Causerie 150 jaar Prins Alexanderpolder, 23 mei 2017
150 Jaar geleden werd de start gemaakt met het droogmalen van het plassengebied ten oosten van Rotterdam, de latere Prins Alexanderpolder. Op 23 mei 1967 is door het bestuur van de Prins Alexanderpolder in de Immanuelkapel een causerie georganiseerd ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de Prins Alexanderpolder. Precies 50 jaar later op 23 mei 2017 organiseerden wij in samenwerking de Historische Vereniging Prins Alexander (HVPA) en het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) een bijeenkomst, opnieuw een causerie, nu t.g.v. het 150-jarig bestaan van de Prins Alexanderpolder. Deze causerie, was na een geslaagde waterexcursie op zaterdag 20 mei, het tweede onderdeel van ons programma met als thema de Polder en het Water. De causerie vond plaats in het auditorium van Eneco World, een bijzondere plek in het Hart van Prins Alexander. Het hoofdkantoor van Eneco heeft naast het nieuwe werken, duurzaamheid tot in detail doorgevoerd in zowel de inrichting van het gebouw, als in de bedrijfsvoering. Het gebouw zelf is voorzien van groene gevels, met een slim systeem waarbij regenwater wordt opgevangen om de beplanting van de gevels van water te voorzien. Niet alleen wordt zo de regenwaterafvoer gebufferd, maar wordt ook het gebruik van water beperkt. Een tot de verbeelding sprekende en mooie locatie dus voor ons programma!
De opkomst en belangstelling voor de causerie bleek groot en divers. Het was dan ook een boeiende avond. Als eerste spreker, nam Onno de Wit van de Historische Vereniging ons mee terug in de tijd naar het begin van de drooglegging van het ‘plassengebied ten oosten van Rotterdam’. Een tijdreis van het begin van de veenafgraving, de inpoldering, het aanleggen van de Ringvaart, het versterken van de dijken en de eerste bebouwing in de zestiger jaren van de vorige eeuw. Hij gaf daarmee een goede impressie van de ontwikkeling het gebied ‘van veenmoeras tot Polderstad’. Naast de terugblik op de geschiedenis van de drooglegging, bracht Onno ook die van het toenmalige polderbestuur ter sprake. De geschiedenis van dit polderbestuur gaat bijna 750 jaar terug tot 1273. Het polderbestuur bestond uit grondeigenaren uit de polder. Een vertegenwoordiging van inwoners, die met elkaar de taak op zich hadden genomen het gebied te beschermen tegen het water van buiten en te zorgen voor het afvloeien van het overtollige water van hun velden en akkers. Het polderbestuur is de oudste democratische bestuursvorm van Nederland, het ‘poldermodel’. Deze taken zijn nu overgenomen door de waterschappen. In Prins Alexander is dat het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard.
De tweede spreker, Dijkgraaf Hans Oosters van het Hoogheemraadschap, liet bij het begin van zijn verhaal zien hoe de polder volstroomt met water. Hevige regenval en een dijkdoorbraak, een rampscenario! Niet ondenkbaar aldus Hans Oosters. Het toekomstscenario als voorspelt voor 2050 is nu al actueel. De klimaatverandering; meer regen en de stijging van de zeespiegel zijn een serieuze bedreiging voor ons laag gelegen woongebied. Het goede nieuws (het was tenslotte een feestelijke gelegenheid) was dat het Hoogheemraadschap voortdurend werkt aan het verbeteren van de waterafvoersystemen. De situatie steeds een stapje voor zijn is de boodschap van Hans Oosters. Maar dat kan het Hoogheemraadschap met al haar kennis en deskundigheid niet alleen. Voor bewoners en ondernemers uit het gebied ligt er ook een taak en opgave. Dat begint bij het bewustzijn dat het niet vanzelfsprekend is dat het regenwater dat valt in ons gebied allemaal even makkelijk door de waterlopen en gemalen kan worden afgevoerd en opgepompt in de Hollandse IJssel. Er zijn grenzen aan de opvangcapaciteit van de hoofdwatergangen en ook aan die van de Ringvaart en uiteindelijk de IJssel.
Water moet zijn weg vinden, opgevangen worden in plassen en sloten die als buffer dienen. Water moet kunnen weglopen in de grond en worden opgenomen door groen. Vergroening, vooral in stedelijke woongebieden, is van groot belang. Zo noemde Hans Oosters het voorbeeld om je tuintegels in te wisselen voor tuinplanten. Niet alleen bewoners, maar ook ondernemers en gebouweigenaren kunnen enorm bijdragen met groene daken en gevels die in staat zijn water op te nemen en vast te houden. Waterbewustzijn dus, educatie en communicatie zijn sleutelbegrippen en belangrijk voor de inwoners van Prins Alexander. Daarmee kwamen wij weer terug op ons thema de Polder en het Water en de betekenis daarvan voor ons woongebied. Prins Alexander; gelegen in de laagst gelegen polder van Europa, waar ruim 90.000 mensen leven, wonen en werken op gemiddeld zo’n 4 tot 6 meter onder de zeespiegel. Gebouwd op een veenmoeras, waar de Rotte ontspringt en waar overal water is. Water waar je met voeten in kan zitten, waarin je kan vissen, varen, zwemmen en als je geluk hebt op kunt schaatsen. En vooral heel veel water wat je niet ziet, onder de grond, water wat wegduikt onder straten, wegen en flatgebouwen en zijn weg zoekt naar het gemaal.
Een mooie verbinding wist Ron Davids, als derde spreker, te leggen met zijn pleidooi voor participatie. Samenwerken; Gemeente Rotterdam, Gebiedscommissie en Hoogheemraadschap met bewoners en ondernemers uit het gebied om droge voeten te houden, de waterkwaliteit van plassen en sloten te verbeteren, wateroverlast en verzakkingen tegen te gaan. Zoals al in 1273 grondeigenaren en inwoners met elkaar het gebied beschermden tegen het water van buiten en samen te zorgen voor het afvloeien van het overtollige water Op zoek naar een beeldbepalend baken voor de 150-jarige polder Samengevat; een mooie bijeenkomst die ging over de identiteit van het Stadsgebied Prins Alexander, over beleving en trots, waterbewustzijn en participatie. Een geweldige opstap naar het derde onderdeel van ons programma. Op maandag 12 juni organiseert de Stichting Hart voor Prins Alexander een workshop met professionals en bewoners. Dan gaan wij dieper in op het thema en over hoe wij hiermee betekenis kunnen geven aan de identiteit van het stadsgebied Prins Alexander. Het doel is het verkrijgen van een gezamenlijk beeld van de betekenis hiervan en hoe dit zichtbaar en beleefbaar te maken in het gebied. Dat beeld wil de Stichting Hart voor Prins Alexander tijdens de workshop concreet vertalen in het programma voor het centrumgebied ‘Hart van Prins Alexander’.