R De winterdepressie te lijf Report
Tekst Mirjam Streefkerk
Beeld Enahm Hof
74
Wim Hof: Ga de kou in!
Met de herfst- en wintermaanden in aantocht staat bij velen ook de winterdip weer voor de deur. Je voelt je lusteloos en hebt geen zin om te sporten. De remedie is bekend en eigenlijk simpel: ga naar buiten. Want door daglicht (ja, dat is er ook in overvloed tijdens de donkere maanden) op je in te laten werken, voldoende zuurstof op te zuigen en genoeg lichaamsbeweging te krijgen, geef je die winterdip geen schijn van kans. Maar naar buiten gaan in het gure weer is voor veel mensen geen aanlokkelijke gedachte. Vandaar dat we contact opnamen met Wim Hof, beter bekend als The Iceman. Zijn motto: ‘De kou is mijn warme vriend’.
Hij liep op blote voeten een halve marathon bij een temperatuur van -25. Hij liep een hele marathon in de woestijn van Namibië, zonder een slok water te drinken. Voor beide afstanden trainde hij niet. Dus nee, een hardloper zal Wim Hof zich niet noemen. Het hardlopen in die bizarre omstandigheden was eerder een middel dan een doel. Hij kwam er mee in het Guinness Book of Records en creëerde daardoor aandacht voor zijn boodschap: kou is niet de vijand, kou is een vriend. Als je je lichaam laat wennen aan lage temperaturen en bijvoorbeeld in de kou gaat hardlopen, word je fitter en sterker, zo stelt hij. Je kunt hiermee zelfs invloed uitoefenen op je immuunsysteem. Toen hij dat 18 jaar geleden voor het eerst zei, werd hij nog gezien als een freak. Maar inmiddels zijn Hofs prestaties onderzocht door de beste wetenschappers ter wereld, met als resultaat diverse publicaties in internationaal gerespecteerde wetenschappelijke vakbladen en nieuwe inzichten op het vlak van de fysiologie. Zijn lichaamstemperatuur, bijvoorbeeld, blijft 37 graden als hij zich lange tijd blootstelt aan extreme kou of extreme warmte, zo blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Bij normale mensen zou de lichaamstemperatuur in dezelfde omstandigheden flink dalen. Je lichaam reageert op kou door de kleine slagaderen tussen de kern en de schil van het lichaam te sluiten. Hierdoor blijft je warme bloed dicht bij je vitale delen en verlies je minder warmte via je schil, je huid. Een koudegevoel ontstaat als de slagaderen zich niet voldoende sluiten en er dus veel warmte uit het lichaam verdwijnt via
de schil. Bij de meeste mensen werkt de sluiting van de slagaderen niet optimaal, bij Hof wel. “Wim lijkt heel goed de schil van zijn kern te kunnen scheiden,” zegt Maria Hopman, hoogleraar fysiologie bij het Universitair Medisch Centrum St Radboud, die de metingen verrichtte. “Zijn huidtemperatuur was 5 graden, wat extreem koud is. Maar de kern bleef 37 graden. Deze meting heeft me echt versteld doen staan. Wij dachten altijd dat je zelf niet actief je temperatuur kunt beïnvloeden, omdat deze wordt aangestuurd door je autonome zenuwstelsel.” Volgens Hopman zijn er twee mogelijke verklaringen voor de opzienbarende meetresultaten: “Of het komt door de meditatie, of doordat Wim zich al jarenlang blootstelt aan kou en daarmee ook zijn autonome zenuwstelsel als het ware heeft getraind. Maar dat moeten we nog uitzoeken.”
Thermostaat van het lichaam Wetenschappelijke onderzoeken bij Hof hebben meer opmerkelijke resultaten opgeleverd. Toen hem een bestanddeel van een bacterie werd toegediend waar honderden andere proefpersonen een paar uur lang flink ziek van waren geworden, had hij dat snel onder controle, dankzij de ademhalingstechnieken die hij ook gebruikt wanneer hij zich blootstelt aan kou. Matthijs Kox was als onderzoeker aan het UMC St Radboud betrokken bij dit onderzoek. “Het lijkt erop dat Hof het sympathische zenuwstelsel, onderdeel van het autonome zenuwstelsel, kan beïnvloeden, wat een zeer opmerkelijk resultaat is, omdat je dat in principe niet willens en wetens kunt beïnvloeden. Daardoor lijkt hij zelf een gecontroleerde stress-
75
Onderzoek cardio vasculair systeem
“Onze aderen zijn lui geworden”
reactie op te wekken, en de stofjes die daarbij vrijkomen beïnvloeden het immuunsysteem. Hof bracht zijn lichaam als het ware zelf in een hogere staat van paraatheid.” Bij de test in het ijsbad werd gemeten dat zijn stofwisseling, het metabolisme, in de kou twee tot drie keer verhoogt. Hopman: “Deze meetresultaten zijn ook bekend van Nepalese monniken die volgens een bepaalde techniek mediteren. Ook zij leken zelfstandig in staat hun verbranding te verhogen, net als Hof.” Hof vergelijkt wat hij doet voor hij zich blootstelt aan de kou of het bacteriële bestanddeel ingespoten krijgt met een zwemmer die op het startblok nog wat met zijn armen schudt en diep inademt om volledig gefocust te raken, of met een soldaat die een oorlogsgebied ingaat. “Door op een bepaalde manier te gaan ademen en mediteren kom ik bij mijn hypothalamus, de thermostaat van het lichaam die ook andere functies van het zenuwstelsel aanstuurt. De meeste mensen zijn daarvan vervreemd geraakt, maar ik kan er contact mee maken en daardoor programmeren wat mijn lichaam doet.” Professor Hopman is sceptisch over deze stelling. En ook Kox weet niet of het klopt, simpelweg omdat er nog geen wetenschappelijk bewijs voor is. “Hof zegt dat hij zich met behulp van ademhalingstechnieken op een bepaalde manier concentreert, waardoor hij dit effect kan bewerkstelligen, maar om te zien of dit bij andere mensen ook
werkt moeten we nog vervolgonderzoek doen.” De plannen voor dat onderzoek staan in de steigers, maar wanneer het daadwerkelijk uitgevoerd zal worden is nog niet bekend. Hof is van plan een aantal proefpersonen te trainen om net als hij hun autonome zenuwstelsel te beïnvloeden door in contact te komen met hun hypothalamus. Ook de proefpersonen zullen het bacteriële bestanddeel ingespoten krijgen. The Iceman is ervan overtuigd dat ook zij het zelfstandig onder controle kunnen krijgen. Terug naar de hardloper die zijn winterdip te lijf wil gaan. Goed kunnen omgaan met kou is niet alleen praktisch met de koude wintermaanden voor de deur. Als je je lichaam regelmatig blootstelt aan temperatuurswisselingen wordt je bloedsomloop gestimuleerd, zegt ook Hopman. Dat heeft weer tot gevolg dat voedingsstoffen en zuurstof alle in het lichaam aanwezige cellen bereiken, wat helpt bij de afvoer van afvalstoffen. Hierdoor word je minder vaak ziek. Volgens Hof kan iedereen leren om met kou om te gaan (zie het stappenplan in het kader). “Onze aderen zijn lui geworden, doordat we onze kleding aanpassen aan de temperatuur. Maar het is net als met conditie opbouwen voor het hardlopen: daarvoor moet je trainen. Als je er vertrouwen in hebt dat je het kunt en je gaat dit traject in, zul je ontdekken dat je lichaam veel meer kan dan wat tot nu toe wetenschappelijk is bewezen.”
R
76
Report
Zin gekregen in de kou? Volg de methode van The Iceman
1 Ga op een rustige plek zitten. Adem in vanuit je onderbuik en blaas de lucht uit alsof je een ballon opblaast. Herhaal dit 30 keer, net zolang totdat je een beetje licht wordt in je hoofd, als gevolg van de vele CO² die je uitblaast. Vervolgens adem je een diepe teug in en een diepe teug uit. Je wacht nu – zonder lucht in je longen - totdat je de adem prikkel weer voelt opkomen. Vervolgens neem je weer een flinke hoeveelheid adem tot je en houd dat 10 tot 15 seconden vast. Daarna start je weer met een nieuwe cyclus. Volgens Hof leer je met deze oefening om je adem langer in te houden en maak je contact met je centrale regelaar: je hypothalamus.
2
20 seconden koud douchen Door een week lang elke keer na een warme douche nog 20 seconden koud na te douchen, train je de spieren in je aderen. Die sluiten zich steeds beter af als ze reageren op kou. Je lichaam zal geneigd zijn schokkend te gaan ademhalen als je onder die koude douche staat. Probeer daarom heel bewust rustig adem te blijven halen. Na een week zul je merken dat het koud douchen je steeds makkelijker afgaat.
3
30 seconden koud douchen Stap in de week daarna regelmatig even 30 seconden onder een koude douche. Zie verder onder punt 2. Focus op je ademhaling en blijf rustig.
Let er daarbij op dat je elke stap die je zet, goed moet voelen. Pijn is niet fijn. Hof: “Voelt het lekker, voelt het machtig en krachtig om in de kou te zijn? Dan ben je goed bezig. Als je te veel doet of te snel gaat, merk je dat snel genoeg.” Betekent dit dat je nu het hele drielaags systeem moet afschrijven? Nee hoor, met comfort is niets mis. Maar door een aantal (of alle) van deze stappen te volgen zul je binnen korte tijd merken dat je je alerter, sterker, energieker, fitter en meer gefocust voelt. Voelen is begrijpen, zegt Hof.
4
In korte broek naar buiten Stap af en toe — ook in de winter — met korte broek het gure weer in. Zolang het niet hagelt is er niets aan de hand. Als je door de kou pijn ervaart (wat waarschijnlijk niet het geval zal zijn) trek je gewoon je jas aan.
5
Blote voeten in de sneeuw Wanneer zelfs dit je gemakkelijk afgaat, ben je er misschien wel klaar voor om af en toe met blote voeten door de sneeuw te rennen. Of neem af en toe een koud bad.
Ook jij kunt je immuunsysteem en geestelijke wil beïnvloeden. Volg een van de workshops van the Iceman en leer hoe je meer uit je lichaam en geest haalt. www.innerfire.nl