Tomasz Dobiszewski. "Desygnaty"

KARTA PRACY

TOMASZ DOBISZEWSKI DESYGNATY INSTALACJA FOTOGRAFICZNA, 2013 KOLEKCJA BUNKRA SZTUKI Niniejszą instrukcję opracowano z myślą o dostarczeniu nauczycielom materiału dydaktycznego pomocnego w konstruowaniu scenariuszy lekcji na temat sztuki współczesnej. W skład instrukcji wchodzą: krótki opis pracy, przybliżający jej konteksty; zbiór pojęć (indeks), który ułatwia powiązanie dzieła z wybranym przez nauczyciela tematem lekcji i koresponduje z podstawą programową obowiązującą dla szkół ponadgimnazjalnych; słowniczek terminów, zawierający przydatne uczniom definicje; krótki biogram artysty.

1

INSTALACJA FOTOGRAFICZNA Tworzący instalację cykl czarno-białych zdjęć to efekt eksperymentu z tradycyjną fotografią analogową oraz znaną od starożytności techniką otworkową (tzw. camera obscura*). Desygnaty, podobnie jak prace Thomasa Bachlera z cyklu Pixel Trees, są swoistym powrotem i reinterpretacją malowniczego typu obrazowości, charakterystycznego dla początków fotografii. Miejsce okrągłego otworu artysta zastąpił słowami, których przewrotna obecność kreuje nowe konteksty dla uwiecznionych na kliszy odwzorowań rzeczywistości. Słowa-obiektywy nie rejestrują określającego go przedmiotu, tworzą natomiast intrygującą dychotomię wizualnego znaku i wyrazu umieszczonego na jego tle.

Wykorzystane słowa układają się w trzy konstytucyjne dla współczesnej sztuki slogany: – Medium is a Message (Środek przekazu sam jest przekazem) to hasło Marshalla McLuhana, silnie zintegrowane z wytycznymi konceptualizmu, a odnoszące się do nadrzędnej roli mediów w konstruowaniu znaczeń (tj. charakter medium ma w procesie komunikacji bardziej znaczący wpływ na odbiorcę niż przekazywana treść); – Die Bedeutung eines Wortes ist sein Gebrauch in der Sprache (Znaczeniem słowa jest sposób użycia go w języku) to zdanie zaczerpnięte z rozważań filozoficznych Ludwiga Wittgensteina z zakresu logiki i językoznawstwa; – Zdania kłamią słowa nie to myśl przewodnia twórczości Stanisława Dróżdża, którego poezja konkretna inicjuje historię polskiego tekstu wizualnego.

POKREWNE POJĘCIA

camera obscura* eksperyment Marshall McLuhan Ludwig Wittgenstein

aparat wielkoformatowy Thomas Bachler sztuka konceptualna poezja konkretna*

2

fotografia analogowa

instalacja fotograficzna slogan

desygnat*

Stanisław Dróżdż

KONTEKSTY

Tytułowy desygnat* – przedmiot konkretny, namacalny, realnie istniejący w rzeczywistości – przekornie nie zaznacza swojej obecności, uwidaczniając jedynie proces percepcyjny, który wskutek umysłowego przetworzenia widzialnego identyfikuje i definiuje obraz w obrębie znanych pojęć. „Naświetlanie słowem” tworzy swoiste powidoki, wizje hipnagogiczne, quasi-surrealistyczne wyobrażenia wzrokowe, wywiedzione każdorazowo z pajęczyny skojarzeń opartych na nabytej wcześniej wiedzy i doświadczeniach. Artysta prezentuje jedynie niedoskonały przekaz, który poprzez uwikłanie się w sieć indywidualnych wspomnień staje się niezależną opowieścią, podkreślając złudność procesów poznawczych.

CAMERA OBSCURA Ciemnia optyczna będąca pierwowzorem aparatu fotograficznego; czarna skrzynka z otworkiem w przedniej ściance, która umożliwia wpuszczenie do wnętrza promieni światła i utworzenie odwróconego i pomniejszonego obrazu na jego tylnej ściance.

DESYGNAT Termin z zakresu semantyki (dział językoznawstwa) oznaczający przedmiot, osobę lub zjawisko, do których odnosi się dane pojęcie lub nazwa.

POEZJA KONKRETNA Kierunek artystyczny powstały w latach 50. XX wieku jednoczący poezję i sztuki wizualne przez wykorzystanie specyfiki zautonomizowanego słowa jako sposobu obrazowania.

TOMASZ DOBISZEWSKI W 2005 roku ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu w Pracowni Fotografii Intermedialnej pod kierunkiem Krzysztofa J. Baranowskiego i Stefana Wojneckiego. Formułuje artystyczną wypowiedź, posługując się fotografią, wideo i multimedialnymi instalacjami. Obszar jego eksploracji stanowią czas i przestrzeń, ograniczenia percepcji, iluzja oraz zagadnienia interakcji. W pracach, które są dowodami procesów oswajania mediów, nie poprzestaje na czysto konceptualnych strategiach poznawczych, lecz wzbogaca dyskurs o elementy pozaintelektualne (wrażenia zmysłowe i poznanie intuicyjne). Łączy ze sobą komunikaty czytelne dla różnych zmysłów człowieka, a eksperymentując z fizjologią widzenia czy słyszenia, z jednej strony dąży do pełniejszego i całościowego przekazu, z drugiej zaś, jakby złośliwie czy może ironicznie, pozbawia widza możliwości poznania istoty dzieła.

3

ZOBACZ Oficjalna strona artysty: http://www.dobiszewski.boo.pl/ (dostęp 19.12.2013) Dokumentacja wystawy Tomasza Dobiszewskiego „Drobne nieobecności” (Galeria Bunkier Sztuki, 17.01–23.02.2014), na której została zaprezentowana praca „Desygnaty”: https://www.flickr.com/photos/sztuka24h/sets/72157646789174963/ (dostęp 01.11.2014) Katalog wystawy „Drobne nieobecności”: http://issuu.com/bunkier_sztuki/docs/katalog_wystawy_drobne_nieobecno__c (dostęp 01.11.2014)

4

BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!

Opracowanie: Paulina Hyła

Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 3.0 Polska CC-BY-NC 3.0. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/bync/3.0/pl/legalcode

Kuratorka projektu i redaktorka portalu www.sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata, vysata@bunkier.art.pl Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu www.sztuka24h.edu.pl: Anna Bargiel Konsultacje merytoryczne: dr Monika Nęcka Korekta: Monika Ples Projekt graficzny portalu www.sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup Skład tekstu: Agnieszka Janik

Organizator

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange

Partner

Patron