamitangpagkapanalo

Naniwala ako, marami talaga kaming hinarap na hamon sa practice na iyon, grabe ang pagod, gabi na bago makatulog, tapos sobrang hirap, halos hindi na makapasok sa klase, hindi na makauwi ng bahay, sugat pa sa training, tapos ang warm up namin sobrang hirap talaga, pressure kaming lahat noong time na iyon, lalo na ako kasi iniwan ako ni sir Moo para mag-stand bilang leader sa aming grupo, kaya hindi talaga basta-basta ang dinaanan namin noong panahon na iyon

Napinilinamannilangsayawin angisasamgakulturangmga unangnanirahansaSta CruzangmgaBagobooTagabawakung saanhindilangbabaeangmgamanghahabikunghindipatinarin angmgakalalakihan

“Webelieveinstacruztheresalotoftribebutonethingnga amongnapiliisBagoboTagabawatribekaytungodnakitanamo ngaangnaandanngamagwaveisangbabaesowhynotlalaki napudkaytungodnagkagamaynalangangmgawaverskarunalso presentingthebagobotagabawatribeisnindotkaayosyakayitis ourownmangudngamakitaragyuddiriasastacruz, saadniAriel Buedo

MasayanamansiladahilsilaangnagrepresentangSantaCruz NationalHighSchoolsaisasamgainaabangansayawsa munisipalidadngSantaCruzDavaodelSur Itfeelslikeweresomuchgratefuland blessedbecausealotof dancersinourschoolbutwe'retheonewhorepresent”ayonkay Buedo

Bagong punongguro, opisyal nang itinalaga

ni: Precious Eyan Ambe

PormalnangnanumpasiGng CarlitoRamosbilang bagongpunonggurongSantaCruzNationalHighSchool Sakanyangtalumpati,nangakosiyangpaiigtinginangkalidad ngedukasyonatsisiguraduhingligtasangkapaligiranngpaaralan Kasamasakanyangmgaplanoangpagpapalakasngmgaprograma parasamag-aaralatguro Inaasahannglahatangmasepektibong pamamahalasailalimngkanyangliderato

SSLG, hinimok ang mag-aaral na sundin ang Dress Code

n : Dimp e Rose

PinaalalahananngSupreme StudentLeadersGovernment (SSLG)angmgamag-aaralna magsuotngwastongunipormeat angkopnadamitupangmaging magandanghalimbawaangmga itohindilangsapaaralan patina rinsalipunan AyonkayKawtherAlwabari, PangulongSSLG,bilangisasamga estudyantengtagapamunong SCNHS hinihikayatniyang sumunodsasimplengalituntunin ngpaaralanukolsapagsuotng

wastonguniporme

“Hindimanitocompulsory ngunitsapamamagitanng pagsusuotnguniporme, nagkakaroontayongidentidad bilangmag-aaralatnagigingpantaypantayanglahat Sumisimbolorin itongpagigingdisiplinadoat pagigingpormalngmgakabataan” wikaniAlwabari Dagdagpaniya,bahagiang kabataansalipunankungkayat dapataysila’ymaginghuwaranat sumunodsapatakaranngpaaralan

litrato n Kathrine Cornel

Dimple Rose Matus

PTA contribution, binabaan ng

sa SCNHS

Matus

itrato ni Bry se Colon

“Kate” Mag-aaralsabaitang9

balitang pampaaralan

SDRRM, nagsagawa ng komprehensibong pagsasanay bilang paghahanda laban sa sakuna ni: Precious

PinaiigtingngSantaCruzNationalHighSchool(SCNHS)sapangungunang SchoolDisasterRiskReductionandManagement(SDRRM)angpagsagawang pagsasanayupangmapalakasangkahandaanngmgamag-aaralsaorasng sakuna

IsinagawangSantaCruzNationalHigh School(SCNHS)angSchoolDisasterRisk ReductionandManagement(SDRRM) trainingupangmapalakasangkahandaan ngmgamag-aaralsaorasngsakuna

AyonkayJmarkCañonera 19yearsold isasamgasumalingSDRRMtraining kinaharapnitoangmgaiba'tibanghamon ngpagsasanaytuladngpakikipagtulugansa iba,kaalamantuladngtamangparaanng paglalagayngbandagesamganasugatanat ibapa

Daghankognakuanngamga challenges,parehaanangmakigcooperate samgakauban ugmgalisodkaayona trainingparihaanangmagmasimasimi papushup-onminiyamgabutangnalisod kaayo,sabiniya

Dagpadpanito,maslumawakumano angkaalamanniyasadisasterpreparednes

mgaaksidentesakalsada

Aniniya,hindimakakailaangpanganib naakakibatnito dahilmaypagkakataong inilagaynilasaalinlanganangsarili tulad ngpag-akyatsaMt Apoparamagsagawa ngrescueoperationsamadilimatmadulas nadaan

Guro, pinagbantaan matapos mahuli ang estudyanteng may dalang ipinagbabawal na gamot

IsiniwalatngisangguromulasaSCNHSnaitagonalangnatinsapangaang "SirUno"angumano’ypagbabantasakaniyamataposniyangmahuliangisa kanyangmgaestudyantenamaydalangipinagbabawalnagamotsaloobngpaaralannanaging dahilanupangiwanansyangpatalimsakanyanglamesa AyonpakaySirUnonapansinniyarawangkahina-hinalangkiosngisangestudyantesakanyangklase mataposniyangmahuliitongmaypinagbabawalnagamotsakanyangpitaka

Afternakonapunitaniyangwaletnga naaymgaingunatowalanadayonni eskwelaangbatakaronkaynianhamanang mamagiignannakounsaynahitabomakita gyudnakosabatangalainkaayosyagtinanawansaakosyemprenaamangyudtay instinctnganaagyudlainngahimoun saakoa,"aniSirUno Pinapilingguroang mgamagulangngmga estudyantekungipapaexpellitoopapaaksyonansa mgapulisyaatkung sakalingmagpositibo aymakukulongito kapaghumantong saedadna18

Before ato, nasakpan sila sa akong mga estudyante sa CR, didto nag-session

Gipapilinako ilangmgaparents ugguardiansunsa manmaam/sirduharaypagpiliananiipa expelledkunainyongbataorpaaksyonan kunasapuliskayugmagpositivesilasa drugtestdiritsogyudsilagkulongpagabot nilag18masgipilimannilaangexpelled nalangunyamaomanpudanggisuggestsa

"Yesna-improvedgudkaypinakauna mangudsatrainingnamoisSafetyfirst gud,beforekamorescueugtaodapat unahonsanimoimongkaugalingon" dagdagpaniCanonera

Nisaka mi sa Mt Apo gabie nami nanguli ato niya nagdala mi ug victim ato na time niya ngitngit niya slide kaayong dalan, niya naa toy time na hapit gud mi nangatagak sa pangpang gud, maong makaingon gud ko na risky kaayo

JmarkCañonera Mag-aaralsabaitang12

Iginiitdinnitona,masnaginghandasiya samgasakunadahilmaramingitinurosa kanila tuladngkunganoangdapatgawin kapagmaylindol paanomag-rescueng mganalulunod,atkungpaanotumugonsa

Sexual Education at HIV, tiinalakay sa symposium sa Davao del Sur.

ni: Precious Eyan Ambe

balitang lokal

principa aniSirUno NagulatnamansiSirUnomatapos niyangmakitaangnakapatongnamaliit nakutsilyonaparanghinulmaatisang deathnotehindinamanumanosya natakotsadeaththreatsakanyamas natakotpaumanosiyasamgamaaring mangyarikung papabayaanniyalang angkaniyangmga estudyante "Walamanko nahadloksailang gibutangsalamesa kayibelievengainig mahitabotokaykaya ranakodepensahan akungsariliAngako langgikabalakakay angmgapwede mahitabokungdili nakoniaksyonanBasigmodaghanna nuonsilaunyadinanakosila mapugngan aniSrUno Sangayonaypatuloyparinang pagtuturonggurosakabilangmga natanggapnitongpananakotsakanya

Ang parapernalyang natuklasan sa pitaka ng estudyante

Ang patalim na iniwan sa kanyang lamesa bilang banta

PinagtibayngmgahealthofficialsangkampanyalabansaHIV/AIDSsaisang symposiumnatumutoksasexualeducationupangmapigilanangpatuloyna pagtaasngkasongsakitsaDavaodelSur

AyonsadatosngMunicipalHealth Office,may65bagongkasongHIVna naitalasaDavaodelSurngayongtaon patuloyangpagtaasngbilanglalonasa mgakabataanglalakiedad15-24nasiyang pinaka-apektadongagegroup AyonkayNurseMarieljayG Bebangcomahalagangbigyang-diinang ligtasatresponsablengpakikipagtalik upangmapigilanangpaglaganapngsakit Bataysadatos,angmale-to-maesexang pangunahingmodeoftransmissionng sakitdahilditotargetngprogramaang mgakabataangnasahigh-riskgroup Bukodsapagbibigayngtamang impormasyontungkolsaHIV/AIDS, ipinapaabotdinnggobyernoangmga librengserbisyogayangHIVtestingat treatmentSaStaCruzpatuloyang operasyonngReproductiveHealthand WellnessCenterkungsaannagbibigayng librengcheck-up,counseling,atsuportasa mgapasyente Isarinsatinalakaysasymposiumang bagongprogramangilulunsad angPreExposureProphylaxis(PrEP),isanggamot nainiinombagomakipagtalikupang mapigilanangimpeksyonsaHIV Ayonsamgaekspertomalakiang maitutulongnitosapagprotektalabansa sakit,lalonasamganasahigh-riskgroup HinikayatdinangTransgenderWomen (TGW)nalumahoksalibrengHIV testingkasabayngpaalalanadapatsiang igalangattawaginsatamangkatawagan Ayonsadatosmulasanakaraangtaon, 232angnagpositibosaHIVsaDigos, habang64namansaStaCruzSaSta Cruz17sa64nakasoangnamatay kabilangangdalawangkabataangwala pang15taonggulang

balitang kinipil

Dahilsapatuloynapagtaasngbilangng kaso,patuloyangpanawaganngDOHna palakasinangsexualeducationsamga paaralanatkomunidadupangmaiwasan angpagkalatngsakit Sapamamagitanngmgasymposiumat malawakangkampanya,layuninng gobyernonabigyang-lakasangkabataansa tamangkaalamanatresponsablengpaguugalipagdatingsasexualhealth

BumidaangSantaCruzNationalHighschoolsaDivisionSchoolsPress Conference(DSPC)mataposmag-uwingmaramingparangalnoongNobyembre6, 2024salungsodngBansalan Ilansamgaestudyanteangnagwagisapagsulatng balita editoryal feature atsports patinarinsaphotojournalism Dahildito ilang mag-aaralanguusadsaRegionalSchoolsPressConference(RSPC) Masayaang buongpaaralansatagumpaynaitoatpatuloynilangsusuportahanangkanilangmga pambato

Eyan Ambe

ni: Prec ous Eyan Ambe

Santa Cruz National High School , humakot ng parangal sa DSPC

ni: Precious Eyan Ambe

Bea Shyne Betonio ng SCNHS, pasok sa International Thailand Mathematics Olympiad n : Precious Eyan Ambe

balitang lokal

KwalipikadoangestudyantengSantaCruzNationalHighSchoolnasiBeaShyneBetoniosa InternationalThailandMathematicsOlympiadnagaganapinngayongika20-21ngPebrero

Nagsimulasiyasumalisamgakompetisyonsa Matematikanoongika-8baitanglamangsiya

“Katongnag-startmiugmaindulgesamathematic competitionskatonggrade8nanaanonakokaysiMa'am Queency Muragnagingwaypudgudngamagenterni anangmathematiccompetitionsponag-startsiyasagrade 8po,”aniyaBea

Maramirinsiyaumanongnaharapnamgapagsubok dahilangmatematikaaykailanganngmalalilnapag-iisip Lisudsiyasometimeskindoflikekanangmgahard questionspudngakailanganpudugdeepthinkingjud kailangansiyauglogicalnakanangthinkingandnaapuy kanangdifferentcategoriesinMath Ifeellikelisud gihaponsiyaeventhoughakanangpaulit-ulitnananako siyanatakeorkanangnaencounternanakongamga questions”saadniBea

Maramisiyangmagandangnadaananatnatutunan lalo natotoongbuhaydahilayonsakanyaangmatematikaay hindilangitomganumero

“Wellsa akoangmathematical nga competitionna

naandankaynindotjudngaexperiencesjud‘causeyou canlearnalotoflessons,notjustinMathematicsbutin reallifealsoyoucanlearnngainMathematicsdililang judkanangMathisjustnotanumbersandstuffkanang allproblemshasasolutions,youmusttryyourbestasdo yourbesttosolutiontosolveyourproblems, saadniBea Mayroonrinumanosiyangtinakdangmgalayunin parasapagsaliniyasakompetisyon “Mygoalismakadawatugawardandacknowledgement sapagrepresenttoourprovinceandcountrykay internationalmanakoa,” Nakakaranasrinumanosiyangapagka-pressuredahilsa daminangkanyangawardaymaramingumaasasa kanyangpagkapanalo nakulbaanjudkonapressurengasaMTAPafteratong saFebruary26mimamalikthenmga27or28maganona pudmifordivisionnaforMTAP niingonsimaamQueencyna pressuredawsaakoakay daghannalagidawug awards”dagdagpaniBea

balitang pampaaralan

Nagkabitak-bitakangpadernggusalisaloobng SantaCruzNationalHighSchool,dahilanupang mag-panicangilangestudyanteatguro Anginsidentengitoayposiblengsanhing lumambotnapundasyonnggusalidulotngmalakasna pag-ulan Walanamangnaitalangnasaktan,ngunit patuloynainiinspeksyonangibapangmgagusaliat hindiparinitopinapasukanopinapagamitupang matiyakangkaligtasannglahat

sinulongniMarielJayBebanco,Health EducationPromotionOfficerngMunicipal HealthOffice(MHO)ngSantaCruzatNurseII angpanawagansamgaStacruziansnahuwagmatakotmastigmatize sapagpapatestsaHumanImmunodeficiency Virus(HIV)dahilsakumpidensiyalnamanangmagiging resultanito

Binigyang-diinniBebanco saisangpanayamna mahalagaangHIVtesting upangmagkaroonng kamaayanangbawatisa tungkolsaestadong kanilangkalusugan Asweknowngahealth workersmanmisokabalo judmisabaaodnaits confidentialangilahang pagkataoangilangpag-take satestnoperogustojud nakoipa-anongatungod mangudsaconfdentiality maonangdaghankaayoang mastigmatizednotungod kayaynagpa-HIVtest pahayagniBebanco Dagdagpaniya,bago sumailaimsatest,sinisiguro nilananasatamangproseso anglahatsapamamagitanng pagpirmangisang kasunduannanagpapakita ngkanilangpahintulotna gawinangtestmulasa prosesongpagsusurisa magingreaktibohanggangsa kumprmahinbilang positibo,atsapag-inomng mgaanti-retroviralnagamot Bataysadatosnainilabas ngMHOtumaasng10ang kasongpositibosaHIVsa nakaraangtaonkumpara noong2022karamihansa

mganagpositiboaymga Tuberculosis(TB)patient Sonaapudtayprogram ronngatananTBpatientna na-treatkaygina-testpud natoforHIVanddaghan judpognakit-annaangmga casesnganaayTBnakit-ansa atongprogramnanaadiay silaHIV, aniBebanco Bukodparito,ibinahagirin niBebancoangmgadarating nakaganapankabilangang pakikipagtulungansamga kompanyaparasasemiannualnaHIVscreeningsat programangpag-partnerng TBatHIVscreeningsat binigyang-diindinnitoang kahalagahannglibreng serbisyongpagsusurisa healthcenternanagalayong masmapabilisangpag-access satest Gayunpaman,umaasasi Bebanconamaspahabainpa angpag-unawaat pagtanggapsaloobng komunidadhinggilsa nasabingusapin,na naglalayongtanggalinang stigmanakaakibatng pagpapatestngHIVat itaguyodangisangmas malusognakinabukasan parasalungsodngSanta Cruz

Estudyante ng TVL, sumabak sa isang immersion n : Jayla Estabaya

GumanapangmgaestudyantengSantaCruzNationalHighSchool-SeniorHighSchool(SCNHS-SHS)saisangimmersionparasakanilangnapiling strand

IsanasiKazouNishimotoisangmag-aaralsaSCNHS estudyantengTVL-namaystrandnaComputer Science(CSS)anggumanapsaimmersion Mahalagaatnakatulongumanoitosakanya dahilna dagdaganangkanyangkarununganatpagkahasasa kompyuter

Dagdagnamanniyaaymayroonumanosilangbagong natutunansapagsabakniyasaimmersionlalonasalaranganng kompyuter

“Naasamasapagayosacomputerkabalokounsaonthensa pagtroubleshootsaprinter”saadniya

“Oo,importantesyakaynaakayexperiencetapos daghanpudkagmatun’ankaymuramansyagnag trabahonagudlanganaba,”aniniNishimoto

Handanasiyangmag-kolehiyoatipagpatuloyangpag-aaral ngkompyuterdahilsamganatutunanniya,athindiitonaging hadlangkundinakatulongupangmapalawakangkanyang kaalaman

“Yes, ready na kay daghan nakog na tun an about that and naa pud koy new knowledge na natun an about sa among immersion,”

KazouNashimoto Mag-aaralsabaitang12

Paninigarilyo sa loob ng kampus, patuloy na lumalaganap; mga mag-aaral ng SCNHS, nangangamba

NSaisangpanayam,inihayagniWilliamLim, mag-aaralmulasaika-9nabaitang,ang kaniyangpagkabahalasapagtaasngbilangng mgamag-aaralnanagdadalaatgumagamitng mgae-cigaretteovapenanagdudulotngmga panganibsakalusugan

“Daghanjudkoogmakit-anstudentsna nagadalaogvapesaschool usahayganikay ginagamitnila Forme,itisanissuejudkay asidesaagainstsiyasaschoolrules,naasad siyayhealthriskginadalasauserandduolsa nag-use ”wikaniLim AyonkayGng VictoriaSuizoCordero GuidanceDesignate,tatlongvapesang kaniyangnakumpiskasimulanoongnakaraang taon hindipakasamaangmgavapesngmga

ababahalaangmgamag-aaralngSCNHSsakanilangkalusuganmataposangpatuloynapagdamingmgananinigarilyosaloobngpaaralanna maaaringmagdulotngproblemasakalusuganngmganakalalanghapngusokkaugnayngsecondhandsmoke

mag-aaralnagumagamitngpatago SalikodsaMarcosbuildingorsalikodsa paderkasagaranmasakpanangmgabatanga naga-vape wehavealotofcigarettesmoker students,infactinigsulod,inigsakanimosa taaskaymgabahonakaayoogsigarilyo Naay gasigarilyosamgaCR Ialwaysremindthemna stopitdon’tdoitbecauseitwilljustharmyour health Itwillcauseyouproblemonhealth,” pahayagniCordero DagdagpaniJunieAwe,SchoolGuardng paaralan hindinilanahuhulikaagadangmga mag-aaralnanakikitangnaninigarilyosaloob ngpaaralandahilsila’ynagtatagoat nagsisipagtakbuhan “Lisodningisipngaikawngaguwardyaka

lipatonrakasamgabata,sigeta’gadvicesa ilahangabawalmanigarilyo,manigarilyojud siladirisasulod”aniAwe Sakabilangbanda iginiitnamanniG CarlitoD Ramos,SchoolPrincipalIIng SCNHS,nadapatmakibahagiangmgamagaaralsamgaaktibidad,gayangisports, pamahayagangpangkampus sayawatibapasa halipnamalulongsanasabingbisyo Sakabilanito,mayiilanparingmga estudyanteangnahuhulingpumupuslitng sigarilyoatvapesakampus Sakasalukuyan patuloynapinaiigtingng paaralanangmahigpitnapagbabawalsa paggamitatpagdadalangmgasigarilyoatecigarettes

ni: Dimple Rose Matus

ni: Dimple Rose Matus

litrato ni Atty Charlotte Gallego

litrato ni Ryan Elmer Telebangco

pangminutong

kasiyahan

Kakulangan sa sex education, sanhi ng kamangmangan ng kabataan

ni Keshia Diane Dela Cruz

Bayruskungmaituturingangpatuloynapagtaasngkasonangmaagangpagbubuntisngmgakabataandahilsamaagangpakikipagtalikng mgaito TilatuloynagingdekorasyonnalamangangpagkakaroonngComprehensiveSexualityEducation(CSE)sakurikulumng DepartmentofEducation(DepED)dahilmaramiparingmgaestudyanteangmangmangkungkumilosathindinag-iisipsakahihinatnan ngkanilangmapupusoknamgadesisyon

Hulyo13 2018nangipatupadsabuongbansanidatingDepEd SecretaryLeonorBrionesangDepEdOrderNo 31oCSEna naglalayongmagbigayngkaalamansamgakabataanukolsamga bagaynamaaaringgawinupangmakaiwassamganegatibong komplikasyonnamaaaringmakuhasamaagangpakikipagtalikat kungpaanoitogawinnangligtas Subalit ayonsadatosnitongmga nakaraangtaon,patuloyparinangsexualnapakikipag-ugnayanat pagtaasngkasongmaagangpagbubuntisngmgakabataannasiyang nagresultangpagtigilngmgaestudyantesapag-aaral

AyonsadatosmulasaPhilippineStatisticsAuthority(PSA) tumaasangbilangngmgabuhaynaipinanganakmulasamgabatang babaenamayedad10hanggang14 Noong2019,mayroong2,411 buhaynaipinanganakmulasamgabatangbabaesanasabingedad Pagsapitng2023 umabotnaitosa3343 nanangangahulugang tumaasitong66%saloobngapatnataon IpinuntoitoniCDP UndersecretaryLisaGraceBersaleupangitampokanglumalalang sitwasyon Talaganamangnakababahalaangbilangngmgakabataan nanabubuntissaedadna10hanggang14dahilsamaagang pakikipagtalikatdisgrasyanghindiinaasahan Nakapandidiri rinangmgataongmayhangalnabitukaatangmga sekswalnanang-aabusosamgakababaihan Bilangkaragdagan,ayonsaLocalCivil RegistryOfficengmunisipalidadng SantaCruz DavaodelSur nasa limahangga’tanimnamenor deedadangtinatayangpumupunta upangmagparehistrongbirth certificatengkanilanganakkada buwan Labisnanakababahala angbilangngmgamenor deedadnamaagangnabubuntis dahilsakamangmangan Bagamanmayibang kasonamannahindi nilaginustoangnangyari sakaniladahilsilaay napagsamantalahan mas maramiparinangbilangngmga kabataangginawaitodahilsakuryosidadat mapusoknapagpapasiya Dagdagparito sadatosmulasasurveyna isinagawasaSCNHS,maghumigit-kumulang 2609%mgaestudyanteangmayalamng ibig-sabihinngsexualintercoursengunitnasa 2493%lamangangmaymuwangtungkolsa contraceptiveskagayangcondoms,birth controlpillsatibapa Nagpapatunaylamang itonahindinaipatupadnangmaayosangCSE

samgapaaralandahilmalakiparingporsyento ngmgakabataanangwalangsapatnakaalaman ukolsasexeducation

AyonnamansaChildRightsNetworkPhilippines(2023) maymga magulangnahindikomportablenatalakayinangsexeducationsa kanilangmgaanak,nanagigingsanhingkakulangansatamang impormasyon Mahalagangmagkaroonngbukasatmaayosna komunikasyonsaloobngtahananupangangmgakabataanayhindina maghanapngimpormasyonsahinditamangparaan angmgamagulangatguroaymagigingkatuwangsapagpapatupadng CSE,masmagiginghandaangmgakabataansapaggawangmga responsablengdesisyonsakanilangmgarelasyonatbuhay Bukoddito binigyang-diinniBersalesangpangangailanganng comprehensive,age-sensitivesexualityeducationnaangkopsaedad upangmatugunanangnakaaalarmangpagtaasngmaagangpagbubuntis ngmgakabataannanangangailanganngagarangaksyon Ngunit,sa kabilangpagkakaroonngCSEsakurikulumaytilahindinabibigyanng DepEDangnararapatnagampaninnitosamgamag-aaral AyonsaUnitedNations,angComprehensiveSexualityEducation (CSE)aydapatsimulansaedadna5,kasabayngpagsisimulang pormalnaedukasyon NgunitayonsapanayamkayMa'am GeramieDano,angintegrasyonngCSEaynangyari lamangsakurikulumngGrade10 Kayathindi mapagkakailaangkawalanngprayoridadsa integrasyonngCSEsamgapaksang tinuturosamgamag-aarallalong-lalo nasapaksangAgham Sakabuuan, patuloyparinangproblemangkinakaharap ngbansaukolsamaagangpagbubuntis atsexualnapakikipagugnayanngmgakabataan Sa karagdagan,hindimapagkakailana magandangpagsamahinangCSEsa mgapaksasapaaralanupang magbigaykarunungansamga kabataankunghindilamangito binalewalaatisinagawangmaayos sabawatbaitang Kunggayon nararapatlamangnabigyang pansinangsuliraningitoat isaayosangpagpapatupadng CSEbilangpartengcompetencies ngmag-aaral magingangpaggabay ngmgamagulangsamgagawainat kaalamanngkanilangmgaanak Malakirinkasiangpapelngpamilyaatng komunidadsapagtuturongwastong kaalamansamgakabataan

Shan Carmona pangalawang patnugot

Franck Lloyd Somoza

tagapamahalang patnugot

Precious Eyan Ambe patnugot sa balita

Keshia Diane Dela Cruz patnugot sa opinyon

Eorica Maniquez patnugot sa lathalain

Majesta Noelle Paner patnugot sa agtham at teknolohiya

Ruzzel Yana patnugot sa isports

Ryan Elmer Telebangco punong taga-aryo

Franck Lloyd Somoza punong dibuhista

Kiah Charm Pon

tagawasto at taga-ulo ng balita

STUDYANTE

John Ullyses Ugdoracion

Shan Carmona punong tagalarawan

Ethel Grace Joy Osma unang tagapayo

Lyka Narisma-Caro

John Gian M Besiera

Erika Mae Alegre pangalawang tagapayo

Victoria Cordero

Marissa Matillano

Marilyn Dean mga ulong guro

Ryan Nalam pangalawang punongguro

Carlito Ramos punongguro

Feb Joy Capapas

Zafirah Aaliyah Sayson

Kian Rafael Talingting

Mariane Andrea Ginoy

Dimple Rose Matus

Jayla Estabaya

Amaziah Ydnamron

Niña Jane Rontal

mga may-ambag

Keshia Diane Dela Cruz

Eorica Maniquez

dibuho ni Franck Lloyd Somoza

forum

“Ano ang iyong pananaw sa House Bill 11213,na naglalayong bigyan ng opsyon ang mga kwalipikadong mag-aaral sa Grade 10 nalaktawan ang senior high school (SHS) atdirektang lumipat sa kolehiyo o unibersidad, o mag-enroll sa isang technical-vocational program?”

Therearepeoplewhohavesucceededinlifewithoutundergoingthatparticularstagein theireducation Grade11and12 NowwehaveabillthatmakesitoptionalforGrade10 studentstotakeatesttoproceeddirectlytocollege Ifullysupportthis,eventhoughIm runningaschool"

Forme,ifeverwalaonsiyakaron,dapatlangmoconductsilaugproperfeasibilitystudy bagoIimplement Ihavenothingagainstitkaymoproductkougkatongoldcurriculumna after4thyeargraduate youenterintocollegekayinthePhilippines collarjobmanjudang atongginaafteraronmasmolambokasalifeifyouhavediplomasacollege Ipreparenilaang teachingforceangmgamaestra,estudyantenanaanadnasacurriculumandatthesametime angbudgetsapagpaimplementanangabag-ongastandardofeducation”

“ aspartofthehigher-upswhoplannedthecurriculumdiriasaDSSC,it’sawastefor seniorhighschoolstudentsngamagengagepaaningtwo-yearcoursepasaK-12 Kasi,someof thesubjectsnagina-offersaK-12karonispartnaalsosacurriculumsacollegeorsatertiary educationsowhynotmodiretsonalangangmgahighschoolgraduatescollegekayang courseorangmgasubjectsissamelangmangihapon ”

"Forus kungwalaonsiyanaaydisadvantageugadvantage angdisadvantageniyaismaka adtomiugcollegengawalaynalearn,unyaangadvantageniyaismakaadtomiugcollege diretso KungoncengamawalaangK-12,lisodkaayo;unsaonnamopagdevelopsaamong skillsugamongknowledgekungwalayK-12 Soneedjuddapatsiyadilijuddapatsiya walaon"

Buwaya sa harap

ni Kathlyn Dimayuga

Hindilangpalasadagat,ilog,lawaomgazoomakikitaangmga buwaya magingsapamahalaanaymatatagpuandinsila Sa katunayan,angisapangaaykamalas-malasangnahalalpa bilangsekretaryasasektorngedukasyonsabansa

Ika-limangPebrero taong2025 lamangnangpagbotohansaHouse ofRepresentativesangpagpapatalsik kayBisePresidenteSaraDuterte dahilsakaniyangbumabahang anomalyaatkurapsyon Itoayisang kahihiyanhindilangsaDepartment ofEducation(DepEd)kundimaging narinsasoberanyangbansadahil kungsinopaangtaongdapatna nangungunasapagtulongsamga naghihirapnamgaestudyanteatmga mamamayan,tilaninakawanpaniya nangmagandangkinabukasanang mgakabataan Matatandaangtaong2023panang pumutokangmgabalitaukolsa kurapsyonniDutertenanoondinay sekretaryapangkagawaranng edukasyon Ayonpangamismokay DepEdUndersecretaryforFinance magingngmgaistrakturapagdating sasektorngedukasyonsaPilipinas AyonngakayDimpleMatus,14 nataonggulang,angmilyon-milyong peranahinihinalangsinamsamni uterteayonsamgaebidensyaay napuntapasanasamgaestudyanteng angangailanganngtulong Nakapanghihinayangisipinnaang pondongmagagamitsanaparasa pagpapabutingatingmgapaaralan aytilanaglahonangdumaanitosa kamaynggahamangpolitiko Sakasalukuyanaypatuloyparinang imbestigasyonukolsakurapsyonni Duterteatnakadidismayang isipinhindirindawnilaalamkung paanoatsaanginastosniDuterteang P1125milyonnaconfidentialfund nainilaannggobyernoparasa abanggitnadepartamento PinanindigankasiniDutertenaang pinaggastusannitoayhindidapat isapublikosapagkatitoay kumpidensyalna mpormasyon, itoaysa

ngimbestigasyongisinasagawa upangmalamankungsaanna napuntaangmilyon-milyongpondo nasadyanamangkahina-hinala AyonpasaCommissiononAudit (COA) humigit-kumulangP300 milyonnaconfidentialfundsmulasa OfficeoftheVicePresident(OVP) namanangwinaldasniDuterte noong2023parin Bukodpaitosa P125milyongkanyangginastossa looblamangng11naarawnoong 2022 Kungsusumahinaytinatayang aabotnarinsamahigitkalahating bilyongpisoangnawawalangpondo samgasektornapinamahalaanng bisepresidente Apektadorinngmgaisyungito angtiwalangmgamamamayansa pamahalaan Bataysaisangsurveyna isinagawangSocialWeatherStations (SWS)noongHulyo2024,68%ng mgaPilipinoangnagsabinglumala angkurapsyonsailalimng kasalukuyangadministrasyon Maramirinangnaniniwalanaang pagwawaldasngconfidentialfunds ayisangmalinawnahalimbawang pang-aabusosakapangyarihan Sa kabilangbanda,angmgaestudyante, lalonaangmganag-aaralsamga pampublikongpaaralan aypatuloy nanagdurusasakawalanngsapatna pasilidadatkagamitan Ayonsa DepartmentofEducation,may humigit-kumulang40000silidaralansabuongbansaang nangangailanganngagarang rehabilitasyon Kungnailaanlamang nangtamaangpondo maaaring nabawasanpaangsuliraningito Samantala,hindimaikakailaang kakulanganngmgakagamitan magingngmgaistraktura pagdatingsasektorng edukasyonsaPilipinas Kabilangditoang kakulangansa mgasilid aklatat kagamitang panturo,at maging angmga pasilidad parasa mas maayos

atkomportableng pagkatutong mgamag-aaral Angmgaguroat mag-aaralaykadalasang nahihirapandahilsalimitadong mgamapagkukunan,nanagiging hadlangsaepektibongpagtuturoat pagkatuto Kunghindiagad matutugunan maaaringmaslalo panglumawakangagwatng kalidadngedukasyonsalugar kumparasaibapangkomunidad AyonngakayDimpleMatus 14 nataonggulang,angmilyonmilyongperanahinihinalang sinamsamniDuterteayonsamga ebidensyaaynapuntapasanasa mgaestudyantengkailanganng tulongatsuporta Nakapanghihinayangisipinnaang pondongmagagamitsanaparasa pagpapabutingatingmgapaaralan aytilanaglahonangdumaanitosa kamaynggahamangpolitiko Sakasalukuyanaypatuloyparin angimbestigasyonukolsa kurapsyonniDuterteat nakadidismayangisipinnahabang tumatagalaypatuloyrinang pagdamingkaniyangmga anomalya Bilangpangalawang pangulongPilipinas, nakapanlulumoangbilangng pondonghinihinalangkaniyang ginastossahindiangkopnamga bagay Magingaralsanaitosa gobyernoupangmasmaging mahigpitsapaglalabasngperang nakalaandapatsamga nangangailangangkabataano mamamayansabansadahilmas madalaspangnasatapatlamang nilaangsalarinsapagsasamsamng kabanngbayan Mahalagaang pagkakaroonngmalinawattapat naprosesosabawattransaksyonng pamahalaan mulasapinakamaliit nabarangayhanggangsa pinakamataasnaahensyaupang maiwasanangkatiwaliansaating lipunan Huwagsananilang hayaannapamugaranngmga buwayaanggabinete ngatingbayan

ImportantemangudangGrade11and12 Daghanbayaugmgabatangamakakaya mag-abroad Forexample walakanag-graduatesaseniorhighunyamoadtokagAustraliadili kamakaeskweladidtosacollegekungdilinimoeskwelahanangGrade11and12 Maonang importanteangGrade11and12diri Saatoamangudkaymakaingontangagastospero honestlykungimohanggyudsiyanghuna-hunaon,okaylangman

AprubadonasaKongresonitongEnero28angikatloathuling pagdinigparasaHouseBill11213o"EducationPathwaysAct,"na layongbigyanngpagkakataonangmgaGrade10naestudyanteng laktawanangSeniorHighSchoolatdumiretsosakolehiyo

Nabubulok na disiplina

ni Majesta Noelle Paner

akapanlulumongisipinangkatotohanangmasmarunongpangsumuno patakaranangmgabatasaelementarya kumparasamgaestudyantesa Angsimplengpagtaponlangngbasurasatamanglalagyanayhindipa nangtama Ilangtaonnaringproblemasa SCNHSangkakulangansadisiplina ngmgamag-aaralpagdatingsa basura Sakatunayan, ZeroWaste ngadapatangatingpaaralankaya maslalongnakadidismayangmakita angmganagkalatnamgaplastic cellophanes,dahonngsagingna pinagbalutanngpastil,stickmulasa mgapagkain papelatibapa Maraminamangmgabasurahan

angnagkalatsaatingeskwelahanat karamihanpangasaitoaymay markapangnakalagaytuladng Nabubulok , HindiNabubulok at“Magagamitpa”,angiilanpanga aynakasulatsadayalekongbisaya upangmasmaintindihanngmga estudyante Marunongnamang magbasahaloslahatngmag-aaralsa SCNHS angproblemaayhindilang talagasilamarunongumintindi

Cristian M Sumainog Davao del Sur State Col ege Head

Jay-ar Z Taneza Senior High Schoo Teacher

Rachel Joy Z Ortiz 2nd year DSSC student

Atty Charlotte Gallego Municipa Counci or - Commitee on Educat on Cha rperson

McBryner Regor Magaway Mag-aaral sa baitang 10

D Ramos

Maidy Radia Magulang

Suntok sa buwan

ni Kathrine Seiah Cornel

Masaklapisipinnahindilahatngkabataanaymabibigyanngpagkakataonparamakapag-kolehiyodahilsapinansyalnasuliraninngkanilangpamilya Isaitong katotohanansaatingbayannanakapanlulumonghindinabibigyannangmaayosnapansinsakasalukuyan Hindisalahatngbagayaymaaaringmaiangkopang kasabihang“Kunggusto maramingparaan;kungayaw maramingdahilan”lalonasaaspetongedukasyon Hindisapatangdeterminasyonlamangkungangisang mag-aaralaypatuloynanakararanasngmatindingkakulangansapinansyalnasuporta Hindilahataymaykakayahangpagsabayinangpag-aaralatpagtatrabaho,lalonakungito aymakaaapektosakanilangpisikalatmentalnakalagayan Bagamatmaymgascholarship,hindiitosapatupangmatugunananglahatngpangangailangansakolehiyo

SadatosngamulasaCommission onHigherEducation(CHED),libulibongkabataanangnapipilitang humintosapag-aaraltaon-taondahil sakakulanganngpampinansyalna suporta Angilanaypinipiling

Sasobrangdamingmgakabataan saatingmunisipalidadayhindina rinkayangakuinlahatnglokalna pamahalananggastusinpara mabigyananglahatngperakaya angpinakamatatalinoat

kakulanganngpinansyalnasuporta, napipilitansilangisantabiang kanilangedukasyon Mahalagaang papelnggobyerno,mga pampublikongsektor,atibapang institusyonsapagbibigayngsapatna

masiguronaangbawat kabataanaymaypatasna oportunidadsaedukasyon Bukoddito,mahalagaring palakasinatpalawakinangmga programaatin

Kungmagtutulunganang lipunan hindinalang magigingsuntoksabuwan angpangarapngmga kabataan Saganitongparaan,

kapit

tingbayan Librengaang welahan kakapusinnamansa tusinsamgakagamitan

Nakaaasiwang lambingan

akapagpapataasngkilay angkapusukanngmga kabataangmagkasintahan saatingpaaralan Hindinaman kasinaisnglahatnamapagmasdan angkanilangmgalambinganimbis namagdulotitongkiligattuwaay tilapagkailangpaangnararamdamanngkaramihan

Madalasakongmakasaksingmga aktongPublicDisplayofAffection

(PDA)saatingeskwelahan saloob ngJuniorHighSchooloSeniorHigh Campuspaman Awtomatikong bumabalataysamukhakoang disgustotuwingmaymakikitaakong mgamagkasintahanna magyayakapanodikayanamanay kulangnalangaymaghalikan salapit ngkanilangmgalabiatkatawan Hindinamanmala-pelikulaang kanilangmgapag-ibig,angibaay sadyangsumusobrapaatnagdudulot lamangnginisatpagkaligaligsahalip nakilig

AyonpangasakayDoloresT Aguilar,SCNHSlibrarian,mayisapa ngarawkasonoonkungsaanmay nahulingmagkasintahanna naghahalikansalikodngmgasilidaralannanagingdahilanrawupang silaaymasuspindengisanglinggo Dagdagpaniya,angmgaganitong aktoaydapatsapribadonglugar lamangginagawaathindinadinadala pasaatingpaaralan Totoonga naman,bagamannagingnormalna langangmagkaroonngnobyoo nobyasaganitongedadngmga kabataan,hindiparinmagandang odsasimpleng sekondarya nilamagawa

Sakabilangbanda, nakamamanghanamanang karamihansasilid-aralanngmga elementaryangpaaralansaating bayansapagkatsinusunodngmga bataangtamangwastemanagement Nakahihiyalamangitosaparteng mganakatatandangmag-aaral sapagkatmasresponsablepapalasa kanilaangmgabatasaelementarya

pagmasdanangpagpapakitaat pagsasapublikongkanilangmga landian

Bukodparito,ayonparinsa atinglibrarian angPDAaydapat idagdagdinsamgaleksyonsamga asignaturatuladngMAPEH Ito rawayparamabigyanngaralang mgakabataansamaaaringmaging resultadulotngkanilangmgadapat sanaaypribadongmgaaksyon Mahalagarinangpagpapaalalasa mgaestudyantengpatakaransa atingpaaralannanagbabawalsa PDA Malibanparito angSupreme SecondaryLearnerGovernment (SSLG)dinaymaaariring tumulongsapamamagitanng pagsagawangmgakampanyao informationdrivesupangipaalamsa mgakabataanangnegatibong epektonglabisnapagpapakitang pagmamahalsapampublikong lugar

pera Bagamansinasabingibana kunggustotalagangmag-aralng mgabatangkagayaniIndayay papasoksiyakahitwalangbaon labiskoitongtinututulan Hindi salahatngsitwasyonaymaaaring mailagayangganitong mentalidaddahilhindinaman pare-parehoangestadongbuhay ngmgatao Paanonalangang kagayaniIndaynakilokilometroanglayomulasa paaralan? Sakasulukuyan,nasa29%na agadanginflationratesabansa ayonsaPhilippineStatistics Authority(PSA) Gayunpaman angtilakakauntingpagtaasnito aytataasattaaspasamga susunodnataonnamaslalo lamangmagpapahirapsamga dukha Nawaaybigyanngsapatna pansinnggobyernoangmga kabataangsalatsapera Ipagpatuloyrinsanaangfeeding programsasekondaryaupang makakaindinangmga estudyantengwalangpambiling pagkain Saganitongparaanay maiibsanangperwisyong idinudulotngpagtaasngpresyo ngmgabilihinsamgadukhang mag-aaralngatingbayan

kundipatinarinsapaghubogng moralatetikalnapag-iisipngmga kabataan Kapagangganitong mgakilosayhindinabibigyangpansin maaaringisipinngibana hindiistriktongang pagdidisiplinasaatingeskwelahan namaaaripangmagdulotng dumisaatingreputasyon Naturalnadamdaminangpagiibigan,ngunitkung masosobrahanitoatdadalhinpa samgasilid-aralan,sadyanghindi anitomagandangpagmasdan Angipinupuntadapatsapaaralan ayedukasyon,hindilandian Sana aypalagingtandaanngmga magkasintahannaangsobrang pagpapakitangpagmamahalay dapatsapribadolamang,hindisa pamamagitanngPDAkungsaan naiinisatnaiilangangkaramihan

Sakabilangbanda,angPDAay maaaringmakaapektorinsaimahe ngpaaralan Angatingsilid-aralan ayhindilamanglugarparasa akademikongpagkatuto

Magkaroon sana ng patakaran sa paaralan na magpapataw ng multa sa sinumang estudyanteng mahuhuling hindi nagtatapon ng basura sa tamang lugar

lindolkayanagpatayonalamang ngTLSangSCNHSupang matugunanangproblemangito Bagamanisaitongpositibong hakbang,maykakulanganparin itosabentilasyon,kagamitanat proteksyonlabansainit

AyonnamankayYouthfor EnvironmentinSchools Organization(YES-O)President SonyKim angpagtataponsatamang basurahanayimportanteraw sapagkatnababawasannitoang polusyonatnapoprotektahanang kalikasan Bukoddindito kung magigingmasdisiplinadopaangmga kabataan

aymakakaiwaspasilasamgasakitna dulotngmgabasurangnakakalat lamangsakapaligiran Nagpapatunaylamangitosa kahalagahanngtamangpagtatapon ngbasura hindilamangpara maipakitanamaydisiplinaangmga estudyantekundiparanarinmaging ligtasmulasamgasakitnamaaaring makuhasamganakatambakna basura

Sahuli angkalinisanngating paaralanayhindilamang responsibilidadngiilankunding lahatngmag-aaral Kungnaisnilang magkaroonngisangmalinisat maayosnapaaralan dapatsilang magsimulasakanilangmgasariling gawainatisaisipnaangsimpleng pagtataponngbasurasatamang lalagyanayisanangmalaking hakbangpatungosakalinisan

Bitak sa seguridad ni Eorica Maniquez

Isangmatalinonghakbang angpagpapagawang TemporaryLearningSpaces (TLS)upangmaibsanangepekto nglindolsaSCNHS,ngunit hindiitomaaaringmaging pangmatagalangsolusyon,lalo patkungpabagu-bagoanglagay ngpanahon Halosanimnataonnarinang nakalipasnanghagupitinnang malakasnalindolangSCNHS Dahildito,ilangtaondinghindi nagamitangapatnapalapagna gusalisapaaralandahilsalindol

Ayonpangasaisangguro napilitanlangtalagasilang magturosaTLSdahilsa kakulanganngmgasilid-aralan kahitnamaymatindingproblema sabentilasyon Sakatunayanngaay603%ng mgamag-aaralsaTLSangnapagalamangnaiinitanayonsaisang survey Sakabilanito,maymga nagmalasakitnamanupang mapabutiangkondisyonngmga silid-aralan ngunithanggang kailannamannatinaasahanang pansamantalanglunasnaito? Dagdagpasakakulanganng bentilasyon maaaririnmanganib angseguridadngmgamag-aaralsa mgaTLSsalabasngeskwelahan Maaarikasingmaymgagangsa paligidathindirinnababantayan angnaglalabas-pasoksaplazakung saanmakikitaangpansamantalang mgasilid-aralankayahinditalaga dapatipagsawalang-bahalaang isyungito Bagamanmayiilangmga estudyantenamaskumportablesa TLS,hindiitodapatmaging dahilanupangpatagalinang pagpapatayongpermanenteng mgasilid-aralan Angedukasyonayhindidapat nakadependesapansamantalang lunas Habangmaagapa kailangangsimulanang pagsasaayosngmgaitoupang matiyakangligtas,maayos,at episyentengpagkatutongbawat mag-aaral

ni Niña Janine Rontal

Tanikala

dibuho ni Franck Lloyd Somoza

Eksperimentong Pabigat

ni Shan Carmona

napagpapatupadngmgabatassasektorngedukasyon Magandasanaangmgapanukalang ngunitsakasamaangpaladaynagigingdulotpaitonangmalubhangpaghihirapsamga paaralan Bukodparito,kunghindinamannagigingpahirapangmgapanukalangitoay

ongnakaraangtaon alagdaanniPangulong cosJr angRepublic oAcademicRecovery Learning(ARAL)Act tawagnaARALLaw nukalangitona ensyonatmatulungan antengnaghihirapsa alinsapamamagitan dagngmgaklaseat alinomgaaktibidad Dagdagparito, indawngmgaklase nparasakanilaupang angkanilang problema sahalipna pirasyonngmgamaganukalangito,tilamas lugmokatnanlumo saisangestudyante 10naitatagonalang ang Jea ,nabahala

Hrawsiyanangmabalitaanangtungkol saARALLaw Kungmapapasama rawkasisiyasamgamag-aaralna tuturuansailalimngARALLaway tiyakdawnamaghihirapsiyasapagkat maramipasiyanggawaingbahaypaguwiatbinabantayanniyarinang kaniyangmgakapatid kayahindina rawniyaalamanggagawinkapag dadagdagpaito BukodpasaARALLaw matatandaangipinatupaddinng DepartmentofEducation(DepEd) noongEnero12 2024ang programangCatch-UpFridayskung aantuwingBiyernesayobligatoryosa lahatngmgapaaralansabuongbansa angmagsagawangmgaaktibidadna maykoneksyonsamgaleksyon Ngunitmakalipaslamangangilang buwan,nahintorinitosapagkat nagingabalanaatnagingsagabalang programasamgaklase Bukodparito

Daya sa

ni: Keshia Diane De

atunaylamangsaba pinag-isipangmabut naangedukasyonan

nakakapagoddinsapartengmgaguro angpaghahandangmgamateryalesna gagamitinsaCatch-UpFridays Kung angganitongangprogramaayhindi manlangtumagalngisangtaon,paano pakayaangARALLaw? Magandanamansanaangadhikain ngARALLaw,ngunithindi maikakailangnapakakomplikadonito kungipapatupadsabuongbansa Hindilangmgamag-aaralang maghihirapkundimagingangating mgaguronarin Masmainamsanana pag-isipannangmaayosng pamahalaanangmgapanukalang ipapatupadgayanitolalopaatang mgamamamayangnasasektorng edukasyonangmaaapektuhan Hindi “guineapigs”angmgaestudyanteat magtuturoparapag-eksperimentuhan, maraminasilangpasaninsapaaralan kayasananamanayhuwagnang dagdagan

sanngpamahalaanngP11bilyon naP748bilyonsanan epartmentofEducatio aonayonsaPresidenti icationsOffice(PCO) oaymakapagpapagawa gmgasilid-aralanang itpasanangmgaestud sanakapanulumong arandinangpangmam ansaperanggalingnam bayanDahilditopatu biangpangangailangan yonnasiyangpundasy sanngkabataan

indibalat-sibuyasangmgakabataanngayon sadyangibalamanganglebelnghamonnaibinabatosakanilangsistemangatingedukasy MalakinghakbangangpagpapatupadngRepublicAct(RA)12080patungosapagpapahalagasamentalhealthngmgamag-aaral Gayu angpabagobagongmgaprogramamagingangdamingmgagawainsapaaralanaynakadagdaglamangsamgaalalahaninngmgaestudy Bukodparito,angkakulangansalakasngloobngmgakabataanupangipahayagangkanilangnararamdamandahilsamganakatatandangbinab aynakadaragdaglamangsamgadahilanupangpatuloynilangkimkiminangkanilangmgapinagdaraanan

Dagdagparito isangpag-aaralngUniversity ofthePhilippinesPopulationInstituteang nagsasaadnaisasabawatlimangkabataang Pilipinoangnakararanasngmatindingstressat pagkabalisa Ayonsamgaeksperto angkawalan ngsapatnasuportamulasapamilyaatpaaralan aynagigingdahilanngpagtaasngmgakasong depresyonsamgakabataan Sakabilang pagkakaroonngmentalhealthprogramssamga paaralan maramiparinsamgaestudyanteang hindinakakaalamkungpaanoatkailansiladapat lumapitparahumingingtulongdahilsilaay nahihiyaatnatatakotnamahusgahannasiya namangnakalulugmok AyonpangakayMae isangGrade12student hindirawbiroangkanilangmgagawainlalopaat

Hy abangpaunti-untingd nakunghindinaman disenyoatmatatamis kapahamakan

Nakagigimbalangpagtaasng bilangngmgakabataanna gumagamitngvapeonaninigarilyo salabasatloobngpaaralansabansa Ayonngasaisangsurveyna isinagawasaJHScampusng SCNHS,humigitkumulang186o 942%nangmgamag-aaralsa nasabingeskwelahanangnakasubok naogumagamitngvapeosigarilyo sakasalukuyan Sakatunayan, karamihanpangasaitoaymulapa saGrade7nasiyanamang nakababahala

malapitnasilangmagtapossasekondarya Hindina rawsiyamagkandaugaganapagsabayinanglahatng mgagawainkayamadalasnalamangdawsiyang umiiyaksakaniyangsilid Noongminsanngaraw siyangmagsabisamgamagulangngkaniyang nararamdamanaysinabihanlangsiyangmgaitona huwagmagingOAooverreactivenanagingdahilan upangmawalansiyanglakasngloobupangdumulog saTeenCenterngSCNHS Natatakotnaulitdaw siyangmasabihannanag-iinartelamangkahitang totooaynahihirapantalagasiyangkontrolinang kaniyangemosyon

Samantala,ayonsadatosngDepartmentof Education(DepEd) humigit-kumulang404namagaaralangkinitilangkanilangmgamgabuhaynitong mganakaraangtaonlamangdahilsadepresyon

samgagawainatmgamarkasaeskwelahan mgaproblemasakanilangpamamahay Nakapanlulumoangganitongkalagayann kabataansakasalukuyan Bagamanmayroo inisyatibagayangRA12080,tilahindipa angmgaitoupangmapagaanangkanilang napasanin

Hindisapatangbastanalangnapagpap ngisangbatasnanaglalayonumanong magprotektasamentalhealthngmgaestud Mahalagakungtututukandinngpamahala sistemangedukasyonkungsaanpabalik-ba dinangmgaasignaturaatleksyonsaelemen sekondarya Hindirindapatipinagsasawala bahalaanghinaingngmgaestudyantesapa angsimpleng nag-iinartekalang aymaaar g

magdulotngmatindingsugatsakanilang damdamin HindiOAanglahatngmga kabataan sadyangminsanaylabislamang dinangkanilangpinagdadaanannahindi nilamaamin-aminsapagkatsasaradong isipanngmganakatatandasaatingbayan

Labisnanakadidismayaang lantarangpaglabagngBicame ConferenceCommittee(BCC ArticleVI,Section27ng1987 Constitutionnangmabulgara blangkongitemsa2025Gene AppropriationsAct(GAA) I sabihinkasinitoaymaymgap ibibigaysahindimatukoynaa proyekto,isangmalinawnaan korapsyonatpang-aabusosap bayan Hindikataka-takanas ngkakulangansapondopara edukasyon,maymganakalaan salapiparasamgaproyektong malinawanglayuninohindin talagakinakailangansakasaluk kalagayanngbansa Sakabilangbanda,tinanggi niPangulongFerdinandMarc maymgamgablangkongitem GAAngBCC Kabaliktarani ebidensyangnilantadngdatin chairmanngHouseAppropri CommitteenasiRepresentati Ungabnanagpapatunaynam blangkongitemngasanationa ngayongtaon Nakadidismaya mapagtantonaangibinawas naperasapondoaymaaaring lamangsamgablangkongitem kahitnamaramipang kailangangayusinsa mgadepartamento

AyonpangakayDra Rizalina GonzalezngPhilippinePediatric Society(PPS) labisdingnakaalarma angnagingresultangGlobalYouth TobaccoSurvey(GYTS)nakung saanaynangunaangPilipinassa listahanngmga bansasaSoutheast Asiakungsaanmataasangkasong teenvaping Angkalahokngsurvey naitoaybataypalamangsamga estudyantesapaaralankayakung isasaliangbilangngmgakabataang hindinag-aaralaytiyaknamas mataaspasanaangmagigingbilang ngmgakasonito DagdagpaniDr Gonzalez angmga teenagermgabatarawaymas madalingkapitanngibatibangsakit kagayangtonsillarabscess,

madalasnapagdurugongilong,at atopicdermatitisdahilsavapingo paninigarilyo Bukodrito,ayondin saWorldHealthOrganization (WHO),angpaninigarilyoraway maaaringmag-resultang pangmatagalangepektosapagunladngutak hika pagganang bagaatpisikalnakalusugan Sadyangnakatatakotangepektong paninigarilyongunitwarikendi lamangkungituringngmga kabataanangvapeosigarilyoat minsanpangaayoras-oraskung humithitnitonito Bukodparito,maymga pagkakataondinnaangmga kabataanaynagigingbiktimang peerpressure AyonsaWorld HealthOrganization(WHO),ang paggamitngvapeatsigarilyoaymas mataassamgakabataangmaymga kaibiganggumagamitdinnito,at 50%ngmgakabataanang nagsabingangkanilangunangbeses napagsuboksasigarilyoovapeay dulotngimpluwensyangkanilang mgakaibigan Sahalipnaturuan angkanilangmgakapwakabataan ngtamanggawi maspinipilingilan naibuyoangkanilangmgakaibigan samgabisyongito Sakabilangbanda,ayonnaman

saisangmag-aaralnasi“Marlboro”, angpaninigarilyoovapingdaway isang copingmechanism niya labansanararamdamanniyang stressatpagod Ayonpasakaniya, hindi sapagk sigaril malap Sadya laman ngmg batan dapat mgait nakata silang panan sigaril kanila Isa dahila kabata panin dahilm nabib onSm (ASH kabila sapag atsiga meno parin

anghindisumusunodsa regulasyongito Nararapatlamangnabigyanng karampatangparusaangmga nagtitindangsigarilyoat

naka-uniporm dapatginagaw mechanism”a nakamamatay sapagkatsah

a Pondo

ela Cruz

luktotnasistemangpamahalaanangpagbabawasngpondoparasaisasapinakaimportantengsektorsaatingbansa Tilabahindi tinaangkakauntilangparasakanilanabawassapondoaymalakinaangepektosamga kabataangPilipino Hindinilanakikita gsusisapag-angatngatingbansamulasakahirapanatkamangmangan g ral C)sa 7 angmga ral big pondong ahensiyao nyong pondong akabila sa nparing

napinakanangangailanganngtulong pinansyaltuladngsektorngedukasyon anggobyerno

Samantala ayonpangakayDaisy MaePangilan,isangGrade12student mulasaSCNHS,angpagbawassa pondoparasaDepEdaymaaaripang pagmulanngmasmaramipang problema Maaarirawnamaskulangin paangmgalibro,kagamitanatmaging mgapasilidadnakinakailanganngmga estudyantesabuongbansa Kakaunti palamangitosamgaposibilidadng maaaringmangyarikungpapairalinng pamahalaanangkanilangkapabayaan atmakakatingmgakamaysa paghawakngkaban ngbayan

BataypasasaulatngAllianceof ConcernedTeachers(ACT) Philippines malibansakakulanganng mgakagamitan maaariring maapektuhanangsuweldoat benepisyongmgaguro Ayonsakanila, maramingguronaangnagpopondo mulasasarilingbulsaparalamang makabilingmgateachingmaterials Dagdagparito,sinabingWorldBank sakanilang2024reportnaangPilipinas aymayisasapinakamababang educationspendingperstudentsa buongSoutheastAsia Angpatuloyna pagbawassabudgetngDepEday maaaringmagdulotngmasmalaking hamonsakalidadngedukasyonatsa kapakananngmgaguroatmag-aaral Samantala,ayonpangakayDaisy MaePangilan isangGrade12 studentmulasaSCNHS ang pagbawassapondo parasaDepEday maaaripang

ilalaan m angkaisipanngmgabiktimanitona kadalasanpangaaynagigingdahilan upangsilaaymakaranasngdepresyon Isaisipsananglahatnamakapangyarihan angmgasalitangpinapakawalannatin

pagmulanngmasmaramingproblema Bagosanamapirmahanngpangulo angmgabatasparamaabrubahanay kilatisinmunaitonangmabutiatnang masinsinansakongresoatsenado lalo nakungbilyon-bilyongpondoang tinatalakayrito Maaarikasingmasingit angpagiginggahamanngilangmga buwayasapamahalaannahindi masugpo-sugpokahitanonggawinng mgaPilipino Bukodparito,kailangan dingmagingalertonggobyernodahil hindilangperangmgamamamayan angnakasalalaysakanilangmgakamay hawakdinnilaangkinabukasanng milyon-milyongmgakabataanna naghahangadnangmaayosna edukasyonsakanilangmgabuhay Kayamanankungmaituturingang kaalaman,ngunitkungwalang natatanggapnasapatnapinansyalna suportamulasagobyernoangmga kabataanaymagigingmahihirapitong makamit Sahalipnabawasanay dagdagannalangsananilaangpondo parasasektorngedukasyon Sa pamamagitannitoaymasmaraming mgaestudyantesabansaang makakapag-aralnglibreat matutulunganupangmaging matagumpaynamamamayansaating bayan

MahalkongPatnugot

MaligayangPagbati!

Naniniwalaakonaangpagkatutoayhindilamang nakukuhasaloobngsilid-aralankundipatinarinsa pakikilahoksamgaprogramaatmgaaktibidadngating mismongpaaralan Angpagpapatupadng NoDisruption ofClasses”ayilangtaonnaringbumabagabagsaaming mgaestudyantelalopaathindikaminagkakaroonng pagkakataonupangmakisayasamgaprogramangdapat sanaaylahatkamiaynagdiriwang

Dagdagparito hindirinnaminmaikakailanglagikaming nadidismayatuwingnagpapatuloyangamingmgaklase kahitkitang-kitanaminsalabasangkasiyahansamga programaatmgaaktibidadnaamindinsanang nararanasan

Nawa’ybigyang-pansinniyopoanglihamnaitoupang maipagbigayalamdinsamgakinauukulanangaming panghihinayangukolsapatakarangkanilangipinapatupad

Nagmamahal, Mambabasa

tugon ng patnugot

Maanghang na mga Dila

Hindilangbastabiro ng ngisangtaong bumabalotsaating nagingnormalnalangitosa inisipangmaaaringkahantu

AyonkayJonathanP Tust gulang,isangmag-aaralnamay pangangailanganmulasaprog AlternativeLearningSystem(ALS), nasasaktandawsiyaatminsanpangaay naiiyaktuwingnakaririnignangpangungutya Itoaypatunaynaangsimplengpangungutya langparasaiilanaynaghahatidnanang malalangepektosam biki nananahimiklangn Septyembre12,2 buongbansaangRe Anti-BullyingActo naito pagbabayarin angmapapatunayan nangungutyasakan pagkakaroonngbat hindiparinnawawa lalong-lalonasapaa Saisangsurveyna napag-alamang36% nakukutyaonabub kampus Sakasamaa kakauntingbilangla mag-aaralangnagsu kanilangmgaguroo tungkolsakanilang sapaaralan

Mahalnamambabasa, Magandangumaga! Maramingsalamatsa yongpagpapadalangmensaheathinaingtungkolsa patakarang“NoDisruptionofClasses”saatingeskwelahanLubosnaming nauunawaanangiyongpanghihinayang,laona’tangmgaprogramaat aktibidadayhindilamangnagbibigaysayakundimahalagangbahagirinng mgaalaalangkabataan

Bagama’t ayuninngpatakarangitonamapanatiliangmaayosnadaloyng klase,mahalagangmabigyandinngpagkakataonangmgamag-aaralna maranasanangmgapagdiriwangnanagpapalakasngkanilangpakikilahok atpagpapahalagasakulturangpaaralanMakakaasakangipapaabotnamin angiyonghinaingsamgakinauukulanupangmapag-usapankungpaano maaaringmagkaroonngmasbalanseatparaansapagsasagawangmga aktibidadnanghindilubusangnakaaapektosakase

MulipinahahalagahannaminangiyongtinigTaos-pusokaming nagpapasalamatsaiyongtiwaaatpatuloynapagsuportasaamingmithiin namagsulongngmakatarunganatbalansengtalakayanparasalahatsa atingpaaralan

Sumasaiyo Patnugot

Sana matauhan ang mga nambubully at maunawaan nilang mali ang kanilang pagdudulot ng sakit at matinding takot sa kanilang mga biktima

Sa mga numero

ng mga estudyante sa SCNHS ang naging biktima ng

ni Marian Ginoy

d buho n Franck L oyd Somoza

dibuho ni Zafirah Sayson

ni Eorica Maniquez

Noon,punongpag-asaangmgamata Subalitsamulingpagdilat,ramdamangbigatngresponsibilidadna bumabalotsapuso’tisipan Dati kuwadernoatlibroangbitbitpapuntasapaaralan ngayo ’yisangsanggolna anakangakay-akay Kungdati,bahay-bahayanlamanganglaro,ngayon,angginagampanangpapelbilang magulangaynagingisangpagmulatatmakatotohanangyugtongbuhay

Samabilisnapag-usbongngmodernisasyonat teknolohiya kasabaydingnagbabagoangkilosat pananawngmgakabataan Ayonsapagsisiyasat ngPhilippineStatisticsAuthority(PSA),tumaas angbilangngmgabatangbabaengmayedad15 nanabuntismula2320noong2021patungong 3,135noong2022 isang3513%napagtaas

Isangmapaitnakatotohananangtumataasna kasongteenagepregnancysabansa Ang pangarapngmgamagulangnamakitaang kanilanganaknanakapagtaposngpag-aaralay naglahodahilsaisangmalinghakbang Tuladng isangpagkainghindipanalulutonangmaayos, angmgakabataanayhindipahandasamundong ginagalawan Angpilitnapagtahaksaisang daanghindipaparasakanilaaynagbubungang panibagongsuliranin hindilangparasakanila, kundipatisakanilangpamilya

Hindi Masarap, Nakakadismaya

Samurangedad pasan-pasannanilaangbigat ngresponsibilidad SaisangpanayamkayMrs EmiliaRoselGallego,isang60-anyosna empleyadongmunisipyo,ibinahaginiyangmay mgamenordeedadnanagpaparehistrongbirth certificateparasakanilanganak Isang14-anyos nadalagaangkamakailanlamangaynagtungosa munisipyoupangmagpatalangkanyanganak tilawalapangganapnamuwangsakunganoang kanyangkinahinatnan Kanasilakaynagsulay-sulayperodilijudna maayo Luoykaayo,taposbitbitniyaangiyang anak,walapahanawkungunsaanggihimo ("Sumuboksilangmgabagay-bagay ngunit hindiitotama Nakakaawa,bitbitpaniyaang kanyanganak,walapasiyangalamsakungano talagaangkanyangginagawa )Itoangwinikani Mrs Emilia Angpagigingmausisaatmapagexperimentongisipanaylikassakabataan Ngunittuladngisangulamnanilagyanngkung ano-anongpampalasa hindinilaalamkungano angmagigingresulta maaariitongmaging masarapokayayisangmasalimuotnalasang pagsisisiatpagsubok Dahilsamurangedadat kawalanngkaranasan,silaynalulunodsamga problemanghindipanilakayanggampanan: pambilinggatas,diaper,damit,atibapang pangangailanganngisangsanggol

Sahuli,angkanlunganattakbuhannilaay walangibakundiangkanilangsarilingmga magulang angparehongtaongnangarapng masmagandangkinabukasanparasakanila

Hamon sa Pagluto ng Masarap na Kinabukasan

Isasapinakamalalakingsuliraningpanlipunan angteenagepregnancy Itoayisangbalakidsa pag-unladngbansa Upangmasolusyunanito, isinusulongniSenadorRisaHontiverosang AdolescentPregnancyPreventionBillupang mapigilananglumalalangisyu

Gayunpaman,hindiitoinaprubahanng pangulo,patinarinngilangsenadortuladnina CynthiaVillar NancyBinay JVEjercito Christopher“Bong”Go JinggoyEstrada RamonBongRevillaJr,atLorenLegarda Ayon sakanila,maaaringmagdulotitongmaling interpretasyonsamgabataatsumasalungatsa tradisyunalnapagpapahalagangpamilyang Pilipino

Matagalnangisyuangteenagepregnancy MulasadokumentaryoniKaraDavidsaIWitnessna"AngmgaDalagasaSapang Kawayan",hanggangsakwentong10-anyosnasi Baby naitinampoksaKapusoMo,JessicaSoho (KMJS),patuloyangpaglobongbilangngmga batangina

Sakabilangpagpapatupadngmgabatasgaya ngComprehensiveSexEducation(CSE)at ResponsibleParenthoodandReproductive HealthLaw(RA10354),tilawalaparingsapat napagbabago AngCSEatRHLaway idinisenyoupangbigyang-kaalamanangmga kabataantungkolsafamilyplanning, reproductivehealth,atangmgapanganibng maagangpagbubuntistuladngsexually transmittedinfections(STIs)atHIV/AIDS Ngunitsakabilangmgaprogramangito,marami paringbatangbabaeanghindisapatangalam tungkolsakanilangkatawanatmga responsibilidadnakaakibatngpagigingisang magulang

Higitparito,hindilamangkakulanganng edukasyonangsuliranin Maramingbatangina angnakararanasngdiskriminasyonat pangungutya,tilabasila'yisangsalotsalipunan Sahalipnasuporta,hinuhusgahansila isang dagoknalalongnagpapabigatsakanilang kalagayan

Lasap ang Pag-asa

Tuladngpaglulutongpagkain nangangailanganngtamangtimplaatsapatna orasupangmagingperpektoangisangputahe Dati,bagatlibroangbitbit ngayoyanakna anghawak-hawak Kungnoon,lapisanggamitsa pagsusulatngpangarap ngayonaybotenggatas naangpinanghahawakan Isangmalingdesisyon, isangmalinghakbang,atnagbagoanglahat

Angteenagepregnancyaytilatiniksabuhay ngisangbatangbabae Naputolangpangarapna makapagtaposatnaglahoangpagkakataong magkaroonngmagandangkinabukasan Ngunit hindiitokatapusannglaban Satulongngmga batas,organisasyon,attamangedukasyon,may pag-asapaparasakanila

Samatangmarami,maaaringangmgabatang inaayisangpagkakamali Ngunitsamatang kanilanganak,silaayisangbayani Atsalikodng bawatkabataangnaligawnglandas may pagkakataonparingbumangon,matuto,at mulingmangarap Angtanong:Hanggangkailantayo magbubulag-bulagan? Hindiitoisangusapingdapatpagtawanan gawingbiro,osukuan Itoayisangisyungdapat bigyanngaksyonatatensyon Sapagtutulungan,matitikmannatinangtamis ngisangbagongpag-asa

Yapak Tungo sa Kaluwalhatian

ni Eorica Maniquez

Nagpuputiangmgamata,isangkahig,isangtuka silaba'ybulagsapag-asa?Sapaglalakbaysapasilyong karunungan,tangananglibrotpluma,pilitnilanginuunawaangmgatitiknahindinilamawari Samundong itinatangiangmayalam,Silaytinuturingnadayosasarilingbayan Lalabansapasismo,diskriminasyon,kawalanng suporta atkahirapan Susuyurinangalon kahitwalangkumpasngbituinkahitwalangmapangkinabukasanParasa batangBadjaonapunongpagsisikapkahitwalangtiyaknapupuntahan Ngunitsamalakasnahampasngalon walanghabasangpaghahanapngsolusyonngbangkangmalapitnanglumubogsamalawakatmalinawnaasulna tubig Nakakatakot,ngunitparakayAliyah,patuloylangangpaglayaghanggangmaratingangrurokngpaglalakbay

Bangkang Patuloy na Lumalayag

Saisangbayangtilahindiparasakanila, IsinilangsiAliyah,isangbatangBadjaomulasa

Apo SantaCruz DavaodelSur Saedadna13 nakatungtongsiyasaika-apatnabaitang isang edadkungkailanangibaayabalanasa masalimuotnaaralin,ngunitsiyaynaghahabol palamangsamgatitiknahindiniyaganapna naiintindihan

Sakanilangpaaralan,angwikaaytilaalon dumaraan,bumabangga,ngunithindi kumakapitsakanyangpandinig Filipino Ingles

Bisaya Tatlongwikangumiikotsapaligidniya Ngunitniisa’yhindiniyalubosnamatutuhan Mgasalitangbinibigkasngguro,ngunithindi niyamasakyan

Anongabaangibigsabihinng pangarap kungnihindimoitokayangbigkasin?

'Dis-Crime-MyAksyon':

Laban sa Diskriminasyon

Sapasilyongpaaralansiya’yisangligawna anino hindibahagingingay,Hindikasamasa tawanangdumadagundongsasilidPaitat panunuyaangmadalasniyangkaulayaw "Pagpangiudtokaytan-awonnilaakongbalon taposkataw-an"aniya Kapag tanghalian,itinititigsakanyaangmapanuring matangkaklase Angkanyangbaongtuyot kaninaynagigingbiro

“Yanlangangpagkainmo?”"Bakithindikapa bumaliksadagat? “Hindikanamannamin naiintindihan

Parasaiba,angpagbibiroayisangkatuwaan, ngunitparakayAliyah itoytilabangungotna nagigingdahilanngkaniyangpaglayosaiba Sa kabilangAnti-BullyingActof2013(Republic ActNo 10627),laganapparinsamgapaaralan angpanlilibakatdiskriminasyon mgasalitang itinuturingna"jokelang"ngunitnag-iiwanng malalimnasugatsadamdaminngmgakatulad niya

Sakit Kahitwalanglatay Angpangungutyaay sugatnabumabaonsakaluluwa Madalassiyang pagtabuyanatsabihingmasnararapatsiyasa lansangankaysasaloobngpaaralan Kabalintunaanmansubalitnakatataknasaisipan ngmasaangkalagayangnanghihingisilanang salapiatgamitangmgatambolupang makalikompanbilingpangangailangandapat ilaan Hindilamangpagkainokasuotanang iniinsulto kundiangbuongpagkataoIsang batanghindimakasabaysamundonghindipara sakanya

Maalon ang Hampas ng Karukhaan

Sakabilangkaniyangmatibaynapangarap, hindimaikakailaangbigatngpasaningdalani AliyahatngmaramingbatangBadjaonakatulad niya Saisangmundongpinapaboranang mayayamanatmaypribilehiyo,tilaisang napakahirapnalabanangmakapasoksa edukasyon

Sagitnangkarimlanngkahirapan ang edukasyonaytilamalayongpulosalaotng kawalan Sakanilangkomunidad,hindiang eskwelaangunasalistahanngpangangailangan Masmahalagaangmakahanapngpagkainkaysa matutongabakada Sakanilangtahanan,ang pangarapayhindibinibigkas sapagkatnihindi nilaalamkungpaanoitoisasatinig Anoang gustomongmagingpaglakimo?"Tanongng guro,ngunitpaanosasagutinniAliyahkung hindiniyaalamangsagot?

Pulis?Guro?Doktor?Mahirappangarapin anghindimopanakita Masmadalingisipinang alonatdagat Anglansanganattambol sapagkatitoangmundongkanilangkinalakhan Bukodparito,walangpangalanang karamihansakanilaWalangbirthcertificate Walangdokumentongmagpapatunaynasila’y bahaginglipunanPaanomomakakamitang pangarapkungsapapelpalang,hindikana umiiral?Dahilsamatindingkahirapan, maramingbatangBadjaoangnapipilitang humintosapag-aaralupangtumulongsa kanilangpamilya Angilanaynapupuntasa lansanganupangmamalimos,habangangiba namanaymaagangnapapasoksahanapbuhay bilangmgamangingisdaotindero Sakabilanghirap,maymgabatangtuladni Aliyahnahindisumusuko Kahitgutomat hinuhusgahan patuloysiyangnangangarap lumalaban atnagsusumikapmatuto hawak anglapisngpag-asa,determinadongmaging bihasasawikaatkaalaman

Paglayag Patungo sa Pag-asa

Sagitnangmalakasnahampasngalonng pagsubok,hindisumusukosiAliyah Parasa kaniya,angedukasyonaytilaisangpangarapna isla malayoman,alamniyangmararatingniya itosapamamagitanngpagtitiyagaatpagsisikap Hindihadlangangdiskriminasyon,kahirapan,o pangungutyaupangabutinniyaangkaniyang pangarap Patuloysiyangmaglalakbaysapasilyo ngkarunungan tanganangkaniyanglibroat pluma Patuloyniyangipapakitanaangpagiging Badjaoayhindihadlangupangmakamitang tagumpay Ngunitsakabilanglahat mayilawnapatuloy nakumikislapsakanyangdiwa Sabawat pagsubok,siya’ypatuloynaumaahon kahit mahirap,kahitmasakit Sakanyang palad,mahigpitniyanghawakanglapisatpapel, mgasandatalabansapang-aapi Bagama’tangmundoaytilanagtataboysa kanya,hindisiyasumusukoDahilsakabilang malalakasnahampasngalon,angbangkang pangarapaymagpapatuloysapaglalayag

dibuho ni Franck Lloyd Somoza

ni Eorica Maniquez

Sailalimngtiriknaaraw,bumabagsakangpawissanoo tilanaghahanapngsagotangkatawansamatindinginit Gustomo banguminomngmalamignakapeupangmapawianguhaw?Sabawattimplaatpaghalongmgasangkap damaangtamisat sarapnginuminmulasamaliitngunitpatoknacoffeestallniKuyaShawn

Bagamanmaymaliitnapuwesto,hindiitohadlangsa kanyangpagnanaisnamakisabaysakumpetisyonng malalakingcafé Matatagpuanitosaparke madalingpuntahan ngsinomangnagnanaisngabot-kayangkape Kahitmag-isa lamangsiyangnagpapatakbongnegosyo,ginagawaniyaang lahatupangmatugunanangpangangailanganngkanyangmga suki

Parasamgamahiligsakape mapa-barakomano3-in-1 angcoffeestallniKuyaShawnayisangkanlungan Sapangalan palangngkanyangtindahan makikitanaangkanyang dedikasyon Siyamismoangnagtayonito,pinaghirapanmula samaliitnapuhunan Ngayon,patokitolalonasamga kabataan nanahuhumalingsaaestheticnainumingayang Macchiato Cappuccino Espresso Latte atMatcha Sa halagang₱39,maaarinangtikmanangmasasarapniyangiced coffee,shakes,atjuice AyonkayKuyaShawn,isasakanyangbest-sellersayang JapaneseMatcha nakinagigiliwanngmaramingmamimili Sa simplengpagkakagawa,maykakaibangdahilankungbakit palagingbinabalikanangkanyanginumin hindilamangdahil salasakundipatisakalidadatalagasabawatbaso

Munting Tindahan, Malaking Pagsisikap

Isasamadalasnabumibilisakanyangcoffeestallangmga mag-aaralmulasaSantaCruzNationalHighSchool Parasa kanila,isangsulitnaalternatiboangkanyanginumin,lalona parasamganagtitipidngunitnaisparingmakalasapng masarapnakape Maingatniyangsinusukatanggatas, tinatansyaangtamis,atmarahanghinahaloangmgasangkap upangmasigurongde-kalidadangbawattimpla NgunitsinongabasiKuyaShawnsatunaynabuhay?

SiyasiLevieAngeloDaya isang25-anyosnadatingbarista saGeneralSantosCity Iniwanniyaangkanyangtrabaho upangtahakinangisangpanibagonglandas isangnegosyong walangkasiguraduhankungmagtatagumpayohindi Ngunit hindisiyanatakotsumugal bagkus ginamitniyaangkanyang kaalamanathusayupangbuuinangpangarap AyonsaCivicScience,60%ngGenZangmasgustoangiced coffeekaysasamainitnakape,kaya’tmalakingbentahepara kayKuyaShawnangkanyanglokasyon lalonatmalapititosa paaralan Bawatpatakngkanyangtimplaaylasapanglasa, kayathindimadalingmalimutanngkanyangmgasuki

Hindimadaliang pagpapatakbong isangmaliitna coffeestall Sa tuwingsasapitang hapon orasng

uwianngmgamag-aaral dumadagsaangmgamamimili May mgapagkakataongmahiraptanunginangorderngbawatisa, kaya’tnangangailanganngpasensya angparehongnagtitindaatmamimili Bukodparito,isasamalakingpagsubokangpatuloyna pagtaasngpresyongbilihindahilsainflation Sinisiguradoni KuyaShawnnaabot-kayaparinangkanyanginumin lalona’t angkanyangpangunahingkostumeraymgaestudyantengmay limitadongbaon Bagosiyamagtaasngpresyo,pinag-aaralan munaniyaitongmabutiupanghindimahirapanangkanyang suki

Sapuhunanna₱10000 naipatayoniKuyaShawnang kanyangmuntingcoffeestall Bukodsakape,nagbebentarin siyanggrahambarsatshakes,nasikatsasocialmedia kamakailan Sapamamagitanngsipagattiyaga unti-unti niyangnatutupadangpangarap mulasapagigingbarista ngayo 'yisangnegosyantengnakakapagbentanghalos100 inuminkadaaraw Bagamanmalayopaangkanyangnaismarating,malayonarin angkanyangnarating Hindisiyatumigilsapagsisikapat patuloyniyangpinapandayangkinabukasannakanyang minimithi

Kungsinomananggustongmagpatayongtuladsaakin, kungdreammotalagaatgustomo goforit Kakayaninmo yan "wikaniKuyaShawnparasamganangangarapna magkaroonngsarilinilangcoffeestall

Hindinagingmadaliangkanyangpaglalakbay Tuladng paggawangkape,kailangangpagtantyahinangbawatsangkap tamangdaminggatas tamanghalongasukal attamang tiyempongpaghahanda Gayangkanyangbuhay,saunaay maaaringmapaitangpagsisimula,ngunitsakalaunan,kapag nasanayatnapag-aralanangtamangtimpla,nagigingmatamis angbungangpagsisikap

Dugo pawis atluhaangipinuhunanupangmatupadang kanyangpangarap Ngunitsabawatpaghahandangkape,hindi langsiyabastanagtitinda nagbibigaydinsiyanginspirasyon Simbolongkanyangtiyagaangbawatbasonginumin atsa bawatnilikhangkape pinapakitaniyaangkanyang pagmamahalsaginagawa

Maliitmanngayonangkanyanghakbang,alam niyangsapatuloynapagpupursige,daratingang arawnalalawakpaangkanyangnegosyoat masmaramipangmakakatikimng kanyangtimpla

Tara Kape?DamaatLasapangPaitat TamisngPag-asa

ni Niña Jane Rontal

“Masipagkami,dikamitamad Hindikamikagayamo Yunyungnag-seseparatesaatingdalawa ,trendingna panenermonniJoshMojicasainternet,isangbinatang nagingmilyonaryodahilsakaniyangsarilingproduktong chipsnagawasakangkong Tilaangmgasermong ipinamalasngbinatangitoayupangmang-udyokngmga kabataanghuwagmagingtamadatkumiloskahitnasa murangedadpalamang TuladniJoshMojica mayroong mgakahanga-hangangkabataangnagagawangipagsabay angpag-aaralatpagtratrabahoparakumitalamangng kauntiupangmaypangtustossakanilangmgakailanganna nanggalingmismosakanilangsarilingpagsusumikap Salikodngbawatngitingmgakabataangmay pinagkukunanngextraincomeaymgakwentongpunong sakripisyoatdeterminasyon Samurangedadnalabing-isa, sinaAngelFernandezatJohnEarlCoresis,aypatunayna angtagumpayayhindilamangnakukuhasaakademya kundipatinarinsasarilingsikap

SimulapanoongGrade9,pinasoknaniAngelang pagigingworkingstudentbilangisangsaleswoman Ang dahilan?Simpleperomakabuluhan paramakatulongsa kanyangpamilyaatmagingindependentsamgagastusinsa paaralan Kumikitasiyang1,050pesoskadalinggo,na ginagamitniyaparasaschool-relatedexpenses

Ngunithindinagingmadalianglahat “Strugglesnako kaysigekokalimotsapresyougmaapektuhanakong personalinterests(Struggleskoaymadalaskong makalimutanyungpresyoatmaapektuhandinyung personalinterestsko),”aniAngel Sakabilangmgahamon, hindisiyanawalanngpag-asa Angpayoniyaparasamga estudyantengnaissubukanito?“Kunggustonimo, kayanonnimo Diliproblemaangpagworkwhilegastudy kunggustokamakatabangsaimongparents(Kunggusto mo kakayaninmo Hindiproblemaangpagtratrabaho habangnag-aaralkunggustomotalagangmakatulongsa mgamagulangmo)”

Kakaibanamanangatakengbinatangbagongsaltalang samundongpagigingworkingstudentnasiJohnEarl na nagsimulangmagtrabahonoongDisyembre2024bilang producerngmineralwater Sahalagang200pesoskada araw,unti-untingnatutustusanniyaangkanyang pangangailangansapaaralanatilansakanyangpersonalna kagustuhan

Ngunitsalikodngbawatkinikita,kinailangangharapin niJohnanghamonngtimemanagement Ineedaproper balanceinworkinganddoingmyschoolactivities, consideringthatIneedtostudyforhoursandcomplyto assignmentsandactivities”aniya Angpayoniyasamga kapwaestudyante?“Thinkbeforehandonwhatyou’re goodatandhowwellyoudoonwhatyoureworkingfor Learntomanageyourtime” AngkuwentoninaAngelatJohnaypatunaynaang pagigingworkingstudentayhindilamangtungkolsa perangkinikita Itoaytungkolsapagigingresponsable

Lugar ng Kape, Lugar ng Kanlungan

Hamon sa Negosyong Kape

Mula sa Dating Barista, Ngayo’y Negosyante

Tamis at Pait ng Pangarap

ni Eorica Maniquez

Kasanggangmganasalaylayanangabot-kayangdamit mulasaukay-ukay Itoaynagigingkanlunganatsagipsa ibatibangokasyonparasamgaina,matatanda,at kabataan Tilaisaitongyamannakailanganghukayinupang mapakinabangan Sapag-usbongnito hindilamangito sumikatsabuongmundokundinagingmahalagarinsamga Pilipinongnagigipitsapera

Bagamanitoymgasegunda-manodamitnanagmulasamga donasyongkasuotanmulasaibangbansa,hindiitobasura kundiisangkayamananparasamarami Ayonsapag-aaralng UnitedNationsEnvironmentProgramme,responsableang industriyangfashionsalumalalangglobalcarbonemissionsat mgataponsakaragatan Naniniwalasilangangukay-ukayay isangeco-friendlynaalternatiboupangmabawasanang polusyonsakalupaanatsatubig Angpagbilingmga'pre-loved clothes aynagpapahabangbuhaynito,binabawasanang produksiyonngbagongtela,attumutulongsakalikasan Sapamamagitanngpinagtagpi-tagpingukay maaaring makabuongbagongdisenyo Parasamgakabataanngayon lalonaangGenZ,angukay-ukayayitinuturingna“sidekick” sapaghahanapngoutfits mulasabaggypants,sapatos,denim skirts,hanggangsamgainspirasyongistilomulasamgasikatna TikTokinfluencerstuladniKieltheGreat Malakasanghatak ngukay-ukaysamgagustongmagingstylishnanghindi gumagastosnangmalaki

AyonkayDaisyMaeUgay,isangGrade12student,higitpa samgadonasyongdamitmulasaibangbansaanghalagang ukay-ukay Kapagmayrole-playoperformancesapaaralan ito angkanyangtakbuhan Madalasdingipaalalangkanilangguro nahindikailangangbumilingbagongdamitupang magmukhangmagara sulitnaangukay-ukayparasamay kakarampotnapera Dagdagpaniya de-kalidadathigh-quality angmgakasuotanditokungmapipilinangmaayos Saharapngtumataasnainflation,iniulatng2023Family IncomeandExpenditureSurvey(FIES)namasinuunangmga pamilyangPilipinoangkanilangpang-araw-arawna pangangailangankaysasaluho MaramingPilipinoang napipilitangmagtipid,kayatangmurangukay-ukayay itinuturingnaisangbiyaya Dahilsahirapngbuhay,kayodkalabawangmasasabawatsentimo dugoatpawisang ipinupuhunanupangmaymaipakainsapamilya Dahildito malakingtulongangmurangdamitmulasaukay AyonsaaklatniLocsin,unangsumikatangukay-ukaysa BaguioCity nangayonaytinaguriang"Ukay-ukayCapitalof thePhilippines"Angsalitang"ukay-ukay"aynagmulasa salitang hukay,dahiltilakinakailanganghalungkatinangmga tambakngdamitupangmakahanapngmagagandaatmaayos napiraso Mulapanoong1980s,patuloyitonglumagosa buongbansa

KilalaangEstadosUnidos,Canada,Japan,atSouthKorea bilangmgabansangpinagmumulanngukay-ukay Angmga damitatgamitnaitoaykaraniwangdonasyonosurplus Kapag hindinakailangansamgabansangito itinataponnalamang ngunitsaPilipinas nagiginghanapbuhayitongmaraming negosyante Bumibilisilangbultuhangbaloto bale ngdamit atmulingibinebentasamasmuranghalaga

Sapresyong₱10hanggang₱250 makakabilinangdekalidadnadamitmulasaukay Sailangpagkakataon maymga nakakahanappangdolyaroalahassamgalumangbagnanabili nila Samuranghalaga,maaaringmakakuhangbrandedat stylishnakasuotan isangdahilankungbakitmaramiangadik sapaghahalukayngukay Sasocialmedia makikitaangmga agresibongmamimilinanakikipag-unahanparalamang makuhaangpinapangarapnilangdamit

Ayonsa2023ThredUpResaleReport,60%ngmgaGenZ angmasgustongbumilingsecondhandfashionupang mabawasanangcarbonfootprintatmakatulongsakalikasan Angukay-ukayayisangyamannanaibaonsahukayat mulinghinukayupangmapakinabangan Sa muranghalaga maaaringmakabuongbagong istiloatmapunanangpangangailangannang hindigumagastosnangmalaki Maaringitoaygamit nangiba,ngunitmayroonpaitongpakinabang Saiba,maaaringbasuralamangito Ngunitsamga Pilipinongmarunongmaghanapnghalagasabawatbagay itoayisangbiyaya Parasamasa,angukay-ukayayhindi lamangisangtindahanngsegunda-manongdamit ito aybahaginangatingkasaysayan,ekonomiya,at kultura

SapamamagitanngmahuhusaynakamayngmgawoodcrafterssaBaroy,Sta Cruz,isangsimplengpirasongkahoyay nagigingkamanghamanghanglikhang-sining

Sapamamagitanngmahuhusaynakamayngmgawoodcrafters saBaroy,Sta Cruz,isangsimplengpirasongkahoyaynagiging kamangha-manghanglikhang-sining Angkanilangtindahan,na matatagpuanmalapitsanationalhighway aynagpapakitanghusay sawoodcraftingattinatangkilikngmgamamimili Sakabilanginit, ulan,oanumangpagsubokngpanahon,tuloyangkanilangpagukitatpagpapagandangbawatprodukto SiEdgardoWenceslao 60taonggulang angmay-aring tindahangito Satulongngkanyangmgamanggagawa patuloy silangnagsisikapupangmakipagsabayansakompetisyonng industriyangwoodcraft Mulasalechontreenaginagamitsamga okasyonhanggangsamgakahoynakutsara tinidor plato atbaso naitinatampokngmgakilalangpersonalidadsasocialmediaat ginagawangpalamutisamgakainan lahatngitoayinukitnang maytiyagaatdedikasyon Bagama’tmadalisilangpuntahan,hindipalagingmagandaang kitangtindahan Minsan tatlongmamimililangangdumaratingsa isangaraw,atsaibangpagkakataon,walaniisa Ngunittuladng kasabihanniKuyaKim, Angbuhayayweather-weatherlang, kaya patuloysilangumaasaatnagsisikap Dependekungmaybibilio wala Maymgaarawnawalatalaga Mahirapkumitangpera pero patuloyparinkamingnagsisikap"aniniMangEdgardo

Pamilya at Pangarap: Ang Inspirasyon sa Paggawa

Sakabilangkawalang-katiyakannakita,hindisumusukosi MangEdgardoatangkanyangmgamanggagawa Hindisilaumaasa sasuwertekundisasipag,tiyaga,atpananaligsaDiyos Parasa kanila,angkanilangpamilyaangnagsisilbinginspirasyonupang magpatuloysapaggawa Angpag-ukitngkahoyatkawayanaynangangailanganng talento tiyaga atmaingatnapaggawa Satagalngkanilang karanasan,kabisadonanilaangtamangproseso,subalithindirin maiiwasanangmgaaksidentetuladngpagdurugongkamay Kaya naman todo-ingatsilasapaggamitngpait(chisel) kutsilyo(knife) liha(sandpaper) at pamukpok (mallet)

Sakanilanghusay,maituturingsilangmgamodernong eskultor,hindimankasingtanyagninaPhidiasatMichelangelo Bounarotti,ngunitmaysarilingtataknggalingsalaranganng woodcrafting

NagsimulasiMangEdgardosaisangmapagkumbabang simula may₱5,000napuhunanmulasapangungutang Sa pamamagitanngtiyagaatsipag,unti-untinglumagoangkanyang negosyo Malayomansamarangyangpamumuhay naitaguyod niyaangkanyangpamilyaatnapaaralangkanyanganakna kasalukuyang2ndyearcollegesakursongedukasyon

Woodcrafting: Isang Yaman ng Kulturang Pilipino

Sakabilanglahatngpagsubok nananatilisiMangEdgardosa kanyangsining angwoodatbamboocrafting Sapamamagitan ngkanyangtalentoatdedikasyon,patuloyniyangpinapanatili angkulturangmalikhaingpag-uukitnabahagingpagkaPilipino Bagama’tkomisyonlamangangkanilangkitasapaggawa hindi itonaginghadlangsakanilangpagsisikap Hangadnilanabalang araw,kilalaninsilangpamahalaanatmastangkilikinngkapwa PinoyangGAWANGATIN–GAWANGPILIPINO Sa bawatpirasongkahoynakanilanghinuhugis taglaynilaang dugo, pawis,atluhangisang mangga- gawangPilipino hindi umaasasasuwerte para sahuliaymauwi sa walakundinagtitiwala sasarilingkakayahan atpa nanampalatayasa Diyos

ni Eorica Maniquez

itrato ni Franck Lloyd Somoza

Sabawatsulokngatingbayan,naririnigng karamihanangmgakwentongpaghihirap atpakikibakalabansahindinakikita ngunitnararamdamannakalaban–angdengue Kasalukuyan,tinatayangnasahumigit-kumulang 800nakasongdengueangnaitalasalahatng barangayngSantaCruz DavaodelSurtaong 2024,nanagdudulotngmalubhangsakitat kamatayan

AngDengueayisangsakitnagalingsamikrobio nanaihahawasataosapamamagitanngkagatng AedesEagyptinalamok Angsakitnaitoayhindi lamangnagdudulotngpisikalnapagdurusakundi patinarinngemosyonalatpinansyalnapagbagsak ngbiktima

Gayunpaman,angposiblengpangunahing sintomasngtaongnagkaka-dengueayangmataasna lagnat matindingpananakitngulo atpananakitng katawanatkasukasuan Kabilangrinangpagsusuka, pananakitngmataatangmapupulangbutligng katawan,ayonkayRoseRayzhelAlucilja,24years oldHeadNursengMARPEmedicalhospitalngSta Cruz

Angbahaangbreedinggroundngmgalamokna AedesAegyptinapinanggagalinganngdengue

Madalingmakilalaanglamoksapagkatmayroong guhitnaputisakatawan Madalingdumamiang lamoknaitokayaipinaalalasamamamayanang paglilinissakapaligiranlalonasaMM

Maymgaiilangsolusyonrinupangmaiwasanito unanaangalisin itaponoayusinanganumang bagaynapinagiiponanngtubiggayanglata,bote, timba,lumanggulong,paso,tangkayngpinya, baradongalulod,mgahalamannatinitirhanngmga lamokatmgaibapangbagaynamaaaringtanguanng mgalamok

Dagdagparito,siguraduhinnaanglamokay hindi

makakapasoksaiskrinngpintuanat bintanaatLinisinangkainannghayop minsansaisanglinggo Samantala,angmagpahidsabalatnglyoson namay“DEET”olosyonnamakakaiwassa lamokangisasapangunahingproteksyon upangmaiwasanangpagkagatnglamoksa bahaynadahilanngpagkakaroonng dengue Kabilangrinangpagsuotng mahabangpantalonatdamitnamay mahabangmanggas,medyasatsapatos lalonglalonasamadalingarawatkung palubognaangarawnaangmgalamokay magbagsiknakumagat Saharapngpatuloynabantangdengue, mahalagangbigyang-pansinnatinangmga hakbangupangmaiwasanangpagkalatnito Itoayisangmakapangyarihangsakitna nagdudulotngmalubhangsakitatmaging kamatayan Sapamamagitanngsamasamangpagkilosatresponsablengpaguugali,maaarinatingmaprotektahanang atingmgasariliatangatingkomunidad labansapanganibnadalangdengue Sakabuuan,angsakitnaitoayhindi nakikitangunitnadadama Gayunpaman, sapatuloynapagtaasngbilangngmga naapektuhanngsakitnaito,karamihan parinaynaniniwalangwalangimposible kungmagtitiwala,magtitiwalangdarating angpanahongtuluyanitongmabura Kaya’tnaisngkaramihanangkalinisan nangsaganonsakitaymaiiwasan

balita

ni Majesta Noelle Paner

aitalaniJuliusR Paner SeniorTourismOperationsOfficersaSta CruzangisanghindipangkaraniwanguringibonsaPilipinasnoong nakaraangtaonsaSta Cruz,DavadelSur Angibongitoaytinatawag naRainbowBee-Eater,isanguringibonnakaraniwangmatatagpuanlamangsa Australia

Sahindiinaasahangpagkakataon, nakuhanannglitratoniPanerang nasabingibonhabangkasamaang kanyangmgakapwabirdwatchers Dahilsakanyangpambihirang dokumentasyon,pinurisiyangmga kilalangbirdwatcherssabansaatkinilala bilangisasapinakamahusayna maniniyotobirdphotographersa Pilipinas

AngRainbowBee-Eateraynatatangi dahilsakanyangpagkain karaniwang bubuyog(bee) nasiyang dahilanng kanyang pangalan Bukodsa kanyang kakaibang pagkain

namumukod-tangirinitosamakulay nitongbalahibo pulangmata at mahabanitongtuka,naginagamitsa panghulingbubuyog Sakabuuan itinuturingnaisang kahanga-hangangbirdwatchersi JuliusPaner Hindilahatngbird photographeraynagkakaroonng pagkakataongmakuhasalarawanang isangibongkaraniwangmatatagpuan lamangsaAustralia Dahildito,maramisakanyang mgakasamahananghumangasa kanyaatpatuloysiyanghinihikayat naipagpatuloyangkanyangtalento salaranganngbirdphotography

ni Majesta Noelle Paner

Maharlika–salitangnaglalarawannguringibonna nagpapakitangkalakasan,kagitinganatkahangahangangkatangian ItoangpambansangibonngPilipinas nakilalasatawagnaPhilippineEagleoAgilananagsisimbolonglakas katapangan atpamanangkulturasabansa Subalit hindimapagkakailang bumabanaangkabuuangbilangngmgaagilangnaninirahanditosaPilipinas dulotngkalunos-lunosnagawangmgatao

AngPhilippineeagleayendemic saPilipinasatmatatagpuansaapat namalalakingisla silangangLuzon Samar,Leyte,atMindanao Ang pinakamalakingbilangngmgaagila aynaninirahansaMindanao,na maypagitanng82at233namga paresngpag-aanak Animnapares lamangangmatatagpuansaSamar, dalawasaLeyte,atiilansaLuzon Sakasamaangpalad tinatayang nasahumigit-kumulang392pares nalangangnatitirangAgilasa kagubatandahilsapatuloyna pagliitngpopulasyonnitosabansa AyonsaPhilippineEagle Foundation(PEF),bumabaang bilangnitodahilsagawainngtao, isasapangunahingrasonnitoay angdeforestation angpagkasirang mgatropicalnakagubatanna nagsisilbibilangpugadattirahanng mgaagila Kabilangrinang pangangaso accidentalcaptureo hindisinasadyangpagkuhang larawan,iresponsablengpagmimina atibapangmapaminsalang aktibidadaydahilansapagbabang bilangngagila Gayunpaman,upang makatulongnailigtasang Philippineeagle,iniligtasngPEF angmganasugatangagilaatinilabas angmgaitopabaliksamga protektadongkagubatan Nangsa ganonaymaibalikangkalusuganng mganailigtasnaagilaat matulungannamaiwasanang pagkalipolngpambansangibonng bansa

Dagdagparito,ayonsa pananaliksik isarinsasolution upanghindituloyangmaubosang mgaagilasaPinasayang Community-basedConservationo pakikipagtulungansamgalokalna komunidadupangbumuongmga pagsisikapsapag-iingatparasa kritikalnatirahanngagilaat CaptiveBreedingopagpapalayang mgabihagnaagilapabaliksaligaw Kinakatakutannangkaramihan angunti-untingpagka-ubosng AgiladitosaPinas Samantala,wala paringnasabingaksyonang panguloomgaliderngbansa patungkolrito,ngunitsinisigurong PEFnahindituloyangmaubosang mganatitirangAgilasaPinasat tinitiyaknitonagagawinnilaang lahatngmakakayaupang mananatiliito Sakabuuan,angpatuloyna pagka-ubosngmgaagilasabansaay nangangahulugannaangating lugarayhindinararapatnatirahan ngmgawildanimalskungangmga pinoyayiresponsablesabawat batas Kaya’thangadngkaramihan naiwasanangmgabagayna nakakaapektosamgahayopna naninirahandito AngatingHaring IbonoHariBonaynagsisimbolong atingkalakasan,kagitingan, katapanganatnagbibigaybosessa atingbansa Subalit,kunghahayaan natinitongmalugmoksakawalan tiyaknahindinamuling masisisilayanangmaharlikanitong kagandahan

Angclimatechangeayangpagbabago saklimangmundodulotngmga aktibidadngtaoatmganaturalna proseso Itoaynagdudulotngpagtaas ngtemperatura pagbabagosamga patternngulan,atpagtaasngantasng dagat Kapagitoaynagsimula,tiyakna maapektuhannglubusanangkasikatan ngBundokApo "Naayimpactangclimatechange somehowsaMt Apowhichisang ecotourismactivity AyonkayJuliusR Paner SeniorTourismOperations

mate Change:

ilalaangMt ApobilangpinakamataasnabundoksabansangPilipinasnaisasaMahalagang ekosistemananagbibigayngmaramingbenepisyosakapaligiranatsamgatao Gayunpaman, winawasakngclimatechangeopagbabagongklimaangtaglaynakagandahannitona nagbabantangmabigatnanegatibongepektoparasamgananinirahandito

OfficerngSta Cruz Ipinahiwatigpa nitonasiyamismo,nakakaranasat nakakaramdamngganitongklaseng sitwasyon Dagdagpaniya angbagyoatElNiño angisasapangunahingdahilannito Dahildito,isususpendenilaangtraining activityoanumangactivitiessaMt Apo upangmasiguradongligtasangnais umakyatngbundok Angnegatibongepektonitoay posiblengmawawalanngtrabahoang mgaMt Apoguidesatreportersdulot

ngwalanamangturistaangaakyatng bundoksanhingclimatechange Apektadoangkitanghabal-habalriders atsari-saristoresdahilsakakulanganng mamimili Gayunpaman,nanatilingparehoang pamumuhaysabundok Sakatunayan ayumakyatsaMt Apoanghumigitkumulang5057turistanoong2023at 5,895noong2024 Kung magpapatuloyangpang-aabusosa kalikasan,maaaringtuluyanitong mawala

litrato ni Julius Paner

ni Majesta Noelle Paner

Hamon ng bundok Apo

ni Majesta Noelle Paner

ONWORK: ONWORK:

Sarap ngayon, SCNHs

ni Majesta Noelle Paner

Malasa,malinamnam,masarapLalonakapagmalamig Itoangmgakatangianmeron softdrinksnatilabaginagawanangkaramihanbilangtubigdahilsaparatingpaginomnitonakungsaanbawalatmasamasakalusugan Kaya'tipinahintong paaralangSCNHSangpagbentangsoftdrinkssabawatcanteenupangmasiguradongligtasang bawatstudyantengnag-aaraldito

Angisangsoftdrinksayinuminnakaraniwang naglalamanngcarbonatedwater isangpampatamis atisangnaturaloartipisyalnapampalasa Ang pampatamisaymaaaringisangasukal,high-fructose maissyrup,fruitjuice,kapalitngasukal,oilang kombinasyonngmgaito Subalit basesa paglalarawangito talaganamangmapanganibang inumingitonatilabangmaaaringmagdudulotng malubhangsakitatminsanhahantongpasa kamatayan

IpinahihintongSCNHSangpagbebentangsoft drinksdahilsamgabatangnauugaliangpag-inom nitoaraw-araw,bawatoras Kayatnaisipng paaralanangpagpapatupadngpolisiyanangsa ganonmaiiwasanomaibsannaangbilangngmga kabataangumiinomngsoftdrinkssaloobng paaralan

Kungipagpatuloyangpagbebentanito, posiblengmagkaurinarytractinfectionoUTIang taongpalagingumiinomnito Kabilangrinang pagtaasngtimbang,pagtaasngantasatpresyonng dugo,pagkawalanngmineralssakatawan,at posiblengpagtaasngpanganibsapuso Bilangepektosalipunan maariitong magdudulotngpagtaasnggastossanhi ngpambilingsoftdrinks,pagbabang produktobidadatpaggastosng malakinghalagaparasapanggamotkungsakaling nagkasakitangtaodahilsa pag-inomngnito

Samantala angCoke aymaymga benepisyong pangkalusugan Itoay nagkaroonng malakingpapelsapagbabagongkalusuganngmga taoatnagkaroonngmabilisnapagtaassa popularidadsabuongmundo Angsoftdrinksay maymgabenepisyongpang-ekonomiyarin Itoay nagkaroonngmalakingpapelsapagbabagong ekonomiyangmgabansaatnagkaroonngmabilis napagtaasngpopularidadsabuongmundo Bagamatmasnangingibabawparinang panganibnahatidnitosabuhayngbawattao Minsan,nagigingsanhiitongmalubhangsakitat

minsannahahantongpasakamatayan Dahildito, mabigatangepektonitosapamilyangnamatay hindiganonkasimpleangpagtanggaplalonakung angpinakamamahalmosabuhayangnawala Gayunpaman,hangadngkaramihananggawin ngtaos-pusongpag-iwassapag-inomnganumang uringsoftdrinksdahilangsalitaaymapigilan ngunitangpagbigayngkatawansakamatayanay hindimangyayarikailanman Oo,masarapngaito, ngunitpaanonamankungangsarapnitoang mismongwawasaksabawatsangkapoparteng katawanngbawattao?

PinapatunayanngSCNHSangkahalagahanng buhay,kungkaya’tnaisngbawatahensyaatpolisya naihintoangpagbentanito nangsaganonsakitat problemaaymaiiwasan

Bawatpalay,bawatbutilngbigasaypinahahalagahanngkaramihanlalonatitoang pinakamahalagaoimportantengbasicneedsopangunahingpangangailanganngbawat tao Subalit panokungmayrrongsagabalnanagdudulotngpagkasirangbigasnasanhi ngpagkagutomngmgamamamayan Isaritoangricebacteria

amundongnakatutokangkaramihansateknolohiya,angmundongtrabahoaypatuloyna nagbabago Isasapinakamalakingpagbabagonitoangpag-usbongngteknolohiyabilang paraansapagtatrabahosapamamagitanngonlineoiba'tibangkapasidadsaloobngvirtual naespasyo

Ang“onlineworking”otawaginnalangnating OnWork aytumutukoysauringtrabahokung saanangmgaindibidwalaygumagawang kanilangmgatungkulinoresponsibilidadgamit anginternetatmgadigitalnaplatform Madalas samganagtatrabahooonlineworkersaymenorde edadpalamangnapinagsasabayangtrabahoat pag-aaral Dahilsahalipnapisikalnadumalosa opisinaolugarngtrabaho angmgaonline workersaymaaaringmagtrabahomulasakahit saansamundo,bastatmayaccesssilasainternet, tiyaknamakakatulongnasilasapang-araw-araw napamumuhay Samantala,angpagtatrabahoonlineay nagbibigay-daansamgataonamagkaroonng higitnakalayaanatginagawangmasmadaliang mgabagayparasakanilaatmasmaraminarin silangnagagawadahilmaymaskauntingmga bagayangnakakagambalasakanilakumparasa pagigingnasaisangopisina Hindinilakailangang pumuntasaopisinaaraw-araw na nangangahulugannamaaarisilanggumugolng masmaramingorassakanilangpamilyaatgawin angmgabagaynakanilangkinagigiliwan Samantala maymgahamonatpagsubokrin angmgaonlineworkerssakanilangtrabaho Una angkawalanngpisikalnainteraksyonaymaaaring magdulotngpakiramdamngpagkakahiwalayat kalungkutan Angonlineworkingay nangangailanganngmataasnaantasngdisiplina atself-motivation Dahilwalangdirektang supervision,angmgaempleyadoaydapatnamay mahusaynatimemanagementatkakayahang mag-focussakanilangmgagawainnangwalang

Angricebacterianamulasabakteryangleaf plantsnatinatawagnaxanthomonasoryzae Ang Xanthomonasoryzaeayisanguringbakterya Angpangunahinghostngbacteriumaybigas AngmgaepidemyangXanthomonasoryzaeay maaaringmagdulotngpagkawalanganimula274% atangbakteryaaymaaaringdalhinsamga butongpalay,nanagdudulotngkaragdagang pagkalatngsakit

AyonsanatuklasanniSirEdmarMaturan, gurongSta CruzNationalHighSchool hindi direktanglilipatangbacteriasakatawanng mismongtao Bahagyanpalamangitong pasamainangtanimatkungmakainang mismongbigas,maaaringmalipatangbacteriasa taoopossiblenangyariitodahilsamedyotagal naprosesongpagtanim Dagdagparito,maymgasimbolokungtaglay ngangnaapektuhanangtanimsabacteria Ang palayaymagibangkulaynakungsaankulay dilaw Pagkataposnitongmaapektuhan bahagyangmagingkulaykayumangginaang dulongtanimopalay Bukodrito maymgaparaanosolusyon namanupangmaiwasanito Maaarigumamitng

certainnakemikalsparaepektibongmaglahoang sakitnadumaposakatawanngtao Siguraduhing maayosangirigasyonatfertilizationngpalayan Angsobrangtubigokakulangannitoaymaaaring magdulotngstresssahalamannanagiging susceptiblesamgasakitatugaliinangregularna monitoringatkontrolinangmgapestetuladng mgainsektoatibapangorganismonamaaaring magdalangbacteria Gamitinangmgaorganikong pamamaraanomgakemikalnaligtassakapaligiran kungkinakailangan

Maaariringgumamitngmgabiologicalcontrol methodstuladngpagpapakilalangmgabeneficial insectsomicroorganismsnamakakapaglabansa mgaharmfulbacteria Sapagsunodsamga hakbangnaito masisiguromongmapapalakasang kalusuganngiyongpalayatmaiiwasanangmga bacterialinfections Angbigasayisangmahalagangpagkainsa maramingbahagingmundo Gayunpaman mahalagaringtandaanangresponsableng pamamahalangbigasopalay Hangadng karamihannahuwaghayaanangletchengmaliitna halimawnapilitwasakinanganyosabawatbutil ngbuhaynaaraw-arawsatinbumubuhay

i di k

ni Majesta Noelle Paner

ni Amaziah Fuentes

IsangbihirangoportunidadanghatidniSirTeodoroPetecio, coachatamangOlympicbronzemedalistnasiNesthyPeteciosa mgabatangboksingerosaSantaCruzNationalHighSchool (SCNHS),SantaCruz,DavaodelSur

Nag-aaloksiyanglibreng

pagsasanay kasamaanglahatng kagamitanmulasaboxingring punchingbags,gloves,sapatos, pagkain,atibapanggastusin

NagsimulaangmisyonniSir Teodoronanggustoniyangmaibahagiangbiyayangnakuhamulasa pagkapanalonganaknasiNesthy NagsimulaSirTeodorosaTuban, S b l d k h k h

HighSchoolsiBobbyLarañongBansalanNational atupangtapusinanglabanviatechnicalKnockout AA2025naginanapsaMalalag,DavaodelSur,

biyayangnatanggapat nagbibigaypag-asasabagong henerasyonngmgaboksingero AyonpakaySirArjeeDano coachatteacherngSCNHS “Verypassionatekaayosisir Teodoroaboutteaching boxing,walaygipangayona kapalitwaygipangayona bayad iyahalangkaymulambo angboxingsasantacruzmao ragyudnaiyanghuna-huna Dahilsakanyangmalasakit atsakripisyo maraming mapaladnaboksingeroang nagkakaroonngpagkakataong matutomulasaisangeksperto Isaitongmalakinghakbangsa pagpapalakasngboksingsa SantaCruzatpagbibigay nginspirasyon samgakabataang nangangarapmaging katuladniNesthy Petecio Saganitongklase ngdedikasyonatsuporta, hindimalayong masaksihan angpagsibolng isangOlympic

10-Blue Eagles pooler, nanaig kontra 11-White Lions shooter; nagtala ng 2-0 kartada isports balita

ni Amaziah Fuentes

Naging“easywin”parakayChrisKhyzerR Saliseang SantaCruzNationalHighSchoolIntramuralsBillards ChampionshipGameBoysmataposmanalokontra PloylinilR Omangdahilsasunod-sunodnafoulplaysna binitawannitopatungosa2-0panalosaBitaug“Billiaran”Zone IV,SantaCruz,ika-30ngOktubre2024

KumampikaySaliseang swertemataposbumitawng sunod-sunodnafoulplaysat errorssiOmangdahilsa defensiveplaysnaipinakita nito

“Nakafeelgyudkogkalipay kaynadaogko nabayran ragyudkosakongkahagosa trainingplusnagpasalamatko kaynapadaliakongpagkadaog tungodsaerrorsakongkontra” aniSalisesaisangpanayam

Nagsimulaanglarosabreak niOmangnamatagumpayna naikalatangbolasamesaat kinunanngtyansangmakatira siSalisedahilnakatagoangfirst ballsaibapangmgabola

Parehongnilalakasanng dalawangkoponanang kanikanilang depensa, nanaging dahilan upang

magkasunod-sunodangfoul playsnanabitawanniOmangat ibangnumerongbolaat palagingnatatamaanpatungosa 1-0scorepointleadniSalise Nagpatuloyangtaguansa bolangdalawaatnaghihintay nalangnakungsinoangunang magkamali,nangdahilsapagka pabayaniOmangagad nanamanitongnagkaerrorat nagkaroonngdalawangsunodsunodnafoulsnatuluyanng nawalanngpag-asapatungosa pagkapanaloatpagiging kampeonniSalisesalaro Isananamangensayoang haharapinniSaliseparasa DistrictMeet,hangadhindi langanggintokundiang karangalangdalasapaaralan NabigomansiOmangsa laro,determinadonamansiyang manaloparasahulingtaonng paglalaroniyabilangatleta mulasaSCNHS

ni Ruzzel Yana

Pnagibuhatkayshortkaayobecausealmostaweek langangpracticetaposdilijudinganakadaliang practicesadistancepalangdawdaanwaladaw silaysaktongmatrainingan NanatilingkalmadosiTanaidmataposnitong maisablayanganimnapanasaunangend samantalahumugotnamanngparehongkatorseuli

Valleser, pin araño, pasok DAVRAA

NagingpuhunanniMarkangkaniyangmatitibayna kombinasyonngsuntoknahindikayangtumbasanni Laraño,dahilanupangmakuhaniyaangticketa patungogDAVRAA

”Angmasultinakosaakongdulakaycrucialkaayo,abi nakogmapildepakoba,gipasalamatannakopermiroang ginoougikaduhapamily,samotnasicoachkaydagojud shagtabangsaamoa"

atapos endna irap datona siBaylosisnanakapag-tarakng49puntos BinalotngkamalasanangSantaCruzdahilhindi tumatamaangmgatiraniTanaidngunitsakabilang bandabinibigyangbuhayniSolidadangpag-asang kanyangmgakasamahanmatapospangunahanng24 puntosangpangatlongend puntossinaMangcoatBuayaathindinagpapah

Saikalawanground,bumawiangmanlalarongSCNHS atnapayukoniyasiLarañomataposangisang

inaluhodniMarkJohnzelValleserngSta Cru NationalHighSchool,mataposniyanggulang technicalKnockout(TKO)decisionsaFlyweig

saMalalag,DavaodelSur,Gymnasium,ika-pitongPebr

AgresibosiLarañosaunangroundgamitangmgabody shot,ngunittododepensalangsiVallesersakaniyangmga atake,nagpakawalanamansiyangilangcounterpunchesat isangsolidong1-2combinationnanagingdahilanupangdi maka-pormasiValleser

litrato ni Shan Carmona

itrato ni Shan Carmona

asuko si

matinding1-2combinationnanagingrasonupang putulinangmomentumngkatunggali sinubukan namangbumawiniLarañogamitanguppercutngunit hindiitoumubraatpatuloyparinangpag-atakeni Valleser NagpatuloysiVallesersakaniyangopensibahanggangsa hulingyugto,isangmatindinglefthookangkanyang pinakawalannasinundanngisapang1-2combinationat isangmalakasnarightuppercutnanagingsanhiupang tuluyangmapatiklopangkalahokngBNHS dahilanupang mapatigilanglabanatideklarangpanalosadecisionna TKO Sakabilangmatindingdepensaatlabannaipinakitani Laraño hindinaniyanapigilananglakasniMarkna tuluyangnagwagiatumabantesatorneo

4th Time Davraa players did it again

Sta Cruzsmashers,inungusanang Malalagdroppers;gintongmedalyainuwi

ni Amaziah Fuentes

Nilupigng4thtimeDavraaplayersatBatangPinoy qualifiersRbMilesGabrielatCharlieA RamerongSta Cruzmataposmaipanaloanggintongmedalyang

BadmintonDoublesBoyskontraKianShameSeangoyatJohnKerby JeminongMalalagDistrictsabisana21-15,21-14saProvincialMeet DavSurDAA,MalalagMunicipalGymnasium,Pob MalalagDavao

DelSur ika-pitongPebrerotaongkasalukuyan

Dahilsailangtaongkaranasan nagpamalassiGabrielatRomerong backtobacksmash flickshots dropsatangkanilangdiinaasagang decoyattacks

habangpatuloynahumangaang manonoodsakanilangforehandbackhandflicksatmaliksingdecoy attack Mataposang5-to-nothingblast

ni Amaziah Fuentes

Hampasngraketa,kaybilis,salabanaywalanginuurungan, pusongpalaban,handangipakitaangnatutunang kakayahan sabawatgalawatdiskarte tagumpayang inaasam,maytaongnag-udyok,nagbigaynginspirasyon,upangmaabot angpangarapnainaasam

Lahattayo,maypangarapna gustongmarating Minsan ito’y parasaatingpamilya saating mgakaibigan,odikaya’yparasa atingsarili Angmahalaga,hindi tayosumusukosabawathamon nakumakaharapnatin Saikalimangbaitangsaedad nalabingisa nagsimulaang isang yl

DugotpawisparasakoronangkampyonMarkJohnzel Vallesernaiuwianggintongmedalyamatapos mapatumbaangkalabansaiginanapnaDAVSURDAA

isports balita

Isasamgapinakamalakingtagumpay niyaayangmaabotangika-apatna ranggosadoublesrankingsabuong Pilipinasatmagingisangendorserng sikatnabrandnaBabolat Isang patunaynaangsipag,tiyaga,athindi pagsukosamgapagkataloaysusisa tagumpay Angmgapagkabigoayhindi niyatinitignanbilanghadlangkundi bilangaralnamagtutulaksakanya upangmagingmasmahusayatmatibay pa Ngayon sapagtataposng kanyangakademikong taonbilangstudentathlete,masayaatproud siyasakanyangmga naabot Alamniyang maramipangpagsubok angdarating,ngunithindi siyatitigilsapangarap

JubahibnilupigsiDodoso;nasipa anggintongmedalya,aabantesa Davraa

GinulantangniGrachelGwenJubahibngSantaCruzNationalHighSchool(SCNHS)siJulian MavryDodosongMatanaoNationalHighScohool(MNHS) mataposniyangangkininang dalawanground sapatupangtaluninangkontravia12-8 14-9panalosaDavsurdaaFinweight under42kgsaDavsurdaa2025saKiblagom,Malalaggymnasium,ika-pitongPebrerotaongkasalukuyan

NagingpuhunanniJubahibangkaniyangpush kicks,45degreekicksatpunchesupangtalunin angkontraatdagitinangticketpatungong DAVRAA

"Akonggihimokayinigbagsaksaiyangtiilako siyangginapushkaypayatmansiya,tapos weaknessniyaangmasipaanogkusog,unyainig naogsaiyangtiilkaygagamitkogkicksnga makahatagogdistractionsaiyaha"aniJubahib

Ipinamalaskaagadngbawatkalahokangkanikanilangmatitibaynaopensaatdepensa,ngunitdi mapigilanangpag-arangkadangmanlalarong SCNHSmataposniyangipamalasangkaniyang pushkicknanagingdaanupanglumamangsa unanground,12-8

SinubukangbumawiniDodososaikalawang roundgamitangkaniyangaxekick,subalithindi parinitoumubrakayjubahib Tinuloy-tuloyniJubahibangkaniyangmomentum athindinaniyahinayaanpangmaka-pormaang kontra matapossiyangmagpamalasngkaniyangpush kick,45degreekickatpunchesnadi-kayangtumbasan ngkontrananagingsanhiupangbiguinsiDodosona makamitanggintongmedalya 14-9 Sangayon pinag-aaralanniJubahibangmga tecniquesatmgasipanamaaaringmakakuhang malakingpuntosatneedniyadawringiimproveang kaniyangselfconfidence,parasapaparatingna Davraa

ni Ruzzel Yana

litrato mula sa Babolat

dibuho

Lloyd Somoza

pahina | 02 - 03

hindinakakaalam kunganoangibigsabihinng"sexual intercource" angwalangmuwang kunganoang contraceprives

pahina | 06

Pangminutong kasiyahan

isports balita

ni: Amaziah Fuentes

AarangkadanasiEzekielRabiFulmaransakauna unahannitongDavraaMeetmataposmaiposteang 8-4panalokontraKristerJamesNahinengBansalan saSinglesBTennisBoysChampionshipMatch,Provincial MeetDavSurDAA2024

Nagpamalasngmga tumpaknahampassi Fulmaranmulasatop spinslices dropsat smash,dagdagparitoang mgaquickstepfootworks nanagsiguradong kanyangpagkapanalo

isports balita

HHera, era, pa paDAVRAA DAVRAA

ni: Amaziah Fuentes

naipinakitani

Fulmaransalaroatsadi inaasahangpangyayari napakonitoangiskorng kontrasa4

Dahilsaforehandat ballcontrolsni

"Unexpectedang panghitabo,kaywalako kabalonadinhiako padulungay bastagodlng nagdalanako Plusug kapildihonnaganika, ayawgyudhuna-hunaana mapildika"aniFulmaran saisangpanayam

Nangangambang sumabaksiFulmaransa laro,ngdahildito naiwanansiFulmaransa unaatpangalawangset patungisa0-2advantage ngBansalan

Samgasumusunodna set dahan-dahanginakyat niFulmaranangmga puntosnito,mula0-2 hanggang3-4 Tuloy-tuloynaang magagandanggalaw

amayagpagsiHeraPadillangSta CruzNationalHighSchoolmataposmangunasaapatna apparatusngRythmicGymnasticskontrasasampunggymnastsngDavaodelSursaginanapna DavaodelSurDivisionAthleticAssociation(DavSurDAA)Meet2025 MalalagEvacuationCenter

Malalag,DavaodelSur,Pebrero6,2025

Fulmarannagingoutat puroserrorsnaang binitawanniNahine, dagdagparitoang sigawanngkasamahan patungosapagkawalang paniniwalasasariliat tyansangmakapuntospa kayFulmaran

TinaposniFulmaran anglarosaisangsmash, nanadepensahannaman niNahinesubalit napuntalangitosaisang error,8-4

Isangmatinding paghahandananaman anggagawinni Fulmaranparasadarting naDavraaMeetat sisiguraduhing makakapaguwi nggintong medalya

UmikitsilaPadilla,Shalyse Sevilla,atJennicaRoseBusigngteamSta Cruznganimnaginto,limangpilakatlimang tanso

Umiinitangtensyonngsaunangrythmic apparatusnaballayagadnangnagpamalas siPadillanangperpektongkoordinasyon, nagtamosiyang1845puntos sinundan niSevillang184at152 namankayBusig

Sarythmicapparatusnaclubs ayipinamalasmuliniPadillaang galing,ngunitagadnamangitong naungusanniSevillasa1845napuntos sinundanniPadillang184at141kayBusig

tocompeteintheupcomingevent After monthsofhardworkanddedication,the long-awaitedmomentfinallyarrived We gaveourbest wonallthemedals and proudlyqualifiedforDAVRAA” aniPadilla

AarangkadasiPadillaatang Rythmic GymnasticTeamngSta CruzsaDavao RegionAthleticsAssociation(DAVRAA) MeetsadaratingnaMarso Isangmatindingpreparasyonnanaman anghaharapinniPadillaat ngbuongteamngSta Cruz bagosasabaksapanglima nitongDAVRAA Meetatsisiguraduhing masungkitangpanalo

SamantalangnadominamuliniPadillaang rythmicapparatusnaribbonsapuntosna 162 160namankaySevillaat 1435kayBusig

AttuluyannangnamayagpagsiPadillasa rythmicapparatusnahoopsapuntosna186 sinundanniSevillang1735at160naman kayBusig

Westartedtrainingearly,evenbeforethe sportsmeetofficiallybegan Wetrainedas soonaspossibletobuildthestrengthneeded

We trained as soon as possible...

litrato ni Shan Carmona

litrato n Shan Carmona

tinta ng katotohanan, sandigan ng kabataan "