Stefna Stúdentaráðs í tengslum við endurskoðun laga um Menntasjóð námsmanna nr. 60/2020

STEFNASTÚDENTARÁÐS HÁSKÓLAÍSLANDS

Ófullnægjandi námslánakerfi

Viðsetningulaganr.60/2020var gerðlöngutímabær heildarendurskoðuná námslánakerfinuoggafst stjórnvöldumþartækifæritilað byggjauppnýttkerfimeðhag stúdentaaðleiðarljósi.Afgreiðsla frumvarpsinsvarhinsvegarfljótfær, sérstaklegaálokametrunum,ogþví mörguábótavantífrumvarpiþvíer þaðvarðaðlögum,líktog Stúdentaráðbentimargsinnisáí gegnumferlið.

Samkvæmtbráðabirgðaákvæðií lögumumMenntasjóðnámsmanna skalfaraframendurskoðunátéðum löguminnanþriggjaárafráþvíþau komutilframkvæmdaogskulu niðurstöðurendurskoðunarinnar kynntaráhaustþingi2023.

Umræddendurskoðuná námslánakerfinuerþvínýtttækifæri fyrirstjórnvöldtilþessaðgeraþarfar breytingartilþessaðsjóðurinn uppfyllilögbundiðhlutverksittsem félagslegurjöfnunarsjóður.

Stúdentaráðtelurnauðsynlegtaðendurskoðunin verðinýtttilhinsítrastaogaðkerfiðíheildsinni verðitekiðtilítarlegrarskoðunar,íljósiþessað íslenskirstúdentarbúaenn,ígrundvallaratriðum, viðófullnægjandistuðningskerfi.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Greiningaroggagnaöflun: a

Stúdentaráðleggursérstakaáhersluáaðvið endurskoðuninaverðiþauáhrifsemnýjulöginhafa haftsérstaklegakortlögðogaðfyrstutöluroggögn umnámslánfráMenntasjóðnumverðigerðopinber umleiðogþauliggjafyrir.Stúdentaráðleggurfram tillöguraðþáttumsemskalsérstaklegaskoðaí aðdragandaendurskoðunarinnar:

Áhrif á námsframvindu námsfólks

ÍgreinargerðmeðfrumvarpitillagaumMenntasjóðnámsmanna segiraðfrumvarpiðhafiíförmeðsérkerfisbreytingaránúverandi námsaðstoðarkerfiogaðmeðþeimkerfisbreytingummegigera ráðfyrirbættrinámsframvindunámsfólkssemmunstuðlaað betrinýtingufjármunaímenntakerfinuogaukinniskilvirknií framtíðinni.Viðendurskoðuninaþyrftiaðleggjamatáhvortað þettanýjakerfihafinúþegar/raunverulegahaftáhrifá námsframvindunámsfólksogefsvoer,hvemikiláhrifinhafiverið.

Fullnægjandi framfærsla?

Ígreinargerðmeðfrumvarpinusegireinnigaðsérstökáherslahafi veriðlögðáaðgeraöllunámsfólkikleiftaðframfleytasérá meðanþaðleggurstundánámsemfellurundirlögin. SamkvæmtEUROSTUDENTVIIhefurnámsfólkhérlendisalmennt meiriáhyggjuraffjárhagslegristöðusinniogteljahanaverrien námsfólkíöðrumlöndum.Viðendurskoðuninaskalþvíleggja sérstaklegamatáhvortaðnámsfólkhafiíraunogveru fullnægjandiframfærsluámeðanánámistenduroghvortað grunnframfærslaneinogsérduginámsfólkitilaðframfleytasér. Ástæðaertilaðætlaaðsvoséekki

Áhrif á fjárhagsstöðu námsfólks

ÍgreinargerðmeðfrumvarpitillagaumMenntasjóðnámsmanna segirjafnframtaðmeðþvíaðbætafjárhagsstöðunámsfólks verðifleirumgertkleiftaðtakahlutanámssínserlendis.Við endurskoðuninaskalleggjamatáhvortaðlögumMenntasjóð námsmannahafiraunverulegaorðiðtilþessaðbæta fjárhagsstöðunámsfólksoghvortaðþauhafiraunverulegagert fleirumkleiftaðtakahlutanámssínserlendis.

Aukið jafnrétti til náms

Ígreinargerðinnisegirloksaðfrumvarpiðmunistuðlaaðauknu jafnréttitilnáms.Þvískaleinnigskoðaðhvortaðmeðnýjum lögumhafifleirumgefistfæriáaðstundanám,semekkigátuþað áður.

Þaraðaukiermikilvægtaðgerðurverði heildstæðursamanburðurágamlaognýjakerfinu, semgrundvallastáítarlegumgreiningumog heildrænumatiááhrifumbeggjakerfa.Einniger vertaðskoðahlutfallstúdentasemeruundir fátæktarmörkumoghlutfallstúdentasembúavið sárafátækt.Aflaþarfsömuupplýsingaumstúdenta semeruánámslánum

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Einnigerréttaðbendaáaðefveláaðveraþurfa stjórnvöldaðsafnaítarlegumupplýsingumum námsþátttökuþeirrahópasemminnsteráí greinargerðinniaðeigierfiðarameðaðsækjanám, þaðereinstæðaforeldra,námsfólkmeðbarn,eða börn,áframfæriognámsfólksembýrutan höfuðborgarsvæðisins.Samkvæmtgreinargerðinnier þaðmeðalannarsmarkmiðiðmeðlagasetningunni aðbætastöðuþessarahópa,semermjögjákvætt, einkumíljósiþesshvehátthlutfallíslenskra háskólanemafelluríþennanhópsamanboriðviðaðra evrópskaháskólanema.

Tilaðhægtséaðgangasíðanúrskuggaumaðþetta markmiðhafináðstþarfaðsafnaítarlegum upplýsingumumnúverandistöðu.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Fyrriályktanirogumsagnirvegna lagaumMenntasjóðnámsmanna nr.60/2020

Stúdentaráðhefurallatíðbaristfyrirbættu námslánakerfi.Héraðneðanmásjáyfirlýsingar,ályktanir ogumsagnirsemSHÍbirtiítengslumviðsetningulaga umMenntasjóðnámsmannaárið2020.Útgefiðefni Stúdentráðsmánálgastástudent.is.

ÁlyktunStúdentaráðsHáskólaÍslandsvegnafrumvarpstil lagaumMenntasjóðnámsmannaíkjölfarumfjöllunar allsherjar-ogmenntamálanefndarAlþingis(28.maí2020)

YfirlýsingStúdentaráðsHáskólaÍslandsvegnafrumvarpstil lagaumMenntasjóðnámsmannaíkjölfarumfjöllunar allsherjar-ogmenntamálanefndarAlþingis (28.maí2020)

YfirlýsingStúdentaráðsHáskólaÍslandsvegna Menntasjóðsnámsmanna(10.júní2020)

UmsögnStúdentaráðsHáskólaíslandsviðfrumvarpum Menntasjóðnámsmanna(5.nóvember2019)

YfírlýsingStúdentaráðsHáskólaÍslandsvegnafrumvarps umMenntasjóðnámsmanna (5.nóvember2019)

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Markmiðstjórnvalda

Ígreinargerðmeðfrumvarpiþvíervarðað lögumumMenntasjóðnámsmannanr.60/2020 kemurframaðmarkmiðkerfisinsséað eflastuðningviðnámsfólk, stuðlaaðbættrinámsframvinduog búatilréttlátaranámslánakerfiítaktvið nútímann.Jafnframtkemurframaðmikilvægt séaðstyrkjaogviðhaldasamkeppniviðaðrar þjóðirííslenskumennta-ognámslánakerfiog þvíhaldiðframaðnýlögumMenntasjóðinn munigeraþað. Þákemurframí1.gr.laganr.60/2020að markmiðlagannaséaðtryggjaþeimsemfalla undirlögintækifæritilnámsántillitstil efnahagsogstöðuaðöðruleyti,meðþvíað veitanámsmönnumfjárhagslegaaðstoðíformi námslánaogstyrkja.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

ogkröfurStúdentaráðs

Stúdentaráðteluraðstjórnvöldumhafiekki enntekistaðsmíðanámslánakerfisem samræmistþeirraeiginmarkmiðum.Tilþess aðsvogetiorðiðþarfaðráðastíýmsar breytingarálögunumoghefurStúdentaráðsett uppkröfursínarísamræmiviðmarkmið stjórnvaldatilþessaðauðveldaþeimvinnuna viðendurskoðunina.

Þaðskalþótekiðframaðíljósiþessað Stúdentaráðhefurekkiundirhöndumgögnum virkniMenntasjóðsinsíkjölfarþessaðlögnr. 60/2020komutilframkvæmda,ergerðursá fyrirvariviðtillögurnaraðþærgetitekið breytingumþegarslíkgögnkomafram.

Umræddendurskoðunánámslánakerfinuveitir tækifæritilþarfraúrbótasemmikilvægterað verðinýtttilhinsítrastameð heildarendurskoðunálögunum.

StúdentaráðHáskólaÍslands

SAMKEPPNISHÆFNI SJÓÐSINS

Menntasjóðurnámsmannavar mótaðuraffyrirmyndnorska námslánakerfisins(n.Lånekassen),eins ogframkemurígreinargerðmeð frumvarpiervarðaðlögumum Menntasjóðnámsmanna Ljósterþóað hinníslenskimenntasjóðuráennlangtí landtilþessaðjafnastáviðnorsku fyrirmyndina.Samkvæmtgreinargerð meðfrumvarpitillagaumMenntasjóð námsmanna

vareittafmarkmiðumlagannaað styrkjasamkeppnishæfniíslenska menntakerfisins.Tilþessaðhægtséað náþvímarkmiðiernauðsynlegtað stígaskrefiðtilfullsogbreyta fyrirkomulaginámsstyrkja,þannigað þaðsamræmistbeturfyrirkomulagi norskanámslánakerfisins.

1.1

Námsstyrkur

- 14. gr.

Einhelstabreytinginsemfylgdinýjumlögumvar30%niðurfellingá höfuðstólnámslánsljúkinemandinámisínuinnantilsettramarka ogvarbreytinginsögðveraaðnorskrifyrirmynd.Enbeturmáef dugaskal,þarsemstyrkurinnerekkiaðeinshærriínorskakerfinu heldureigafleirikostáaðhljótahanníeinhverjummæliog útdeilinghanserþvísanngjarnari.

Tilþessaðnámslánakerfiðsésamkeppnishæftþurfaíslensk stjórnvöldaðsýnasamametnaðogsamanburðarlöndsíní málaflokknumannarserhættviðþvíaðÍslanddragistafturúrá öðrumsviðum Stúdentaráðteluraðmargtmegibætavið fyrirkomulagstyrkjakerfisinshérálanditilþessaðþaðsé samkeppnishæftogsamræmistbeturmarkmiðumsjóðsinsum félagsleganjöfnuðogaðgengiaðnámiogleggurþvífram eftirfaranditillögur:

1.1.2.

Námsstyrkur í lok hverrar annar

ÍNoregiernámsstyrkurveitturíformi25%niðurfellinguá höfuðstóllánsílokhverrarannar,íhlutfalliviðfjöldaþreyttra eininga Engarkröfurerugerðarumlágmarksfjöldaþreyttra einingatilaðhljótastyrkinn.

Stúdentaráðteluraðslíktfyrirkomulagmyndisamræmast beturþeimjafnréttissjónarmiðumsemsjóðurinnerbyggðurá ogtelurjafnvelaðslíktfyrirkomulagmyndiveitasterkarihvata tilþessaðljúkanámiáréttumtíma.Þaraðaukier fyrirkomulagiðgagnsærraogstyrkurinnverðurfyrirvikið áþreifanlegri.ÞvíkrefstStúdentaráðþessaðfyrirkomulag styrkveitingaverðimeðsamahættihérálandi.

Námsstyrkur

í formi 40% niðurfellingar á höfuðstól láns við námslok

Tilviðbótarvið25%niðurfellinguílokhverrarannarerveitt15% niðurfellingviðnámslokíNoregi.Stúdentaráðkrefstþessað lögumumMenntasjóðnámsmannaverðibreyttáþannvegað námsstyrkurhækkiúr30%í40%aðnorskrifyrirmynd,enda ligguríaugumuppiaðhærristyrkurveitisterkarihvatafyrir nemendurtilaðljúkanámisínu. StúdentaráðHáskólaÍslands

Fallið verði frá skilyrðum um tímamörk

Yfirburðirnorskanámslánakerfisinsendaekkiþar,enþau skilyrðisemþarfaðuppfyllatilaðhljótastyrkinnþarílandieru munrýmrienhérálandi.Þarílandierstyrkurviðnámslok veitturóháðþvíhvortaðnámihafiveriðlokiðáréttumtíma,en líktogáðursagðierþaðsettsemskilyrðifyrirstyrkveitinguhér álandi.

Afframansögðumáveraljóstaðillahafitekisttilviðaðbyggja uppnýttnámslánakerfiaðnorskrifyrirmynd.Nauðsynlegterað skoðasamsetninguþesshópssemhlýturekkinámsstyrkog endurmetahvatakerfið,ograunarnámslánakerfiðíheildsinni, útfrániðurstöðumþeirrargreiningasemlagtertilaðverði framkvæmdarhéraðofan,meðþaujafnréttissjónarmiðsem sjóðurinnbyggirátilhliðsjónar Niðurstaðaþeirrar heildarendurskoðunarsemfórframásínumtíma,þ.e.með setningulagaumMenntasjóðnámsmanna,berþessmerkiað ekkisétilstaðarviljiafhálfuríkisinstilaðsetjafullnægjandi fjármagnínámslánakerfið.Stúdentaráðsættirsigekkivið hálfkákafhálfuríkisinsíþessumefnumogkrefstþessað skrefiðverðistigiðtilfullssvoaðíslensktnámslánakerfiverði ekkieftirbáturnámslánakerfasamanburðarlandasinna

STUÐLAAÐBÆTTRI NÁMSFRAMVINDU2

Þeimmarkmiðumsemlögumum Menntasjóðnámsmannavarætlaðað náumaðstyttanámstímaverðurekki náðnemastúdentareigikostá fullnægjandiframfærslumeðanánámi stendur 34%íslenskraháskólanema metafjárhagsstöðusínaannaðhvort alvarlegaeðamjögalvarlegaenað meðaltalierhlutfallið26%fyrir háskólanemaíEvrópu.Úrþessuverður aðbætaogleikurMenntasjóður námsmannaþarlykilhlutverk.Áhrif slæmrarfjárhagslegrarstöðuog fjárhagsáhyggjaánámeruaugljósar.

Ígreinargerðmeðfrumvarpinuerþví haldiðframaðsérstökáherslahafi verðilögðáaðgeraöllumstúdentum kleiftaðframfleytasérámeðanþeir leggjastundánámmeðsetningu laganna.Ekkiverðurséðhvernignýlög hafaaukiðstuðningánámstíma,enda erstyrkuraðeinsveitturaðnámiloknu oggrunnframfærsla,ásamt frítekjumarki,erennákvörðuðí úthlutunarreglum,aðþvíervirðistá samaháttoghafðiáðurtíðkast Stúdentaráðhefurlengibaristfyrir hærrigrunnframfærslu,endadugirhún ekkieinogsértilaðstandastraumaf framfærslukostnaði.

Ljósteraðlágframfærslaskerðir aðgengiaðmenntunogereinhelsta ástæðaþessaðíslenskirstúdentar vinnamikiðmeðnámi.Tilaðhægtsé aðnámarkmiðumumaðstytta námstímaþarfaðráðastárótvandans semætlamáaðliggiölluheldurí ófullnægjandiframfærsluámeðaná námistendurheldurenskortáhvatatil aðljúkanámiáréttumtíma.

Ákvæði um árlega endurskoðun á upphæðum framfærslulána

Ínúgildandilögumeruenginfyrirmæliumendurskoðunmeð reglubundnumhættiogþvíekkertsemskyldarstjórn Menntasjóðsinseðaráðherratilaðbregðastviðþegarþörfkrefur. Stúdentaráðhefurlengikallaðeftirþvíaðnámslándugitil raunverulegrarframfærslumeðanánámistendurogbentá vankantaþessfyrirkomulagssemnúertilstaðar,þarsemsetterí hendursjóðsstjórnaraðákvarðaupphæðframfærslustyrksins, semáralöngreynslahefursýntokkuraðgengurekkiupp.Ofmörg neyðasttilþessaðvinnasamhliðanámiþóþautakilán,vegna þessaðframfærslanámslánannastendurekkiundirútgjöldum þeirra,þvertáfyrirmæli2 mgr 2 gr laganna Skýrtdæmium vankantaþessafyrirkomulags,eraðþráttfyrirað grunnframfærslanhafiveriðhækkuðum18%íúthlutunarreglunum fyrirskólaárið2022til2023,þykirljóstaðsúhækkunhafiþegar orðiðverðbólgunniaðbráðogennsemáðurdugar framfærslulániðekkitilþessaðstandastraumafalmennum framfærslukostnaðiáÍslandilíktog2 mgr 2 gr lagannakveðurá um.

Stúdentaráðtelurnauðsynlegtaðsettverðiílögskýrfyrirmælitil stjórnarsjóðsinsvegnaframfærslulánasemkveðuráumað upphæðirframfærslulánaskuliendurskoðaðartilhækkunar árlega,aðlágmarkiísamræmiviðverðlagsþróun

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Ákvæði um hækkun viðbótarláns vegna húsnæðis

Þáverðaviðbótarlánvegnahúsnæðiseinnigaðtakabreytingum, enlíktogkemurframískýrsluStúdentaráðsumstúdentaá húsnæðismarkaðiberastúdentarhérlendisháakostnaðarbyrði vegnahúsaleigu.Vísitalaleiguverðshækkaðium41%frá2017til 2021enviðbótarlánMenntasjóðsinsvegnahúsnæðiskostnaðar hækkaðiaðeinsum11%ásamatímabili.Tilþessaðtryggjastöðug kjörþarfaðbindaþaðílögaðviðbótarlánvegnahúsnæðishækki aðlágmarkiumþvísemnemurvísitöluleiguverðsmilliára

2.3.

Samspil grunnframfærslu og frítekjumarksins

Samhliðaþessumbreytingumernauðsynlegtaðsamspil frítekjumarksinsoggrunnframfærslunnarsévandlegaskoðað. Meðnámslánakerfinu,einsogþaðernú,erþvíveriðaðbjóða stúdentumuppáaðkomasérívítahringsemeinkennistafþvíað þurfaaðvinnafyrirsérþráttfyriraðveraáframfærslulánum–og gjaldasvofyrirþaðvegnafrítekjumarksins Íþessusamhengier vertaðnefnaaðLandssamtökíslenskrastúdentahafabentáað frítekjumarkiðhérálandierþaðlægstaáNorðurlöndunum. Stúdentaráðhefurítrekaðbentáaðnauðsynlegtséaðsamspil frítekjumarksinsoggrunnframfærslunnarsévandlegaskoðaðog fundinséleiðtilaðkomaívegfyrirhúnhamliþvíaðstúdentarhafi færiáaðframfleytasér Faraverðuríítarlegagreininguáhækkun, afnámi,þrepaskiptingueðaöðrumbreytingumsemhægtværiað geraáfrítekjumarkinu.Hafaberíhugaaðnámsláneruaðjafnaði veittfyrir9mánuðumársinsenstúdentarþurfaaðaflateknatilað standaundirhinummánuðunum.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Hægtværiaðskoðatvískiptfrítekjumarkaðdanskrifyrirmyndsem gerirráðfyrirannarsvegarsjálfsaflaféaðsumrioghinsvegar sjálfsaflaféaðvetri Slíkskiptingbýrtilmeirasvigrúmfyrirstúdenta tilþessaðaflasérteknayfirsumariðánþessaðlendaívítahring. Stúdentaráðhefurlengitalaðfyrirhækkunfrítekjumarksinsen telurþóaðþaðþurfiaðstígavarlegatiljarðaríþeimefnumog hafaíhugaaðfrítekjumarkiðermikilvægttilþessaðsjóðurinngeti sinnthlutverkisínusemfélagslegurjöfnunarsjóður Verterað undirstrikaþástaðreyndaðfulltnámerfullvinna.Þaðer varhugaverthvaðíslenskirháskólanemarvinnamikiðmeðnámi samanboriðviðaðrarevrópuþjóðir Námogvinnahafaorðiðsvo samofinhérálandiaðþaðþykirekkertsjálfsagðaraenað háskólanemarvinnimeðnámi.Línurnarámillivinnuognámseru eflaustóskýrarihéreníöðrumlöndumenætlamáaðslíkthafi áhrifánámstímatillengingar Mikilvægteraðviðendurskoðunina sésamspilnámsogvinnuvandlegaskoðaðogþásérstaklega áhrifvinnuánámsárangur,námstímaognámalmennt.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

AUKINNSTUÐNINGUR VIÐSTÚDENTA3

Eittafmarkmiðummeðsetningulaga nr.60/2020varaðaukastuðningvið námsmenn.Staðreyndinerhinsvegar súaðnýjunámslánakerfifylgdiekki aukiðfjármagn,heldurvarþví fjármagnisemvarnúþegartilstaðar einungishagrætt.Þettavoru stúdentummikilvonbrigðioger Stúdentaráðennsemáðuráþeirri skoðunaðþauröksemfærðhafaverið fyrirþvíaðútlánahlutisjóðsinsskuli standaundirsér,samhliða markaðsvæðinguvaxtakjara,sétilraun tilaðbreiðayfirþástaðreyndaðhið opinberahafiekkiviljatilþessaðauka námsstuðninghérálandi,endafylgdi nýjunámslánakerfiekkiaukiðfjármagn.

Ígreinargerðinnimeðfrumvarpinueru fjárhagslegarforsenduróspartnotaðar tilaðfærarökfyrirþeimýmsu breytingumsemgerðarvoruákerfinu Þaðermeðölluótæktaðslíktsénotað semalgildrökfyriröllumþeim breytingumsemlagðarvorutil-ogeru núorðnaraðlögum.Þaðdregurekki aðeinsúrinnistæðufullyrðingaumað breytingarnarhafiveriðgerðarmeð hagnemendafyrirbrjóstiheldurerþað einnigímótsögnviðfullyrðingarumað meðnýjunámslánakerfihafi stuðningurviðnemendurveriðaukinn. Fjárfestingímenntunhefuríförmeð sérþjóðhagsleganávinningogauka þarffjárframlögríkisinstilþessaðþau endurspegliþástaðreynd

Sjálfbærni lánahlutans - 34. gr.

Stúdentaráðítrekarkröfursínarumaðfalliðverðifrákröfum þessefnisaðútlánahlutisjóðsinsstandiundirsér.Gangi hvatakerfiðupp,þaðeraðhærrahlutfallstúdentaljúkinámi sínuinnantilsettratímamarkaogfariþvífyrrútávinnumarkað, munþaðskilaskatttekjumogsparnaðiískólakerfinuuppá einntilþrjámilljarðakrónaárlega Stúdentaráðítrekarkröfur sínarumaðþaðfjármagnskulirennaafturtilsjóðsins. Ígreinargerðmeðfrumvarpiþvíervarðaðlögumum Menntasjóðnámsmannaerþvíhaldiðframaðtilþessað námsaðstoðríkisinsgætifariðframmeðþeimhættisemlagt vartilífrumvarpinuyrðilánahlutinámslánakerfisinsaðstanda undirsér Súfullyrðingerauðvitaðskilyrtafþvíaðhiðopinbera leggiekkifrekarafjármagntilmálaflokksins.LíktogStúdentaráð hefuráðurbentáersjálfbærnilánahlutansþvíháðpólitískri umræðuogafstöðuAlþingistilþesshversumikill námsstuðninguráÍslandiáaðvera.AðmatiStúdentaráðsású umræðaenneftiraðfaraframenþaðermjögmikilvægtað húneigisérstaðsamhliðaendurskoðuninni.

Samkvæmt34.gr.lagaumMenntasjóðnámsmannafær sjóðurinnfjármagnfráríkinutilumsýsluogrekstursaukþess semaðríkiðfjármagnarstyrkveitingar,niðurfellingarnámslána ogívilnanir.Stúdentaráðkrefstþessaðgreininniverðibreyttá þannvegaðfjárframlögríkisinsséuekkieinskorðuðviðþá þættisemtaldirvoruupphéraðofan.Ríkiðættitilaðmynda einnigaðfjármagnaniðurgreiðsluvaxtasemogaðrartillögur semStúdentaráðleggurhérfram. StúdentaráðHáskólaÍslands

Vextir - 17. & 18. gr.

LögumumMenntasjóðnámsmannavarætlaðaðeyðaóvissu umýmisatriðiervarðatildæmislánshæfinámsognámslán vegnaskólagjalda.Ekkiverðurhjáþvíkomistaðbendaáað nýjulöginskapaafturámótimiklaóvissufyrirnámsfólkþar semvaxtafyrirkomulagþessanýjakerfiserbæðiógagnsættog ófyrirsjáanlegt

Stúdentaráðkrefstþessaðfyrirkomulagvaxtasésérstaklega tekiðtilskoðunarogþvísébreyttþannigaðþaðsébeturtil þessfalliðaðstuðlaaðjafnréttitilnáms,endasé Menntasjóðurinnfélagslegurjöfnunarsjóður

Vaxtaálag

Meðtilkomunýsnámslánakerfis,Menntasjóðsnámsmanna,hefur greiðendumveriðgertaðberaallaáhættuvegnaaffallaaf útlánumsjóðsins,svosemvegnaandlátaeðavanskilaannarra lántaka.Þettaerbreytingfráþvísemáðurvar,enígamlakerfinu barríkiðþábyrðiaukþesssemaðþaðniðurgreiddivextiaf námslánum

Ílögunumerkveðiðáumaðvaxtaálagskuliákveðiðogbirtí úthlutunarreglumhversárs.Samkvæmtgildandi úthlutunarreglumervaxtaálagið0,8% Ígreinargerðmeð frumvarpiumMenntasjóðnámsmannakemurframaðálagiðhafi veriðmetiðsem0,6-0,8%árlegaenóljósterhvaðaforsendur liggjaaðbakiþeimútreikningumoghvortöruggtséaðstyðjast viðþærtölur.Meðþvíaðákveðavaxtaálagvegnaaffallaí úthlutunarreglumhversársskapastennfrekarióvissafyrirlántaka ogminnkarfyrirsjáanleikavaxtastigslánannaennfrekar Aðauki væruáhrifaffallaálagssemþessaþauaðvextirálánumhækki eftirþvísemafföllaukast.Afföllumaflánasafnisjóðsinsvegna slæmsefnahagsástandsværiþannigveltyfiráþágreiðendur semeftirstanda.Varlegaþarfaðfaraviðákvörðunvaxtaálagstil aðforðastóæskilegahringrásvanskilaogfrekariaffallaefilla árar

ÞessberaðgetaaðumnámsláníDanmörkugildiraðvaxtaálag vegnaaffallageturaðhámarkiverið1%.Hérálandierheimildtil ákvörðunarvaxtaálagshelduropnariogkrefstStúdentaráðþess aðsamskonar„þak“verðisettávaxtaálaghérálandienslíkt myndidragaúrófyrirsjáanleikaoggerakerfiðgagnsærra.

Lægra vaxtaþak

EftirsemáðurítrekarStúdentaráðkröfursínarumaðlækkaþurfi vaxtaþakfyrirbæðiverðtryggðogóverðtryggðlán.Þeirvextirsem bjóðastánámslánumfráMenntasjóðinámsmannaídageru langtumframþaðsemstúdentarhafaáðurbúiðvið Meðþvíað lækkavaxtaþakiðerhægtaðkomabeturtilmótsviðstúdenta þegarharteríárioggeravaxtakjörnámslánafyrirsjáanlegri

Stúdentaráðeráþeirriskoðunaðríkiðættiaðberahluta markaðsáhættunnarenekkileggjahanaallaáherðarstúdenta. Ljósteraðínúverandimyndveitirvaxtaþakiðstúdentum takmarkaðavernd.Tilmarksumþaðmáþessgetaaðþráttfyrir sögulegaslæmtefnahagsástandhafavextiránámslánumekki ennfariðumframvaxtaþakiðogerulántakarþvíberskjaldaðirí aðstæðumsemþessum.

Aðlokumskalítrekaðaðvextiránámslánumeruígrunninn pólitískákvörðun.Fyrirfáeinumáratugumvorunámslánvaxtalaus, bárusíðan1%vextienmeðþeimbreytingumsemnúhafaverið gerðargetavextiráverðtryggðumnámslánumnáðalltað4% Meðbreytingunumvarlögðáherslaáfélagslegtjöfnunarhlutverk sjóðsinsenljósteraðþærbreytingarsemgerðarhafaveriðá vaxtafyrirkomulagisjóðsinsstuðlaekkiaðbættujöfnunarhlutverki hans

Varnagli vegna verðbólgu

Íljósiþessaðvextirnámslánaeruekkilengurfastirvið1%heldur byggjanúáþeimvaxtakjörumsemríkissjóðibýðstámarkaði,auk fastsvaxtaálags,geturvaxtabyrðistúdentaorðiðmjöghávið vissarefnahagslegarkringumstæður.Ljósteraðmeðþessari breytingueruþausemekkihljóta30%niðurfellinguviðnámslok hlunnfarin.Stúdentaráðtelurennfremuraðleiðamegiaðþví líkumaðþettaverðitilþessaðgrafaundanjöfnunaráhrifum sjóðsins

Stúdentaráðteluraðskoðaþurfihvernighægtséaðbregðastvið slæmumefnahagsaðstæðumoginnleiðaeinhverskonar varnaglavegnaverðbólgu.Endurskoðuninveitirgulliðtækifæritil aðráðastíslíkavinnu.

Skattaafsláttur

ÍDanmörkueigaþausemgreiðaafnámslánumhinsvegarréttá skattaafslætti.Stúdentaráðleggurtilaðviðendurskoðunlaganna verðisámöguleikisérstaklegaskoðaðurendahefurmenntun eiginleikaalmannagæðaogþvírökréttaðgreiðendumséuveittar slíkarskattaívilnanirfyrirþannsamfélagslegaábatasemhlýstaf menntunþeirra.

RÉTTLÁTARA NÁMSLÁNAKERFIÍ TAKTVIÐNÚTÍMANN

Ígreinargerðmeðfrumvarpiþvíervarð aðlögumumMenntasjóðnámsmanna varhaldiðframaðdreifingríkisstyrkja myndiverðajafnariogréttlátarimeð setningulaganr.60/2020ogþvíhaldið framaðfrumvarpiðmyndistuðlaað auknujafnréttitilnáms.Stúdentaráð efastumaðsvoséíraunogtelurað ennlangtílandíþessumefnumen vísarþóíþannfyrirvarasemsetturvar framíupphafiumþaugreiningarefni

Stúdentaráðtelurmikilvægtað eftirfarandibreytingarverðigerðará kerfinutilþessaðlöggjafarvaldiðgeti náðmarkmiðisínuumréttlátara námslánakerfiítaktviðnútímann:

4.1.

Lánsréttur

- 2. mgr. 4. gr.

ÍdrögumaðfrumvarpilagaumStuðningssjóðkomframaðekki mættimælafyrirumlægrilánsrétt,íheildtilhandanemanda,en 420ECTSeiningar.Varþarumaðræðalágmarksréttensjóðstjórn hafðiþáheimildtilaðhækkaþaðviðmið Ínúgildandilögumum Menntasjóðnámsmannaerkveðiðáumaðlánsrétturnemenda skuliverafyrir420ECTSeiningumeðaígildiþeirra.

Stúdentaráðhefuráðurbentáaðvænlegraséaðhaldaí lágmarkiðúrfrumvarpsdrögunum,endaþyrftiþáekki lagabreytingutilaðbregðastviðbreyttumaðstæðumtil framtíðar Skorturerárökumfyrirþessaritakmörkunogleggur Stúdentaráðtilaðákvæðinuverðibreyttáný,einsogþaðbirtistí frumvarpsdrögumaðStuðningssjóðiíslenskranámsmanna

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Lágmarksnámsframvinda

Samkvæmt13 gr lagannaþarflántakiaðuppfyllakröfurum lágmarksnámsframvindutilþessaðeigaréttánámsláni,og másúkrafaekkiverahærrien44ECTSeiningareðaígildi þeirraáári.Íúthlutunarreglum2022-2023ergerðkrafaumað ljúkaþurfi22ECTSeiningumáönntilaðeigaréttálánifrá Menntasjóðinámsmannaogfulltnámerskilgreintsem30 ECTSeiningaráönn.

Stúdentaráðtelurþörfáaðkröfurumlágmarksnámsframvindu verðilækkaðarílögumendaerljóstaðsjóðsstjórnhorfifremur áþettasemlágmarkheldurenhámark,aðminnstakosti miðaðviðáðurnefndarúthlutunarreglur.Mörgnámskeiðeru meiraen8ECTSogþarfþvílítiðútafaðbregðatilþessað stúdentmissiallanréttsinnánámslánum.Líktogáðurhefur komiðframteljaháskólanemarhérálandifjárhagsstöðusína almenntverrienháskólanemarannarsstaðaríEvrópu.Aðauki vorufjárhagserfiðleikarþriðjaalgengastaástæðaþessað íslenskirstúdentargerðuhléánámisínu.

Þaðererfittaðsjáhverrökinfyrirþvíaðhafajafníþyngjandi kröfuumlágmarksnámsframvinduograunbervitni.Meðþví aðlækkakröfurumlágmarksnámsframvinduerhægtaðlétta áfjárhagsáhyggjumstúdentaoggefaþeimþannigfæriáað stundanámsittbetur.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Svigrúm til seinkunar í námi

ÍNoregiernemendumgefiðalltað60einingasvigrúmtil seinkunarínámi,ánþessaðgreiðaþurfitilbakafyrirframgreidd námslán.Meðöðrumorðumþáfánemenduraðhalda fyrirframgreiddumnámslánumþráttfyriraðþeirstandistekki námsmatogþurfaþvíekkiaðgreiðaþautilbakauppfylliþauekki kröfurumlágmarkseiningafjöldalíktogtíðkasthérálandi Enn fremurerþeimsemseinkarínámivegnaveikinda,barneignaeða fötlunarveittmeiraen60einingasvigrúmtilseinkunarínámi

Stúdentaráðkrefstþessaðslíktfyrirkomulagverðieinnigtekiðupp hérálandi,endaættiMenntasjóðurnámsmannaekkiaðvera eftirbáturhinnarnorskufyrirmyndar Meðþeimhættierhægtað takabeturtillittilraunverulegraaðstæðnanemendaogsjóðurinn gætiþannigbeturuppfyllthlutverksittsemfélagslegur jöfnunarsjóður Þaraðaukiyrðislíktfyrirkomulagtilþessaðdraga úrmiklumfjárhagsáhyggjumstúdentahérlendis.

Lánað fyrir vikum í stað eininga

SamkvæmtlögumumMenntasjóðnámsmannaerlánaðfyrir þreyttumeiningum.Vegnaþessaerekkitekiðmiðafþvíaðannir getaveriðmislangareftirnámsleiðumogþvígeturþetta fyrirkomulagkomiðnámsfólkiíerfiðastöðu.Svodæmisétekiðer haustönnumþremurvikumlengrihjáþeimnámsleiðumsem byrjafyrstsamanboriðviðþærnámsleiðirsembyrjasíðastinnan HáskólaÍslands.Tryggjaþarfaðnámslánduginemendumá meðannámstímastendur.ÍNoregierþettavandamálleystmeð þvíaðlánafyrirvikumenekkieiningum Þannigerhægtaðkoma beturtilmótsviðmismunandiaðstæðurnemendaogtryggjaað nemendurfallisíðurmilliskipsogbryggjuhvaðþettavarðar.

Undanþágur

Stúdentaráðtelurnauðsynlegtaðendurskoðafyrirkomulag undanþágaumnámsframvinduogaukinssvigrúmstilnámsloka ogþeimskilyrðumsemþarerusettframverðibreyttsvoaðþau takimiðafaðstæðumbreiðarihópsnemendaendaséslíktí samræmiviðjafnréttissjónarmiðsjóðsins

Undanþágur um námsframvindu

2. mgr. 13. gr.

-

ÍnúgildandilögumumMenntasjóðnámsmannaerþaðsettí hendursjóðstjórnaraðútfæraundanþáguríúthlutunarreglum Þaðþýðiraðskilyrðingetabreystámilliáraogámeðanánámi stendursemskaparmiklaóvissufyrirlántaka.Stúdentaráðtelur þörfséáaðnánarverðikveðiðáumþessaheimildílögunum sjálfumsvoforsendurfyrirlántökunniséuekkibrostnarþegarað námslokumkemur.Þauskilyrðisemlántakarþurfaaðuppfyllatil aðeigavöláundanþágum,takaekkinógumikiðtillittil raunverulegraaðstæðnanemendaogþvíernauðsynlegtað sjóðurinnkomibeturtilmótsviðnemendurmeðþvíaðauka svigrúm.EffyrirkomulagiðhelstóbreyttþákrefstStúdentaráðþess aðákvörðunstjórnarsjóðsinsskuliávalltveratekinmeðhliðsjónaf þvísemlántakanumerhagstæðast. StúdentaráðHáskólaÍslands

Aukið svigrúm til námsloka -

4. mgr. 14. gr.

Efnemandihefurhlotiðundanþáguísamræmivið2.mgr.13.gr. telstþaðekkitilseinkunaránámiogættiveitingundanþágaþví ekkiaðhafaáhrifáþaðhvortaðnemandihljótinámsstyrk(sjá14 mgr 4 gr) AðmatiStúdentaráðstúlkarsjóðurinn4 mgr 14gr of þröngtenhúnættiaðnátilallranemendasemuppfyllaskilyrði umveitinguundanþágaóháðþvíhvortaðþeirhafiveriðá námslánumþegarkröfurnarvoruuppfylltareðaekki

Svodæmisétekiðþáersamkvæmtnúgildandiúthlutunarreglum einungisheimiltaðbæta16ECTSeiningumviðloknareiningar nemandasemeignastbarnánámstímatilaðhannuppfyllikröfur umlágmarksnámsframvindu.Nemandiíþeirriaðstöðuþarfþvíað ljúkaaðminnstakosti6ECTSeiningumtilaðeigaréttánámsláni Náihannekkiaðuppfyllaþærkröfurerhættviðþvíaðhonum takistekkiaðljúkanámiinnantilskilinnamarkaoghljótiþvíekki niðurfellingu

Tímabundiðfrífránámivegnabarneignaáekkiaðhafaáhrifá styrkveitinguviðnámslok Stúdentarættuþannigaðgetatekiðsér alltaðtólfmánaðafrífránámivegnabarneignaánþessaðþað teljisttilseinkunaránámisamkvæmtlögumsjóðsins.

Undanþágur fyrir fatlaða

Samkvæmt2.mgr.13gr.lagaumMenntasjóðnámsmannamá veitaundanþágufrákröfumumlágmarksnámsframvindusé lántakaþaðvandkvæðumbundiðaðmatisjóðstjórnaraðstunda nám.Ljósteraðfatlaðirnemendurmætaennfjölmörgum hindrunumískólakerfinuogþvíkrefstStúdentaráðþessaðbætt verðiviðundanþágufránámsframvinduílöginfyrirnemendur meðfötlun,endaværislíkbreytingísamræmiviðmarkmið sjóðsinsumaðtryggjaþeimsemfallaundirlögintækifæritil námsóháðefnahagieðastöðuaðöðruleyti

Endurgreiðslur

SamkvæmtþeimútreikningumsemkomaframíumsögnBHMum frumvarptillagaumMenntasjóðnámsmannadugarstuðningur viðnámsfólkumþvísemnemur30%niðurfellinguhöfuðstóls námslánaekkitilaðtryggjaaðafborganirséuviðráðanlegarog lántökumsékleiftaðgreiðaupplánsínástarfsævisinni Efrétt reynist,líturStúdentaráðþaðmjögalvarlegumaugumen samkvæmtlögumermeginreglansúaðlántakarskuluhafalokið viðaðgreiðaupplánsínáþvíárisemþeirná65áraaldri Þetta hefuríförmeðséraðennsemáðurmunfjöldistúdentafámeiri stuðningenaðriríforminiðurfellingarlánssínsviðandlát. Ígreinargerðmeðfrumvarpinuvarþvíhaldiðframaðþessum breytingumhefðiveriðætlaðaðdragaúreinmittþessuogdreifa styrknumþannigásanngjarnarihátt.Íljósiofangreindserþóljóst aðstuðningurviðnámsfólkerennójafn

Frestun endurgreiðslna - 19. gr.

Breytingaráhvenærendurgreiðslurhefjastúreinuárieftir námslokítvöáreftirnámslokhafaíförmeðsérþyngri greiðslubyrðifyrirnýútskrifaðalántaka.Líktoggefuraðskiljagetur tekiðtímaaðkomaundirsigfótunumaðnámiloknu,finnastarf viðhæfiogsvoframvegis.

ÍNoregigetalántakarfrestaðafborgunum36sinnumeðaíalltað þrjúár.Ekkiþarfaðuppfyllaneinsérstökskilyrðitilaðgetafrestað afborgunum.Stúdentaráðkrefstþessaðlántökumséveittaukið svigrúmfyrstuárineftirnámslokogaðstúdentumhérálandi verðieinnigheimiltaðfrestaafborgunumíalltaðþrjúár.

Tekjutenging afborgana

- 21. gr.

Stúdentaráðtelurmikilvægtaðallirlántakarhafikostáaðvelja tekjutengdaendurgreiðslulánaogkrefstþessaðaldurstakmarká tekjutenginguafborganaverðiafnumiðþarsemþaðskerðir aðgengiaðnámiogmismunarþeimsemhöfðuekkitökáaðfara ínámfyrrálífsleiðinni Yfirlýstmarkmiðsjóðsinseraðtryggjaþeim semfallaundirlögintækifæritilnámsántillitstilefnahagsog stöðuaðöðruleyti.Ljósteraðákvæðiðtakmarkaraðgengiað námioggrefurundanþeimfélagslegusjónarmiðumsem sjóðurinnbyggirá.

Þessmáeinniggetaaðoftátíðumerekkiljósthvenærnemandi munljúkanámiogþvígeturþettafyrirkomulagvaldiðmikilli óvissuumlánskjör.Lánþeirrasemljúkanámi35áragömul breytastsjálfkrafaíjafngreiðslulánenviðþaðgetur endurgreiðslubyrðihækkaðtilmuna.

Íþessusamhengiereinnigvertaðminnastákynjaáhrifþessað takmarkamöguleikannátekjutengdumafborgunumvið35ára ogyngri,enárið2017vorukonur69%háskólanemaáaldrinum31 til40áraaukþesssemaðleiðrétturlaunamunurkarlaogkvenna var4,3%körlumíhagárið2019 Afþessumáveraljóstaðákvæðið grefurekkiaðeinsundanjafnréttitilnámsheldureinnigjafnrétti allrakynja. StúdentaráðHáskólaÍslands

Gjaldfelling - 20 gr.

SamkvæmtlögumumMenntasjóðnámsmannaskulunámslán almenntveraaðfullugreiddáþvíárisemlántakinær65áraaldri Þaðmáveraljóstaðstórhlutiþeirralántakasemekkihafalokið viðaðgreiðauppnámslánsínáþessumaldrihafiþurftaðfresta lokunskuldabréfseðafáundanþágufráafborgunum Þvímáleiða aðþvílíkumaðþettaséeinmittsáhópursemættiíhvaðmestum erfiðleikummeðaðstandastraumafgjaldfellingueftirstöðva námslánasinna

Stúdentaráðhefuráðurbentáaðgjaldfellingeftirstöðvalánser sérstaklegaþungbærtúrræðifyrirgreiðendur Þaraðaukiþykir heimildinóþarflegaopin,enbeitingsvoþungraúrræðaættuað fylgjaþröngarskorðurtilverndarlántakendum.Gætaþarfað meðalhófiogheildstæðumativiðákvörðunumaðgjaldfellalán endaermikilvægtaðsvigrúmsétilstaðarfyrirgreiðendurtilað bjóðaframefndir.Stúdentaráðerþóáþeirriskoðunaðheimildina skuliafnemameðöllu,endasamræmisthúnillaþeimfélagslegu sjónarmiðumsemsjóðurinnerbyggðurá

Auknar heimildir til afskrifta og aukið svigrúm

Samkvæmtlögumhefurstjórnsjóðsinsheimildtilaðafskrifalán viðsérstakaraðstæðurogaðákveðnumskilyrðumuppfylltum. Stúdentaráðkrefstþessaðheimildirtilafskriftaséuútvíkkaðar þannigaðþærnáitilmunvíðarihópsensamkvæmtnúgildandi lögumnærheimildinaðeinstilþeirrasemhafanáð66áraaldri. ÍNoregiertilaðmyndaheimiltaðafskrifaeftirstöðvarlánafyrirþá lántakasemverðafyrirörorkuaðákveðnumskilyrðumuppfylltum. Stúdentaráðkrefstþessaðslíktverðieinnigtekiðupphérálandi ogaðheimildsjóðsinstilafskriftaverðivíkkuðtilmuna.

Þaraðaukiþarfsjóðurinnaðkomabeturtilmótsviðgreiðendur semeigaígreiðsluerfiðleikum.ÍNoregierheimiltaðfellaniður vextitímabundið,svosemvegnaatvinnuleysis,veikinda,náms, barneigna,fangelsisvistunar,umönnunfjölskyldumeðlimaeða lágratekna.Slíktættieinnigaðveraheimilthérálandienda samræmistþaðbeturhlutverkiMenntasjóðsnámsmannasem félagslegurjöfnunarsjóður.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

AÐRARATHUGASEMDIR

Skipan stjórnar sjóðsins - 30. gr.

ÞegarfrumvarptillagaumMenntasjóðnámsmannavartilumræðu varekkitekiðmiðafathugasemdumStúdentaráðsHáskólaÍslands varðandibreytingaráskipunsjóðstjórnar.Breytinginvargerðán samráðsviðStúdentaráðHáskólaÍslandsogþvertgegnviljaráðsins.Í lögumumLánasjóðíslenskranámsmannavarSHÍtryggtsætiístjórn sjóðsinsensamkvæmt1 mgr 30 gr ílögumumMenntasjóð námsmannaskuluLandssamtökíslenskrastúdentatilnefnaþrjá fulltrúastúdentaísjóðsstjórn Stúdentaráðtelurþessabreytinguekki hafaveriðnægilegavelígrundaða.Stúdentaráðítrekarennogaftur nauðsynþessaðfulltrúa70%stúdentalandsinssétryggtfastsætií stjórnsamkvæmtlögum.

Verðtryggð lán - 3. mgr. 16. gr.

UmlánfráLánasjóðiíslenskranámsmannagildiraðþaueru verðtryggðogafborganirafþeimerutekjutengdar.Stúdentarsem takalánfráMenntasjóðinámsmannahafahinsvegarvalum verðtryggðeðaóverðtryggðlánaukþesssemaðvalerum tekjutengdarafborganir(fyriryngrien35ára)eðajafnarafborganir. Stúdentaráðítrekarkröfursínarumaðtryggjaþurfiaukiðþjónustustig sjóðsinssamhliðaþvíaðstúdentarhafivalumverðtryggðeða óverðtryggðlán Þaðgefuraugaleiðaðþörfséáaukinniráðgjöfaf hálfusjóðsinsviðnámsloktilaðlántakargetitekiðupplýstaog meðvitaðaákvörðunumskilmálalánasinna,efvalsemþettaáað standatilboða.ÞessutelurStúdentaráðnauðsynlegtaðbreyta.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is

Þjónustukannanir

Stúdentaráðkrefstþessaðreglulegaverðiframkvæmdar þjónustukannanir,aðminnstakostiárlega,ogaðniðurstöður kannanannaverðigerðaraðgengilegarstúdentum.Þaraðaukiskulu stúdentarhafaaðkomuaðgerðspurningalistaogframkvæmd kannananna.Einnigersérstaklegamikilvægtaðslíkkönnunverði framkvæmdvegnaendurskoðunarinnar

Nýtt bráðabirgðaákvæði

Ljósteraðsárafáirlántakarhafahafiðafborganiraflánumfrá Menntasjóðinámsmanna,endatókulögingildiárið2020ogerþetta nýjanámslánakerfiþvíaðeinstæplegaþriggjaáragamalt. Upplýsingarumþauáhrifsembreytingaránámslánakerfinuhafa hafteruþvíafskornumskammti.

ÞvíleggurSHÍtilaðnýjubráðabirgðaákvæðiverðibættviðlöginþess efnisaðþauskuliendurskoðuðaðnýjuinnanþriggjaára.Vitaskuld fagnarStúdentaráðþvíaðlöginskulutekintilendurskoðunarenþykir þótilefnitilþessaðönnurendurskoðunfariframþegarfrekarigögn liggjafyrirumáhrifnýsfyrirkomulagsnámslána.

StúdentaráðHáskólaÍslands student.is