III Uchodźca/uchodźczyni z Bliskiego Wschodu w Europie
Kiedy w październiku 2013 r. do Europy dotarły informacje o zatonięciu 368 uchodźców i migrantów w okolicach Lampedusy, Włochy jako pierwsze zdecydowały się na rozpoczęcie operacji ratunkowych na Morzu Śródziemnym71. Dopiero w kwietniu 2015 r. pozostałe kraje europejskie wraz z międzynarodowymi organizacjami zdecydowały się wesprzeć akcje ratujące życie osobom przekraczającym granice UE drogą morską. Według statystyk UNHCR z czerwca 2015 r., większość ludzi wybierających szlaki morskie pochodziła z Syrii (34%), na drugim miejscu były osoby z Erytrei i Afganistanu (12%), dalej podróżujący z Somalii i Nigerii (5%). Wśród osób przybyłych tą drogą do Europy w pierwszych sześciu miesiącach 2015 r. przeważali mężczyźni poszukujący bezpiecznego miejsca, do którego mogliby sprowadzić swoje rodziny72. Uchodźcy/uchodźczynie zmuszeni/zmuszone są płacić przemytnikom za możliwość podróży w trudnych warunkach – łodzie nie są przystosowane do przeprawy, najczęściej są przepełnione, nie są wyposażone w wystarczającą ilość żywności, wody pitnej i paliwa, a pasażerom nie zapewnia się żadnych środków bezpieczeństwa. Część osób przemytnicy traktują jako zakładników i jeszcze przed wyruszeniem w drogę zmuszają ich do wniesienia dodatkowych wysokich opłat w zamian za tak ryzykowną podróż73. Mimo to część osób nadal decyduje się podjąć ryzyko, by dostać się do najbliższego kraju europejskiego, a potem, w miarę możliwości, wyruszyć w długą drogę w głąb Europy. Dotarcie do brzegu to dla wielu zaledwie początek wędrówki. Na szlaku lądowym również spotykają się z niebezpieczeństwem. Nierzadko naruszane są ich podstawowe prawa, są wykorzystywani przez pośredników i zawracani na granicach przez władze, bez możliwości wnioskowania o ochronę międzynarodową. Więcej niż połowa z ponad 42 tys. ludzi, którzy w 2014 r. w niekontrolowany sposób przekroczyli granicę Serbii, by dostać się na teren Węgier, to podróżujący z Grecji wzdłuż szlaku prowadzącego przez Zachodnie Bałkany. Ilość takich osób znacznie wzrosła w 2015 r., do czerwca wyniosła już ponad 60 tys74. Podróżujący szlakiem lądowym często zmagają się z wyczerpaniem, głodem, trudnymi warunkami pogodowymi, a oprócz tego spotykają się z nadużyciami ze strony straży granicznej. Nierzadko są zatrzymywani przez lokalne władze, wymaga się od nich łapówek w zamian za możliwość 71 Chodzi o operację Mare Nostrum, trwającą do grudnia 2014 r. Więcej informacji na temat „morskiego kryzysu uchodźczego” w Europie znaleźć można w publikacji UNHCR The sea route to Europe: The Mediterranean passage in the age of refugees, dostępnej na stronie internetowej www.unhcr.org. 72 Tamże. 73 Więcej informacji na temat rekomendacji dotyczących działań UE w kwestii zwalczania siatek przemytniczych i walki z organizacjami zajmującymi się handlem ludźmi znaleźć można w raporcie Human Rights Watch Europe’s Refugee Crisis. An Agenda for Action, dostępnym na stronie www.hrw.org. 74 Informacje na temat statystyk dotyczących podróży przez Europę oraz warunków panujących na zachodnio-bałkańskim szlaku mają swoje źródło w raporcie Amnesty International Europe’s Borderlands. Violations against refugees and migrants in Macedonia, Serbia and Hungary, dostępnym na stronie www.amnesty.org.
91—M