Ankara -Beypazarı Tarihi ve Arkeolojisi

ANKARA –BEYPAZARI

Taylan Köken

Sayfa 1 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

BEYPAZARI İLÇESİ / ANKARA / GALATİA BEYPAZARI İLÇE MERKEZİ: Beypazarı İlçesinin Yeri: Beypazarı, Ankara’ya 99km uzaklıktaki bir anayolla bağlanmaktadır. Ankara’nın kuzeybatısında yer alan Beypazarı ilçesinin doğusunda Ayaş ve Güdül İlçeleri, güneyinde Polatlı İlçesi, güneybatısında Eskişehir Mihalıççık İlçesi, batısında Nallıhan İlçesi, Kuzeyinde Bolu İli Kıbrısçık İlçesi bulunmaktadır.

Beypazarı İlçesi Beypazarı Kısa Tarihi: Beğ Pazarı (1) Osmanlı’da “Tımarlı Sipahi” sisteminin merkezlerinden biridir ve adını buradan alır.

Beypazarı İlçesi ve köyleri İlk Tunç Çağı dönemlerinden beri tarihin içinde yer almıştır.

Roma Döneminde “Hac Yolu” olarak da anılan Roma Yollarından biri Beypazarı’ndan geçerdi. O zamanki adı Lagania’dır (2) ve “Kaya Doruğu Ülkesi” anlamındadır. Bizans Döneminde piskoposluk merkezidir. 451 yılında Kalchedon Konsüllüğü’ne katılmış ve Euphrasius Laganiae adını almıştır. İmparator Anastasios’un (491-518) kenti ziyareti üzerine Lagania adı Lagania-Anastasiopolis yani Anastasios’un Kenti olarak değişecektir.

Beypazarı’nda ilk yerleşimlerden sonra Hitit, Frig, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı hakimiyeti hüküm sürecektir. Türklerin Anadolu’ya egemen oluşuyla Türkmen boylarının da yurdu olur. Bu boylardan en önemlisi Kayı Boyu'dur. Selçuklu Sultanlığı kendilerine yurt olarak yer göstermiş, Gazi Gündüzalp yönetiminde ilk önce Ankara civarına yerleşmişlerdir.

Osmanlı Devleti'nin kurucusu olan Osman Bey'in dedesi Gazi Gündüzalp'in mezarı Beypazarı'nın Hırkatepe Köyü'ndedir. Orhan Gazi Bursa’yı fethedince Beypazarı’da Hüdavendigar (Bursa) Sancağına bağlanır. Osmanlı döneminde ilçe ve köylerinden ilim tahsil ederek, “Çelebi”, “Müderris”, “Kadı”, “Şair” ve “Alim” olan bir çok şahsiyet yetiştiren bir merkez konumundadır.1868 yılında Ankara’ya bağlanacaktır.

Beypazarı tarihi yapılarıyla çok gezilen turistik bir ilçemizdir. İlçede 213 adet ev, 23 adet konak/köşk, 54 adet dükkan tescilli Anıt eserdir. Diğer önemli eserleri ve arkeolojik SİT’leri aşağıda yayınlayacağız.

Taylan Köken

Sayfa 2 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

BEYPAZARI MERKEZ KALINTILARI: BEYPAZARI TÜMÜLÜSÜ: Tümülüs, Beypazarı İlçesi merkezine yakın konumdadır.

Beypazarı Tümülüsü Beypazarı Tümülüsü Bilgileri: Envanter listesinde bulunan ama tam yeri belirtilmeyen bir tümülüstür. 30m çapında 4m yüksekliğindeki bu Tümülüs Roma Dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Yoğun olarak yapılan kaçak kazılarla bir hayli tahrip edilmiştir. Beypazarı Tümülüsü Koruma Kurulu Kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

İNÖZÜ VADİSİ: İnözü Vadisi, Beypazarı İlçe merkezine 3km mesafedeki vadinin içindedir.

İnözü Mağaraları İnözü Vadisi Bilgileri: İnözü Vadisinde bulunan mağaralar Roma Döneminde mezar ve yaşam amaçlı kullanılmıştır. Bazı kısımlarda horasan sıvasıyla örülmüş olan duvarlar bulunmaktadır. Bu alanlar tıpkı Kapadokya’da kullanımlar gibi Erken Bizans Dönemi Hıristiyanlarının toplanmak amacıyla kullanıldığı düşünülmektedir. Defineciler tarafından tahrip edilen bu mağaralar Koruma Kurulu kararıyla 1990 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak, vadi ise 2.Derece Doğal SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 3 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KARAPINAR YERLEŞİMİ: Karapınar Yerleşimi, Beypazarı İlçesi, Hacı Kara Mahallesi, Karapınar Mevkiindedir.

Karapınar Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Karapınar Yerleşimi Beypazarı–Kırbaşı Yolunun 2. km’sindedir.

250x160 m boyutlarında 25m yüksekliğinde bir yerleşimdir. Yerleşim yerinde toplanan seramik parçalarına göre yerleşim Helenistik, Roma ve Bizans Çağında iskân görmüştür.

Yerleşim yeni yapılan binalarla, yapılan barakalarla tahrip edilmektedir. Karapınar Yerleşimi 2006 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

SULTAN ALAADDİN CAMİ: Sultan Alaaddin Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, İstiklal Mahallesi Kuyumcular Sokaktadır.

Sultan Alaaddin Cami Cami Bilgileri: 1221-1228 yıllarında yapılan cami Selçuklu Dönemi yapısıdır. Banisi bilinmeyen cami, kare planlı kesme ve yığma taştan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir.

Cami içi ahşap detaylar günümüze kadar korunmuştur.

Yakın tarihli yenileme yapılmış olan cami Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 4 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KURŞUNLU CAMİ: Kurşunlu Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Cumhuriyet Caddesindedir.

Kurşunlu Cami Cami Bilgileri: 1685 yılında inşa edilen cami Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi Sadrazam Nasuh Paşa olan cami, dikdörtgen planlı, ibadet kısmı kare planlı, kesme ve yığma taştan, kurşun kaplı kubbeli çatıdan inşa edilmiştir. 1882 yılında çıkan yangında ahşap kısımları yanan cami, 1886 yılında Hacı Latifoğlu tarafından tamir ettirilir. 1938 yılında bir onarım geçiren cami en son 1987 yılında son yenileme yapılmış ve Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

AKŞEMSETTİN CAMİ: Akşemsettin Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi, Kayhan Güven Caddesi, Akşemsettin Sokaktadır.

Akşemsettin Cami Cami Bilgileri: 1869 yılı yapımı cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. İlk caminin bir yangında yanması üzerine Çayırlıoğlu Zeki Efendi tarafından yaptırılan cami, dikdörtgen planlı kesme ve yığma taştan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir. 1965 yılında Vakıflar tarafından restore görmüştür. Cami Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 5 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

BALOĞLU CAMİ: Baloğlu Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, Zafer Mahallesi, Kalekapısı Sokak ile Dar Sokağın kesiştiği yerdedir.

Baloğlu Cami Cami Bilgileri: İlk Cami 1883 yılında çıkan yangınla tahrip olunca, halk tarafından yapılır.

Tekrar çıkan yangın sonucu tahrip olan cami 1967 yılında günümüzdeki şekilde tekrar inşa edilir. 19. yüzyıl yapımı cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen cami, kare planlı kesme ve yığma taştan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir.

1965-1968 yılında yangın harap olan cami betonarmeden yeniden yapılmış olan cami Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 2. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

BEYTEPE MESCİDİ: Beytepe Mescidi, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Cevizlerkaşı Sokaktadır.

Beytepe Mescidi Mescid Bilgileri: 19. yüzyıl yapımı mescit Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen cami, mimari olarak İmaret Camisiyle benzerlik taşımaktadır.

Dikdörtgen planlı kesme ve yığma taştan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir. Yakın zamanda bir vakıf tarafından restorasyonu yapılmış olan mescit Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 6 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

HACILAR KÖPRÜSÜ MESCİDİ: Hacılar Köprüsü Mescidi, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Hacılar Köprüsü Sokaktadır.

Hacılar Köprüsü Mescidi Mescid Bilgileri: 19. yüzyıl yapımı mescit Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen cami, dikdörtgen planlı, iki katlı, düz taş ve yığma taştan, çatısı yıkık durumdadır. Harap durumda kullanılmayan mescit Koruma Kurulu kararıyla Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

HOCA KİRİŞ (ABBASZADELER) MESCİDİ: Hoca Kiriş Mescidi, Beypazarı İlçe merkezinde, İstiklal Mahallesi, Çınar Sokaktadır.

Hoca Kiriş Mescidi Mescid Bilgileri: Abbaszadeler Mescidi olarak anılan mescit, 19. yüzyıl yapımı Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen cami, kare planlı kesme ve yığma taştan, batı duvarı ahşaptan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir.

Yakın zamanda bir vakıf tarafından restorasyonu yapılmış olan mescit Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 7 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

İMARET CAMİ: İmaret Cami, Beypazarı İlçesi merkezinde, Beytepe Mahallesi Cumhuriyet Caddesi üzerindedir.

İmaret Cami Cami Bilgileri: 1886 yılı yapımı cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi olmayan cami, dikdörtgen planlı kesme, betonarme ve kiremitten, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir.

1962 yılında ve 1980 yılında yenileme yapılmış olan cami Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

İNCİLİ CAMİ: İncili Cami, Ankara İli, Beypazarı İlçesi merkezinde, İstiklal Mahallesi Kuyumcular Sokaktadır.

İncili Cami Cami Bilgileri: Eski cami Sultan II.Abdülhamit devrinde bir yangınla yok olunca 1901 yılında yeniden yapılan cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi Abbaszade Hacı Mehmet Efendi olan cami, kare planlı kesme ve yığma taştan, eğimli kırma çatıdan inşa edilmiştir.

Yakın tarihli yenileme yapılmış olan cami Koruma Kurulu kararıyla 1970 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 8 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

TABAKHANE CAMİ: Tabakhane Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Develik Sokaktadır.

Tabakhane Cami Cami Bilgileri: 1896 yılında inşa edilen cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi Söylemezzade Hafız Hüseyin Efendi olan cami, kare planlı, kesme taştan, eğimli, kırma çatıdan inşa edilmiştir. Yakın tarihli yenileme yapılmış ve Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

YENİ CAMİ: Yeni Cami, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Develik Sokaktadır.

Yeni Cami Cami Bilgileri: 1897 yılında inşa edilen cami Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi Hacı Abdullahzade Mustafa Efendi olan cami, yamuk planlı, yığma ve kesme taştan, eğimli, kırma çatıdan inşa edilmiştir.

Yakın tarihli yenileme yapılmamış olmasına rağmen sağlam olan cami Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 9 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

ACI (ESKİ DERBENDÇİK) CAMİ: Acı Cami, Beypazarı İlçesi merkezinin 3km kuzeydoğusunda 1960 yılında terk edilen Eski Derbendçik adındaki yerleşimdedir.

Cami günümüzde harap durumdadır. Buna rağmen restore edilmeyi hak eden bir işçiliğe sahip olduğunu düşünmekteyiz. Boyuna dikdörtgen planlı, çatılı, kagir bir yapı olan caminin minaresi batı tarafta ayrı olarak durmaktadır. Cami moloz taştan, çatısı içten ahşap direklerle destekli, düz ahşap tavana sahip, iç bölüm ise alçı sıva kaplıdır. Koruma Kurulu kararıyla 2014 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

KARCIKAYA CAMİ: Karcıkaya Cami, Beypazarı İlçe merkezi, Cumhuriyet Mahallesi Karcıkaya Sokaktadır.

Cami dikdörtgen planlı yığma taştan, ahşap, sıva ve alçı kullanılarak inşa edilmiştir. Çatısı eğimli kırma çatıdır. 19. yüzyıl sonunda inşa edildiği düşünülmektedir.

KAZAGANCI MESCİDİ: Kazgancı Mescidi, Beypazarı İlçe merkezi, İstiklal Mahallesi Çınar Sokaktadır.

Cami dikdörtgen planlı yığma taştan, ahşap, sıva kullanılarak inşa edilmiştir. Çatısı eğimli kırma çatıdır. 19. yüzyıl sonunda inşa edildiği düşünülmektedir.

BEDESTEN: Bedesten, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Bedesten Sokaktadır.

Bedesten Bedesten Bilgileri: 19. yüzyılda yılında inşa edilen bedesten Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır.

Banisi bilinmeyen bedestenin iki giriş kapısı bulunmakta ve 12 dükkândan oluşmaktadır.

Bedesten altı ahşap olup dıştan sıvanmış, üstü ise kesme taştan inşa edilmiştir.

Yakın tarihli yenileme yapılmış olan bedesten Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1.

Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 10 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

SULU HAN: Sulu Han, Beypazarı İlçe merkezinde, İstiklal Mahallesi Suluhan Sokaktadır.

Sulu Han Sulu Han Bilgileri: 17. yüzyılın ortalarında Nasuh Paşa tarafından yaptırılan Sulu Han, Osmanlı Dönemi yapısıdır. Dikdörtgene yakın formda kesme taştan ve düz tuğladan inşa edilmiştir.

Yakın tarihte tekrardan restore edilen Sulu Han Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1.

Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

İSİMSİZ HAN: İsimsiz Han, Beypazarı İlçe merkezinde, İstiklal Mahallesi Suluhan Sokaktadır.

İsimsiz Han İsimsiz Han Bilgileri: 19. yüzyılda yılında inşa edilen İsimsiz Han Geç Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi Hasan Albayrak olan Han iki katlı inşa edilmiştir. Alt katında dükkanlar vardır, üst katı ev olarak kullanılmaktadır. Yığma taş ve kesme taştan inşa edilmiştir.

Yakın tarihli yenileme yapılmamış olan Han Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 2. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 11 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

BEYOĞLU HAMAMI: Beyoğlu Hamamı, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Hamam Sokaktadır.

Beyoğlu Hamamı Hamam Bilgileri: 16. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen hamam Osmanlı Dönemi yapısıdır.

Banisi bilinmeyen hamamın dikdörtgene yakın bir planı vardır. Kadın ve Erkek bölümü kareye yakındır. Yığma taştan inşa edilen hamam günümüzde kullanılmamaktadır.

Yakın tarihli yenileme yapılmamış olan hamam harap durumda olup Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

PAŞA HAMAMI: Paşa Hamamı, Beypazarı İlçe merkezinde, İstiklal Mahallesi Yenice Sokaktadır.

Paşa Hamamı Hamam Bilgileri: 16. yüzyılda inşa edilen hamam Osmanlı Dönemi yapısıdır. Banisi bilinmeyen hamamın kare planlı düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. 2012 yılında restorasyonu tamamlanan hamam günümüzde müze olarak hizmet vermektedir. Paşa Hamamı Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1. Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 12 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

HACILAR KÖPRÜSÜ: Hacılar Köprüsü, Beypazarı İlçe merkezinde, Beytepe Mahallesi Hacılar Köprüsü Sokaktadır.

Hacılar Köprüsü Köprü Bilgileri: 14-15. yüzyılda inşa edilmiş Selçuklu mimari tarzında tek gözlü bir köprüdür. Yığma ve kesme taştan inşa edilen köprü, yer yer betonla sıvanarak orijinalliğini kaybetmiştir.

Yakın tarihli yenileme yapılmamış olan köprü Koruma Kurulu kararıyla 1976 yılında 1.

Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir.

İVAZ BABA TÜRBESİ: İvaz Baba Türbesi, Beypazarı İlçe merkezine 2-3 km yakınlıktaki bir tepenin yamacında Beypazarı’nı gören konumdadır. Türbe günümüzde Sait Yavaş 9.

Sokağın hemen üstündedir. İvaz Dede, Ayvaşık Dede, Ivaz Şıh, Şeyh İvaz olarak da anılan İvaz Baba, eskiden beri yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Kim olduğu konusunda bilgi yoktur. Yanında Şeyh Mehmet adında Halvetiye tarikatından başka bir evliyanın mezarı bulunmaktadır.

Türbe üstü açık mezar şeklindedir. Dönemin jandarması ve kaymakamı bu mezarı ziyaret edilmesin diye kırmıştır. Buna rağmen ziyaretler devam etmiştir. Son durumu hakkında bilgimiz yoktur. Türbe yanında su toplanan bir kaynak veya kuyu bulunmaktaymış.

Türbe özellikle yağmur duası için toplu olarak ziyaret edilmekteymiş. İvaz Baba delilik veya psikolojik problemlerinden şikayeti olanlar tarafından sıklıkla ziyaret edilmektedir. Türbe yakınındaki sudan alınarak şifa aranmaktadır.

BULGUR DEDE TÜRBESİ: Bulgur Dede Türbesi, Beypazarı İlçe merkezinde, Hıdırlık Sokaktadır.

Türbe başında yapılan uygulamalardan dolayı Bulgur Dede olarak anılan zatın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Taylan Köken

Sayfa 13 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe yanında veya yakınında Bulgur Dede camisinin olduğunu düşünmekteyiz.

Türbe özellikle hasta çocuklar getirilip yatırılır. Çocuk uyuyunca etrafına biraz bulgur dökülür. Adaklar adanır, değişik dilekler için değişik adaklar adanmaktadır.

ÜÇKIZLAR TÜRBESİ: Üçkızlar Türbesi, Beypazarı İlçe merkezinde bir tepe üzerindedir. Üçkızların kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbe üstü açık mezar şeklindedir. Mezarın etrafı taşlarla örülmüştür.

Türbe özellikle kadınlar tarafından değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

BOĞAZKESEN KÜMBETİ: Boğazkesen Kümbeti, Beypazarı İlçe merkezinde bulunan Kumsüren Mahallesi Kumsüren Sokaktadır. İnözü vadisinin girişindedir.

Selçuklu Dönemi 13. yüzyıl yapılmış bir kümbettir. Kitabesi olmayan kümbette iki kişi medfundur. Türbe içinde alçı duvarın üzerine kazılmış Emr Şahmet Paşa Asaf Ebal ismi okunmaktadır. Burada yatanlardan birini ismi olduğu düşünülmektedir. Selçuklu Türbesi olarak da anılmaktadır.

Kümbet bir hayli harap durumdadır. Yığma taştan ve kerpiçten kare planlı inşa edilmiştir.

Sandukaların yanında kıble ve namazgah mevcuttur. 1976 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Anıtsal Eser olarak tescillenmiştir.

Türbe özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Boğazkesen Kümbeti

Taylan Köken

Sayfa 14 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

YEDİLER TÜRBESİ: Yediler Türbesi, Beypazarı İlçesi İnözü Boğazında ilçe merkezine 3km yakınlıkta diğer boğazın birleştiği noktadadır. Beypazarı Karaşar yolu kenarındadır.

Yediler Türbesi Yedilerin Horasan’dan bölgeye gelip burada tekkelerini kurup irşad ederken vefat ettikleri rivayet edilmektedir. Türbe 17.yüzyıl Osmanlı yapısıdır. 8x7,7 m ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen planlı yığma taştan inşa edilen türbenin çatısı kiremitle kaplıdır. Türbe içinde adından da anlaşılacağı üzere yedi sanduka bulunmaktadır. Vakıfların mülkiyetinde olan türbe koruma kurulu kararıyla 1992 yılında 2. Derece Anıtsal Eser olarak tescillenmiştir. Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

KARACAAHMET TÜRBESİ: Karacaahmet Türbesi, Beypazarı İlçesi İnözü Boğazında Başçeşme Önü mevkiindedir.

Karaca Ahmet Sultan Üsküdar’da Karacaahmet Mezarlığında medfundur. Anadolu’da birçok yerde Karaca Ahmet adını taşıyan makam bulunmaktadır. Tarihi kayıtlarda Beypazarı’nda Karaca Ahmet Sultan Dergahı ve tekkesi bulunmaktadır. Halk türbeye Karacaahmet Tekkesi de demektedir. Bu türbede medfun bulunanların bu dergahta görevli dervişlerden olduğu düşünülmektedir. Kültür envanterinde Karadut Türbesi olarak anılmaktadır.

Karacaahmet Türbesi Taylan Köken

Sayfa 15 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Türbe Selçuklu Dönemi 13 veya 14.yüzyıl yapısı olduğu düşünülmektedir. Yığma ve kesme taştan dikdörtgen planlı, birbirine açılan iki odadan oluşmaktadır. Türbe kiremit örtülüdür.

Giriş odasında iki mezar, ikinci odada biri çocuk iki mezar da bulunmaktadır. Türbe Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Anıt olarak tescillenmiştir.

Türbe özellikle hayır duası için ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Türbede mum adağı yakılmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 16 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KARAŞAR BELDESİ KALINTILARI: KARAŞAR KALINTILARI: Karaşar’ın (3) anlamı giyilen kıyafetlerden gelmektedir. İlahiŞehir anlamındadır.

Karaşar Osmanlı Çeşmesi Çukurören ve Dikenli Yaylalarında Hitit ve Bizans Döneminden kalma kalıntı bakiyeleri bulunmaktadır. Karaşar Merkezinde 1828 ve 1831 yılı tarihli, günümüzde halen kullanılan Osmanlı Dönemi çeşmeleri bulunmaktadır. Karaşar evleri 1899 yılında çıkan büyük bir yangınla tahrip olmasına rağmen tekrar yapılan evlerden günümüze ulaşanlar mimari üslubuyla dikkat çekicidir.

ALİ EFENDİ BABA TÜRBESİ: Ali Efendi Baba Türbesi, Karaşar Kasabasının mezarlığındadır.

Ali Efendi Baba Türbesi Ali Efendi Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe kare planlı, kırma çatısı olan basit bir türbedir. Etrafında başka mezarlar bulunmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 17 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

ARAP BABA TÜRBESİ: Arap Baba Türbesi, Karaşar Kasabası Sıtma Çöven mevkiindedir.

Arap Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

GARİP ERENLER TÜRBESİ: Garip Erenler Türbesi, Karaşar Kasabası Uzun Burun mevkiindedir.

Garip Erenler’in kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

MURSAL BABA TÜRBESİ: Mursal Baba Türbesi, Karaşar Kasabası Eğriova Yayla yolu üzerindeki Mursal Dağındadır.

Mursal Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

MAHYA BABA TÜRBESİ: Mahya Baba Türbesi, Karaşar Kasabası Mahya Tepesi üzerindedir.

Mahya Baba Türbesi Mahya Baba Türklerin Balkanlara göçü sırasında görev almış bir akıncı beyidir. Burada medfun olan Mahya Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe dikdörtgen planlı yığma taştan, üstü metal çatıyla örtülü özensiz bir türbedir.

Taylan Köken

Sayfa 18 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KIRBAŞI BELDESİ KALINTILARI: KIRBAŞI ANLAMI: Kırbaşı Beldesinin Osmanlı Dönemindeki adı Gelegra, Gelagra, Gelegre, Kelegre, Kilifre ve Gelekıra (4) olarak anılmaktadır.

KIRBAŞI YERLEŞİMİ: Kırbaşı Yerleşimi, Kırbaşı Kasabasının 1km güneyinde, kasabayı Kapullu Köyüne bağlayan yolun yanındadır.

Kırbaşı Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Sazakdamı Yerleşimini bir düz yerleşim yeri olarak nitelemek mümkündür. Yerleşim yerinde yapılan yüzey araştırmasında ele geçen seramik kırıntılarına göre Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüş bir yerleşimdir. Kırbaşı Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2011 yılında 3. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

TAHİRÜSTÜ YERLEŞİMİ: Tahirüstü Yerleşimi, Kırbaşı Kasabasının 1km doğusundadır.

Tahirüstü Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Tahirüstü Yerleşimini bir yamaç yerleşim yeri olarak nitelemek mümkündür. 700m. çapına sahip olan yerleşimi bir dere ikiye ayırmaktadır. Yerleşim yerinde Taylan Köken

Sayfa 19 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

yapılan yüzey araştırmasında ele geçen seramik kırıntılarına göre Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüş bir yerleşimdir. Yüzeyde birçok seramik, tuğla ve cam parçaları tespit edilmiştir. Yerleşim yeri üzerinde yapılan tarım faaliyeti ve kaçak kazılar zarar vermektedir.

Tahirüstü Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2008 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

GELEGRA YERLEŞİMİ: Gelegra Yerleşimi, Kırbaşı Kasabasının yakınında bulunan ve Sayık Mevkii olarak anılan bir kayalık alandır.

Gelegra Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Gelegra Kırbaşı Beldesinin Antik Dönemdeki ve Kırbaşı adını almadan önceki ismidir. Ayrıca Gelare, Gelegıra isimleriyle de anılmaktadır.

500m2 büyüklüğe sahip yerleşimi bir yamaç yerleşim yeri olarak nitelemek mümkündür.

Yerleşim yerinde yapılan yüzey araştırmasında ele geçen seramik ve tuğla kırıntılarına göre MÖ.1000 ve Roma Döneminde iskân görmüş bir yerleşimdir. Bu kayalık alanda 5adet 80x60cm ölçülerinde 10cm derinliğindeki çukurların işlik veya dinsel törenler için yapılmış olduğu düşünülmektedir. Bu yerleşim yerimiz de defineci terörüne maruz kalmaktadır.

Gelegra Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2002 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir

Taylan Köken

Sayfa 20 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

OHRUT MAĞARALARI: Kırbaşı Kasabasının batısında yer alan Ohrut Vadisinde yerleşim amacıyla kullanılan birçok mağara bulunmaktadır.

Kırbaşı Ohrut Mağaraları

ŞAŞAF DEDE TÜRBESİ: Şaşaf Dede Türbesi, Kırbaşı Kasabası Vele’nin Ovasındadır.

Şaşaf Dede Türbesi Şaşaf Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Yığma taşlardan üstü örtülü bir türbedir. Harap durumdaki türbenin yeniden düzenlenmesi söz konusudur.

Değişik dilekler ve şifa bulmak amacıyla ziyaret edilmektedir.

URUŞ BELDESİ KALINTILARI: URUŞ KALINTILARI: Günümüzde Beypazarı İlçesinin bir beldesidir. Uruş’un anlamı, “Vuruş-Vuruşmak”tır. 1530 yılında Ürsü adıyla Ayaş’a bağlı bir köydür. 1928 yılında Güdül’e bağlı bir köy, 1959 yılında ise kendi istekleriyle bucak olup Beypazarı’na bağlanırlar.

Kasabada Osmanlı Döneminden kalma çeşmeler bulunmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 21 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

URUŞ CAMİ: Uruş Cami yani Cami-i Kebir, Uruş Beldesi Camiler Sokak üzerindedir.

Uruş Cami Süslemeleri 1871 yılında yapılan cami, bir deprem ve yangın sonrası hasar görür 1944 yılında tekrar inşa edilmiştir. Dikdörtgen formda taş, tuğla, kireç harcı, ahşap ve alçı malzemeden, kırma çatılı inşa edilmiştir. Caminin iç süslemeleri dikkat çekicidir.

ACISU KÖYÜ KALINTILARI: GELİNKAYASI HÖYÜK: Gelinkayası Höyüğü, Acısu Köyü Gelinkayası Mevkiindedir.

Ankara-Beypazarı Karayolundan Acısu yoluna saptıktan 2km sonra yolun sağındadır. T1 Tümülüsüne 100m mesafededir.

Gelinkayası Höyük Gelinkayası Höyük Bilgileri ve Kazı Sonuçları: Anadolu Medeniyetleri Müzesi ekiplerince 2007 yılında T1 adıyla anılan tümülüsün bir kısmı kazılarak ortaya çıkarılmıştır. Buraya yakın Taylan Köken

Sayfa 22 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

olan başka bir yükselti üzerinde kaçak kazı sondajları tespit edilince bu alan da kazılmış ve buranın Tümülüs değil höyük olduğu tespit edilmiştir. Küçük bir höyük olan Gelinkayası höyüğünde mimari yapı katlarının altında bir mezar tespit edilmiştir. Höyükten bir testi ve balta ele geçirilmiştir. Höyük 12mt yüksekliğinde 175m çapındadır. İlk Tunç Çağına tarihlenen höyük Koruma Kurulu Kararıyla 2009 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

GELİNKAYASI TÜMÜLÜSÜ: Gelinkayası Tümülüsü, Acısu Köyü Gelinkayası Mevkiindedir. Ankara-Beypazarı Karayolundan Acısu yoluna saptıktan 2km sonra yolun sağındadır.

Gelinkayası T1 Tümülüsü T1 Tümülüsü Bilgileri ve Kazı Sonuçları: Anadolu Medeniyetleri Müzesi ekiplerince 2007 yılında T1 adıyla anılan tümülüsün bir kısmı kazılarak ortaya çıkarılmıştır. Gelikayası mevkiinde bulunan Tümülüslerin kaçak kazılarla değişik tahribatlara uğradığı görülmüştür.

Yalnız T1 tümülüsünün mezar odasına ulaşıldığı görülünce burada kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir.

40x40 m ölçülerinde Roma Dönemine ait olmasına rağmen Galat Tipi bir Tümülüs olduğu tespit edilmiştir. Tümülüs buluntularına göre 200 yıllarından kalmadır. Çevrede sadece Tümülüsler bulunmamaktadır. Ayrıca başka bir mezar gruplarının tespitiyle bu alanın bir nekropolis olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. T1 Tümülüsü Koruma Kurulu Kararıyla 2006 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

ADAÖREN KÖYÜ KALINTILARI: ADAÖREN ANLAMI: 1573 kayıtlarında Ahmedviran ve Adaviran olarak geçmektedir.

Kirmir Çayı’nın oluşturduğu vadi yanındadır. Kirmir Çayının antik adı Siberis’dir. (5) ADAÖREN KALESİ: Adaören Kalesi, Adaören Köyünün 2,5km güneybatısında Kirmir Çayının üç yönden çevrelediği bir yarımada üzerindedir. Kale Adaören Köyüne yakın olmasına rağmen Dibecik Köyü sınırlarında olabilir.

Taylan Köken

Sayfa 23 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Adaören (Tabanlıoğlu) Kalesi Adaören Kalesi Bilgileri: Tabanlıoğlu Kalesi, Sedkaşı Kalesi, Gavur Kalesi ve Peium(6) olarak da anılan kalenin güneydoğu ucu hariç diğer tarafları uçurumdur. Yanından geçen Kirmir Çayı kalenin korunması için doğal bir korunma oluşturmuştur. Kale girişinde harap olsa da günümüze kadar gelen iki altıgen planlı kule bulunmaktadır. Kale ve kuleler kesme taştan kuru örgüde inşa edilmiştir. Kulelerde Bizans Dönemi devşirme malzemeler dikkati çekmektedir. Kale duvarları yer yer harç kullanılarak moloz taşlardan inşa edilmiştir. Kale içinde bazı yapı kalıntılarının temelleri görülmektedir. Kalenin Roma Döneminde inşa edildiği ve diğer dönemlerde de onarım görerek varlığını sürdürdüğü düşünülmektedir. Kale günümüzde kaçak kazı faaliyetleriyle tahrip edilmektedir. Adaören Kalesi Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

ADAÖREN NEKROPOLÜ: Adaören Nekropolü, Ankara İli, Beypazarı İlçesi Adaören Köyünün kuzeybatısında yer almaktadır.

Adaören Nekropolü Adaören Nekropolü Bilgileri: Nekropolis Alanı 280x140m ölçülerinde olup, batısından taşlık bir yolla kesilmektedir. Nekropolis alanı kaçak kazılarla tahrip edilmektedir. Adaören Nekropolü Koruma Kurulu kararıyla 1997 yılında 3.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 24 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

ADAÖREN ZİYARETİ: Adaören Ziyareti, Ankara İli Beypazarı İlçesi Adaören Köyünün içindedir.

Adaören Ziyareti Köyün içinde etrafı derme çatma bir duvarla çevrili, içinde ağaçlar olan bir ziyarettir.

Değişik dilekler için Adaören vatandaşları tarafından ziyaret edilmektedir.

AKÇAKAVAK KÖYÜ KALINTILARI: AKÇAKAVAK TARİHÇESİ: 1573 yılı kayıtlarında Hüdavendigâr (Bursa) Beyi’nin hassıdır. Köye Dolukol (Sulukol) Mahallesi de dahildir.

KUMKAYALIKLARI YERLEŞİMİ: Kumkayalıkları Yerleşimi, Ankara İli, Beypazarı İlçesi, Akçakavak Köyünün Kumkayalar Mevkiindedir.

Kumkayalıkları Yerleşimi

Taylan Köken

Sayfa 25 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Yerleşim Bilgileri: Akçakavak Köyünün kuzeybatısında yer alan ve Kirmir Çayını besleyen Süvari Deresinin kıyısında bir tepe üzerindedir. Kare planlı yerleşim, dere yatağından getirilen taşlarla bitişik nizamlı kuru örgü sistemle inşa edilmiştir. Ele geçen keramik kırıntılarına göre Selçuklu Döneminde inşa edilmiş ve kullanılmıştır. Kaçak kazı çukurları görülmektedir.

Kumkayalıkları Yerleşimi 2007 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

AKÇALI KÖYÜ: AKÇALI TARİHÇESİ: Osmanlı Döneminde Sipahi hassı olan bir köydür. Adı Kemerez, Yemere, Gemere, Bazarcık ve Çayada adlarıyla anılmaktaydı. (7)

AŞAĞIGÜNEY KÖYÜ: AŞAĞIGÜNEY TARİHÇESİ: 1572 Osmanlı Dönemi Tahrir kayıtlarında Gün Viran olarak anılmaktadır. Cumhuriyetten önce Güneyviran ve en son olarak Aşağıgüney olmuştur.

Depelarkası Köylerindendir. (8)

BAĞÖZÜ KÖYÜ KALINTILARI: BAĞÖZÜ KAYA YERLEŞİMİ: Yerleşim, Bağözü Köyünün 1,5km güneybatısında yer almaktadır.

Bağözü Kaya Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Elmabeli Deresinin batısında bulunan bir kuru dere yatağının hemen kenarında köyü gören bir konumda kayaya oyulmuş bir yerleşimdir. Yer altı kenti görünümündeki bu yerleşimin odaları yan yana ve arka arkaya sıralanmış şekildedir. Odalar Taylan Köken

Sayfa 26 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

içten birer kapıyla birbirine bağlanmakta ve odalarda çeşitli boyutlarda nişler bulunmaktadır.

Bu yerleşimin hemen yanında yine kayaya oyulmuş küçük bir kilise kalıntısı bulunmaktadır.

Kemerli bir kapıyla girilen kilisenin daire şeklinde bir kubbesi mevcuttur. Toprak kaymaları sonucu bir çoğunun ağzı kapanmış başka kaya yerleşimlerinin varlığı tespit edilmiştir. Ele geçen seramik parçalarına göre yerleşim Bizans Dönemine tarihlenmektedir.

Bağözü Kaya Yerleşimi 2011 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

BAĞÖZÜ ESKİ CAMİ: Bağözü Eski Cami Bağözü Köyü merkezindedir. Cami küçük kalınca yeni cami yapılmış ve bu yüzden harap duruma gelmiştir. Yığma ve kesme taştan, ahşap ve kireç, alçı kullanılarak inşa edilmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı düşünülmektedir. Sadece bir duvara ayakta kalmış, harap bir durumdadır.

NECMETTİN KÜBRA TÜRBESİ: Necmettin Kübra Türbesi, Bağözü Köyündedir.

Necmeddin-i Kübra asıl adı Ahmed olan 13. yüzyılda yaşamış alim ve veli zatlardan biridir.

Mezarı Türkmenistan’nın Köhneürgenç Şehrindedir.

Bağözü Köyünün eski adı Zeyve’dir.(9) Daha sonra Zaviye ve bugünlere Bağözü olarak gelmiştir. Burada kurulan zaviyede hizmetlerini sürdürmüş, saygı duyulan bir zat olduğundan köyün ismi de bu zaviyenin adıyla anılmaya başlamış olabilir. Zaviyeden günümüze ulaşan herhangi bir yapı kalıntısı kalmamıştır. Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

BOYALI KÖYÜ KALINTILARI: ÜNSERİ NEKROPOLÜ: Ünseri Nekropolü, Ankara İli, Beypazarı İlçesi, Boyalı Köyü’nün 1km güneydoğusunda Boyalı-Mikail Köyü yolunun güney yanındadır.

Ünseri Nekropolü Taylan Köken

Sayfa 27 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Nekropol Bilgileri: Yol kenarında tabanı görülen bir yapının yanında yer alan Roma Dönemi 5 adet mezar kaçak kazılar sonucu soyulunca kurtarma kazısı yapılmıştır. Mezarlar taşlarla örülmüş ve Horasan sıvayla sıvanmış, 70x200 cm ölçülerindeki mezarlar, 10-20cm kalınlığında blok taşla örtülüdür. Mezarlar kapak taşları kırılarak hırsızlar tarafından soyulmuştur. Nekropol alanı tarım faaliyetleri ve kaçak kazılarla tahrip edilmektedir. Ünseri Nekropolü 1996 yılı Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

ÇAKILOBA KÖYÜ: Çakıloba Köyü’nün eski adı Kertil’dir. Bir adı da Kaplan Çakıl Oba’dır. 1573 yılı Osmanlı Tahrir Defterlerinde adı geçmektedir.

Kertil’in “Kerte-Kerti”den geldiğini düşünmekteyiz. İşaret, iz anlamındadır.

ÇANTIRLI KÖYÜ: Çantırlı Köyünün ismi köyde bulunan, önü açık olan evlere verilen isim Çantı idi. Köyün adı buradan gelmektedir.

DAĞŞEYHLER KÖYÜ KALINTILARI: ŞEYHLER TÜRBESİ: Şeyhler Türbesi, Dağşeyhler Köyündedir. Dağşeyhler Köyü Dağşıhlar Köyü olarak da anılmakta ve Depelarkası Köylerindendir.

Güllü Dede olarak anılan türbe aynı zamanda Şeyhler olarak da anılmaktadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

DİBEKÖREN KÖYÜ KALINTILARI: DİBEKÖREN YERLEŞİMİ: Dibekören Yerleşimi, Dibekören Köyüne 4-4,5km mesafede, köyü Kızık Köyüne bağlayan tali yolun yanındadır. Gül Yayla mevkii olarak anılmaktadır.

Köyün eski adı Dibekviran ‘dır.

Taylan Köken

Sayfa 28 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Dibekören Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Dibekören Köyüne uzak olması sebebiyle sık olarak kaçık kazı faaliyetleriyle tahribata uğrayan bir yerleşimdir. Kaçak kazıyla 10mt derinliğe kadar ulaşılmış, yapı neredeyse yerle bir edilmiştir. Bu ağır tahribatta iş makinelerinin de kullanıldığı düşünülmektedir. Ele geçen seramik kırıntılarına göre yapı grubunun geç dönemde dini veya gözetleme amacıyla yapılmış bina olduğu düşünülmektedir.

Dibekören Yerleşimi 2005 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 3.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

DİKMEN KÖYÜ KALINTILARI: DİKMEN HÖYÜK: Dikmen Höyük, Dikmen Köyüne 7-8km mesafede Höyük Mevkii olarak adlandırılan yerdedir.

Höyük Bilgileri: Dikmen Höyük ova ortasında 50-60 m. çapında, 20 m. yüksekliğindedir.

Tepe üzerinde derin bir kaçak kazı çukuru olan höyükte, ele geçen seramik kırıntılarına göre höyük İlk Tunç Çağı ve Klasik devirlerde iskân görmüştür. Yine höyük yakınında bulunan bataklık alan ve batısında bulunan alan Bizans Döneminde yerleşim gördüğüne dair bulgular vermektedir.

Dikmen Höyük

Taylan Köken

Sayfa 29 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Höyük hakkındaki ilk bilgi Tahsin Özgüç tarafından verilmiş ve höyükte bulunan bir tunç mühür hakkında bilgiler verilirken höyüğün yeri hakkında bir bilgi verilmemiştir. Bu mührün benzerleri Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı yerleşmelerinde ele geçmiştir. Dikmen Höyük 1983 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

DİKMEN KALE: Dikmen Kale, Dikmen Köyünün 750mt kuzeydoğusunda 100mt yüksekliğinde konik bir tepenin üzerindedir.

Dikmen Kale Kale Bilgileri: Dikmen Kale yaklaşık 20-25km’lik bir mesafeyi gözetleyen konumdadır. Kale 200mt lik bir alanı kaplamakta, üç burcu bulunmakta, ortalama duvar kalınlığı 2,20m’ye sahiptir. Çokgen taşlar kabaca işlenerek, harçsız olarak kale inşa edilmiştir. Galat Kalesi olup, Helenistik Dönemde de iskân görmüştür.

Kalenin 1km kuzeyinde kayaya oyma mekanlar bulunmaktadır. Bunlar kilise ve yer altı şehridir. Kirmir Çayı vadisinde birçok örneğine rastlanmaktadır.

DOĞANÇALI KÖYÜ KALINTILARI: ZEYDE YERLEŞİMİ: Zeyde Yerleşimi, Doğançalı Köyü’nün kuzeyinde köye 3km mesafede Zeyde Yaylasında Karaburun Deresinin yanındadır.

Taylan Köken

Sayfa 30 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Zeyde Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Yerleşim yerinde birçok mimari eleman göze çarpmaktadır. Sütunlar, sütun kaideleri, başlıklar, frizler ve birçok yapı elemanı görülmektedir. Ele geçen bu malzemelere göre yerleşim Roma ve Bizans Döneminde iskan görmüştür. Bu yerleşim yerinde de kaçak kazı çukurları bol miktarda görülmektedir.

Doğançalı Köyünün eski ismi Zeyde’dir.(10) Bu eski isimden adını alan yerleşim yeri 2010 yılı Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KABAK DEDE TÜRBESİ: Kabak Dede Türbesi, Doğançalı Köyündedir.

Kabak Dede Türbesi Kabak Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe kare planlı basit bir türbedir. Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Taylan Köken

Sayfa 31 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

DOĞANYURT KÖYÜ: Doğanyurt Köyünün bilinen ve halen kullanılan eski adı Karabire’dir. Anlam olarak “SiyahTakke” diyebiliriz. Bire Bilecik Bozüyük’de Takke olarak anılmaktadır. Karaşar’ın adının da kara şeyler giyenlerden geldiği düşünülürse, sanırım bu yaklaşım yanlış olmaz.

DUDAŞ KÖYÜ KALINTILARI: DUDAŞ KALINTILARI: Kalıntılar, Dudaş Köyünün içindedir. Depelarkası Köylerindendir.

Dudaş Köyü 1478 yılı Tahrir Defterleri kayıtlarında Karye-i Tutaş (11) olarak anılmaktadır.

Köy içine dağılmış durumda Roma Döneminden kalma tekil buluntu malzemeler bulunmaktadır. Çakıliçi Mevkii eski yerleşim yerinden kalma izler taşımaktadır.

DUDAŞ ESKİ CAMİ: Dudaş Eski Cami, Dudaş Köy meydanına 500mt uzaklıktadır.

Yığma taştan inşa edilmiş, muhtemelen 16. yüzyıldan kalma bir eserdir. Günümüzde tek duvarı ayakta kalmış, harap bir durumdadır.

DUDAŞ TÜRBELERİ: Dudaş Köyünde isimsiz iki eren türbesi bulunmaktadır. Dudaş Köyü Depelarkası olarak anılan gruba bağlı bir köydür. Bu grubun derneği tarafından iki türbe düzenlenmiş ve yenilenmiştir. Türbelerin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

FASIL KÖYÜ KALINTILARI: MALTEPE ÖRENYERİ: Örenyeri, Fasıl Köyünün 1km güneyinde köy yolunun yanındadır.

Maltepe Örenyeri

Taylan Köken

Sayfa 32 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Yerleşim Bilgileri: Maltepe Örenyeri, doğal bir tepe üzerine konumlanmış, yamaç yerleşimi olarak adlandırılabilecek bir yerleşimdir. Yerleşimin üzerinde büyük bir elektrik enerji nakil hattı direği görülmektedir. Yamaçları dik olan tepenin eteklerinde tarım faaliyetleri yapılmaktadır. Yerleşim üzerinde el yapımı seramiğin haricinde bol miktarda Roma Dönemi seramiği dikkati çekmektedir. Maalesef bu alan da kaçak kazı çukurlarıyla definecilerin talanına maruz kalmaktadır.

Maltepe Örenyeri 2003 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

FASIL MAĞARALARI: Kavak Deresi boyunca, dere yatağına yakın konumda yerleşim olarak kullanılmış, insan yapımı mağaralar bulunmaktadır. Bölgede bol miktarda bulunan bu mağaraların Roma Döneminde korunma ve saklanma amacıyla iskân gördüğünü düşünmekteyiz.

HARMANCIK KÖYÜ KALINTILARI: HARMANCIK KÖPRÜSÜ: Köprü, Harmancık Köyü yakınındadır. Köyün eski Taksır’dır.

Bu ismin anlamını bulamadık.

Köprü Bilgileri: Kirmir Çayı üzerinde kurulmuş olan Roma Dönemi köprüsüdür. Köprü muhtemelen Justinianus (527-565) yılında yapılmıştır. Köprü Osmanlılar döneminde yenilenmesine rağmen yine de yıkılmıştır. Yıkılan köprü yanına günümüzde modern köprü yapılmıştır.

Harmancık Roma Köprüsü

Taylan Köken

Sayfa 33 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

HIRKATEPE KÖYÜ KALINTILARI: HIRKATEPE HÖYÜK: Hırkatepe Höyük, Hırkatepe Köyünün girişinde Gündüzalp Türbesinin bulunduğu tepedir. Hıraktepe Köyünün eski adı Kırka / Hırka’dır.

Hırkatepe Höyük Höyük Bilgileri: TAY veri tabanında Hırka Höyük olarak geçmektedir. Höyük üzerinde bulunan gaga ağızlı bir testi ile Tahsin Özgüç höyüğü tespit etmiştir. Sayın Özgüç testiyi Bakır Çağına tarihlendirmiştir. Başka bir bulgudan bahsedilmemiştir.

Höyüğün Tunç Çağında iskân gördüğü belirtilmektedir.

Günümüzde höyük üzerinde Osmanlı’nın kurucusu Osman Gazi’nin dedesi, Ertuğrul Gazi’nin babası ve Hayme Ana’nın eşi olan Gündüzalp’in burada bir türbesi vardır. Etrafındaki mezarlarla birlikte höyük orijinalliğinden uzaklaşmıştır.

GAZİ GÜNGÜZALP TÜRBESİ: Gazi Gündüzalp Türbesi, Hırkatepe Köyünün girişindedir.

Gazi Gündüzalp Türbesi

Taylan Köken

Sayfa 34 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Gazi Gündüzalp Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucusu olan Osman Bey’in dedesi, Ertuğrul Gazi’nin babasıdır. Eşi Hayme Ana’dır. Türklerin Kayı boyundandır. Ertuğrul Gazi haricinde Sungurtekin, Gündoğdu ve Dündar adında üç oğlu daha vardır. Kayı Boyu Hazar etrafından yaklaşık 3.500 km yol kat ederek, Söğüt ve çevresine yerleşmiştir. Gazi Gündüzalp Hırkatepe Köyü civarındayken Rumların ani bir baskınıyla burada şehit düşmüştür.

Mezarında 40 Kayı mensubu kişi bırakılmış ve hem mezara sahiplenmişler, hem de orayı yurt edinmişlerdir. Bu yüzden Kırka olarak anılan köyün adı zamanla Hırka(tepe) olarak değişmiştir.

Caber Kalesi yakınında bulunan Süleyman Şah mezarında da Gazi Gündüzalp’in medfun olduğu ikisinin aynı kişi olduğu da söylenmektedir.

Türbe üzeri bir çatıyla kaplanmış, namaz kılmak için bir bölümü olan açık bir türbedir.

Türbe öncelikle hayır duası için ziyaret edilmektedir. Köyün kurucusu, Osmanlı’nın dedesi olan Gazi Gündüzalp askere gidenler tarafından ziyaret edilir, gençler buradan dualarla uğurlanır. Ayrıca türbe yağmur duası içinde her yıl düzenli olarak ziyaret edilmektedir.

İNCEPELİT KÖYÜ KALINTILARI: İNCEPELİT KALINTILARI: Köyün içinde Roma Dönemi tekil buluntu malzemeler bulunmaktadır.

İNCEPELİT KALESİ: İncepelit Kalesi, İncepelit Köyünün 2km kadar güneyinde, Süvari Çayı ile Batak Çayı arasındaki yükseltide, Kümbet Mevkii olarak anılan yerdedir.

Kale Bilgileri: Envanter sayfasında Kale Öreni olarak anılmaktadır. Bu tepe üzerinde yaylayı kademeler halinde kullanarak bir ören yeri oluşturulmuştur.

İncepelit Kalesi Örenin Kümbet denilen ve bir Höyük gibi duran, İncekaş denilen yıkıntılar ise antik şehre giden yolu kapatmış, sur kalıntısıdır. Yine kaçak kazıların en çok buraya tahrip ettiği Taylan Köken

Sayfa 35 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

görülmüştür. Bu kaçak kazılarda bazı duvar kalıntıları Gordion şehri Frig Duvarlarına benzemektedir. Adaviran Köyünün arazisine denk gelen ve mevcut kalenin güney doğusunda kalan bir başka sur kalıntısı da dikkati çekmektedir.

Her iki sur duvarı arasında ören yeri mevcut olup, yaklaşık 100 binanın temeli bu örende gözükmektedir. Bu alanda toplanan yüzey seramik parçalarına göre Kale-Ören Eski Hitit ve Erken Frig Döneminde iskân görmüştür. İncepelit Kale Öreni Koruma Kurulu Kararıyla 1996 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KABACA KÖYÜ KALINTILARI: KAYGUSUZ ABDAL TÜRBESİ: Kaygusuz Abdal Türbesi, Kabaca Köyüne yakın bir yayladadır.

Kaygusuz Abdal Türbesi Kaygusuz Abdal Alaiye (Alanya) Beyinin oğlu iken Abdal Musa’ya intisap etmiş uzun yıllar hizmetinde kalmıştır. Gaybi mahlasıyla yazmış olduğu şiirleri meşhurdur. Mısır’a giderek burada vefat ettiği bilinmesine rağmen, bazı kaynaklara göre 1168 yılında Kabaca Köyüne gelerek burada vefat etmiştir.

Türbe içindeki güneydoğu köşede kalan sandukanın üzerinde Kaygusuz Derviş, bu mezarın solunda kalan sandukada Kaygusuz Musa, giriş kapısının yakınındaki sandukada yine Kaygusuz Derviş adı görülmektedir. Burada medfun olan şahısların Hacı Bayram-ı Veli hazretlerinin tarikatı olan Bayramiye tarikatına mensup oldukları, Abdal Musa’ya olan saygılarından dolayı türbenin bu adı aldığı düşünülmektedir.

Türbe kare planlı 8,2x8,6m ölçülerinde 2,1m yüksekliğindedir. Yığma taştan iki oda olarak inşa edilmiştir. Saçtan, kubbeli biçimde çatısı vardır. Türbe içinde irili ufaklı 10 sanduka bulunmaktadır. İnşa tarihi olarak 16-17. yüzyıl olarak düşünülen türbe Osmanlı Döneminden kalma olduğuna göre Kaygusuz Abdal’ın burada medfun olması zor gözükmektedir. Türbe 1992 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Anıt Eser olarak tescillenmiştir. Türbe içindeki bezemeler 1997 yılında yapılmıştır. Türbe özellikle hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Sandukalar üzerine giysiler, yaşmaklar bırakılmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 36 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KAPULLU KÖYÜ KALINTILARI: KAPULLU TÜRBESİ: Kapullu Köyündeki Eren’in kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

KAPULLU HAMAMI: Kapullu Hamamı, Kapullu Köyüne 7km mesafede Sakarya Nehrinin yanındadır.

Kapullu Hamamı Hamam Bilgileri: Hamam olarak anılmasının sebebi buranın çok küçük bir işletme olarak kalmasıdır. Bunda yolunun bozukluğu da etkili olmuştur. Günümüzde ise ilave binalarla Kaplıca olma yolundadır. Roma Döneminden kalmış olduğu tahmin edilmektedir.

KARAÖREN KÖYÜ KALINTILARI: SAZAKDAMI YERLEŞİMİ: Sazakdamı Yerleşimi, Karaören Köyünün 1km kadar kuzeydoğusunda, Katranlı Tepenin güneyinde kalmaktadır. Karaören’in adı eskiden Karaviran’mış.

Sazakdamı Yerleşimi

Taylan Köken

Sayfa 37 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Yerleşim Bilgileri: Sazakdamı Yerleşimini bir yamaç yerleşimi olarak nitelemek mümkündür. Yerleşim yanında bulunan taş ocağı sebebiyle yerleşim yeri tam olarak tespit edilememiştir. Sazakdamı Yerleşimi seramik kırıntılarının yayılımına göre belgelenip Koruma Kurulu Kararıyla 2003 yılında 3. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KARGI KÖYÜ KALINTILARI: KARGI KALINTILARI: Kargı Oğuz Boylarından Yıldızhan Koluna bağlı bir boydur.

Kargın veya Kargı olarak anılır. “Doyurucu” manasındadır. Kargı Köyünün içine yayılmış durumda Roma Dönemi tekil buluntu malzemeler bulunmaktadır.

Kargı Evi

KAYABÜKÜ KÖYÜ KALINTILARI: PINARCIK YERLEŞİMİ: Pınarcık Yerleşimi, Kayabükü Köyünün, 900m doğusunda köy yolunun hemen üstünde yer almaktadır. Kayabükü Köyünün eski adı Beylik’dir.

Pınarcık Yerleşimi Buluntusu Taylan Köken

Sayfa 38 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Yerleşim Bilgileri: Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu yerleşim hakkında fazla bilgi verilmemiştir. Yerleşim yerinde toplanan çanak çömlek kırıntılarına göre yerleşim Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüştür.

KERBANLAR KÖYÜ: Kerbanlar Köyü adı 1573 yılı Tahrir Defterlerinde Karbanlar olarak geçmektedir. Karban Osmanlıca kervan anlamındadır ve Kârban olarak yazılmaktadır.

KIRŞEYHLER KÖYÜ KALINTILARI: KIRŞEYHLER YERLEŞİMİ: Kırşeyhler Yerleşimi, Kırşeyhler Köyü Kırşeyhler Yaylası Kavaklık ve Tatlıpınar Mevkilerindedir.

Kırşeyhler Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Envanter sitesinde Roma ve Bizans Dönemi Dönemleri Yerleşimi olarak anılan yerleşim, ortasından dere geçerek bölünen oldukça geniş bir alana yayılmaktadır.

Kavaklık mevkiinde bulunan eğimli arazide bol miktarda seramik kırıntısı gözükmekte ve bu alan kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Kavaklık alanındaki orijinal kayalıklar işlik amacıyla kullanıldığı düşünülen oyuklara sahiptir.

Tatlıpınar Mevkiinde yine işlik amaçlı kaya oyukları, yine bol miktarda Roma ve Bizans Döneminden kalma seramik kırıntısı göz çarpmaktadır. Kırşeyhler Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2007 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Ayrıca MÖ.300 yılların buluntusunu veren Kızlar Kayası, Adak Çalısı, Tavşan Kayası ve Koçcağız Mevkileri bulunmaktadır.

ŞIHLAR TÜRBESİ: Şıhlar Türbesi, Kırşeyhler Köyünün mezarlığındadır. Köyün ilk adı Şıhlar’dır. Mezarlıkta medfun yatırlardan dolayı bu adı almıştır. Daha sonra bölgenin arazi yapısından dolayı Kırşıhlar ve en son olarak Kırşeyhler adını alır.

Taylan Köken

Sayfa 39 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Şıhlar Türbesi Şıhlar Türbesinde kim medfundur bilinmiyor. Bu zat(lar)ın köyün kurucusu olduğu düşünülmektedir. Başka bir kaynağa göre türbede Seydi Yusuf medfundur. Türbe kare planlı, üzeri sactan damla örtülmüş, betonarmeden sade bir türbedir. Kırşeyhlerin manevi lideri konumundaki evliya hayır duası ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

KIZILCASÖĞÜT KÖYÜ KALINTILARI: KIZILCASÖĞÜT Mevkiindedir.

YERLEŞİMİ:

Yerleşim,

Kızılcasöğüt

Köyü

sınırlarında

Ören

Kızılcasöğüt Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Envanter sitesinde Ören Yerleşimi olarak anılan yerleşim, köyün 1 km kuzeybatısında Ören Mevkiindedir. Yerleşimin doğusunu Bilal Deresi, batısını ise bir kuru dere sınırlamaktadır. Yerleşim üzerinde yapılan bağcılık ve diğer tarım faaliyetleri yerleşimi tahrip etmektedir. Alanda seramik kırıntıları ve pitos parçaları dikkati çekmektedir.

Kızılcasöğüt Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2000 yılında 3. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 40 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KOZALAN KÖYÜ KALINTILARI: KARADAVUT TÜRBESİ: Karadavut Türbesi, Kozalan Köyünün yakınındaki bir yayladadır.

Kozalan Köyündeki Karadavut’un Kuyumcutekke Köyünde medfun bulunan Karadavut’un babası olduğu söylenmektedir.

Türbe 6,5x6,8 ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen formunda özensiz bir türbedir. Taş ve ahşap malzemeden inşa edilen türbe, sandukalar dahil harçla sıvanmıştır. Türbe çatısı sacdandır. İçinde üç sanduka bulunmaktadır.

Türbe özellikle hayır duası için ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Sandukaların üzerine şifa bulmak amacıyla çocuk giysileri ve eşyaları bırakılmaktadır.

Kozalan Köyü 1571 yılı Osmanlı Kayıtlarından beri aynı isimle anılmaktadır. Karadavut Türbesinin de bulunduğu yaylada tarihi Kar Kuyuları vardır. Kışın buraya saklanan karlar yazın kullanım için aşağıya indirilir ve ticareti yapılır.

KÖSELER KÖYÜ KALINTILARI: İMİRZE DEDE TÜRBESİ: İmirze Dede Türbesi, Köseler Köyü mezarlığındadır.

İmirze Dede Türbesi Köseler Köyünün manevi lideri olan İmirza Baba veya İmirze Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbe yığma taşa ve betonarmeden, kubbeli olarak inşa edilmiştir. İmirze Baba sığırlarına tomruk çektirirmiş. Köye yakın bir yokuşta sığırlar tıkanmış, tomruk ağır gelmiş, çekemez olmuşlar. İmirze Baba tomrukları sırtladığı gibi köye kadar taşımıştır.

Taylan Köken

Sayfa 41 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KÖST KÖYÜ KALINTILARI: KÖST YERLEŞİMİ: Köst Yerleşimi, Köst Köyü Asar Mevkiindedir. Köst anlam olarak “İki Parça” demektir. Beypazarı’nın Osmanlı’dan beri ismi değişmeyen köylerindendir.

Beypazarı’nda Köst Pazarı varlığını halen sürdürmektedir.

Köst Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Köst Yerleşimi İlk Tunç ve Orta Tunç çağında iskân görmüş bir yerleşim.

Günümüzde tarla olarak kullanılan bu alan üzerinde çark ve el aletleri, müzeye kaldırılan el yapımı mutfak kapları ele geçmiştir. Köst Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 1995 yılında 1.

Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KUYUCAK KÖYÜ KALINTILARI: UYKU YERLEŞİMİ: Uyku Yerleşimi, Kuyucak Köyü Uyku Mevkiindedir.

Uyku Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Uyku Yerleşimi son dönem Bizans Rumlarına ait bir yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir. 100x200m ölçülerinde bir yerleşim ve 250x250m ölçülerinde bir mezarlık alanından oluşmaktadır. Mezarlık alanı kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Uyku Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 1996 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 42 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KUYUMCUTEKKE KÖYÜ KALINTILARI: YAĞMUR TÜMÜLÜSÜ: Yağmur Kayası Tümülüsü, Kuyucutekke Köyüne 2-3km uzaklıkta yol kenarındadır.

Yağmur Kayası Tümülüsü Tümülüs Bilgileri: Yağmur Kayası Tümülüsü kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. SİT kalkanına rağmen halen koruması olmayan bir tümülüsümüzdür. Tümülüs Koruma Kurulu Kararıyla 1984 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KARADAVUT TÜRBESİ: Karadavut Türbesi, Kuyumcutekke Köyünde, köyün camisinin avlusundadır. Kuyumcular, Oğuzların, Bozok Koluna mensup Avşar Boylarındandır.

Karadavut Türbesi Hacı Bayram-ı Veli halifelerindendir. Fatih Dönemi alimlerinden Kara Davut Mehmet Efendi olduğu söylenmektedir. Ama türbe içindeki bir yazıtta “Merhum Karadavut Türbesi 1453 Kuyumcutekke Köyü” yazısı okunmaktadır.

Türbe düzgün kesme taştan, kareye yakın dikdörtgen planlı, kubbeli inşa edilmiştir. Kubbesi kurşun kaplamadır. Türbede sekiz sanduka vardır. Küçük olanlar 5 tanedir ve çocuklara aittir. Üç büyük sandukadan biri Karadavut’a diğer ikisi ise ailesinden kadınlara aittir.

Taylan Köken

Sayfa 43 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Türbe özellikle hayır duası için ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Sandukaların üzerine şifa bulmak amacıyla çocuk giysileri ve eşyaları bırakılmaktadır.

TEKKE TÜRBESİ: Tekke Türbesi, Kuyumcutekke Köyündedir. Tekke Türbesinde kim medfundur bilinmiyor. Türbenin varlığını merhum hocamız Hikmet Tanyu’nun kitabından öğreniyoruz. Hakkında herhangi bir başka bilgi yoktur.

DİREK ZİYARETİ: Direk Ziyareti, Kuyumcutekke Köyünün camisindedir. Cami tarihi nitelik taşımaktadır. Kuyumcutekke Köyünün camisinde bulunan iki ahşap direk ziyaret edilmekte ve ilginç ritüeller uygulanmaktadır. Direklerin altında bir dedenin medfun olduğuna inanılmaktadır.

Ziyaret köyün camisinde bulunan iki ahşap direktir. Direkler bir insanın geçebileceği kadar yan yanadır. Dileği olanların bu direklerin içinden geçebilirse dileklerinin olacağına inanılır. İş arayanlar, hastalar, başka değişik dilekleri olanlar koyun, sığır, horoz gibi adaklarını adayıp direklerin arasından geçer. Mum adağında bulunanlar direklerin dibine adağını adar.

Direklerden geçenler abdestsiz olamaz. Eğer günahkarsa da direklerin arasından geçemez.

MACUN KÖYÜ KALINTILARI: TOPÇU MAHİR DEDE TÜRBESİ: Topçu Mahir Dede Türbesi, Macun Köyünün arkasında bulunan Mahya Tepesindedir.

Topçu Mahir Dede Türbesi Taylan Köken

Sayfa 44 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Mahir Dede’nin medfun olduğu bu tepede, Kurtuluş Savaşı esnasında sürekli top sesleri gelmiş olduğundan Topçu lakabı da eklenmiştir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbe üzeri açık, herhangi bir mezar taşı olmayan, etrafı taşlarla çevrili bir hayli uzun bir mezardan oluşmaktadır. Mezar etrafı meşe, sedir ve ardıç ağaçlarıyla doludur. Bu ağaçlar kutsal kabul edildiğinden kesilmezler. Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Bahar aylarında köylüler toplu olarak Yağmur Duası için Mahir Dede’yi ziyarete gelirler. Dualar okunur, kurban adakları kesilir ve topluca yenir.

MENÇELER KÖYÜ: Mençeler Köyü çok az köylümüzün ikamet ettiği bir yerleşimdir. Mence/ Menca “Kurtulacak yer” anlamındadır. Menç ise “Körpe, taze”, “Koyun, keçi yavrusu” ve “Kalça” anlamındadır.

MİKAİL KÖYÜ: Mikail Köyü çok az köylümüzün ikamet ettiği bir yerleşimdir. Mikail dört büyük melekten biridir. İnsanların rızkını dağıtmak ve doğa olaylarıyla görevlidir.

OYMAAĞAÇ KÖYÜ KALINTILARI: KİLİSE MAĞARALARI: Kilise Mağaraları, Oymaağaç Köyü, Beypazarı-Tahirler Köyü yolunun 1,5km doğusunda İnler Tepesi mevkiindedir.

Kilise Mağaraları Mağara Bilgileri: Mağara girişleri yüksek olup, girişleri bir hayli zordur. Girişten sonra üç kat katlı bir mağara grubudur. Giriş katı tek bir mekân, merdivenle ulaşılan orta kat yine geniş bir mekân ve birbirine bağlı dört odadan, en üst kat ise, yine ana bir mekâna açılan kilise, bir oda ve su depolarından oluşmaktadır. Her katın mekânları vadiye açılan pencerelere sahiptir.

Kilise Mağaraları Koruma Kurulu Kararıyla 2003yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 45 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

OYMAAĞAÇ HÖYÜK: Oymaağaç Höyük, Oymaağaç Köyündedir.

Oymaağaç Höyük Höyük Bilgileri: Envanter Listesinde bulunan bu höyük hakkında bilgi verilmemiştir.

Resimlerden görüldüğü kadarıyla kaçak kazılarla tahrip edilmiş bir höyüktür. Ayrıca höyük eteğinde sulama için ark açılmıştır. Çok yakınında bulunan höyüklere göre Oymaağaç Höyük İlk Tunç Çağı iskân görmüş olabilir. Bu bilgi sadece varsayımımızdır. Oymaağaç Höyük Koruma Kurulu Kararıyla 2011 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

OYMAAĞAÇ DİKMEN HÖYÜK: Oymaağaç Dikmen Höyük, Oymaağaç Köyü, AkkayaDikmen yolunun 1km batısındadır.

Oymaağaç Dikmen Höyük Höyük Bilgileri: 1994 yılında Sachihiro Omura tarafından yapılan İç Anadolu yüzey araştırmaları kapsamında tespit edilen höyük İlk ve Orta Tunç Çağında iskân görmüştür.

Höyük 134x156m boyutlarında ve 15m büyüklüğündedir. Oymaağaç Dikmen Höyük Koruma Kurulu Kararıyla 1995 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 46 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

TACETTİN KÖYÜ KALINTILARI: AKKIRMATEPESİ HÖYÜK: Akkırmatepesi Höyük, Tacettin Köyü, 7km güneydoğusunda Dedeniz Mevkiindedir.

Akkırmatepesi (Dedeniz) Höyük Höyük Bilgileri: Höyük yerel ağızda Dedeniz Höyük olarak da anılmaktadır. Envanter kaydında Dedenizöz Mevkiindedir. 50x75m ölçülerinde küçük bir höyüktür. Höyüğün kuzey tarafındaki eteği bir sulama kanalı kesmiştir. Höyük makinelerle kaçak kazı yapılarak tahrip edilmiştir. Akkırmatepesi Höyük Koruma Kurulu Kararıyla 1994 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

ÇATALMEVKİ YERLEŞİMİ: Çatalmevki güneydoğusunda tarlaların arasındadır.

Yerleşimi,

Tacettin

Köyünün,

2,5km

Çatalmevki Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu yerleşim hakkında fazla bilgi verilmemiştir. Yerleşim yerinde toplanan çanak çömlek kırıntılarına göre yerleşim Frig ve Roma Döneminde iskân görmüştür. Roma Yolu üzerinde Tacettin Platosuna hakim konumuyla önemli bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.

Taylan Köken

Sayfa 47 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

POYRAZOĞLU YERLEŞİMİ: Poyrazoğlu Yerleşimi, Tacettin Köyünün, 500m güneyinde bulunan kayalık tepe üzerindedir.

Poyrazoğlu Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Köyün hemen yakınındaki bu yamaç yerleşimi doğal granit kayalarla kaplı bir tepe üzerindedir. Yerleşim Çayırözü Düzlüğünün kuzeyinde ve Çayırözü Vadisine hakim konumdadır. Yerel granit taşları kullanılarak yapılan duvar kalıntıları yer yer görülmektedir. Yerleşimin doğu eteğinde taş ocağı açılmıştır. Yerleşim Roma Döneminden kalmadır.

Poyrazoğlu Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 1998 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

TACETTİN KALINTILARI:

Tacettin Kalıntıları Kalıntı Bilgileri: Köyün içinde Roma Döneminden kalma devşirme malzemeler vardır. Ayrıca yapımı 1847 yılı tarihli ve onarım görmüş olan bir cami bulunmaktadır.

Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu yerleşim hakkında fazla bilgi verilmemiştir. Yerleşim yerinde tespit edilen devşirme malzemeler yerleşimin Roma ve Bizans Döneminde iskân gördüğünün kanıtıdır.

Taylan Köken

Sayfa 48 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

TACETTİN DEDE TÜRBESİ: Tacettin Dede Türbesi, Tacettin Köyündedir ve köye ismini vermiştir. Tacettinliler Oğuzların Kayı Boyuna mensuptur.

Bir kaynağa göre Ankara Tacettin Dergahından bölgeye gelmiş ve köyü kurmuş, köye ismini vermiş mürittir. Başka bir kaynağa göre köye ailesiyle birlikte yerleşerek, köye ismini veren ermiş bir zattır.

TAHİR KÖYÜ KALINTILARI: GÜNEY KİLİSELERİ: Güney Kiliseleri, Tahir Köyüne, 2km mesafede Kiliseler mevkiindedir.

Güney Kiliseleri Kilise Bilgileri: Köye yakın konumdaki bir yamaç üzerindeki kiliseler kaçak kazılarla bir hayli tahrip edilmiş durumdadır. Roma ve Geç Bizans Döneminden kalma bu kiliselerde Washington Üniversitesi ekipleri detaylı araştırmalar yapmıştır. Ekibin yayınlarına göre bu Kiliseler Roma Yolunda mola vermek için kullanılan kiliselerdir. Yine Amerikalı bu ekip Kiliseler Mevkiinin Antik Sykeon (12) olabileceğini iddia etmektedir. Güney Kiliseleri Koruma Kurulu Kararıyla 1998 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

GÜNEY KİLİSİLERİ YERLEŞİMİ: Güney Kiliseleri Yerleşimi, Tahir Köyünün, 2km kuzeybatısında Aksırt’ın kuzey yamacındadır.

Yerleşim Bilgileri: Köye yakın konumdaki bir yamaç yerleşimi kiliselerle alakalı olmalıdır.

Sırtın iki yanında dağılan kalıntılar pişmiş topraktan döşeme levhaları, su künkleri ve bazı mimari parçalardan oluşmaktadır. Yerleşim Roma Döneminden kalmadır. Güney Kiliseleri Koruma Kurulu Kararıyla 2003 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 49 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Güney Kiliseleri Yerleşimi

SARAYCIK YERLEŞİMİ: Saraycık Yerleşimi, Tahir Köyünün, 2km kuzeybatısında Güney Kiliseleri Yerleşiminin yanındadır.

Saraycık Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Saraycık Yerleşimi Envanter listesinde Saraycık Mevkii Güney Kiliseleri olarak adlandırılmaktadır. Tahir Köylüleri bu mevkie Saraacık demektedir. Güney Kiliseleri yerleşimin devamı niteliğindeki bu alan Saraycık Mevki olarak geçmektedir. Derin kaçak kazı çukurlarıyla bir hayli tahrip edilmiş bir alandır.

Saraycık Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 2005 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KIZLAR SEKİSİ YERLEŞİMİ: Kızlar Sekisi Yerleşimi, Tahir Köyünün, 1,5km kuzeybatısında Kızlar Sekisi mevkiindedir.

Taylan Köken

Sayfa 50 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Kızlar Sekisi Yerleşimi (Kalesi) Yerleşim Bilgileri: Köye yakın konumdaki bu tepe yerleşimi veya kale doğal granit kayalardan oluşmuş olan bir yerleşimdir. Granit kayalar kullanılarak yapılmış olan yerleşim yeri 30 ve15m ölçülerinde yer yer kalınlığı 2m’yi bulan muhtemelen Frigler tarafından inşa edilmiş duvarlar dikkati çekmektedir. Yerleşim yaklaşık 7360m2 alana yayılmış durumdadır.

Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu yerleşim kale olarak tanımlanmakta ve Hitit ve Frig Döneminde iskân görmeye başlayıp, Roma ve Geç Roma Dönemine kadar bu iskânın devam ettiği görülmüştür. Kızlar Sekisi Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 1998 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KİLİSELER MAĞARALARI: Mağaralar, Tahir Köyünün, 4km kuzeyinde yer almaktadır.

Kiliseler Mağaraları Mağara Bilgileri: Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu mağaralar detaylı olarak araştırılmış ve belgelenmiştir. Bu kaya kiliseleri Orta Bizans Döneminde yapılmış olduğu düşünülmektedir. Mağaralardaki bir şapel ibadet için, diğer odalar ise yerleşim amacıyla kullanılmış olmalıdır. Mağaraların pencereleri vadiye bakmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 51 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

DEVEBELİ HÖYÜK: Devebeli Höyük, Tahir Köyünün, 4km kuzeybatısında yer almaktadır.

Devebeli Höyük Höyük Bilgileri: Washington Üniversitesinin Tahirler Projesi kapsamında ziyaret ettiği bu höyük hakkında fazla bilgi verilmemiştir. Höyük üzerinde bulunan 2m çapında 10m derinliğindeki kaçak kazı çukuru höyüğü bir hayli tahrip etmiştir. Ayrıca höyük yanında Helenistik veya Roma Döneminden kaldığı tahmin edilen tamamen soyulmuş bir mezar odası da tespit edilmiştir.

TAHİR BABA TÜRBESİ: Tahir Baba Türbesi, Tahir Köyündedir.

Tahir Baba’nın Tahir Köyünü kurması ve ona ismini vermesi dışında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

ÜREĞİL KÖYÜ KALINTILARI: AVDAN YERLEŞİMİ: Avdan Yerleşimi, Üreğil Köyünün kuzeybatısında Avdan Çayırı Mevkiindedir. Üreğil, Oğuz Boylarından biridir. Üreğir, Yüreğir, Yüregir olarak da anılmaktadır.

Taylan Köken

Sayfa 52 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Avdan Yerleşimi Yerleşim Bilgileri: Avdan (13) Yerleşimi yaklaşık 1km2’lik alanı kaplayan ve orman içinde kalmış bir Ören yeridir. Kesme bazalt taşlardan oluşan bir duvar kalıntısı ve sur kalıntısı olan yerleşim yerinde Bizans Döneminden kalma nekropolis alanı bulunmaktadır. Yerleşim alanında yapay bir göl ve kuyu su ihtiyacı için yapılmış olmalıdır. Yerleşim kaçak kazılarla, inşaat için taş alınarak tahrip edilmektedir.

Avdan Yerleşimi Koruma Kurulu Kararıyla 1999 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

PINARCIK NEKROPOLÜ: Pınarcık Nekropolü, Üreğil Köyünün 1km güneyinde köy yolunun kenarındadır.

Pınarcık Nekropolü Nekropol Bilgileri: Pınarcık Nekropolü kaçak kazılarla ve tarım faaliyetleriyle bir hayli tahrip edilmiş bir mezarlıktır. Yüzey üzerinde insan kemikleri ve Klasik Çağlara ait seramik kırıntıları görülmektedir.

Pınarcık Nekropolü Koruma Kurulu Kararıyla 1984 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Taylan Köken

Sayfa 53 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

YALNIZÇAM KÖYÜ KALINTILARI: YALNIZÇAM KALESİ: Yalnızçam Kalesi, Yalnızçam Köyünün Sakarya Nehrine bakan yüzünde bir tepe üzerindedir.

Yalnızçam Kalesi Kale Bilgileri: Kale Sakarya Nehrine hakim konumuyla aynı zamanda geçiş yerine kontrol eden konumdadır. Köyün bu konumu Sakarya Meydan Muharebesinde de kullanılmıştır. Bu tepe üzerinde bir Direniş Anıtı bulunmaktadır.

Kale veya Garnizon yerleşmesi olarak kullanılan alan Kepir Mevkiindedir. 26x32m boyutlarına rağmen Aladağları gören konumuyla önemli bir konuma sahip bu kale sürekli olarak kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Bu Galat Kalesi “Galatya Olympos”’u olarak da anılmaktadır. Alan sadece kaleyle sınırlı değildir. Köy içine kadar dağılan seramik kırıntıları bu alanlarında iskân gördüğünün kalıntısıdır.

Kale 2009 yılı Koruma Kurulu Kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

YILDIZ KÖYÜ KALINTILARI: ERENLER TÜRBESİ: Erenler Türbesi, Nuhhoca ile Yıldız Köyü arasında kalan bir tepenin üzerindedir. Yıldız Köyünün eski adı Sama’dır. (14) Erenler Türbesinde üç zat medfundur. Haklarında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe üzeri açık, üç mezardan oluşmaktadır. Mezarların etrafı çitle çevrilmiş ve mezarlar yeniden inşa edilmiştir. Türbe ve etrafı çam ağaçlarlarıyla kaplıdır.

Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Bahar aylarında köylüler toplu olarak Yağmur Duası için Erenler Türbesine ziyarete gelirler. Dualar okunur, kurban adakları kesilir ve topluca yemekler yenir. Ayrıca her yıl düzenli hale getirilen Depelarkası Köylerinden Nuhhoca, Yıldız ve Hamzalar Köylüleri toplu olarak türbeyi ziyarete gelmektedir.

Taylan Köken

Sayfa 54 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Erenler Türbesi

YİĞERLER KÖYÜ KALINTILARI: ELMALI DEDE TÜRBESİ: Elmalı Dede Türbesi, Yiğerler Köyündedir. Yiğerler Köyü 16. yüzyıl kayıtlarından Karye-i Yegâlar olarak geçmektedir.

Elmalı Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

YUKARIULUCAK KÖYÜ: Köyün eski adı Kayı Ovasından adını almaktadır ve Kayovası’dır.

Taylan Köken

Sayfa 55 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

TAO SÖZLÜK: (1) Beğ Pazarı: Beypazarı İlçesinin Osmanlı Dönemindeki adıdır. Orhan Gazi Bursa’yı fethedince Beypazarı o zamanki adı Hüdavendigar Livasına (Bursa İli) kaza olarak bağlanır.

Osmanlı Devleti’nin Tımarlı Sipahi Merkezlerinden biridir. Roma Yolu-Hac Yolu-Ticaret Yolu üzerindedir. Sipahi Beyi’nin bölgede yaratmış olduğu canlılıktan, ekonomik hayattan dolayı Beğ Pazarı adı verilmiştir.

Beypazarı Anadolu Selçukluları Döneminde Germiyanoğlu Yakup Şah’ın veziri Dinar Hezâr tarafından Bizanslılardan alınmış ve daha sonra Osmanlı Toprağına katılmıştır. Beypazarı Osmanlı’ya geçmeden önce Germiyan Hezari daha sonra Dinarhezar ile alınırken Osmanlıya geçince günümüzde dahi kurulan Beytepe Mahallesi Pazarından dolayı Beğpazarı/Beypazarı adını almıştır.

Not: Hezar Arapça “bin”(sayı) demektir. Bir de “bülbül” demektir. Hezarfen “Binbir şeyi bilen” anlamındadır.

(2) Lagania / Laganeia / Lagania Anastasiopolis: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi’nin ilk adı olarak anılmaktadır. Princeton Üniversitesi’nin Tahirler Projesi kapsamındaki raporuna göre Dikmen Höyük Lagania’dır. İstanbul-Ankara-Bağdat Roma yolu üzerinde bir şehir olarak da anılmaktadır.

Bizans İmparatorluğu zamanında Piskoposluk Merkezidir. 451 yılında Kalchedon Konsüllüğü’ne katılmış ve Euphrasius Laganiae adını almıştır. İmparator Anastasios (491518) ziyareti üzerine kentin yeni adı Lagania Anastasiopolis yani "Anastasios'un Şehri" olacaktır.

(3) Karaşar: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesinin bir beldesidir. Karaşar manasını belediye sitesinden aktarıyorum: Karaşar'ın ismini, erkeklerin başlarında siyah puşu, bellerinde Karaşal, bacaklarında siyah şalvar kullanmasından; kadınların ise başlarında fes ve çember (abani), sırtlarında üç etekli entari ve bunu tamamlayan feymana, bellerinde acem veya tarabulu denilen şal kuşağı kullanmasından aldığı, bu nedenle çevrede yöre insanının Karaşallılar lakabıyla anıldıkları, bu deyişin zamanla Karaşar'a dönüştüğü söylenmektedir.

Karaşarlılar Oğuz Boylarından olup bölgeye Doğu Türkmenistan’dan aynı adlı kentlerinden gelmiştir.

Kara: İlahi (Örnek: alnıma yazılmış bu kara (ilahi) yazı) Çor: Hakim dildeki sentaks değişiminden Şor ve Şar şekline dönüşmüştür Karaşar: İlahi-Şehir anlamındadır.

Taylan Köken

Sayfa 56 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

(4) Gelegra / Gelagra / Gelegre / Kelegre / Kilifre / Gelekıra: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Kırbaşı Beldesinin Osmanlı Dönemindeki ismidir.

Bilge Umar’a anlamındadır.

göre Kalli-Akra’dan

gelme.

Bu

da

“Güzel-Çıkıntı(Burun-Doruk)”

(5) Siberis: Günümüzde Kirmir Çayının antik dönemdeki adıdır. Kuzeyde doğup Beypazarı ve Nallıhan ilçeleri arasından geçip, Çayırhan’da Sakarya Nehrine katılan bir çaydır. Plinius’a göre Hierus’dan gelmektedir. “Kutsal” anlamındadır. Siberis Helenleşmiş adıdır. İeros’dan gelmektedir.

Bilge Umar’a göre S(wa)-İbra “Kutlu-Gür-Su” anlamındadır.

(6) Peium: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Adaören Köyünde bulunan Roma, Bizans ve Selçuklu Döneminde iskan görmüş olan kaledir.

Kale, Tabanlıoğlu Kalesi, Sedkaşı Kalesi, Gavur Kalesi olarak da anılmaktadır. Kirmir Çayının oluşturduğu vadide etrafı korunaklı bir kaledir.

Peium’un anlamını bilmiyoruz. Bilge Umar Strabon’da adı geçen bir Galat Kalesinin adının Peion olduğunu belirtmekte.

(7)Kemerez / Yemere / Gemere / Bazarcık / Çayada: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Akçalı Köyünün Osmanlı Dönemindeki isimleridir.

Keme-Geme Büyük sıçan, bir de ormanda yetişen doğal mantardır. Osmanlı da bu mantar Kem’e şeklinde yazılırdı. Köy orman bitişiği köy olduğu için buradan almış olabilir.

Yeme’nin de bu mantarla alakalı olabileceğini düşünmekteyiz.

Günümüzde Edremit, Burhaniye, Ayvalık, Bergama yaylalarında toplanan doğal mantarın adı da Keme olarak geçmektedir.

Kemere ise gemi yapımında ana omurgaya paralel konulan kısa kirişlerin her birine verilen isimdir.

(8) Depel: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesinde bulunan ve Keltepe olarak adlandırılan sıradağların yerel ismi Depel’dir.

Bu ismi incelediğimizde Depeli kelimesine rastladık bu da “Tepeleme, Tıkabasa dolu” anlamına gelmektedir. Depel muhtemelen Tepe’den (Depe) gelmektedir.

Taylan Köken

Sayfa 57 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

Bölgede Depelarkası diye aralarında birlik oluşturmuş köyler bulunmaktadır. Bu köyler Aşağıgüney, Yukarıgüney, Hamzalar, Dudaş, Dağşeyhler, Nuhhoca ve Yıldız Köyleridir.

(9) Zeyve: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Bağözü Köyünün eski adıdır. Köy önceleri Zeyve, daha sonra Zaviye en son olarak da Bağözü Köyü olmuştur.

Anadolu içinde Zeyve adında yerleşim yerleri, nehir ismi ve İran-Irak’ta da bulunan bir aşiret vardır. Muhtemelen zaviye ile alakalı olmalıdır.

(10) Zeyde: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Doğançalı Köyünün eski adıdır. Zeyde adı bir sahabenin adı olan Zeyd’ten gelmiş olabilir. Arapça “Zade” fiilinin mastarıdır. Anlam olarak “Artan, çoğalan, ilave, fazla” anlamındadır.

(11) Tutaş: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Dudaş Köyünün eski adıdır. Köyün adı 1478 senesi Tahrir Defterlerinde dahi anılmaktadır. Tutaş adı zamanla Dudaş’a dönüşmüştür.

Bu isimle Anadolu’da birçok yer ismi bulunmaktadır. Bu yüzden bu ismin Oğuz/Kayı boyundan gelme olduğu ve Selçuklu zamanında bir komutan isminin kayıtlarda Tutaş olması ilginçtir.

Tutaş’ın birçok anlamı vardır. “Ateş üstündeki kabı tutup indirmek için bez vb. şeylerden yapılan tutacak”, “Henüz evlenmemiş kız” ve “Aralıksız, bitişik” anlamlarındadır.

(12) Sykeon: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi’nin Tahir Köyü Kiliseler Mevkii olduğu iddia edilmektedir. Princeton Üniversitesi’nin Tahirler Projesi kapsamındaki raporuna göre söylenmektedir. Helen Dilinde “İncirlik” anlamındadır.

(13) Avrak / Avdan: Günümüzde Anadolu’da birçok köy isminin adı Avdan’dır.. Ankara Çamlıdere İlçesi Avdan Köyünün eski adı Avrak’tır.. Avrak/Avdan Osmanlı’da “Av Yapılan Bölge- Av Yeri” anlamındadır. Avdan aynı zamanda “Pazar Günü” demektir.

(14) Sama: Günümüzde Ankara İli Beypazarı İlçesi Yıldız Köyünün eski adıdır. Sama “Dericilikte deriyi inceltmek için yapılan işlem. Bu işlemde kullanılan köpek pisliği” “Sünnet eğlencesi” ve “Küçük kulaklı kadın” Osmanlıcada yazım şekli “Sam’a”.

Taylan Köken

Sayfa 58 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

KAYNAKÇA: 1-) www.envanter.gov.tr 2-) www.kulturvarliklari.gov.tr 3-) www.ankararehberi.com 4-) www.tayproject.org 5-) www.panoramio.com 6-) www.facebook.com 7-) www.ankarasevdam.net 8-) www.tr.wikipedia.org 9-) www.beypazari.bel.tr 10-) www.beypazarliyiz.com

11-) www.enfal.de 12-) www.nedir.antoloji.com 13-) www.turkmedya.com 14-) www.beypazariajans.com 15-) www.gazigunduzalp.com 16-) www.kbc-koyu.tr.gg 17-) www.courses.washington.edu/tahirler - Mark Stallings 18-) www.cemvakfi.org.tr (Ozan Veli Namlı –Aktaran: Ayhan Aydın) 19-) www.beypazarigercek.com 20-) www.edebiyatdefteri.com (Mustafa Ermiş) 21-) www.yeniyildizgazetesi.com 22-) www.ankara.tacettinkoyu.com.tr 23-) www.beypazaridh.gov.tr 24-) www.ne-demek.net 25-) www.nedirnedemek.com 26-) www.sorularlaislamiyet.com

Taylan Köken

Sayfa 59 / 60

ANKARA –BEYPAZARI

27-) www.depelarkasi.com 28-) Sachihiro Omura -11.Araştırma Sonuçları Toplantısı -1993 29-) Sachihiro Omura -12. Araştırma Sonuçları Toplantısı -1994

30-) Sachihiro Omura / 13. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt.2 -1995 31-) Sachihiro Omura - 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:2 -2007 32-) Hikmet Tanyu –Ankara ve Çevresinde Adak ve Adak Yerleri –Ankara Üni.Basımevi -

1967 33-) Tolga Bozkurt -Beypazarı'ndaki Türk Devri Yapıları -2004 34-) Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993.

35-) Besim Atalay –Divanü Lûgat-it Türk -1999 36-) Türk Dil Kurumu Sözlüğü 37-) Levent Egemen Vardar- Nalan Akyürek Vardar –Galatia Bölgesi Kaleleri Yerleşmeleri 15. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:1 -1998 38-) Tulga Albustanlıoğlu –Ankara, Beypazarı, Yalnızçam Köyü Ören Yeri midir? - Remzi

Yağcı –İnsan Başı ve Yumruk Biçimli Bir Grup Mühür İle Bir İğne – Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1995 Yıllığı -1996

NOT: Bu dosya 2014 yılında www.arkeodenemeler.blogspot.com.tr ve www.sosyodenemeler.blogspot.com.tr adresinde yayınlamış olduğumuz maddelerin düzenlenmiş toplamıdır.

Taylan Köken

Sayfa 60 / 60