Meer duidelijkheid over de kerndoelen en eindtermen zal samen moeten gaan met de nadrukkelijke erkenning van de ruimte voor schooleigen keuzes en de professionaliteit van schoolleiders en leraren. Dat vraagt ook om investeringen in de curriculaire deskundigheid van leraren en schoolleiders zodat zij de begrensde ruimte goed weten te benutten. 31
1.3. Naar een rationale Over de vraag wat goed onderwijs is, lopen de antwoorden in een pluriforme samenleving uiteen. De grondwettelijk verankerde vrijheid van onderwijs geeft de democratische ruimte tot expressie van verschillende opvattingen. Maar onderwijs dient ook een publiek belang en dat vraagt om een gemeenschappelijke inzet voor de borging van de kwaliteit van een samenhangend curriculum. Daartoe hoort een goed inzicht in de eigen opdracht van scholen en een rationale voor goed funderend onderwijs. De rationale zorgt ervoor dat het onderwijs onderwijsmatig wordt benaderd en niet als instrument of verlengstuk van een particuliere sector of belang. De rationale garandeert met andere woorden een brede benadering van onderwijs als vitale maatschappelijke activiteit, afgestemd op opgroeiende kinderen en jongeren. In het onderwijs is het niet ongebruikelijk te spreken over een rationale als richtinggevend principe en inhoudelijke argumentatie bij het ontwerpen van leerplankaders. Een rationale heeft het karakter van een basisontwerp. De rationale wijst de elementen aan waarmee bij het ontwikkelen van onderwijs en het ontwikkelen van een curriculum minimaal rekening moet worden gehouden. Daarbij worden keuzes gemaakt die een antwoord zijn op het waartoe van onderwijs. Deze rationale was impliciet aanwezig in de voorafgaande fase van Curriculum.nu, maar heeft te weinig consistent richting gegeven aan het ontwikkelproces. De commissie is van oordeel dat er een herkenbare rationale als praktisch ontwerpprincipe dient te worden gehanteerd in de fase die nu komt. Deze kan heel basaal zijn en niet voorschrijvend op de inhoud, gelet op de eigen rol van scholen bij het ontwikkelen van onderwijs. Maar ze moet er wel zijn om een perspectief op onderwijs mee te geven. De commissie beveelt aan de drie doeldomeinen van onderwijs als rationale te gaan hanteren. De doeldomeinen kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming beargumenteren waaraan aandacht moet worden besteed in het funderend onderwijs. Ze geven ook richting voor de ontwikkeling van doelen en inhouden, zowel op het niveau van kerndoelen en eindtermen als binnen leergebieden of vakken. De rationale, aldus geformuleerd, gaat over het waartoe van onderwijs en waarborgt de volle breedte van onderwijskwaliteit. Wat de kerndoelen en eindtermen betreft is het evenzeer van belang dat deze een breed curriculum mogelijk maken. Daarom dienen deze een balans te kennen tussen aanbod, inspanning en opbrengst van onderwijs. Deze opvattingen over kerndoelen en eindtermen gaan over het waartoe van het curriculum en garanderen een breed curriculum. We zullen ze beide toelichten. De praktische rationale die beoogd wordt, bestaat uit een heldere hantering van de drie doeldomeinen. Goed onderwijs geeft leerlingen mogelijkheden voor:
31
Priestley, M., Biesta, G.J.J., & Robinson S. (2015), Teacher agency: An Ecological Approach. London:
Bloomsbury.
18
