Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Page 1

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Kolekshon di poesia, kuenta, rèp i haiku

2019 – 2023

Di sinku lustro

ISBN 978 90 8560 341 2

NUR 306 / THEMA DC

© 2024 Caribpublishing / B.V. Uitgeverij SWP Amsterdam

Derecho reservá. No ta pèrmití pa reprodusí nada di e edishon akí di ningun forma, ni pa ningun medio, sin outorisashon previo i por eskrito di Fundashon Arte di Palabra.

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Kolekshon di poesia, kuenta, rèp i haiku 2019 – 2023 Di sinku lustro

Prólogo

Kerido lesadó,

E buki akí, Pòtpurí Arte di Palabra 2024, ta un edishon spesial pa selebrá e hubileo di plata di Arte di Palabra. E ta kontené un kompilashon kolorido di e obranan ku a sobresalí den e kompetensia di Arte di Palabra 2019 – 2023. E ta e di tres buki den e seri siguiendo Pòtpurí Arte di Palabra 2014, ku e obranan di 2000 – 2013 i Pòtpurí Arte di Palabra 2019, ku e obranan di 2014 – 2023. Meskos ku e dos publikashonnan anterior, e buki akí tambe ta destiná pa tur skol avansá na Aruba, Boneiru i Kòrsou, pa asina stimulá otro hóben pa ekspresá nan mes na papiamentu.

E idioma akí ta uni e tres islanan ABC. For di prinsipio di e kompetensia di Arte di Palabra na Kòrsou (2000), Boneiru tabata presente. Despues, Boneiru (for di 2006) i Aruba (for di 2009) tabata organisá nan propio kompetensia, i e finalistanan di ABC tabata topa otro na e kompetensia final ABC. E obranan den e buki akí ta resultado di e kompetensia final entre Aruba, Boneiru i Kòrsou di 2019 - 2023. E Pòtpurí akí ta kontené un selekshon di e obranan original ganadó. Nos gradisimentu ta bai na

Mariselle Bermudez, sekretaria di Fundashon Arte di Palabra, ku a fail i manehá tur obra i tur resultado di e kompetensianan.

Danki na e fotógrafonan di e portrètnan: Gerald Martina, David Homoet, Mary Anne Goiri i Maria Ridderstaat (Aruba). Mayoria portrèt den e kapítulo Artepalabrista na palabra ta fasilitá pa e hóbennan mes.

Nos ke gradisí Mervina Bilkerdijk pa su aporte na e parti di Artepalabrista na palabra. Mariselle Bermudez pa e obra- i listanan di skor i korekshon. Danki na Natasha Albert, pa su aporte pa korekshon. Danki na Paul Roosenstein ku a drecha kalidat di algun portrèt pa publikashon.

4

Palabra di gratitut ta bai na Ithel Brute i Selvia Lumenier (Aruba) pa revishon di e kontenido. Nos ta gradesido tambe na tur esnan ku a hasi posibel ku Arte di Palabra por selebrá su di bintisinku aniversario, esta, Komishon Arte di Palabra di Aruba, Boneiru i Kòrsou, partisipante, mayor, dosente, representantenan di skol, hurado, spònser, prensa i naturalmente públiko.

Disfrutá di e obranan den e buki akí. Nos ta spera di kurason ku e kontenido lo sigui inspirá mas i mas hóben pa kada unu bira un artista di palabra na papiamentu i Papiamento.

Ange Jessurun, Elvira Bonafacio i komishon Arte di Palabra

Falta Gerald Martina i Nohraya Godfried.

5
Komishon Arte di Palabra Kòrsou na 2023 d.r.p.d.: Elvira Bonafacio, Eugène Mongen, Quinten Brunken, Ethelda Victoria, Mariselle Bermudez, Samuel Rosinda, Nashourna Godvriend, Natasha Albert, Mervina Bilkerdijk, Chariselle Sambo, Ivette Wall-Gosepa, Mariane Isenia, Ange Jessurun, Matty Canelón. Ange i Elvira na 2022
A Historia di Arte di Palabra 11 B Poesia original 2019 – 2023 27 título nr presentadó 2019 1 Bida B1 Jordan Martis 28 2 Kòrsou B2 Sulimar Martis 29 3 Heroenan infantil B3 Loui-Angelo Bislick 30 4 Amor B4 Rainisha Decaster 31 5 Un mundo nobo B5 Samantha Garcia-Guevara 32 6 Un pensamento B6 Cayley Figaroa 33 7 Primintí bo mes C1 Dennzjelo Nassy 34 8 No kulpa ningun hende C2 Richaina Adamus Troeman 35 9 Humanidad C3 Rafael Garcia 37 10 Realidat di bida C4 Mayron Martina 39 11 Curason Herida ... Cara Contento C5 Shaniqua Jones 41 2020 12 E ruta B1 Jeaniro Dorothea 43 13 Ban tuma rienda di nos dushi Kòrsou bèk B2 Shuraino Calister 44 14 Estranhero B3 Cristina Méndez Canelón 45 15 Un mundo desespera B5 Cayley Figaroa 46 16 Apresiá C1 Dennzjelo Nassy 47 17 Fin di mundu C2 Irlenska Martinus 49 18 Un granito na bo honor C3 Shellany Sebelon 50 19 Ken bo ta? C4 Jordan Martis 52 20 Vision C5 Rafael Garcia 54 2021 21 Sanashon Interno B1 Jeaniro Dorothea 57 22 Bas den bo kas B2 Maria-Luisa Troncon 58 23 Spil C1 Irlenska Martinus 59 24 Ami C2 Jordan Martis 60 25 Tempu C3 Juriella Josephia 62 2022 26 Kibrando sírkulo negativo B1 Zarah Lacruz 63 27 Kiko bo sa B2 Shepherd Daal 65 28 E kontesta B3 Dasha Quintero 66 29 Mi subrino B4 Jaythan Franken 67 Kontenido
7 30 Manchi B5 Nigella Albertus 68 31 Guera interior C1 Juriëlla Josephia 69 32 Sintimentu indeseá C2 Irlenska Martinus 70 33 Mi tera C3 Ramso Coffie 71 34 Pensa promé C4 Gabrielle Christiaan 73 35 Tentamentu C5 Juruene Nita 74 2023 36 Bib’é i stim’é B1 Kaylee Winklar 75 37 Indjan di Noord Saliña B2 Trevor Anthony 76 38 Kultura B3 Nashentely Bregita 77 39 Bida, bai bib’é C1 Emily Frans 78 40 Identidat pèrdí C2 Jeaniro Dorothea 80 41 Tempu C3 Juraily Meulens 82 42 Arte C4 Jordan Martis 83 43 Un bida bendishoná C5 Ivanson Monte 84 C Kuenta original 2019 – 2023 85 2019 44 Mi mal pashon a bira mi outodestrukshon E1 Wandel Polanco 86 45 E dia tan spera E2 Cayley Figaroa 88 46 E balor di mi isla E3 Darnica Pourier 89 47 Skum’é F1 Gyandro Marselia 90 48 Den huk’i mamai F2 Kayla Gray 92 49 Shofùr di taksi mi ta! F3 Lyndon leito 94 2020 50 Mi soledat a krea arogansia E1 Wandel Polanco 95 51 Balor E2 Darnica Pourier 97 52 Dios mester libra! F1 Tahnee Jamanica 98 53 E desobedensia di E, O i U F2 Derickson Ellensburg 100 54 Don Pepe F3 Juriëlla Josephia 102 2021 55 Papa soda di miedo E1 Guizza Steenvoorde 103 56 Bin sera konosí ku mi E2 Sonia Belance 104 57 E sirena i e dòlfein E3 Li Mei Martis 106 58 Dicon F1 Rafael Garcia 108 59 Est’un bululú F2 Shuraino Calister 110 60 E buki di aña F3 Juriëlla Josephia 112 61 Bou di palu na punt’i hanchi F4 Derickson Ellensburg 114
8 2022 62 Appelmoes E1 Qryna Antersijn 116 63 Un bida manera trampoline E2 Nancy Rey Doran 117 64 E kachó sin lenga E3 Swendelyn Willems 118 65 E bisiñanan nobo F1 Wandel Polanco 119 66 Fiesta di fin di aña F2 Juriëlla Josephia 121 67 Kompetensia èkstraordinario F3 Jeaniro Dorothea 123 2023 68 Historia di Yani E1 Maycy Trenidad 124 69 E piratanan i e isla misterioso E2 Tamara Papa 126 70 Luna di flor E3 Lisandra Daley 128 71 B’a buska b’a haña F1 Shandelus Rosa 129 72 Bida tras di muraya F2 Jeaniro Dorothea 131 73 Mal gañadó F3 Giandrick Crispulo 133 D Rèp 2022 i 2023 135 Rèp 2022 74 Ganadó: Shepherd Daal i Guishawn Wanga 136 Rèp 2023 75 Ganadó: Wandel Polanco 138 E Haiku 2019 – 2023 141 Kategoria nr nòmber klas skol 2019 Klas 1-2 1 Arney-Joel Mogen 1 Skaih 142 Klas 1-2 2 Kyliandra Benito 2 AGO Comanchestr 142 Klas 1-2 3 Kiona de Windt 2 St Ignatius College 142 Klas 3-6 1 Haydrik Lourens 4 SBO St. Jozef 142 Klas 3-6 2 Giovani Ortela 4 VSBO St. Jozef 142 Klas 3-6 3 Sinaï Roa Luciano 3 AGO Comanchestr 142 Adulto 1 Friordalysa Latina 143 Adulto 2 Mila Dorothea 143 Adulto 3 Whitney Daantje 143 2020 Klas 1-2 1 Matisha Koeiman 2 AGO Montaña 144
9 Klas 1-2 2 Gabriela Balentina 1 Kolegio Alejandro Paula 144 Klas 1-2 3 Jennyvienne Liu 1 Kolegio Alejandro Paula 144 Klas 3-6 1 Shair Leito 3 AGO Montaña 144 Klas 3-6 2 Darisha Petronilla 5 Kolegio Alejandro Paula 144 Klas 3-6 3 Ethan Emelina 3 Kolegio Alejandro Paula 144 Adulto 1 Lourdes Lourens 145 Adulto 2 Belinda Passial 145 Adulto 3 Mila Dorothea 145 2021 Klas 1-2 1 Daniella Rama 2 Juan Pablo Duarte AGO 146 Klas 1-2 2 Jenaira Suares 1 Juan Pablo Duarte 146 Klas 1-2 3 Tahyra Rooi 2 SKAIH 146 Klas 3-6 1abc Aline Abdul 5 Radulphus College 146 Klas 3-6 2 Samantha Roosje 4 VSBO St. Jozef 147 Klas 3-6 3 Jamal Brunings 4 VSBO St Jozef 147 Adulto 1 Whitney Daantje 147 Adulto 2 Paulina Nicasia 147 Adulto 3 Gileon Garmers 147 2022 Klas 1-2 1 Nickzayro Marlin 2 Skaih 148 Klas 1-2 2 Ferlion Sillie 2 Juan Pablo Duarte AGO 148 Klas 1-2 3 Timothy Klevering 2 Skaih 148 Klas 3-6 1 Li Zhen Wu 3 Gouverneur Lauffer 148 Klas 3-6 2 Aline Abdul 6 Radulphus College 148 Klas 3-6 3 Carlos Plantein 3 VSBO St. Jozef 148 Adulto 1 Beatrix Boekhoudt 149 Adulto 2 Ena Neslo-Goede 149 Adulto 3 Gerardo Figaroa 149 Adulto 4 Ena Neslo-Goede 149 2023 Klas 1-2 1 Zaidi Winklaar 2 SKAIH 150 Klas 1-2 2 Andres Moreno 2 Juan Pablo Duarte AGO 150 Klas 1-2 3 Georgino Haijnes 1 Juan Pablo Duarte AGO 150 Klas 3-6 1 Changlay Joseph 3 Skol Avansá Amador Nita 150 Klas 3-6 2ab Charelson Mercelina 3 SKAIH 150 Klas 3-6 3 Shaëdy Sambo 3 V.S.B.O. St. Jozef 150 Adulto 1 Linda Coffie 151 Adulto 2ab Luis Rodulfo 151 Adulto 3 Bea Boekhoudt 151
10 F Artepalabrista na palabra 153 1 Aline Abdul Kòrsou 154 2 Rignon Anthony Boneiru 155 3 Sendion Balentin Boneiru 156 4 Marilis Becker Aruba 158 5 Gilliante Crispulo Kòrsou 159 6 Derickson Ellensburg Kòrsou 160 7 Serginho Finies Boneiru 161 8 Rafael Garcia Aruba 162 9 Tahnee Jamanika Kòrsou 163 10 Lyndon Leito Boneiru 164 11 Durwin Lynch Kòrsou 165 12 Mirzah Manga Aruba 166 13 Gyandro Marselia Kòrsou 167 14 Rayzahna Martha Kòrsou 170 15 Silviene Martina Kòrsou 171 16 Jordan Martis Kòrsou 172 17 Cristina Mendez Kòrsou 173 18 Luigino Molina (Luis Moka) Boneiru 175 19 Dennzjelo Nassy Kòrsou 176 20 Ryan Navarro Kòrsou 177 21 Wandel Polanco Kòrsou 178 22 Kay Quandus Aruba 179 23 Shanuska Schoop Kòrsou 180 24 Arshanti Tramm Kòrsou 182 25 Samantha Trinidad Aruba 183 26 Jefferey Tromp Kòrsou 184 27 Kimberly Vasquez Dominguez Boneiru 185 28 Ralph Winedt Kòrsou 186 29 Kionn Yung Kòrsou 187 30 Jesmelys Zink Angelista Kòrsou 188 G Galeria di portrèt 189

Historia di Arte di Palabra

11 11

Historia di Arte di Palabra

E idea pa e evento akí a lanta serka Ange Jessurun, ku tabata konsulente di papiamentu pa formashon básiko na aña 1999. Esaki tabata pa selebrá e echo ku pa promé biaha den historia, papiamentu a drenta enseñansa sekundario komo materia obligatorio. Na aña 2000 a tene e promé kompetensia pa alumno di klas 1 i 2. Na 2001 mester a amplia e kategorianan pa klas 3 i 4 tambe, i djis despues a habri oportunidat pa tur hóben di skol sekundario i di klas 1 i 2 SBO partisipá.

Meta di e evento:

Promové amor pa kultura i nos idioma papiamentu. Enrikesé nos idioma ku literatura kreá pa nos hóbennan.

Partisipashon:

E kompetensia a kuminsá ku e siguiente kategorianan:

Poesia

A Poesia eksistente alumno di klas 1 òf 2

B Poesia original, skirbí pa e alumno mes alumno di klas 1 òf 2

C Poesia original, skirbí pa e alumno mes alumno di klas 3 -6 òf 1, 2 SBO/MTS

Kuenta kòrtiku

D Kuenta eksistente alumno di klas 1 òf 2

E Kuenta original, skirbí pa e alumno mes alumno di klas 1 òf 2

F Kuenta original, skirbí pa e alumno mes alumno di klas 3 -6 òf 1, 2 SBO/MTS

Den transkurso di aña, e kompetensia a sigui krese ku mas kategoria: haiku i rèp.

Partisipashon di Boneiru i Aruba

For di prinsipio, a invitá Boneiru i tambe Aruba pa partisipá, ya ku papiamentu ta uni e tres islanan akí. Boneiru tabata presente for di aña 2000. For di 2006, Boneiru ta organisá su mes kompetensia di Arte di Palabra. E deseo pa Aruba tambe partisipá a bira realidat na 2009, i for di e aña ei, Aruba tambe ta organisá su propio kompetensia. E finalistanan di tur tres pais ta topa otro den e kompetensia final ABC, ku ta alabes un interkambio kultural.

12

Delegashon di Boneiru na ABC Aruba 2023.

Miembronan di komishon d.r.p.d.: Juliette Clarenda, Lyndon Leito, Urvin Sint Jago, Sulainie Martis, Christopher Frans, Jeremy Pikerie i Seferina Saragoza

Komishon di Aruba di DCA: Marlene Lampe, Afra Henriquez, Doralba Emerenciana, Jhon Freddy Montoya, Julie Merencia (lider di proyekto), Siegfried Dumfries (direktor), i John Flemming.

Falta: Gilbert Damian i Julie Thode di Fundacion Corector di Papiamento

Kompetensia di haiku Elis Juliana

For di 2008, a amplia e kompetensia di Arte di Palabra ku e género di haiku. A dediká e kompetensia akí na Elis Juliana, i e promé biaha esaki tabata na okashon di Elis su di 80 aniversario. Banda di e kategorianan di hóben ku ta bishitá skol, tur otro persona na Kòrsou òf pafó di Kòrsou por partisipá. For di e promé biaha, interes pa e kategoria akí tabata enorme. Un kuerpo di hurado, bou di presidensia di Elis Juliana mes di 2008 pa 2013, a saka e haikunan ganadó.

Kompetensia di rèp

For di 2021/ 2022, kompetensia di rèp tambe ta forma parti di Arte di Palabra. Tabata un soño pa mira rèp bèk den Arte di Palabra, i esaki a bira un realidat na aña 2021. Desaroyo teknológiko i e pandemia di Covid-19 a aportá ku e rekursonan nesesario pa rèp por a bira un kategoria riba su mes i no parti di e kategoria di poesia, manera tabata e kaso e promé añanan di e kompetensia di Arte di Palabra. E kompetensia di rèp tin un toke moderno, ya ku e preselekshon ta di forma digital i e final ta sosodé dilanti di públiko i hurado.

Lugá i asistensia di públiko

E promé kuater añanan, e evento a tuma lugá na UNA (awor UoC), pero despues di esaki, mester a buska sala ku mas kapasidat. Na 2004, a kambia pa Teatro Luna Blou i Teatro Because, ku tambe a resultá muchu chikí. For di 2005, ta hasi uso di e sala di K-Center, na Brievengat, ku a resultá adekuá pa e evento akí.

13

Homenahe na baluarte di papiamentu: Tapushi literario

For di e promé biaha (2000), ta dediká tur aña atenshon na algun persona ku a destaká riba tereno di papiamentu. Meta di esaki ta pa konsientisá e hóbennan ku nos mester siña di e grandinan ku a indiká e kaminda.

For di aña 2002, e baluartenan ta risibí un Tapushi literario. Esaki ta konsistí di un tapushi di maishi chikí den forma di un pèn (diseño Fons Heijdens, Sidney ‘mr. Saab’ Isidora, i Jonavan Martis).

Tapushi Literario ta un premio pa honra baluarte.

Kada baluarte ta manera un tapushi di maishi chikí, for di kada simia ku e sembra ta sali un mata nobo.

E siguiente persona- i instansianan a risibí e premio akí:

Tapushi Literario

2000 Mem Vornis i Maria Diwan

2001 Imelda Valerianus, Elis Juliana i Ruth Zefrin

2002 Kòrsou: Gibi Bacilio, Jenny Fraai, Guillermo Rosario, Eddie Pieters Heyliger, Enrique Muller

B oneiru: Bòi Antoin

2003 Kòrsou: Sidney Joubert, Frank Martinus, Nydia Ecury, Papa Baromeo

B oneiru: Linda Coffie-Frans

2004 Kòrsou: Rignald Recordino, Anselmus (Bòi) Dap, Cedric (Ced Ride) Ridderplaat i Oswin (Chin) Behilia

B oneiru: Uchi Regina - Frans

2005 Kòrsou: Enid Hollander-Merkies, Ruthie Pantophlet, Richard (Yerba Seku) Hooi, i Alvin (tio Ali) Inecia

B oneiru: Veronica Mersera

2006 Kòrsou: Sonia Garmers, Elia Isenia i Lucille Berry-Haseth

B oneiru: Gabriël Mercera

14
Baluarte di Kòrsou 2021: Fundashon Tur ta Konta representá pa Nohraya Godfried, Frank Konings, Etienne Ys i Solange Olaria.

2007 Kòrsou: Eligio Melfor, Anthony Jamanica, Laura Quast i Pachi Damon

Boneiru: Marco Marchena

2008 Kòrsou: Rina Penso, Bunchi Römer, Wilfrido Ortega i Zehi Metry

Boneiru: Cecilia Evertsz

2009 Kòrsou: Hermanito Narvaez, Orlando Cuales, Valesca Diaz, Leo Floridas

Boneiru: Boeboei (Carmo) Cicilia

Aruba: Desiree Correa

2010 Kòrsou: Violet Ravenstein, Thelma Antonia i Eric la Croes

Boneiru: Crispina Cicilia-Janga i Benita Balentien-Janga

Aruba: Munye Oduber

2011 Kòrsou: Ronald Severing, Rene Rosalia i Sygmund Montesant

Boneiru: Hubert Vis

Aruba: Grupo Corector di Papiamento

2012 Kòrsou: Merly Augusta, Diana Lebacs, Roel Jungslager

Boneiru: Monica Clarinda

Aruba: Olga Buckley

2013 Kòrsou: Aileen Looman, Victor Bartholomeus i Marta Dijkhoff

Boneiru: Akademia di Papiamentu: Gerladine Dammers

Aruba: Fundacion Lanta Papiamento: Joyce Pereira i.o.

2014 Kòrsou: Rudy Plaate, Richard Simon i Grupo Serenada

Boneiru: Calixto Coffi

Aruba: Marta Figueroa-Laclé

Maybelline Arends-Croes

2015 Kòrsou: Lusette Verboom-Fairbairn

Sidney (Mr. Saab) Isidora

Boneiru: Stichting Jeugdwerk Jong Bonaire

Senaida Janga

Aruba: Union di Organisacionnan Cultural Arubano (UNOCA)

Departamento di Cultura Aruba

Glenda Reiziger

2016 Kòrsou: Fundashon pa Skol Humanista na Papiamentu

Frank Martinus i Trudi Martinus-Guda

Boneiru: Arthur Sealy

Aruba: Mirto Laclé i Jenny Laclé-Boezem

2017 Kòrsou: Noris Doran i Philip Rademaker

Boneiru: Rudolf Domacassé

Aruba: Gregorio Tromp

2018 Kòrsou: Grupo di Komedia Thalia i Teatro Kadaken

Aruba: Mascaruba i Fundacion Muchila Creativo

Boneiru: Bonaire Youth Outreach Foundation (BYOF)

2019 Kòrsou: Renate Joe, Cesar Palacios i Arthur Tjin-Kon-Fat

Aruba: Miriam Rosel-Koolman

Boneiru: Ubaldo Anthony

15

2020 Kòrsou: Roland Colastica i Nilo Kleinmoedig

Aruba: Edselyn Figaroa

Boneiru: Denise de Jongh-Rekwest

2021 Kòrsou: Fundashon Tur ta Konta

Aruba: Olivia Gonçalves de Freitas

Boneiru: Julia Nicolaas

2022 Kòrsou: Bianca Neman, Bernadette Heiligers

Aruba: Ruthy Vrieswijk-Bergen

Boneiru: Emma J. Sint Jago

2023 Kòrsou: CUROM 90 aña (Orlando Cuales), Hubert Penza, Glenn Thomas

Aruba: Elizabeth Guanipa, Gregory Goedgedrag

16
Juruene Nita ta kompañá Emma Sint Jago, baluarte di Boneiru 2022 Baluarte di Kòrsou 2022: Bernadette Heiligers i Bianca Neman. Elizabeth Guanipa i Gregory Goedgedrag baluarte di Aruba 2023 Baluarte di Kòrsou di 2023: Melvin Thomas, representando Glenn Thomas, Hubert Penza i Orlando Cuales.

Premio i rekonosementu pa Arte di palabra

Na 2005, 2011 i 2021, Arte di Palabra a risibí e Premio Nashonal di Idioma Materno otorgá pa UNESCO. Na 2009, e proyekto Arte di Palabra a gana e prestigioso Stanley Lamp Award pa su aporte na nos idioma materno. Na 2013, Arte di Palabra a risibí e Premio Bienal Pierre Lauffer. E premio ta konsistí di un Chapi di Plata. Algu memorabel ta ku na 2013, Arte di Palabra a risibí finansiamentu di UNESCO Paris pa publikashon di e edishon Pòtpurí Arte di Palabra 2014. Na 2023 Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch Gebied a otorgá e prestigioso Cultuurprijs 2023 na Arte di Palabra.

Elvira Bonafacio i Ange Jessurun ta risibí e Premio Kultural PBCCG 2023 for di man di señor Halder Lam, presidente di PBCCG.

17
Premio di UNESCO Curaçao pa Idioma Materno Papiamentu (2021). Premio Stanley Lamp 2009 E premio Chapi di Plata, otorgá na Fundashon Arte di Palabra pa Fundashon Pierre Lauffer (2013) Premio Kultural PBCCG 2023

Prensa

For di e promé aña, Z 86 (i despues 88 Rock Kòrsou) a transmití tur aña gran parti di e programa final bibu. E echo ku for di 2002 Hermanito ta transmití e kompetensia na kanal 80, na Telecuraçao i riba You Tube a pone ku un públiko grandi a tuma nota di e evento. Diferente programa na Telecuraçao a/ta dediká atenshon na Arte di Palabra manera Mòru Bondia i Solo ta sali pa nos tur di Renate Joe ku tabata pasa preselekshon, final i interkambio kultural 2009 - 2021. Tambe e hóbennan di Kòrsou tabata invitado den diferente entrevista na radio i televishon. (na TCFM den Jolly Zone, TV Direct den e programa Mainta, den e programanan di Tito Doran Nos Idioma i Highlight, Bo Tra’i Mèrdia, Radio Rumbera 107.9.

For di 2022 por a sigui e diferente kompetensianan pa medio di Live stream di CLE Entertainment di Quinten Brunken, un artepalabrista i aktualmente miembro di Komishon Arte di Palabra.

Na nos islanan ruman, Aruba i Boneiru, tambe diferente kompania di radio i televishon di Aruba i Boneiru a pasa e kompetensianan bibu. Ademas diferente korant, radio i televishon a dediká atenshon na e kompetensia i interkambio kultural.

Publikashon

Kada lustro komishon Arte di Palabra a logra publiká un kompilashon di e obranan original ku a destaká den e añanan anterior. E promé kompilashon, Pòtpurí Arte di Palabra 2004, no a bai skol. Di e tres siguiente bukinan Pòtpurí Arte di Palabra 2009, Pòtpurí Arte di Palabra 2014, i Pòtpurí Arte di Palabra 2019 tur skol avansá na Aruba, Boneiru i Kòrsou a risibí algun ehemplar. Meskos ta e kaso ku Pòtpurí Arte di Palabra 2024, publiká na okashon di e di sinku lustro di Arte di Palabra.

18
Pòtpurí 2014 finansiá pa Unesco Paris Pòtpurí 2019

Publisidat

Na okashon di e partisipashon di Arte di Palabra na Carifesta na 2019 un korant na Trinidad a publiká un artíkulo ku un entrevista ku Elvira Bonafacio. Den e buki Balans; Arubaans Letterkundig Leven, profesor Wim Rutgers a dediká un kapítulo na De jonge generatie: Arte di Palabra (pág. 228).

Na 2020, e revista hulandes pa dosente di idioma Levende Talen Magazine a publiká un artíkulo den edishon 107 bou di e título: Arte di Palabra, een podium voor jonge auteurs. De groei van de papiamentstalige jeugdliteratuur (LTM 2020 jaargang 107).

Partisipashon na Carifesta

Delegashon di Arte di Palabra na Carifesta, Trinidad 2019.

Ange Jessurun, Gyandro Marselia, Elvira Bonafacio i Jordan Martis.

Na ougùstùs 2019, Arte di Palabra a partisipá na e di 14 edishon di Carifesta ku a tuma lugá na Trinidad i Tobago. Den e delegashon ofisial a biaha Jordan Martis i Gyandro Marselia huntu ku Elvira Bonafacio. Carifesta ta e Festival di Arte multidisiplinario i Kultura di mas grandi di region di Karibe. A introdusí e festival akí na 1972 pa selebrá arte, krea un vishon pa union den Karibe i pa stimulá kultura karibense den regio i internashonalmente. Jordan ku Gyandro a hasi un tremendo papel, presentando na papiamentu ku tradukshon na ingles. Tabata promé bes ku Arte di Palabra a presentá den Karibe i na ingles.

19

Premio pa e ganadónan

Durante kada kompetensia, ta enfatisá ku kada hóben ku partisipá ta un ganadó. P’esei, na final, kada partisipante ta risibí un sertifikado i un buki, opsekio di Fundashon pa Planifikashon di Idioma. Diferente hóben a risibí tambe un Pòtpurí ku sigur sigur ta kai na agrado. Tin medaya pa promé, di dos i di tres lugá di kada kategoria. Esnan ku sali na promé i di dos lugá di e kompetensia na Kòrsou ta gana un biahe pa partisipá na e final/ interkambio kultural entre Aruba, Boneiru i Kòrsou. Na 2023 nan a risibí un bunita trofeo trahá pa sr. Jonavan Martis. Pa su suerte, Jordan Martis, a risibí e trofeo akí diseñá i opsekiá pa su tata. Pa e ganadónan di Arte di Palabra ABC, Aruba i Kòrsou ta hasi uso di e trofeo diseñá pa Frank Croes, eks direktor di Departamento di Cultura Aruba.

su tata Jonavan Martis 2023

20
Medaya pa nr. 1, 2 i 3 di kada kategoria E premionan pa e ganadónan di e seis kategorianan na e kompetensia final di Kòrsou 2023 Jordan Martis ku a gana e trofeo diseñá i opsekiá pa Trofeo pa ganadó di Arte di Palabra ABC, diseñá pa Frank Croes (Aruba)

Logro di Arte di Palabra

Arte di Palabra ta stimulá mas hóben pa skirbi. Diferente hóben ku a presentá na e kompetensia ta sigui duna presentashon i sigui desaroyá nan abilidatnan kreativo. Na diferente skol, a inkorporá skirbimentu di poema, kuenta i haiku den kuríkulo di e materia Papiamentu, i algun skol, ta tene nan mes preselekshon.

Sin duda, e echo ku e kompetensia ta tuma lugá na Aruba, Boneiru i Kòrsou ta reforsá e lasonan di amistat entre e hóbennan di tur tres pais. Ya kaba por nota ku e bukinan di Pòtpurí Arte di Palabra di 2014 i 2019 i tambe e diferente grabashonnan di e kompetensia ta inspirá i stimulá mas hóben pa nan tambe produsí i presentá na papiamentu. Asina Arte di Palabra ta kontribuí na un género literario nobo na papiamentu: literatura di hóben pa hóben.

Logro di Artepalabrista

Angelle Stamper (Aruba) a debutá na aña 2016 ku e buki di poesia Cicatriz di Mirada. Esaki ta un kolekshon di poema ku el a skirbi durante un periodo di 10 aña.

Angelle Stamper di Aruba a publiká Cicatriz di Mirada na 2016.

Noëlgel Pinedo ku su buki Algu pa mi tera na 2017.

Noëlgel Pinedo (Kòrsou) a partisipá 4 biaha na Arte di Palabra. Inspirá pa e ambiente di ABC, el a saka un video poétiko, titulá Pa kiko, huntu ku un otro hóben poeta di Aruba, i esaki a bai viral riba facebook. Na 2017 el a publiká un buki di poema: Algu pa mi tera. Noëlgel a sigui su estudio den e ramo artístiko na Hulanda i a duna diferente presentashon e.o. pa Dutch Caribbean Book Club, huntu ku poeta Gershwin Bonevacia, i tambe pa Minister Plenipotensiario di Kòrsou (señor Anthony Begina). Pa mas informashon: fb Energy Pinedo.

Noëlgel su palabranan na okashon di e di 4 lustro di Arte di Palabra: Arte di Palabra a brinda mi amor, eksperensia i konosementu pa mi por a yega kaminda mi ta pará awe. Danki pa tur kos, famia di Arte di Palabra, sigui ku e bon trabou ku boso a bini ta hasi den kada un di nos su kurason. Hopi 20 aña mas di eksistensia, di parti di ami, Noëlgel Pinedo.

21

Shelomi Bakhuis (Kòrsou) fundadó di Excel Arts Academy a risibí e premio prestigioso di Kas Real: Appeltje van Oranje na 2018. Esaki komo ku e akademia akí ta hasi un gran impakto den nos komunidat. Shelomi a splika ku su partisipashon na Arte di Palabra a inspir’é pa lanta Excel Arts Academy.

Jesmelys Zink Angelista (Kòrsou) a publiká Djawe pa mañan tomo di poema (2021). Por mira diferente poema di Jesmelys na Otrobanda, siguiendo e ruta di kaya kaya. El a sali reina di Seú 2023 i e ta miembro di kuerpo di hurado di Arte di Palabra;

Sendion Balentin (Boneiru) ta eskritor di pelíkula. El a debutá ku Mohada na 2019. Na aña 2021, el a skirbi kontenido pa e pelíkula Mamadu. Na 2023 el a logra haña un tim prestigioso internashonal pa graba e pelíkula akí den idioma papiamentu na Boneiru pa Netflix.

Na 2022 Edisha Oleana i Shepherd Daal (Kòrsou) a partisipá na e dokumental Van Bahia tot Brooklyn, den kua Nina Jurna ta bishitá shete pais/isla, e.o. Kòrsou, pa haña sa kon historia ta influensiá presente i e kultura karibense nobo. E seri a pasa na televishon hulandes na 2023.

Rienaysa Lamp-Antonia (Kòrsou) ta masha aktivo den mundu kultural na Hulanda, banda di su trabou komo trahadó sosial, Rienaysa ta deklamá, kanta i skirbi propaganda. Alabes e ta kopresentadó di Trèshtalk. Na novèmber 2022, Rienaysa a presentá su buki di poema Un man yen, durante e di 10 aniversario di Dutch Caribbean Bookclub. Na òktober 2023, Ñapa (korant Amigoe) a dediká un artíkulo na Rienaysa.

Aline Abdul a presentá su promé tomo di poesia i haiku Sin Frontera publiká pa Wintertuin na sèptèmber 2023. Aline ta duna tayer i ta stimulá otro hóben pa ekspresá nan mes. Aline a nase na Libanon i ta demostrá ku e idioma papiamentu ta duna derechi di ta Yu di Kòrsou.

22
Excel Arts Academy ta risibí e Appeltje van Oranje na Hulanda. Pareha Real ta felisitá Shelomi Doran-Bakhuis i Excel Arts Academy ku e premio Appeltje van Oranje.
23
Jesmelys Zink Angelista ku su tomo di poema Djawe pa mañan na 2021. Rienaysa Lamp-Antonia ku su tomo di poesia Un man yen Mamadu, pelíkula kómiko di Sendion Balentin. Edisha Oleana ku Shepherd Daal den e programa van Bahia tot Brooklyn di VPRO. Aline Abdul ku su tomo di poesia i haiku Sin Frontera

Rachelle Le Blanc (Kòrsou) ta outor i protagonista di e pelíkula kòrtiku Torn na Merka. Estreno na Kòrsou tabata na novèmber 2023.

Ralph Winedt (Kòrsou), kreadó i protagonista di e obra di teater Distanshá 2023 i kofundadó di e plataforma literario i kolektivo di eskritor ‘Kargando Narativa’ (Carrying Narratives). E ta koeskritor di e pelíkula Mester Muri, ku a gana e Premio di Oudiensia Global (Global Audience Award) na Holland Film Meeting, programa pa pelíkula den desaroyo na Festival di Sine Hulanda (Netherlands Film Festival). Pa mas relato eksitoso por wak e parti Artepalabrista na Palabra.

24
Ralph Winedt koeskritor di e pelikula Mester Muri, ku a gana e Premio di Oudiensia Global. Ralph Winedt, den e obra Distanshá Rachelle Le Blanc outor i protagonista di e pelíkula Torn

Presentashon

Na diferente okashon, ta invitá representantenan di Arte di Palabra pa presentá pa públiko. Algun di nan tabata: Bishita serka Promé Minister señor Eugène Rhuggenaath na 2019.

Arte di Palabra di bishita serka Promé Minister di Pais Kòrsou na 2019

Durante aktividat di PBCCG, reunion di direktiva di tur seis isla 2021,

Juraily Meulens na Landhuis Jan Thiel presentando pa direktiva di ABC i SSS di PBCCG

Durante e seremonia di baha bandera 1 di yüli 2023 na Plasa Brion;

Cristina Mendez presentando pa direktiva di ABC i SSS di PBCCG

Arnaldo Marchena, Cristina Mendez, Edisha Oleana i Ivanson Monte promé ku nan presentashon na seremonia di baha bandera, Brionplein 1 di yüli 2023

25

Na okashon di entrega di Premio Kultural 2023 PBCCG na La Vie en Rose. Durante Culture Exchange na okashon di e di 70 aniversario di PBCCG novèmber 2023.

Presentashon pa PBCCG 2023. Dwayne Dick Sillé, Edisha Oleana, Gabrielle Christiaan i Samuel Rosinda ku e Premio Kultural

26

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Poesia original

27

Bida

Sinta pensa un ratu di bo bida. Suku ta dushi, pero no ta bon pa pone den sòpi. Grandinan sa bisa ku papiadó di bèrdat nunka no ta haña stul pa sinta.

Mi ke bo djis para ketu i analisá. Den bida bo tin ku plania prepará i praktiká.

Tin hopi hende ku ta bai ku moda Tambe tin ku moda no ta bai kuné.

Ban kuminsá biba segun nos forsa.

Sanger ku awa no sa midi.

Haa... lei di naturalesa ta Dios su promé minister. Pero kiko ta bo meta?

Purba daña nòmber di mi pida klòmpi di tesoro?

Laga kada kos ku pasa nos den bida ta un lès pa nos bira mas fuerte.

Kuminsá balorá nos propio bida.

Ora florin ku diesplaka ta pleita depchi ku sèn pretu tin ku hala atras.

Por ta t’ ami kerensia. Aparensia sa gaña hende. Òf hende ta gaña aparensia.

Kòrda pensa promé ku bo papia

I papia semper despues ku bo kaba di pensa

No laga nada deskurashá bo for di bo meta. Bisa semper ku bo por.

Sabi ku maske bida tin su buèlta i biradanan tin e solushon pa forma bo perfekshon.

Anto boso ta kla pa tuma e reto pa deskubrí boso?

Anto boso ta kla pa tuma e reto pa deskubrí boso kulminashon perfekto?

Outor/presentadó: Jordan Martis Kòrsou

Skol: Gouv. Lauffer VSBO – Klas 2 Kòrsou

28
1 2019 Klas 1 – 2

Kòrsou

Kòrsou bo ta e isla mas bunita ku un persona por imaginá.

Bo shelu ta selestial i bo laman ta eksepshonal.

Kòrsou mi dushi Kòrsou mi isla stimá, bo ta un lugá bendishoná.

Bo dushi lenga Papiamentu ta yena nos ku konosementu

Tur e palabranan bunita akí ta hasi nos kurason kontentu.

Ta p’esei awe mi a wòrdu inspirá p’ami deklamá i demostrá kon dushi nos Kòrsou por ta.

Bo hendenan ta amistoso I nan kurason bondadoso Henter e isla ta un arte

Bo ta un lugá impreshonante.

Mi ta sinti mi enkantá di a nase na Kòrsou, mi isla stimá. Nunka lo mi lamentá di a nase na un lugá ku ta resaltá.

Ta p’esei awe mi ker a pidi boso tur pa nos ban respetá i balorá: Nos dushi isla Kòrsou!

Outor/presentadó: Sulimar Martis

Skol: Gouv. Lauffer VSBO – Klas 2 Kòrsou

29
2
Elvira Bonafacio, Sulimar Martis, Jordan Martis

3 Heroenan Infantil

Bo kier mi conta bo algo ...

Mi ta spera cu e no bira mucho largo ...

Bo tabata sa cu nos ta hereonan infantil di nos idioma?

Si ... asina mes,  laga mi splica bo un bes.

Ami ta den e prome grupo ... Si ... e prome grupo den historia tan privilegia. Nos a gosa di scol basico den un idioma no fia ...

Facil e no tabata ...

Pero awor nos ta fuerte den nos idioma para.

Ata bo sa ...

Si ... ta Papiamento mes e ta.

Nos a siña papia, lesa y hasta conta den nos idioma ... Dushiii, bo sa!!!

Mi ta sinti mi Arubiano di curason ... Paso mi sa mi idioma hopi bon!

Mi ta contento di a forma parti di esey. Y ta p’esey awe nochi orguyosamente mi t’ey.

Si mi cuminsa conta tur nos experiencianan ... Nos no lo caba, shonnan.

Danki pa scucha mi, Cualkier cos djis puntra mi

Y lo mi sigui splica bo, ta con dushi e ta pa studia den bo idioma ...

PAPIAMENTO!

Autor y presentado: Loui-Angelo Bislick

Scol: Colegio San Antonio – Klas 1 Aruba

30
Loui-Angelo Bislick

AMOR

Amor ta algu mashá spesial.

Unda ku bo bira, ta kos negativo bo ta mira.

Te nos ta kuminsá kere ku t’esei ta normal.

Demostrá amor pa negativo bòltu bira positivo.

Amor ta algu mashá bunita, kere mi.

Ku amor Kòrsou ta un mihó pais.

Aki aya amor tin ku kue rais

pa asina krea rèspèt. Tende mi.

No ta durante San Valentino so mester duna amor,

Si no henter aña, ki ora ku bo por.

Ban mustra otro i mundu kiko ta amor.

Ban dun’é, pa risibié, pa ta felis. Sí, nos por!

Pa asina bo tambe risibié.

Outor/presentadó: Rineisha Decaster

Skol: Stella Maris College – Klas 1 Kòrsou

31
4

Un mundo nobo!

Mientras e zonido di awasero y strena ta zona den horizonte, mi ta wak for di mi bentana.

Mi ta sinti nostalgia, recuerdonan ta bin bek.

Y mi ta wak pafo, mi ta descubri un mundo nobo.

Un mundo di colo, un mundo romantico, un mundo bunita.

Mi ta wak un regenboog di paraplu, e flornan cu ta move pa gara awa, e matanan ta extende nan mes.

Turesten …

Lamper ta duna luz den e scuridad y strena ta grita leu aya.

Si! Esaki ta un mundo bunita. Pero sin bo, e ta perde su bunitesa. Un mundo cayente, pero sin bo e ta friu. Un mundo romantico, pero sin bo e ta tristo.

Sin bo, mundo no tin logica. Sin bo, mundo ta cruel.

Mi no mester hopi pa ta feliz. Mi mester abo solamente, den un mundo nobo.

Autor y presentado: Samantha Garcia Guevara

Scol: Colegio San Antonio – Klas 1

Aruba

32
5

Un pensamento

Awe mi kier tuma un momento pa haci un intento

Pa bisa bo cu Dios ta duna conocemento

Sea un hoben atento y uza bo talento

Pa haci un otro contento

Awe nos por bisa cu e realidad tin hopi maldad

Pero no lag’e kita bo libertad

Mantene bo prioridad y keda semper cu bo honestidad

Y no perde bo identidad

Cu hopi amor stima bo mayor y dun’e honor

Siña duna bo bida balor … cu un brasa calor laga Dios ta bo autor

Autor y presentado: Cayley Figaroa

Scol: John Wesley College – Klas 2

Aruba

33
Cayley Figaroa
6

7 Primintí bo mes

Primintí bo mes, ku bo ta fuerte, oh…hóben balente

Laga e frase akí ta grabá den bo mente

Primintí bo mes, ku bo ta papia di felisidat i prosperidat

Ku den bo futuro esaki ta e realidat

Ta e lus meimei di bo amistatnan

Laga bo banda briante, iluminá tur situashon

Ta optimista ku yen di karisma

No laga pesimista kita bo bista

Primintí bo mes, ku bo ta traha pa ekselensia i spera solamente éksito

Eksito ta bini despues di trabou duru hasí ku un kurason sinsero i puru

Pordoná bo mes fayonan di pasado

Pusha pa alkansá e mihó logronan

No desmayá ni entregá

Pasó bo viktoria ta garantisá

Primintí bo mes, ku bo ta duna tempu su tempu

Tempu pa reflehá, restourá i stabilisá

No tin tempu pa kabishá i kritiká

Tempu ta oro i balioso, kore e kareda di bida na un manera viktorioso

Primintí bo mes, di biba ku fe brasá ku fervor

Un bida kultivá ku rayonan di koló

Primintí di laga mundu sa ku bo tambe tin balor no ku palabra, pero ku bon akto di honor

Primintí di tuma bo desishon ku siguransa

No chansa ni kansa

Lanta! Lanta para i bria

Ta bo mes plan di kada dia

Primintí bo mes!

Presentadó: Dennzjelo Nassy

V.S.B.O. St. Jozef – Klas 4

Outor: Reinert Hato

V.S.B.O. St. Jozef – Klas 4

Kòrsou

34
Dennzjelo Nassy
3 – 6
Klas

No kulpa ningun hende

Nunka keha di ningun hende, ni di nada

Abo mes ta e fundamentu di bo bida

Aseptá e difikultat di konstruí bo mes

I e balor di kuminsá korigiendo bo mes

E triunfo di un berdadero hòmber ta surgi di e senisa di su eror

Nunka no keha di bo soledat òf di bo suerte

Sa di enfrent’é ku balor i asept’é

Di un manera òf otro e resultado di bo aktonan ta mustra ku abo semper ta un ganadó

No amargá bo mes di bo propio frakaso ni karga di otro, aseptá bo mes aworakí

No hustifiká bo mes mané un mucha chikí

Kòrda ku kualke momento ta bon pa kuminsá

Ningun hende ta dje teribel ei pa renunsiá

No lubidá ku e kousa di bo presente ta eksperensia di pasado

I futuro ta derivá for di presente

Siña di e oudasnan, di e fuertenan

Di ken nos ta aseptá e situashonnan? Pensa ménos den bo difikultatnan

I mas den bo posibilidatnan

Siña nase di doló i di ta mas grandi ku opstákulo ku ta presentá den bida

Mira bo mes den bo mes

Bo ta liber, fuerte i no un manipuladó

Bo mes ta bo destino >

35
8

Lanta i wak solo mainta

Respirá e lus di manisementu

Ta abo ta parti di forsa di bida

Abo ta skohe pa keda pegá den skuridat

Abo ta skohe pa gara e antorcha di triunfo

Basta di kulpa otro hende E kulpa ta abo mes!

Presentadó: Richaina Adamus Troeman

V.S.B.O. St. Jozef – Klas 4

Outor: Mayron Ortiz Streden

V.S.B.O. St. Jozef – Klas 4

36

Humanidad

Bibando un bida pa complace hende, scondiendo ken bo ta realmente

Amor pa otro, supuestamente prioridad

Pero odio y kibra otro ta e tristo realidad

Bida perfecto riba rednan social

Sufrimento y bida imperfecto ta e bida real

Papia tur dia di igualdad, pero ta prome pa husga y papia bobedad

Humanidad

Pakico bisa duna un man, si nunca abo mes no a duna un pober un pida pan

Cas luhoso, auto mahestuoso, pero ...

Famia sin goso, y desastroso

Luho y bida di alta clase tur hende ta anhela

Pero pa duna mas di nan mes y sacrifica niun hende no kier ta cla

Tanto bal t’un miyonario, kier traha pa yuda otro pais cu ta den dificultad

Y den nos mes cas nos ta cera wowo pa tur cu ta sufri y pa un miho bida no tin accesibilidad

Tur dia ta keha, critica y puntra kico gobierno por haci pa drecha nos pais

Nunca b’a puntra bo mes kico abo ta haciendo pa drecha bo pais

Humanidad

E comunidad unda pedofil ta cana los y sin castigo

Y animalnan inocente, cruelmente ta wordo mata, venena y maltrata sin niun motibo

Comunidad ta grita y protesta pa derecho di mucha

Pero nunca no a duna e mucha atencion y amor y a prefera di lag’e su so ta lucha

37
> 9

Ban sigui pretende di biba den un comunidad perfecto

Te dia cu e fin di mundo yega y nos tur lo para keto y sclama pa arepentimento

Tanto bal biba riba un pida baranca feliz y nunca planta bo raiz pa mehora bo pais

Tur esaki e tiki lealtad di nos humanidad

E tristo realidad di loke a para bira di nos comunidad

Autor y presentado: Rafael Garcia

Scol: Mon Plaisir College – Klas 4 Aruba

Rafael Garcia ku direktor di Departamento di Cultura Aruba

Siegfried Dumfries

38

10 Realidat di bida

Skucha

Skucha kon bientu ta konkistá e palunan formando arte den mi naturalesa

Mira

Mira kon awa ta kontra baranka kreando un bunitesa den mi naturalesa

Mira

Mira kon tera tin e rais bon ankrá kreando un historia ku por keda sin ser lubidá

Miéntras otro ta desformando e kreashon di mi naturalesa

Miéntras otro ta añadí impuresa den e kreashon di mi naturalesa

Tur ke tuma e puesto pa supuestamente trese un posibel solushon

Nan ta bira meskos ku kandela, lubidando ku awa ta kla pará pa ora e momento yega i ataká

Mira

Mira kon e bala mortal riba kaminda, direkshon di su enemigu; drenta penetrá E tera chupando e líkido inesperá

Skucha

Skucha kon e kurason yegando na su punto final

Lágrimanan sakando pregunta

Lágrimanan sakando historia

Lágrimanan sakando rabia

Kurpa derá den tera

Historia di su finalisashon di bida

Soledat matando e ser isolá >

39

Mira

Mira abo ei...

Kargá ku opstákulonan pa eksperensiá un bida felis; Tòg reklamando loke Dios a prepará pa otro

I nan?

Agradesido di e komienso di Dios su preparashon

Keda ketu pa bosnan silensioso tambe ser skuchá I mira kon E, fasilitando bo inteligensia pa komprondé

loke tabata inkomprendibel

Miéntras abo dunando e ser maligno e oportunidat pa e kana ekspresá su talento di maldishon Realidat di bida!

Outor i presentadó: Mayron Martina

Skol: Nilda Pinto SBO – Klas 1

Kòrsou

40
Mayron Martina

11

Curason Herida ... Cara Contento

Curason herida ... Cara Contento

Palabranan fuerte ... cu lo mi expresa mi sentimento

Situacionnan cu a pone mi pensa dudosomente ... cada dia di nobo!

Situacionnan cu a pone mi siña lesnan di bida, den un cera di wowo

Anochinan sin drumi ... dianan sin por pensa

Sin lubida ... hasta preguntanan sin contesta!

Ohala mi por a sa, con bida por a bira asina ...

Pidiendo Dios cada dia pa guia mi den mi caminda

Mi por tin un sonrisa ...

Pero paden di mi curason ... ta yen di tristesa

Tin biaha cu gana di grita ... pero ken lo tende mi?

Gana di yora ... pero ken ta bay sostene mi?

Sintimentonan profundo y soñonan cu mi kier yega ...

Erornan cu a wordo cometi ... y m’a haya mi cu un bida, yen di ”sorpresa”

No ta tur ora cos ta bay manera cu bo a spera ...

Tin cu lanta ariba y sigui lucha pa bo meta!

Ta duel mi ... pa mira famianan den tristesa ...

Tin cu tin tur cos ... y otronan den pobresa

Pa sinta y observa cosnan asina, ta kibra mi curason

Dios por drecha tur situacion ... un solo ”bendicion”

Curason herida ... cara contento ...

Den bida … ni maske cuanto cos bon bo por a haci ...

Hende lo pinta bo malo ... aunke bo a duna tur di bo parti!

Bo ta duna 100 y bo ta haya 10 ... Asina ta, hende ta djis worry pa nan mes!

Hende lo critica bo ... prome cu nan por compronde bo ...

Nan lo duna bo nomber ... prome cu nan conoce bo

Nos niun no ta perfecto, mi tambe tin mi defecto ...

Pero, en bes di kibra otro ... purba yuda of motiva otro >

41

Den bida ... semper tin hende cu no lo kier wak bo logra ...

Nan lo hari cu bo y saca djente ... pero niun no t’ey cu bo ora bo ta den duele

Pero Dios ta grandi ... Na final ora tur hende bira nan lomba Dios ta sigui obra ...!

Mi a siña pordona ... pero nunca lubida

Mi a siña pa tin un sonrisa, ni maske con tristo mi por ta ... mas importante ta ...

Mi a siña pa sigui lucha, ni maske cuanto biaha mi por a trompica!

Autor y presentado: Shaniqua Jones

Scol: John Wesley College – Klas 4

Aruba

42
Julie Merencia ta entregá Shaniqua Jones e Pòtpurí 2019

12 E ruta

Awe ta un realidat

Ku ayera tabata un deseo

I mañan lo ta un simpel rekuerdo den historia dj’e ruta

E ruta pa yega final no ta fásil

Mi ta hisa mi kara na laira pidi Tata forsa pa mi sigui lucha

Aunke tin ora mi ta pensa ruta pa yega na mi soñonan no tin final

Mi no ta deskurashá

Na kaminda m’a topa traba

Mi no a sukumbí

M’a sufri kai lastra tene lanta

I nunka m’a entregá

Tin fase den bida ku bo n’ sa kiko bo ke

Kaminda pa yega na soñonan por laga bo desviá for dje ruta

E por dal buèlta, bo por topa drèmpel

Tin kaminda asta bo por topa bòrchi di prohibishon

Kaminda ku ta duna lus bèrdè

Asta tin ku ta konfundí bo ku lus oraño, pero marka mi palabra no ta nada straño

Tin momento e ruta por pasa bo dor di tùnelnan di mas skur

Pero kere mi, ku na final dje ruta lo bo konfrontá

e kaminda pa enkontrá bo propio realidat

E ruta di bida ta di bo

Pues bib’é, gos’é, disfrutá di dje

Gradisié

Outor i presentadó: Jeaniro Dorothea

Skol: SGB vmbo – Klas 1

Boneiru

43
2020 Klas 1 – 2
Jeaniro Dorothea

Ban tuma rienda di nos dushi Kòrsou bèk

Polisnan ban para pa nos lema bèk

Sirbi i protehá

Kriminal ta hasi i deshasí

A paga pa kima Ontvanger

Atrakonan ta subi

Nos hóbennan ta kai será

Mamanan desesperá

Ku awa na wowo ta yama nan yunan ayó

Polisnan ta kla pará pa e promé yamada di víktima

Nos grandinan ta biba intrankil

Drumi anochi lanta mainta bo outo no t’ei

Sali fo’i bo kas haña hende pará ta warda bo

Ban kuerpo polisial lanta ariba!

Tuma akshon!

Pone man riba e malechornan

Ban laga turistanan stòp di tin mal eksperensia

Malechornan bosnan ta konsiente

ku ora bosnan hòrta un famia su outo, bosnan ta perhudikando un yu pa yega skol, un mama i tata pa yega trabou

Malechornan tene man na bosnan kurason

Hóbennan, basta di laga plaka habri bosnan wowo

Plaka no ta tur kos den e bida akí

Ku plaka bo por kumpra material

Pero bo no por kumpra bo felisidat ni bo pas mental

No laga niun amigu tin ku influensiá bo

Pasó despues ta abo ta keda di stèmpel pa restu di bo bida.

E bida akí ta kòrtiku.

Bib’é, stim’é i gos’é.

Outor i presentadó: Shuraino Calister

Skol: Maria College – Klas: 2

Kòrsou

44
13
Shuraino Calister

Estranhero

Nasé na un otro pais pa muda pa un isla espektakular Un lugá ku diferente idioma i kultura

Mucha muhé estranhero no ta komprondé nada na Papiamentu Kiko mi hasi awor?

Ta di keda fuerte pasó mi sa ku mi por!

Skol nobo, mucha nobo Nèrvioso i miedoso E palabranan pa deskribí mi emoshon Sinembargo mi por, mi sa ku mi por!

Dunando mi máksimo esfuerso m’a sa di destaká Ata mi awor na HAVO

Ken por a pensa?

Ami estranhero? Hamas! Papiamentu ta mi idioma ku orguyo mi ta als’é i balor’é

P’esei awe mi ta bisa E, abo, i boso tur; Ku mi ta i ta sinti mi un bon yu’i Kòrsou

Outor i presentadó: Cristina Mendez

Skol: Kolegio Alejandro Paula – Klas 1 Kòrsou

45
14
Cristina Mendez Canelón

Un mundo desespera

Tur skina cu nos bira

Nos ta wak matanan na candela

Bestia ta wordo mata cruelmente

Violencia contra mucha y adultonan Hamber, pobresa, lamanan seco y yen di sushi

Pero bo a yega di para keto un rato y pensa kico nos mes ta haci?

Nos ta djis sinta y keda wak

Cu nos bocanan cera y spera pa otro haci e cambio

Nos ta keda wak rond y puntra nos mes dicon niun no hende ta tuma accion

Pero cada paso y reaccion ta y lo keda nos mes desicion

Mi ta kere awe ta dia pa lanta pa loke ta bon y duna bo opinion

Pa hunto lanta un futuro cu educacion

Pa siña stima otro, e mundo y nan mes

E mundo desespera cu ta grita pa ayudo, pa nos stim’e y cuid’e

Mucha, Hoben, Adulto y Mayor

Hunto nos por lanta un futuro cu amor

Autor /presentado: Cayley Figaroa

John Wesley College – Klas 2

Aruba

46
15
Cayley Figaroa

Apresiá

Tuma un momento pa apresiá Apresiá tur loke ta bunita Apresiá bo eksperensia i logronan Apresiá di ta e hende mayor di edat, kariñoso i madurá

Hopi a bai laga e mundu

Sin e oportunidat di eksplorá i madurá Abo ku si por a probechá di bib’é ta bendishoná i tin e regalo ku hopi di nos na yòn ta deseá

Kanta, kanta i baila kantikanan di añanan sesenta i setenta Pa alegrá bo alma i bo kurason Ku letra i melodia gososo Kòrdando e dushi tempu

Bo ta asina bendishoná di a biba asina tantu aña

Un beyesa úniko di kabei blanku No kambi’é pa loke otro ta pensa

E marka di liñanan den bo kara muestra di goso i legria ku a hunta i mara

Preokupá ménos kiko otro ta pensa

Lubidá i no kansa bo mente ku kosnan amargo di bida

Bo a yega e etapa

ku no mester kupa bo kabes ku nada Gosa, hasi bo mes felis, bo meresé Ta liber pa deskubrí ainda kos nobo >

47
Klas 3 – 6 16

Kosnan mahos ku a pasa, b’a sa di superá

Awor bo tin komprendementu i kompashon

Ta awe e dushi hende fuerte, balente i amante di ambiente

Ayera ta pasado

Mañan ta un misterio

Awe, un presioso regalo

Pues, bib’é!

Outor i presentadó: Dennzjelo Nassy

Skol: R.K. MTS – Klas: 2

Dennzjelo Nassy

48

Fin di mundu

Tur kos por a bira un éksito, pero nos a buska frakaso. Nos por a yuda nos próhimo, pero nò, purá nos a kontinuá.

Nos por a yuda for di miles di aña pasá, pero pa tereno i pa sèn nos a bringa, nos a gaña, mata, estafá i abusá.

Si, abusá!

Hopi lider a gaña

pa nan por biba den luho i plaser. Miéntras otronan ta muri di hamber, pero si e no tin molèster, e no ta hasi nada.

Falta amor, si falta hopi amor. Kada bes tin bòm ta avansá, vírùs, rakèt, korupshon na tur parti di mundu, kandela i guera

Humanidat, mundu i sistema, no tin tempu mas pa nan. Final lo yega manera sorpresa, i nos no ta bai ta prepará.

Si tabata tin mas amor, awe nos no mester karga e dolor pa e gran maldat ku nos mes a krea.

Presentadó: Irlenska Martinus Boneiru

Skol: SGB – Klas B3A

Outor: Juriëlla Josephia

Skol: SGB – Klas Mavo 4

49
17
Irlenska Martinus

Un granito na bo honor

14 di yüli 1944 bo a nase pa bin pone un desaster, pero no un desaster fatal pero unu ambiental i amikal. Kresiendo nos idioma Papiamentu pa via di bo kansionnan tremendo ku te awe ta dal.

Komo kanta-outor bo meresé tur mi rèspèt.

Mi tin ku baha mi kabes regalabo un bukèt.

E apresio i honor akí lo mi ke dunabo e na bida,

Mi n’ por te ora bo muri, p’ami bin yora na bo pia. Manera bo mes ta bisa; sòldachi ku warda su kaska lo bira bieu anto warawara ta broma ku e pluma ku e tin.

Ai si mi tambe ta stima bo, mi tambe ta adorá bo.

Aki no tin nada di bieu pasó biña mas bieu mas bon.

Loke mas mi gusta ku ta tur idioma bo sa di dominá pero pa semper bo a sa di tresé pa nos den dushi Papiamentu, pues pa esei mi ta mas ku kontentu.

Mi ke pa bo sa, ku ta awe pa dilanti mi faborito bo ta.

No sa tin huma sin kandela pero e huma akí ta abo a sendé i no por hera.

Bo promé hit tabata na 1959 ku:

Ta yu’i Kòrsou mi ta.

Aki m’a keda tembla manera ta bara di lechi ami ta.

Danki pa infiltrá i inkulká den mi, mi idioma materno, mi ta agradesido te awe.

Al fin i al kabo nos ta deskubrí ku den nos bida tin un P pa Papiamentu promé.

Ta na tur idioma bo a sa di saka nos kara engrande. Nos dushi pais Kòrsou no ta hasi wega

Nos tambe tin kanta-outornan ku potensial.

Mi tambe a pasa hopi Pasku sin tata

kaminda e no tabata t’ei p’ami, komo mi ehèmpel, pero skuchando bo kantikanan mi a sa di bula e drèmpel.

>

50
18

Mi pais esaki b’a kant’é ku Izaline Calister.

Nos orguyo, nos dama, much’i otrobanda. Esaki tabata e Sasasa na Awasa ku nunka mas nos lo por lubidá.

Den tur ritmo bo a sa di konkistá nos kurason.

Te asta na tumba b’a pone nos ku Zjegere ku tur hende ker a bula aden.

Ata na balada no laga nos papia mes

di e balada di Buchi Fil, aki b’a kousa estrago.

Pa ami bo ta e gran maestro.

Ata por poko m’a lubidá Kupido ku su flech’i oro, ku tabata kla pa toria bo manera un toro.

Si nan lo no a konta mi te awe mi lo no tabata sa, ku nan a batisá bo ku e nòmber Cedric Ridderplaat mihó konosí komo Ced Ride.

Outor/presentadó: Shellany Sebelon

Liseo Boneiru – Klas 4 vmbo

Boneiru

Shellany Sebelon

51

Ken bo ta?

Ken bo ta?

Bo a yega di puntra bo mes ken bo ta?

Akaso bo sa ku e hende ku bo ta, tin hende ku no ke pa bo ta?

Pregunta ku diariamente ta frekuentá den mi mente.

Simpel nada di mas.

Mente ta evaluá pasado.

Sintá ta meditá e fayonan kometé

Koba, hinka saka ‘fó

E baul di pasado ta kontrolá mi mente.

Fuerte, suak, lam no ta importá rasa ni koló.

Gatia, kokochá, kana  un pia un pia pa bo yega

Kada dia mas bo avansá odio di otro ta purba penetrá.

Defakto pa kiko?

Nunka no tin kontesta.

Kada pa kiko tin su pasobra.

Kada stap ku bo dal den bida ta determiná bo futuro.

Bo por ta velos manera chita, M’a no ta lihé ta konta no.

Ta yega sigur ta konta.

Kada kos na nan debido tempu. Siegu ta esun ku no ke mira i surdu ta esun ku no ke tende.

Kada kos ku bo ke logra, bo tin ku kai pa bo lanta,  yora pa bo hari,  pèrdè pa bo gana.

Mulina tin su timon, ta pa wanta bientu. Palabra no por kibra wesu,  ma e por destrosá kurason si.

>

52
19

Ma tanten ku tin diskulpa tin despensa.

Tanten ku tin bida, tin speransa.

Sa ku tur loke bo ke bo por ta, ke bo mester ke. Chambuká, pega den tera.

Sabi hasi lo máksimo pa bo lanta bèk.

Konopá tur loke ta di bo hasi un.

Konsenshi ta mi úniko refleho ku no ta gaña.

Sera bo wowo i djis puntr’é;

Ken bo ta?

Outor i presentadó: Jordan Martis

Skol: Juan Pablo Duarte VSBO – Klas 3 Kòrsou

53
Jordan Martis

Vision

Bon Pasco, Bon Aña

Ban brinda pa un aña nobo

2020, e aña di vision ...

Hopi speculacion, expectativa, positivismo y resolucion Pa loke e por brinda

2020 e aña di vision; Diferente Vision, hopi hende cu e capacidad di pensa y planifica futuro cu sabiduria of imaginacion, pero lo tabata tin un cu e vision corecto?

Cuminsando cu Amazonas na candela, gran parti di flora y fauna perdi

Mundo tur turdi, p’e calamidad cu diripiente a sacudi. Awo ban trata cu e shinishi cu despues di e candela lo asota nos Y pa no lubida, e santo di Sahara cu tur aña ta bishita nos

Te ainda, tur hende cu nan vision

Niun desviacion, bon enfoke!

Tur hunto ta celebra Carnaval 66, ta di nos e ta!

Ningun no tin malbeis y ya a lubida ...

E Amazonas kima, flora y fauna perdi, E shinishi cu ta biniendo nos direccion.

Ningun no a imagina cu esaki tabata minimo di loke tawata na caminda

Sin niun hende spera

Uno, cu sin invitacion, a cana drenta Y kedando kisas pa un tempo indefini?

Niun hende no sa pa cuanto tempo, mucho menos kico ta sa su plan!

Mundo t’aribabou!

Morto na monton!

Kico a bay robes?!

2020, acaso un di nos tawata tin esaki den nos vision? >

54
20

Diripiente tur medico, biologo, specialista, virologo y experto a sali.

Tur cu un pensamento

Mundo ta trata na yega na un contesta

Cu nan sa, cu nan no tin.

Hopi a keda sin trabou, Sin pariba, sin pabou.

Desesperacion tin tur den su gara

Niun hende sa con e futuro lo ta.

Mundo a para keto,

Pero flora y fauna no!

Awor nos naturalesa ta contento.

Necesidad di e kietud aki porfin el a hay’e

E tawata kier su flora bek

E tawata kier su fauna bek

Nos lamanan ta limpi

Nos beachnan ta blanco

Y nos aire ta sin polucion

Mas importante!

Mayornan awor por sinta y tin un combersacion cu yiunan na un forma personal

Cara cara, no via medionan social!

Awor tin e tempo pa yama e grandi

Cu tanto tempo nos tin bandona.

Tin tempo pa sinta un rato keto

Y prepara nos mente, alma y curason

P’e retonan nos dilanti.

Tempo pa gradici Creador

Pa duna nos un oportunidad

Pa biba, cuida Su creacion

Aprecia y balora

Loke pa un tempo largo, Nos a desprecia!

>

55

Corona a bin, Y corona lo bay, Pero e lesnan cu nos a siña Hamas nos mester laga bay

.

Un biaha mas, Gradici Creador

Pa bida, pasenshi, Perseverancia y riba tur cos

Cu nos isla, Aruba, A uni, y lo sali

Vencedor

Autor/presentado: Rafael Garcia

Scol: EPI – Klas 1

Aruba

56
Siegfried Dumfries, Marlene Lampe, Rafael Garcia i Julie Merencia

Sanashon interno

M’a wòrdu derotá

Kisas lo bo puntra kon por ta

Pero pa ami yora ta mihó ku hari.

Pasó ta den mi desesperashon i tristesa  m’a siña konosé bida.

Mi tabata biba desesperá

Tur na yaga i internamente heridá

Rogando rei di universo pa dunami sanashon

Pero rabia kada ratu ku mi tende

ku e santu remedi ta pordon.

Pasó esun ku a papia ku mi di amor, no stima mi Esun ku tabatin di mas amor, a ninga di duna mi amor

Konosedó di e bèrdat a opta pa gaña mi

I ami tabatin ku pordoná?

Mi tabata pèrdí en buska di e forma korekto pa reakshoná.

Pero a yega un momento ku mi a kansa.

Pasó mi no tabata logra haña sanashon.  E or’ei mi a disidí di bai purba ku pordon.

Mesora mi a risibí un kaha yen di bendishon.

Nan a dal mi kurason ku un palu yen di sumpiña.  Pero awe mi por bisa ku ta asina mi a siña.

I mi a disidí di hinka esaki bon den mi kabes.

Pordon ta únikamente pa mi mes.

Ta ora pa hasi un limpiesa i saka tur potoshi, pasó e lider den bo ta mustrando bo su oloshi.

Outor i presentadó: Jeaniro Dorothea Scholen Gemeenschap Bonaire – Klas 2 vmbo

Boneiru

57
Jeaniro Dorothea
21 2021 Klas 1 – 2

22

Bas den bo kas

Mi no tin nad’i bisa b’a laga sa

Awèl mi shon hala tras

Riba mi bo no ta bas

Mi ta bira loko anto koro pa Caracas

Kore bo tras

No hunga ku mi

Pasó bo n’ sa di kiko tur mi ta kapas

Mi ta bira Hudas o Barabas

Djis imaginabo kuantu kos mas

Disparsé i lagami na pas

Shikué mané ta kore kabritu su tras

No ta suku ni stropi kalbas

Ni tampoko un fiest’i disfras o antifas

Mas bien dal un baño i bin selebrá ku desde awe

T’ami ta e bas den bo kas!

Shikué...

Outor/presentadó: Maria-Luisa Troncon

Scholen Gemeenschap Bonaire – Klas 2

Boneiru

58
Maria-Luisa Troncon

23 Spil

Sintá dilanti mi spil

Mirando mi refleho den dje

Odio ku ta reflehá vengansa

Tristesa ku ta reflehá depreshon

M’a bin realisá kon un spil por tin hopi influensia riba nos sintimentunan i punto di bista

Kon nos ta mira nos mes

Pero e spil ta laga bo mira e realidat sin tapa ni skonde nèt nèt nada.

E spil no tin dos kara

Spil no ta gaña

Bo mester sa e maña

Tin ora e ta laga bo sinti amor

Tin ora e ta laga bo sinti temor

Te asta laga bo sinti renkor

Wak e ángulo di tur banda

Tantu djaki komo djaya

E por laga bo kere kos

ku sea bo ta aparentá òf no ta

No kere pa bo no mester kai den dje

Pero esei ta dependé

Tin ora e ta laga bo sinti sigur

Ku bo ta ku tur

E ta hunga ku bo mente

pone bo sinti masha potente

Bo a yega di tende di dje, bo a yega di mir’é, tur kaminda ku bo bira bo ta top’é

Ora bo para dilanti di dje pokopoko bo sonrisa ta aparesé

Mi tambe ke pertenesé

Pero bunitesa ta loke ku ta brota di paden i pafó

Spil mi spil

Ken ta e persona di mas bunita riba e mundu akí?

Esei ta abo ku tin e spil den bo man!

Outor/presentadó: Irlenska Martinus

Scholen Gemeenschap Bonaire – Klas 3 vmbo Boneiru

59
Irlenska Martinus
Klas 3 – 6

Ami

Noshon interno di e diferensia entre bon i malu. Un bista den silensio aserkando rabia.

Frustrashon engañoso mará na ansiedat

Kaminda mente ta pensa i boka ta sigui formulá Kurashi diseñá den un bachi pretu lombrá

Un simia úniko pegá ku tiki tiki ta pèrdè su balor

Ofensa riba mi inosensia

Pa kiko? Djis pa satisfakshon propio?

Deskribí perfekshon den solamente un palabra bunita … ami!

No komprondé mi robes pasó por ta abo tambe

Mi n’ tin nodi profilá, sinembargo hende sa ta ken mi ta?

Karakterístikanan úniko sin definishon konkreto di madures

Fiesta di maskarada mi dilanti pa fungi komo kamuflahe

Un imágen gráfiko ankrá den mi bena

Kaminda frakaso ta bibu den mi presensia

Alimentando su mes ku ansiedat

pa purba desbaratá mi siguridat

Eksagerá mi aparensia pa regenerá atrobe

Un sintimentu di odio pa motibu di inhustisia den mi bista

Sabiendo ku mi ta kapas pa surpasá mi propio ekspektativanan

Tòg e no ta sufisiente pa otronan

Un herida purbando pa destruí ami i abo; e ser humano Birando marioneta di un riku djis pasó nos ta pober Pensamentu miksto eliminando mi siguransa probando su mes ku e por mata mi konfiansa

Orguyo di mas a topa kara kara ku e realidat, niun no ke baha kabes pa otro

Depreshon ku ta kaba ku mi inteligensia a bin pone mi realisá ku bida ta muchu mas ku simplemente un arko íris Birando arkitekto pintando mi propio destino kreando e imágen perfekto: Ami!

>

60
24

Dijs kòrda ku nada no ta pa semper. No tin kaminda ku no tin su fin Awe por bira mañan i mañan por bira ayera Pero siglo ta atraves di aña bo ta hañ’é!

Outor i presentadó: Jordan Martis

Skol: Juan Pablo Duarte VSBO – Klas 4 Kòrsou

61
Jordan Martis

Tempu

Tempu, eksaktamente e tempu ei mi mester. E tempu ku otro nan ta laga bandoná, pasó e ta sobránan

òf nan no sa mas kiko hasi kuné.

Tempu pa muri un tiki. Tempu pa nase mesora. Tempu pa analisá, loke ainda nos falta pa balorá. Tempu tin biaha tan kruel, ku e ta stòp ora e klabunan ta klabá den bo kurason sin miserikòrdia, e klabu di realidat.

Tempu ken bo ta, pa bai bèk na e momentonan kaminda nos tabata felis i lubidá e tormentanan den nos mente.

Mi a wardabo bin bèk.

Durante dianan, simannan, añanan, kisas ful mi bida Òf kisas desde ku mi tin memoria.

Pero nunka b’a bini bèk.

Semper bo tabata den mi soñonan. I awor ku mi ta bolbe wak bo mi no mester di bo mas. Pasó mi tabatin mester di bo. Mi tabatin mester di tempu.

E tempu nesesario pa biba un par di ora mas di bida, pa investigá dikon mi ta tristu i awor pa kustumbrá ku ya mi no te’i mas.

Outor i presentadó: Juriëlla Josephia

Skol: SGB Liseo – Klas havo 4 Boneiru

62
Juriëlla Josephia
25

Kibrando sírkulo negativo

Mi a pone un momento spesial riba mi plataforma pa kompartí mi felisidat ku bo

Bo komentario negativo a tap’é

Mi a pone un retrato

Pa honra mi bunitesa

Komo kreashon perfekto di papa Dios

Bo a mir’é i skohe pa hasi chèrchi kuné

Mi a sinti e doló

kousá na mi outo-estima pa bo palabranan insolente ku a dal mi manera sla riba mi kueru frágil

Bo konosé mí? Bo ta komprondé mi? Akaso bo no ta sinti?

Òf bo ta djis purba di hasí mi doló di mesun forma ku nan a hasié ku bo?

Bo ta ripará ku nos ta kanando den mes un sírkulo?

Abo, hasiendo daño n’ami i nos mes na nos mes?

Bo ta realisá

Ku kisas bo palabranan ta markando mi pa bida Purbando di paga mi lus djis pasobra esun di bo ta pagá?

Mi ta wak bo i komprondé bo doló, Konsiente ku e no a kuminsá serka bo Al final nos ta hóbennan risibiendo un edukashon. Por ta nan tambe no tabata sa mihó?

Mi tin hopi opshon

Pero awe, mi ta skohe pa bon Hisa bo kara i wak mi

Mi ta pordoná bo. >

63
26 2022 Klas 1 – 2

Ban huntu, ban kibra e sírkulo negativo

Skohiendo pa alegria na lugá di tristesa

Palabranan ku ta alsa na lugá di kibra

Sonrisanan real ku ta hasi nos ken nos ta Sernan humano ku tin e poder…pa stima.

Outor i presentadó: Zarah Lacruz

Skol: Radulphus College – Klas 1

Kòrsou

64
Zarah Lacruz

Kiko bo sa

Bo kier sa bo sa

Pero bo no sa

Bo no sa kuantu biaha mi ta hari

Siendo mi tin gana di yora

Bo no sa kuantu mi ta pusha

Siendo mi tin gana di entregá

Bida tin kos malu i kos bon

Djis para p’e korekto

Ya bo sa ku bo tin rason

I kòrda ta bo opinion

Niun hende no por kit’é fo’i bo

Tur mi logronan tin un historia

Un sakrifisio ku no ta di konta

Kosnan duru ku bo no sa

Ku bo ta pretendé di sa

Bo no sa kuantu mi por soportá

Bo no sa kuantu mi a ignorá

Bo kier sa bo sa

Pero bo no sa!

Outor i presentadó: Shepherd Daal Kòrsou

Skol: Juan Pablo Duarte AGO – Klas 2

Kòrsou

65
27
Shepherd Daal

E kontesta

Ta ora di mi bai...

Pasó bo no por wak patras

Aunke bo ke solushoná tur kos

No tin mas tempu awor

Awor áwaseru ta kai di paden

i e no ta stòp aunke ami ke

Algun dia e solo lo bin

Pero te ku aworakí nubia so tin

“Tin hopi piská na laman” nan ta bisa

Pero kontaminashon tambe t’ei si bo no mira

“Klabu ta saka otro klabu” tambe nan di Aunke esei no ta konta p’ami

P’ami e úniko ku bo por stima di bèrdè ta esun dilanti spil

Pasó ta e so, por laga bo felis

Tur hende por dal bo di pafó i paden

Pero bo mester komprondé ku ta abo ta esun ku ta lag’é

Por fabor kuida bo mes

Pasó ningun hende lo bai hasié

Por fabor wak unda bo ta bai

Pasó bo destino por kaba ei

Outor i presentadó: Dasha Quintero

Skol: SKAIH Pre Universitario – Klas 1

Kòrsou

66
28
Dasha Quintero

Mi Subrino

Mi subrino stima

Bo yegada tabata hopi anhela

ami birando un ompi hoben di edad

Pero sigur halto den calidad

Mi subrino chikitin

Ompi no por a compronde prome ta kico tin

Bo a yega y trece hopi alegria

Drecha tur hende nan dia

Pa prepara pa bo yegada

Tabata tin hopi badabada

Nos a yega e di cinco generacion

Bo a pone tur hende bay den accion

Mi subrino precioso

Ompi ta sinti un poco nervioso

Ora mi carga bo

Mi no kier pa nada pasa bo

Mi ta resa pidi Dios tur bendicion

Pa bo por crece bira grandi y logra bo mision

Ompi lo t’ey pa bo

Y hunto cu henter famia nos lo keda semper stima bo

Autor y presentado: Jaythan Franken

Titulo: Mi subrino

Scol: Colegio San Antonio – Klas 1

Aruba

67
Jaythan Franken
29

Manchi

Manchi, b’a bay laga un buraco den mi curason. Bo semper tawata mi inspiracion.

B’a drenta den nos bida mane un rayo di solo, pero awo nos lo keda recorda bo mane un tesoro. Manchi tur kier bin bishita, paso no tin niun otro pa iguala.

Mi wela stima

Cu nos tur ta encanta. Manchi, mi stima bo un inmensidad. Esaki ta djis e comienso.

E amor cu nos tin po bo ta eterno.

Bo semper a haci nos contento. Manchi, nos lo sigui lucha y cana e ruta

Pa niun hende no yora mas y abo sosega na paz.

Autor y presentado: Nigella Albertus

Abraham de Veerschool – Klas 2C Aruba

68
30
Nigella Albertus

Guera interior

Dos ser bibu den mi interior

Dos ser hopi kontrali di otro

Nan dos ta lucha nan ku nan

Pa loke nan ta kere ta korekto

Mi mente ta manda riba unu

I e ta hasi loke ami ordená

E otro ke poderá di mi kurason

I deprimí den loke mi ta sinti

Unu ta mentiroso i falsu

E otro ta real i sinsero

Unu ta agresivo i malu

E otro ta pasífiko i bon

Unu ta kana libremente

E otro ta prizonero di miedu

Unu ta moli manera pan

E otro tin alma di heru

Unu ta lastimá bo

E otro lo ta bo remedi

Unu ta bo amigu di malu

E otro ta un bon konsehero

Bisa mi kua di nan dos ta mihó

Pasó ni ami no por komprondé

Ta un lucha interior

Pa hasi loke ta korekto

Mi no por kore ku niun

Nan dos ta biba den mi

I meimei di nan ami ta pará

Doló i amor

Mi konosé mi doló perfektamente

E ta kana ku mi disfrasá di sanger

El a konstruí un sonrisa spesial

Pa niun hende no puntra pa su sombra

Amor tin e poder pero doló ke surpas’é

Outor i presentadó: Juriëlla Josephia

Skol: Liseo Boneriano – Klas 4 Havo

Boneiru

69
Juriëlla Josephia ta risibí su premio serka Elvira Bonafacio i Migdarys Mercera di MCB
31 Klas 3 – 6

Sintimentu indeseá

Sintimentu indeseá

Semper mi ta kontentu, ta pa tapa mi sintimentu. Últimamente semper mi ta tende “bo ta floho, bo a bira gordo” a ni den bo estudio no tin desaroyo

Bringando, konstantemente, ku stèmnan den mi mente.

Pone mi sintimi inkapas i insufisiente pa motibu di komentarionan di hende.

Esaki por trese un sensashon mahos ku ta traha ku mi emoshon. Mi ta sintimi mi so i mi kurason ta grita di doló.

Un doló ku ta ponebo pensa, keda paden òf sali pafó

E lucha ta duru, bo ta kai, lanta, pero na kaminda bolbe trompeká kita kai.

No ta tur hende ta mes fuerte pa lucha kontra e balente!

Hopi hende ta aparentá di ta alegre pero en realidat ta karga un inmenso duele internamente. No mira i husga sin sa, pasó bo no sa kon pisá e karga ta.

Pero no preokupá, djis skucha analisá i evaluá.

Bida tin balor, apresi’é i balor’é

Ta un bo tin di dj’e

Djis pens’é!

Outor i presentadó: Irlenska Martinus

Skol: SGB-MBO – Klas 2

Boneiru

70
32
Juriëlla Josephia, Irlenska Martinus i Jeaniro Dorothea

Mi Tera

Kon lo mi hasi sin mi tera

Unda mi lombrishi ta derá

Kaminda mi ta sembra pa haña fruta

I ku forsa i speransa a prepará

Mi fundeshi pa un mihó mañan.

Ta hopi kos ta pasa riba mi tera

Ku ta den un desaroyo total

Obligando nos tin ora

Pa tuma desishon purá i fatal

Manera bende partinan di nos tera

Lubidando ku nos ta pèrdè nos herensianan nashonal

Mi ta orguyoso mi dushi tera.

Ku su kultura sin igual.

I un naturalesa fenomenal

Kaminda pas i trankilidat no ta hera

Pero…su idioma si ainda mester wòrdu balorá.

Mi tera tambe tin defekto.

Nunka nada por ta perfekto

Na unda konvivensia i union a sali un poko for di balansa.

I oportunidat pa yu di tera

Ta mustra di ta un tiki limitá.

Mi lo no ke biba leu for di mi tera

Si mi bandon’é ken lo yuda protegé?

Mas serka mi ta di mi tera

Mas influensia mi por tin

Pa kuid’é i desaroy’é.

Pasó mi tera ta un baranka

Ku tur ku bishit’é ta elogi’é

>

71
33

Pa semper lo mi ke papia bon di mi dushi tera

Ta un tarea ku mi a heredá

Di mi antepasadonan ku a lucha pa mi tera nunka wòrdu lubidá.

Pasó di tera mi a bini i di tera un dia lo mi bai.

Outor i presentadó: Ramso Coffy

Skol: SGB VMBO – Klas 4

Boneiru

72
Ramso Coffie

Pensa promé

Pensa promé ku bo papia Un ekpreshon ku grandinan a lanta tene duru na dje

Mente ta pensamentu Bo a para ketu i pensa kuantu poder palabra tin?

Palabra por karisiá Den mesun rosea palabra ta mané salu ku ta basha riba herida Kòrta e ta kòrta marka rònt bo kurpa

Destrosá bo alma i kurason lagando sikatris penoso atras

Skonde emoshon Akumulá tenshon pa konosí i deskonosí Eksplotá manera un bòm pa un simpel palabra papiá

Palabra ta konstruí Palabra ta destruí

Kiko abo ta skohe p’e?

Abo ta skohe pa edifiká? Òf bo ta skohe pa derumbá?

Abo ta skohe pa motivá?

Òf bo ta skohe pa desanimá?

Palabra ku sali ta irekovabel E ekspreshon akí semper ta aplikabel: Promé ku papi’é pensa bo bon promé!

Outor i presentadó: Gabrielle Christiaan V.S.B.O. St. Jozef – Klas 3 Kòrsou

73
Gabrielle Christiaan
34

Tentamentu

Pakiko?

Pakiko tenta otro?

Pakiko lag’é sinti su mes malu?

Tentamentu ta hasi hopi doló. Su konsekuensia ta… hopi rabia i ansha.

Hóbennan ta tenta otro.

Ta kos di tur dia: tenta hari stòp i keda bon amigu.

Tenta pone otro rabia?

Nò, nò, nò, nò!

Esei sí, nò!

Tentamentu ta peligroso.

Pa esun ku ta tenta tambe!

B’a tenta bo víktima.

El a rabia, el a yora.

B’a sintibo bon, no?

Bo ke bolbe hasié

pa bo sinti e kek di poder!

Dos ruman por tenta otro. Dos amigu tambe.

Tenta, hasi wega, hari.

Ta un parti dushi di nos bida di tur dia. Tenta, tèr ofendé otro esei sí nunka no por ta bon.

Hóben, skucha!

Nan ta tentabo pone otro haribo?

No rabia, no kunsumí!

Hari samsam ku nan maske bo bai kas despues bai yora bo so Pero rabia pa tur hende mira? Ami?

Nunka!

Outor i presentadó: Juruene Nita

Skol: SKAIH AGO – Klas: 3

Kòrsou

74
Juruene Nita
35

Bib’é i stim’é

Pa nos kosechá mañan

Nos mester uni komo ruman

Drenta kaya di Rincon

Wapa remailo manera nos por.

Den union ami huntu ku Juan i Pedro, nos lo saka mal energia fo’i nos pueblo.

Yobida lo kai fo’i shelu

pa nos kosechá éksito n’e momento

Ku sonrisa riba kara

piskadónan lo hala reda mara

Pasó nos dushi laman blou

tin nos atenshon di ariba te abou.

Ku bendishon di shelu

nos ta selebrá dia di Boneiru

Despues dje ambiente di Regata

nos ta drenta fin aña

Riba tono di barí

m’a zuai mi sintura den chikí

Gaita, pagara, maskarada

tur ta parti dje pachanga

Sí esaki ta parti di nos kultura

Kultura kultura, abo sa kiko ta kultura?

Nos kultura ta nos rikesa

Fo’i dje kustumber di rèspèt

Te n’e esun di ban pasa prèt

Nos idioma i religion

Nos historia i tradishon

Nos ta kome kabra

i tambe e yuana

Awèl laga tera habri

Ban ban produsí, Kita tur opstákulo sin diskutí ku sombré di kabana i sambarku na pia

m’a sembra mi simia

pa nos kultura sigui mula

Bo ta kla p’e

Awèl ban bib’é i stim’é

Outor i presentadó: Kaylee Winklar

Skol: Liseo Boneriano – Klas 1

Boneiru

75
Kaylee Winklar
36 2023 Klas 1 – 2

Indjan di Nort Saliña

Mi grandinan a bisa mi, ku mi mama tabata stima kana pia bou, aya den su bario, na Playa Pabou.

Mi tata ta konosí di den Antriol, e ku su rumannan tabata pone e bario ei, ariba bou.

Mi amigunan a bisa mi: ta much’i Nikiboko Sùit mi ta, pero mar’e nan ke sa, ta di famia indjan mi ta!

Mi bario di Nort, kaminda m’a bin konosé famia di tur fam i di tur sorto.

Manera famia Melaan, nan stima un San Juan. Tante Tamara Molina, e famia ei stima un melodia.

Tio Chal Thomas, ku ta zona na radio den tur kas.

Mi Tanchi Vivi Anthony a yega di bisa mi: Ma mucha, Bo n’ ta sa, ta di Nort bo ta bin?

Mi bario Nort Saliña, kaminda ke galiñanan ta lanta grita i stroba mi di drumi tur mainta.

Mi bisiña De Lima Milan gusta pa nos ban hunga bala mainta trempan.

Na kas den pariba serka mi opa Hensley papai, mi ta broma ku mi fam Anthony, ketu bai.

Unda ku mi bai òf di unda ku m’a bin, e gai dushi i chikí akí, ta keda much’i Nort sin fin.

Outor i presentadó: Trevor Anthony Skol SGB- SLP – Klas 1B

Boneiru

76
37
Trevor Anthony

Kultura

Kultura…

Kreensia, kustumber, arte etc.

Ku ta hasi mi pueblo úniko.

Kultura mi rais ta fundá den bo. Abo a yuda mi forma mi karakter. Sí, mi karakter.

Kuné mi ta defendé mi dushi pais Kòrsou kontra di tur ku ke kita mi kultura.

P’esei mi ke dunabo djis un ñapa di loke ta forma mi kultura; nos kumindanan kasero.

Yerba di seru, pa fèrkout.

Orégano pa bebe ki ora ku mi ke. Anto no papia mes di e zeta di koko ora tin doló o nanishi será.

Nos kumindanan.

Kushiná riba konfó, riba tres piedra ku karbon, pa prepará un stobá di kita sombré. Lo mi kome te lembe dede.

Anto nos famoso pan será di fòrnu.

Nos seú, kolorido i kreativo.

Mi kultura…kiko mi hendenan lo hasi sin bo? Bo a siña mi hendenan kiko ta tambú.

Ora e ta zona, mi ta sinti ku mi alma ta biba.

Mi kurpa ta move riba bo ritmo sin mi mes sa.

Toka tambú! Zona, kueru!

Toka, laga esnan di pafó mira, skucha sinti i purba pida kultura di Kòrsou.

(Zonido di tambú)

Outor i presentadó: Nashentely Bregita

Skol: SKAIH AGO – Klas 2

Kòrsou

77
38
Nashentely Bregita

Bida, bai bib’é!

Bo ta blo preokupá ku kosnan di mundu i lubidá di biba bida, ki nodi bo tin pa hasi asina?   Awe bo t’ei, pero mañan bo no ta sigur di dje, pasó e garantia ei abo ni ami no tin é.

E baul yen di problema ku tin bo preokupá, anshá i asta dominá, bo tin ku purba laga atras.

Sali for di e koutiverio i lòs bo mente for di e kondena ku tin e deprimí i perturbá.  Sea liber pa biba bida i no sea prisionero di bo mes, pèrdí den bo mundu sin salida.

Stòp di usa bo wowo pa mira únikamente pretu i blanku, pasobra bida ta yen di koló.

Disgustu i frakaso ta parti di bida, ta for di nan mes bida ta produsí remedi pa kalma bo doló.  Baha for di e nubia ku yama orguyo, ei riba bo ta keda isolá i nunka bo amor por floresé pa bo sigui biba bida.

Desinfektá bo lenga ku e antiséptiko ku yama positivismo, matando vírùsnan di envidia, odio i vengansa, pasobra mi no ke ser kontagiá ku esakinan.

Si di bèrdat bo ke drenta den mi mundu habri bo mente i distansiá bo mes for di bo frakasonan di pasado i buska rekonsiliashon.

Loke ta hechu no por bira bèrdè mas, p’esei si bo ke bai dilanti lubidá bo pasado.  Reservá espasio den bo mente pa karga ku gòlpinan di bida ku nos no por premirá.

Trata na komprondé bida, trata na komprondé bo bida.   Ku esfuerso bo por logra, riba tera ningun pos por ta asina hundu ku bo no por sali afó.

Temor pa frakasá ta nos enemigu, p’esei nunka ta lat pa siña,  pasó asta riba bo kama di morto bo por siña kon pa muri trankil.

Perfekto nos ningun ta, esun ku ta laga otro kere ku e si ta ku, sa ku tambe e tin su defekto.  >

78
39 Klas 3 – 6

Bida, ta un lès..

Bida ta perseveransia

Bida ta motivashon

Bida ta kai lanta i sigui

I bida ta BO bida... bai bib’é!

Presentadó: Emily Frans

Liseo Boneriano Vmbo4

Outor: Jeaniro Dorothea

Forma MBO – Klas 2

Boneiru

79
Emily Frans

40

Identidat pèrdí

Bo a yega di sinti miedu?

Bisa mi ku sí

Abo ku si por papia

No keda ketu

Bisa mi ku no ta mi mente so ta oprimí

Mi ker yora di tristesa, pero mi no sa ta kon

Mi ker grita te pèrdè mi bos, bos di mi kurason

Pasó sinseridat nunka a mata

M’a si hoga, sera e stròp di mi garganta, p’esei pa mi bos awe mi ta roga

Sali fo’i mi alma, doló siegá

Stòp di ta unu mas, un amor venená

Si pobresa nunka a mata, pakiko anto kai den pániko?

Mi identidat, bo ta perfekto. Unu sumamente apresiá

Ami sa ken mi ta, sí mi sa!

Pero e echo ku abo ta duda ta pone mi para pensa

Pensa si di bèrdat mi sa

Òf ta djis mi no ke aseptá?

Un duda den mi bo a sembra

I mi trankilidat lográ alterá

“Hende lo papia semper mi yu”, mi mama sa bisa

Komentá di bo gordura, bo sekso...papia di bo beyesa

Hiba bo den un abismo profundo di depreshon i angustia

Ku tiki tiki por asta konsumí bo bida

M’a buska bo ku zelo, pero ainda bo ta skondí

Bo ta mi anhelo, pero ketu bai dispidí

No ta tin mi no tin bo, si no ku pa mi otronan ta disidí

Den mi kurason, sèmper lo bo yama: ‘mi identidat pèrdí’

Ta ken mi ta anto

Mi kurason ta puntra

I mi mente sa e kontesta, esei mi sa ku siguransa

80
>

Mi boka no ta papia, e ta laga mi identidat pèrdí

Meimei di un mundu kruel, ku pa opinion públiko ta dirigí!

Dediká na abo

Mi identidat pèrdí

Presentadó i outor: Jeaniro Dorothea

Skol: FORMA MBO – Klas 2

Boneiru

81
Jeaniro Dorothea

Tempu

Bo a para ketu i pensa ku tur kos ta drai rondó di tempu?

Tempu pa eksplorá, tempu pa rekreá, tempu pa siña i tempu pa biba. Kada sla di bida, ta un eksperensia, pa krese, avansá i desaroyá.

Bibando den un mundu

kaminda tin diferente género di tur tempu, m’a realisá ku tin tempu pa tur kos.

Tempu pa kai, tempu pa yora, tempu pa lanta, tempu pa mi ta e persona ku realmente mi ke ta.

No a tuma hopi tempu pa awe ami por ta akí pará. Sí a tuma tempu pa mi por desaroyá mi abilidat den su totalidat.

Tempu sufisiente pa ta inspirá.

Grandi ta bisa: “Tempu ta e mihó Maestro” P’esei implementá tur loke bo a siña. Usa bo tempu pa bo kresementu.

Hóben, no entregá, tuma bo tempu. Analisá awe ken bo ta!

Ata e tempu, mi tempu, bo tempu. No laga tempu pasa bo bai! Awor ta e ora!

Usa bo tempu pa bo triunfá!

Outor i presentadó: Juraily Meulens

Skol: Nilda Pinto SBO Suffisant – Klas 1 Kòrsou

82
Juraily Meulens
41

Arte

Dignidat úniko sin aplouso meresí

Legasia puru den un buki di memoria ku hamas lo por ser lubidá

Aporte den kada huki filtrá ku gratitut amargo den mi direkshon

Sinembargo, sonrisa i karisma atrapá den un bunita realidat.

Eksperensianan plasentero

Dibuhonan invisibel

Ekspreshon pa referí honestidat penetrando kurason

Apesar di a wòrdu maltratá, mi amor pa bo no a terminá Kritiká pa kastigá; di konsenshi pa konsenshi

Trouma di un vishon realisabel, kobarde mané bo ta b’a yama ayó na bèrgwensa

Kontribushon chikí transformá buskando pasenshi

Lus kòrá mesklá ku un toke di speransa a bira bèrdè

Inspirashon i kreatividat di otro mundu

Pero bo peliger a bira amigu di loke tabata bo deseo

Meskos ku karni tin ku mariná tuma bo tempu pa madurá

Analisá, evaluá i sigui perseverá

Wanta òf dal un stap patras, no ta nifiká stòp di progresá

Mi ta simplemente un revolushon ku tin ku sigui avansá

Diversidat di idea i kreashon

Un eksploshon di imaginashon

reflehá den kada individuo su interpretashon

Ta loke abo ta mira

Splikando kaminda palabra ta pober pa ekspresá

Labando impuresa for di bo alma

Konektá ku universo

Tumando kurashi pa ta independiente

Trankilidat ta ekivalente ku silensio.

Djis laga e punta ta skirbi i lenga ta papia

Mi por ta un mentira ku ta laga otro realisá nan bèrdat

Kisas ainda bo tin duda ta kiko mi ta?

Outor i presentadó: Jordan Martis

Skol: Eerste Militaire Vorming MBO (EMV) – Klas 2 Kòrsou

83
Jordan Martis
42

43

Un bida bendishoná

Bida a dal mi i drai mi

Pero mi ta keda bisa, mi ta bendishoná

Pushando i luchando, mi a progresá

Pasobra mi bida ta bendishoná

Den anochi skur, mi so ta para lur

I ta bisa mi mes, bida por manda mi flur

Mi so ku mi so ta haña bèrgwensa

Ai, pasó ta ko’i loko mi ta pensa

Den kibrá di mainta, ora para ta kanta

I ami drumí sin gan’i lanta

Ta mané ta kòrda mi di algu importante

Sí, di algu bon i animante

Tin dia mi ta deskurashá pasó m’a lubidá di algu krusial ku ta tene mi animá

Ora mi wak naturalesa ku ta presentá su obra

Mi ta realisá ku di bèrdat nos Kreador ta obra

Ora bientu ta supla i laga mata ronka

Ta manera mi ta tende un stèm ta zona

Mi ta konsiente kiko e ke bisa mi

Pero, mi ta laga situashon kibra mi

Ora arko íris aparesé despues di tormenta skur

E ta duna mi un melodia di speransa sigur

Ora e olanan ta drumí i laman ta kalmu mané spil

Mi ta mira refleho di birtut den mi bida, sin fin

Kada dia, tabatin un komprobante di mi realidat

Situashon a saka mi fo’i skel i nubla mi di bèrdat

Awor mi ta bin bei kiko tur rònt di mi tabata ke mi rekordá

Ku simplemente mi tin un bida realmente bendishoná

Presentadó: Ivanson Monte

Skol: VSBO St. Jozef – Klas 3

Outor: Shayron Ambrosina

VSBO St. Jozef – Klas 4

Kòrsou

84
Ivanson Monte

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Kuenta original

85

Mi mal pashon a bira mi outodestrukshon

Serio, mi no sa kiko a pasa. Ami ku mi kasá Leydi i mi 2 yunan tabata biba bon den un ambiente agradabel i trankil. Pero dia ku e bisiña a bin biba den bario, mi a namorá di dje. Tur santu dia, mi tabata pensa riba dje, pasobra e tabata dushi. Tur kos na su lugá. Mihó bisá, e tabata bon trahá. Tur mainta, e bisiña ta kore den bario pa mantené su kurpa di guitara. Semper e ta bisti paña provokativo pa e hasi ehersisio. Nèt ora mi sali kas pa kue korant, e ta tuma un pousa pa e sosegá su kurpa dilant’i kas. Miéntras ku e ta tuma su pousa, nos ta para kòmbersá, i durante di e kòmbersashon, e ta keda drecha su monumentonan pa mi mira.

Pa mi bon suerte, riba un dia, Leydy a sali bai trabou. Despues, segun ora ta bai, mi a tende e bisiña dal un gritu. Mi a sali kas purá pa bai wak kiko a pasa. Ora m’a yega, el a grita: “Mener, tin un yuana den mi kamber.” Ora mi a bai wak, tabata un trampa. E bisiña a mishi ku mi, i mi kurpa no por a ninga di kontestá. Despues di e dushi momentu di djis un ratu, mi a realisá ku mi a faya ku mi kasá i mi yunan. Un señora ku ta manera kámara di seguridat den bario, a konta mi kasá ku mi a drenta den kas di e bisiña i sali ku paña tur machiká. Ora ku mi kasá a enfrentá mi pa loke mi a hasi, mi no ta por a wak e den su kara. Mi tabatin un bèrgwensa inmenso. Leydy tabata tur kibrá, i e no tabata sa unda e pone su kurpa. El a kore bai kue algun kos di dje hinka den un maleta. Miéntras ku e tabata drecha e maleta lihé lihé, mi tabata purba konvensé Leydi pa e keda. Leydy, den su furia, a hisa su kara wak mi, pero e no a bisa nada. El a sigui kue su kosnan i bai ku nos yunan ku awa na wowo. M’a pèrdè mi kasá i mi yunan.

Mi Dios, aworakí sí m’a hinka mi kurpa den un problema serio. Mi no sa kon splika mi mama ku mi a kòrta mi kasá Leydi su orea ku e bisiña nobo. No ta fásil pa mi bis’é, pasó mi mama stim’é manera un yu muhé. Ora mi a bai serka mi mama pa kont’é kiko a pasa, mi a kuminsá puntra mi mes: “Dikon mi mester a laga mi wowo gaña mi?” “Dikon mi ta asina fofo na mente?” “Dikon mi ta kibra kurason di e muhé ku a bisa sí na ami, dilanti hende i Dios?” “Dikon mi ta stroba desaroyo i edukashon di mi yunan?” Sí, tur mainta nos ta kòmbersá riba kama promé nos kuminsá ku e dia. E ta skucha mi, i ami ta skuch’é. E ta atento pa kada detaye i ta sòru pa mi sali kas bon bistí. Mi yunan tin un bon mama ku no ta hisa man pa loko, pero ku ta preferá di kòmbersá i resolvé problema. >

86
44 2019 Klas 1 – 2

Mi mama a bira wak mi serio den mi kara i bisa: “Awèl mi yu, esaki ta un fayo ku lo siña bo hopi kos. El a siña bo pensa promé ku aktua. Ademas, el a siña bo pa no kana piki piedra den bo kurá, si ta un djamante bo tin den bo kas.

Outor/presentadó: Wandel Jansen Polanco

Maria College VSBO – Klas 1

Kòrsou

87
Wandel Polanco

E dia tan spera

Riba un diaranson mainta bon trempan Machi ta den ful preparacion pa bishita di e yiunan, nieto- y bisanietonan.

Machi, bon bisti cu boca na rushi, ta sinta den veranda p’e haya un cabe’i boto cu bisiña, pa hib’e Companashi cumpra dos kilo di djampou, su pisca fresco cu a yega mainta cu e boto crioyo di Shon Buchi.

Pachi ta den sabana ta piki maishi p’e mula prome cu atardi, pa Machi por traha un tremendo panbati di maishi rabo.

Machi ta pidi e bisiña, si e por hib’e shap di Juanita p’e cumpra limonada di dies placa. Juanita ta spacha Machi cu tur cos, e chuculat’i pinda y e djampou; sin lubida e cuki lerchi pa e muchanan. Juanita ta dal un grito di harimento, pasobra Machi ta keiro cu asina un gohera den su shimis.

Machi, tur sucumbi, ta bisa: ”Danki Dios pa e sombra cu mi tin bisti.” Machi ta pasa na e pacus di Anita, cu ta e ohochi di Juanita, kende tin bistinan masha bunita.

Porfin Machi ta yega cas. E yiu di e bisiña, un mosa masha bunita cu a caba di yega cu e autobus di Santa Cruz, a yuda Machi.

Pachi ta sinta den veranda cla pa pone e candela na su pipa, pero Machi ta pidi Pachi pa e saca dos baki di awa di renbak pa e muha e matanan dilanti cas.

E ora a yega cu bishita a cuminsa bini. Machi y Pachi bon feliz cu e cas ta yen yen y prome cu e muchanan bay cas, Machi tin e yotinnan cla pa nan bay e feria na Cadushi Largo pa hunga y gana e yoyonan Mericano. Bon cansa, pero cu un curason contento Machi y Pachi ta bisa: ”Te mañan cu Dios kier.”

Autor /presentado: Cayley Figaroa

John Wesley College – Klas 2

Aruba

Cayley Figaroa ta risibí su sertifikado di señor Siegfried Dumfries director di Departamento di Cultura Aruba

88
45

46 E balor di nos isla

Tur mainta ku mi lanta atmirá e paranan ku ta kanta, no tin nada mas bunita ku e bunitesa di nos isla. P’esei mes nos mester balor’é, pero lamentablemente tin sierto hende ku no sa kon pa hasié. Nan ta destruí tur loke nan tin, pasobra esei ta hasi nan felis.

“Bin pa mi konta bo un historia masha profundo, di tempu di sklabitut, kaminda nan a kita mama for di yu, kaminda a oprimí nos antepasadonan, pone nan traha trabou duru sin sosiegu, den higr’í solo, sin pordon. Anto ora nan ke deskansá, ta habraká nan ku karbachi. Asta nos pasado ta un doló na kurason, i na sierto kaminda, bo no ta mira ni amor ni balorashon riba un isla tur na bunitesa. Bo ta mira solamente tristesa. Ban balorá nos isla! Pasó unbes ta yega e tempu ku nos mester entregá nos mes na esun ku a krea nos. Hisa bo kara, bati bo pechu i deklará ku abo ta balorá, pasobra tantu bal bo ta apresiá, stima tur loke bo tin òf a haña, anto bo no ta dun’é su balor. Un isla sin balor ta un bida sin koló.

Habri bo wowo i wak rònt di bo. Nos no ta bisa ku nos isla a bai atras, pero mira pa bo mes. Hende ta tira kos aki, tira kos aya, sin realisá ku nan ta dañando nos naturalesa su bunitesa, i no ta solamente nos naturalesa, ta nos komunidat tambe.

Nos ta falta otro rèspèt. Si un hende djis faya trapa nos pia, ya nos ke bira saka ko’i tira. Yu ta grita nan mama. Pareha ku ta hisa man pa otro. Yùfrou ku mester tuma na man di mucha. Mucha ku mucha ta bringa kita otro kasi sunú, miéntras otro ta graba i pone riba social media. Pena, kastigu, sentensia, niun no ta sufisiente pa e malechor ku ta kita otro su bida. Oprimí, diskriminá, akaso ainda pasado ta persiguí nos?

Ai, mi kurason ta hasi doló di mira kiko ta pasando aki. Famia destruí, ruman ku ruman ta ofendé otro, mama ku ta sinta yora ora nan tende ku nan yunan a kue mal kaminda.

I e yunan ku a pèrdè nan tata? Ranká, kitá, bentá sin niun klase di desensia. Unda Kòrsou ta bai? Unda nos ke bai ku Kòrsou?

Pregunta grandi ku nos tur tin ku kontestá pa nos mes. Ban balorá loke nos tin riba e dushi baranka akí, ku ta nos himno i bandera, e bunitesa di nos naturalesa, nos kultura, nos idioma, nos dushi tera. Ban balorá nos dushi isla!

Outor/presentadó: Darnica Pourier

SKAIH - klas 1

Kòrsou

89
Darnica Pourier

Skum’é

“Awor sí m’a kansa. Bo ta kere tur biaha ku mi bai misa, pastor ta kumindá bo ku tantu sunchi asina? ”Nanzi ta pará den port’i kas tur sará ta soda sin por stòp, di tantu kunsumí. “Tende mi un kos akí! Ban trankil, pasó no ta ami ku bo.” Shi Maria ta sali fo’i kushina ku su kuater brasanan na su kustia. ”Stòp di hasi drùk, pasobra bo sa bon bon ku pastor ta hòmbu di 30 aña kasá.”

Nanzi ta drai wak Shi Maria ku un kara, kasi kasi pa el a habri su boka. Pero e sa ku palu lo hala kuné si e tribi. “Mi amor, bo sa bon bon ku mi no gusta e kosnan ei no.” “Pastor no por tin bista riba mi, siendo e ta skohí di Dios”, Shi Maria ta kontest’é vap! “O, ke men, ta kontra ami bo ta? Awèl, ora bo haña un chèns, bisa pastor, spiritu ta bai skum’é p’e siña stòp di wak bo ku e wow’i kariño ei!”

Nanzi ta kunsumí sin miserikòrdia. Pastor tin hopi kaikai di por hasi e meskos tur djadumingu, siendo ku Nanzi a papia kuné un biaha kaba!

Pastor di: ”Ai nò, mi yu… Dios ta amor.” Awèl, si pastor no ke tende, e tin ku sinti! Nanzi ta warda bira sukuritu, kue un lantèrnu, kuminsá kana den direkshon di mondi. El a kana, kana, kana, kana den sukú, te yega dilanti di un kasita di palu. Na porta di e kas, tin un pòpchi pretu pegá ku un klabu den su kabes.

E ta para tembla manera bar’i lechi. Yen di miedu, e ta habri e porta ku ta zona ‘kñèèèèè’.

Un holó fresku a dal e. Paden ta yen di bela, kalbas, wesu bieu, pluma i pata di galiña, anto un plas di sanger ku un kabes di kabritu lenga afó drumí den dje, ku dos wowo pretu ta pidi pordon! Bo por sinti e presensia di spiritu. Tras di un mesa rondó, e ta haña Adzè Obeah sintá, bistí na blanku yen di kadena, antré di oro na su orea, kara pretu ku blanku pintá i su kabes mará ku un lensu blanku enorme. Rònt di dje, tin un oura ku ta hole manera sensia di fin di aña. Su wowonan tabata será ora Nanzi a drenta, anto el a puntra: “Kiko Nanzi a bin buska serka Zumbi?” Nanzi por a pishi su paña einan pará, pero el a kontestá: “Adzè Obeah, bisa Zumbi zoya zonza un alma zigzag p’e skuma.” Zumbi di: ”Buska p’e tres kos ku Dios no mester a krea, i e lo zoya, zonza un alma zigzag p’e skuma”, Adzè ta bis’é.

90
47 Klas 3 – 6
>

Nanzi ta kana sali hanshá bai pafó ku su kurason riba su lenga, wantá pa un rei di djente blanku marfil. “Ta kon ami por sa kiko Dios no mester a krea?” E ta grawatá su kabes, kuminsá kana bai bin den sírkulo sin por stòp. Bientu no ta supla, ta hasi kalor, sodó ta kore for di su frenta... i e ta kòrda kon e tabata soda meskos ku ora Shi Maria tabata diskutí kuné. Mas su astusia kushi.

E ta bira su kara i mira asina un nèshi di komehein na un palu. E ta kue un, i e ta kore drenta paden, bai na e plas di sanger, sak abou gara un muska. Adzè ta pará dilanti di un wea grandi riba konfó, yená ku un awa blou shinishi ta subi baha saka huma.

Nanzi a yega i duna Adzè e muska i e komehein den su man. “Unda e di tres kos ta pa Zumbi zoya zonza un alma zigzag p’e skuma?” Nanzi di: “Tres kos ku Dios no mester a krea ta masha fásil mes: komehein, muska i hende muhé, pasobra kaminda hende muhé ta kana pia abou, diabel mester di djondjorofé.

Nanzi a pusha Adzè lag’e bòltu den e wea. Esaki a kuminsá grita, sapatiá, burdugá den e awa kayente sin por a sali, kima tur su kurpa, te ora e no tabata move mas ni duna señal di bida.

Nanzi a saka un kareda kore limpi bai. Stòf i velosidat a pone ku ni mira bo n’ por a mir’é. Nanzi no a logra skuma pastor, pero pa straño ku ta parse, nunka mas nan no a mira kasá di pastor.

Alafin alafan, e kuenta a kaba.

Outor/presentadó: Gyandro Marselia

MIL – Klas 4

Kòrsou

91
Gyandro Marselia

Den huk’i mamai

Un dia mi tabata na un fiesta masha luhoso na kas di Gobernador. M’a bai sinta na kantu un ratu pa mi pensa. Den esei, m’a tende pssst...pssst, hei, hei. M’a hisa mi kara i wak rònt. Na e piso mas abou, mi a bolbe tende hei, hei.

Ora m’a wak abou, mi a mira un saku di sushi mará na yen di kònòpi. Ami, kurioso mané mi so, a tumba bai abou i kuminsá lòs e kònòpinan. Ta kiko esaki?

Pa mi gran sorpresa, den e saku tabatin un porko bon komé, ku poko band’i kara mas kòrá ku kòrá mes. Asombrá, m’a keda wak e, miéntras ku e ta bisa mi: ”Saka mi fo’i aki den, nan ke bai kushiná mi, por fabor, mi no ke muri. Mi no ta djis un porko, mi ta un prinsesa ... mi pueblo ta warda mi, ta aña mi a hasi awe. Si bo yuda mi, mi ta duna bo mitar di mi rikesa. No keda wak mi! Hasi algu!” Ami a spanta; ta di kabes mi a bira? Ta hamber mi tin?

Djaleu... m’a mira e kòki ta kana bini den mi direkshon. M’a saka un kareda asina duru ku ni Churandy Martina lo no por a alkansá mi. Lubidá ku ta shimis largu mi tabatin bisti. E supuesto prinsesa porko a keda bòns bou di mi brasa manera bala di basket.

Di ripiente, m’a haña mi pará dilanti di un palasio masha grandi i luhoso. Mi a keda tur asombrá ora mi a mira kuantu bestia a bin kontra nos na entrada ku masha smak, bisando bon biní den reino di animal. Mir’akí, nos a kana drenta den e palasio, antó tur bestia tabata aploudí. M’a yega dilanti di e rei porko, ku a baha for di su trono di oro puru, brasa mi i yama mi masha danki. El a invitá mi pa keda pa un selebrashon e mesun anochi.

Na e fiesta, tabatin komementu i bailamentu. Tur kos di kome tabata vegetal, nada di karni, te asta sòpi tabatin. Despues di un ratu, e rei porko a yama mi dilanti i kuminsá papia. El a puntra mi: ”Kon bo a haña nos fiesta? Dushi no? Awor imaginá bo ku na e fiesta akí, nos mara bo, sasoná bo, kushiná bo, i pa pone chèri rib’e bolo, pusha un apel kòrá den bo boka i hasi bo e plato prinsipal. Ki bo ta pensa di e idea akí?” Mi a kuminsá tembla i soda pipita pipita, kasi mi a bai fo’i mi. Ta kiko nan ke hasi ku mi? ” No preokupá bo”, e rei porko a bisa. ”Keda bo trankil, nos lo no hasi bo ningun daño.” Dilanti di tur invitado, el a duna mi mitar di su rikesa. Hopi moneda di oro i renchi dede di oro. Tambe mi a haña un mantel largu tur na piedra presioso. En fin, ta yen di kos m’a haña.

92
> 47

Miéntras mi tabata kana lusi meimei di e bestianan, mi a tende mamai su stèm: ”Ma mi yu no ta sali for di den e huki ei awe? Ata mi bèk den mamai su huk’i kushina sintá. Purá m’a bòltu tur mi sakunan di karson. Mi a keda mes bashí. Pero, un kos sí, porko mi n’ ta kome mas!

Outor: Thyandro Mauris – Klas 4

Presentadó: Kayla Gray – Klas 3

VSBO St. Jozef

Kòrsou

93
Kayla Gray

Shofùr di taksi mi ta!

Ei kon ta? Ban, mi ta baha bo.

Ta tur dia t’e mesun kansion. Left p’aki, left p’aya ..benta mi aki benta mi aya.

Mir’akí, m’a hiba hende tur tipo di kaminda, te asta kas di mira destino i echa baina.

Sí, asina un kuenta, i sin nunka risibí ni dòsplaka.

Ántes mi tabata sinta spera algu a kambio p’e fabor risibí. Ma ku tempu, mi a bin ta konosé buèlta i e trikinan pa nan kue mi fo’i base. Ta tur tipo di labia, mi ta tende p’e kareichi sali grátis. Mi n’ tin sèn largá aworakí, mañan mi ta ‘na bo un ko’, ‘na mi un kabe’i boto’, etc. etc.

Segun tempu ta bai, mi tambe a bira sabí. Wèl, ta un outo nobis nobis m’a bai saka ku yudansa di mi banko amigu. For di e dia ei, no ta eksistí left ni kabe’i boto. Anto, pa kada un labio, mi a sòru pa mi pone su labial. Por ehèmpel, bon’ tin sèn lòs aworakí? Por pasa kambi’é.

Mañan bo ta ‘na mi un ko’? Ta kumbiní bo duna mi e aworakí, pasó mañan ta ku porshento di a fia awe. Duna bo un kabe’i boto? Bo tin ku lora para na pi’e brùg.

Nan ker a kue mi kabes abou, pero semper mi tabatin un kontesta kabes ariba pa nan. Nan te asta a kuminsá yama mi GG, pero di Glen Grátis. Sí, hasi chèrchi di mi bon kurason.

Den mi kachipin, tur hende a gosa. M’a logra rekonosé e ganashi, hasi grandi, bai un guèto di último modelo, awó no ta bon?

(smail falsu, hasi chèrchi) Rumannan sòri, despensa. Glen Grátis tambe a bisti kamisa ku dashi.

Di awe pa dilanti, sera konosí ku Glen Taksi!!!!!!

outor/presentadó: Lyndon Leito

MBO-Boneiru – Klas 1

Boneiru

94
49

Mi soledat a krea arogansia

Kiko mi a hasi, Dios? Dikon ami tin ku pasa den e kosnan malu akí? Dikon nèt ami mester ta asina?

Ami, un mucha hòmber, ku tiki humildat, pero ku hopi arogansia, a pèrdè mi mama dia mi a hasi 13 aña. Mi mama tabatin problema di kurason. El a keda 3 dia den hòspital, i despues el a bin fayesé. Mi tata nunka no ta’tei. Mi a keda biba serka mi wela. Despues di un tempu, mi no tabata skucha mas. Mi a bira malamucha debí na hopi rabia ku a keda den mi kurpa, pasó bida a bai ku e hende ku mas mi tabata stima. Niun hende no tabata komprondé mi situashon. Niun hende no tabata gusta mi den bario. Nan ta husga loke nan wowo ta mira, pero nan no tabata sa kiko ta biba den mi. Tur e doló ku mi ta sinti! Tur e rabia ku mi tin! Mi kurason ta kibrá, i ta difísil pa mi aseptá ku mi mama no t’ei mas. Semper mi ta yega skol trempan ku e meta pa tenta mi kompañeronan. Te asta mi amigu Chris i mi amiga Lussy, mi ta tenta. Mi sa bisa mi amigu: “Ei, kabe’i martin, yùfrou ta yama bo.” I mi amiga ku tabata bisti brel, mi tabata yam’é toren di vigilansia. Mi no por a yuda; mi bida tabata bashí. Mi mester a usa algu pa tapa e tristesa akí. Den mi bista, e kos ta djis un wega, pero pa nan, e kos ta serio.

Ademas, den bario, tur dia mi ta buska problema òf kos malu pa hasi. Mi pober wela mester a soportá tur e problemanan ku mi tabata trese na su port’i kas.

95
50 > 2020 Klas 1 – 2
Wandel Polanco

Awe ta manera e dia di kosechá loke bo planta. Mi a ripará ku tur hende a kansa di mi. Na skol, niun hende no ke papia ku mi. E yùfrounan tin rabia riba mi. Asta mi amigu i amiga, Chris i Lussy, a stòp di papia ku mi. Mi ta sinti mi fatal. Mi ta sinti falta di mi dos amigunan. Mama, unda bo a keda?

Mi a yega kas hopi tristu. M’a drenta den mi kamber dal e porta sera masha duru mes. Ora mi a kai sinta riba mi kama, m’a keda puntra: “ Dikon, dikon bida ta asina? Dikon mi mester a pèrdè mi amigunan, si tur biaha, ta nan tabata t’ei pa mi? Kon un hóben por superá pèrdidá di su mama? Mama, bo a laga mi mi so.

Mi wela, ku a tende mi grita, a drenta e kamber, djis duna mi un karta i bisa mi: “Bo mama sí tabata sa kiko lo a pasa ku bo.” El kana bai laga mi mi so den kamber. Ku yen di entusiasmo, mi a lesa e karta. Mi mama ta bisa: “Mi yu, esaki no ta un kastigu. Esaki no ta karma tampoko. Esaki ta un lès pa siña bo ku den bida, humildat so ta yuda bo subi. Sobrá kos no tin bentaha. Awe bo ta akinan, pero mañan bo no sa. Apresiá tur kos ku bo tin i e hendenan ku bo tin rònt di bo, pasó bo no sa kiko bo tin te dia ku bo pèrd’é. Sa ku, aunke mama no t’ei ku bo mas, sinti mi tòg serka di bo. Mi ta ku bo, i mi lo protehá bo semper for di shelu. Mi yu, mi stima bo.

Outor/presentadó: Wandel Jansen Polanco Maria College – Klas 2

Kòrsou

96

51 Balor

Wela, mama, tanchi, señora, yùfrou, mami, bo tabata sa ku bo ta importante? No pasobra bo ta solamente karga e siguiente generashon den bo barika pa 9 luna, sino pasobra bo ta bunita, úniko, spesial, i bo ta bal hopi mas ku djis sinta hasi trabou den kas. Sí, mi sa, hende muhé bo ta!

Esei no ta nifiká ku bo ta solamente loke bo ta representá; bo tin poder, inteligensia, bunitesa, i pa buta e sonrisa riba bo kara, bo tin balor!! Wèl, wèl, bo tabata sa ku tin hende ku no sa kon balorá nos? Nan ta trata nos manera ta Shi Maria ku ta sinta limpia den nan kushina nos a bira, sin realisá ku bida ta mas ku djis sinta mira! Ata!

E pasaheronan di skol avansá por pasa na bali 2020 ku buelo Arte di Palabra, destinashon pasado, pasobra awor nos ta bai dal un bon trep den realidat! Sí, e realidat ku a buta ku hende muhé no mag di traha, e realidat ku hende muhé no tabatin derechi di reklamá, e realidat di e trabou di hende muhé ku ta bal mas ku djis sinta laba paña. Nos tin hopi mas aden ku bo ta kere.

Nos ta enkabesá hopi trabou ku ántes nan di ku ta hende hòmber so por hasi. Ki b’a kere, ku nos no por lanta un kompania di konstrukshon? Ku asta nos mes por bùk kambia e tayer ku nan a laga sa ku ta hende hòmber so por kambia! Nos mes ta asta bula bai te den atmósfera pa wak ta kua ekstraterestre tin ei riba.

Hhh (hari), bosnan ta ishòk no? Ha, ami tin gan’i sa ta ken a bisa bosnan ku ta den e kas ei nos ke ta será henter ora. Te asina leu ku ami sa, ta ku bo por mara bo mes na bo mundu, pero ora bo realisá ku bida ta mas ku djis un fantasia, final di e kabuya ei ta den bo man mes e ta!

Ora mi wak rònt di mi, mi ta mira relashon, komunikashon i amor, pero ora mi buska balorashon, tur tin ku tapa kara hal’ afó. Hende muhé mi ta, hende muhé abo ta, hende muhé tambe ta traha pa un mihó mañan. Nunka balotá, pasobra bosnan no ta mesun kaminda pará, i nunka ignorá e metanan ku nos a logra destaká. P’esei, ora nan bin purba kibra mi alegria, mi ta bira bisa:” Sin mi sabiduria i balentia, awe lo bo no ta na bida!”, P’esei, awe mi no ta solamente representá mi skol, sino asta tur e reinanan ku nan ta bisa ta inkapas. Balorá bo mes, meskos ku ami ta balorá mi mes, pasobra sin nos, hopi kos, lo bo no por hasi bo so!!

Outor/presentadó: Darnica Pourier SKAIH – Klas 2 Kòrsou

97
Darnica Pourier

Dios mester libra!

“Dios mester libra! Apsolutamente ku no! Nò, mener, bolbe wak e lista ei bon, pasó ta imposibel ku mí nòmber, Cicilia Maria Margareta la Cruz, ta riba dje. Ta fiel baidó di misa mi ta. Klaro! Por lo ménos un 5 biaha pa aña. M’a batisá, m’a risibí, m’a konformá, m’a prediká, anto si mi no ta herá, ta un par di siman pasá, m’a sali serka pastó pa konfesá.” Kashu! Aki mi ta keda pará! Mi n’ ta drenta paden, pasó mi sa bon bon ku no ta aki mi mester ta. Mi ta hende di bon kurason! Tur ten, m’a hasi i biba bon. Yam’é! Yama doño dje lug’akí pa mi. Yam’é, pa mi mes splik’é dos tres kos. Ata mi ta bisa booo, m’a hasi beheit!

M’a zundra te ora nan a bai yama Satandjá mes bin atendé mi na porta. Bo mester a wak e, ku su kara fastioso, kabei pretu mané felpa, anto ku su flus pèrtá.

E di “Bon tardi, señora”. Ku mi kara seku seku, m’a wak e. Mi di bon tardi bèk, mener. Aki mi ta na adrès robes! “Señora Cicilia no? Laga mi kuminsá splika señora ta kon señora a yega akinan.”

Mi n’ pèrdè pa gana, mi mes a kuminsá splika: “Lastu kos ku mi ta kòrda ta ku mi tabatin grip, garganta grògi, anto ku Sonny mi kasá a duna mi poko sòpi di ala promé ku m’a subi kama drumi.” Satandjá a interumpí: ”Rason! Sonny a duna bo un bon sòpi ku a manda bo un bon soño tambe.

El a aliviá tur bo dolónan pa bo, anto awor ku abo ta na pas, Sonny por dal bai na pas ku su dalia, Bebi.

Mi n’ sa ku bo sa, pero bo dugudugu sin sous tin un relashon den skondí ku Bebi pa sigur un 3 aña kaba. Nan sa asta sali de bes en kuando. Te ku lastu ei, Sonny a trit Bebi pòpurèshi di pistacho ku asina un bukèt di rosa.” “Bo no tin mester di bisa mi. Mi sa masha bon kiko e demoño ei ta hasi tras di mi lomba. Sonny mi kasá tin tres muhé: ami, Bebi, i su weg’i dominó.

E punto ta ku aworakí, ami no ta komprondé kiko mi ta hasi aki na port’i fièrnu, siendo ku klaramente, mi ta inosente! Satandjá a sigui bisa; “Ai Cicilia, mi dushiii, bida ta inhustu, mi amor. Pero mi tin un idea. Mas bien…un solushon pa pone ku ni ami ni abo no ta sali di malu for di e asuntu akí. Mustra mi ku di bèrdat bo tin un bon kurason. Masha simpel. Pa bo skapa bo alma, bo tin ku duna mi un otro alma. E ta zona lógiko, segun ami... No ta importá ta kua alma, djis un prueba pa nos wak si di bèrdat bo ta na e adrès robes, mané bo ta bisa. Mir’akí, mi n’ pensa dos biaha. M’a bisa sí! Satandjá a duna mi un kuchara di sòpi, e di ku mi tin 24 ora pa mi bai tera bèk i dal un alma ku e kuchara di saka sòpi den su kabes. “Bo n’ sa ken mi mente a dal riba dje? Asina mes, Sonny, mi kasá!”

>

98
Klas 3 – 6 52

M’ a kana, kana, kana derechitu bai kas, topa Sonny, mí kasá, ta sinta bebe kòfi den mi kòpi, mí adrei, huntu ku e tal Bebi sintá riba mí stul di zoya. Wèl, ta ataka so mi n’ haña.

Mané alma malu, m’a dal Sonny ku e kuchara di sòpi riba su kabes.

Anto, kiko b’a kere? Bebi tambe a haña!

Te ku e awa! M’a pasa un pasá bai fièrnu bèk pa kaba di regla e asuntu. Satandjá di ku mi: “Oo, mi shon ta lihé. “Klaro, mi n’ mester a ni pensa mashá, por sierto, m’a trese dos alma pa bo! Cicilia, bo ta master!

Tremendo trabou! En bèrdat, bo tin bon kurason bo sa? Definitivamente bo meresé esaki. Bo ta mira e porta kòrá aya? Kana bai einan pa bo risibí bo salbashon. Ku mi kara na laira, m’a kana bai na e porta. Ora m’a habrié... dam di kayente a dal mi den mi kara! Vlam di kandela!

Peroo...ora m’a bin bei, m’a haña mi pará tras di mi wea di sòp’i ala ta kushi riba stof.Tur kos tabata simplemente un imaginashon. Pa bo mir’ei no?

Mente di hende ta kash’i piká. No sa paga malu ku malu, pero un kos sí! Si Sonny n’ ta di mi... Alafin alafan, Dios mester libra!

Outor: Gyandro Marselia

Presentadó: Tahnee Jamanika

MIL – Klas 3

Kòrsou

99
Tahnee Jamanica

E desobedensia di E, O i U

Mama Alfabèt, mihó konosí komo Mama Bèt, tur dia ta okupá su mes ku e trabounan di kas. Mama Bèt akí ta un ehèmpel puru i kla di bai i multipliká, pasó e no tin ni un, ni dos, sino 26 yu. Maske ku nan ta asina hopi, niun di nan no falta nèt nèt nada. Mama Bèt por drumi ku hamber mes, basta su kriaturanan ta barika yen. Riba un mainta, Mama Bèt a disidí ku e triyiso: Elasio, Olasio i Ulasio, kariñosamente yamá E, O i U, no ta bai skol, p’asina yud’é bende e kosnan di boka dushi ku e ta lora man kuné. Ta e muchanan su zjilea. Nan a bende tur e kosnan di boka dushi lihé lihé pa sobra tempu pa nan por a puntra mama Bèt pa por bai kore hunga den kurá di kas.‘Masha bon, mi yunan. Boso por bai hunga den kurá basta boso no subi kaya.’ Asina Mama Bèt, felis di dje, a bisa su yunan, miéntras el a benta su kadaver den stul di zoya bou di un palu di tamarein. E muchanan a piki nan ko’i hunga i pasa un pasá bai den kurá. Despues di un ratu… ‘Mi a kansa di hunga tapa kara’, O ta bisa su rumannan. U na su turno a bisa nan pa hunga pele òf tek, pero E, esun ku mas kurashi, a bisa nan pa bai hunga riba kaya, pasó, tòg, Mama Bèt a bai un soño profundo basta ratu kaba. ‘Nò, nò, nò, nò, ami no ta bai, mi tin miedu, i ademas, mama a bisa pa no sali fo’i kurá di kas’, U ta bisa E. >

100
Derickson Ellensburg
53

E ku O a subi nan baiskel i kita pa kaya, U a disidí di sali tòg i kontra su rumannan. Esta un aventura! Asina un outo yega serka di nan, nan ta kore baha fo’i kaminda bou di harimentu, disfrutando kon e shofùrnan ta sulfurá. Poko kurashi a oumentá i tiki tiki e outonan tabata yega mas serka di nan promé ku nan baha for di kaya. Pero grandi tabata nan sorpresa ora ku di ripiente, nan a haña un trùk di karga grandi riba nan. Kièèèèèè; Un yorá fuerte di tayo a lanta Mama Bèt for di soño. Den un fregá di wowo, e trùk a bòltu plama tur palu riba kaya i dal e chabalitunan. ‘Ma much’i karizunan, mi no a bisa bosnan pa keda den kurá? Ki mishi bosnan akifó?’ Awa na wowo, e triyiso a kuminsá kue kaminda pa kas, miéntras Mama Bèt ta purba kalma e shofùr ku ta masha rabiá.

Tur hostiná, Mama Bèt a kana drenta kas, klá pa rébuzak e muchanan, pero den su rabu di wowo, el a mira ku e muchanan tin un pida palu pegá riba nan kabes ku ta tur na sanger. E muchanan tabata keña di bastante doló. Mesora el a pasa man kue nan karchi di dòkter i bai e dòkter na warda, ku ta djis pega ei. Na nan yegada, dòkter a bisa nan ku ta un aksidente basta grave nan a haña, i ku lamentablemente, e no por hasi nada mas pa nan. ‘Sra. Alfabèt, úniko kos ku por hasi awor akí ta di kambia e yunan su nòmber’, asina dòkter a sigui splika.

Asina Elasio a bira Èlasio, Olasio a bira Òlasio i Ulasio a bira Ùlasio, kariñosamente yamá È, Ò ku Ù. ‘Nò, mama mi no ke, Ùlasio ta zona hopi chapo’, Ù ta sklama.

‘Boso lo tin ku kana ku e karga akí pa restu di boso bida, komo símbolo di desobedensia!’. I te ku e dia di awe, e triyiso Èlasio, Òlasio ku Ùlasio ta kana ku e kastigu yamá: aksènt grave.

Outor: Yannick Daantje

Presentadó: Derickson Ellensburg

VSBO St. Jozef – Klas 3

Kòrsou

101

Don Pepe

Don Pepe, ta un hòmber ku karakter noble, ku t’ei pa yuda otro, i ku tambe tin tur klase di luho, entre otro: outo, kas grandi, telefòn último modelo i sèn. Tur hende, i asta su ruman hòmber, Juan, tin envidia di e rikesa di Don Pepe. Juan no a logra haña tur e luhonan ku Don Pepe tin. I for di dia ku el a haña sa ku Don Pepe ta hende di sèn, el a plania huntu ku su amigu den bario pa laga parse ku Don Pepe ta birando ferkalk. Ya asina e por hinka

Don Pepe den un lugá pa hende loko, i e por keda ku tur su kosnan.

E último dianan akí, nan a hasi hopi kos kontra Don pepe. Djadumingu, nan a fia sèn serka Don Pepe, i e siguiente dia ku Don Pepe a bai pa kobra nan bèk, nan a gañ’e ku hamas nan a fia nada serka Don Pepe. Inosentemente Don Pepe a kere i pidi nan diskulpa.

Riba un dia, nan a invitá Don Pepe pa bai bebe ku nan na bar. Despues di vários trago, nan a sali bai kuchi kuchi, sin ku Don Pepe sa. I na momentu di paga, ta pober Don Pepe a paga tur kos. Su siguiente dia, Don Pepe a bai reklamá nan, nan di kuné: “Don Pepe, nos no a bai niun bar ku Don Pepe te pa nos a bebe i bai”. Don Pepe a keda pensa, pensa i bolbe pensa, sin por a keda kla. I atrobe el a bolbe pidi diskulpa.

Don Pepe a kuminsá pensa “ta kiko ta pasando ku mi”, tin algu ku no ta normal. Despues di tantu pensa, el a sita su ruman i su amigunan pa e por a papia ku nan.

“Juan, tin algu ku no ta normal ta pasando ku mi”, Don Pepe ta bisa tur tristu. Mesora Juan a reakshoná i bisa: ” Si mi ruman, m’a kuminsá ripará ku bo ta birando ferkalk. Mi ta kere ku mihó bo bai den un lugá.” Don Pepe a bai di akuerdo ku loke Juan a bis’é, i el a bisa: “Juan, bo ta mi ruman, i abo ta e persona korekto pa keda ku tur mi kosnan.” Juan a bira kontentu mesora. Su siguiente dia, nan a bai firma e papel ku ta bisa ku Don Pepe ta duna Juan tur su biennan i tur su sèn. Don Pepe a firma, i Juan a firma. Nan a tuma despedida, i Don Pepe a bai e klínika. Pero boso ta kere ku Don Pepe ta bobo …, pasó ta basta dia, el a haña un karta di banko ku ta bisa ku si e no paga, lo kita tur kos fo’i dje, i mirando tambe ku e no ta traha mas i ku lo ta difísil pa e kumpli ku tur e kosnan ku su amigu i ruman ta tum’é hasi, el a tuma e desishon di hunga ferkalk. Don Pepe ta felis na e kas di kuido. Su ruman Juan, despues di a firma e karta di e debenan ku Don Pepe a laga p’e, a bira di kabes i resultá den un otro klínika. Psss, mi tabata bai konta boso di e amigu, pero ssst, e ta patras ei.

Outor/presentadó: Juriëlla Josephia

Liseo Boneriano – Klas 4 Boneiru Boneiru

102
54
Juriëlla Josephia

Papa soda di miedo!

Tabata un dia normal, awa tabata yobe hopi duro pafo. Sofie a cuminsa cana bay na su auto, su sapatonan a bira papa papa muha. Un par di minuut a pasa, Sofie tabata riba un yoga cu su musica, diripiente e radio a cuminsa haci un zonido straño, e musica a stop y awa a cuminsa yobe mas y mas hopi. Sofie no tabata compronde kico tabata pasando, e tabata purba paga e radio, pero e radio no kier a paga. Tabata manera e radio tin su mes bida. E caminda tabata yena yena cu awa, Sofie a purba hala e auto na banda, pasobra el a scucha un sirena, pero Sofie no por a core e auto, e stuur tabata stijf stijf. Diripiente e auto a cuminsa core masha duro mes, Sofie no por a brake e auto ni stuur e auto drechi, Sofie tabata spanta spanta y e tabata grita duro duro, despues e auto a cuminsa core pocopoco, pero hopi pocopoco. Sofie a cuminsa calma un tiki, e tabata sinti su mes marea. E auto a stop na un cas chikito y bieu. E tabata mustra manera un cas bandona. E bentana a baha y ainda awa tabata yobe, awa a cuminsa basha den e auto. E stoel di auto tabata papa papa muha y logicamente cu Sofie tambe tabata muha muha, tur cos tabata yen yen di awa. Diripiente Sofie a wak algo leu aya, Sofie a wak un hende y e hende tabata cana bin na e auto di Sofie, mas y mas, y mas y mas, y mas y mas cerca. Sofie no tabata sa kico pa haci. E persona tabata casi mes largo cu pal’i luz, flaco flaco y bon schuin. Su lomba tabata dobla. E persona tabata mustra hopi straño, ora el a bin mas cerca, Sofie a wak cu e tabata actua masha straño mes. E homber tabata hasta bisti manera hende muhe y el a tribi di baha bentana di Sofie, asina hopi forsa e tabatin … e persona no a bisa nada, pero e tabata wak Sofie stret den su wowo … haaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa, Sofie a grita manera alma malo den su camber, el a lanta for di soño y a realisa su mes cu ta soña e tabata soñando, papa soda y cama tur muha di pishi …”What?”

Autor/presentado: Guizza Steenvoorde

Ceque College mavo – Klas 2

Aruba

103
Guizza Steenvoorde
55 2021 Klas 1 – 2

Bin sera konosí ku mi

Ami, mi nòmber ta: Akira Roberto.   I bo por bisa ku mi tabata un mucha masha alegre, semper kontentu, i ku un smail riba mi kara. Pero, m’a bin realisá ku dia pa dia, mi sonrisa tabata alehá aun mas for di mi.

Pero ban bèk pa sa ta dikon. Bo ta mira mi aki? Mucha pretu, chikititu, kurvaditu, pero nunka gustá. Semper tentá. Pasó, kisas, mi n’ tabatin e mihó kèts bistí. Of mi kabei no tabata n’e mihó manera peñá òf... Bon ya, mi tas semper tabata kibrá; pues, bo por imaginá bo ku ami tabata sentro di atenshon komo ku mi no tabatin masha moda. I mi mayornan, (pffff)  ku tur e moda ku nan NO tin, tòg nan a disidí di pone mi na un skol bon pida prestigioso. Lamentablemente, esaki a kaba ku mi kompletamente. Mi kurason no por a wanta mas! Di mas tentamentu, tantu burla, muchu daño mental a kousa un gran pèrdida di mi felisidat.

Un dia, sintá den mi kamber mi so, yorando, m’a kuminsá sinti mi pèrtá, hogá. M’a bira wak rònt di mi, i tin muraya aki, muraya aya, muraya den tur skina. Mas mi grita, mas e pèrta, mas mi yora, mas e sera. Aii, esta un doló! Mi ta kla ku e mundu akí!!

Uniko kos ku mi por a hasi ta sera mi wowonan i spera di no regresá nunka mas. Miéntrastantu, mi wowonan ta será, un silensio straño a reina. Un par di ratu despues, m’a sinti un airu aun mas straño. Masha kalmu, diferente for di mi emoshonnan diario. Huh? Straño!!

Pokopoko m’a habri mi wowonan pa wak di unda esaki tabata biniendo, i ora mi a habri’é, mi dilanti pará tabatin un figura, blanku, pero dòrná ku hoya. Un figura bastante deskonosí pa mi wowonan; ademas, esaki tabata trese pas tambe.

Un stèm grueso i bas a formulá e siguiente palabranan, bisando: “Kira Alberto, mi nòmber ta Bashonbi Aaron NaBiel. Mi ta aki pa yuda bo reuní ku un sonrisa nobo, úniko kos ku mi ta pidi di bo ta pa bo habri bo mente i kurason pa esaki. Para mira kon bunita shelu ta, den bahada di solo, weta kon dushi e paranan ta kanta, para ketu na e bunitesanan rònt di bo. Duna mi bo man, i lo mi yená bo ku lus. Mesora m’a tuma su man, i mi bida a kuminsá kambia drástikamente. Mas tinu mi paga na e bunitesanan di mundu, ménos e muchanan idiot di skol a kansa mi, te ku nan no a kansa mi mas.  M’a konosé amor, amor pa mi mes, amor pa ku otro. M’a bira mas sosial, i mi a sera mas ku mi famianan.  Mi ta konsentrando mas riba mi i mi felisidat, hasi mi aventuranan i hopi mas ku mi no a yeg’i hasi promé. Pokopoko Bashonbi a yudá mi haña mi felisidat. Mi ta kòrda ku na komienso, e tabata difísil, pero el a bisa mi: “Mi yu, nunka bo a biba! Bida ta mas ku djis doló, laga lòs! Pasado ta pasado, i loke bo hasi den presente

>

104
56

lo afektá bo futuro, pues e ta keda den bo man. Pakiko deseá di no biba bida si nunka bo a eksperensiá kiko ta biba bida bèrdaderamente?”   Bin sera konosí ku mi.

Ami, mi nòmber ta Akira Roberto  I awe, ami ta invitá bo bin eksperensiá bida huntu ku mi.

Outor/presentadó: Sonia Belance

Maria College – Klas 2

Kòrsou

105
Sonia Belance

E sirena i e dòlfein

Marbella ta un sirena ku ta biba felis den e laman di mas bunita ku bo por imaginá. Un laman bunita ku awa transparente i tur sorto di piská, dòrná ku koral presioso. P’esei e tin su kastio den e laman akí. Marbella semper a pensa ku e ta biba den un paraiso, i e ta gradisido na su Dios Neptuno.

Tur dia Marbella ta gosa huntu ku su amiganan ora nan bai sosegá riba e barankanan di e isla ku e laman ta rondoná. E barankanan akí tambe ta úniko, pasobra nan paisahe no ta eksistí niun otro kaminda. Ora Marbella sali for di laman, su skamanan ta lombra manera plata i oro riba e barankanan. E ta gosa di e dushi solo i di e santu blanku di e playanan akí te ora solo baha.

Marbella tabata gusta landa ku su amiga, tribon Merlia. Pero, Merlia tabata amiga tambe di dòlfein Celeste, i Marbella no tabata gust’é. P’esei Merlia i Celeste nunka no por a landa ku Marbella. Un atardi di novèmber, Marbella tabata landa su so, i di ripiente el a mira ku dòlfein Celeste tabata landa den su direkshon. “Marbella, kon ta?” el a bis’é. Marbella a spanta i rechas’é. Celeste a bira tristu, i el a landa bai leu for di Marbella.

106
57
>
Li Mei Martis

Marbella tabata gusta kanta tur atardi, miéntras e tabata sosegá su kurpa riba e barankanan. Su stèm tabata asina bunita, ku un grupo di marinero tabata bai skuch’é tur atardi. E kapitan di e marineronan tabata rabiá i preokupá, pasobra su marineronan tabata keda enkantá, skuchando Marbella kanta, i nan no tabata regresá nan pais. P’esei el a manda un marinero sabí pa atrapá Marbella promé ku e kuminsá kanta. Marbella tabata kanta tra’i mèrdia. P’esei e marinero a bai fo’i tempran i tira un kabuya riba Marbella pa atrap’é. Marbella a pidi ousilio. El a grita na su idioma: “Agata! Agata!”

Miéntrastantu, dòlfein Celeste tabata landa ku su amiga tribon. Nan a tende Marbella ta grita, i nan a bai den su direkshon. Ora nan a mira kiko tabata pasando, nan a pensa kiko nan lo por a hasi pa yuda Marbella. Celeste a bisa: “Merlia, bai vigilá e marinero, miéntras ami ta kòrta e kabuya ku mi djentenan.”

Asina nan a logra liberá Marbella. Marbella a bula masha lihé, promé ku e marinero por a gar’é di nobo i bai bou di laman. Einan el a brasa Celeste i Merlia. Marbella a siña su lès. Su tata semper tabata bis’é: “Esun ku bo no gusta awe, lo yuda bo mañan. P’esei nos mester trata tur hende ku kariño.” Marbella a pensa ku e siñansa akí tabata asina importante ku el a pèrkurá semper, for di e dia ei, pa ta amiga di tur piská i tur sirena. E tabata gradisido na su laman i na su isla, ku nunka mas el a landa bai leu. E isla akí yama Kòrsou.

Outor/presentadó: Li Mei Martis Kolegio Pierre Lauffer (KPL) – Klas 2 Kòrsou

107

Dicon

Dicon? Puntrando mi mes, dicon!

Ok, ta asina cu;

Aworey mi tabata yena cu sintimento di felicidad, y awo mi ta buscando unda mi sonrisa a keda.

Ayera motiva trahando duro pa mi triunfa den tur loke mi ta haciendo, y awe mi ta buscando un motibo pa continua.

Dialuna demostrando amor y afeccion na un y tur, y diamars puntrando mi mes kico ta e berdadero nificacion di amor.

Mainta dunando palabra di bida y motivacion, y anochi buscando e motibo pakico biba.

Reflehando pa wak kico mi a haci robes.

Di berdad mi merece e sintimentonan mixto aki?

Sintimentonan cu ta laga mi sinti mas fuerte cu un coma, pero mas debil cu un punto.

Sinembargo, m’a corda cu un frase ta consisti di hopi mas cu djis un punto y un coma, y cu un frase ta termina unda ta pone e punto. Lastimamente mi a yega di pensa pa pone e punto aki mi mes y termina e frase ‘Mi Bida’.

Awo bo sa dicon? No! Pasobra ora mi a purba di comparti mi sintimento cu bo, bo a hari mi y bisa mi: ”Bira homber, fuerte nos ta y nos no ta yora.”

Y abo, b’a bisa mi: ”Stop di haci cos kens, ta pa atencion bo ta hacie.”

Ahn, y e poconan cu a scucha mi, a core rond y comparti mi sintimentonan comosifuera ta noticia e ta, cu no a yuda mi cu nada.

Boso tur a rechasa mi na momento cu mi a roga boso pa simplemente scucha mi, pero riba rednan social si bira publica: ”Manda mi un mensahe, si boso mester un hende pa papia cu ne, mi ta aki pa yuda.”

Hende no a realisa nan mes cu mi mascara mi tinie bisti pa hopi tempo caba, mi mascara di sonrisa. Esaki, scondiendo dolornan cu mi tin ta carga pa añanan caba.

Semper mi a stima otronan, mas cu mi a stima mi mes. Mi a move shelo y tera pa hopi cu no a lanta ni un dede pa mi. Curashando otro pa bay dilanti den bida, lagando mi mes atras.

Mi semper tabata sinti mi mi so.

Mi no tabata tin apetit, mi no kier a come. Mi tabata wak tur hende feliz y ami mes no tabata sinti esey.

Mi tabata pinta mi mes e hoben di mas feliz cu por tin riba mundo, pero sin sinti un punt’i felicidad.

>

108
58 Klas 3 – 6

Scondiendo tur cos cu ayudo di un solo cos, mi sonrisa cu facilmente a gaña boso. Riba un mundo yena di falsedad y hipocresia, sin haya un salida pa yega na felicidad, mi kier a pone un punto na mi frase.

Pero mi sa, cu no ta keda na ami pa hacie. Aunke no ta ami a scoge pa tin bida, mi sa cu mi bida tin un proposito y mi tin cu lucha pa cumpli cu ne, sin importa con dificil e por ta. No tin ni un obstaculo cu a pasa, sin cu mi a bisa: ”Señor, bo ta mi refugio, mi fortalesa, mi Dios, den kende mi ta pone mi confiansa!”

Dicon? Dicon ami? Un pregunta cu te ainda mi no tin contesta p’e, pero si tin speransa cu un dia mi ta encontr’e. Y abo no a realisa, cu universo ta duna bo oportunidadnan nobo tur dia. Ami si! Y mi ta gradici. Corda, uni, ta di union y verso t’esaki, mi inspiracion. Pa cual mi kier bo pone atencion, sea abo e diferencia, no acepta e coma, pone e punto. Esaki lo ta un coma? No, miho mi pone un Punto.

Autor y presentado: Rafael Garcia

Scol: Colegio Nigel Matthew 4 havo

Aruba

109
Rafael Garcia ta risibí su premio serka tante Ange

Est’un Bululú

E partidonan polítiko a lanta manera parasòl di zumbi. Tur a bini ku un supuesto vishon nobo pa Kòrsou! Hmm.... bo ta kere nan lo kristalis’é? Laga nos ban tir’un trep den pasado bin bèk. Dos aña pasá, un parlamentario a primintí den Punda na boka grandi, “Aki 2 aña lo no bai tin hende ta drumi riba kaya mas. Nan lo no tin ku kana kome den ko’i shushi mas, pasó ekonomia di Kòrsou lo bai krese drástikamente. Pero abo no ke mira esei; abo ta ignorante; bo ta ignorante”. Anto pa no kaba, ta wanta ta kana parti den Parlamento. “Vlap, inaseptabel! M’a tah’abo, m’a tah’abo, Señor Presidente, m’a tah’é! T’e a buska mi.” Est’un bululú. Anto pa kaba di koroná obra: “Señor Presidente, ta masha ora hende ta sinta wak mi ku mal kara aki den. Sua, no wak mi ku mal kara, no wak mi ku mal kara, pasó mi n’ tin miedu di bo. Kiko b’a kere, bo wak mi ku mal kara, mi ta spanta? Awèl, na mi bisa bo un kos, mi n’ bebe mi remedinan awe! Mi n’ tin miedu di bo ruman!” Awor ku elekshon ta den porta, tur hende ke hasi kos pa Kòrsou! Ora m’a kere ku ta mucha so ta hunga, awó nan a pone slep pa hende riba ròlstul por slep bai laman. Ata no ta slep, ta ‘RAMPA’! Anto sí, t’e mes hendenan ku a pone un laken hel mas grandi ku bandera di Kòrsou ta waya pariba aya. Anto, kòrda m’a bisa bo: “No ta keda na abo pa bisa mi kiko mi tin ku hasi; si mi no tin ku sali na televishon, no entrevistá mi. Pasó den e partido akí, ta strong guy tin!” Punda ta na kandela, e so ta sali kore bai Fòrti p’e kaba di haña parti di su pastechi. “Ora kos ta malu, bo tin ku baha tur kos, baha gasolin, baha awa, baha sigá, baha serbes. Bosnan ke sa dikon, ANIMALNAN?”.

110
> 59
Shuraino Calister

Huh...... Hesus e kuater añanan akí tabata un drama. I ora b’a kere esei tabata tur kos? Nan generashon, ta nan kontinuashon. Ta parse ku e elekshon akí lo ta mas interesante ainda. Sin pasa preelekshon, ya tin ku ke kuminsá parti puesto. “Ami n’ ke bai Parlamento, ta den gobièrnu, mi ke ta!

B’a bisa mi ku bo no ke puesto number dos, awèl ta number 5 mi tin pa bo, dòndòròp!” Otro! Ata un a primintí ku lo e subi ònderstant mas tantu ku sueldo mínimo. Mi ta hura bo ku si e kos akí pasa, mi ta bai sinta na kas, bebe kòfi, hasi redu! “Hei abo, kòrda ku te ainda bo debe mi e chipichipi di e 40 mil florin ku mi hòmbu a fia bo pa bo kumpra outo kuné!

Pero si b’a bisa seguridat no laga mi pasa, ta kon bo ke pa mi duna bo bo chipichipi!” Anto riba dje, e hòmbu a bati bai laga partido tambe. Kòrda ku ta e mesun Vishon, bo a duna e hendenan su 50 mil heldu bèk! Mir’akí, na mi probechá tuma un slòf di e partido nobo ei promé ku elekshon yega! “Si ta paga tin ku paga, mi tambe ta kumpra voto na Kòrsou akí. Mi tambe por kumpra voto”!

Skohe konsiente, pasó kòrda bon, lokura no ta kura. “Ai djo, ata 50 florin ta bula bai laga mi aki, kore yu, yuda mi piki!”

Outor/presentadó: Shuraino Calister

Ancilla Domini – Klas 3

Kòrsou

111

E buki di aña

Seppi ta un hòmber masha kreativo i tambe masha responsabel. P’esei nan a dun’é e responsabilidat pa disidí loke ta bai pasa den aña 2020. Despues di a plania tur kos, el a disidí di duna Juan e buki kaminda el a pone tur su ideanan. Ya asina Juan por a kuminsá tuma akshon den 2020. Seppi a bai ku fakansi, i Juan a kuminsá aktua. El a reuní un grupo di 12 hende pa por kumpli ku e enkargonan di Seppi.

“Bon dia, tur presente”, Juan ta bisa. Mi nòmber ta Juan, i mi ta e enkargado pa hasi tur loke tin den e buki akí. Boso lo yuda mi. Manera boso a ripará, nos ta 12 persona, i esei ta nifiká un luna pa kada persona. For di awo’ki, nos lo yama otro na nòmber di e luna ku nos tin. Yanüari a yega i lesa e promé página di e buki. Su tarea tabata pa spanta tur hende ku un posibel Di Tres Guera Mundial. El a hasi su tarea ku éksito. Miéntras ku Febrüari a kuminsá prepará su tarea ku tabata trese un vírùs for di China. El a hasi su tarea, pero no ku tantu éksito ya ku niun hende no a mustra tantu importansia na dje. Pero no pa hopi tempu, pasó Mart lo a mustra nan ku Febrüari su tarea no tabata un wega.

112
> 60
Juriëlla Josephia

El a hasi e vírùs asina grandi ku el a okashoná un pandemia ku a paralisá tur hende. E kayanan tabata kompletamente bashí, pasó niun hende no ta ke sali kas, mirando e situashon ku nan tabata enfrentando. Aprel a lubidá su tarea pa el a yuda Mart kumpli ku esun di dje. Wèl Mei sí no a laga esun di dje. Lamentablemente, esei a kousa morto di un hòmber inosente. Yüni a pone tur hende su kabes huntu pa a hasi hustisia pa e hòmber.

“Juan, kiko ami tin ku hasi? Mi a lubidá mi tarea”, Yüli a bisa Juan. Juan a kontest’é: “Ai Yüli, abo semper ku un mal memoria, bai sigui yuda Febrüari, Mart i Aprel ku nan tarea.” Pa na momentu ku Ougùstùs yega, e por bini ku un eksploshon na Beirut. Sèptèmber, Òktober, Novèmber i Desèmber, no tabata ker a sigui mas ku loke e buki ta bisa. I nan a trata di para tur loke tabata pasando, pero ya tabata demasiado lat. Juan tampoko no tabata sa kiko e hasi pa para tur e kosnan ku nan tabata hasi. El a disidí di sigui lesa loke tabata tin skibí den e buki, pa wak si e por a haña un solushon pa para e káos akí. Mirando ku e no a haña nada, el a disidí di stòp ku e mishon.

Tòk, tòk. Juan a spanta, pasó el a mira su gran eror, i riba dje, Seppi a yega di fakansi. Juan no ta ke laga Seppi drenta i mira kiko tabata pasando. “Eh, Seppi, mi amigu, kon ta? Na e momentu akí, bo no por drenta, pasa despues, Juan a bisa Seppi. Seppi, tur strañ’á, a puntr’é: “Kon bo ke men ku mi n’ por drenta, Juan, kiko a pasa bo?” Despues di a pleita, Seppi a logra drenta paden i mira e desaster ku Juan i su grupo a hasi ku aña 2020. Seppi, ku tur su emoshonnan den otro, a kuminsá grita: “Juan! Kiko bo a hasi. No bisa mi ku bo a hasi tur loke tin skibí den e buki.” Juan, yen di bèrgwensa a bisa, sí. Seppi di: “Juan bo a hasi tur e tareanan pa e próksimo 10 añanan den 1 aña. Ora Juan a wak Seppi su kara, sin por a bisa nada, el a saka un kareda i kore limpi bai.

Kualke paresido ku realidat ta puru koinsidensia.

Outor/presentadó: Juriëlla Josephia

Liseo Boneriano – Klas 4

Boneiru

113

Bou di palu na punt’i hanchi

Frènsel i Luti, dos bisiña pa mas ku 10 aña kaba, tabata sintá bou di un palu na punt’i hanchi nèt na Frensel su kas. Frensel ta un eks polis ku nan a kita for di trabou 3 aña pasá. Ke men awo’ki, ta lora e ta lora man ku limpiamentu di kurá. Riba e dia partikular akí, Frensel no ker a traha, pues el a dal Luti un gritu pa nan bai dal dos beter.

Ki tin, mi bròder, maske ta asina akí, nos por mira otro. Masha dia mi n’ sinta bou di palu sin nada di hasi. Asina Frensel a kuminsá papia ku Luti, miéntras nan ta keinta stoma ku Zulia. Un dama pèrtinènt ta krusa kaya, na telefòn nan dilanti, ta bati un bon bleki. “Felis dia, dama bunita”. Familiar asina, Frensel a saludá e dama. E dama no a ni aster e. “Sobadje ni bunita bo n’ ta. Awó ku bo ta haña un hòmber chupabèbè alegrá bo mainta, bo ta hunga ròl. Blo ta kana hasi redu mainta tempran.” Frensel a sigui bisa Luti ku e no ta gusta hende ku ta hasi redu. E tin tehi di nan mes mes.

“Bo ta mir’ei, ta hòmbu a bai lag’é, ku e ta na pia awe”, mir’akí, laga mi konta bo, Frensel ta bisa. E hòmbu tabata traha duru, bin kas, sin niun ko’i kome riba mesa. Or’e subi warda na trabou, otro ta subi warda den su kas. P’esei e hòmbu a kue su bulchinan bai Hulanda lag’é. Masha bon trabou, e tin aya. Awor, wak bo akí, na pia anto ku kara zür. Luti bou di harimentu, tendiendo Frensel su historianan.

Un agente polisial a yega para na e tienda enfrente di nan. Frensel a hisa man kumind’é. Frensel a bisa Luti ku e tabata kolega di e agente polisial. Luti a puntr’é ta kon bini nan a kit’é fo’i trabou anto? Frensel a ignor’é i kuminsá kont’é di e shon polis. “Mir’akí, e polis akí tabata frei un muhé masha bunita mes, ku yama Titiana. Nan tabatin basta aña ku otro. Nan a asta pidi otro pa kasa. Promé ku nan a kasa, Titiana a hañ’é ku problema na nir, i e tabatin mester di un transplante di nir. E agente polisial akí a bai hasi tèst pa wak si su nirnan ta kompatibel. Luti, bo no por kere, e tèst a sali 100% kompatibel. Tèst di sanger a sali ku nan ta 99% relashoná ku otro. A resultá ku nan dos ta ruman di otro. Titiana tabata yu djafó di e tata. Danki Dios, nan no a haña yu huntu. Ata e muhé te awe den Departamento di Pas, pasó e no por a kere ku e tabata pa kasa ku su propio ruman.

Luti a keda boka habrí. E no sa ku e tin ku kere Frensel òf nò, pasó ta mané ta un novela. Miéntras nan tabata sigui bebe, ken ku pasa, Frensel tabata sa nan tur su selashi. E por a konta Luti redu di asta e hasidó di redunan. Den un di e biahanan ei, un mucha a pasa riba baiskel i grita “Frensel, tumadó di klòp!” Frensel a hunga su bon ròl ora Luti a puntr’é si ta e, e chabelitu tabata ke men. Despues di un ratu, e mucha a bolbe pasa i grita meskos. >

114
61

Luti a puntr’é ta dikon e gai ta grita palabra p’é, kuent’i Frensel, tumadó di klòp. Pasó, akibou sintá, ta e so yama Frensel. Ta pa e motibu ei, nan a kita bo fo’i trabou e tempu ei? Luti a puntr’é den un forma chèrchá.

Frensel a rabia, pasa man piki su stul i sobrá di su serbesnan. El a grita Luti: “Laga redu pa 8 dia. Ta p’esei mi n’ ta gusta sinta ku bisiña no. Redu so boso ke sa di hende. Ami n’ gusta hende ku ta hasi redu i sigur no hende hòmber.” Asombrá asina, Luti a keda wak Frensel kana bai paden. Frensel a sakudí su kabes, i di un manera masha friu, nan a despedí di otro…

P’esei shonnan, siña ku ora tempu haña sa e realidat, ni bo konsenshi no por skapa.

Outor/presentadó : Derickson Ellensburg

VSBO St. Jozef – Klas 4

Kòrsou

115
Derickson Ellensburg

Appelmoes

Tawata tin un appel cora cora.

Pa 2 siman su so den un cashi bieu leu patras aya.

Appel tawata tin un soño

Un soño, pa un dia, e por reuni cu su famia.

Su mama, su tata, su 8 rumannan chikito y su unico yiu Cherry, Su famia ta sinta den un manchi blauw cla, riba un mesa grandi blanco blanco blanco.

Appel su famia tawata biba cu ne den e cashi bieu, y un dia tanchi Kiki a cana drenta e cushina y a baha ful appel su famia y a pone nan den e manchi blauw cla, pero tanchi Kiki a lubida riba appel cu a keda su so patras aya den e cashi bieu.

Pero awe! Appel a haya un idea super loco.

El a wak un spons geel banda di e manchi blauw cla.

Y ela pensa:

“Si mi cuminsa zoya duru suficiente y bons contra e muraya mi tras, lo mi cuminsa lora cu e velocidad masha duro mes pa logra bula pafo di e cashi, cay bons riba e spons y cay den e manchi blauw cla.”

Asina appel a plania pa reuni cu su famia.

Appel a cuminsa zoya y zoya y su famia a ripara appel su plan loco.

“Appel no bula, no bula” su famia a grita

Pero appel a sigui zoya mas y mas duro.

“Primo appel berde no a logra! No bula!”

Appel a spanta, ora el a tende su famia y el a corda, “berdad primo appel berde a bira appelmoes!”. Net appel a bons contra e muraya su tras y el a cuminsa lora cu un velocidad asina duro cu el a bula fo’i cashi y el a cay net riba e spons.

Pero e spons no a bons.

Y Appel a sigui lora, baha fo’i spons, lora y lora y lora y el a para net na e punta di e mesa grandi blanco.

(hala rosea)

Autor/presentado: Qryna Antersijn

Scol: Abraham de Veer – Klas 2

Aruba

116
62 2022 Klas 1 – 2
Qryna Antersijn

Un bida manera trampolin

Un dia tabatin un mucha muhé ku yama Sarali. El a nase na Kòrsou. Su mama ta dominikana i su tata kurasoleño. Komo e mama ta stewardess, e mester biaha hopi, i no tabatin hende pa wak Sarali. E mama a opta pa manda Sarali dia el a hasi 3 aña Santo Domingo serka su wela. Na Santo Domingo, e bida tabata masha duru; si bo no yuda bo kurpa, bo no por bai dilanti. Sarali a pasa un tempu masha difísil na skol, pasobra el a nase riba un isla ku no ta konosí na Santo Domingo. Dia Sarali tabatin 9 aña, el a hañ’é den un problema grandi na skol; un mucha muhé di su klas a bringa kuné i kòrt’é ku un kuchú na su brasa drechi. Sarali mester a bai te hospital pa nan por a kose su brasa. Sarali ker a bai Kòrsou bèk serka su mama, pero e no tabata por, pasobra e mama lo tin e mes trabou, i lo e no tin tempu p’e.

Sarali a disidí di keda serka su wela, i el a bisa ku e no ta laga niun hende kibra su soño. Sarali su soño ta pa e bira un hende independiente, ku su mes trabou i su mes kas. A bai bon despues; na skol e kosnan tabata kana, te dia Sarali a hasi 14 aña. Sarali a namorá di un gai masha dushi mes, ku yama Henri. Henri ta un bon mucha hòmber; e tabata ke Sarali masha bon mes. Nan tabata siña huntu i bai skol huntu. Hopi di Sarali su amiganan tabata envidi’é, pasobra el a bai dilanti den bida. Sarali su mihó amiga tambe tabata gusta Henri, i e tabata hasi tur posibel pa Henri ta kuné. Un dia, Sarali a sali for di klas topa Jenny sintá riba pia di Henri i ta sunchi Henri. Promé, Sarali a paralisá, e no por a kere su wowonan, su mihó amiga ku su frei. Pero despues, el a haña un kurashi kana bai serka nan i pasa Jenny un wanta. Jenny a lanta kore bai; e no por a kere ku Sarali a wak nan. Sarali a rabia ku Henri, i el a kibra kuné mesora. Manera el a yega kas di su wela, el a bèl su mama i bis’é ku e no ke keda mas aki, manda busk’é pronto. Sarali su mama a manda busk’é despues di 2 luna, pasobra e mester a buska un skol p’e. Ora Sarali a yega Kòrsou, tabata difísil p’e, pasobra su aksènt ta spañó i su kultura tambe ta otro. Ku masha yudansa di su dosentenan na skol, el a logra drecha su aksènt spañó, i awe e ta pará riba esenario di Arte di Palabra.

Outor/presentadó: Nancy Rey Doran

Joseph Civilis VSBO – Klas 2

Kòrsou

117
63
Magiella Mathilda ku Nancy Rey Doran (man drechi)

E kachó sin lenga

Riba un dia, un mama kachó a haña 5 yu. Nan tabata yama Dadi, Dedi, Didi, Dudi, ku Dòdi. Tur hende tabata kontentu ku nan, pero solamente Dòdi nò. Esaki tabata pa motibu ku Dòdi tabata un kachó ku a nase sin lenga. Dòdi tabatin solamente djente den su boka i un espasio masha grandi sin nada na lugá di e lenga.

Dòdi tabata un kachó masha solitario; niun di su rumanan no ker a hunga kuné. Nan tabatin masha bèrgwensa di nan ruman hòmber. Mama di Dòdi tabatin masha apresio p’é. Dia ta pasa bai, i tur ora Dòdi tabata yora di doló. E doño ku yama Swinda tabata fadá di Dòdi, pasó kada ratu ku su klientenan bin hiba nan outo pa drecha, Dòdi ta start ku su yoramentu. E momentu ei, Swinda a disidí di bai dòkter ku Dòdi.

Dòkter a indiká ku ta na momentu ku yu ta saka djente, e ta keda yora yora, i esaki tabata e kaso ku Dòdi. Kon por ta posibel? Si tur kachó ta nase ku nan djentenan.

Dia pa dia, mas djente tabata krese skèrpi skèrpi den Dòdi su boka, i mas bèrgwensa su rumannan tabata haña di dje, te ku nan a disidí ku nan no ta bai niun kaminda kuné.

Riba un dia un hòmber ku yama Djodjo, ku tabata un ladron masha konosí den bario, a disidí di drenta den kurá di e señora Swinda pa bai hòrta piesa di outo. Tur kachó a kuminsá grita, grita sin ke stòp, pero señora Swinda no a lanta pa nada di mundu.

Na momentu ku Djodjo tabata saliendo for di e kurá ku tur e piesanan den su man, el a mira un kachó ta studi’é, pero esaki no ta ni gaña wou. Di ripiente, el a mira asina un kareda di djente a sali afó, i mesora, el a sali na kareda. Sin ku el a kore mashá, Dòdi a mord’é sin ke laga lòs. E hòmber a grita ku grita, pero Swinda no a reakshoná masha lihé.

Despues di un ratu Swinda a bula lanta, e sobrá bisiñanan a kore sali for di kas i rondoná Djodjo i batié ku pal’i basora. Despues di un ratu, Shon Polis a presentá i bui Djodjo bai kuné. Tur hende tabata kontentu ku Dòdi, pasó Dòdi a skapa nan na wowo di angua. Si no ta pa Dòdi, Swinda lo a keda sin niun piesa, i Swinda lo a kore ku tur e kachónan.

Esta un alegria, tur hende ta felis i kontentu ku Dòdi, e kachó sin lenga.

Outor/presentadó: Swendelyn Willems

Juan Pablo Duarte AGO – Klas1 Kòrsou

118
64
Swendelyn Willems

E bisiñanan nobo

Hende ta move pariba i pabou, kaya ta drùk. Unda ku bo bira, hende ta aktivo ku nan kosnan di hasi. Tur dia, Marlon ta sinta den su balkon i kontemplá shelu. Despues di un ratu, e ta baha su kabes i bisa: “Esta un dushi dia, no. Hopi aña di mi bida, mi a dediká na trabou, mi kasá i mi yunan. Por fin, mi por sinta un ratu trankil i disfrutá di e shelu bunita ku hopi aña mi a kore bou di dje den outo, bùs, konvoi sin realmente rekonosé kon bunita e ta.”

For di dia Marlon a baha ku penshun, e tin basta tempu pa sinta wak rònt. “Esta fastioso, no. Ta kon hende por ta bruá asina? E n’ ta mira kon mahos el a keda. Ta spil e n’ tin na kas?” Wèl, Marlon a deskubrí un pasatempu nobo. Awor, Marlon stima redu asina tantu, ku kualke hasidó di redu eksperensiá lo sinti ku nan tin hopi di siña for di Marlon. Den su mes, Marlon ta bisa: “Mi no por komprondé kon e señora ei ta bisti paña ku ta lag’é mustra manera un bòter di Maggi ibòltu asina. Masha bèrgwensa.”

Tur hende den bario ta masha kouteloso kiko nan ta hasi, pasó nan sa ku den e kas kòrá ei riba tin un hòmber ku ta pendiente di tur kos. Franklin ta resien den e bario, huntu ku su kasá i su dos yunan. Tur wikènt, e muchanan ta bai serka nan wela pa kompañ’é. Wèl, Franklin no por mira saya. Asina ku un hende pasa, sin ku e ke, su kabes ta bira pa satisfasé su wowonan. Franklin sí tabata di malu. Niun hende no atviertié di e kas kòrá ei riba. Franklin no tabata fiel na su kasá. E tabata gañ’é ku e ta bai traha henter wikènt, kaminda ta na kas di su baisait e ta bai.

Riba un djabièrnè anochi, manera kustumber, Marlon ta sintá den su balkon ta kontemplá e streanan. Ken e ta mira baha for di outo? Wèl, e ta mira Franklin baha for di un outo pretu na un kas, mas o ménos, seis meter promé ku Marlon su kas. Marlon konosé e bario den su plant’i man, pero kaminda Franklin a baha, tambe tin hende nobo ta biba. Komo ku e kas tabata un poko leu, Marlon su bista no a permitié wak ta ken ta biba einan. El a rekonosé Franklin sí. Huntu ku Franklin, e ta mira un hende kurpa grandi, i ta parse ku e tin kabei largu, pero e no sa ta ken. E bisiña nobo ei no a bin sera konosí kuné. Marlon ta bisa den un tono abou: “Ta kiko esaki ta para bira? E kos a para bira un kustumber.” Marlon ta grita duru: “Fo’i ki dia bo ta biba ei? Of ta ei bo ta traha?” Tur hanshá i spantá, Franklin a keda wak rònt, buskando pa sa ta ken a grit’é. E ta drenta outo i sigui bai kas. Bou di hansha, Franklin ta drenta kas i bisa: “Dushi, kon a bai awe? Trabou tabata pisá.” Melanie, kasá di Franklin, ku un kara tristu ta bisa: “Dushi, mi ta bai buska un trabou pa yuda bo na kas. Mi no ke pa boso keda traha tur ora.” Franklin a bira masha kontentu. P’e, esei ta nèt un bon chèns, pasó

>

119
Klas 3 – 6 65

ora su kasá bai traha, lo no tin hende na kas. Ademas, e por spar un poko mas sèn, i e no tin nodi bai na kas di su amante. Awor, su dushi por bini su kas mes. Sinembargo, Franklin tabata mashá di malu. Franklin no por a imagin’é ku Melanie lo a bai traha nèt na e kas kòrá ei riba, sí, na kas di Marlon; pa yud’é ku trabou di kas.

Marlon ta baké den hasimentu di redu, anto, pa kolmo su lenga ta largu. E no por tene nada pa su mes. Awèl, kòmbersando ku Melanie riba un djasabra atardi, Marlon ta bira puntr’é: “Unda bo kasá ta traha?” Melanie ta kontest’é: “Bo sa, na un kompania di servisio di internèt. E ta traha duru. Asta den wikènt, e mester traha, i e no tin masha tempu pa mi.” Melanie ta bai den kushina pa kaba di limpia kos. Marlon no tabata sa kon splika Melanie ku su kasá tin kliente ku e ta sirbi grátis. Di ripiente, Marlon ta bira wak pafó i mira e mes outo pretu ku el a mira Franklin baha for di dje último biaha. E no a logra mira masha bon ku ken el a drenta kas. El a yama Melanie i bis’é: “Mi no ta mira boso kas masha bon, pero segun mi, boso tin bishita. No preokupá ku mi. Bai wak ta ken.” Marlon tabata sa ku ta Franklin, pasobra el a mira e outo pasa bai para na Melanie su kas.

Melanie, tur strañá, ta bisa den su mes: “Ta ken lo a bini? Tur hende sa ku den wikènt no tin niun hende na kas. Tantu ami i Franklin ta bai traha.”

Melanie ta sali kas di Marlon i kuminsá kana bai kas. Segun e ta yega mas serka di kas, e ta mira Franklin su outo di trabou na kas. Ora Melanie a habri e porta di kas, e no por a kere su wowonan. Un hòmber kurpa grandi, kabei largu ku barba ta sali for di baño lorá den sèrbètè. E mener a bira wak patras i bisa: “Franklin, dushi, tin un señora ta grita na bo porta.” Melanie, den su furia, a kuminsá kibra yen di kos den kas. Marlon ku stima redu n’ por a keda afó. El a kana pia pia bai kas di Franklin i Melanie pa wak ta kiko tabata pasando. Marlon, den su zjilea, a grita Franklin: “Esaki sí a pasa midí. Mira bo ta kore awó. Ken a manda bo. Drechi pa bo. Chapi n’ ta laga tambú p’e bai fiest’i ka’i òrgel.”

Outor/presentadó: Wandel Polanco

VSBO St. Jozef Klas 4

Kòrsou

120
Wandel Polanco ta risibí su trofeo serka Elvira Bonafacio i John de Freitas PBCCG

Fiesta di fin di aña

Aña ta den kaba, tur hende ta emoshoná, wardando aña 2022. Pablo i Anakleta, un pareha ku gusta bòmbòshi, ta loko loko ku e fiesta ku nan ta bai organisá na e pueblo ku nan a kaba di yega. Nan a yega riba un djadumingu mainta, ku e boto ku ta pasa 1 biaha pa siman. E pueblo akí ta asina chikí ku no tin espasio pa traha pista pa avion, di manera ku e boto ei so ta transportá hende.

Anakleta aki no por warda pa kuminsá ku e preparativonan pa su gran fiesta. Tur aña, e ta organisá unu, i e aña akí, e no por keda atras. Komo ku e no konosé e pueblo, el a bai puntra su bisiña si e por a splik’é unda e toko ta keda. Pa kolmo, su bisiña tabata saliendo kas. Anakleta ta grit’é: “Hei muhé, unda e toko ta keda anto?” Mesora e bisiña a reakshoná i bis’é: “Bon tardi, riba e isla akí no tin toko, ta bo mes tin ku kosechá bo kuminda òf bini kuné djafó. I mi no ta muhé, mi ta señorita Prisila pa bo.” El a bira i sigui su kaminda. Anakleta a keda babuká, hamas un hende a yega di respondé, tur hende tin rèspèt p’e, òf miedu.

Tur disgustá Anakleta a bai paden i grita Pablo: “Pablo! Pablo! PABLO BO NO TA TENDE Ml TA YAMA BO!” Pablo ta yega i bisa: “Dushi wak no, mi no ta komprondé bo mas, biaha pasá bo di ta papi so bo ta yama mi, i ami tin ku yama bo dushi, i si mi tende un stèm di muhé yamando mi nòmber, no ta abo, i mi no ta tribi di bira wak òf kontestá. Awó mi ta hasi bo kaso, i riba dje, bo ta zundra mi tambe.” Anakleta di: “Mi no tin tempu pa e kos ei, Pablo. Tende mi akí Pablo, na e lugá di baina ku bo a trese mi akí, no tin toko, i nos no a trese nada pa e fiesta di fin di aña. I nos mester hasié; mi no ta bai pèrdè mi fama di hasi fiesta pa bo falta, ke men ku abo ta bai sali aworakí i buska tur loke mi pidi bo.” Sin por bisa nada, Pablo a disidí di sigui tende. Bo ta bai trese tur loke tin skibí riba e papel akí.

Pablo a koh’é i les’é: “30 kilo di karni, 25 kilo di repchi, 10 kilo di pechu, 12 kurason grandi i 30 liter di sanger. Hesus, ta di unda ta saka tur e kosnan akí, no tin toko i riba dje, nan lo kosta mi un wowo di mi kara.” Anakleta a wak e lista i bis’é: “Bo tin rason, e kos akí no ta bon, pasó bo tin ku trese e wesunan tambe.” Pablo a sali di kas pa bai buska tur e kosnan ku Anakleta a pidié, miéntras ku Anakleta a enkarg’é di pasa kas pa kas pidi loke e tabata falta pa prepará tur kos. E ta probechá tambe pa invitá tur hende i pa bisa nan ku e Io organisá e gran fiesta di fin di aña.

Atardi a kai, i Pablo a yega kas ku tur e eksigensianan di Anakleta; un mener amabel a yud’é haña tur kos. Anakleta ya kaba a kuminsá dòrna i hasi kushina limpi pa ora Pablo yega, e por a kushiná. Despues di algun

>

121
66

ora, tur kos tabata kla, tur invitado a yega, for di esun di mas pober te esun ku mas sèn. Niun hende no a falta, mi ke men, ta kuminda i bebida grátis nan ta haña. Nan a kome, gosa un bòl. I nan a bisa Anakleta kos ku por sierto Anakleta tabata sa kaba, ku esaki tabata e mihó fiesta ku nan a yega di bai. I ku e kuminda tabata spektakular.

“Warda, warda, warda mener. E historia tabata nèchi ku tur kos, pero kiko esei tin di aber ku e 75 kadavernan ku tabatin den bo bodega,” e polis a puntra? E mener ku a yuda Pablo a kontestá e polis: “Ta di unda b’a kere ku m’a saka tur e kosnan ku Anakleta a pidi Pablo si na e pueblo akí no tin bestia?”

Outor/presentadó: Juriëlla Josephia

Liseo Boneriano – Klas 4

Boneiru

122
Juriëlla Josephia

67 Kompetensia ekstraordinario

Semper m’a lanta tende di kompetensia. Sea ta ku bo mes òf ta den sertámen di beyesa, elekshon di reina, prens i pancho, festival di tumba, kantadó mayó, kanto krioyo i hopi mas ku mi por menshoná.

Ultimamente, a lanta un kompetensia di bida i klase sosial fuera di loke ta normal.

Por ehèmpel: ken su yu ta mihó risibí, ken tin e outo último modelo òf e kas den e barionan di mas karu riba nos isla. Aunke e biaha akí sí, a surgi un kompetensia ekstraordinario.

Ta asina ta ku tata dje famia Kristobal a kaba di fayesé dos siman pasá. Nan a organisá un entiero di kita sombré.

Chinini a kana kas pa kas maku bekèn ku señor Gustavo Kristobal a fayesé, i ku un i tur ta keda kordialmente invitá pa selebrá su bida ku el a biba na bida. Mir’akí, un entiero otro for di tur otro hende, ta tuma bo outo na rotònde bai pon’é para pa bo na lugá di parker, hende ta tene bo man hiba bo dilanti, i asta hinka nan dede den aw’i bendita na porta di misa i yuda bo ku e krus di rèspèt.

Na lugá di hinka feneta den kusinchi dje defuntu, tur hende ta haña pida repa di maishi chikí, pampuna i asta papaya, pa pone riba su barika ku ta simbolisá ku Gustavo tabata un bon komedó i trahadó di repa.

Enfin, despues ku misa a tuma lugá, famia Kristobal a sali djei wapa bai te santana bou di kanto. Despues di deramentu, nan a laga sa ku no ta risibí bishita di kondolensia na kas, pero no a por evitá esei, p’esei a stoba kabritu, baka i asta kabes ku higra. Un bufèt

djaki te China pa tur ku a bin sostené.

Un siman despues, famia Hans de Prut tambe su tata a fayesé. M’a haña invitashon via meil, i mi blusa pa bisti dia di entiero den ‘brievenbus’ pa tantu famia i amistat yegá lusi uniformá. Dia di entiero, tabatin krans di 3 pa 4 meter na entrada di misa ku bo no por a ni haña chèns di mira e kaha di morto ku tabatin dilanti di altar. Grupo di ‘Bob Marley’ tabata toka músika di ‘reggae’ pa evitá ku ta yena saku dje chinonan. Famia a prepará kaha di serbes, biña i asta ‘jus d’orange’. Ai no papia mes despues, na santana, famia a parti chukulat’i pinda, bolo, tèrt, kuki, lèter i kuki duru, rosario i asta prenchi pa tur hende.

Pa evitá ku nan lo a keda afektá ku korona vírùs, despues di duna man, famianan a plania pa tur e nietunan trese nan motosaikel pa buta ‘fever’ na final.

Ha baina, esaki sí ta un entiero ekstraordinario.

Pa bo mira ku awendia asta na entiero tin kompetensia. No ta asina ta sistema, hende mester siña biba konforme loke nan tin. Pa kiko hinka kurpa den debe pa kompetí. Hende mester stòp di biba i bula ku ala di manteka.

Ei bo ta mira ku krans riba graf ta pa bista.

Outor/presentadó: Jeaniro Dorothea FORMA MBO Boneiru – Klas 1 Boneiru

123
Jeaniro Dorothea

Historia di Yani

Yani ta un mucha muhé di 12 aña mashá obediente i disipliná. Yani a lanta den un bario humilde serka mama i wela. Su tata? E no sa mes ta ken e ta; nunka el a tende di dje ni mir’é; e historia di dje tampoko e no konosé. Pero su mama semper a sòru di dun’é amor i traha duru, pa semper e tin tur kos. Yani ta bishitá e skol djis den skina eifó; tur mainta e ta lanta trempan p’e ta kla drechá p’e kana yega skol promé ku yùfrou. P’e, ta un satisfakshon pa semper e ta mihó i promé den tur kos, pero e no sa ku esaki ta trese muchu mas kuné. Riba un dia, kanando ta bai kas for di skol, dos mucha muhé ta grit’é: “Hei mucha, kara di purunchi, abo so ta bai kas, bin wak!” Yani a tende nan masha bon, pero e no a wòri su kabes mes, i el a sigui kana bai.

Su manisé, Yani no a lanta ku masha gana di bai skol, pero el a bai tòg. Nèt e dia akí, for di na porta, e dos muchanan tabata para ward’é pa bis’é: “Hei, kara di purunchi! Mahos ku bo ta! Ayera bo no a tende ku nos tabata yama bo?” Yani, asombrá, a keda para wak nan, i el a bisa nan ku un stèm inosente: “Mi no yama asina, mi nòmber ta Yani, pa kiko boso ta yama mi asina?” “Ai mucha, sera bo boka bai wak den spil!” Un di nan a kontest’é, i e otro a bira pusha Yani i grit’é i bis’é: “Mi tin rabia riba bo, ta bo so ta keda haña bon punto den klas, ta bo so ta reda tur kos, mahos ku bo ta ku bo kara yen di purunchi, ni tata bo no tin”. Miéntras e otro ta keda pusha Yani, e ta kuminsá yora te snek, bisando nan: “Kiko mi a hasi boso? Dikon nèt ami?”

124
> 68 2023 Klas 1 – 2
Maycy Trenidad

Un di nan a kontest’é: “Anto si bo mester bai bisa yùfrou òf bo mama kiko a pasa, bo ta haña sa. Anto wak pa bo traha hùiswèrk pa nos tambe, sino bo ta den problema ku nos mañan”. Yani a bira tristu, yorá el a kore sali for di skol rumbo pa kas.

Na su yegada, e no a enkontrá mami ni welita; el a kue su telefòn p’e yama su mama, pero di ripiente, diferente notifikashon di “tik tok” a drenta, tantu hende a “tag” e den un vidio ku su potrètnan titulá “kar’i purunchi”, “reina purunchi” i “purunchi sin tata”. El a hisa e telefòn tira!

E palabranan usá den su kontra a keda drei den su kabes. Un doló profundo i e preguntanan nunka kontestá a kuminsá subi na su kabes manera un warwarú muchu pisá pa un mucha karga. El a bira bai den veranda kaminda e hamaka ta kologá, i su mirada a kai rib’e kabuya tirá einan. El a kue pas’é na su garganta, desesperá i…

E desishon tumá tabatin un resultado fatal!

Notisia den korant, radio i televishon: “hobensita di 12 aña a kometé suisidio”, pero niun no a para ketu na e kousa, i pió ainda, na e konsekuensia di tèrmentu.

Abo sí?

Outor/presentadó: Maycy Trenidad

Liseo Boneriano – Klas 1

Boneiru

125

E piratanan di e isla misterioso

Riba un oséano brutu, tabata nabegá Kapitan Pia di Palu i su tripulashon den nan barku pirata. Despues di a nabegá bastante, nan a haña nan den un orkan, i e olanan a bira mas i mas fuerte, i di ripiente, nan a haña nan ku un ola asina grandi ku a hundi nan barku. Asina nan a haña nan obligá ta landa bai e isla mas serkano. E isla akí a resultá di ta un isla straño, pero nan no tabatin otro opshon, sino di keda riba dje. Despues di kana hopi, nan a bin deskubrí nòmber di e isla, ku tabata poné riba un baranka grandi, ‘Isla Misterioso’ ta nòmber di e isla akí. Anto riba e baranka grandi, ta pará skibí ku el a wòrdu deskubrí pa JònFrance na aña 1997, kende ta e pirata di mas konosí na mundu pa su aventuranan straño i su deskubrimentunan. El a deskubrí e isla akí ora ku e tabata nabegando ku su tripulashon.

JònFrance a yega na e nòmber akí despues di un investigashon ku el a hasi. El a bin haña sa ku e isla akí no tabatin un destinashon i ku e no tabata niun kaminda na mundu. E kosnan akí i tur loke el a eksperensiá i deskubrí, el a skirbi den su diario. Rumor ta kore ku pirata JònFrance ku henter su tripulashon a pèrdè riba e isla akí, i ku te e dia di awe, niun hende no a mira nan mas ni no a tende nada mas di nan.

Despues ku nan a haña sa nòmber di e isla, nan a sigui kana basta ora, i Kapitan Pia di Palu i su tripulashon a bin deskubrí oro. No tabata trata di un montaña di oro, sino di un volkan ku, en bes di saka lava, tabata saka oro. Esaki tabata algu nunka bisto. Tambe nan a haña animal straño, animal ku normalmente ta grandi, tabata chikitu, i animal ku normalmente ta chikí, tabata grandi.

Nan a disidí ku nan lo ker a keda un tempu riba e isla akí, ya nan por a eksplorá kiko mas e isla akí tabatin. Nan a traha un kas ku e materialnan ku nan a enkontrá riba e isla, manera palu, mata, piedra i lodo. Nan intenshon pa keda riba e isla akí un tempu tabata pa haña sa mas tantu posibel di dje, ya asina nan lo tabata e promé hendenan ku por a konta historia di e isla akí na mundu i traha sèn ku esaki.

Pero kapitan Pia di Palu ku su tripulashon no tabata sa ku ora nan drenta, nan no por a sali fásil mas, pasobra e isla tabata un isla ku hopi trampa, manera un laberinto ku niun hende no por sali for di dje. JònFrance tambe a skirbi den su diario ku tabata difísil pa sali for di e isla. Ora e piratanan a haña sa ku nan no por a sali, nan a purba hasi tur kos posibel pa nan sali tòg, pero sin resultado.

Un di e biahanan ku nan tabata purbando pa sali for di e isla, nan a skucha un zonido masha straño i duru, tabata manera zonido di un ber, pero einan mes no tabata gruñá di un ber. Ora nan a sigui yega mas serka, logá tabata un djaka grandi manera un ber. E tabatin 10 yu, grandura di un kachó. E piratanan a spanta, pero pa nan mala suerte, e djaka a mira nan. Ata nan na kareda, i e djaka nan tras, morto di hamber. Pa fortuna, nan a logra

>

126
69

drenta den un kueba serkano, ku e djaka sí no por a drenta pa motibu di su grandura. Ora nan tabata den e kueba, nan a ripará ku tabatin algu den e kueba. Nan a kana bai mas paden, i nan a mira un grupo di olifante chikitu ku tabata mustra spantá. Na e mes momentu ei, e olifantenan a saka kareda sali for di e kueba, i nan tras un blòblò grandi. E blòblò akí a legumai di persiguí e olifantenan i kuminsá kore tras di e piratanan, i el a logra kapturá un di nan i kom’é. Na e momentu ei, nan a haña miedu, pero nan a logra skapa for di e animal akí.

Asina akí Kapitan Pia di Palu, ku su tripulantenan, a haña nan den hopi mas kos peligroso, kaminda mitar di e tripulashon a pèrdè nan bida. Despues di basta luna largu, nan a nota ku tabatin un helikòpter ta bulando riba e isla. Mesora nan a kuminsá grita i zuai man pa yudansa. Afortunadamente, e piloto a ripará ku tabatin hende riba e isla. Asina akí Kapitan Pia di Palu i sobrá di e piratanan a logra sali for di e isla, despues di kasi un aña.

Kapitan Pia di Palu a bai konta mundu di e isla akí. Hopi hende a bai busk’é; tin di nan nunka a bini bèk, i tin di nan no a haña e isla mes. Parse ku e isla akí lo keda un misterio pa semper.

Outor/presentadó: Tamara Papa

Dr. Albert Schweitzer VSBO Parera – Klas 2 Kòrsou

127
Tamara Papa

Luna di flor

2 di òktober 2007, un beibi a nase. Su nashonalidat ta yu di Kòrsou i hamaikino.

Kresiendo, e tabata masha flaku, i e no tabata gusta kome. Pa e motibu ei, nan tabata tent’é na skol i malkri’é na kas. Pero e tabata gusta kore i hasi tur sorto di deporte te dia el a sera konosí ku futbòl. E tabata gusta mashá. Tur ora di dia, e tabata ker a hunga. Si e tabata tristu, dun’é un bala pa skòp, bo ta haña un kara di alegria bèk.

E much’akí, e no tabata manera e otro mucha muhénan. E tabata gusta hunga ku e mucha hòmbernan. Pero el a wòrdu tentá pa esei tambe. I pa e motibu ei, nunka mas el a mishi ku un bala. Anto e mama tabata tristu, pasó el a usa su delaster sèn pa kumpra un kèts di futbòl pa e yu. Anto e yu no tabata sa balor di e kèts.

Pero den grupo 7, FFK a disidí di bai na tur skol básiko i buska mucha muhé pa trein e deporte futbòl pa hasi nan fuerte i pa nan kompetí den selekshon pa representá Kòrsou. E yu ei tabatin e kurashi pa bisa yùfrou, ami ke kompetí; e yu ei tabatin kurason pa subi riba vèlt atrobe, i hopi bista a kai riba dje.

E coach a gusta su energia, anto el a bis’é: Abo, bin wak!

Kon ta bo nòmber, i kua ta bo tata su number di telefòn? Mañan mi ta bai bèl e.

Kontentu e yu a bai kas ku tantu alegria.

E yu ei tabatin 10 aña di edat. Aworakí e tin 15 aña di edat. Aworakí e ta hunga futbòl den un tim. Aworakí e ta bai skol avansá. Aworakí e no ta wòri kiko hende bisa di dje òf pensa di dje. Aworakí e tin 4 medaya pa e deporte di futbòl, i mas kontentu e no por ta, pasó el a laga tur trouma atras, pasó el a laga tur su pensamentu negativo atras i pasó el a laga tur su pasado atras. E yu su nòmber ta Lisandra Daley. I el a siña mi ku abo mes ta outor di bo bida; abo ta disidí si bo ta bai sigui biba den pasado òf den presente.

Outor/presentadó: Lisandra Daley Dr. Albert Schweitzer VSBO Parera – Klas 2 Kòrsou

128
70
Lisandra Daley

B’a buska, b’a haña

Hende por gusta un pida redu, no. Awèl, Mayeta a buska te haña. Laga mi konta bo. No tabatin un dia ku Mayeta no tabata stima redu. Segun mi, for di den barika di su mama, e ta gusta redu. Tur tipo di strategia e sa pa e por tende òf pa nan kont’é un redu. Tur hende tin miedu di kont’é algu, pasó mesora Mayeta ta laga henter pueblo haña sa. Asta un show di redu e tin, i ku éksito, pasó tin mas hende manera e ku gusta redu. Un dia, manera kustumber, Mayeta tabata skucha tras di porta, i un bon pida redu. Nan tabata kòmbersá kon tin un gai ta gaña su muhé ku otro, i ku riba dje, e tin yu ku e amante, i esaki ta na estado tambe. E no a alkansá tende bon ta di ken e ta trata, pero loke si el a tende ta nòmber di e amante, Sukilangela. Ku tur e informashon ei, e tabatin sufisiente pa e por a kont’é den su show di e anochi ei mes. El a manda anunsiá na tur medio di komunikashon, i asta kontratá hende pa hasi bochincha ku awe sí lo t’un dia. Naturalmente Mayeta tin faktura. Asina ta ku e entrada tabata kosta 25 dòler, i no 15 manera kustumber. E karchinan a kaba manera pan kayente. Tantu asina ku asta gezaghebber a ofresé e stadion di mas grandi pa asina mas hende por a bai. Ni asina, no ta tur hende por a drenta, pero nan a keda pafó mes pa skucha. Show a kuminsá, i a yega e momentu pa haña sa. Bonochi, bonochi, bon biní den bo show faborito: “Si bo n’ ta’ sa, awó b’a sa”. Mi nòmber ta Mayeta, i awe mi a trese pa boso e redu di aña. Boso sa ku ami no ta papia pa papia, p’esei m’a bini ku asta testigu. Asina Mayeta a kuminsá su show, el a konta tur kos ku el a tende. Nos no sa kon, pero di un manera òf otro, Mayeta a haña Sukilangela i bini kuné i e yu chikí den e show. Nan a sinta i papia di kon Sukilangela i e gai tin hopi aña ta gaña e pober muhé. Tur hende tabata ketu; otro asta man na kabes. E manehadó di Mayeta a asta purba para e show, pero Mayeta a bini ku un meta, laga pueblo sa ta ken e gai i e muhé ku tremendo kachu ta. “Bon, Suki, a yega e momentu pa bo revelá ta ken ta e hòmber di dos famia.” Sukilangela a lanta i bisa ku hopi orguyo i mala gana ku ta Roberto Clarenda ta e tata di su yunan. A reina un silensio basta largu. Asta Mayeta, ku su boka no ta keda ketu, no a bisa un palabra, e n’ por a kere loke el a tende. Niun hende no a reakshoná, pasó tur hende tabata sa ku Roberto tabata kasá di Mayeta, i ku e tabata den un relashon ku Sukilangela. Pero nan a bai pa wak kon e anochi lo a kaba pa nan. Mayeta no por a kere loke tabata pasando, e no sa si e mester sintié tristu òf sinti bèrgwensa, pasó el a kai den su propio trampa. Awor e ta e payaso di pueblo. E mes tabatin ku bisti e korona di kachu ku el a manda traha. Roberto tabata sa kaba kon su kasá ta, i sin bèrgwensa, el a subi esenario, sunchi Sukilangela i su barika i bisa Mayeta, b’a buska, b’a haña. Mayeta tabata pidi universo pa tera habri i gulié i skupié unda ku ta.

129
> Klas 3 – 6 71

Despues di algun siman, bo por a mira Mayeta riba su retnan sosial ta biaha manera loko, pasó manera Shakira su ídolo a bisa, hende muhé no ta yora, hende muhé ta fakturá. El a bende diferente produkto ku e frase: b’a buska, b’a haña. I esei tabata un éksito. I kontando e sèn ku el a gana dia di show, e por a biba trankil di dje. Pasó el a buska plata i haña oro. Nada lo no kita e bèrgwensa ku el a pasa aden, pero el a prepará kaba e di dos temporada di su show “Si bo n’ tabata sa, awó b’a sa”, kaminda e tin hopi kos pa konta ku pa rèspèt e no ta hasié, manera...

Kawetanan, boso tambe gusta un pida redu

Outor: Juriëlla Leoneta Liseo Boneriano – Klas 5

Presentadó: Shandelus Rosa

SGB VMBO – Klas 3

Boneiru

130
Shandelus Rosa

Bida tras di muraya

“Na mi infansia, bandoná pa mi mama i tata, ni un angel wardador, mi kièr sa Dios no a manda pa mi. Ta dikon malu so ta pasa mi? Ta mi wela so mi tabatin pa kuida mi. El a siña mi bon i malu, pero e chèns pa eksplorá i dibertí, semper el a prohibí mi. Sin mi sa, ta protehá e tabata protehá mi.

Tiki tiki, ora mi tabata bira grandi i ku bida tabata bati mi, m’a bin sa ta dikon e tabata papia asina tantu ku mi.

Sontje ta sinta pensa den su sèl aya pariba, kaminda ántes tabata plantashi Amérika, pero ku awe ta keda usá pa e prezunan. Pensando riba tur loke ku a pas’é den su bida, un pregunta kada be tabata bini na su mente, “dikon ami?” Su abogado a bira puntr’é “kiko a pasa bo ku bo ta aki den, bo no ta un gai dje mundu akí”.

“Pa motibu di tantu doló, rabia i renkor, m’a bòltu i topa mi ku kaya. Kaya a influensiá mi pa bai tira atrako. A sosodé ku e persona no ker a entregá mi e botin; leu aya m’a tende un stèm grita “kandela kuné.” Mi no a duda, m’a sera wowo i tira” “Anto awe?” Abogado a puntr’é. “Awe mi ta un hòmber ku ta lamentá mi akto, pasó m’a kita bida di un persona inocente. Pa loke bo ta muri bai laga, keda. Awe, abogado, aunke mi ta kondená, kada be mi ta haña mi ta sinta papia den grupo i duna mi brònan konseho di bida”. “Abogado, kiko pa abo ta konseho di bida?”, Sontje a kontestá. E abogado a bis’é: “Sontje, ta bo mes ni maske kiko pasa ku bo. Ni maske kon pèrtá ku bo por ta, para ketu hala un rosea promé bo kometé un fayo, pa awe, pa mañan, bo no lamentá di bo aktonan di pasado.” Sontje ta bira puntr’é: “Abogado, abo ta kere lo mi por sali liber di mi kondena?”

“Bo sa, Sontje, pa sali liber, esei ta difísil, pasó e akto ku bo a kometé ta kastigabel.

Pero Sontje, promé ku bo a kai será, bo tabatin un grupo grandi di amistat, famia, konosí, amigu, anto bo añanan ta bai i bo grupo ta bira chikí òf no?”

“Bo sa, abogado, aña no, na luna. Fo’i ora bo tin 6 luna ta bai, ya b’a pèrdè mayoria di bo amistatnan; ora 1 aña pasa, bo ta keda kasi ku bo famianan so, pero e tikinan ku ta keda tambe ta bo yu, wela, tio, tanchi, kisas, i bo rumannan. Finalmente, tur amistat bo ta pèrdè. “Sontje, si bo bai bèk den pasado, kiko lo bo kambia?” “Abogado, e pregunta ei mi tin basta aña ta hasi mi mes. Dor ku mi sa ku mi no por bai bèk den pasado, mi tin ku biba ku e futuro, sabiendo ku mi a kambia mi bida i ku mi ke hasi algu bon.”

“Sontje, si bo sali liber di kondena, kiko bo konseho ta pa e hóbennan ku no ta bayendo skol òf no ta tende di nan mayornan?” Hòm, hóben sali tende di bo mayornan. Skol ta importante. Aworakí ku papel mes, bo no ta haña trabou. Si bo keda perseverá den bida, bo ta logra. No hasi malu, paga ku bon. Kere ku semper e ta bai bon. Ta yega un dia ku e no ta bai bon,

>

131
72

anto bo ta haña bo na un kaminda niun tiki dushi. Asin’akí, nan a kondená mi na 15 aña den prizòn pa motibu ku mi a hasi algu den mi rabia, kaba mi a pensa. Mi a pèrdè mi libertat, pasobra mi a tuma desishon sin uza mi mente. Mi tabata inosente. Si mi a pensa promé, despues aktua! Tras di trali bo ta siña balorá i apresiá kada gota di awa kargá den tobo. Algu ku a keda kousá, pero awor mester keda solushoná. Konsenshi ta e kos ku a keda tratá den un kaso den korte, e kondenashon di un akshon òf situashon. Laga pa ayera ta un lès, pa bo presente ta fuerte!

Outor/presentadó: Jeaniro Dorothea

FORMA MBO Boneiru – Klas 1

Boneiru

132
Jeaniro Dorothea

Mal gañadó

Win Wilfrèt, mihó konosí komo, Wili, tabata biba pegá ku rotònde di Wiri. E tabata un hòmbu masha astuto. Pero, algu ku semper ta nèk e ta su tirament’i bògὸn. Ku esei mi ke men, ku e ta un gañadó grandi. E tabata dal tur hende bògòn, pero ta keda na abo si bo ta fang’e òf sak, lag’é pasa bai. Ma esun ku tabata fangu tur su bògònnan, mané ta hungadó di beisbòl profeshonal e tabata, tabata su pober kasá, Mayra.

Tur hende tabata sa ku Wili ta tuma Mayra hasi kèns, ménos e pobersito Mayra mes; te ku e kos a bira mané un ekspreshon fiho den bario. Kada pida ko’i kèns ku pasa, nan tabata bisa: “B’a keda mané Mayra, wa”. Wili akí tambe stima un bon fiesta, anto e tabata buska tur manera posibel pa e bai sin Mayra, ya e ta gosa na su antoho. Awèl, ata dia di fiesta a yega. Ya kaba Wili a kuminsá pensa kon e ta hasi dal Mayra un bògòn. Djis un ratu despues, e ta dal un gritu bisa: “Aha!” El a haña un idea ku ta e so por a pensa. Wèl, el a pasa un pasá te den kamber i kuminsá bisti mané ta piska e ta bai piska. Sin embargo, e n’ ta kèns tampoko. El a pusha su paña di fiesta den un saku di pita.

Miéntras ku Wili tabata bisti, Mayra a kana drenta i puntra: “Ta na unda bo ta bai aworakí?” Wili a kontestá: “Mi ta bai tira liña un ratu.” Mayra a bisa: “Ahn, bon dushi. Bai pokopoko.” Wèl, Wili n’ pèrdè pa gana. El a hak su boto tras di su pikòp i sali bai. Djis un ratu despues, el a pèrta e boto den un pida mondi, bisti pega manera un keke i hupa p’e fiesta. El a yega fiesta, i ku un sentido di gran plaser i viktoria, e ta drenta fiesta. Pero, Colon tabata bai kima. Despues di basta ratu ku Wili a bebe, baila, gosa, papia i mèlè na kurpa di otro muhé, Nadin, un amiga di Mayra tabatin basta ratu ta opserv’é. Dado momento, awa ta pasa hariña, i Nadin ta bisa den su mes: “Ta basta awor! Awe sí su number ta bai hunga. Laga mi yama Mayra.” “Prrr…prrr..,” telefòn ta rin. “Halo! Mayra, bo n’ por rei ken mi ta mira na fiesta akí?”

“Ken, yu? Konta mi” Mayra ta kontest’é, pensando ku ta un bon redu e ta bai skucha. Nadin a bis’é ku un nèrvio: “Wili, bo kasá.” Mayra den su inkredibilidat a reakshoná, bisando: “Mir‘akí, Nadin, ban serio! Polis kue bo. Wili mi kasá ta na laman aworakí.” Nadin a bis’é: “Ata mi ta mir’é akí. Bon, no ta Wili tin e kabé’ seku ei ku un chibu mal gastá na su kara?” Fadá i konvensí ku Wili ta na laman ta piska, Mayra ta bisa: “Bo sa, legumai e kòmbersashon akí. Mi no ke tende nada mas. Ta broyo bo gusta. Bo sa sí ku ta 30 aña mi tin kasá ku Wili, no; anto felismente kasá, hè! Mi ta hinka man den kandela pa e hòmbu ei, Wili nunka a pasa mi un fèstbòl. Pues, no kere mes ku bo ta bin aworakí bin kibra nos dushi bida. Bai flit ayabanda.” Te ku Nadin ke bisa algu, Mayra ku furia, a dal e telefòn sera den su orea. Nadin a bisa su amiga band’i dje sintá, ku tambe konosé Mayra: “Mi n’ por kab’i komprondé ki tipo di hende Mayra ta. Hende por ta siegu asina! Ta

>

133
73

kiko Wili ta lag’é baña kuné ku e no ta mira ku Wili ta tum’é hasi. Trinta aña kasá? Trinta aña kaská, lo ta. Mi ke men no, un siegu mes por mira ku Wili ta tum’é hasi. Awèl, mi n’ ta mete. Mi ta lag’é den su bèrdat, i e keda den mi mentira. Djis akí, bida lo hunta e bèrdat den e frenta di tutu ei ku e tin.

Manera fiesta a kaba, Wili a bai dirèkt pa kambia su paña, kue su boto i tumba pa kas ku un sonrisa pa kontra shelu. Hesus, el a pasa bon na fiesta! Ora Wili a yega kas, Mayra tabata pará kla pa hasa piská fresku. Fo’i ora Nadin, e mal or’ei a yam’é, e no por a drumi mas. Wili ta bis’é: “Eh eh, dushi, awe mi n’ kue a ni un piskechi pa rèspèt.” Promé biaha durante henter Mayra su eksistensia ku un lus a manera sende. Wili a bai pa mas ku kuater ora, sin bin bèk ku ni un piská i, pa kolmo, e boto tabata seku seku, pió ku kòrki. Wili ku su karedanan di djente afó, ta bisa: “Awe laman no a duna, dushi, ta kos ku sa pasa. Otro biaha sí, mi ta bini ku manch’i piská. Ban drumi, sosegá nos kurpa, dushi; un djis t’aweró.” Ora Mayra a tende Wili su promé ronká, el a kore bai bèl Nadin. Nadin, sabiendo kaba pakiko Mayra ta bèl, ta bisa: “Wèl wèl, awor sí bo ta kere mi no?” Djei, nan a kuminsá plania pa kuater siman despues. Nan a harma un bon trampa pa Wili. Algun siman despues, Nadin ta laga un amiga ku konosé Wili invit’é na un fiesta. Dia di fiesta a yega. Ora Wili a yega e fiesta, Nadin ta hasi manera el a topa Wili, kaminda tur kos ta planiá. Wili, mané kachó, n’ pèrdè pa gana; el a kuminsá hasi di mas manera ta su kustumber. Awèl, ken ta kana drenta: Shon Mayra. Ora Nadin a mira Mayra, el a hala pega banda di Wili i gruña: “Ta ken, ta mané Mayra no…?” Awe sí, n’ tin awa pa laba. Wili a spanta bira mas blanku ku un spiritu, pasó promé ku el a bini fiesta, ta masha bògòn el a tira riba Mayra pa e por a logra bai fiesta su so i djòdjò. Te ku Wili ke lanta, Mayra a zembl’é un skòp na su atras. Wili a saka un kareda pió ku kualke outo, i tanten ku Mayra tambe tabata derando tròt su tras, Wili tabata hura na Mayra: “Pordoná mi, mi amor, nunka mas lo mi hasié.” Naturalmente, e palabranan ei no tabata nada mas ni nada ménos ku un otro bògòn.

Outor/presentadó: Giandrick Crispulo

VSBO St. Jozef – Klas 4

Kòrsou

Giandrick Crispulo

134

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Kompetensia di rèp

135

Buskando un manera

Ta riba road mi ta buskando un manera

Pasó ta e money mi mester pa mi por yega

Tin hende eifó ta blo ta stroba e moneda

Sin sa e struggle ku mi a pasa pa mi yega 2x

Sin sa e struggle ku mi a pasa pa mi yega

Ami ta focus riba e meta esei t’e lema

Ami semper a kana pa mi yega

Tur hende a pasa den tròbel pa nan yega

Tur hende a pasa den ko

Tur hende a pasa den doló

Tin a grita yora so

Tin ku awo’ki ta pió

No bai den kaya mes eifó

Mi tambe a pasa den doló

Mi por splika tantu ko

Ku Dios den mi banda

Tur kos lo kana bon

Mi kurason di hurt

Paden ta yora so

Mi mama mi ke mir’é

Mi ruman mi ke mir’é

E kos ei ta hopi due

Ora bo n’ ta band’i dje

Mi mama ta bisa mi

Lo bo wak mi sè un be (ha)

Lo bo wak mi sè un be (ha)

Mi money ami ke pa mi por hala tras

Tur dia mi ta pusha pa mi mira mas

Riba sèn ami ta kore mi n’ ke tende mas

Ta tur dia mi ta pusha pa mi yuda ma

Mi n’ ke mir’é sin su smile

Mi ke mir’é sè ta shine

Wa’ pa bo no kibra su shine

Pasó su yu ta sali p’e un be

>

136
Ganadó di kompetensia di rèp 2022 Shepherd Daal i Guishawn Wanga
74

Ta riba focus pa tra moneda awe

Ta mesun meta mi tin

Mes ’n pensamentu mi tin

B’a balotá mi ta bo kuenta

Ami n’ ta riba kompará menko m’a keda.

Ami n’ ta kambia posishon

Kurason bashí ku yen doló

Ami n’ tin temp’i wak patras

P’ami dilanti mi ta wak

Buska maner’i keda kla okey

Ainda un kaba, sè ta siguimentu tin

Sírkulo chikitu stapnan tambe ta chikí

Awo’ki pusha duru pasó kò’ki no tin fin

Tur dia mi ta resa na mi lado, pidi Tata habri kaminda pa mi kana

pasó mi tin ku survive pa yuda mama

Yuda mama…

Pasó mi tin ku survive pa yuda mama

Ta riba road mi ta buskando un manera

Pasó ta e money mi mester pa mi por yega

Tin hende eifó ta blo ta stroba e moneda

Sin sa e struggle ku mi a pasa pa mi yega 2x

Presentadó i kompositor: Shepherd Daal i Guishawn Wanga

Skol: Juan Pablo Duarte AGO – Klas 2

Kòrsou

137
Guishawn Wanga i Shepherd Daal a gana e promé premio di rèp na 2022

Ganadó di kompetensia di rèp 2022 Wandel Polanco

Fo’i chikí

Fo’i chikí, m’a siña pa mi ta eduká

P’esei mi tin ku kumindá promé ku kuminsá, konta?

Ku kos ta malu, ta spera ku e ta mehorá

Kòrda traha duru pa bo por klara mañan

Ta fo’i chikí m’a siña pa no kompará

Anto pa no paga maldat ku otro maldat

Na gòlpi m’a haña mi ta madurá

Pasó ta fo’i mi 12, m’a haña responsabilidat

Tantu anochi sin por drumi

Tira rònchi riba kama no preokupá rumannan

Mi no a bin gana, mi no ke views mi no ta kore tras di fama

Pa mi tin kos mas importante ku djis bin gana un medaya

Mi ke mustra bo ku tin kos mas importante

Habri bo wowo ruman djis wak bo dilanti

M’a mira hende kai keda sin lanta bèk pa problema chikí ku nan ta kere ku ta grandi

Mi ta kontentu di mira bosnan sintá

Kada ken a bin ku un obra, kada ken a bin ekspresá

Danki na arte ku a duna oportunidat

Pero kòrda transmití no djis bin papia keda kla

Por fabor, no tuma mi na malu

Mi ta respetá bosnan esei ta mas ku klaro

Pero kòrda ku si bo sa ken bo ta

Lo bo logra hopi kos, nada por bin kibra bo

Ta fo’i chikí m’a siña pa mi ta mi mes

Ta fo’i chikí m’a spar pa mi por a bisti un kèts

E bida no ta fásil, pero m’a siña mi lès lanta mainta traha p’e pan, kada ken riba nan chèst! 2x >

138
75

Lanta mainta anto yama Dios danki pa un dia nobo

Mi ta kontentu ku m’a habri wowo un dia mas

Pero di un banda mi ta preferá di keda drumí

Pasó ora mi lanta mi ta sinti ku mi no tin pas

Mi mente ta tur bruá, mi ta sinti falta di oma

Sinta pensa bai leu manera un hende den koma

Sintimentunan bieu ku ta duna mi gan’i yora

Pero tòg purbando di ta motivá pa mi por logra

Envidia ta kuminsá ora bo logra hopi kos

Pero tòg mi ta ku Dios nada no por bin stroba mi

Promé ku mi kaba mi ta duna bosnan tur bendishon

Anto di kurason danki Kòrsou pa aseptá mi. 2x

Presentadó i kompositor: Wandel Polanco

VSBO St. Jozef – Klas 4

Kòrsou

139
d.r.p.d. Elvira Bonafacio, Jean Alfredo François, Wandel Polanco, Charelson Mercelina, Matty Canelón
140

Pòtpurí Arte di Palabra 2024 Haiku

141
Kompetensia di haiku dediká na Elis Juliana, for di 12 di aprel 2008

Kompetensia di haiku Elis Juliana

Klas 1 – 2

1

Pa subi palu, mester di trapi largu. Hasi esfuerso.

Arney-Joel Mogen 1c Skaih

2 Opservá shelu, nubianan ta kore kue. Mente relahá.

Kyliandra Benito 2C AGO Comanchestraat

3

Papiamentu ta Un idioma bunita

Ta nos Tesoro

Kiona de Windt 2A St Ignatius College

Klas 3 – 6

1

Kachó di rasa no tin tempu pa wega, e ta wak kurá.

Haydrik Lourens

4BE2 VSBO St. Jozef

2 Ku un simpel flor, bo por demostrá amor, kalma kurason.

Giovani Ortela

4KA2 VSBO St. Jozef

3 Rayo di solo, lusa trese klaridat. Speransa nobo.

Sinaï Roa Luciano AGO Comanchestr 3c

142
2019

Adulto

1

Rèspèt ta oro. E ta habri mas porta ku yabi mes por.

Friordalysa Latina

2

Subi baha, weif hilu fini di seda. Araña su kas.

Mila Dorothea

3

Positivismo, e kambio tan ahelá.

Desishon propio.

Whitney Daantje

143

Klas 1 – 2

1

Un hende sabí ta hunga ròl di bobo pa e opservá.

Matisha Koeiman

AGO Montaña klas2A

2 Tur áwaseru tin arko íris despues di bon triunfo.

Gabriela Balentina

Kolegio Alejandro Paula klas 1

3

Kada sonrisa ta skonde un lágrima yen di tristesa.

Jennyvienne Liu

Kolegio Alejandro Paula klas 1

Klas 3 – 6

1

Katuna muhá ta krese un simia, sin niun esfuerso.

Shair Leito

AGO Montaña klas 3b

2 Bela sendé ta ilushon di lus ku ta dura pa semper.

Darisha Petronilla

Kolegio Alejandro Paula klas 5

3 Mata chikitu no por krese den sombra di palu altu.

Ethan Emelina

Kolegio Alejandro Paula klas 3

144
2020

Adulto

1

Yobida fuerte ta bati riba tera spièrta simia.

Lourdes Lourens (Boneiru)

2

Enseñansa ta garoshi di hèrmènt pa talento skondí.

Belinda Passial

3

Simia ta spreit bona pa tin kosecha. Siklo di bida.

Mila Dorothea

145

Klas 1 – 2

1

Palomba blanku, span bo hala bo bula trese pas pa nos.

Daniella Rama

Klas 2 Juan Pablo

Duarte AGO

2 Mi pòpchi pretu gusta hasi bunita, mi yu preferí.

Jenaira Suares Klas 1

Juan Pablo Duarte

3

No ta tur panchi tin mesun tapadera. Nos ta úniko.

Tahyra Rooi

2B SKAIH

Klas 3 – 6

1

Boka di pòtlot a plama mi sekreto riba e papel.

Aline Abdul Radulphus College V5

Spil ta reflehá, pero bo mes ta skohe kiko bo ke wak.

Aline Abdul Radulphus College V5

Mi man ta kuashi, mi palabranan e fèrf, haiku e obra.

Aline Abdul Radulphus College V5

Un lágrima por ekspresá e doló ku palabra no por.

Aline Abdul Radulphus College V5

146
2021

2

Maske bisa nò, nunka kurason no ta komportá su mes.

Samantha Roosje – 4TK2 VSBO St. Jozef

3 Sintimentu ta mané ola di laman, ta subi baha.

Jamal Brunings – 4TA2 St Jozef VSBO

Adulto

1

Bòter di biña. Felisidat kòrtiku pa alma tristu.

Whitney Daantje

2 Buki di bida, úniko, original, no tin dos igual.

Paulina Nicasia

3 Piska ta fásil. E peliger ta laman. Komedó no sa.

Gileon Garmers

4 Kantu di waya, e promé sunchi skondí. Amor di mucha.

Ena Goede

147

Klas 1 – 2

1

Un bichi mahos tin ku tuma su tempu pa e transformá.

Nickzayro Marlin Skaih 2D

2 Nos enseñansa, e yabi di nos soño, den nos man e ta.

Ferlion Sillie Klas 2

Juan Pablo Duarte AGO

3

Es ku balotá.

Mañan mi ta bon pará, no keda strañá

Timothy Klevering Skaih 2D

Klas 3 – 6

1

Rosa ta nèchi. Bo por sali heridá sin ku bo mes sa.

Li Zhen Wu Klas: 3

Gouverneur Lauffer School

2 Ni un palabra ménos, ni unu di mas. Haiku perfekto.

Aline Abdul Radulphus College kl 6

3

Pingwin ta landa. En bes di bula fòrsá, el a adaptá.

Carlos Plantein 3TA3 VSBO St. Jozef

148
2022

Adulto

1

Mi ta wak den spil imágen ku tur hende ta kere mi ta.

Beatrix Boekhoudt Boneiru

2

Boto ta balia kantu di awa, felis ola ta gosa.

Ena Neslo-Goede Kòrsou

3

Man yen di cayo, homber balente bo ta. Mi tata stima.

Gerardo Figaroa Aruba

4

Muzik ta toka, pero for di mi wowo, un riu ta kore.

Ena Neslo-Goede Kòrsou

149

Klas 1 – 2

1

Amor profundo di un pareha felis, bunita pa wak.

Zaidi Winklaar

SKAIH, 2E 2 Hopi kurashi ta forsa pa bo logra tur loke bo por.

Andres Moreno

Klas 2 JPD AGO

3

Nubia den laira ku yen di forma straño. Naturalesa.

Georgino Haijnes

Klas 1 JPD AGO

Klas 3 – 6

1

Bo ta ei semper, den bon, tambe den malu. Amigu den spil.

Changlay Joseph

Skol Avansá Amador Nita

2a

Man riba barí, perkushon ta pregoná. Ta ambiente tin.

Charelson Mercelina

SKAIH, 3D 2b

Kultura ta un, nos huntu ta bira dos. Laso eterno.

Charelson Mercelina

SKAIH, 3D 3

Solo kayente, áwaseru pa freska, tera pa planta.

Shaëdy Sambo – 3TK1

V.S.B.O. St. Jozef

150
2023

Adulto

1

Para di mondi, alimentá nan awe, spera nan mañan.

Linda Coffie Boneiru

2a

Amor intimo, bon proteha y sigur pa nuebe luna.

Luis Rodulfo Aruba

2b

Pa comunica no tin mester palabra. Un parha ta fluit.

Luis Rodulfo Aruba

3

Na algun lugá, entre blachinan ku kai, mi pensamentu.

Bea Boekhoudt Boneiru

151
152

Artepalabrista na palabra

153
Pòtpurí Arte di Palabra 2024
Aki ta sigui relato di algun artepalabrista di Aruba, Boneiru i Kòrsou ku a sigui nan karera, nan pashon, nan soño den direkshon di arte, kultura i farándula.

Aline Abdul Kòrsou

E Yu di Kòrsou ‘djafó’

Nasé na Baabda, un pueblo na Líbano den Medio Oriente, un 11 di desèmber 2003, un mucha muhé prematuro ku su abuela a duna e nòmber di Aline, Aline Abdul. Komo ‘hende djafó’, mi meta ta pa mustra Kòrsou ku mi tambe ta un yu di Kòrsou ku ta kontribuí na desaroyo di nos pais i lenga. Inspirashon i motivashon pa hóben tambe tin un ròl grandi, anto p’esei m’a kuminsá den mundu di literatura. Mi yùf Elvira Bonafacio, na ken mi ta sumamente gradesido, a inspirá mi hopi pa mi dal e stapnan akí.

Mi promé enkuentro ku literatura tabata ora m’a partisipá na Arte di Palabra na 2021 (den VWO 5, pa Radulphus College). Ei m’a sali di 4 finalista den poesia original, anto kampion di haiku, kompetensia Elis Juliana. Den 2022, m’a sali promé finalista, anto na 2023, di 4 finalista (kategoria adulto di kompetensia di haiku).

Naturalmente Arte di Palabra a inspirá mi pa mi sigui skirbi i duna charla di motivashon, i asina mi a asta start mi mes kompania ‘In Other Words’. M’a partisipá na e.o. Wintertuin Festival, i asina m’a kuminsá krese den e área di literatura. Na dado momento, m’a haña un invitashon komo outor pa bai skol den Siman di Ban Lesa, i kompartí mi poemanan na televishon i ku èks-MinPres Eugene Rhuggenaath i tambe Famia Real Hulandes. Sra Lucille Berry-Haseth ta guia mi ku frekuensia riba e tereno akí, i e ta revisá mi obranan, pues, e tambe, sin kita sin pone, ta un fuente di inspirashon inmenso pa mi.

Tante Ange Jessurun, ku a kere den mi, a duna mi oportunidat pa para komo maestro di seremonia i hurado di haiku di Arte di Palabra 2023. Danki pa semper, tante Ange!

Na sèptèmber 2023, Wintertuin a publiká mi promé buki di kolekshon di poema i haiku: Sin Frontera. Mi a presentá e buki durante Festival Wintertuin Curaçao na Landhuis Vredenberg. Anto mi mester atmití ku tur esaki a bira realidat pa motibu di e inspirashon ku m’a haña na Arte di Palabra 2021. Danki tante Ange i yùf Elvira i tambe Arte di Palabra pa inspirá mas hóben manera ami, ku pokopoko lo sigui skirbi historia i desaroyá nos lenga.

154
1
Aline Abdul

Rignon Anthony Boneiru

Mi nòmber ta Rignon N. B. Anthony, nasé na Kòrsou na aña 1997. Mi lombrishi ta derá na Rincon, Boneiru. Aki ta kaminda mi a biba for di mi nasementu te ku mi 17 aña. Na aña 2014, mi a partisipá na e kompetensia literario Arte di Palabra, representando mi skol, Scholen Gemeenschap Bonaire. Mi a sali ganadó apsoluto den mi kategoria: poesia original. Den e mes aña akí, mi a presentá mi poema na vários okashon na aktividat manera Dia di Boneiru, Anochi ku luna yen na Boneiru, Dia di Rincon i tambe na Aruba. Despues di mi partisipashon na Arte di Palabra, mi no a para ketu. Na òktober 2014, mi a disidí di bai sigui mi estudio (Sociaal Pedagogisch Medewerker) na Kòrsou.

Na 2015, mi a partisipá na elekshon di Prens ku Pancho Boneiru, i mi a sali promé finalista. Tambe mi a partisipá na e kompetensia literario Arte di Palabra, pero mi no a kai den premio. Mi kategoria tabata kuenta original, i mi a representá e skol Nilda Pinto. E aña ei mes, mi a presentá un poema dediká na Dia di Boneiru, dia 6 di sèptèmber. Despues di mi partisipashon na aña 2015 na e kompetensia literario Arte di Palabra, mi no a partisipá mas, pero Arte di Palabra a yuda mi krese den e parti artístiko, i el a duna mi tambe mas siguransa den mi mes pa ta riba esenario. P’esei mi no a para ketu, i mi a partisipá na Prens ku Pancho Kòrsou i sali di 3 finalista. Mi a para mc na Dia di Rincon, parada di baiskel di antaño organisá pa mi tata Rignald Anthony, tambe durante tumba hubenil, tantu na Kòrsou komo na Boneiru. Mi a laborá komo guia pedagógiko na un internat despues di mi estudio. Mi a organisá tumba loko pa e internatnan di Kòrsou. Mi a graba komersial pa Gobièrnu di Boneiru i tambe hasi grabashon ku e legendario Eligio Melfor pa algun esena chistoso pa televishon. Mi a presentá poema durante Ruta Tula na Kòrsou, i mi a aktua komo figurante Derick den e seri Amiga. Aktualmente mi ta laborá komo dosente na Hulanda, i ta sigur ku lo mi sigui guia hóben pa e kompetensia literario Arte di Palabra.

155
2
2014 final ABC na Aruba: d.r.p.d. Azaria Plaate, Shardey Martis,Rignon Anthony i Nethan Colastica final ABC na Aruba 2014: d.r.p.d. Nethan Colastica, Azaria Plaate, Mayron Martina, Shardey Martis, Rignon Anthony i Nefthaly Alberto.

Sendion Balentin Boneiru

Ku boso, Sendion C.R.F. Balentin, nasé na Kòrsou dia 15 di mart 2002.

Tur dia mi ta yama Dios danki pa un dia mas di bida, i pa mi mama. Danki pa e don, sabiduria di ariba i pa mi salú. Masha kòrtiku, mi por bisa ku ku mi 21 aña, mi ta bendishoná. Mi tin Dios sentral den mi bida, i tur mi batayanan, mi ta hinka den man di Dios pa mi kanta viktoria.

Arte di Palabra Na aña 2015, mi a tuma e kurashi, ora yùfrou Senaida a aserká mi pa mi bai kompetí den Arte di Palabra, i asina mi a presentá den e kompetensia akí pa promé aña, i mi a resultá ganadó den e kategoria di kuenta eksistente.

E añanan ku mi a partisipá na Arte di Palabra:

Aña Kategoria Título di kuenta Premio

2015 Kuenta eksistente Facebook Ganadó den kategoria ABC

2016 Kuenta eksistente

2017 Kuenta eksistente

Si nan bisa mi, mi lo n’ kere Ganadó den kategoria ABC

Mas mecha ku sebu Di dos lugá den katergoria ABC

2018 Kuenta original E yaya Ganadó den kategoria ABC

Arte di Palabra a toka mi, ta mi kos. Di kurason, mi por bisa ku mi amor pa nos lenga papiamentu a krese. Nos idioma, i kon pa trese un kuenta dilanti di un públiko, kapta atenshon di un públiko, kontando un kuenta na mi manera.

Algu inolvidabel, i mi lo sigui duna mi granito na e festival di Arte di Palabra. Awor mi ta hopi mas avansá den nos idioma papiamentu i mas riku na ekspreshon di palabra. >

156
3
Sendion Balentin

Mi por bisa ku esaki a yuda mi sumamente bon den mi karera artístiko ku awor mi ta un eskritor di pelíkula. Na 2019, mi a skirbi mi promé pelíkula Mohada, ku tabata sumamente eksitoso den sínema na Boneiru i tambe riba e plataforma di Telecuracao Cariflix. Na aña 2021, mi a skirbi un pelíkula ku ta konosí internashonalmente, yamá Mamadu. Mi tabatin e honor di por a traha e pelíkula akí ku hende sumamente eksperensiá i profeshonal di eksterior manera Jeroen Leinders, direktor di e pelíkula Tula the Revolt. Jeroen a dirigí e pelíkula Mamadu huntu ku mi persona.

157
Sendion Balentin ta risibí su premio ABC na 2018

Marilis Becker Aruba

Ami ta Marilis Becker y mi a nace dia 26 di november 1991. Danki na e empuhe di mi mama cu a scucha un propaganda na radio, mi a participa na e prome edicion di Arte di Palabra Aruba na 2009, unda mi a sali e prome finalista (segundo luga) cu mi obra Mi Amor. Pa motibo di edad, mi no por a sigui participa. Despues di e experencia aki, mi a ricibi invitacion pa para como maestro di ceremonia na e competencia di Arte di Palabra Aruba e aña siguiente 2010, y tambe como coach pa compaña e finalistanan di Aruba competiendo na Arte di Palabra ABC na Corsou di e mesun aña. Pa motibo di estudio den exterior, mi a tuma un pauze pa loke ta trata presentacion. Na aña 2020, durante e lockdown mundial causa pa e pandemia di COVID-19, mi a cuminsa presenta atrobe ora nan a acerca mi pa graba diferente poema pa un serie di programa di Go Cultura Foundation na Aruba. Na 2021, mi a presenta e obra Cocolishi Cas di Perla pa e celebracion di Dia di Himno y Bandera di Aruba. Despues nan a invita mi pa adapta y presenta e mensahe di Dia Mundial di Teatro 2021 na Papiamento na Cas di Cultura. Den zomer di 2021, nan a invita mi pa declama na Theater de Vaillant na Den Haag. Despues den colaboracion cu Tipiko Den Haag, mi a graba tres poema. E videonan ta disponibel riba YouTube. Na añanan 2022 y 2023 respectivamente, mi a competi pa Poeta di Patria Aruba, caminda na 2022 mi a sali ganado y na 2023 e prome finalista. Mi a declama na e conmemoracion di Dodenherdenking, Weganan Escolar Aruba y na centro di bario. Tambe mi a para como hurado na eleccion di reina y esun mas significativo cu mi a sinti manera un ’full circle moment’ tabata, ora cu mi a para como hurado na e competencia di Arte di Palabra Aruba na 2022.

Danki na Arte di Palabra mi por a desaroya mi mes artisticamente y establece mi propio estilo poetico.

158
4
Marilis Becker ta risibí su premio serka Clea Tromp Marilis Becker

Giliante Crispulo Kòrsou

Giliante Crispulo, un hόben multitalentoso nasé na Kὸrsou riba e fecha 12 di novèmber 2002.

Giliante a partisipá na Arte di Palabra na aña 2018 ku e poema titulá E birtutnan di un bon muhé, skibί pa Giliante mes i akompañá pa Natania Dolorita. Na 2019, Giliante a presentá un poema na honor di Arte di Palabra su selebrashon di 20 aniversario titulá Arte di Palabra, skibί pa Giliante mes. Niun di dos biaha, Giliante no a logra kai den premio, pero el a sa sí di hasi un impreshon den e mundu di deklamashon. Giliante a haña e oportunidat di presentá su poemanan na diferente evento, i tambe el a forma parti di MCB su plan di fakansi komo kontadό di kuenta na nos muchanan, representando Arte di Palabra. Esaki a yuda Giliante krese komo persona i tambe gana hopi eksperensia den e área akí. Aktualmente Giliante ta dunando su aporte, ya pa 4 aña siguί, komo maestro di seremonia na Arte di Palabra. Aparte di tur esaki, for di su 11 aña, Giliante a sigui un kurso di toastmaster ku tambe a yud’é desaroyá den e área aki. Aparte di outor, deklamadό i maestro di seremonia, Giliante ta konosί komo bailarina ya pa hopi aña kaba. For di chikί, Giliante tin interés den e mundu artístiko, i semper un di su soñonan tabata pa bira un artista. P’esei Giliante a sa di kuminsá praktiká kada un di su talentonan for di e tempu ei ku yudansa di su mayornan ku semper tabat’ei durante e trayektoria di Giliante su desaroyo komo artista.

159
5
Gilliante Crispulo

Derickson Ellensburg Kòrsou

Mi nòmber ta Derickson Ellensburg. Mi a nase 17 di aprel 2003. Pues mi ta un hóben di 20 aña di edat. Un eks partisipante di Arte di Palabra. Arte di Palabra ta un plataforma ku a habri kaminda p’ami i trese diferente oportunidat den e área artístiko

Na 2017 mi a kuminsá ku mi partisipashon na Arte di Palabra, representando e skol Joseph Civilis VSBO. Mi a partisipá dos aña mas pa e skol akí i despues mi a sigui pa VSBO St. Jozef.

Na aña 2017, 2018 i 2019 mi a konkistá e premio di ganadó di e kategoria di kuenta eksistente tantu na e final di Kòrsou komo na e kompetensia ABC. Tur tres biaha mi a presentá un kuenta skirbí pa mi dosente di papiamentu yùfrou Jeriana Alphenaar.

Na 2020 mi a partisipá un biaha mas i mi a sali finalista den e kategoria poesia original. Na 2023 mi a partisipá pa último biaha den un kategoria kompletamente otro for di mi zona komfortabel esta poesia original. Un biaha mas mi a sali den e finalistanan.

Despues di mi presentashon na Arte di Palabra, mi a haña diferente oportunidat pa presentá, deklamando poesia i kuenta. Pues esaki a trese hopi oportunidat p’ami pa asina mi por a presentá na diferente evento grandi.

Mi ta un bailadó i tambe un presentadó i deklamadó. Arte di Palabra a yuda mi engrandesé mi vokabulario, i tambe amplia mi konosementu pa ku e idioma materno papiamentu. El a yuda mi elevá mi vokabulario ku awe mi por usa esaki tambe komo maestro di seremonia.

Esaki ta un tiki di mi historia di Arte di Palabra.

160
Derickson Ellensburg
6

Serginho Finies Boneiru

Serginho Finies a nase 17 di novèmber 1999 na Kòrsou. For di edat hóben, Serginho tabata masha ambishoná pa eksplorá e mundu di komunikashon. Na aprel di 2016 Serginho a disidí pa kuminsá partisipá na Arte di Palabra na Boneiru. El a partisipá ku e poema 10-10-10. Mirando su interes den e mundu akí, el a disidí di sigui desaroyá su mes i partisipá na Arte di Palabra. Esaki a pone ku na 2017 Serginho a bolbe partisipá i el a sali ganadó den e kategoria kuenta original i tambe ganadó apsoluto di e anochi. Na e mes aña Serginho a partisipá na e final di e kompetensia Arte di Palabra ABC i ta sali den e finalistanan. Na 2018 tabata e último aña ku Serginho a partisipá na Arte di Palabra i el a gana den e kategoria di kuenta original ku su kuenta Bo ke bai? Bai ku tur kos!!

Serginho sigur ta orguyoso na loke Arte di Palabra por a aportá na su persona, por medio di Arte di Palabra Serginho a desaroyá su abilidat di komunikashon hopi bon. Serginho a usa su eksperensianan pa asina e por a djòin e arena polítiko na aña 2019. El a keda un periodo kòrtiku den e arena akí. Na 2019 mes Serginho a djòin e mundu di periodismo, i aki Serginho a kuminsá presentá notisia na e planta di televishon Nostv te ku e dia di awe. Banda di esaki Serginho ta presentá sorteo wega di number Boneiru tambe.

Na aña 2021 Serginho a disidí di djòin e mundu di seguro, aki Serginho a bini ta ehekutá e trabou di benta di seguro. Banda di benta di seguro, Serginho ta sostené e ekipo di merkadeo i komunikashon pa Ennia Boneiru.

Serginho ta mira bèk sigur na un tremendo periodo den Arte di Palabra i ta agradesido na sigur su dosente di papiamentu i e ekipo ku semper a yuda su persona pa bira e persona ku e ta awe.

161
7
Serginho Finies

Rafael Garcia Aruba

Mi persona a participa 7 aña na Arte di Palabra; Desde 2015 te 2021.

Desde hoben mi a dedica mi mes na e mundo di arte, tanto den canto, baile como tambe actuacion. Cu mi 12 aña mi a participa pa prome biaha na Arte di Palabra y mi a participa te mi 19 aña. Na aña 2021 mi a logra gana e titulo maximo di Arte di Palabra ABC. Arte di Palabra ta y lo keda e base fuerte for di cual mi a construi mi carera artistico. Despues di a termina mi trayectoria den Arte di Palabra, mi a crea mi mes proyecto escolar yama Step it Up. E proyecto aki tin como meta duna e materia di Culturele Kunstzinnige Vorming (materia di Arte) e balor cu e merece den scolnan secundario, enfocando riba baile. Un proyecto cu ta brinda e hobennan les di baile, y tambe duna nan oportunidad pa crece, socialisa y participa na un competencia sano. Banda di esaki, mi persona ta fungi como entrenado di public speaking pa e candidatanan den tanto certamen di beyesa como tambe pa e reinanan di carnaval aki na Aruba. Na aña 2023, mi persona a participa na e competencia di Poeta di Patria Aruba, y mi a gana e titulo maximo. Mi ta pasiona pa tur loke cu ta trata mi idioma natal Papiamento, pues mas cu logico mi ta aporta na Arte di Palabra Aruba, fungiendo como maestro di ceremonia, lider y tambe como coach cada bes cu mi haya e oportunidad.

Danki na Arte di Palabra mi a amplia mi conocemento pa loke ta trata nos idioma Papiamento, presentacion riba scenario, expresion corporal, uzo di tono di bos y seguridad propio. Mi tarea ta pa traspasa mi conocemento pa otro hobennan y tambe demostra nan e importancia di nos idioma. Nos idioma ta diferente y unico; ta nos deber pa apreci’e, stim’e, balor’e y tene na bida.

162
8
Rafael Garcia

Tahnee Jamanika Kòrsou

Mi nòmber ta Tahnee Jamanika. Mi a nase na Kòrsou dia 23 di mart 2005.

Mi ta un persona ku for di chikí mi tabatin hopi kurashi. Mi no tin miedu di presentá, i mi tabata gusta ekspresá mi mes, pero nunka mi no tabatin un oportunidat mes grandi ku Arte di Palabra.

Na aña 2020, durante mi di 2 aña na Maria Immaculata Lyceum, un mucha hòmber ku nunka mi no a yega di papia kuné a aserká mi i puntra mi si lo mi ker a partisipá na Arte di Palabra. Mi a keda sorprendí ku di ripiente un hende ku mi no konosé ta bin puntra mi algu asina.

E manera ku el a puntra mi, a pone ku mi no tabata por a bisa nò. Despues di esei, nos a sera konosí ku otro, pasó e lo tabata e persona ku lo a bai skirbi mi obra i tambe guia mi durante e proseso. E persona ku mi a menshoná ta Gyandro Marselia. Tur kos a kana asina bon ku despues di algun luna, mi a sali ganadó na Kòrsou i tambe ganadó apsoluto di e final di Arte di Palabra ABC na Boneiru, i tur esaki, partisipando pa promé bes.

Mi ta sumamente orguyoso i kontentu ku un logro asina bunita. I mi ta mas kontentu pa tur loke mi a siña i ku tur e personanan ku te ku dia di awe ta hunga un ròl den mi bida.

Despues di aña 2020, mi no a partisipá mas na Arte di Palabra, pero sí mi a sigui den e mundu kreativo. Mi a drenta e akademia di teater Elisa Academy, i tambe mi a partisipá na diferente aktividat i kurso den e área artístiko.

Bisando esaki, mi ker a bisa ku mi ta sumamente agradesido pa tur e sosten ku mi a risibí di tur hende, i mi ta spera ku mi por ta un inspirashon pa kualke persona ku ta lesando esaki.

163
9
Tahnee Jamanika

Lyndon Leito Boneiru

Lyndon Itamar Aemilius Leito a nase dia 24 di mart na aña 2000. Mi a nase i krese na Boneiru, pa ta mas eksakto, den e dushi bario di Rincon. Mi a bishitá e skol katóliko na Rincon ku ta Kolegio San Luis Bertran na kua awendia mi ta laborá. Despues di esei, mi a sigui pa skol avansá na Komunidat di skol Boneriano (SGB).

For di chikitu, mi tin un pashon enorme pa kultura i idioma di Boneiru. Na aña 2016, mi a sera konosí ku e kompetensia Arte di Palabra. Aki mi amor pa idioma papiamentu a krese mas i mas. E tempu ei, mi a partisipá pa promé bia na e kompetensia Arte di Palabra. Mi partisipashon sigur tabata un éksito. Esaki a duna mi mas gana pa sigui skirbi i deklamá poesia den mi dushi idioma papiamentu. Asina pa kuater aña largu, mi a partisipá ku éksito den e kompetensia literario Arte di Palabra Boneiru i tambe e kompetensia Arte di Palabra ABC. Awendia mi ta forma parti di e komishon di Arte di Palabra Boneiru.

Pa ami, sigur ta un honor tur dia di nobo pa karga i stima mi idioma. Awe mi ta un hóben adulto ku ta kla pa yuda otro hóben desaroyá nan talento. Den mi trabou komo edukadó, tur dia mi ta stimulá bon uso di nos idioma materno papiamentu bou di e alumnonan. Pa ami, ta importante pa kultivá e amor pa kultura i idioma bou di nos futuro generashon. Den mi tempu liber, mi gusta skirbi poesia i tambe traha produkto natural pa kutis. Semper mi a mira mi wela traha zeta di koko i diferente otro produkto natural. For di ei, mi pashon a lanta ku awe mi ta un gran empresario di zeta di koko. Tambe mi tin e abilidat di fungi komo maestro di seremonia na diferente aktividat.

E kaminda por ta largu, pero ku hopi determinashon i perseveransia, bo ta yega final. Esaki ta e frase ku semper ta motivá mi pa mi sigui elevá den mi bida i pa mi ta un mihó persona.

Hóbennan, kere den boso potensialnan i kore tras di boso soñonan. Nunka no lubidá di unda bo forsa ta bini. Bo no ta bo so, Kristu Hesus ta ku bo.

164
10

Durwin Lynch Kòrsou

Mi nòmber ta Durwin Lynch, nasé 12 di mart 1987. Mi ta agradesido pa tur loke ku Arte di Palabra a nifiká p’ami. Mi a partisipá ku 7 obra original (2001-2005). Tur a klasifiká, i sinku a kai den premio, pero nunka na promé lugá. Na dos okashon, mi a presentá komo MC. Mi a siña ku gana promé lugá no ta tur kos. Arte di Palabra a kontribuí inmensamente na mi desaroyo personal.

Na promé lugá, mi amor pa papiamentu a desaroyá i sigui floresé. Porfin mi tabata haña ‘sufisiente’ na skol pa papiamentu. Alfin mi a logra gradua ku un 9 (VWO). Tambe mi a gana kurashi pa ekspresá mi sintimentunan skondí pa medio di kuenta i poesia. Sintimentu di amor, elogio i orguyo mi a kuminsá kanalisá den e arte di skirbi. Pero tambe e emoshonnan skur di doló i miedu, mi por a identifiká i ekspresá di e forma kreativo akí. Ku tempu, mi a bin ta apresiá aun mas nos idioma, nos kultura i nos identidat. Kaminda a habri pa mi eksplorá aun mas dje kuebanan skondí den mi. Mi kuriosidat pa siña mas di nos religion afro-karibense, i kon esei a sinkretisá ku otro religion a bira un área di investigashon den mi trabou na universidat. Ta pa medio di papiamentu, mi a logra penetrá den e skinanan kaminda niun otro idioma por a hiba mi.

Papiamentu ta nos Tesoro!

T’atin un ten

Un ten, ku nos mes idioma tabata prohibí

Un ten, ku nos mes religion tabata kondená

Un ten, ku nos mes kultura tabata rechasá

Un ten, ku nos mes identidat tabata ser reprimí

Papiamentu a sobrebibí sklabitut i kolonialismo. Nos a logra honr’é komo idioma ofisial di nos pais. Mi ta sinti mi empoderá di por dominá papiamentu komo lenga ku ta kontribuí na sanashon en general di nos komunidatnan. Awe nos tin! Awe ta konta! Awe nos por ekspresá, konektá, interkambiá i asina desaroyá ku otro. Ku apresio, dedikashon i hopi amor, mi ta sigui kontribuí na desaroyo di papiamentu. Esaki mi lo hasi kanalisando e resultadonan di mi investigashonnan den nos dushi papiamentu, pa e informashon akí por yega kaminda e mester yega!

165
11
Durwin Lynch

Mirzah Manga Aruba

Mi nomber ta Mirzah Manga, Naci na Aruba dia 10 di april 1997.

Mi ta considera mi mes un artista multidisciplinario.

Na aña 2012, mi amigo Osvaldo Corea a introduci mi na Arte di Palabra, kende semper a curasha mi pa skirbi y expresa mi mes den e mundo di arte.

Asina mi a yega na competi pa prome biaha na mei 2012 cu un poesia existente, traha door di Jhon Freddy Montoya, unda mi a gana prome luga den mi categoria. E siguiente aña na maart 2013, mi a dicidi atrobe pa competi, pero cu un poesia skirbi door di mi mes persona. Mi a gana e di dos luga aki na Aruba y na Corsou.

Na 2014, mi a competi cu un poesia cu mi mes a traha y cu esaki tambe mi a gana prome luga aki na Aruba. Skirbimento di poesia y declamacion ta raiz di mi inspiracion den tur mi otro areanan di creacion. Despues di a competi mi a keda practica y presenta mi poesianan live na un evenemento cu yama Poetry Night

Pero unda ami a bisa cu di berdad poesia ta parti di mi, tabata na aña 2012 den temporada di covid. Tabata caminda KrossHart Project a acerca mi pa mi haci un proyecto di poesia y audiovisual cu nan. Chriss Kross y Siegfried Hart ta dos musico hopi talentoso cu semper mi a admira. Intencion di e proyecto aki tabata pa inspira y motiva nos comunidad den temporada di covid cu videonan di poesia. Nos a haci por lo menos cinco poesia visual, di cua un di nan, mi ta haya, ta un di mi miho trabounan cu mi a yega di haci den mi carera artistico. Titula Mi realidad cu musica di CrossHart.

Actualmente mi ta skirbi obra di teatro y mi ta presenta nan na Barranquilla, Colombia, como un directora artistico. Mi curason no por ta mas agradecido pa tur loke mi a siña y pa tur loke Arte di Palabra a laga mi cu ne. E poder di skirbi, e poder di declama y e poder di influencia cu cada palabra.

166
12
Mirzah Manga

Gyandro Marselia Kòrsou

Aki ta sigui e relato presentá pa Elvira Bonafacio na 2021 na entrega di un premio spesial na Gyandro Marselia:

STREA Arte di Palabra

Un premio pa un prestashon ekstraordinario den òf na Arte di Palabra.

E ta un premio pa un hóben ku no simplemente a partisipá den e kompetensia i gana, pero ku a destaká riba diferente tereno, loke ta hasi su prestashon unu ekstraordinario.

Den e kaso akí, e premio ta bai pa Gyandro Marselia, ku no únikamente a partisipá hopi aña den e kompetensia, pero ku tambe tabata outor, coach i embahador di Arte di Palabra i papiamentu na nivel lokal i internashonal.

Aña 2016, tabata e promé aña ku Gyandro a partisipá komo outor, i su obra a gana den e kategoria di kuenta original klas 1 – 2. E aña siguiente no tabata un eksepshon, pero kontrali na e aña anterior, e mes a presentá su obra tambe. Despues di esaki, el a sigui partisipá tantu den e kategoria di kuenta komo poema original klas 3 i 6, i el a gana òf sali den e finalistanan. Banda di esaki, for di 2016, Gyandro a hasi su mes un promotor di Arte di Palabra na su skol. E no tabata únikamente buska hóben pa partisipá, pero tambe pa skirbi, i e tabata prepará nan pa partisipá den Arte di Palabra.

Durante e añanan, Gyandro a sa di ta un embahador di Arte di Palabra i di nos idioma papiamentu. El a hasi esaki ku su aporte komo kontadó di kuenta na e plan di vakashon di FDDK huntu ku MCB, su presentashonnan na diferente aktividat kultural i eventonan ofisial di pais, inkluso fungi komo maestro di seremonia na e konmemorashon di abolishon di sklabitut. Na aña 2019, Gyandro, huntu ku Jordan Martis, a pone papiamentu i Arte di Palabra riba un otro nivel, representando Kòrsou na Carifesta. Nan partisipashon a sòru pa Arte di Palabra haña kobertura den prensa i revista na Trinidad & Tobago. Esaki ta un parti chikí di loke Gyandro a hasi ku ta hasi su prestashon eksepshonal. P’esei é ta esun ku ta risibí e premio pa un aporte esktraordinario na Arte di Palabra. >

167
Gyandro Marselia
13

Pa klousurá, nos ta sita parti di un entrevista den kua Gyandro a bisa kiko Arte di Palabra ta nifiká p’e:

‘Arte di Palabra a habri e porta pa mi konosé mi “algu spesial” i sigui habri mas porta pa mi desaroy’é riba e otro áreanan. Ademas, Arte di Palabra a pèrmití mi stima un parti mas di mi identidat, kua ta mi idioma.

Mirando tur e lugánan kaminda ami por a yega pa medio di e kompetensia akí, mi ta sinti ku ta mi deber pa yuda otro hóben tambe eksperensiá esei. Mi ta kere ku e sintimentu di satisfakshon ku ami a sinti aya, ta algu ku tur hende meresé sinti den nan bida. Pues, apesar ku mi ta masha masha yòn, i ku ainda mi no ta disponé di tur konosementu, mi ta skohe pa kue e tiki ku mi tin i duna otro. E ta un reto pa mi. E no ta fásil, tin hopi opstákulo den kaminda. Pero si bo kere den bo mes...hopi kos bo por hasi.”

Despues di esaki, Elvira Bonafacio a otorgá Gyandro e trofeo: STREA Arte di Palabra

Aki ta sigui palabranan di Gyandro Marselia pa Pòtpurí Arte di Palabra, òktober 2023

Permití mi kuminsá ekspresá mi gratitut na Arte di Palabra pa e bunita rekonosementu akí. Ta un honor di por ta e promé hóben ku ta risibí esaki, kua mi ta spera di por karga ku un kurason humilde. Mi nòmber ta Gyandro Marselia, tambe konosí komo Gyo, nasé 17 di aprel di aña 2003. Mi enkuentro ku Arte di Palabra a kuminsá na aña 2016, durante mi promé aña di skol sekundario na MIL. Pa algun motibu personal e tempu ei, mi mes no por a partisipá na e kompetensia. Un kompañero di klas a presentá mi promé kuenta, ku pa mi gran sorpresa a gana e título máksimo den su kategoria. E enkurashamentu di mi dosente i mi set pa kresementu artístiko a pone ku mi mes a opta pa partisipá su siguiente aña, na 2017.

Den un selebrashon yen di pashon, talento i apresio pa arte, klaro ku m’a sinti mi na kas! Despues di a partisipá ku mi propio obra, Arte di Palabra a brasa mi duru pa henter mi karera na skol sekundario te ku aña 2021. Durante e 6 añanan akí, mi a >

168

partisipá komo outor, deklamadó, kontadó di kuenta i tambe komo guia pa otro hóben. Na e momentu ku mi mes no por a partisipá mas, traspaso di konosementu i eksperensia a bira mi enfoke.

Arte di Palabra a yuda mi krea mi fundeshi pa un karera artístiko. El a habri porta pa mi den diferente área, entre otro:

Mi a bira miembro di grupo di deklamashon Anakú Kuumba. Mi a representá Kòrsou riba tereno literario na Carifesta 2019. Mi a aktua den diferente produkshon lokal pa televishon. Mi a graba oudio di propaganda pa radio, para maestro di seremonia na Konmemorashon dia di Lucha pa Libertat i dirigí obra original pa produkshon di skol. Aktualmente, mi ta un studiante na The City College of New York, studiando arte di teatro i sosiologia. E ruta pa yega na un karera artístiko no ta fásil. Pero mirando bèk for di unda mi ta bini ta duna mi forsa i perseveransia pa sigui pusha ku e meta pa pone Kòrsou riba mapa universal den lus artístiko.

Gyandro Marselia

169

Rayzahna Martha Kòrsou

Mi nòmber ta Rayzahna Martha, nasé 21 di april 1997. Mi a partisipá na Arte di Palabra sinku biaha, for di 2010 te ku 2014. Tur loke m’a sigui hasi despues di Arte di Palabra ta puro arte. Mi tabata forma parti di ‘La Tentashon’ su shownan di talento, i asta duna lès di baile folklóriko na diferente skol den e temporada ei. Mi a kuminsá ku aktuashon tambe, i mi tabata forma parti di un obra grandi na aña 2015 yamá Hotel La Tentashon den kua mi tabatin 3 ròl.

Na aña 2016, mi a partisipá den e obranan: Forlestu Sera Stul i Nos Tur Ke Ta Rei. No esei so, pero mi ta duna show di aktuashon riba e dianan memorabel tambe, manera dia di diálisis i dia di teater. Den mi añanan na Arte di Palabra, mi a skirbi basta kuenta, i mi a konta kuenta pa mucha. Esei tabata un parti fuerte, ku asta ora mi a kuminsá kore stazje na skol básiko, mi tabata konta mucha kuenta tur ora bai. Den e añanan despues di Arte di Palabra, mi a forma parti di i mi a baila den grupo folklóriko i kontemporaño ku presentashon grandi, manera riba dia 10 di òktober 2010 (10-10-10), dia ku Rei a bishitá Kòrsou, durante wega di futbòl internashonal i mas.

Mi ta duna lès di baile folklóriko i moderno; tambe mi ta yuda tradusí karta pa Arawak Teatro, den kua mi mes ta aktua, i mi ta duna un man na e parti di trahe pa show, i mi ta makiyá artista. Tambe mi a yuda ku e parti di hurado na diktado di papiamentu na aña 2022. Mi a partisipá na 100 aña Lucha i Labor, un homenahe na Felix Chacutu, i mi ta yuda organisá Dia di Lucha pa Libertat. Aparte di tur e aktividatnan ku mi ta hasi riba tereno di arte, mi a sigui desaroyá mi mes, no solamente den bailamentu i aktuashon, pero tambe mi a siña kose, makiyá, supla kandela, kana riba stèlt i mas.

Mi ta forma parti di diferente produkshon di aktuashon i baile grabá tantu lokal- komo internashonalmente. Pa sera e kapitulo akí, mi ke bisa ku Arte di Palabra ta engrandesé no solamente papiamentu, pero tambe nos komo hende. E ta yuda kita bèrgwensa pa ta dilanti públiko. Finalmente, mi ke bisa ku p’ami Arte ta bida, sea e ta skirbí, papiá, pintá òf grabá.

170
Rayzahna Martha
14

Silviene Martina Kòrsou

Mi nòmber ta Silviene Martina, nasé 8 di yanüari 2001. Ta un honor pa gara mi pèn pa asina dediká algun palabra na Arte di Palabra en konekshon ku su di sinku lustro.

Mi a partisipá na e kompetensia di Arte di Palabra na aña 2018 ku e poema: Kòrsou, un paraiso? Mi mes ta outor di e poema akí. Mi a eksperensiá esaki komo algu úniko i bunita ku a marka historia den mi bida.

Mi no a logra e premio máksimo, pero sí e di kuater lugá, ku tòg a laga mi sinti komo un ganadó. Tantu henter aña 2018 komo e siguiente aña, mi a haña invitashon pa deklamá mi poema na diferente aktividat, i asta na planta di televishon i emisora radial. M’a konosé diferente eskritor lokal i internashonal. E echo ku pa deklamá bo tin ku artikulá bon kla, traha riba bo ekspreshon di kara i lenguahe korporal a yuda mi deskubrí mi potensialnan pa ku aktuashon. Ademas, a aserká mi pa lesa buki pa nos muchanan durante fakansi, ku al final, a aportá na mi stazje di skol.

Mi a skirbi poema pa un partisipante i tambe spich di abilidat di talento pa Miss i Mister Marnix 2018 i 2019.Tur dos a logra e premio máksimo. Mi a yuda ku, entre otro, turno oral na papiamentu i presentashon ku gran éksito.

Mi a forma parti di un grupo di deklamashon, i mi a fungi komo MC di skol, SIGE, Kas di Kultura i anfitrion na CICQ. Pa mi ta un gran privilegio di por a fungi komo maestro di seremonia durante e kompetensia di Arte di Palabra di 2019 te ku 2023.

Arte di Palabra a motivá mi pa mi por tin mas amor pa mi idioma, enrikesé mi vokabulario i duna mi mas konfiansa den mi mes. Arte di Palabra a hasi mi kurioso pa sa mas di mi historia, nifikashon di dicho i proverbio i duna gana pa siña skirbi i papia mi idioma korektamente. Entretantu, mi a sigui skirbi diferente poema i kuenta, sperando ku un dia lo mi por publiká mi bukinan. Ohalá ku mi poko palabranan por inspirá nos hóbennan pa partisipá sin miedu na ARTE DI PALABRA, ya ku e eksperensia akí, indudablemente, ta unu di kresementu personal. Mi ta terminá ku un kurason yen di elogio i gratitut pa Arte di Palabra, pabien di kurason.

171
Silviene Martina
15

Jordan Martis Kòrsou

Mi ta rekordando 6 aña pasá, ora ku mi a rekonosé i identifiká e balor ku arte tin den mi bida. Simplemente mirando mi propio potensial i kon kaminda a habri pa triunfo. Netamente loke a inspirá mi partisipashon den e kompetensia literario, kaminda porta a kuminsá habri i duna espasio pa mi eksplorá arte mas di aserka.

Nunka ta di mas ni di ménos pa hasi loke bo gusta. Arte literario ta un di mi pashonnan ku mi ta praktiká den mi tempu liber. Risibiendo atmirashon di hopi hende ta un di mi motivashonnan pa inspirá otro.

Mi triunfonan den e kompetensia di Arte di Palabra:

• 2017 di dos finalista, kategoria poesia original

• 2018 ganadó Kòrsou i ABC, kategoria poesia original

• 2019 ganadó Kòrsou i di 3 finalista ABC

Na 2019, Gyandro Marselia ku mi a bai representá Arte di Palabra i Kòrsou na Carifesta. Esaki ta un interkambio kulturalartístiko entre diferente pais i isla di Karibe i Latinoamérika, ku, e aña ei, a tuma lugá na Trinidad i Tobago. Gyandro ku mi a hasi nos máksimo esfuerso pa saka kara di Kòrsou, i e reakshonnan di públiko tabata masha entusiasmá. Nos a disfrutá di e estadia i sera amistat nobo. P’ami e eksperensia akí ta unu inolvidabel.

172
16
Jordan Martis

Cristina Mendez Kòrsou

Mi nòmber ta Cristina Mendez. Mi a nase dia 19 di òktober 2006, i esaki ta mi historia, esta, kon mi a haña amor pa literatura.

2020…ta e aña ku mi desaroyo literario a kuminsá; e aña ku Arte di Palabra a paresé den mi bida ku un sonrisa. Mi historia ta kuminsá ku un simpel tarea di skol pa nos deklamá un poema eksistente den klas. Esaki ta loke a duna mi e motivashon pa bai partisipá na Arte di Palabra.

Na edat di 13 aña, mi a partisipá pa promé biaha ku e promé poema ku mi mes a skirbi Estranhero. Ku hopi kurashi mi a subi stage i duna mi máksimo sin sa ku mi lo a sali na promé lugá den kategoria di klas 1-2. Mi a bai final di Arte di Palabra ABC na Boneiru, i aki mi a sali di 2 finalista. Na 2021, mi a bolbe partisipá na Arte di Palabra, e biaha akí ku mi poema Speransa pa futuro. Hasiendo mi esfuerso, mi a bolbe sali na promé lugá den kategoria klas 1-2 pa bai e final ABC na Aruba. Danki na Arte di Palabra, mi a logra konosé kultura di nos islanan ruman Aruba i Boneiru.

Den 2022, mi retonan a bira mas grandi, mi a subi di kategoria pa bai ku esnan ku mas eksperensia den klas 3-6. Mi a kompetí ku mi poema Tin kambio, i mi a logra sali na e di 5 lugá.

Danki na Arte di Palabra, mi a siña kon pa deklamá, i mi a haña e oportunidat pa por a demostrá mi talento na diferente evento grandi, manera UNESCO, Banko Sentral, Wintertuin Festival, Festival di poesia, direktiva di Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch Gebied, despedida di Diana Lebacs, algun evenemento na skol i na e medionan di komunikashon.

Awendia mi ta tuma lès di skirbi kreativo, i mi ta forma parti di diferente proyekto ku diferente eskritor, manera “relato di migrante” di Wintertuin. Danki na mi dedikashon i pashon pa literatura, mi a haña e oportunidat di saka mi propio buki di poema huntu ku e organisashon Wintertuin.

173
17
>
Cristina Mendez

Komo persona ku a partisipá na Arte di Palabra i ku a yuda Arte di Palabra krese, mi por bisa ku e premio di mas grandi p’ami ta e amistatnan ku mi a krese kuné i ku lo mi sigui sera den futuro. Un bon ehèmpel di un amistat bunita ku mi a krea den Arte di Palabra ta e partisipante Arnaldo Marchena, ku ken mi a pasa un tempu dushi den fakansi grandi na Hulanda.

Mi ta sumamente gradisí ku Arte di Palabra i tambe ku e sosten di mi famia ku a yuda mi haña mi kaminda i mi pashon pa literatura. Esaki ta djis e kuminsamentu di hopi kos bunita.

174
Cristina Mendez

Luiginio Molina ‘Luis Moka’ Boneiru

Mi nòmber ta Luiginio Molina, mi a nase 4 di mart 1999 i mi ta bini for di Boneiru.

Mi a partisipá na Arte di Palabra na aña 2016/2017 na Boneiru i despues ku mi a sali den e finalistanan aki na Boneiru, nos a bai kompetí den e final di Arte di Palabra ABC na Kòrsou. Tabata un eksperensia úniko di por a kompartí esenario ku diferente hóben talentoso.

Arte di Palabra sigur a inspirá mi den mi karera musikal. El a motivá mi pa kuminsá komponé mi propio kansionnan i kompetí i kada un kansion tabata eksitoso.

Mi por bisa danki na Arte di Palabra ku awe mi mes ta komponé mi kantikanan. Arte di Palabra tambe a duna mi e gana pa sigui motivá hóben kon importante nos idioma i kultura ta. Segun ku mi karera komo “Luis Moka” ta avansá, mi a motivá algun hóben pa partisipá i mi lo sigui motivá tur hóben pa sigui partisipá na Arte di Palabra.

Palabra di tante Ange:

Mi a tuma nota di Luis Moka, un kantoutor hóben di Boneiru ku su músika i letra kontagioso. Na 2022 durante Festival di Wintertuin Curaçao Luis Moka tabata un di e artistanan invitá i el a sa di pone tur hende riba pia. Pa mi sorpresa mi tabata sigui un entrevista ku Luis Moka na televishon den kua el a menshoná ku el a kuminsá na Arte di Palabra. E ora ei mi a bin realisá ku Luis Moka ta nòmber artístiko di Luigino Molina ku en bèrdat a partisipá na Arte di Palabra.

Na nòmber di henter komishon Arte di Palabra ABC nos ke deseá Luis Moka éksito ku su karera. Sigui bria i inspirá otro hóben ku bo bunita palabranan artístikamente skohé.

175
Luigino Molina (Luis Moka)
18

Dennzjelo Nassy Kòrsou

Na aña 2019, mi a konosé Arte di Palabra pa medio di un poster na skol. Esaki tabata anunsiá ku Arte di Palabra lo a kumpli 20 aña. Mi a mira mi oportunidat di subi esenario atrobe, despues di a sali Rei tiner di VSBO St. Jozef.

Mi a aserká yùf Albert pa partisipá, i el a duna mi un poema titulá Primintí bo mes, skirbí pa un kompañero di skol, Reinert Hato, pa deklamá, komo ku mi no tabatin unu propio.

Ku e oportunidat akí, mi a logra gana e premio máksimo di mi kategoria poema original klas 3 te ku 6. E premio akí a duna mi e chèns di representá Kòrsou na e final di ABC, i aki tambe mi a logra e promé lugá. Despues di e periodo akí, mi a partisipá na Ruta Tula. Pa partisipá na e evento akí, mi a forma parti di e grupo ku sa deklamá na Ruta Tula: Anaku-Kuumba, dirigí pa señora Noris Doran.

Na 2020, mi a bolbe bai partisipá na Arte di Palabra, representando R.K. MTS pa e mes kategoria, pero e biaha ei, mi mes tabata outor di e poema titulá Apresiá. Ku Apresiá, m’a sali di dos finalista na Kòrsou, i pa final di ABC na Boneiru, mi a sali na promé lugá.

Na 2021 i 2022 tambe, mi a sigui forma parti di e famia di Arte di Palabra, formando parti di e grupo di maestro di seremonia. For di e aña ei tambe, mi a kuminsá yuda hóben ku ta partisipá na Arte di Palabra ku e parti di guia pa nan presentashon.

Na 2022, mi a sigui skirbi poema pa mi por sigui desaroyá mi abilidat di skirbi, pero pa otro partisipante komo ku mi no por a partisipá mas. E poema na 2022 titulá Sasia mi gana a logra klasifiká pa e kategoria poema eksistente klas 1 i 2. Na 2023, mi poema Karga di konsenshi a sali na promé lugá durante e final na Kòrsou.

E trayektoria di sinku aña di eksperensia ku Arte di Palabra a kontribuí na mi kresementu. Lo mi ke sigui amplia mi abilidatnan riba e tereno akí, i tambe mi ke sigui traspasá mi konosementu na otro hóben.

176
19
Dennzjelo Nassy

Ryan Navarro Kòrsou

Mi nòmber ta Ryan QD Navarro, nasé 1 di desèmber 1988. Tempu ku mi tabata na Maria College, mi a partisipá 3 aña siguí na Arte Palabra. Na 2003, mi a sali na promé lugá ku mi propio kuenta: E pastor ku gusta papa. E kuenta akí ta publiká den e Pòtpurí di Arte di Palabra 2004 i 2009.

Despues di a partisipá na Arte di Palabra, mi a sigui den e parti di músika, kaminda  ami ku mi ruman Xavier Navarro a krea e grupo di rèp Area 51. Nos a bira masha konosí ku hopi kansion ku a bira hit entre 2008 i 2015. Usando e parti di kantante, nos a kuminsá traha jingle pa radio i tambe hopi video komersial pa e kompanianan grandi. Den e temporada akí, nos a krea tambe e promé Mobile game di Kòrsou Urban Chase. Ku esaki nos a gana Best in Business award di Guardian Group, i tambe nos a haña un nominashon pa Komersiante Briante di MCB.

Mi a sigui den e parte di Arte, kreando video-clip musikal pa diferente artista lokal i internashonal, manera Ir sais, Rauw Alejandro, Sean Paul, Ephrem J, Gialucca  Vacchi i mas. Tambe mi ta fungi komo promotor di evento, i mi ta organisá e kaminata ku ta duna bèk na komunidat fin di aña ku ta Santa Run. Na e momentunan akí, mi ta den e sektor di Horeca komo propietario di Bugs Bunny Snèk na Mahaai.

Esaki ta algun di e kosnan ku mi a hasi despues di mi partisipashon na Arte di Palabra.

177
20
Ryan Navarro

Wandel Polanco Kòrsou

Mi nòmber ta Wandel Jansen Polanco. Fecha di nasementu: 22-01-2003 Mi a nase na Repúblika Dominikana 22 di yanüari 2003, i na edat di 12 aña nos a bin biba na Kòrsou. Mi a bai

skol di Fundeshi aki na Kòrsou i mi a pasa grupo 6, 7 i grupo

8. Despues mi a sigui skol sekundario promé 2 aña na Maria College i despues 3 aña na VSBO St. Jozef. Mi a partisipá tur 5 aña di skol sekundario na Arte di Palabra.

Mayoria di mi kuentanan ta eksperensianan propio òf kosnan ku ta pasa rondó di mi. Mi meta ta pa e públiko por tene kuenta ku loke mi ke trese dilanti, pues pa konsientisá esnan ku ta skucha.

Despues di Arte di Palabra, mi ta siguiendo den e parti musikal. Mi a firma ku Redline Media, ku ta un kas diskero internashonal. Nos ta traha kantika na spañó pa e merkado latino.

Danki na Arte di Palabra, mi a haña e kontaktonan pa por a hasi mi promé video clip.

178
21
Wandel Polanco

Kay Quandus Aruba

Mi nomber ta Kay Quandus, naci 30 di juni 2001. E mente ta poco corcobia, pero mi ta corda e prome biaha cu mi a participa na Arte di Palabra, tabata cu 14 aña di edad. Y e siguiente aña atrobe.

Mi a gana na Aruba y mi a participa tur dos aña na nos hermana isla Corsou.

Despues di tur e skirbimento, mi a sigui cu mi estudio na un

MBO, cu mi no a gusta masha. Un aña a bula y mi a cuminsa e aventura di biba independientemente como hoben autista. No mucho tempo despues, mi a cuminsa cu trabou boluntario como escritora di Stima un Autista (newsletter) pa Fundacion Autismo Aruba.

Hopi oportunidad a bin dilanti, trahando na un scol di educacion special como maestra di arte, y tambe biahando rond Europa como boluntario artistico. Mi a haci diferente pintura na un di e festivalnan mas grandi di Grecia (Streetmode)

Tambe mi a skirbi y declama diferente storia na Italia na Italiano na e organisacion Anffas.

Na aña 2021, mi a bishita Parlamento di Aruba y mi a boga pa inclusion. Tambe mi a recita un poema dilanti di nos parlamentario- y ministernan riba Dia di Conscientisacion di Autismo cu ta tur aña dia 2 di april.

Pero apesar mi a haci hopi, pero hopi actividad manera modela, pinta, skirbi, declama na Poeta di Patria etcetera; e miho dia tabata 30 di januari 2023, unda mi a bisti ful na biña y mi a recita pa nos prinses Catherina Amalia. E dia ey tabata un di e miho dianan den mi carera y tambe den mi bida. E prinses a puntra pa mi personalmente y mi no por lubida con cariñoso y respetuoso e tabata.

Mi ta un hende cu ta duda hopi den mi mes; a tuma un prinses pa pone mi kere cu di berdad mi ta haciendo un impacto como hoben, como hende muhe y como autista.

E princes a keda cu lagrima na wowo, pero ami a keda cu un di e miho recuerdonan.

Tur esaki danki na mi docente di Papiamento cu a bisa mi: ”Bo por, Kay!”

E docente aki yama Gilienne Franken Garcia. Si no ta p’e, kende a wak mi talento y a kere den mi, mi lo no ta unda mi ta, y ainda e ta apoya mi den tur cos.

179
Kay Quandus
22

Shanusca (Zealous) Schoop Kòrsou

Zealous, nasé na Kòrsou, ta un artista poeta, eskritor, rèper, aktris, modelo i bailadó. EI a kuminsá skirbi poema ku 8 aña di edat. Zealous ker a skirbi un karta pa su famia na Kòrsou, pero e no tabata sa kon skirbi e idioma papiamentu. Ora el a puntra kon ta hasi esaki, e kontesta tabata: Papiamentu ta un idioma fonológiko.

El a kontestá: Mester tin un manera eksakto pa skirbi papiamentu.

Na 2002, Zealous a regresá Kòrsou i kuminsá siña papiamentu. Su promé kompetensia públikó ku 11 aña, tabata na Radio Delta komo spòt pa Selikor: Skirbi un rèp na papiamentu pa konsientisá pa un Kòrsou limpi.

Zealous a partisipá na Arte di Palabra:

Na 2005 -Si mi tabata sa, poesia original.

Na 2006 –Hubentut, rèp original.

I na 2008 -semifinal ku Mi Lenga, poesia original.

E mes dia despues di su presentashon na Arte di Palabra na 2006, Zealous a hasi oudishon pa e obra Mara Bo por Muri, den kua el a aktua durante dos aña largu.

Na di 2 lugá: Vrede Talenten Show 2009, organisá pa PSC, ku e rèp Hubentut.

Di 5 finalista: “Luna Yen” 2014, organisá pa Teatro Luna Blou ku e rèp Hubentut.

Na di 2 lugá: My story write 2015, ku e obra Un Atardi Magnífiko

Na promé lugá: Like a girl competition 2016, ku e rèp Si promé bo no tin Fe.

Aktuashon den Double Play the movie 2016 komo Margot. >

180
23

2016 Zealous a lansa su evento den kurá di Teatro Luna Blou

Let’s Move And Listen, kaminda poesia, rèp, baile, spoken words, músika i kuenta ta bini huntu den un obra.

Let’s Move And Listen a presentá na Punda Vibes 2017 te ku 2018.

Showcase Art Rules Curaçao 2017 Creative Writing tambe na 2018 Music & Performance.

Kosecha Kultural 2017 & 2018.

Aruba Art Fair 2018.

Atelier ‘89 Fashion Show 2019.

Na 2020 Zealous a lansa su di 2 evento Rhymes & Tales.

Ganadó di 3 premio pa Starbucks poetry competition pa selebrashon di 10/10/21 ku Hubentut, Wealth of Curaçao i Memoria de Infancia en Curaçao”.

Promé lugá, Singer Meets Writer contest 2022 ku e rèp “Lucha”.

Awendia Zealous ta duna workshop i lès di rèp, i e ta miembro di e banda Bientu Nobo 2022.

181
Shanusca (Zealous) Schoop

Arshanti Tramm Kòrsou

Un biahe skondí den palabra

Arshanti Tramm, nasé 11 di yanüari 1993, a kuminsá ku su biahe pa medio di un regalo inesperá na 2004. Un kolega di su mama a opservá Arshanti su pensamentunan i manera di papia. A base di esaki, el a regal’é un diario. Esaki a yud’é katalisá su pashon pa skirbi.

Arshanti a ekspandé su arte na 2010 na VSBO St. Jozef. Esaki, na momentu ku el a partisipá na Arte di Palabra ku un poema ku e mes a skirbi. E no a gana den e aña ei, pero esaki no a demotiv’é. Na 2011, el a disidí di partisipá ku dos poema ku e mes a skirbi, ma el a laga Chacha Adamus deklamá unu. Nan tabata E bida di un katibu i Bo por komplasé mi e piesa akí? Arshanti mes a deklamá E bida di un katibu, i el a sali na promé lugá ku e obra akí. Chacha Adamus a bai ku Bo por komplasé mi e piesa akí? I el a sali na di tres lugá. Tur e dos poemanan akí a keda guiá pa yùfrou Natasha Albert di VSBO St Jozef. Arshanti a partisipá pa último bes na 2012 ku e promé Renga, un forma di arte di skirbi hapones ku ta konsistí di diferente haiku, skirbí usualmente pa mas ku un poeta, pero Arshanti so a skirbié, usando su mes haikunan.

Arshanti a deskubrí ku su talento ta mas ku personal. Arte di Palabra a sera Arshanti konosi ku Albert Schoobaar, serka ken el a sigui amplia su konosementu artístiko den e área di aktuashon. Den e añanan ku a sigui, Arshanti a sigui desaroyá su talento, kompetiendo den Wiene Schrijft, i e edishon di Writer meets Singers den kua el a sali na promé lugá. Komo parti di e premio akí, e por a traha su promé video clip Asante ku por mira riba Youtube.

Awor Arshanti ta organisá diferente proyekto na Kòrsou i Hulanda. Arshanti ke trese sanashon den e aspekto kulturalhistóriko di Kòrsou. Arte di Palabra a yuda Arshanti ta asertivo i ekspresá su mes.

182
Arshanti Tramm
24

Samantha Trinidad Aruba

Samantha Trinidad-Trinidad su fecha di nacemento ta 27 di october 1993. El a participa 5x na Arte di Palabra, na 2009, 2010, 2011, 2012 y 2013.

Samantha su carera como poeta a cuminsa na 2009 na e competencia Arte di Palabra Aruba y el a participa te cu 2013. Na 2010, 2011 y 2012, Samantha a sali den e finalistanan y a biaha pa Corsou pa Arte di Palabra ABC. E temporada aki

Samantha a gara confiansa den su mes y a cuminsa desaroya su mes como un poeta.

Na 2011, Samantha a fungi como poeta na e actividad cultural Bon Bini Festival y tambe a cuminsa fungi como maestro di ceremonia na actividadnan cultural manera Gang di Arte Aruba, Voz-I-Landia y mas. Samantha tabata declama na actividadnan cultural manera Dia mundial di teatro, Dia di Betico, Dia di Himno y Bandera, Dia mundial di Lenga materno y mas.

Na 2014, Samantha a fungi como maestro di ceremonia pa Arte di Palabra Aruba y tambe como poeta pa e obra teatral E Desafio pa scolnan secundario. Tambe Samantha a haci su despedida artistico y a sali ganadora absoluto di e competencia multidisciplinario Gang di Arte Aruba cu su poema Persisti pa Continua.

Unabes na Hulanda, Samantha a sigui su carera artistico, participando na diferente workshop di Spoken Word y a declama un poema na Ingles pa e actividad TedEx na Stenden University. Ora Samantha tabata bin vakantie Aruba, e no por a keda sin duna sosten, y e tabata fungi como coach di poesia na workshop di Dream Dare Do di Popcorn Dancers y preparacion pa Gang di Arte Aruba. Samantha tabata fungi tambe como maestro di ceremonia na e actividadnan aki. Asina a reconoce Samantha na 2015 como ‘Hoben y Talentoso’.

Hasta poco dia prome cu Samantha su matrimonio, el a traha tempo pa fungi como hurado na e competencia Poder di Hubentud.

Na final di 2019, Samantha a regresa Aruba, unda cu te awe e ta sostene nos hobennan artista y actividadnan cultural, como hurado, maestro di ceremonia of poeta.

Na 2023, Samantha a tuma e paso pa participa pa prome biaha na e competencia di Poeta di Patria Aruba. Samantha tin ainda e entusiasmo pa wak kico mas ta sper’e; danki na Arte di Palabra.

183
Samantha Trinidad
25

Jeffery Tromp Kòrsou

Mi nòmber ta Jeffery Tromp, nasé 22 di mart 1992. Mi a partisipá na Arte di Palabra na aña 2010 ku mi propio poema Rosea, i mi a sali na promé lugá den e kategoria di klas 3-6. Na promé lugá, mi ta superagradesido pa e oportunidat ku mi a risibí, i p’ami, e eksperensia tabata unu úniko. Te awe mi por kòrda kon nèrvioso mi tabata, pero alabes sigur i trankil. Mi a disfrutá di e presentashon, i despues di Arte di Palabra, mi a kontinuá ku mi pashon pa deklamá, asina mi a sigui desaroyá esaki. Awor mi por yuda otro desaroyá nan talento di skirbi i deklamá den e organisashon Excel Arts Academy.

Mi a enkurashá un kantidat di hóben pa nan sigui praktiká e arte akí, i alabes, pa nan partisipá na Arte di Palabra. Na Excel Arts Academy, ya nos a tene e di dos edishon di Tesoro di Palabra pa sigui honra e tremendo trabou ku Arte di Palabra tin hopi aña ta hasi.

Mi por a eksperensiá hopi éksito mas despues di a partisipá na Arte di Palabra riba diferente tereno, entre otro, di liderazgo teatral, artístiko, laboral, i hopi mas ku lo tuma tempu pa menshoná. Loke mi por bisa ta ku Arte di Palabra ta un di e highlightnan den mi bida ku mi no por lubidá, i lo mi duna hopi di mi parti pa bira highlight den bida di otro.

184
Jeffery Tromp
26

Kimberly Vasquez Dominguez Boneiru

Mi nòmber ta Kimberly Vasquez Dominguez, nasé 14 di novèmber 1996.

Mi a partisipá na Arte di Palabra dos biaha, na aña 2018 i 2019. Despues di mi eksperensia na Arte di Palabra, mi a tuma e desishon di bai studia na Hulanda. Na Hulanda, mi a pensa ku ya lo mi no tin di aber ku e parti di arte mas, mirando ku mi tabata enfoká riba mi estudio. Pa mi sorpresa, un persona a aserká mi na un evento yamá Pasa Palabra. Esaki ta un evento kaminda ta reuní pa konta historia, kuenta i deklamá poema, i asta kompartí muzik den nos dushi idioma papiamentu.

Spòt

Despues di a partisipá na e promé evento di Pasa Palabra, e persona a bolbe aserká mi ku e pregunta si lo mi ker a forma parti di un spòt tokante donashon di órgano. Esei tabata un reto pa mi komo ku e spòt lo a pasa riba tur ret sosial i asta na televishon aki na Hulanda.

Na aprel 2023, mi a forma parti tambe di un spòt tokante konsientisashon di HPV. Esaki mi a hasi ku un tim chikitu ku a surgi di e promé spòt. Mi por bisa ku e tim chikitu akí ta konsistí di hóben di e islanan ABC, den kua mi persona ta representá orguyosamente mi isla Boneiru.

Asina mi ta sigui enbolbí mi mes den evento positivo i den arte ku ta mantené nos lenga bibu!

E ta mi lenga

E ta forma mi kultura

E ta parti di mi identidat

E ta bini di mi isla

I ku orguyo, nos ta papi’é, papiamentu!

185
Kimberly Vasquez Dominguez
> 27

Ralph Winedt Kòrsou

Ku e poema Para ku ta kanta, Ralph a partisipá na Arte di Palabra na aña 2018. El a bini ku un estilo metafóriko i yená ku rima, mas serka di e supgénero moderno di poesia Palabra papiá (Spoken word).

Nasé 28 di mei di 2001, Ralph a lanta den un kas literario, ku mayornan ku tin apresio pa arte i historia. Ralph a sigui desaroyá te ku awe e ta establesé komo poeta, eskritor i siguiendo su karera komo direktor di sine.

Ralph ta un poeta aktivo for di su dieskuater aña. El a deklamá na diferente festival literario, i e tabata e poeta ofisial pa seremonia i konmemorashon di diferente suseso históriko (e.o Trinta di Mei). Su trabou a keda publiká den revista literario, i el a publiká den diferente publikashon manera KRISTÒF, Notulen Van Curaçao, Rose Stories, 6 Islands Zine, Museo di Kòsou. Na 2019, Ralph a gana e premio pa Young Curaçao Writer Night.

I na 2020, e tabata un di e tres ganadónan den di e programa Wissel je Woorden. Ligá ku e trayekto akí, el a deklamá na ‘Amsterdam Kleinkunst Festival’.

E mes aña ei, e tabata kofundadó di plataforma literario i kolektivo di eskritor Kargando Narativa (Carrying Narratives), i el a organisá evento literario atrabes di e seshonnan di skirbimentu i open mic’s.

Na 2023, Ralph ta un di e poetanan den e antologia Musonan di Kambio, un publikashon di dies poeta di un generashon nobo di Kòrsou. DISTANSHÁ ta e obra teatral ku el a skirbi, den kua el a aktua ku Luan Buleshkaj ku lo sigui tour na Hulanda den 2024. Na e lado di sine, Ralph tin eksperensia trahando riba tur tipo di sèt: pa aviso, pelíkula kortometrahe i pelíkula largometrahe.

E ta krea konsepto i skirbi teksto pa aviso i pa diferente kampaña promoshonal di diferente kompania grandi.

Ralph a gana un American Advertisiment Award (ADDY Award) pa su trabou riba e aviso Porsche is Back, elehí komo e mihó aviso di 60 sekònde òf mas.

E filosofia ku Ralph ta aserká su arte kuné ta: E universal ta bini for di e spesífiko.

186
Ralph Winedt
28

Kionn Yung Kòrsou

Dies aña pasá, na okashon di selebrashon di e di 15 aña di eksistensia di Arte di Palabra, mi a forma parti di e promé Pòtpurí di Arte di Palabra (2014) komo partisipante i ganadó di e kompetensia akí na 2007 i 2008. Awor, 10 aña despues, na momentu ku a aserká mi pa forma parti di e selebrashon di 25 aña di Arte di Palabra, mi no por a kere ku ya 10 aña a pasa.

Bibando sumamente okupá ku trabou i vários meta pa alkansá, mi ke gradisí Arte di Palabra pa pone mi para ketu na kuantu mi a logra i kuantu mi a krese den e último 10 añanan akí, pero tambe for di mi promé partisipashon na Arte di Palabra, 17 aña pasá.

Mi por wak bèk riba diferente presentashon lokal i internashonal komo deklamadó. Mi por wak bèk riba título komo embahadó, i komo rei tiner pa Prens i Pancho di Kòrsou su karnaval i un sin fin di trabou komo eskritor.

Mi nòmber ta Kionn Yung (1992). Aktualmente mi ta aktor, dosente, poeta, kompositor, deklamadó, entrenadó eséniko, animadó infantil, direktor teatral i pa semper un Artepalabrista.

187
Kionn Yung presentando na Landhuis Knip pa famia real 2023
29

Jesmelys Zink Angelista Kòrsou

Mi nòmber ta Jesmelys Zink Angelista (nasé 5 di febrüari 1999). Mi tabata un studiante di Albert Schweitzer havo/vwo ku poko kurashi, pero ku un amor pa papiamentu i un talento pa skirbi impreshonante. Esaki a kapta atenshon di mener Jeroen Heuvel, ku, durante mi trayektoria na ASHV (2012-2016), a purba 5 aña largu pa konvensé mi pa partisipá na Arte di Palabra. Den mi último aña (klas 5), mi a disidí di komplasé mener promé mi gradua. E desishon akí a hasi Arte di Palabra mi promé esenario komo poeta deklamadó na 2016.

Ku e poema ku mi mes a skirbi titulá Rikesa di Kada Pobresa, mi a partisipá den e kategoria di poema original i mi a logra e puesto di di 3 finalista.

Esaki a yuda elevá mi konfiansa propio, eséniko i komo artista den su totalidat.

Aunke ta lamentabel ku mi no por a partisipá mas, mi partisipashon a habri porta pa hopi invitashon pa skirbi i deklamá na diferente evento, entre otro, na presentashon di buki di otro eskritor, graduashon di otro skol i otro kompetensia literario.

Selebrando 25 aña di Arte di Palabra, mi por wak bèk shete aña despues di mi debut komo artista na Arte di Palabra, i mi ta mira un kresementu enorme. Mi a sigui kompetí, sigui deklamá, publiká un tomo di poesia titulá Djawe Pa Mañan, duna diferente tayer, i awe mi ta Reina di Seú Kòrsou 2023.

Pa medio di e laso di kresementu ku ta uni ami ku Arte di Palabra, kuminsando komo partisipante (2016) pa bira miembro di hurado (2022) i kompositor di e seú nobo ku a kompañá e baluartenan pa tapushi literario (2023), mi por bisa ku konvikshon ku kada hóben meresé un oportunidat pa por kuminsá krese artístikamente riba un esenario sano i sigur. I mi ta tribi di bisa ku Arte di Palabra sin duda ta unu perfekto!

188
Jesmelys Zink Angelista Ta splika famia real tokante su poemanan na 2023
30

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Galeria di portrèt

2020 entre

Elvira Bonafacio i Ange Jessurun: Maria Diwan, Gerica Felix, Boeis Augusta, Roselyn JobseJessurun, June Leonora, Shuredel Luciana, Iris v.d. Heijden-Marten, Gwendell Mercelina i Tito Doran.

190
Hurado Hurado 2022: Tito Doran, Jo-Ann Da Costa Gomez, Moreen Elvilia-Troncon, Iris v.d. Heijden-Marten, Diana Maduro, June Leonora, Gerica Felix i Sorandy Sint Jacobs. Elvira i Ange ta entregá un regalo na komishon Arte di Palabra Boneiru (2021). Interkambio di regalo entre komishonnan di Aruba, Boneiru i Kòrsou (2022). Elvira ta kompartí e premio di Idioma Materno Unesco ku Aruba i Boneiru (2021). Maria Diwan, baluarte 2000 i miembro di hurado 2001 – 2021.
191
Cathelijne Broers, direktor di Cultuurfonds Hulanda, ta selebrá e premio di Kultura 2023 ku komishon i hurado. Den ÑAPA di 2 di desèmber 2023 a sali un entrevista di Judice Ledeboer ku algun artepalabrista. Riba portada: Cristina Mendez i Aline Abdul. Elvira ta entregá e premio Strea Arte di Palabra na Gyandro Marselia (2021). Cristina Mendez, Juraily Meulens i Jordan Martis despues di e entrevista pa ÑAPA. E maestronan di seremonia kasi semper ta artepalabrista. Aki Silviene Martina, Dennzjelo Nassy i Giliante Crispulo (2021). Julie Merencia i Siegfried Dumfries ku un rekonosementu i apresio na Ange Jessurun (2021).

Kolofon

Pòtpurí Arte di Palabra 2024

Kolekshon di poesia, kuenta, rèp i haiku

2019 – 2023

Di sinku lustro

ISBN 978 90 8560 341 2

NUR 306 / THEMA DC

Kontenido: Fundashon Arte di Palabra

Riba portada: Cristina Mendez, Juraily Meulens i Edisha Oleana

Portrèt di portada: Ange Jessurun

Portrèt patras: Pòtpurí 2005, 2009, 2014 i 2019

Diseño i layout: Ceciel Winters, Bennebroek

Editor: Paul Roosenstein

Pa mas informashon tokante otro edishon: www.caribpublishing.com office@caribpublishing.com

9 789085 603412
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.