Wszystko o jezusie z nazaretu xs by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła

• BIBLIA • HISTORIA • WIARA •

ZARYS BIOGRAFII SYNA MARYI

+ QUIZ WIEDZY O JEZUSIE Z NAZARETU

Autor koncepcji Filip Topczewski Autor Ks. Jacek Molka Redaktor naczelny Ireneusz Korpyś Redakcja Józefina Kępa Ireneusz Korpyś Korekta Józefina Kępa Projekt graficzny, skład i łamanie Natalia Ginalska Projekt okładki Natalia Ginalska Fragmenty z Biblii Tysiąclecia, Wydanie V, Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 1999. Copyright © by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła, Częstochowa 2017. Wszystkie prawa autorskie zastrzeżone. Wydanie pierwsze.

Członek Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek:

Partnerzy: www.wiaraiksiazki.pl

Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła ul. Mirowska 35 42-200 Częstochowa tel. 34 372 48 50 wew. 1 kom. 517 732 994 www.swietyfilip.pl wydawnictwo@swietyfilip.pl

SPRZEDAŻ DETALICZNA tel. 34 372 48 53, 34 372 48 59 kom. 517 600 593 KSIĘGARNIA INTERNETOWA tel. 34 372 48 54, 34 372 48 84 kom. 517 585 650 SPRZEDAŻ HURTOWA tel. 34 372 48 55, 34 372 48 56 kom. 517 583 636

ZAMÓWIENIA MOŻNA SKŁADAĆ RÓWNIEŻ TELEFONICZNIE: 34 372 48 53, 34 372 48 59 ORAZ PRZEZ STRONĘ INTERNETOWĄ: www.swietyfilip.pl INFOLINIA: 801 555 550 wew. 1

ISBN 978-83-8077-026-3

Spis treści Zamiast wstępu......................................................................................................... 5

Rozdział I Dzieciństwo Pana Jezusa................................................................................. 6

Mateuszowa wersja początków Dobrej Nowiny......................................... 6 Wprowadzenie............................................................................................................... 6 Genealogia i narodziny.............................................................................................. 7 Mędrcy ze Wschodu.................................................................................................... 9 Podróż do Egiptu........................................................................................................ 11 Uśmiercenie niemowląt.......................................................................................... 12 Nazaret domem Dziecięcia.................................................................................... 12 Łukaszowa historia Jezusowego dzieciństwa............................................ 13 Początek i zapowiedź narodzin........................................................................... 13 Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie...................................................... 15 Odwiedziny u św. Elżbiety i hymn uwielbienia............................................ 16 Święty Jan Chrzciciel i kolejny hymn................................................................ 17 Okoliczności narodzin Pańskich......................................................................... 19 Wypełnienie przepisów Prawa............................................................................ 20 Nazaret i świątynia.................................................................................................... 22 Kilka końcowych uwag............................................................................................ 22

Rozdział II Zarys biografii Jezusa z Nazaretu.................................................... 26

Początek i lata poprzedzające publiczną działalność .......................... 26 Pojawienie się na świecie....................................................................................... 26 Rodzina............................................................................................................................ 29 Status Jezusa................................................................................................................. 32 Chrzest i misja wobec Izraela.............................................................................. 32 Początek działalności............................................................................................... 32 Uczniowie....................................................................................................................... 34

Nauczanie w przypowieściach i działalność.............................................. 37 Wybór za lub przeciw............................................................................................... 37 Moc słowa i wspólne posiłki................................................................................. 38 Eschatologiczne napięcie – „już” i „jeszcze nie”.......................................... 40 Jezus i Prawo Mojżeszowe..................................................................................... 42 Bezgraniczna miłość................................................................................................. 42 Charyzmatyczna wolność....................................................................................... 44 Jezus i frakcje współczesnego Mu judaizmu.............................................. 46 Żydowskie ugrupowania......................................................................................... 46 Jezusowa oryginalność............................................................................................ 49 Tożsamość Galilejczyka........................................................................................... 50 Osobista więź z Bogiem........................................................................................... 50 Mesjasz............................................................................................................................ 52 Syn Boży.......................................................................................................................... 55 Syn Człowieczy............................................................................................................ 56 Pan..................................................................................................................................... 58 Jerozolima – droga ku śmierci............................................................................ 58 Nawiedzenie świętego miasta.............................................................................. 58 Zapowiedź rychłej śmierci..................................................................................... 60 Ostatnia Wieczerza.................................................................................................... 62 Proces i śmierć............................................................................................................. 64 Skazanie.......................................................................................................................... 64 Droga kaźni................................................................................................................... 67 Ku zmartwychwstaniu............................................................................................. 70

Rozdział III Zmartwychwstanie i wspólnota wiary...................................... 72

Prezentacja i interpretacja niektórych tekstów...................................... 72 Przepowiadanie Apostoła Narodów................................................................. 72 Inne świadectwa......................................................................................................... 77 „Idźcie i nauczajcie…” – losy uczniów Pańskich....................................... 82 Początki........................................................................................................................... 82 Piotr i Paweł................................................................................................................. 84 Pozostali Apostołowie............................................................................................. 86 Uwagi końcowe – świadczyć o Zmartwychwstałym ............................... 88

Zamiast zakończenia........................................................................................ 93

Odpowiedzi do quizu......................................................................................... 94 Źródła ilustracji.................................................................................................. 94

Zamiast wstępu Niniejsza książka to na pewno nie „wszystko”, co można napisać o Kimś, Kogo pojawienie się od mniej więcej 2 tys. lat nie przestaje inspirować kolejnych pokoleń. Chrześcijaństwo, które wyrasta ze słów i czynów Jezusa z Nazaretu, odmieniło oraz przemienia oblicze miliardów ludzi. Nie da się przejść obojętnie obok Boga-Człowieka (dla wierzących) i wyjątkowego przedstawiciela Homo sapiens (dla niewierzących). On podzielił historię na czas przed i po swoim narodzeniu. Jego naśladowcy byli i są święcie przekonani, że On pokonał największe ograniczenie naszego życia – śmierć. Nie tylko powstał z martwych, ale żyje wśród wspólnoty swoich uczennic i uczniów. „Wszystko o Jezusie z Nazaretu” nie pretenduje do miana kompletnego opracowania tak rozległego tematu, którym – zgodnie z naszą wiarą − jest Druga Osoba Trójcy Przenajświętszej. Dlatego też treść niniejszej książki to skromna próba prezentacji pewnej sekwencji wydarzeń, jakie miały miejsce w życiu Jezusa z Nazaretu. To tylko trzy rozdziały. Pierwszy z nich przywołuje ewangeliczne relacje św. Mateusza i św. Łukasza odnoszące się do tzw. dzieciństwa Syna Bożego. Tylko ci dwaj nowotestamentowi pisarze je relacjonują. Każdy inaczej i w sobie właściwy sposób, zgodnie z teologicznymi celami, jakie sobie postawili. Nie dziwmy się więc, że są to dwie różne wersje wydarzeń, dwa niezależne od siebie opisy. Druga, najobszerniejsza część, to zarys historycznej biografii Syna Maryi opracowany na podstawie Nowego Testamentu, ale też osiągnięć współczesnych studiów biblijnych (m.in. wykorzystałem publikację Johna P. Meiera, „Riflessioni sull’odierna «ricerca sul Gesù storico»” w: „L’ebraicità di Gesù”, red. James H. Charlesworth, Torino 2002). Oczywiście, treść tego rozdziału nie wyczerpuje zadanej tematyki. Prezentuje on Jezusową sylwetkę na tle epoki i różnych uwarunkowań czasów, w których żył. To autentyczna historia Jezusa z Nazaretu, chyba najbardziej fascynująca i zarazem pouczająca lektura. Trzeci rozdział przedstawia zaś nowotestamentowe teksty odnoszące się do zmartwychwstania Pańskiego i życia, jakie wiedli pierwsi chrześcijanie w świetle tej prawdy. Tradycyjnie „Wszystko o Jezusie z Nazaretu” to pozycja bogato ilustrowana oraz zaopatrzona w quiz sprawdzający wiedzę. Ks. Jacek Molka

Rozdział I

Dzieciństwo Pana Jezusa Przedmiotem zainteresowania autorów Ewangelii było publiczne nauczanie Jezusa z Nazaretu oraz to, co było związane z Jego męką, śmiercią i zmartwychwstaniem. Dzieciństwo tak naprawdę opisują tylko dwaj z nich, a mianowicie św. Mateusz i św. Łukasz w dwóch pierwszych rozdziałach swoich dzieł. Święty Marek i św. Jan nie odnoszą się do tego etapu życia Syna Maryi.

Mateuszowa wersja początków Dobrej Nowiny Wprowadzenie Każda z czterech wersji Ewangelii1 powstała w innym czasie i adresowana jest do różnych czytelników. Ta Mateuszowa najprawdopodobniej skierowana była do wyznawców religii Mojżeszowej, którzy przyjęli chrzest i stali się naśladowcami Jezusa Chrystusa. Dzieło powstało po 70 r. W swoim podziale wydaje się nawiązywać do Pięcioksięgu. Syn Boży zaprezentowany jest w niej jako nowy Mojżesz, który wybawia swój lud. Jeśli zaś chodzi o opowiadanie o Jezusowym dzieciństwie, to narrator referuje je, dosyć mocno eksponując rolę św. Józefa, opiekuna Świętej Rodziny. 1 Chronologicznie rzecz ujmując, pierwsza z nich to wersja Markowa, druga Mateuszowa, trzecia Łukaszowa i czwarta Janowa.

Pokłon Trzech Króli (fragment obrazu – Gentile da Fabriano)

Mamy tu zatem przedstawioną Chrystusową genealogię2, opis pojawienia się Jezusa na świecie, epizody związane z Mędrcami ze Wschodu, Herodem itd. Cała Ewangelia, w tym i ta jej część odnosząca się do pierwszych lat Syna Człowieczego, zawiera wiele starotestamentowych cytatów-proroctw, które w osobie Jezusa Chrystusa i wydarzeń z Nim związanych właśnie się wypełniają. Dzieciństwo zaś prezentuje się następująco: rodowód i rola św. Józefa w związku z narodzinami Pańskimi (1, 1-25), historia z Królami ze Wschodu (2, 1-12), ucieczka do Egiptu (2, 13-15), rzeź niewiniątek (2, 16-18), powrót do Nazaretu (2, 19-23).

Genealogia i narodziny

To początkowy fragment Ewangelii według św. Mateusza (1, 1-25), który tak oddaje tzw. Biblia Tysiąclecia: „Rodowód Jezusa Chrystusa, syna Dawida, syna Abrahama. Abraham był ojcem Izaaka; Izaak ojcem Jakuba; Jakub ojcem Judy i jego braci; Juda zaś był ojcem Faresa i Zary, których matką była Tamar. 2 Genealogie były bardzo ważne dla ludów Bliskiego Wschodu. W ten sposób konkretny człowiek mógł wykazać swoje pochodzenie. Spotykamy je często w Piśmie Świętym. Bodajże najdłuższy ich wykaz znajdziemy w Pierwszej Księdze Kronik, gdzie 9 pierwszych jej rozdziałów to nic innego jak jedno wielkie genealogiczne drzewo.

Które Ewangelie opisują dzieciństwo Jezusa? a) Żadna. b) Św. Mateusza i św. Łukasza. c) Św. Marka i św. Jana.

wsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich: «Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan. A to będzie znakiem dla was: Znajdziecie Niemowlę, owinięte w pieluszki i leżące w żłobie». I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: «Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania». Gdy aniołowie odeszli od nich do nieba, pasterze mówili nawzajem do siebie: «Pójdźmy do Betlejem i zobaczmy, co się tam zdarzyło i o czym nam Pan oznajmił». Udali się też z poSymeon z dzieciątkiem Jezus w świątyni śpiechem i znaleźli Maryję, Józefa (obraz – Andrey Mironov) i Niemowlę, leżące w żłobie. Gdy Je ujrzeli, opowiedzieli o tym, co im zostało objawione o tym Dziecięciu. A wszyscy, którzy to słyszeli, dziwili się temu, co im pasterze opowiadali. Lecz Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu. A pasterze wrócili, wielbiąc i wysławiając Boga za wszystko, co słyszeli i widzieli, jak im to było powiedziane”.

Wypełnienie przepisów Prawa

Potem spotykamy się ze szczegółowym opisem kolejnych zdarzeń (2, 21-38): „Gdy nadszedł dzień ósmy i należało obrzezać Dziecię, nadano Mu imię Jezus, którym Je nazwał anioł, zanim się poczęło w łonie [Matki]. Gdy potem upłynęły dni ich oczyszczenia według Prawa Mojżeszowego, przynieśli Je do Jerozolimy, aby Je przedstawić Panu. Tak bowiem jest napisane w Prawie Pańskim: Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu. Mieli również złożyć w ofierze parę synogarlic albo dwa młode gołębie, zgodnie z przepisem Prawa Pańskiego.

A żył w Jerozolimie człowiek, imieniem Symeon. Był to człowiek prawy i pobożny, wyczekiwał pociechy Izraela, a Duch Święty spoczywał na nim. Jemu Duch Święty objawił, że nie ujrzy śmierci, aż zobaczy Mesjasza Pańskiego. Za natchnieniem więc Ducha przyszedł do świątyni. A gdy Rodzice wnosili Dzieciątko Jezus, aby postąpić z Nim według zwyczaju Prawa, on wziął Je w objęcia, błogosławił Boga i mówił: «Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju, według Twojego słowa. Bo moje oczy ujrzały Twoje zbawienie, któreś przygotował wobec wszystkich narodów: światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela». A Jego ojciec i Matka dziwili się temu, co o Nim mówiono. Symeon zaś błogosławił Ich i rzekł do Maryi, Matki Jego: «Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się będą. A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu». Była tam również prorokini Anna, córka Fanuela z pokolenia Asera, bardzo podeszła w latach. Od swego panieństwa siedem lat żyła z mężem i pozostała wdową. Liczyła już osiemdziesiąty czwarty rok życia. Nie rozstawała się

Znalezienie Zbawiciela w świątyni (obraz – William Holman Hunt)

Ile lat życia Pan Jezus spędził w Nazarecie? a) Ok. 30. b) Ok. 20. c) Ok. 15.

ze świątynią, służąc Bogu w postach i modlitwach dniem i nocą. Przyszedłszy w tej właśnie chwili, sławiła Boga i mówiła o Nim wszystkim, którzy oczekiwali wyzwolenia Jerozolimy”.

Nazaret i świątynia

Łukaszowa wersja wydarzeń kończy się w taki oto sposób (2, 39-52): „A gdy wypełnili wszystko według Prawa Pańskiego, wrócili do Galilei, do swego miasta – Nazaret. Dziecię zaś rosło i nabierało mocy, napełniając się mądrością, a łaska Boża spoczywała na Nim. Rodzice Jego chodzili co roku do Jerozolimy na Święto Paschy. Gdy miał lat dwanaście11, udali się tam zwyczajem świątecznym. Kiedy wracali po skończonych uroczystościach, został Jezus w Jerozolimie, a tego nie zauważyli Jego Rodzice. Przypuszczając, że jest w towarzystwie pątników, uszli dzień drogi i szukali Go wśród krewnych i znajomych. Gdy Go nie znaleźli, wrócili do Jerozolimy szukając Go. Dopiero po trzech dniach odnaleźli Go w świątyni, gdzie siedział między nauczycielami, przysłuchiwał się im i zadawał pytania. Wszyscy zaś, którzy Go słuchali, byli zdumieni bystrością Jego umysłu i odpowiedziami. Na ten widok zdziwili się bardzo, a Jego Matka rzekła do Niego: «Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie». Lecz On im odpowiedział: «Czemuście Mnie szukali? Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do mego Ojca?». Oni jednak nie zrozumieli tego, co im powiedział. Potem poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu; i był im poddany. A Matka Jego chowała wiernie wszystkie te wspomnienia w swym sercu. Jezus zaś czynił postępy w mądrości, w latach i w łasce u Boga i u ludzi”.

Kilka końcowych uwag

Podsumowując ten rozdział, można stwierdzić, że św. Mateusz najpierw zapoznaje czytelnika z rodowodem Jezusa. Zaczyna od patriarchy Abrahama, by poprzez króla Dawida doprowadzić go do „Józefa, męża Maryi, z której narodził się Jezus, zwany Chrystusem” (1, 16). Potem dowiadujemy się, że Maryja „znalazła się brzemienną za sprawą Ducha Świętego” (1, 18) i „porodziła

11 Zgodnie z żydowskimi obyczajami mniej więcej w tym wieku chłopiec stawał się tzw. bar micwa, czyli synem przykazań. Innymi słowy, w obliczu Prawa Mojżeszowego był traktowany jako dorosły, był odpowiedzialny za swe czyny przed Bogiem i mógł brać pełny udział w religijnych uroczystościach.

Chrystus pośród uczonych w Piśmie (obraz – Orazio Borgianni)

Kto najprawdopodobniej zamieszkiwał Qumran? a) Amoryci. b) Esseńczycy. c) Wyznawcy Allaha.

Rozdział II

Zarys biografii Jezusa z Nazaretu Niniejszy rozdział to nic innego, jak próba naszkicowania biogramu Jezusa z Nazaretu z historycznego punktu widzenia. To zamiar usystematyzowania wiedzy, którą posiadamy na Jego temat jako człowieka, na podstawie współczesnych ustaleń biblijnych odnoszących się do czasów i miejsc, gdzie On żył, działał i poniósł śmierć.

Początek i lata poprzedzające publiczną działalność Pojawienie się na świecie Do tej pory bardzo wielu ludzi, w tym i chrześcijan, uważa, że Jezus1 z Nazaretu urodził się dokładnie 25 grudnia2 pierwszego roku naszej ery. Z historycznego punktu widzenia tego typu przekonanie jest nieprawdziwe. Dlaczego? Otóż pewien mnich, który nazywał się Dionizy Mały, jest odpowiedzialny za nasz obecny podział czasu na dzieje „przed Chrystusem” i „po Chrystusie”3. Był bardzo pobożnym człowiekiem, ale, niestety, niekoniecznie

1 Po hebrajsku Yeszu lub Yeszuà − imię powszechnie stosowane wśród Izraelitów – oznacza „Jahwe jest zbawieniem”, „Bóg zbawia”. 2 Tego typu powszechne przekonanie może wynikać z faktu, że właśnie tego dnia na całym świecie świętuje się Boże Narodzenie. 25 grudnia, jako dzień narodzin Jezusa Chrystusa, pojawił się w chrześcijaństwie już w III w., by potem w ciągu następnych stuleci zaistnieć na stałe w kościelnej tradycji.

3 Niektórzy stosują terminy: „przed naszą erą” (p.n.e.) i „naszej ery” (n.e.). W VI w. ormiański mnich i teolog, wspomniany wyżej Dionizy Mały (ok. 470-544 r.), ustalił datę narodzin Pańskich na polecenie papieża Jana I (zm. 526 r.) – niestety, popełnił błąd w obliczeniach.

Pokłon pasterzy (obraz – Gaspar de Crayer)

Kim był Józef Flawiusz? a) Rybakiem. b) Historykiem. c) Wynalazcą.

sądu (por. Mk 13, 32, gdzie jest napisane, że „o dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec”).

Jezus i Prawo Mojżeszowe Bezgraniczna miłość

Aby właściwie zrozumieć etyczne przesłanie Jezusa z Nazaretu, nie wolno zapominać o tym, że Królestwo Boże, o którym mówił i które reprezentował, z jednej strony już jest obecne we wspólnocie wierzących, choć z drugiej – nadal oczekujemy nadejścia jego pełni. Syntetycznie i jednocześnie paradoksalnie rzecz ujmując, Jezus wzywa swoich naśladowców do życia już teraz wedle proponowanych przez siebie reguł na podstawie mocy i chwały przyszłego wydarzenia, które właśnie w tej chwili dosłownie już dotyka i przemienia ich życie. W każdym razie tego typu zachowanie nie ma nic wspólnego z tzw. etyką tymczasową. Jest tak dlatego, ponieważ Galilejczyk nie podaje ani precyzyjnego kalendarza, ani też żadnej wskazówki, że ta etyka (czy też – jak kto woli – moralność) byłaby przewidziana tylko na jakiś krótki i sprecyzowany odcinek czasu. Bezgraniczna miłość wobec Boga i bliźniego to punkt wyjścia i zarazem oparcia dla moralnego imperatywu Jezusa. I choć Chrystus i trędowaci (obraz – Gebhard Fugel)

słowo „miłość” nie pojawia się aż tak często w autentycznych23 wypowiedziach Pana, to jednak – kiedy złączymy je z przesłaniem przypowieści, które dotyczą m.in. szeroko rozumianej empatii i przebaczenia – wyłania się z nich obraz Jezusa kładącego nacisk na bezgraniczne miłosierdzie i miłość, nawet wobec własnych wrogów.

23 Chodzi o Jego słowa zapisane przez Ewangelistów, które przez zdecydowaną większość biblistów traktowane są jako rzeczywiście przez Niego wypowiedziane. Należy bowiem pamiętać, że nauczanie Chrystusowe zaczęto spisywać dopiero kilkadziesiąt lat po wydarzeniach paschalnych. Są też takie Jego wypowiedzi, których nie znajdziemy w Ewangeliach. Znawcy Pisma Świętego nazywają je agrafami, tzn. sformułowaniami, których nie znajdziemy u żadnego z czterech Ewangelistów. Jako przykład niech posłuży zdanie z Dziejów Apostolskich (20, 35): „We wszystkim pokazałem wam, że tak pracując trzeba wspierać słabych i pamiętać o słowach Pana Jezusa, który powiedział: «Więcej szczęścia jest w dawaniu aniżeli w braniu»”. Inne tzw. kanoniczne agrafa to: 1 Tes 4, 15 („To bowiem głosimy wam jako słowo Pańskie, że my, żywi, pozostawieni na przyjście Pana, nie wyprzedzimy tych, którzy pomarli”), 1 Kor 11, 24n („i dzięki uczyniwszy, połamał i rzekł: «To jest Ciało moje za was [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę». Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: «Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę»”) oraz Dz 1, 4-8 („A podczas wspólnego posiłku kazał im nie odchodzić z Jerozolimy, ale oczekiwać obietnicy Ojca: «Słyszeliście o niej ode Mnie – [mówił] – Jan chrzcił wodą, ale wy wkrótce zostaniecie ochrzczeni Duchem Świętym». Zapytywali Go zebrani: «Panie, czy w tym czasie przywrócisz królestwo Izraela?». Odpowiedział im: «Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec ustalił swoją władzą, ale gdy Duch Święty zstąpi na was, otrzymacie Jego moc i będziecie moimi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, Dobry pasterz i w Samarii, i aż po krańce ziemi»”). (obraz – Cristóbal García Salmerón)

Co to są Miszna i Talmud? a) Jedne z żydowskich imion. b) Żydowskie księgi prawne. c) Żydowskie naczynie do rytualnych obmyć.

Warto w tym miejscu odnotować, że dla wielu z nas te szczytne i piękne ideały wydają się po prostu nie do zrealizowania w codziennym życiu. Niemniej jednak dla Nazarejczyka były one czymś oczywistym, co można praktykować. Były one też do osiągnięcia dla Jego zwolenników, ale tylko dla tych, którzy właśnie przez Jezusa we własnym życiu doświadczyli niewiarygodnej miłości Pana Boga.

Charyzmatyczna wolność

Próby jakiegoś skodyfikowania moralnego przesłania, które głosił Jezus, nie są łatwe, a może i nawet bezużyteczne. Dlaczego? Otóż Galilejczyk w swoim zachowaniu wobec moralności i prawa swoich czasów prezentuje się jako prawdziwy charyzmatyk w klasycznym znaczeniu tego słowa. Jest to bowiem ktoś taki, kto naprzeciw kryzysowi tradycyjnych autorytetów stawia swój bezpośredni autorytet i swoją własną wiedzę, które nie są oparte na pośrednictwie klasycznych kanonów prawa, zwyczajów lub jakichś stabilnych i powszechnie szanowanych instytucji. Jezus jako Hebrajczyk generalnie nie negował Tory Mojżeszowej jako prawa zgodnego z wolą Boga. Czasem Jezus z Nazaretu angażował się w dyskusje w rabinackim stylu, aby rozwiązywać konkretne problemy. Niekiedy też – wobec niektórych specyficznych tematów, jak np.: możliwość rozwodu, zasad przysięgania czy spożywania tzw. nieczystej żywności – bazował na własnej (intuicyjnej wręcz) i bezpośredniej wiedzy, podkreślając, że Tora, czyli właśnie prawo oraz niektóre zwyczaje żydowskie były po prostu przeciwne woli Bożej. W pewnych przypadkach prawo miałoby zrobić jakby krok do przodu lub powinno się dokonać jego reinterpretacji właśnie w świetle Jezusowego nakazu z tego prostego powodu, że On powiedział tak, a nie inaczej (por. Ewangelia według św. Mateusza,

równocześnie „Chrystus, Syn Boga żywego”, przemawia do ludzi ństwo, Jego jako Człowiek. Przemawia Jego życie, Jego człowiecze ca. Przemawierność prawdzie, Jego miłość wszystkich ogarniają głębia cierjąca iewa wia z kolei Jego śmierć na Krzyżu, zdum śmierci Jego pienia i oddania. Kościół nie przestaje przeżywać codziennego na Krzyżu i Jego Zmartwychwstania. Są one treścią życia Kościoła.

Św. Jan Paweł II, encyklika „Redemptor hominis”,

4 marca 1979 r.

gdzie co rusz czytamy: „Słyszeliście, że powiedziano…, a Ja wam mówię…”24). Nie zamierzał On zatem nadawać autorytetu swojemu nauczaniu lub nadawać mu nowego znaczenia, wzorując się na starotestamentowych prorokach i mówiąc np.: „Usłyszałem słowo Pana i dlatego mówię to czy tamto” (lub rabinów kolejnych epok, bo skoro „rabin X powiedział coś w imieniu rabina Y, to itd.”). Posługiwał się typowym i uroczystym dla siebie wprowadzeniem do różnych wystąpień, które brzmiało: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam…”. Ten bezdyskusyjny zwrot jednoznacznie wskazywał, że to On znał wolę Bożą i przekazywał ją innym z absolutną pewnością oraz oczywistością. W zależności od tego czy słuchacze przyjmowali, czy też odrzucali Jego nauczanie, mogli być zbawieni albo też potępieni w dniu ostatecznym. Dlatego też to niespotykane dotąd roszczenie do posiadania władzy nad Prawem 24 Zwrot ten w Ewangelii według św. Mateusza odnosi się właśnie do Tory Mojżesza, czyli w praktyce do Pięcioksięgu (Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Kapłańska, Księga Liczb i Księga Powtórzonego Prawa). Jezus, mówiąc właśnie w taki sposób, niejako stawiał się ponad tym żydowskim prawem, na nowo je interpretował, w pewnym sensie uzupełniał i dopełniał zarazem. Dlatego też wczesna biblijna chrześcijańska teologia, która swój kształt w znacznej mierze zawdzięcza św. Pawłowi Apostołowi, wypracowała lapidarną formułę: „A przecież kresem Prawa jest Chrystus, dla usprawiedliwienia każdego, kto wierzy” (Rz 10, 4).

Wypędzenie kupców ze świątyni (obraz – Andrey Mironov)

Co oznacza słowo basileia? a) Zazdrość, zawiść. b) Miłość, macierzyństwo. c) Królestwo, panowanie.

Rozdział III

Zmartwychwstanie i wspólnota wiary „I zmartwychwstał dnia trzeciego, jak oznajmia Pismo”. Słowa te wypowiadamy w Credo – wyznaniu wiary. To rdzeń naszych religijnych przekonań, bo bez zmartwychwstania Jezusa z Nazaretu chrześcijaństwo nie miałoby po prostu większego sensu. Nowy Testament oferuje nam zaś całą paletę różnorakich tekstów, które odnoszą się do tego jedynego w swoim rodzaju wydarzenia i które było oraz jest punktem zwrotnym w życiu naśladowców Chrystusa Pana.

Prezentacja i interpretacja niektórych tekstów Przepowiadanie Apostoła Narodów Warto na początku zaznaczyć, że najstarsze – chronologicznie rzecz ujmując – opowiadania o tym, co wydarzyło się rankiem pierwszego dnia tygodnia, czyli tuż po opisywanej już w rozdziale drugim Passze żydowskiej i zarazem Szabacie1, nie znajdują się w opisach tzw. chrystofanii2 umieszczonych

1 Można sądzić, że wspomniane wydarzenia z życia Jezusa z Nazaretu dokonały się, zgodnie z naszą obecną rachubą czasu, w roku 30, o czym była mowa w rozdziale drugim. Izraelici obchodzili w tym roku święto Paschy (pamiątka wyjścia z egipskiej niewoli) w sobotę 8 kwietnia. Chrystusa ukrzyżowano zatem w piątek 7 kwietnia, a zmartwychwstanie miało miejsce w niedzielę 9 kwietnia. Tego dnia wczesnym rankiem odkryto Jego pusty grób. W 2017 r. mija więc, jak się wydaje, 1987 lat od Jego powstania z martwych. 2 Teksty, w których chwalebny Chrystus ukazuje się poszczególnym osobom.

Chrystus powstały z grobu (obraz – Gaudenzio Ferrari)

Czy – zgodnie z przekazem Ewangelii Janowej – Piotr przybył pierwszy do grobu Pana? a) Tak. b) Nie. c) Przybiegł razem z drugim uczniem.

na końcu każdej z czterech Ewangelii. Najwcześniejsze bowiem świadectwo o zmartwychwstaniu Pańskim pochodzi mniej więcej z roku 57 i zostało zapisane w Pierwszym Liście do Koryntian autorstwa św. Pawła Apostoła: „Przypominam, bracia, Ewangelię, którą wam głosiłem, którąście przyjęli i w której też trwacie. Przez nią również będziecie zbawieni, jeżeli ją zachowacie tak, jak wam rozkazałem. Chyba żebyście uwierzyli na próżno. Przekazałem wam na początku to, co przejąłem: że Chrystus umarł – zgodnie z Pismem – za nasze grzechy, że został pogrzebany, że zmartwychwstał trzeciego dnia, zgodnie z Pismem: i że ukazał się Kefasowi, a potem Dwunastu, później zjawił się więcej niż pięciuset braciom równocześnie; większość z nich żyje dotąd, niektórzy zaś pomarli. Potem ukazał się Jakubowi, później wszystkim apostołom. Zmartwychwstanie W końcu, już po wszystkich, ukazał się (obraz – Dirk Bouts) także i mnie jako poronionemu płodowi. Jestem bowiem najmniejszy ze wszystkich apostołów i niegodzien zwać się apostołem, bo prześladowałem Kościół Boży. Lecz za łaską Boga jestem tym, czym jestem, a dana mi łaska Jego nie okazała się daremna; przeciwnie, pracowałem więcej od nich wszystkich, nie ja, co prawda, lecz łaska Boża ze mną. Tak więc czy to ja, czy inni, tak nauczamy i tak wyście uwierzyli. Jeżeli zatem głosi się, że Chrystus zmartwychwstał, to dlaczego twierdzą niektórzy spośród was, że nie ma zmartwychwstania? Jeśli nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara. Okazuje się bowiem, żeśmy byli fałszywymi świadkami Boga, skoro umarli nie zmartwychwstają, przeciwko Bogu świadczyliśmy, że z martwych wskrzesił Chrystusa. Skoro umarli nie zmartwychwstają, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeżeli Chrystus nie zmartwychwstał, daremna jest wasza wiara i aż dotąd pozostajecie w swoich grzechach. Tak więc i ci, co pomarli w Chrystusie, poszli na zatracenie. Jeżeli tylko w tym życiu w Chrystusie nadzieję pokładamy, jesteśmy bardziej od wszystkich ludzi godni politowania. Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwstał jako pierwszy spośród tych, co pomarli. Ponieważ bowiem przez człowieka [przyszła] śmierć, przez

człowieka też [dokona się] zmartwychwstanie. I jak w Adamie wszyscy umierają, tak też w Chrystusie wszyscy będą ożywieni, lecz każdy według własnej kolejności. Chrystus jako pierwszy, potem ci, co należą do Chrystusa, w czasie Jego przyjścia. Wreszcie nastąpi koniec, gdy przekaże królowanie Bogu i Ojcu i gdy pokona wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc. Trzeba bowiem, ażeby królował, aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy. Jako ostatni wróg, zostanie pokonana śmierć” (15, 1-26). Apostoł Narodów jasno zaznacza: „A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara” (15, 14). Jednocześnie zapewniał wiernych: „Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwstał jako pierwszy spośród tych, co pomarli” (15, 20) i przypominał im, że „umarł – zgodnie z Pismem – za nasze grzechy, że został pogrzebany, że zmartwychwstał trzeciego dnia, zgodnie z Pismem: i że ukazał się Kefasowi/Piotrowi3, a potem Dwunastu, później zjawił się więcej niż pięciuset braciom równocześnie” (15, 3-6). Zacytowane zdanie to tzw. kerygmat, czyli podstawa chrześcijańskiego wyznania wiary, fundament, wokół którego 3 W przypadku tych dwóch imion mamy swoistą grę słów w kontekście tzw. prymatu Piotrowego. Hebrajskie kefa oznacza skałę, podobnie jak greckie petra. Stąd też imię Kefas/Piotr.

Chrystus zstępujący do piekieł (obraz – Joakim Skovgaard)

Jakie tradycje o zmartwychwstaniu rozróżniają bibliści? a) Jerozolimską i krymską. b) Jerozolimską i aleksandryjską. c) Jerozolimską i galilejską.

WSZYSTKO O JEZUSIE Z NAZARETU

BIBLIA, HISTORIA, WIARA • relacje św. Mateusza i św. Łukasza o dzieciństwie Syna Maryi; • historia życia Nazarejczyka na tle epoki; • postaci i wydarzenia z I stulecia; • opowiadania o zmartwychwstaniu Pana; • pierwsi wierzący – ekspansja chrześcijaństwa; • galeria obrazów biblijnych; • quiz wiedzy o Jezusie z Nazaretu.

+ QUIZ

ZARYS BIOGRAFII SYNA MARYI www.swietyfilip.pl

Patronat medialny:

801 555 550 wew. 1 WYDAWNICTWO ŚWIĘTEGO FILIPA APOSTOŁA tel. (34) 372 48 50 wew. 1

Cena 14,99 zł (w tym 5% Vat) INDEKS: 51571X

www.swietyfilip.pl ISBN 978-83-8077-026-3

wydawnictwo@swietyfilip.pl

Poleca: WIARY, RODZINY I OJCZYZNY

www.swietyfilip.pl

INFOLINIA: 801 555 550 wew. 1

9 788380 770263

www.swietyfilip.pl

BLIZEJ