Dichtbij op afstand?

In het dagelijks leven van leerlingen en docenten is school een belangrijke ontmoetingsplaats. Hoe belangrijk, wordt pas merkbaar als de deuren dichtgaan. Wat doet het met je als je elkaar alleen op afstand kunt ontmoeten? Daarover praten leerlingen en mentoren van het Augustinianum aan de hand van ervaringen van karmeliet Anne-Marie Bos.

‘Je hecht je op een bepaalde manier aan school, je denkt dat je het hele jaar met dezelfde mensen gaat doorbrengen. Je verwacht gewoon niet dat dit zomaar ineens weg kan zijn.’ Marlieke van de Garde (12) moest echt even schakelen toen de deuren van haar school op 16 maart plotseling dicht bleven. Dat de school kan dichtgaan, daar houd je als leerling toch geen rekening mee? Net als Pip Versmissen (14) zat Marlieke op dat moment in de tweede klas atheneum van het Augustinianum. De meiden voelden zich thuis op “het Aug” en dat geldt ook voor mentoren Giorgio Dimitras en Manon Gorgosz. Alle vier ervaren ze het Augustinianum als “hun school”. Een plaats waar leraren de leerlingen kennen, ook al hebben zij ze zelf nog nooit in de klas gehad. Een school met een open sfeer, waar mensen makkelijk bij elkaar binnenlopen. En waar iedereen dus raar staat te kijken als dat ineens niet meer kan. ‘Ik zou op 16 maart net weer terugkomen na een lange periode van afwezigheid, waarin ik geopereerd werd en moest revalideren’, blikt docent lichamelijke opvoeding Giorgio terug. ‘Lesgeven kon nog niet, maar ik mocht wel als mentor aan de slag. Ik kon niet wachten, want werken met leerlingen is mijn passie. En toen ging de school dicht. Dit kan je niet menen, dacht ik.’

Ontregeld Het meest ontregelende van de situatie was het wegvallen van de routine. Lesgeven, les krijgen, contact maken – alles is anders. Karmeliet Anne-Marie Bos verwoordt het zo: ‘Wat altijd vanzelfsprekend en gewoon was, moet je opeens bewust en met beleid doen.’ Voor leerling Pip voelde het alsof de school ver weg was. ‘Ik vond het moeilijk dat je in de pauzes niemand kon zien. Je kunt online wel met elkaar praten, maar in een appje zie je niet hoe iemand iets bedoelt.’ Je mist ook je klas, vult Marlieke aan. ‘Je bent niet met iedereen dikke vrienden, maar het zijn wel mensen die je constant ziet. Thuis was ik niet eenzaam, ik had mijn familie. Maar ik miste mijn vrienden. De groepsapp van de klas is niet bedoeld voor persoonlijke appjes en gezelligheid. En met vrienden afspreken was gewoon heel lastig. Anderhalve meter afstand houden, hoe doe je dat?’ De docenten misten het contact met de leerlingen. In gewone groepslessen vindt op de achtergrond veel een-op-een-contact plaats. Maar in een online les met dertig leerlingen kun je geen persoonlijke gesprekjes voeren, zegt Manon: ‘Je kunt niet even bij een leerling langslopen als iedereen aan het werk is. En leerlingen kunnen na de les ook niet blijven hangen.’ Giorgio bedacht een manier om toch persoonlijke aandacht te organiseren. ‘Omdat ik het mentoraat in mijn klas na mijn terugkeer weer moest opstarten, had ik al een extra mentorles per week aangevraagd. Die twee lessen stonden ook in het online rooster. Toen heb ik de klas zo opgedeeld dat ik de leerlingen in groepjes van acht kon zien via Teams. >>

Op het beeldscherm: Pip Vermissen

We deden spelletjes en kletsten over wat er wel en niet goed ging. Ik merkte dat de leerlingen die persoonlijke aandacht nodig hadden. Ze vonden het ook fijn om elkaar in een klein groepje te zien.’

Rijker beeld Interessant is dat online ontmoeten niet in álle gevallen de afstand groter lijkt te maken. Over haar eigen thuiswerkervaringen schrijft Anne-Marie Bos: ‘Als ik tijdens een online vergadering van het beeldscherm wegkijk, voel ik dat ik thuis ben. Dan komt er een kant van mezelf naar boven die ik op het werk niet zo gemakkelijk laat zien. Wie ben ik als mens, wat hoort ten diepste bij mij? Ook anderen zijn soms op een voor mij nieuwe manier in het gesprek aanwezig. Ik word meer dan anders verrast en mijn beeld van de ander wordt rijker.’ Dat is een ervaring waarin Manon zich herkent. Het contact met haar mentorklas werd in coronatijd intensiever. ‘Met een 40-minutenrooster en maar één les biologie per klas per week had ik meer tijd om tussendoor mentorleerlingen te spreken. Verspreid over een week heb ik alle leerlingen ingepland voor een tienminutengesprek. Dat waren zulke leuke gesprekjes! Leerlingen zaten vaak op hun kamer. Ze moesten van mij de camera aanzetten en dus zag ik bij de één een rek met Pokémonknuffels op de achtergrond en bij de ander een poster van een tv-programma. Normaal zou ik niet eens weten dat ik over zo’n onderwerp kon beginnen, want dan zag ik mijn leerlingen in een lokaal in plaats van in hun comfortzone thuis. Maar door dat inkijkje in hun leven had ik ineens een heel ander gesprek met ze. Die online mentorgesprekken zou ik als aanvulling best willen behouden.’ Naast alle mentorleerlingen heeft Manon ook hun ouders gebeld. ‘Even checken of het echt goed ging met iedereen. Ik wil mijn mentoraat goed doen en dan doe ik liever iets te veel dan dat later blijkt dat ik bij een leerling net iets belangrijks heb gemist.’

Simpele dingen Een andere constatering van de geïnterviewden is dat het niet alleen maar nadelen heeft dat alles plotseling anders is. ‘Het is alsof gebaande paden opeens weg zijn en je in een grote zandvlakte je eigen route moet vinden, stap voor stap. Dat is ook wel positief’, schrijft karmeliet AnneMarie Bos. ‘Nu veel vanzelfsprekendheden weggevallen zijn, kom ik er achter wat ik echt mis of niet kan missen, ofwel: wat echt belangrijk voor me is.’ De mentoren van het Augustinianum herkennen zich daarin. ‘Mede doordat ik de afgelopen tijd veel rust moest houden, heb ik geleerd enorm

te genieten van de simpele dingen’, zegt Giorgio. ‘Niet alles is vanzelfsprekend.’ Manon kwam er de afgelopen periode achter wat zij in haar werk het belangrijkst vindt. ‘Biologie vind ik een superleuk vak, maar ik ben docent geworden om een bijdrage te leveren aan de toekomst van leerlingen. Ik vind het leuk om te zien hoe leerlingen zich ontwikkelen. Het contact met leerlingen, wat je van ze terugkrijgt, daar gaat het me om, heb ik gemerkt.’ Ook de leerlingen hebben het een en ander over zichzelf geleerd. Marlieke: ‘Je ontdekt nieuwe hobby’s. Ik deed bijvoorbeeld veel karaoke met mijn zusje, heel vals, dat was wel grappig. En je leert jezelf beter vermaken. In zomervakanties verveelde ik me eerder altijd. Nu heb ik een hele toren boeken gelezen.’ Pip heeft ontdekt dat zij zelfstandig kan werken als ze dat echt wil en als het moet. ‘En ik weet nu dat ik naar school gaan toch wel leuk vind. Normaal wil je vooral naar huis als je op school bent. Maar nu heb ik het toch wel erg gemist om iedereen te zien.’

Inmiddels is het september en ligt de periode van massaal thuiszitten achter ons. ‘Gelukkig kunnen we weer naar school’, zegt Marlieke. ‘Ik zou niet weten hoe het anders

moest. Je komt in het nieuwe schooljaar toch altijd in een klas die een beetje veranderd is. En kennismaken is lastig als je elkaar niet fysiek ziet. Hoe kun je elkaar nou leren kennen van een scherm met icoontjes met de eerste letters van je voor- en achternaam erin? Juist als je thuiszit en online moet leren, is het belangrijk dat je elkaar eerst in het echt ontmoet hebt.’ Manon en Giorgio zijn dat met haar eens. Al zaten er ook positieve kanten aan het online contact, er gaat toch niets boven persoonlijke ontmoetingen. Giorgio: ‘Natuurlijk zijn er leerlingen die de rust van het thuis leren juist fijn vonden. Als je verlegen bent, vind je online onderwijs misschien geweldig. Maar contact maken is ook iets wat je op school moet leren. Het sociale hoort erbij.’ Zelf genoot Giorgio van het moment dat hij weer echt een babbeltje met leerlingen kon maken. ‘En het mooiste is dat ze zeiden: “We hebben u gemist.”’

School draait niet alleen om kennis. In deze artikelenserie gaan we op zoek naar “de andere helft”. Meer lezen? Check carmel.nl > Nieuws en publicaties en zoek op “Kennis is maar de helft”.

Geboren » Geboren in 1973, zuster karmeliet sinds 2000 Opleidingen » hbo sociaalpedagogische hulpverlening, doctoraalstudie en promotie in de theologie Weet veel van » Titus Brandsma, de Karmelorde, vorming en onderwijs, kunst.

De nieuwe Koers van Stichting Carmelcollege is klaar. Nu begint het echte werk: de uitvoering.

Ergens aan het begin van het nieuwe schooljaar wordt de strategische beleidskoers van Carmel voor de komende vier jaar gepresenteerd. In een serie “Meetups” hebben leerlingen, medewerkers en organisaties rondom Carmel over de inhoud meegedacht. ‘Ik was onder de indruk van de betrokkenheid en het enthousiasme waarmee dat gebeurde’, zegt Karin van Oort, die als voorzitter van het College van Bestuur alle Meetups bijwoonde. ‘Mensen vertelden met zoveel passie hoe het onderwijs er in hun ogen uit moet zien; je voelde de energie.’

Omdat Koers 2025 een document op hoofdlijnen is, komen ingebrachte ideeën er over het algemeen niet letterlijk in terug. ‘Ze hebben wel richting gegeven aan de inhoud. Je ziet in deze koers ook de hand van verschillende schrijvers terug’, zegt Karin. ‘Veel stukken zijn geschreven door de mensen die binnen Carmel voor het betreffende onderwerp verantwoordelijk zijn. We hebben bewust voorrang gegeven aan eigenaarschap. Je kunt wel een gepolijste tekst laten schrijven door een bureau, maar een koers heeft pas waarde als hij impact heeft in het primaire proces. Werkt deze koers de komende jaren voor ons? Daar gaat het om.’

Nieuw in Koers 2025 is het gebruik van rubrics, een fenomeen dat veel docenten kennen uit hun eigen lessen. Een rubric is een tabel die inzicht geeft in de stappen die een leerling moet zetten om een volgend niveau in het leerproces te bereiken. ‘We merkten bij het evalueren van de vorige koers dat we niet overal even goed konden vaststellen in hoeverre we doelen hadden behaald’, zegt Karin. ‘Door in rubrics de effecten te beschrijven die we de komende jaren in de praktijk willen zien optreden, weten we waar we naartoe werken. Werken met rubrics is ook een mooie vorm van congruentie: wat we doen in de klas, doen we ook in het beleid.’

De komende maanden gaan alle scholen Koers 2025 vertalen in hun schoolplannen voor de komende vier jaar. Op radicale koerswijzigingen zullen ze daarbij niet stuiten, zegt Karin. ‘Carmel lag al stevig op koers. Wel willen we de komende jaren in het onderwijs de regie veel meer aan de leerling laten. De vraag is: hoe kunnen we in de behoefte van iedere leerling voorzien zonder dat de saamhorigheid in de groep verloren gaat? Het is mooi om te zien wat voor oplossingen daarvoor al binnen Carmel aanwezig zijn. Leren van elkaar blijft een centraal thema. Daar ligt de kracht van Carmel als verbond van scholen.”

‘Dit wordt mijn tweede jaar op het Bonhoeffer College en ik kan alleen maar zeggen: deze stap had ik tien jaar eerder moeten zetten. Na bijna dertig jaar in de hotellerie, waar je mensen tegenkomt die op reis zijn, wilde ik iets betekenen voor mensen in hun dagelijks leven. En wat is er dan mooier dan werken met jongeren? Hun levensvreugde is fantastisch. Daar krijgt iedereen een glimlach van.

Veel vaardigheden die ik eerder heb opgedaan, kan ik hier gebruiken. Met een ontzettend leuk team – vier mannen in alle leeftijden – ontvang ik leerlingen, help ik evenementen organiseren (van ouderavonden tot afscheidsborrels), los ik kleine problemen op en zorg ik in het algemeen dat dingen goed lopen. Op tijd dingen regelen, mensen aansturen, vooruitwerken: het is hier allemaal even belangrijk als in de horeca. Maar in plaats van dat ik bijdraag aan de omzet, draag ik nu bij aan de generatie van de toekomst.

Het was wennen dat de leerlingen in maart ineens niet meer op school waren. De sluiting gaf ons wel de gelegenheid in de school dingen te doen waar we normaal niet aan toekomen. Maar ik kon niet wachten om iedereen in juni weer te zien. Want een conciërge is toch vooral een mensen-mens.’

Privé » partner Waldo werkt als conciërge op een andere VO-school (in Almelo) Achtergrond » werkte bijna dertig jaar lang in vier- en vijfsterrenhotels

‘Wall of The World After Corona’

‘The world after Corona’, zo luidde de opdracht voor leerlingen van het tweetalig onderwijs (tto) op Het Stormink van Etty Hillesum Lyceum in Deventer. Deze opdracht is een onderdeel van een groter geheel, namelijk een werkboek voor alle leerlingen om thuis aan de slag te gaan met de beeldende kunstvakken. Juist in deze tijd is de essentie van kunst belangrijker dan ooit. Kunst leert je namelijk omgaan met verandering, vertelt docent Wilma Hekkert namens de vakgroep beeldende vorming, tekenen en handvaardigheid.

Weerspiegeling van de maatschappij ‘Kunsteducatie staat voor scheppen, vormgeven, creativiteit en verbeeldingskracht. Kunst zet ons aan het denken, over onszelf en de wereld. Het traint onze hersenen en laat ons met een ruimere blik kijken naar zaken. Kinderen hebben hier iets aan voor de rest van hun leven. Ze vergroten hiermee hun bewustzijn en alertheid, leren abstract te denken en flexibeler omgaan met teleurstellingen. Het is een wisselwerking tussen hun binnen- en buitenwereld, niet alleen een weerspiegeling van hun geest maar ook van de maatschappij. Kunst zorgt voor betere omgangsvormen tussen mensen en meer begrip tussen culturen.’

Verder kijken dan neus lang is Onze tto-leerlingen kregen de opdracht een 3D-reliëf te maken. Hoe zien zij de wereld na Corona? We zijn eerst via Teams met elkaar in gesprek gegaan. Wat gebeurt er eigenlijk als het virus doorzet? In hoeverre heeft het invloed op mens, natuur en economie? De ene leerling begon met: ‘Juf, er gaat echt niks veranderen. Het is een virusje dat overgaat en klaar.’ Anderen volgden: ‘Ik denk dat er meer laboratoria moeten komen om onderzoek te doen’ en ‘De natuur gaat ons overheersen en de mens verdwijnt’. Vervolgens ontstaan mooie gesprekken als ze divergent denken en verder kijken dan hun neus lang is. En dat doen ze! Na de brainstorm volgde een onderzoek naar andere kunstenaars die een dergelijk reliëf maakten. Vervolgens maakten de leerlingen een mindmap en deelden ze ideeën. Daarna het creatieve proces zoals schetsen en het verzamelen van materiaal. Op onze locatie hechten we in brede zin waarde aan persoonlijk leren: out-of-the-box denken, ontdekken en experimenteren. Als kunstvakdocenten willen we bij leerlingen verwondering, nieuwsgierigheid en motivatie creëren, talenten en verbeelding stimuleren en we willen ze uitdagen.

Eigenheid als kracht van de samenleving Doel van de beeldende opdrachten is dat leerlingen met zichzelf in contact komen en daarmee in de ontmoeting met de ander. De eigenheid van elk kind, dát is de kracht van de samenleving. Iets creëren dat bij hun eigen gevoelens hoort. Vooral in deze tijd, waarin leerlingen veel moeten, raken ze het contact met zichzelf snel kwijt. Wanneer je in contact staat met jezelf, ben je op je krachtigst en het meest productief. Eigenwaarde is de kern van een gelukkig leven.’

Van lege melkpakken naar eco-friendly dorp Leerling Loes (13) startte met een paar lege melkpakken en creëerde een eco-friendly dorp, dat in het teken staat van duurzaamheid, milieuvriendelijkheid en gezondheid. In haar dorp ga je met je elektrische auto’s door ‘drivethru winkels’. Ze ging van een twijfelachtige ‘gaat dit wat worden?’ naar een zelfverzekerd ‘het resultaat ziet er echt leuk uit!’. Olaf (13) maakte robots als een soort assistent voor dokters. ‘Ik bedacht me wat er nodig zou zijn en een robot leek me het meest handig. Met mijn werk wil ik zeggen: blijf zoveel mogelijk thuis, want anders gaat het fout en daar heeft niemand zin in’. Ninke (14) maakte een grote robot: de “Greenie” die helpt het buitenleven beter te ontwikkelen. ‘Met de robot wil ik mensen geruststellen dat het goedkomt. De opdracht zette me aan het denken hoe corona ons verandert. We bezoeken geen drukke steden, houden afstand, letten goed op in contact met opa’s en oma’s, en vooral: rekening houden met elkaar in plaats van alleen doen wat je zelf wilt.’

De verhalen van de leerlingen maken Wilma gelukkig. ‘Ik ben zo trots op mijn leerlingen en vind het geweldig om te zien wat het in ze naar boven haalt. Dit is waar ik en mijn collega’s uit de vakgroep het voor doen. We leren ze veranderen. Grote kwesties zoals deze pandemie vragen om grote veranderingen in ons gedrag. Met kunst kunnen we de wereld een beetje mooier maken!’

Carmel Magazine wordt gemaakt voor medewerkers en relaties van Stichting Carmelcollege en verschijnt drie keer per jaar.

Wil je iets aan ons kwijt of heb je nog vragen? Stuur dan een mailtje naar carmelmagazine@ carmel.nl

Redactie • Stichting

Carmelcollege » Fijke Hoogendijk » Daphne Razi • Hans Morssinkhof

Publicity » Hans Morssinkhof • Perspect

Communicatiebureau » Suzanne Visser

Ontwerp en opmaak

Digidee - creating brand love

Fotografie

Van Dijken fotografie en film

Drukwerk

Gildeprint

Hij zou het symbool van het nieuwe schooljaar kunnen zijn. De waakzame blik, die voorzichtige zweem van een lachje én headset plus tablet binnen handbereik. Want dit is de nazomer van 2020. Voor het eerst in een halfjaar stromen onze scholen weer vol. Het leven is terug, gelukkig, maar zo totaal anders dan we gewend zijn. We hebben looproutes uitgezet en pompjes met desinfecteringsgel geplaatst. Spat- of kuchschermen hebben hun intrede gedaan en we rekenen in anderhalve meters.

Maar de zorgen blijven. Het virus is niet verslagen. Niemand kan voorspellen hoe het gaat. Misschien valt het mee, dankzij alle voorzorgs-maatregelen. Misschien keert het virus desondanks in alle hevigheid terug. Komt het onverhoopt tot die tweede golf waarin weer alles dicht moet. Vandaar de oplettendheid. Zodat we, áls het noodzakelijk is, meteen kunnen omschakelen naar online. Want nu weten we hoe dat moet. En wat we daarmee nog meer kunnen doen.

Het maakt de komende maanden spannend. En vraagt extra zorg en aandacht, voor elke mens, heel de mens en alle mensen.

Drienerparkweg 16 » Postbus 864 » 7550 AW Hengelo (074) 245 55 55 » info@carmel.nl » www.carmel.nl