K Y u/ c Sa n M c nh C hi Xuân Canh D n 2010 Ch Nhi m: Jimmy Dieu Ch Bút: Võ V n Quang C V n: Giáo S Hi u Tr ng Lý Di Giáo S Ph m Quân H ng Giáo S Nguy n Trí Thành
Xuaân Sang Haïnh Phuùc Bình Yeân Tôùi
Trang Bìa: H a S Tr n Xuân L c Tác Gi óng Góp: Giáo S Hi u Tr ng Lý Di Giáo S Nguy n Ph c H u Giáo S Ph m Quân H ng Giáo S V Ng c Ngo n Minh Tu n (Bùi Anh Tu n) Jimmy Dieu MFox (Gia Thành) Lâm Kim Chung Lê Th Ph ng Mai M Uyên Nguyên Dung Ng c N (Nguy n Nh Hi n) Nguy n Qu c Khánh Nguy n Th Khánh Minh Nguy n V n B y Nhan Th y Tiên Nh c Thu Quách Xuân S n T ng Ng c H ng Tr n M Hu Tr nh Dz ng V n M Lan Võ M nh Hùng
Teát Ñeán Vinh Hoa Phöôùc Loäc Traøn
_____________________________________________________________________________________________________________________
Ban T Ch c Xuân Canh D n 2010 Tr ng Ban T Ch c: Jimmy Dieu Phó Ban T Ch c: Phan Ng c Thành Tr ng Ban V n Ngh : Nh c S Minh Tu n (Bùi Anh Tu n) Tr ng Ban Ti p Tân: Ng c N (Nguy n Nh Hi n) Phó Ban Ti p Tân I: ng Hu Hoa Phó Ban Ti p Tân II: Quách Xuân S n Tr ng Ban Âm Thanh & Video: Tr n Ph c H u MC: Nguy n H ng Di m Phúc, Nguy n Hoànng Y n, Minh Tu n, Phan Ng c Thành m Th c: Ch Quách Xuân S n 1
2
M c
nh Chi Reunion M c L c:
Trang
T a
Tác Gi
1 2 3 4 6 8 11 12 15 16 19 24 25 28 32 38 41 53 56 57 60 62 65 66 72 73 74 76 77 78 82 83 89 92 95 96 97 99 101 103
Ban T Ch c Chúc T t c a Ban T Ch c M cL c Lá Th M c nh Chi ………………...…………..…………………GS Hi u Tr ng Lý Di S Táo Quân ………………………………………………………………….... Jimmy Dieu Xuân Canh D n Nói Chuy n Hùm, C p, H và ng Ba M i ………………... Jimmy Dieu âu R i Mùa Xuân ……………………………………….……….....................V n M Lan T t Vi n X Na Uy ……………………………………………………...Lê Th Ph ng Mai Th Xuân…..……………………………………………………... Nguy n Th Khánh Minh M c nh Chi Hoài Khúc………………………………………..… Minh Tu n/Jimmy Dieu Vài C m Ngh n S V N n Giáo D c Trung H c ………………GS.Hi u Tr ng Lý Di Th Xuân ………………………………………………………….…………….... M Uyên V Quê…... ……………………………………………………...…… GS Ph m Quân H ng Th Xuân…..………………………………………………………………..…... Nh c Thu L i Nguy n ……………………………………………….……….....................V n M Lan H c Ti ng Anh …..……………………………………….................GS Nguy n Ph c H u T t Xa Nhà Hà N i ……………………………………………...................... Ph ng “N” Mùa Xuân Khói S ng …………………………………………………….. Võ M nh Hùng Th Xuân………………………………………………………..…….…GS V Ng c Ngo n Ngày Xuân Nh M€……………………………………………….....................Tr n M Hu Th Xuân ……………………………………………………...………....MFox (Gia Thành) Thi p Chúc Xuân ………………………………………………..................................En-Ech Th Xuân ………………………………………………………………..….. Võ M nh Hùng Y n Th•m B‚ Bùa …………………………………………….. Lang Thang Cà Tang Bí R Xuân X a Có Anh Bên................................................................................. Lâm Kim Chung Th Xuân ………………………………………………..................................... Jimmy Dieu Nhƒng Mùa Xuân Tr•ng ………………………………………………...Lê Th Ph ng Mai Già R i V„n D i…………………………………………………….… Nguy n Qu…c Khánh Xuân Canh D n …i Th C a Bà H Xuân H ng ………...……...………….. Jimmy Dieu V y Mà Tôi C T ng ……..…………………………….………......................V n M Lan Th Xuân …………………………………………………….............…….Quách Xuân S n Th Xuân ………………………………...……………………Anh V nh (Nguy n V n B y) Paris, C ng ng Ng i Vi t và T t Nguyên án……………...…...………..Nguyên Dung Xuân X a ………………………………………………………………….. Nhan Th y Tiên L c Bát Tình Yêu …………………………………………..… Minh Tu n/Quách Xuân S n Tr ……………………………………………………………..….… Minh Tu n/Nh c Thu Duyên Tình Ng t Ngây…………………………………………..… Minh Tu n/Jimmy Dieu Qu i u Hành M c nh Chi ………………….……………Ng c Nƒ (Nguy n Nh Hi n) Qu T ng Tr M c nh Chi …………………………………………… T ng Ng c H ng T† Vi 2010 ……………………………………………………… Tiên Tri Hà Bá Núi Cô Tô
3
Chuùc Möøng Naêm Môùi Xuaân Canh Daàn 2010
Lá th M c
nh Chi GS Lý Di
T i hôm nay, H i Ái Hƒu Trung H c M c nh Chi ã c thành l p c tám n m, l n u tiên c t ch c t i c m t s Th y Cô và các c u Mile Square Park, qui t h c sinh M c nh Chi, r i sau ó n m 2003 c t ch c t i nhà hàng Seafood Kingdom, Anaheim có v qui mô và có t ch c h n, lúc u d trù kho ng ch ng 150 ng i tham d v y mà cu i cùng ã qui t c h n 250 ng i, m t cu c h p m t th t c m ng sau ngày r i tr ng, sau kho ng th i gian 28 n m dài không g p nhau nên b n bè u háo h c, ai c ng mu n g p l i Th y x a, b n c , còn quý Th y/Cô c ng m ng r mong g p m t nhau, các em c u h c sinh ai c ng ng ngàng, tay b t m t m ng, bây gi anh làm ngh chi, ch làm ngh gì? Con cái gia ình c m y cháu ? Ai n y trong lòng u háo h c, “Xem dung nhan y bây gi ra sao?” Ng i y có th là ng i c bi t c€a ai ó, ng i b n, ng i nhi u c m tình ho c là ng i mình th m yêu tr m nh•…! ó là nét ‚p c€a tr ng M c nh Chi. Tôi ng ó m t kho ng không xa cùng v•i m t v giáo s , nhìn các em hàn huyên tâm s m t cách say s a mà lòng c ng vui lây, c nh vui này tôi không tìm th y khi h p m t v•i tr ng c c€a tôi, tr ng Petrus Ky, h u hƒt quý Th y và b n c u già, nói chuy n r t àng hoàng nghiêm túc, có mu n ùa gi n c ng không có môi tr ng và h u hƒt là nam gi•i.
4
Ngôi tr ng M c nh Chi là ngôi tr ng ít ng i biƒt ƒn, n m ven ô, trên ng L c T nh ng v mi n tây, khi nói n M c nh Chi, nhi u ng i ngh ngay là c nhà nho, h c gi i, t ng m o x u xí, th m chí còn ngh l m là ngh a a M c nh Chi, n i chôn c t nh ng v ch c s c th i nh t Vi t Nam C ng Hòa, nh ng nh ng ng i có liên h v i tr ng M c nh Chi thì l i th y tr ng M c nh Chi là m t ngôi tr ng m c m c, d th ng nh m t cô gái t thôn quê lên thành th , ch a bi t thoa son ánh ph n và ch a b v t ch t hóa, m t s nam/n sinh bi t tr n h c, i lambretta ba bánh ra Saigon n hàng hay tr n i xem ciné, m t s nam sinh còn lén n c p trái cây hay gà t i nhà ông Hi u Tr ng, tôi l i th y ó là c tính d th ng, không qu y phá không ph i là h c trò, là c tính th ba (sau qu€ và ma) c•a h c sinh nên tôi không i mét v i Ông Th y Ph m Ng c nh, mi n h c gi i là ‚c rƒi. H i Ái H u Trung H c M c nh Chi ‚c thành l p ch m so v i nh ng h i ái h u tr ng khác, khi s ng M„ g n 10 n m sau tôi m i g p l i ‚c m t s các c…u h c sinh M c nh Chi, nh ng vì b n r n v i cu c s ng tôi không c p nh t hoá ‚c nhi u, lúc b y gi ph ng ti n liên l c r t khó kh n, ‚c a ch , s i n tho i rƒi nh ng khi d i nhà thì m t liên l c. Mãi sau này nh s… th nh hành c•a Internet và i s ng †n nh, s… liên l c d dàng h n… T ó H i Ái H u Trung H c M c nh Chi ‚c thành l p, c‡ng nh Liêu Hoàn V‡, là h i i n toán nên i u hành website tr ng ƒng th i là chuyên viên http://macdinhchireunion.net r t v ng ch c, nh v y mà liên l c ‚c r ng rãi, t Vi t Nam cho n t t c qu c gia trên th gi i, có c các em Na Uy, c, Ý c‡ng liên l c ‚c. Tôi ngh H i Ái H u C…u H c Sinh M c nh Chi t ngày thành l p n nay ã thành công trong vi c n i k t t t c các c…u h c sinh t ngày tr ng m i b t u ho t ng cho n các c…u h c sinh m i ra tr ng sau này, h i viên càng ngày càng ông, ngoài ra Qu„ T ng Tr‚ M C ã góp ph n không nh trong vi c giúp quý v Th y/Cô và c…u h c sinh ang vào tình tr ng r t khó kh n n i quê nhà, có lˆ nh tên M c nh Chi v‰n còn tƒn t i ch ng? N m nay, H i Ái H u Trung H c M c nh Chi l n u tiên cho ra i T p San Xuân Canh D n c‡ng sˆ thành công, sai/trái, hay/d không có gì là quan tr ng, i u quan tr ng là gi ‚c tình thân h u, an •i, giúp Š nhau khi h u s… thì th t không có gì quý giá cho b ng. Nhân d p xuân v , kính chúc quý Th y/Cô, các c…u h c sinh M c h nh phúc, th nh v ‚ng, s c kh e và thành công trong cu c s ng.
GS Lý Di C u Hi u Tr
ng Tr
ng Trung H c M c
Mùa Xuân Canh D n 2010
5
nh Chi Sài Gòn
nh Chi và gia quy n
Mong ngài xét k
M c nh Chi
S Táo Quân 2010 Kính th a Ng c Hoàng Chúng th n Táo Quan C a M c nh Chi c th y Lý Di G i t i h u th B o không ch n ch Ph i i v M bàn cho k Vi c s táo quân Chúng th n ph i tuân n khi t u ch Chi ti t t m N m r i quá Nên h ng có x H m ba tháng ch p L i p xe p Th ng H i ng i tr c Trông th t l l t Lách t i lách lui Nh cái dùi cui Bolsa ng i gi a T ng mình c i ng a Xoay ngang l c d c Yên kêu l c c c Sài Gòn ng i cu i Khom l ng lúi cúi p h c xì d u C ng ch€ng ra âu Nay r•m tháng Giêng Áo qu n trang nghiêm Ch u tr c thiên cung Xin b‚m báo cùng Ng c Hoàng Th ng C ng ch a có trƒ Cúi xin tâu ch
Th n táo Bolsa T u chuy n ph „ng xa K… S†u v a lui M t n m t i thui Chi n tranh kinh t Bi t sao mà k Dân nghèo n c y u Cái gì c ng thi u Th t ngi p c n m H„n m ‡i ph n tr m Nhà c†a bˆ hoang Ai c ng ch y làng Thêm b‰nh cúm heo Ai ai c ng teo Th n xin dâng t u Mong ngài hi u th u Th n Táo Sài Gòn Ch€ng dám nói ngon Chuy n Vi t Nam Dân kh l i kham Thiên tai bão t Sao cŠ trút N c l‹t tùm lum Dân kêu um xùm T Nam Trung B c Cái gì c ng m c Xin ngài có cách dân khˆi trách Th n táo Th ng H i Gi‡ xin phân gi i Chuy n nhà h M c C ng không b r c ng môn ph „ng xa C ng quay l i nhà Còn nh ng ng ‡i m i C ng v a kéo t i Chuy n các th y cô Th n xin nói dzô Tu i s ng dâng cao SŠc khˆe d i dào Ng c Hoàng ban cho M t n m th ng th Kính th a Ng c Hoàng Th n th y hoang mang Tháng m ‡i v a qua Ai ai c ng la V n Giang nhà báo
6
Tung tin xôn xáo Nói th y Lý Di i tuy n ThŠ Phi Vi t Nam gái trŒ Th t là vui vŒ T i h i phân gi i M i th y h ng ph i Cái l•i chính t Bˆ d u b y b Cái ch th ‡ng b‰ Là ch “Ly D‰” Không ph i Lý Di Xin hãy quên i ng môn c‚n th n Không nên nh m lŽn Ng c H ng n i gi n Th y Di l n n Có chuy n này ây Th n th y hay hay Chuy n tình l t nh t Nh ng c n ph i nh c Chuy n c a ch‰ N „ng a con n tr ‡ng • t n bên M em lòng y m‰ V i anh nhà báo Thi t là chu áo a ây a ó Ra bi n hóng gió Quên c ngày gi‡ Bˆ báo ch„ v„ H ng thèm vi t lách Yêu „ng cách Ch c là nay mai Th n có tin hay Chàng Vi t Herald Ch c ph i nh y dzô Làm r h M c S• không th thoát Muôn Tâu thánh th ng Không th m ‡ng t ng Chuy n Võ M nh Hùng Th n th y lung tung Hôm r i nhìn nh Hoa khôi m nh kh nh C a hai s t… KŒ Âu, ng ‡i M Ng c H ng, Ph „ng Mai Nên bèn m say
N•m m ng n•m m„ Nói n ng ú Hoa khôi thì p Cho r ng “b p” Bà xã mà nghe Thì ch t ó nhe Cái m i không x p C ng b b k p Chuy n ch Ph ng Mai x “no hoài” (Norway) D i ánh tr ng m c m t bài th C a H Xuân H ng Gh o Nguy t ngoài ng say x n Ông Nên hãy th t t nh “Hang Hùm ch n ó Ch có s mó” John Cao bèn áp Gi ng nh nh c ráp Tay không s mó Thì m c ph i gió Còn cái hang hùm Thì m c ông hùm Chung ch n ta p Ôm run l p c p
N m r i n i h ng Ng u nhiên sáng tác Vài ch c b n nh c Nào là rumba T i cha cha cha R i n tango Ôm theo m t cô i ra sàn nh y V i u bá cháy Múa qua múa l i R t là m€m m i T i ch•ng th c d y M i bi t là b y Vì cái x ng s ng Gi c‚n ph i ch ng Muôn tâu Ng c Hoàng N m m i Xuân sang Canh D‚n i t i T t c ph i m i Xin ngài ban cho Cu c s ng m no ƒ dân i i S ng cách th nh th i Dân giàu n c m nh Trong ngoài bá tánh Chúng th‚n kính chúc Ng i ng i h nh phúc
Nh c s Minh Tu n
T• Á t i Âu M i ng i s ng lâu C Phi, Úc, M„ H …ng nhi€u thú v Th‚y cô t t c Gia ình hê h ng môn, thân h†u Ai c ng làm ch Vàng b c ch t ng Ti€n ô ng p c ng S c kh‡e d i dào Không có m au Dâu hi€n con th o Ti n b€ sai b o Cháu ch t ‚y nhà C ˆ nhi€u ra Muôn tâu Ng c Hoàng Thánh ch ã mang M i vi c b‰m báo Chúng th‚n xin cáo H n sang n m m i Chúng th‚n l i t i Gi xin goodbye Good luck, good night Jimmy Dieu Canh D n 2010
__________________________________________________________________________________
Vui C Lên thiên
i….... n gi n, Thánh Pierre a hai c n bàn bày th c n linh ình. C ông h i: -T t c các món n này u mi n phí à? Thánh Pierre tr l i: - T t nhiên. - Chúng tôi có th‹ n tùy thích, không ph i lo ng i d mŠ, ng, cholesterol à? - Không, tôi ã b o là c ang trên thiên àng mà. C có th‹ n u ng no say tùy thích mà không s‚ b béo phì, ái ng hay nhƒi máu c tim... B ng nhiên m t c ông tr nên gay, quay sang bà v quát to: -T t c do l i c a bà! N u bà không ép tôi ph i n u ng kiêng c và t p th d c, thì tôi ã lên ây s m h n 10 n m!
ng s m h n
M t c p v‚ chƒng già ã trên 80 tu†i mà v‰n kh e m nh, h n u ng theo ch và t p th‹ d c th ng xuyên. Không may hai c qua i do m t tai n n xe c h lên thiên àng và ‚c Thánh Pierre ón ti p nƒng h u. Thánh Pierre a hai ng i i tham quan nhà b p kh†ng lƒ, hƒ b i, phòng t m h i, sân ch i golf... Lóa m t vì s… sang tr ng c•a ngôi nhà, c ông h i Thánh Pierre: - Chúng tôi có ph i tr ti n các d ch v không? Thánh Pierre tr l i: -T t c u mi n phí, ây là thiên àng mà.
S uT m 7
XUÂN CANH D N NÓI CHUY N HÙM, H , C P VÀ ÔNG BA M I Jimmy Dieu (MDC-74) “Ta b c chân lên, dõng d c, ng hoàng, L n t m thân nh sóng cu n nh p nhàng, V n bóng âm-th m, lá gai, c s c. Trong hang t i, m t th n khi ã qu c Là khi n cho m i v t u im h i. Ta bi t ta chúa t c a muôn loài Gi a ch n th o hoa, không tên không tu i.” Th L 1936
Vi t Nam, c p có th nói là m t con thú p b i vì mình nó có lông màu vàng và tr ng v i v n màu en, thân hình to l n. Có con n ng ng xa chúng trên hai tr m ký lô. N u nhìn t gi ng nh là nh ng chú mèo con hi n hòa, nh ng khi n g n thì nó gi ng nh là m t loài qu chuyên n th t s ng. Vì C p quá d t n và kh e m€nh cho nên ng •i Vi t chúng ta th •ng g i là chúa t c a muôn loài ho c là chúa t c a r ng xanh. Khác h n v i các loài v t khác s ng theo àn, c p th ng s ng riêng r , l loi trong r ng sâu, n c c và hay i tìm th c n d c theo ven r ng.
S tích con H : Theo truy n c tích c a Vi t Nam, ngày x a trên Thiên ình có m t d ng t ng tên là Ph m Nh• có phép thu t tài gi‚i và có s c kh‚e l lùng, th ng hay ánh âu thƒng ó. Sau khi Ng c Hoàng Th ng „ c i d…p tan b n tà ma th ph , Ph m Nh• tr v ngày càng hung h ng, x ng hùng x ng bá v i m i ng i và t‚ ý †nh chi„m ngôi v† c a Th ng „. Cho „n n t ngày kia khi Ph m Nh• em quân v „n g€n Thiên Cung, Ng c Hoàng Th ng „ cho quân ra ánh v i Ph m Nh•. Nh ng h„t lo t quân này t i ám quân khác mà Th ng „ cho ra u b† b i tr n. Cu i cùng Th ng „ ph i i c€u c u c Ph t T và Ph m Nh• b† bƒt r‡i b† ày xu ng tr€n th„ ˆ làm ki„p con c p v i m t cu c s ng l loi trong r ng già qu nh hiu.
i v i ng i Vi t Nam, c p còn c g i b ng nhi u tên khác nhau ch ng h n nh Hùm, H , và ông Ba M i. Tuy nhiên c ng có ng i g i là ông C , ông V n ho c là ông V n. M c dù c p là m t trong loài mãnh thú d nh t trong m i hai con giáp c a chúng ta, nh ng c p ch ng hàng th ba, sau Tý và S u. Trong trang Thiên Lý B u Tòa c a Tòa Thánh Cao ài có câu: Thiên khai tý (Tr i khai m cung tý), a t ch s u ( t l p thành cung s u), nhân sinh d n (ng i sinh ra cung d€n) c ng ch cho r ng D€n ng ngôi th ba sau Tý và S u.
T i sao g i là Hùm? Ng i Bƒc ngày x a th ng hay dùng ch “làm hùm làm h ” ˆ ám ch nh ng ng i d d n th ng hay i n hi„p ng i này ng i n . Nh ng h c ng dùng ch “hùm” ˆ g i nh ng b c anh hùng hào ki t th i x a ch ng h n nh : 8
“Hùm Thiêng Yên Th„” là ˆ ám ch nhà lãnh o yêu n c Hoàng Hoa Thám.
nh•ng ngày ƒu n‡m c a T€t Nguyên •án thì chúng ta th ng th y nh•ng sòng bƒu cua cá ng c p ông ng i xu t hi n kh p n i trên ph– Sài Gòn nh t là trong nh•ng ng h”m eo h—p. Hi n nay bƒu cua cá c p c ng ang th nh hành sang tˆi bên M˜ nh t là trong khu Ph ˆc L c Th . Su–t ba ngày T€t, có c‚ hàng ch™c ng Bolsa c a sòng m‹ công khai trên con thành Ph– Westminster, California và c ng có l m ông c™, bà c‚ tˆi tham d . Nh ng t i sao g i là bƒu cua cá c p mà trên ó l i không có c p? M t gi‚ thuy€t cho rŽng ngày x a ng i ta g i nó là bƒu cua cá c c, nh ng sau này ng i ta c trˆ i thành ra là bƒu cua cá c p.
Cao H C t: Theo nh sách ông Y, cao h c t là m t loài thu c quý dùng ˆ ch a ch ng phong th p r t là hi u nghi m. Ngoài ra cao h c t c ng còn dùng cho b th n, c ng d ng. Mu n có lo i cao h c t t t, ng i n u thu c ph i dùng nguyên b x ng c a con c p, n„u thi„u m t ph€n x ng trong c thˆ c a con c p thì s b† kém i ph€n hi u nghi m c a thu c. D
nh C p: Chuy n con c p ba chân vào th i ti n chi n:
Nh ng ng i ác c th ng hay i gây g , n hi„p ho c ánh m ng i khác th ng c gƒn cho cái tên là d nh c p. Còn các cô gái d d n thì b† g i là d nh con c p cái. T i sao g i là ông Ba M
Lò Gò, Tây Ninh
Vào cu–i thšp niên 1930, gia ình ông Ngo i tôi lúc b y gi s–ng bŽng nghŠ buôn bán ‹ Lò Gò thu c t›nh Tây Ninh. Lò Gò ngày x a là m t khu r•ng ršm hoang liêu, cây c–i chŽng ch t, sát biên giˆi Vi t-Miên, thu c h ˆng tây b c cách th xã Tây Ninh vài ch™c cây s–. M•c dù s– dân c hi n b y gi r t th a thˆt ch› hai m i m y c‡n nhà sàn, c t r‚i rác ven theo nhánh sông bên phƒn t c a Vi t Nam. Buôn bán ‹ ây r t là thušn l i vì ng i Miên lœn ng i Vi t ‹ nh•ng khu lân cšn th ng hay ghé qua mua s m.
i?
p c i ông ba m i do s tích c a vua Gia Long. Vào lúc b y gi Gia Long còn a Nguy n nh, ch a lên vua, x ng là quân Tây S n u i, nh ng may m n thay có m t con h xu t hi n làm cho hàng ng c a quân ch ch y toán lo n cho nên ông t kh i. Sau khi lên ngôi, vua Gia Long c m gi€t h • b t t t c‚ thƒn dân „ ‚i i h “ông”. …†i €n i vua Minh … ng, th s‡n mˆi c „ ‰p gi€t h • khi em vŠ tˆi kinh thành thì c th ‹ng 30 ng c nh ng ng „ ‚i b ánh ba m i roi i Œ gi• „ ‰p c a vua Gia Long. Có m t gi‚ thuy€t khác cho rŽng n€u nh vào r•ng mà nh c €n tên c p ho•c h , thì s‘ b c p ra v’ ngay, cho nên h dùng nh•ng tên khác ch“ng h n nh ông Ba M i, ông VŽn hay ông V n Œ tránh i nh•ng s r i ro này. C ng có thŒ là ngay x a khi ng i ta th y trên b lông c a c p có kho‚ng h n ba m i vŽn en cho nên g i c p là ông ba m i cho ti n.
Bên kia b sông là khu làng c a ng i Miên vˆi cu c s–ng nghŠ nông lam l , bình d . •ôi khi có ti c tùng bên ó, h th ng m i nh•ng chàng thanh niên và nh•ng cô gái trong l•a tu i xuân thì ‹ bên này sông €n d . U–ng r u cƒn, ‡n m m bò h–c và cùng nhau thi múa i u lâm thoon. •i u v vui t i mà trai gái cùng nh‚y vˆi nhau, u–n tay, u–n chân và u–n c‚ mình mœy ‡n khˆp theo i u nh c. Th ng thì nh•ng chàng —p trai, cao ráo, nh‚y gi i s‘ c nhiŠu cô gái Œ ý tˆi. Còn phía bên này sông t Vi t, khi có giž l c thì h c ng m i ng i dân bên kia sang cùng ‡n u–ng nhšu nh—t no say. Sau khi r u € vào thì l i ra thì nh•ng chàng trai Vi t b t ƒu xí xô xí xào vài câu “Bon sà lanh oon tê”(Anh yêu em quá)” Œ ch c gh—o m y cô gái ng i Miên r’i c‚ hai
B u Cua Cá C p: Bƒu cua cá c p là m t món c b c ƒy lý thú c a ng i Vi t Nam t• tr” tˆi già. Trong 9
l y giáo mác âm âm túi b‰i. Con c•p lúc ó ang è lên ng i c a ông Ba nh ng vì b giáo mác âm vào mình t i t p cho nên nó ph i a chân tr c lên g t ‹ và r ng l n lên hù ch th ch không ch u b ch y. Sau m‚t h i nghinh chi n, c u N€m may m n âm c l ‹i giáo sâu vào chân c a con h , máu x t „y xu ng t. Khi b au, con h nh y d ng lên cho nên th a cŒ lúc ó d ng Hai kéo ông Ba ng lên an toàn. B m t mi ng m i ngon l i còn b th Œng, con h vùng v•y m‚t cách m nh b o, rút chân c a nó thoát ra kh i cây giáo r i nh y kh p kh nh bi n m t vào bên trong r ng sâu. B n ng i còn l i cŠng gom góp ngh , nŒm n p lo s , rút ra kh i khu r ng già hi m ‚c này. Ng i àn ông may m n thoát kh i nanh vu t c a con c•p này ã th t ó v sau s† không bao gi b c vào r ng n a.
bên cùng nhau c i ròn rã. Cu c s–ng thšt là thanh th‚n, hòa bình gi•a hai dân t c. Vào th i ó bên ngoài xóm Lò Gò là m t khu r•ng ch y d c theo biên giˆi Vi t-Miên, ‡n thông qua khu r•ng già Katum trùng trùng, i p i p. Chính vì th€ mà h , báo th ng hay bén m‚ng tˆi ven r•ng Œ tìm th•c ‡n. Ban êm chúng th ng hay vào làng rình ršp Œ b t trâu, bò và các loài súc všt khác nuôi ngoài chu’ng. NhiŠu khi chúng v’ c‚ ng i Œ ‡n n€u nh ng i nào x u s– i lang thang m t mình trong khu r•ng già ƒy sát khí. D ng Hai c a tôi lúc b y gi là m t l ng y tr” tu i nh ng c ng có chút ti€ng t‡m trong vùng. NghŠ c a ông là do cha truyŠn con n–i. Thân sinh c a d ng Hai lúc sinh tiŠn v•a là s gi i m t thƒy thu–c và c ng v•a là m t c a t nh Qu ng ông, Trung Qu c. Khi chi n tranh s p bùng n gi a Nh t và Trung Hoa th i b y gi , thân sinh c a d ng Hai cùng gia ình b x l u l c xu ng t i mi n Nam n c Vi t r i nh c h n t i Tây Ninh.
R i n vài tháng sau, h‡ng êm ng i dân s ng trong khu v‰c Lò Gò th ng nghe ti ng r ng oang oang c a con c•p r ng nh là c tình e d•a h•. Nh ng có ôi lúc ti ng r ng c a con mãnh h này t a nh là ti ng khóc than oai oán, than thân trách ph n c a chính mình. Vào m‚t êm khuya, ng i trong làng ngƒi th y mùi hôi tanh n ng n…c tho ng ra trong b„u không khí trong lành và sau ó h• l i nghe ti ng c a con trâu kêu gào hòa l•n ti ng v t l‚n ì ch trong chu ng trâu c a ông Ba. Kho ng m‚t lúc lâu sau, dân làng b t „u ùa ra v i giáo mác trong tay cùng v i ti ng n i, niêu, xoong, ch o gõ lên r n tr i xua u i loài mãnh thú. Khi n g„n chu ng xúc v t ng i ta ch th y con trâu ã n‡m ch t, máu ch y be bét trên m…t t và b‰ng c a nó b xé rách nát ra, b m t i n khi tr i sáng, ng i dân nhi u mi ng th t. trong làng tìm th y nhi u d u chân b‡ng máu c a con h hoe in trên m…t t, t phía chu ng trâu ra t i con ng mòn sát bìa r ng. Nh ng khi h• nhìn kŽ thì th y m i b‚ d u ch có ba chân h mà thôi, còn cái d u chân ph i phía tr c hình nh h• không th nào tìm ra c.
Vào nh ng ngày r nh r i, d ng Hai th ng t i sâu vào trong r ng tìm nh ng loài d c v làm thu c th o hi m có cùng hà th ô ch a b nh. M i khi vào r ng hái thu c, d ng Hai r C u N€m và m n thêm hai ng i thanh niên trong xóm i cùng vì s c•p và nh ng con thú d khác b t i €n th t. Theo nh l i k thì m‚t khi h• ngƒi th y mùi tanh n ng, hôi thúi bay t i g„n là h• ph i rút ra kh i khu v c ngay vì s c•p xu t hi n. H• th ng em theo giáo, mác ho…c mã t u th thân. M‚t hôm b n ng i h• vào r ng nh th ng l , trong lúc d ng Hai và c u N€m ang lui cui ào m y c r hà th ô thì ông Ba, ng i b n i cùng ang tìm ch ti u g„n ó, b ng nhiên m‚t con h không bi t t âu nh y ra v lên ng i c a ông này. Ch c có l† nó ang n‡m ch m i t lâu. Vì không có phòng b cho nên ông Ba b té la lên chí chóe và khi con c•p ang chuˆn b gi t m i c a nó thì d ng Hai nhanh chân nh y n v i mã t u trên tay v a âm v a chém liên t‰c vào m…t con h . Còn c u N€m và ng i b n ng hành cŠng hùa vào
Kho ng hai tu„n sau, ông Ba bi n âu m t bi t không ai tìm th y tông tích c a ông ta n a. 10
chu i. d ng Hai nh ng m t nhìn v phía ông Ba m‚t cách h nghi thì ông ta g t „u m m c i v i m‚t n‰ c i to i nguy n. Sau ó ông Ba cho bi t là sau cái êm mà con h ã n c p i cái tài s n quý báu c a ông ó là con trâu, ông th là s† i tìm con h này tr thù. Cu i cùng chính con h ã v h‰t ông, ã €n th t con trâu c a ông l i l i ch t d i hai bàn tay c a ông Ba.
Có ng i n r‡ng ông Ba ã b c•p b t v hang €n th t vì h• nói r‡ng c•p không bao gi m t mi ng m i ngon c a nó. CŠng có ng i cho r‡ng ông Ba vì quá s c•p v b t cho nên ph i b x i ra ngoài t nh sinh s ng. Nh ng r i cu i cùng chuy n âu cŠng vào ó, l i n ãi cŠng chìm theo dòng th i gian và không còn ai nh c n n a. Sau này cu‚c s ng càng ngày càng khó kh€n vì tình hình chánh tr lúc b y gi cho nên c gia ình tôi d•n ra Sài Gòn sinh s ng. Còn gia ình d ng Hai thì m• m‚t ti m thu c b c ngoài ch Tây Ninh h„u tr b nh cho nh ng ng i dân • ây.
Trong bài thŒ “Nh R ng” c a nhà thŒ Th L có m y câu sau ây: Nào âu nh ng êm vàng bên b su i, Ta say m i ng u ng ánh tr ng tan? âu nh ng ngày m a chuy n b n ph ng ngàn Ta l ng ng m giang san ta i m i? âu nh ng bình minh cây xanh n ng g i Ti ng chim ca gi c ng ta t ng b ng? âu nh ng chi u lênh láng máu sau r ng Ta i ch t m nh m t tr i gay g t ta chi m l y riêng ph n bí m t? Than ôi! th i oanh li t nay còn âu?
M‚t bu i chi u d„u Xuân Canh D„n n€m 1950, hàng hoa mai tr c cƒa c a nhà d ng Hai n• r c vàng chói. Bên ngoài sân én bay tung t€ng trên b„u tr i xanh t Œi khi hoàng hôn s p buông ph trên m•i n•o, d ng Hai chuˆn b óng cƒa ti m thì nhìn th y m‚t chi c xe ng a d ng tr c cƒa và m‚t ng i àn ông dong d ng cao, m…c áo b‚ ka ki xám nh y xu ng. Lúc ông ta b cái nón c i xu ng thì d ng Hai m i nh n ra ó là ông Ba, ng i b n ng hành ngày x a. C hai u m ng r•, hàn huyên tâm s m‚t h i lâu thì ông Ba cho bi t là ông ta có nhã ý mu n bán cho d ng Hai m‚t b‚ x Œng c•p n u cao h c t.
úng là t o hóa luân h i. Con h ba chân c a vùng Tây Ninh ã ch t trong „u n€m Canh D„n, ch c có l† ây là n€m “t i” c a nó. Than ôi! th i oanh li t nay còn âu?
Khi d ng Hai ra phía sau chi c xe ng a nhìn lên xác ch t c a con h thì th y bàn chân ph i phía tr c c a nó b co rút l i gi ng nh là b t t và có m‚t v t th‘o sâu ch y dài trên b p
Jimmy Dieu (MDC-74) Xuân Canh D n 2010
ThŒ….. .. Th âu R i Mùa Xuân âu r âu r âu r Trái d âu r
i h Œng v bánh ch ng i bánh tét, c hành h€ng h€ng i áo m i m‘ may a màu t t ch ng bàn th i n i th t kho tàu…
V n M Lan
11
T T VI N X Ph
"Ly R
NA UY
ng Mai 12A 2-MDC73
u M ng" T T INH H I t i NA UY” ngˆn ngŒ." Sau nh ng l„n ti’n a, l i i v , ánh sáng èn ng t a y u t cho tôi th y cái óng lung linh c a dòng n c ang thˆn thŒ, tuôn ch y d u êm theo hai bên v a hè c a nh ng ngày m a l‰t l‚i. Nh ng chi c lá vàng khô rŒi r t còn sót l i âu ó cŠng buông xuôi cu‚c i trôi theo i n t n cùng m‚t ki p luân h i s† tr• v v i cát b‰i.
Lá cu i Thu, n‡m ng nghiêng trên ng v ng nh p b c ng i i, i gi a mùa thu, lá uá vàng rŒi cành cây mang m‚t n i s„u nhung nh , chào ón mùa ông t i, b„u tr i t i en nh m c, bao ph c m‚t góc tr i bu n thiu, quét lá úa vàng rŒi, b ng nh v€ng v ng âu ây bài hát Tr nh Công SŒn " i bác êm êm v•ng v thành ph , ng i phu quét ng, d ng ch i ng nghe". Tì ng súng v•ng v ngày nay không còn n a, nh ng trong bao n i thi t tha, cu‚c s ng ch y ua nŒi t khách dù ta ch•n nŒi n„y làm quê h Œng th hai mà sao v•n man mác nh v dòng sông nu c l ng l trôi, âm vang c a nh ng bu i "Em tan tr ng v , anh theo Ng• v , Áo dài tà áo ngˆn ngŒ,
Ch còn hŒn ba b n tháng n a, T t Canh D„n s† n. X ng i cành cây khô trŒ tr‰i kh ng khiu ng chênh vênh, r ng thông gìa nua ch u ng bao th€ng tr„m b a vây, ón ch nh ng m nh tuy t rŒi, nh rŒi nh‘ vào b vai n…ng gánh. Tuy t v•n tr ng trên c l i i v , 12
cùng b c chung m‚t nh p c„u yêu th Œng thông c m cho nhau vì ki p con ng i không ai c hoàn h o c . L’ Giao Th a c phŒi bày ngoài sân m‚t thoáng r t nhanh v i bình hoa tuŒi r c r‹ và “a trái cây ngŠ qu cŠng bi t th m thía cái l nh bu t giá, nhang èn t a nh ng tia sáng lung linh trên bãi tuy t tr ng c Th ng nh vùng tia sáng linh thiêng ban cho, nh ng thi p chúc m ng Xuân t các nŒi g•i n và các bao lì xì treo l ng l ng trên cành mai gi hái l‚c „u n€m. Trên bàn th ông bà v•n th t m‹ d a hành, không câu i , không nêu, không pháo, v i m‚t vài bánh tét, bánh ch ng xanh, m‚t vài lo i m t g ng, bí, d a, thèo lèo, chút mùi h Œng v c a T t thêm ph„n m à. Trong tay m‘ còn ôm p nh ng bao lì xì cho các cháu m ng tu i, r i chúc t‰ng l•n nhau, tay ôm ch…t các cháu vào lòng và c t ti ng c i ròn rã v i nh ng l i chúc ti ng Vi t Œ.. .., cà...l€m c a các cháu th t m cúng,tràn tr h nh phúc mà v•n bi t trong lòng m‘ tôi v•n còn m‚t nŒi ch n nh v v i nh ng l i chúc c a "Tú X Œng".
tr ng xoá trên mùa xuân thung lŠng hoa vàng, mây tr ng bay v núi r ng trùng trùng i p i p, b„y Chim Thiên Di hi n hòa v•n xo i cánh x p hàng bay theo hình mŠi tên trong b„u tr i en t i, kh n gi•ng réo nhau trên không, bay i, bay i tìm m‚t hoài v•ng v c x . ón mùa Xuân Canh D„n trên t khách l i v , Già, bày m c tàu gi y , không có Ông bên ph ông ng ì qua, anh tôi ã gói tr•n h t tâm tình n ng ì em vi’n x vào mùa xuân n€m y qua "T t X Ng i" Phan T t Ni: Mùa xuân tuy t tr ng tr i tr ng t Ng i, xe gì th y u t t b t Ng•n gió cu n h n anh bay mau M…t mŠi se khô tái m‚t m„u Tr c m…t nhà cây phong tr‰i lá Tr„n tru ng khô nh cây mai gi Nhìn xuyên qua m‚t b„u tr i già Th y i mình gi t v ph Œng xa Lái xe ch y m‚t vòng thành ph Ph ng i r‚ng nh b kh Ta thò tay ra ngoài dòng i Níu h n v tr€m mi ng t tŒi Không khí T t không mùi ngƒi Không thiêng liêng cho lòng l nh s •i Ngó ngoái l i th Œng quá em xa Mi ng t Œi c i, héo hon trong d Bao gi g…p l i ta trên sông Thuy n i ch• ng•n trùng d Œng ‚ng D t díu nhau t ng ch…ng thi t tha Ta v v i mùa xuân quê nhà
L ng l…ng mà nghe h• chúc nhau, S ng lâu tr€m tu i b c „u râu... M‚t s ra i v“nh vi’n, n i tr ng v ng qu nh hiu, nh t là m i ‚ xuân v trên t khách. T t v•n n nh nh ng n€m qua nh s tình c • trong lòng m‚t k• nh c‚i ngu n ón chào mùa xuân ch a tr l‚c, n i lòng c a k• tha h Œng nh nh c‰m mai vàng, hoa lan „y tr c ngõ, hoa cúc, qu nh h ng t ng b ng n r , nh ng v n an i ni m ch a chan h nh phúc h n nh ng ng ì ang s ng t i quê nhà v i T t thiên tai màn tr i chi u t, mùa màng th t thoát, c m no, áo không m, khao khát thèm không thu ng, có còn g i là m t T t quê nhà y nh ng h ng v cu mùa Xuân hay không? T t có chút gì mênh mang và r ng r ng n i nh trong lòng. Nh v xa x a, nh nh ng b m i th t tha m t mà,m ng ba T t cùng ám b n r nhau i Chùa l Xuân, xin xâm, bói qu u n m xem tình duyên gia o có g p t ng c p B ch H i ng hay m t T H i gì ch ng? vì ã trót l có duyên v i n hàng ?, " i n ph ...?"...r i khúc khích c i. Thu h c trò ngày x a sao ngây ngô nhi u m m ng.
Nh ng n€m gia ình chúng tôi cùng nhau €n T t do H‚i Cao Niên Ng i Vi t • Nauy t ch c, h• tay b t m…t m ng v i h n h• nh ng l i chúc t‰ng „u N€m M i An Khang Th nh V ng, t…ng l i t t ‘p cho nhau, lúc y m‘ tôi có d p hàn quyên tâm s Œì s ng ng i già nŒi mà m‘ tôi v•n luôn luôn cho là t khách quê ng i Nh v ngu n c‚i. Ng i co ro s •i m bên ti ng tí tách nhóm lƒa h ng c a mùa ông b€ng giá, ngoài tr i tuy t rŒi, t t c m‚t màu tr ng xoá, lung linh nh ánh sao hôm t •ng ch ng nh a l i cho l khách quên ng v , nh m i vì sao là m‚t inh m nh cu con ng i, n m gi l y nó nh n m gi t Œng lai mông mênh, m o, l ng l…ng 13
tâm h n, m t th… xác không b€nh tˆt, m no yên lành và h nh phúc.
Th mà gi ã ba m i l m n m trôi qua, v ng n p nh n trên trán m chút u t lo toan m€t m•i, vui bu n l n l n, th i gian không ng ng trôi, con ng i v n cu n xoay theo dòng i cho n h t T t n y và mãi mãi m i n m T t l i v . N u úng vào d p ngh‚ l Mùa ông theo truy n th ng cho h c trò Bƒc Âu, h d n nhau lên núi tr t ski, ph xá vƒng v , ng i i k v v n im l ng t„ soi g ng th y bóng mình, ph t t‚nh trong s„ h i h m i ngày. Tuy t óng b ng trên m t n c h Thu, trên su i thác gh nh và bi…n c , r i cu i cùng c†ng s‡ tan d n nh nh ng t ng b ng s n trôi chˆm v ngu n, n i ch n xa x m mi n Bƒc C„c. Nh ng chi c lá xanh non bay ph t ph theo làn gió nh‰, cây m ch i n nhŠy, hoa tulips và liverleaf chen l n nhau lên trong m t vài cŠm tuy t v n còn ph trên bãi c• vàng úa, báo hi€u mùa Xuân tr v , s‹a so n cho m t mùa Hè r„c r ánh nƒng ban mai hòa l n cùng nh p i€u buŒi chi u hoàng hôn v n sáng trên l ng i cho dân Bƒc Âu nh ng ánh sáng c ban êm ‰p vô vàn … bù ƒp su t mùa ông êm dài âm u l nh giá.
Hình ch p "CÂY MAI 2009 " nhà Ngo i. T n Th ng ! Chúc m ng n m m i n gia ình Th y Hi€u Tr ng Lý Di & Ng c H ng, Gia ình các Th y Cô, MDCR &12A2MDC73 C c, c c, c c, tài l c n nhà, Lão S‹u sƒp qua, Ông D n sƒp Chúc m ng n m m i, Phú quý an khang Gia ình bình an Cát t ng nh ý Vinh hoa phú quý, Song h• phát tài.
Ni m ao u c duy nh t n m Canh D n sƒp n, C u xin Th ng , hãy xót th ng cho nhân lo i chúng con là nh ng ng ì bé nh• trên i ã ph i gánh ch u c†ng nh tr i qua bao sóng gió cu c i, th ng tr m c a b… khŒ. Xin bàn tay m u nhi€m, quy n n ng t i cao c a ban xu ng th gian cho nhân lo i Th ng chúng con có c s„ bình yên, c m no áo m vì con ng i không còn s c … ch u „ng thêm chi n tranh kh c li€t, b€nh h an, ch t chóc, thiên tai l† lŠt bão bùng, màn tr i chiêú t, ói rét, c c„c l m than. Xin cho dân t c Vi€t Nam chúng con c s„ bình yên trong
n,
Hãy cùng nhau ón XUÂN CANH D N "Ly R u M ng" Ph
14
ng Mai 12A 2-MDC7
Th ….... Nguy n Th Khánh Minh (MDC 1969-1970)
B
Bàn tay n m nhánh sông R ng r ng ni m á s i
C XUÂN
Ngày m c th m m t n h ng N y tr i non m t ch i xuân D ng nh ai n v n ta y Ng n c im h i, b c ã g n…
N TR NG ÊM TR
ng ng t trên môi em H ng ba m i t nh m ch Miên man n hôn êm N thành tr ng tr t ch…
T CH VÀO MÙA
Trong c n phòng cu i n m Em nghe ti ng tháng Giêng Rù rì n mai nh : -Hãy ch êm, ch êm…
Ngày mùa anh n ng d y Nh p ng hoa em m y h t xuân th m Ô tháng Giêng nào v y Hát th chi u em l y th m tà buông êm anh câu mái y D u dòng quê sông láy h i em h ng.
Anh i ng th p èn Cho em còn nhìn th y Chút n ng ngày còn l i Trong th m th m nhìn em
QUÀ XUÂN
Em nghe ti ng nói anh G n nh b c mùa xuân ang s p v tr c ngõ Em nghe ti ng nói anh Xa nh gió mùa ông ang thì thào t giã…
Xanh s m mai Tháng Giêng h ng ô c€a Lòng t l a Chân hoa vào nh p ph Gi u n ng v ng theo • t‚ng ai… Nguy n Th Khánh Minh (MDC 1969-1970)
Nh ch m ph i th i gian B c n ng m a m t m i 15
16
17
HAIG AUTO SMOG “TEST ONLY’’ STATION (760) 489-8880 We certify all vehicles including gross polluter. No appointment necessary.
333 “B” West Mission Ave. Escondido, CA 92025
DP
Mon – Fri: 8:00am – 5:00pm Sat: 8:00am – 1:00pm
MARBLE & TILE 7776 Westminster Blvd, Westminster, CA 92683 State Lic # C54-729787 HIC
Design & Installation: - Ceramic, Porcelance, Marble - Granite, Travertine, Wood Floor - Shower, Kitchen, Fireplace Remodeling: - Kitchen (Granite Countertop) - Bathroom (Stone & Granite Slap) - Residental & Commercial Bus & Fax: 714-799-1781
uông Phan PH
Cell: 714-624-2826
Kính M i
NG CHÂM C A CHÚNG TÔI LÀ T N TÂM, UY TÍN, GIÁ C PH I CH NG
18
VÀI C M NGH
N S V N N GIÁO D C TRUNG H C VI T NAM VÀ HOA K GS Hi u Tr
(Bài vi t này thân g i các c u h c sinh TH M c
M t hôm nhân i dƒ bu„i trình di…n c†a m t oàn ca nh c k ch Vi t Nam, có m t cô bé gái lên sân kh u trình di…n, ch c vào kho ng 15 tu„i, cô nói ti ng Vi t không c suông s‡ cho l m, có ông c khá l n tu„i ng i bên c nh ng c nhiên h i, b cô này không rành ti ng Vi t??? Tôi tr l i v i c ch c cô này sanh ‡ và l n lên Mˆ nên không rành ti ng Vi t… Sau khi tr l i, tôi c‰ng b t u có c m giác khó ch u, không bi t vì cái khó tánh c†a ông c hay vì cô gái không rành ti ng Vi t? ây là m t ph n xã h i. c†a vi c giáo d c con em, m t v n úng-Sai, N€a úng-N€a Sai, c‰ng không dŠt khoát gi ng nh trong lãnh vƒc chính tr hay tôn giáo, vi c giáo d c tùy vào vào trình ki n thŠc c†a cha m‹ sao cho phù h p v i hoàn c nh gia ình c†a mŒi ng i.
nh Chi
ng Lý Di
c gi i khuây trong m y ngày T t)
Giáo D c ào t o g p rút m t s giáo s d y nh t và nh c p tung ra kh p m i n‡o ng t n c mi n nam Vi t Nam, và th i i•m này các tr ng trung h c nh c p ã v t i c p qu n. Nh v y, có th• nói n n m 1975, n n giáo d c c phát tri•n, dân trí mi n nam r t cao so v i th i Pháp thu c. S ng Mˆ m t kho ng th i gian khá lâu, v i m t ít kinh nghi m và hi•u bi t v ngành giáo d c Vi t Nam và còn yêu ngh gõ u tr‡, tôi v n l u tâm r t nhi u v n n giáo d c c†a Mˆ, tôi sŽ c g ng trình bày m t cách th t n gi n và thƒc ti…n m t vài khác bi t c†a ch ng trình trung h c Vi t Nam và Mˆ • l y kinh nghi m d y dŒ con cái mình khi s ng Mˆ, bài này vi t v i th i i•m c†a n n giáo d c Vi t Nam t n m 1954 n n m 1975.
Sau khi h c xong ti•u h c (1953), t•nh Trà Vinh ch a có tr ng trung h c, tôi ch• có sƒ lƒa ch n là thi tuy•n vào th t trung h c V nh Long, C n Th hay Petrus Ky-Saigon, V nh nh t c p, sau ó Long thì ch• n trung h c l i ph i tìm tr ng khác, Petrus Ky thì có n Tú Tài II, nh ng không d… gì thi u. N m ó tôi c u vào tr ng Petrus Ky v i s i•m khá cao, c u bé này c m th y oai l m và r t hãnh di n v i hàng xóm, ch c các cô trong t•nh lúc ó c‰ng n• mình mà mình có bi t gì âu và ch a h n m tay ai. R i n m 1962 tôi t t nghi p i H c S Ph m và c‰ng “m t d y” (nhà giáo chúng tôi hay nói ùa nh th ) vào u n m 1976.
Vài S Khác Bi t Gi a Hai N n Giáo D c Trung H c Vi t Nam và Hoa K
Vào n m 1953, Vi t Nam v n còn nh h ng c†a Pháp và ngành giáo d c ch a có thay „i gì áng k•, ch• có vài t•nh mi n nam có tr ng trung h c mà thôi. n n m 1962, ta ph i ghi nh n m t i•m son c†a Vi t Nam C ng Hòa, trong kho ng 10 n m t 1953 n 1962, B 19
•
Vi t Nam là m t n c nghèo nàn, chi n tranh tri n miên, kinh t ki t qu , có th• nói l p h c Vi t Nam ch• có b ng en và viên ph n tr ng.
•
S s h c sinh các l p h c Vi t Nam quá ông, tr ng công thì t 50 n 60 h c sinh, tr ng t có th• lên n 90 em, a n tình tr ng th y d y không bi t n t ng h c sinh c†a mình, trong khi l p h c Mˆ có kho ng 30 h c sinh, do ó các ho t ng, ki•m soát bài v c ch‚t chŽ h n.
•
• Mˆ, v i ti n nghi r t y †, phòng h c, phòng thí nghi m r ng rãi, mŒi gi các h c sinh di chuy•n t l p h c này sang l p h c khác c qu n tr b i ông th y c†a t ng b môn, v i y † h c c , b n , d ng c
thí nghi m… Nên giáo d c thƒc nghi m h n.
c d… hi•u và
•
H c sinh Vi t Nam th ng h c thu c c lòng, còn Mˆ, c sách nhi u và th ng xuyên ki•m soát b•ng các k‘ thi quiz.
•
Giáo d c Vi t Nam quá gi i h n tu„i tác, tu„i i lính, các h c sinh quê hay vùng xa xôi h‡o lánh th ng h c tr…, còn Mˆ có c h i • h c hoài… dù ã/ ang i làm.
•
C p b•ng Tú Tài 2 (t t nghi p trung h c) ph i qua m t k‘ thi toàn qu c, Mˆ thì b•ng t t nghi p trung h c do tr ng ó c p. Vi c thi b•ng tú tài toàn qu c có ngh a là em trình c†a h c sinh này so v i t t c các h c sinh toàn qu c, bài thi sŽ do m t ban thanh tra kh o thí b Giáo d c làm ra dƒa trên trình c†a h c sinh trung bình, n u bài khó thì r t nhi u, bài d… thì u nhi u, trong lúc b•ng t t nghi p trung h c Mˆ do tr ng c p và trình h c sinh c†a mŒi tr ng mŒi khác. Khi các tr ng i h c mu n tuy•n sinh viên vào tr ng mình th ng dƒa vào k t qu c†a nh’ng bài thi có tính cách toàn qu c nh ACT test, SAT test (Scholastic Aptitude Test), tuy nhiên n u không mu n vào i h c t t thì không ph i thi nh’ng test này.
•
Giáo d c Mˆ chú tr ng vào th• thao, sân th• thao c†a tr ng trung h c nhi u và r t ti n nghi, ng c l i Vi t Nam vì thi u ph ng ti n và theo chi u h ng c†a nho giáo và giáo d c Pháp, th• thao không c chú tr ng l m. Tr ng Vi t Nam • Mˆ, giáo d c tr‡ em c c “ng bách n l p 12 (tuy nhiên b h c l ng ch ng c‰ng r t nhi u), ài Loan c “ng bách n l p 9, Vi t Nam th i Vi t Nam C ng Hòa giáo d c c “ng bách n h t ti•u h c (t t c các h c sinh h c ti•u h c u c mi…n phí), c thƒc hi n m t cách nh ng không Šng n vì hoàn c nh chi n tranh.
20
•
Các môn h c nh sinh h c, v t lý và hoá h c c d y riêng t ng niên h c, nh sinh h c h c vào l p 9, hóa h c h c vào l p 10 và v t lý h c vào l p 11. Còn Vi t Nam thì 3 môn khoa h c này h c r i rác trong các niên h c l p 10, 11 và l p 12, l p nào c‰ng có các môn h c k• trên.
•
Cách cho i•m Vi t Nam c tính t 1 n 20, trong lúc Mˆ, cách cho i•m c tính theo A, B, C, D.... H c sinh nào c A sŽ c tính 4 i•m, B c 3 i•m, C c 2 i•m. i•m trung bình cho t t c các môn (GPA-Grade Point Average) c c ng chung và chia u cho các môn, m t h c sinh gi i c A t t c các môn thì GPA sŽ là 4, . Vì các môn h c không có h s , các h c sinh th ng ngh là các môn h c u quan tr ng nh nhau, nh ng .• tr ng trung h c Mˆ, n u là h c sinh gi i c cho so v i các h c sinh ng lŠa thì phép h c l p AP (Avanced Placement c i•m class), n u h c sinh l p này mà A thì i•m GPA sŽ là 5. Vì lý do này mà ta không ph i ng c nhiên khi th y báo chí nói n thành tích h c sinh gi i i•m GPA có c m t th• cao n 4.6. H c l p AP i•m l i n’a là khi vào i h c, các môn AP sŽ c tính vào credits và t t nghi p i h c nhanh h n. i u này Vi t Nam không có.
•
Tr ng trung h c Mˆ không d y môn tri t b c trung h c, Vi t Nam môn tri t c h c 4 gi m t tu n cho các l p ban A, 3 gi cho ban B và 9 gi cho các l p ban C và D.
•
Giáo d c Vi t Nam còn ch u nh h ng Nho giáo r t nhi u (b„n ph n i v i ông bà/cha m‹, th y h c, xã h i…). Và c‰ng ch u nh h ng c†a Pháp, r t coi tr ng ki n thŠc t„ng quát (ch ng trình do chính ph† quy t nh) l i có tính cách t ch ng, l i h c này ã có nhi u i cho n n m 1975, c s€a ch’a • thích giáo d c này ang h p v i hoàn c nh xã h i nh các ch ng trình trung h c t„ng h p, tr ng kˆ thu t…, nh ng l i th t b i theo v n m ng c†a t
Tri t mà l i nh n nh và suy t c‰ng khác, m t u óc tr ng thành, h c m y tháng u h c th y khó kh n vì tr u t ng khó hi•u, nh ng h c xong thì c m th y c n bù r t nhi u.
n c vào n m 1975. Giáo d c Mˆ thì không theo l i h c t ch ng mà r t thƒc ti…n, c n nhi u ki n thŠc qua vi c c sách và nhi u tài li u s u t m khác. •
Do nh h ng c†a Pháp, giáo d c Vi t Nam là l i giáo d c g n l c, tuy•n ch n qua các k‘ thi • làm công chŠc hay vào Y khoa, D c khoa, kˆ thu t Phú Th , Nông Lâm Súc, hàng ngàn thí sinh thi mà tuy•n ch n thì không c bao nhiêu, u b•ng c p cao thì m i gi’ các chŠc v l n c. • Vi t Nam không u b•ng Tú Tài thì công danh sƒ nghi p không có gì và tình yêu c‰ng bay theo mây khói. Qua Mˆ tôi th y có nhi u ng i ngày x a r t Tú Tài nh ng l i r t thành công xŠ s này, Ông Bill Gates ã b h c ngang mà ã t o nên sƒ nghi p to l n, t ng không có qu c gia nào có l i giáo d c hi u qu nh v y…
•
Giáo d c Vi t Nam có 8 môn h c, Qu c V n, Lý Hóa, V n V t, Toán, Sinh Ng’, S€ a, Công Dân và nhi m ý (Âm Nh c, Th• Thao, N’ Công Gia Chánh), các l p nh c p thì có thêm môn Tri t. Giáo d c Mˆ a d ng h n, ngoài các môn thông th ng còn có, kˆ ngh , ánh máy, s€a ô tô, lái xe, vi tính, hàn xì…
•
Giáo d c Vi t Nam n i ti p n n giáo d c Pháp, n n i h c c mi…n phí, nên m t ng i h c gi i c chính ph† nuôi khi ra i h c l i n trên ng i tr c, giáo d c Mˆ quan ni m sƒ h c là vi c u t , khi ra tr ng i làm ph i tr n , ôi khi n n m t hai tr m ngàn. Nh n Xét
Sau khi i•m qua nh’ng khác bi t gi’a hai n n giáo d c trung h c Vi t Nam và Mˆ, chúng ta có nh’ng nh n xét th nào? -
-
Ch ng trình trung h c Vi t Nam c nghiên cŠu và thay „i nhi u l n, tr c n m 1950, d y toàn ti ng Pháp, mu n h c h t ti•u h c ph i h c c 6 n m: l p N m (Cours Enfantin), l p T (Cours Preparatoire), l p Ba (cours Elementaire) r i thi l y b•ng S H c, u S H c m i c lên l p Nhì n m thŠ nh t (Cours Moyen I), l p Nhì n m thŠ hai (Cours Moyen II), l p NhŠt (Cours Superieur), h c xong m i thi b•ng Ti•u H c (Primaire), n u thi vào Th t mà không u thì ph i h c l p Ti p Liên… Nghe là m t r i, âu còn mu n i h c n’a!!!
-
T n m 1951, các tr ng trung h c u b t u d y ch’ Vi t và cŠ mŒi n m ch’ Vi t c dùng l p k ti p, t ó n n giáo d c trung h c Vi t Nam tr ng thành nh ng v n còn ch u nh h ng n‚ng n c†a ch ng trình Pháp, là con ng i có h c ph i có m t ki n thŠc r ng, m t ít tri t lý, m t chút v n th , m t ít khoa h c, a lý và bi t th ng lãm ngh thu t • i•m tô cu c s ng phong phú h n. Sau này Giáo d c Vi t Nam b t u ch u nh h ng giáo d c thƒc ti…n c†a Mˆ… Qua nhi u l n bàn b c và s€a „i, B Giáo D c Vi t Nam C ng Hòa ã a t i m t ch ng trình trung h c Vi t Nam khá thành công là tôn giá tr con ng i, tôn tr ng sƒ sinh t n và phát tri•n qu c gia, chú tr ng v khoa h c nhi u h n (d y 5 gi mŒi tu n cho Ban A, 9 gi cho Ban B và h s i•m môn Toán trong k‘ thi Tú Tài Ban B r t cao). Vào th i Vi t Nam C ng Hòa, m‚c dù ch ng trình thi u thƒc ti…n nh ng là m t n n giáo d c thƒc sƒ tôn tr ng giá tr con ng i, m i sƒ tính toán • a chính tr hay tôn giáo vào h c ng u b th t b i. Trong các k‘ thi Tú Tài và thi tuy•n vào i H c có nh’ng tai ti ng không ct t
H i m i qua Mˆ, m t i u làm tôi th c m c là ch ng trình trung h c c†a Mˆ không có gi ng d y môn Tri t, các h c sinh VN t t nghi p v i b•ng Tú Tài toàn ph n, nh môn 21
h c c†a các n c khác thì ph i qua nhi u k‘ thi, hàng n m h c sinh trung h c Mˆ t t nghi p trung h c g n h t, ch• tr nh’ng em không mu n h c. H c sinh trung h c Mˆ nhìn t„ng quát là nh v y nh ng ngh n 10% (top ten) c†a t„ng s h c sinh t t nghi p thì không d mà nó là tinh hoa nhân tài c†a n c Mˆ sau này, nh’ng em là th† khoa c†a tr ng (valedictorian) là nh’ng em xŠng áng, các môn h c u nhau c v h nh ki•m c‰ng t t, còn tr ng trung h c Vi t Nam thì h c sinh ch• h c các môn có h s cao, còn các môn không thi hay h s nh thì th không h c.
nh mua b•ng c p, h i l … Vi c này có th• x y ra nh ng ch• là cá bi t l‡ t‡. Nhìn c chung t p th• Giáo chŠc v n còn gi’ l ng tâm, giá tr o Šc c†a m t nhà mô ph m, nh’ng h c sinh nghèo, h c gi i v n thi u vào các tr ng i h c thi tuy•n và ra tr ng v n n m gi’ các chŠc v t t và v i tu„i tr‡ y lòng nhi t tâm, h ng hái ã giúp nâng cao giá tr xã h i. -
-
Nhi u ng i cho r•ng trình h c sinh t t nghi p trung h c Mˆ th p kém so v i h c sinh khác trên th gi i, i u này úng nh t là môn Toán, dƒa trên b ng s p h ng, n u tôi nh không l m thì nh t là Singapore, nhì là i Hàn và Mˆ n h ng 30. Vào n m 1970, khi dƒ h i ngh v i các v hi u tr ng cùng phái oàn quan sát và nghiên cŠu giáo d c trung h c Mˆ t i Ohio, m t v hi u tr ng có h i tôi là làm cách nào mà tr ng c h c sinh l p trung h c Vi t Nam d y 12 có trình Toán gi i nh th , làm tôi khá hãnh di n, tôi tr l i là giáo d c Vi t Nam chú tr ng nhi u v khoa h c, h c sinh c i du h c là các h c sinh r t gi i, áng lŽ tôi tr l i là “các em h c sinh Vi t Nam không có TV và ph i h c ngày êm vì hoàn c nh chi n tranh”, các v giáo s v i l i d y c n b n, có l p lang, chú tr ng ‚c bi t các ph n quan tr ng, thú th t cho t i gi phút này các công thŠc toán h c tôi v n còn nh , các con tôi r t ng c nhiên, ch c ông hi u tr ng Mˆ c‰ng ng c nhiên, th t là m t i u ngh ch lý, m t n c chi n tranh làm tan nát h t mà h c sinh h c r t gi i, nh ng càng ngh ch lý h n n’a là càng chi n tranh h c sinh h c càng ráng h c.
Con Em Ta S H c Sao ây??? Nh t ngh tinh, nh t thân vinh r t úng Mˆ, làm ngh gì c‰ng có th• thành công và giàu có, c t c c‰ng làm giàu, h t rác c‰ng làm giàu, c n u ta không h c nhi u c‰ng thành công c n m n và có óc sáng t o, do ó con em chúng ta có nhi u lƒa ch n và t o sƒ tranh ua, không nh chúng ta lúc x a thi u vào i h c nào thì h c tr ng ó, n u gi i u c nhi u tr ng thì có nhi u lƒa ch n h n. Ta có nên ép con em h c • chi m th† khoa c†a tr ng không? Theo m t cu c kh o sát, ng i ta ch n và theo dõi 50 em u th† khoa c†a 50 tr ng trung h c Mˆ, sau 4 n m h c xong i h c thì k t qu c‰ng thu c hàng khá chŠ không gi i nh h c trung h c, i u này cho ta th y h c trung h c khác nhi u so v i cách h c ih c và có th• các em ã h c quá sŠc, cái gì c‰ng mu n chi m gi i ngay c nh’ng môn không c n thi t. M t h c sinh khi t t nghi p trung h c, có th• xin vào i h c 2 n m (Community College), khi t t nghi p sŽ l y b•ng AA hay AS, i h c 4 n m thì l y b•ng BA hay BS hay vào University, các University th ng d y n c p Master hay PHD.
M t s ng i l i th c m c, t i sao h c sinh trung h c Mˆ h c d mà nhân tài l i n quá nhi u? em so sánh trình m th c sinh u Tú Tài 2 Vi t Nam tr c n m 1975 và m t h c sinh t t nghi p Mˆ thì l y c b•ng Tú Tài Vi t Nam khó h n nhi u, còn Mˆ n u h c àng hoàng là xong trung h c r t d… dàng. M t h c sinh v i h c lƒc trung bình Mˆ thì tr c sau gì c‰ng t t nghi p b•ng trung h c, h c y u thì ph i h c hè…r i c‰ng xong, còn n n trung
h c sinh, v n • Vi t Nam, • bi t trình b•ng Tú Tài 2 c x p theo các thŠ h ng, ThŠ - Bình ThŠ - Bình và u. Chính ph c ng d a theo th h ng này tuy n l a sinh viên i du h c. M i n m các tr ng i h c m ra các k 22
5 ch‰ vocalularies, vocabularies này có bán các ti m sách community college, m i h p có 1000 cards, m i card là 1 ch‰ vocabulary, gi€i ngh‹a ý và cách dùng, cách vi t v i 1 ví d… ng n, các ch‰ này c ng khó. Khi ã h c xong 2 h p (2000 ch‰) thì r‚t có l i cho vi c thi SAT, h c xong có th các em quên nh ng khi g‡p l i các em sŒ nh l i ngay, và chŠ nh ch ng vài ba ch‰ là giúp các em r‚t nhiƒu trong nh‰ng bài thi SAT, nên ý la`các ch‰ này có th các em sŒ g‡p l i r‚t nhiƒu khi thi MCAT, PCAT, LCAT vào graduate school.
thi tuy n nh i H c Y Khoa, i H c D c Khoa, K Thu t Phú Th , Nông Lâm, v...v... Các cu c thi tuy n này th ng g t gao và khó u vào h c. Còn mu n xin vào i H c(University) M , các tr ng i H c th ng tuy n sinh qua hai tiêu chu n: Ph n I: Xét i m GPA c a b ng t t nghi p Trung H c và các sinh ho t (Activities) c a h c c tính t sinh trong tr ng, i m GPA này l p 9, trình h c sinh c a m i tr ng khác nhau, có th cùng i m A nh ng h c sinh c a tr ng này có th gi i h n h n h c sinh c a tr ng khác. i m GPA là i m trung bình c a các l p 9, 10, 11 (l p 12 ít quan tr ng h n vì ó là th i gian c n thi t các i h c tuy n ch n sinh viên), do ó ngay l p 9 là ph€i h c hành àng hoàng, n l p 10 và 11 g• i m l i r‚t khó, các sinh ho t trong tr ng ph€i t t, m i sinh ho t ƒu dính vào h„ s và không có vi c h c may r i nh ta h c thi Tú Tài. H c sinh có i m GPA trên 3.2 là khá, trên 3.6 là gi i, có nhiƒu h c sinh xu‚t s c t c trên 4 là vì ã l‚y các l p AP nh ph n nói trên.
i m Toán, ph€i gi i Toán, th ng th ng trình Toán trong l p h c, trình chŠ v a các h c sinh ra tr ng, trình này ch a em c i m cao, nh t là các bài toán (word problem), ph€i trao d„i cao h n trình trong l p r‚t nhiƒu. D y con em mình sao cho có hi u qu€, d y nh‰ng gì nh mình ã h c c ch ng trình Vi t Nam!!! M t ông bác s‹ c ng là b n, nhà d y toán cho con theo l i ông ã h c khi x a, vô tr ng th y giáo d y theo l i M , a nh u óc r i ren nh b• t u h a nh p ma, th y giáo m i ông bác s‹ vào khuyên, thôi trong tr ng d y c ông ng d y n‰a r„i! T t nh t là mình c sách c a nó r„i h ng dŽn l i nó, mùa hè n u r€nh thì kèm Toán cho con em mình ch ng trình tr c m t n m khi vào niên h c nó không b n tâm vƒ Toán mà thì gi h c Anh V n nhiƒu h n „ng th i ôn l i chi ti t Toán và làm th t nhiƒu bài t p, cái khó là M mu n tìm mua cu n sách giáo khoa Toán không bi t âu bán, ôi khi tôi ph€i mua Ch Tr i, ho‡c b€o a con l n khai m‚t sách và hoàn tiƒn l i cho nhà tr ng r„i dành quy n sách ó cho a con sau h c, h c Toán dˆ h n Anh V n chŠ c n h c cho có c n b€n thì trong vài tháng sŒ ti n b .
Ph n II: Mu n vào i H c, các h c sinh ph€i xin thi nh là ACT, SAT.. trong ó SAT là thông d…ng nh‚t, ngày x a s i m t t a c a SAT là 1600 i m, trong ó 800 là English và 800 là Toán. Hi n nay SAT c thay †i có ph n khó kh n h n, t i a là 2400 i m, trong ó 800 là Reading, 800 Writing và 800 là Toán. Nh v y ta th‚y nƒn giáo d…c M r‚t chú tr ng n Anh V n và Toán. M t h c sinh h c xong Trung H c, có th vào h c i H c 2 n m ho‡c 4 n m thì t ng i dˆ h n là xin vào các University vì các h c sinh h i kém mà h c University thì r‚t n‡ng nƒ vì trình d y c a tr ng và trình c a h c sinh cách bi t r‚t nhiƒu.
Tóm l i mu n thi vào i h c t t c a M , các h c sinh ph€i chu n b• các y u t trên, có th nói t†ng quát là ph€i có i m GPA cao, gi i English và Toán, mu n c k t qu€ này các h c sinh ph€i bi t cách h c, mu n vào các i h c danh ti ng c a M nh Havard, MIT, Yale... thì i m GPA ph€i cao, ho t ng t t và quan tr ng là i m SAT ph€i th t cao. Các h c sinh undergraduate school (danh t chŠ các
Vƒ Anh V n, nên các em b nhiƒu th i gi vào Reading, Writing, Grammar, Vocabulary... Tôi không có kh€ n ng d y các con tôi Anh Ng‰, tôi chŠ cho chúng c sách và vi t essay th t nhiƒu và m i ngày ph€i h c cho tôi ít nh‚t 23
sinh viên h c n c• nhân), sau 4 n m c• nhân (BA hay BS), các cô c u này mu n h c thêm n‰a ph€i xin vào h c graduate school g i là h u ih c l‚y b ng master, ti n s‹, bác s‹, nha s‹, d c s‹... Các cu c thi tuy n này c ng t ng t nh thi vào i h c 4 n m v y.
kinh t t t, h c n âu c ng có vi c làm n u mình mu n và ch•u khó thì có r‚t nhiƒu c h i thành công dù b‚t c trong công vi c nào. Trên ây chŠ là m t vài hi u bi t thô thi n c ng nh m t vài kinh nghi m vƒ giáo d…c con em, hy v ng c ng sŒ có nh‰ng kinh nghi m c a quí v• khác t t •p và hi u qu€ h n.
i khái là nh v y, s giáo L i h cc aM d…c g n nh luôn luôn ph€i theo nhu c u c a xã h i và kinh t , xã h i và kinh t luôn luôn giao h€o hòa h p và h tr v i nhau. N c M nh
GS Hi u Tr ng Lý Di Xuân Canh D n 2010
__________________________________________________________________________________
Th ….... Luân V Chi u Xuân
Ru Ng
Anh m làm gi t n ng S i em ‚m ngày ông Hôn bàn tay bé b ng Ch t nh ã th t g n!
Nghe nh l nh t ng ch ng êm có tuy t Còn Ng i i biƒn bi t nh‰ng mùa Tr ng Ta ng„i l i h hao h„n B ch Nguy t T th ng tr m v ng l i ti ng tr m n m ...
Em xin làm h t cát Chìm vào lòng bi n kh i Luân v chiƒu Hoàng H c Tình v a ch m lên ngôi!
Ru ch a bu„n Thu mùa lá r…ng Ta ru ng i giai ngŽu bóng canh s ng Ng i n ta êm trân châu quy n r Phong kín màu huy t d… l nh chiƒu buông!
Anh m làm c n gió Lùa Tr ng n tìm em „i sim hoa tím n Xuân n th t êm ƒm!!!
Ru ch a ông s u êm bi n c n Ta ru Ng i miên viˆn khoác thanh vân Ng i chìm sâu cu i dòng i th y m‡c V ng l u ông ... m d‚u aí m t l n!
M Uyên
Nghe nh l nh thu tim ng i giá rét Ta ru Ng i ch a ki p ba sinh ôi môi ã h„ng phai l i h a h•n Hãy d i lòng nói nh ....dŽu r ng quên!!....
i Giai Ng u
Ta mu n l•a t tim Ng i ã ngu i t ta thành cát b…i mãi vô Sinh. M Uyên Vi t lúc 0 gi ...
24
V Q UÊ GS Ph m Quân H ng
nhà tôi i th m m• tr c. Mãi n n m 1996, các con tôi ã h c xong i H c, gánh n‡ng gia ình ã nh• i nhiƒu. H n n‰a vào cu i n m ‚y, gi‰a hai k ngh‹ lˆ T n và Giáng Sinh n m m i ch còn có ba tu n làm vi c. N u l y ba tu n ngh th ng niên thì tôi s có t ng c ng t i n m tu n, cho m t chuy n i dài. Th là tôi quy t nh v th m l i quê x a. Còn m t lý do n a, thúc y tôi là tu i ã khá cao, n u không v th m l i ph n m cha m , l mình có m nh h gì thì th t là….
Ngày còn i h c t i Sài Gòn, tôi luôn có m t m c: khi ‚t n c thanh bình, th ng nh‚t, tôi sŒ xin thuyên chuy n vƒ d y t i thành ph Nam •nh. T thành ph này, vào nh‰ng d•p nghŠ, b ng m t chi c xu„ng máy nh , tôi có th vƒ n t n c†ng ngôi nhà c a cha m• tôi làng An Lˆ, t†ng Ninh Nh‚t, huy n H€i H u. Cha m• tôi m‚t s m u n m 1950, tôi ch a y 11 tu†i, chú tôi a tôi ra thành ph Nam •nh, h c h t b c ti u h c r„i n m sau ra H€i Phòng h c t i tr ng trung h c Ngô Quyƒn. Mùa hè n m 1951, tôi có vƒ quê m‚y ngày. Cho n n m 1954 di c vào Nam r„i n m 1975 di t€n sang M , t ng là ch‘ng bao gi còn có d•p nhìn l i n i chôn nhau c t r n. Lòng tôi luôn luôn có m t n i ân h n là ã m‚y ch…c n m tr i không c th p m t nén nhang tr c ngôi m c a cha m•.
Tôi mua vé máy bay Los Angeles – Sài Gòn và Hà N i – Los Angeles. D tính v Sài Gòn tr c là th m nh ng thân nhân tr c h c a nhà tôi. Bà c thân m u nhà tôi n m y ã 89 tu i. C th ng tôi nh con và tr c 75, ã t ng v i chúng tôi nhi u ngày. K n là g€p l i b n bè •ng khóa Vi t-Hán, ‚ i Hƒc S Ph m Sài Gòn 1961. L p tôi ra tr ng 43 ng i, 7 ng i ã qua i (tính t i n m 1996), 21 ng i ng h„i ngo i v y trong n c còn l i 15 ng i. Tr c khi v n c, tôi vi t th báo cho vài ng i b n thân nh t ch…c bu i
May sao, kho€ng th p k’ 90, s i l i gi‰a Vi t Nam và M tr nên dˆ dàng, tôi ã nhen nhúm hy v ng có ngày vƒ th m l i quê x a. Tuy nhiên sinh k còn khó kh n và nhà tôi còn có m• già t i Sài Gòn nên tôi ành nh ng cho 25
m y ch c dollars, l ra có chuy n gì r†c rˆi thì phi n.
hƒp m€t. Ch b n Hà Bích Loan vi t th nói ùa: “Ch†c anh không mang gì b t h‡p pháp v , v y ng có ‘h hóa’ cán b c a chúng tôi nhá.”
T i Hà N i, m t ng i em con ông c u ru t c a tôi n t i phi tr ng, m i v nhà dùng c m chi u. B a n có món mà ngày còn ít tu i tôi thích l†m là món b u d c (c t) heo xào. Bây gi tu i ã cao, m…c cholesterol trong máu ã t i m…c báo ng nên tôi ch dám n vài mi ng. M t ng i em khác nh t nh kéo tôi v ng nhà chú y m€c dù tôi ã gi ch t i m t khách s n bình dân trong khu phˆ c . ‚êm y l nhà, gi ng ng thi u ti n nghi, h u nh tôi không ch‡p m†t và ph„i gƒi cho khách s n là hôm sau s l y phòng.
T i Sài Gòn kho„ng tr a ngày Thanksgiving 1996 và ngay ngày hôm y – th t b t ng cho tôi có 6 ng i b n •ng khóa n g€p tôi và i u làm tôi r t c„m ng là 4 ng i t t nh xa Long H„i, Long Xuyên và ‚à L t v Sài Gòn. Hai ngày u tôi dành cho gia ình. Ngày th… ba, tôi nh ng i b n có c n nhà t ng ˆi r ng làm m t b‰a n các b n có dip g€p l i nhau. Hôm y các b n n ‡c 11 ng i cùng tôi hàn huyên sau h n 20 n m xa cách. Chúng tôi nâng ly, ngâm câu th “Nh t h• trƒc t‰u hŠ t ng phùng” (M t b u r ‡u c, m ng g€p l i nhau) trong bài t m u truy n Tam Quˆc Chí. T ng c‹ng nên nói thêm rŒng lúc ó i sˆng c a các b n tôi không còn quá khó kh n nh h•i m i m t mi n Nam. Hƒ n v i tôi vì tình bŒng h u ch… không ph„i vì…. M t tu n sau, có m t ng i em hƒ tôi c‹ng t M• v n c. Chúng tôi i quanh Sài Gòn m t ngày, ra V‹ng Tàu m t ngày. Nhìn th y cái gì c a quê h ng c‹ng làm tôi xúc ng. Sau ó chú em i cùng v i ng i bà con i xe l‰a ra mi n Trung và h n g€p tôi Hà N i cùng v làng quê. Tôi l i Sài Gòn, muˆn g€p l i các b n cùng d y M c ‚Žnh Chi mà ng xá ã thay i quá nhi u, không còn bi t lˆi nào mà i. Có hai ng i b n g n nhà, mình còn nh a ch tìm n thì c„ hai ã dƒn i t lâu. Cuˆi cùng, tìm vào tr ng thì ch g€p l i hai b n còn d y ngày hôm ó là anh Lê Trƒng Liên và anh Phan Trƒng Tr ng. Chúng tôi ra ngoài quán n c trong tr ng chuy n vãn h•i lâu. Khi bay ra Hà N i, tôi ã ph„i nh ng oi quen làm vi c t i Air VN mua vé cho chuy n bay bŒng máy bay Boeing ch… ng mua chuy n bay bŒng máy bay c c a Nga Sô. Vé máy bay c‹ng nh vé xe l‰a, xe ò lúc y bán cho Vi t Ki u h„i ngo i hay ng i ngo i quˆc giá g n g p ôi giá bán cho ng i b„n x…. M t •ng nghi p c‹ khuyên tôi n g€p m t ng i quen ng có tr ng d y lái xe, c p cho cái bŒng lái xe mua giá r . Tôi t chˆi, t nghŽ ch„ ti c làm gì
N m gi sáng, tr i mi n B†c s ng mù, tˆi và l nh, ba anh em chúng tôi thuê xe v quê. Tôi ch sˆng quê có h n m i n m lúc còn nh• nh ng vì h u nh không có gì thay i nên hình „nh quê nhà tôi v n nh nh in. Quanh nhà tôi, ch nào là ao cá, chu•ng trâu, chu•ng l‡n, ch nào là cây sung cây nhãn, tôi u nh r t rõ. Tôi nóng lòng ch ‡i giây phút ‡c nhìn l i làng quê c a th i th u. Xe ch y không nhanh cho nên kho„ng cách t Hà N i v quê tôi ch ch ng h n tr m cây sˆ mà mãi kho„ng g n 10 gi sáng m i t i. Dƒc ng qua m•i làng tôi u th y m t nghŽa trang giˆng h t nhau. Ngoài c ng là hàng ch “NghŽa Trang Li t SŽ”. Gi a nghŽa trang là m t tháp nh• hình vuông, bˆn m€t êu có ch “T Quˆc Ghi Công”. Nh ng ngôi m nh• u nh nhau, ngay hàng th‘ng lˆi. Chú em bà con Sài Gòn cho bi t, h u h t nh ng ngôi m y không có 26
C n l i nhân s bán tiêu ma Duy h u môn ti n kính h• th y Xuân phong b t c„i c u th i ba
xác ng i mà ch có m t qu„ d a khô làm sƒ và m y cành dâu làm x ng, dân quê gƒi là “x ng dâu, u gáo”. Sáng s m, nông dân ã ra làm •ng khi tr i sáng t•, tôi th y trong sˆ nh ng ng i làm vi c •ng h u nh không có àn ông trung niên mà ch có ng i già và àn bà.
D ch ngh a bài 1: Lúc nh• i kh•i nhà, già m i v Giƒng nói quê nhà không thay i, tóc ã b c Tr con sinh sau không nh n ‡c là ai C i h•i ông lão t âu n
V t i làng, tôi th t vƒng ngoài s…c t ng t ‡ng. Không còn gì giˆng nh ngày tr c. ‚ình làng ã s p , ngôi nhà xây, l‡p ngói duy nh t còn …ng v ng là T ‚ ng th t hƒ Ph m chúng tôi, ‡c xây c t t h•i u th kŠ và ‡c bà con h„i ngo i g‰i ti n v trùng tu. Anh em chúng tôi vào t ng l’ t r•i ‡c ông anh hƒ ã l n tu i a n nghŽa trang. Chúng tôi v€t nh ng ám c• che khu t m bia, th†p nhan l y tr c m ông bà, cha m tôi. Chú em hƒ tôi sinh H„i Phòng, ch a t ng bi t quê n i, b ng nhiên xúc ng, khóc n…c n . Sau ó, chúng tôi d o quanh làng, xem phong c„nh hi n t i c a n i mình ã oc sinh ra. ‚ n ch ngôi nhà c‹ c a cha m tôi, tôi s ng s , lòng bu•n thê th„m. Ngôi nhà xây • s (theo cái nhìn c a tôi h•i còn bé) c t n m 1943, không còn l i v t tich gì. Trên n n nhà c‹ là m t c n nhà lá l p x p. ‚ n c‰a s nhìn vào thì ó là m t l p hƒc v lòng. Vài ch c …a tr kho„ng n m, sáu tu i ng•i d i t, mi ng ƒc a, b, c theo ngƒn roi c a cô ch vào nh ng ch vi t trên bìa c…ng treo trên vách. Tôi th y th ng cho ám tr trong làng mà tôi nghŽ là có nhi u …a c‹ng thu c dòng hƒ c a tôi.
D ch ngh a bài 2: Xa quê nhà ã nhi u n m tháng G n ây ng i, vi c m t n‰a tiêu ma Ch riêng m€t h• kính tr c nhà Gió xuân th i sóng không có gì thay i Tôi c‹ng ã d ch ra th l c bát: CH T VI T KHI V QUÊ Bài 1: V quê khi tu i ã già Giƒng quê không i, s ng pha mái Tr làng ch‘ng nh n ra nhau C i h•i ông lão t âu l c v . Bài 2: Xa quê n m tháng ã nhi u G n ây nhân s , tiêu i u xác x Ch riêng h• Kính tr c nhà Gió Xuân th i sóng, v n là nh x a.
Bu•n, th t vƒng, tôi không muˆn n n ná l i làng. Trên ng tr l i Hà N i, tôi nh n hai bài th t… tuy t “H•i H ng Ng u Th ” c a thi sŽ H Tri Ch ng i ‚ ng: H IH
u
Tôi th m nghŽ n u H Tri Ch ng mà vào hoàn c„nh nh tôi thì ông ph„i s‰a hai ch trong bài th… nhì. Nhân s quê tôi không ph„i ch “bán tiêu ma” mà là “t n tiêu ma”. Ngay c„ l p sóng trên m€t ao h• c‹ng không còn giˆng ngày x a nên hai ch “b t c„i” ph„i s‰a là “di c c„i” (c‹ng thay i). Khi tr v M•, tôi có chia s c„m t ng y cùng v i m t ng i b n thì ông y than rŒng “Th thì tình c„nh c a anh em mình còn thê thãm h n H Tri Ch ng nhi u!”
NG NG U TH
K Nh t: Thi u ti u ly gia lão i h•i H ng âm vô c„i m n mao t•i Nhi •ng t ng kiên b t t ng th…c Ti u v n khách tòng hà x… lai
Cuˆi n m 2009 K Nh : Ly bi t gia h ng tu nguy t a
GS Ph m Quân H ng 27