ISSo-publicatie 30.4

publicatie

30.4

KE N N ISI NSTITUUT VOO R DE I NSTALL ATI ESEC TO R

ISBN 978-90-5044-164-3

Warmteterugwinning uit douchewater Richtlijnen voor ontwerp en uitvoering

ISSO-publicatie 30.4

Warmteterugwinning uit douchewater Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en onderhoud

ISBN: 978-90-5044-164-3

INHOUDSOPGAVE Begrippenlijst

5

1

Inleiding

7

2

Warmteterugwinning uit douchewater

9

2.1

Principe

9

2.2

Typen

9

3

4

5

2.3

Materialen

12

2.4

Overige constructieve eisen

12

2.5

Onderhoud

12

Douche-wtw in woningen

13

3.1

Inleiding

13

3.2

Principe inpassing douche-wtw

13

3.3

Aansluiting op de koudwaterleiding

14

3.4

Aansluiting op doucheafvoer

14

3.5

Opstellingsplaats

16

3.6

Regelbaarheid douchewatertemperatuur

18

Overige toepassingen

19

4.1

Inleiding

19

4.2

Aansluiting op de koudwaterleiding

19

4.3

Aansluiting op doucheafvoer

20

4.4

Opstellingsplaats

21

4.5

Regelbaarheid douchewatertemperatuur

21

Effecten toepassing douche-wtw op reductie EnergieprestatiecoĂŤfficiĂŤnt (EPC) voor woningen

23

5.1

Inleiding

23

5.2

EPN-methode

23

5.3

Rekenvoorbeeld verlaging EPN

25

Bijlage A

Maatvoering atmosferische beveiliging

27

Bijlage B

Voorbeeldberekening effect douche-wtw op de warmtapwaterbereiding

28

Bijlage C

Voorbeeldberekening onderverdeling EPC-waarde douche-wtw

30

Literatuurlijst

ISSO-publicatie 30.4

31

3

Warmteterugwinning uit douchewater

ISSO-publicatie 30.4

4

Warmteterugwinning uit douchewater

BEGRIPPENLIJST Atmosferische onderbreking Een open verbinding tussen de uitlaat van de warmtewisselaar en de aansluiting op de riolering die voorkomt dat het toestel gevuld blijft met afvalwater als de afvoer van de binnenriolering stagneert.

Tussenzone De zone die zich bij een dubbele scheidingswand bevindt tussen de wanden die het primaire en secundaire medium van elkaar scheiden.

Warmtapwater Verwarmd drinkwater

Binnenriolering Een stelsel van afvoerleidingen en ontspanningsleidingen met inbegrip van stankafsluiters, dat zich binnen de woning of het gebouw bevindt.

Warmtapwaterinstallatie Leidingwaterinstallatie voor de afname van warmtapwater.

Drinkwater Leidingwater, bestemd of mede bestemd om te drinken.

Warmtewisselaar Een toestel waarin tussen het primaire en het secundaire medium warmte uitwisseling plaatsvindt.

Douchewater Afvalwater dat via de afvoerplug of vloerput van de doucheplaats wordt afgevoerd.

Warmtewisselaar met enkele scheidingswand Een warmtewisselaar waarbij het primaire en het secundaire medium door één wand zijn gescheiden.

EPN Energieprestatienormering. Deze stelt eisen aan energiezuinigheid van nieuwbouw.

Warmtewisselaar met dubbele scheidingswand Een warmtewisselaar waarbij het primaire en secundaire medium door twee wanden zijn gescheiden.

EPC Energieprestatiecoëfficiënt. Een maat voor de energetische eigenschappen van een gebouw inclusief gebouwinstallaties bij een bepaald gebruikersgedrag.

Waterslot Effectieve hoogte van de grootst mogelijke stilstaande vloeistofkolom in een stankafsluiter.

Ontspanningsleiding Leiding die tot doel heeft voldoende ont- en beluchting van de binnenriolering te waarborgen.

Werkdruk De onder normale omstandigheden hoogst voorkomende druk in de leidingwaterinstallatie of delen daarvan.

Primair medium Het warmte afgevende medium (hier douchewater).

Primaire zijde De zijde van de warmtewisselaar die in aanraking komt met het primaire medium.

Secundair medium Het te verwarmen medium (hier drinkwater).

Secundaire zijde De zijde van de warmtewisselaar die in aanraking komt met het secundaire medium Stankafsluiter Een in een lozingstoestel of in een aansluitleiding aangebrachte voorziening - veelal een waterslot - die de uittreding van rioolgas uit de afvoerleiding via het lozingstoestel verhindert.

Tussenmedium Het medium dat zich bij een dubbele scheidingswand bevindt tussen de wanden die het primaire en het secundaire medium van elkaar scheiden.

ISSO-publicatie 30.4

5

Warmteterugwinning uit douchewater

ISSO-publicatie 30.4

6

Warmteterugwinning uit douchewater

1

INLEIDING Toepassingsgebied Deze richtlijnen betreffen de toepassing van douchewtw voor zowel individuele woningen als installaties met meerdere douches, zoals in sportcomplexen en zwembaden.

Door betere isolatie en ventilatievoorzieningen neemt het energiegebruik voor centrale verwarming in de moderne nieuwbouwwoningen steeds verder af.

Daardoor wordt het energiegebruik voor warmtapwater relatief groter. Het beperken van het energiegebruik voor warmtapwater wordt dus steeds belangrijker. Bij het douchen thuis wordt gemiddeld per douchebeurt 60 liter water van ca. 40 °C gebruikt.

Onder normale omstandigheden wordt het douchewater direct afgevoerd via de binnenriolering. Bij deze directe afvoer van water gaat een grote hoeveelheid warmte verloren (vooral bij comfort- en regendouches). Het hergebruiken van de restwarmte uit douchewater levert een aanzienlijke energiebesparing op en wordt sinds kort ook gewaardeerd in de berekening van de energieprestatiecoëfficiënt van woningen.

Op eenvoudige wijze is het mogelijk de restwarmte die normaliter via de doucheafvoer naar de riolering wordt afgevoerd, grotendeels terug te winnen met behulp van een systeem met een douchewater-warmtewisselaar (in deze publicatie wordt dit systeem verder aangeduid als douche-wtw).

Met de toepassing van douche-wtw's kunnen energiebesparingen op douchewater worden bereikt van ca.

60%.

Behandelde onderwerpen De volgende aspecten worden behandeld: De douche-wtw: - Principe; - Typen; - Eisen aan materialen; - Overige constructieve eisen; - Onderhoud.

De inpassing in woningen en overige installaties: - Inpassing douche-wtw; - Aansluiting op drinkwaternet; - Aansluiting op de douchewaterafvoer; - Opstellingsplaats; - Drinkwaterbeveiliging; - Legionellaveiligheid; - Regelbaarheid douchewatertemperatuur.

Energieprestatie.

Inpassing in leidingwater- en rioleringsinstallatie Het toepassen van een douche-wtw mag geen afbreuk doen aan het juist en veilig functioneren van de leidingwaterinstallatie en de riolering. Hiervoor is het noodzakelijk dat er richtlijnen zijn voor het aansluiten van douche-wtw's op de leidingwaterinstallatie en riolering.

Opvolger van ISSO/Uneto-VNI-Richtlijn 30.4 Sinds 2003 zijn er al richtlijnen beschikbaar voor douche-wtw's in de vorm van de ISSO/Uneto-VNIRichtlijn 30.4. Vanwege de doorgaande ontwikkelingen werd een aanpassing steeds dringender. De aanpassing heeft betrekking op de volgende onderwerpen: Nieuwe typen douche-wtw-systemen met o.a. horizontaal geplaatste warmtewisselaars; Opname in het rioleringssysteem; Plaatsing van de douche-wtw in de meterruimte, leidingschacht, e.d; Beveiliging tegen terugstroming in de leidingwaterinstallatie bij enkelwandige en dubbelwandige uitvoering; Bereikbaarheid warmtewisselaar voor inspectie en onderhoud; Legionellaveiligheid; Toepassing bij grotere vermogens (parallelschakeling); Bijdrage aan de reductie van de EPC-waarde (energieprestatiecoëfficiént) in woningen; Enkele voorbeelden van de berekening van de EPC.

ISSO-publicatie 30.4

7

Warmteterugwinning uit douchewater