Wereld Water Dag 2022 Gedichtenfestival

dichtbundel

Wereld Water Dag 2022 Dichten voor Water VIII

Stichting Aquarius

dichtbundel

Wereld Water Dag 2022 Dichten voor Water VIII

HUIS DER ZOTHEID

Colofon: Uitgever : Huis Der Zotheid Vormgeving : Erik Van Loon Omslagfoto : Loes de Jong, Middelburg Jury: Aschwin van den Abeele, Marcel Vaandrager en Erik Van Loon Met dank aan: de gemeenten Arnhem, Assen, Den Haag, Leeuwarden, Middelburg, Utrecht en Zwolle, de Provincie Noord Brabant en het waterschap Scheldestromen voor hun steun.

Editie: maart 2022 Oplage: 250 stuks en e-book Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Inleiding Dichten voor Water VIII Beste lezer,

vrede overwint oorlog

Met opbrengst van 14 jaar Rotterdam Swim hebben wij op 22 maart 2022 in elke provinciehoofdstad een ‘rivier’ schoongemaakt.

Wij hebben voor Twaalf Provinciën gekozen vanwege 30 jaar United Nations - International Day Of Water, 15 jaar stichting Aquarius en 90 jaar Afsluitdijk. Want met de afsluiting van de Afsluitdijk is een begin gemaakt met de drooglegging van de Zuiderzee en daarmee het ontstaan van onze 12e provincie Flevoland.

Helaas steunden dit jaar maar 7 gemeenten, 1 provincie en 1 waterschap de 14e Nationale Wereld Water Dag rivierschoonmaak.

Hierdoor hadden wij een zeer beperkt budget. Desalniettemin zijn wij er ook dit jaar weer in geslaagd om een mooie bundel te maken met een selectie van de ingezonden gedichten.

Het thema van het 8e Wereld Water Dag Gedichtenwedstrijd is: ‘Grondwater maak het onzichtbare zichtbaar’ en het beoordelen was wederom een feest voor de jury bestaande uit Aschwin van den Abeele, Marcel Vaandrager en ondergetekende.

In deel I van deze bundel vindt u dertien gedichten van evenzoveel dichters die uitgenodigd zijn voor het 8e Wereld Water Dag Gedichtenfestival in de bibliotheek van Middelburg op 21 maart 2022. Het gaat hier om twaalf Nederlandse dichters (een per provincie) en één Belgische dichter. In deel II staan 39 andere gedichten die zeer de moeite waard zijn. .

Erik Van Loon Stichting Aquarius

Deel I Bloemlezing 12 mooiste en beste gedichten per provincie op alfabetische volgorde

MariannA Bakker

Flevoland

Astrid Salman Friesland Fokko Jan Bakker

Gelderland

Ids Vlieg Groningen Jan Smulders Limburg Anton Overboom

Noord-Brabant

Bennie Sieverink

Overijssel

Jeroen van der Doef

Renate van Bemmelen Monique Moor-Klop

Noord-Holland Utrecht

Zuid-Holland

Rina Brunt Zeeland Nooit Nooit België

MariannA Bakker, 67 Peilstok

Altoenae

Nautische schemering

Verandert het klimaat verandert grondwater grondwater… een peilstok

Verandert het klimaat verandert grondwater grondwater… een peilstok

Verticaal stroomt water uit de hemel of niet

Water verzout de grond verzilt vervuiling vergroot

Vooral horizontaal stroomt het water verder of niet

Zorg voor onszelf nano-deeltjes afval grondwater verziekt

Grondwater voedt drinkwater vocht voor de natuur

Pesticiden zware metalen verpesten grondwater

Stromen staken aarde verdroogd stromen mensen naar elders

Grondwater… ondoorgrondelijk? onpeilbaar? of… peilstok voor klimaat voor kwaliteit van leven?”

Stromen stromen mens, dier, planten overstromen

1

Het donkert licht waar de dag omvalt naar morgen je hart die onwillekeurige bloedpomp kijkt niet om naar de tijd op je hielen grondwater drink je met je voeten

2

Friesland

Flevoland

Almere

Astrid Salman, 65

Fokko Jan Bakker, 74

Wedde

Van oeroude bronnen

Verborgen schat

De reis, eeuwen geleden begonnen In onze tijd aangekomen Na eindeloos voeden van bomen Om te kunnen dromen Van ongestoord ontkomen

Dikke druppels uit donkere wolken sputteren om mij heen in ‘t rond.

Om veen, klei en leem te bevolken en door te stromen naar de ondergrond.

Aan ons ontwrichtend handelen Roekeloos zoekend, diep in de aarde Om alles te versnellen, nooit meer te wandelen Reizen terug van maanden, weken, dagen, uren naar minuten en seconden En niemand die het zorgen baarde Zelfs toen de schade werkelijk bleek En elke multinational wegkeek Deed iedereen een plas En liet de zaak voor wat het was Nu alles wat we maken Met chemicaliën aangelengd De aarde en het water raken Gezondheid in gevaar brengt Komt water uit de grond Na heel veel reinigende stappen Schoon in de mond Als we dát gaan snappen Met onze oren écht gaan horen Moet het grote werk beginnen Grondwater in het volle licht Om d’aarde te beminnen

3

Grondwater uit een hemels boven weerspiegelt onder ons welzijn.

Je ziet het niet, moet het geloven.

Dat ook jij over water loopt is geen schijn.

Het oude water rust er al eeuwen.

Is naar de diepe diepte weggezakt.

Slaapt, moet af en toe wat geeuwen.

Water, dat niet naar het bovenaardse snakt.

Grondwater laat de omgeving bloeien.

Het groene land wordt niet droog.

Bomen, planten, kleuren laten bloeien.

In dorre zomers kruipt het naar omhoog.

Beneden brandt vuur onder water.

Vlammen blijven weg bij ons.

Grondwater verdedigt de aarde voor het later.

Voel onder voeten de natte spons.

Aan zijn einde komt de droogte met het pompen van het gespaarde nat.

Wij danken je uit onze hoogte.

Jij, kostbare verborgen waterschat.

4

Groningen

Gelderland

Dieren

Ids Vlieg, 70

Jan Smulders, 67

Anton Overboom, 66

Watergrond

Gegrond in water

Waar hellingbos en boomgaard wuiven waar mergelschaap en reigers geduldig grazen

1. Kijk, ik heb een wak geslagen, een wak, zowaar in de… grond!

Kom, kom eens kijken, wat ik daarin vond.

Zie je dat? – water sijpelt daar, en draait er kalmpjes rond.

En dus: wat zie je daar precies?!

Juist ja, het is in’t water dat Voedende Moeder Aarde grondt!

2 Het glas met gezuiverd, zuiver water zet ik aan mijn lippen: de smaak van water-frisheid sijpelt in mijn mond; mijn tong speelt er mee en spoelt het in ’t rond, voordat het verder en dieper mijn lijf in vloeit.

3 Aarde en water, mijn lijf, mijn leden – samen vormen ze een verbond: het is in’t water dat mijn lijf, in’t water dat mijn leven grondt.

Prinsenbeek

mijn watergrond waar aan de Maas het water veilig zich verbergt onder stenen lagen schelpenzee.

Maar soms is het nieuwsgierig naar beken en riviertjes: water uit rots water in water: Sint-Jansbron waar de Geul wordt gevoed door water uit de mergelwand: water uit rots water in water -mijn eerste forel

5

6

Noord-Brabant

Limburg

Eijsden

Jeroen van der Doef, 67

Hengelo

Kwelling

Teer

Op de weg die ik heb bewandeld Heb ik me vaak beschaamd omgedraaid En ben ik op mijn schreden teruggekeerd Met spijtangst, Om het onbekende niet te willen weten, Het onzichtbare verborgen achtergelaten.

Daar waar ik stap voor stap Bevreesd zijwegen heb vermeden Zijn mijn sporen uit een verstild verleden In de grond versleten.

Als regendruppels Zijn ze morgen verzonken En allang vergeten, Verdronken in de onderwereld, Waar ze kwellen, Door donkere krochten zwemmen, Zoekend naar een uitgang - een terugweg is er niet Om ongenaakbaar hun verhaal te vertellen Zonder nadere uitleg, want eenmaal daar Wordt het verlies weer zichtbaar in het heden.

En verandert vrees in bezwaard verdriet.

Miljoenen jaren geleden onder een jonge hemel nog was de aarde een paradijs dat baadde in een onbevlekte zon met op zijn tijd een malse regen die de oerbossen deed ademen.

7

In een atmosfeer van onschuld de zeeën helder als kristal kon je het geen gulzigheid noemen hoe reusachtige varens en bloemen duikende vogels en vliegende vissen zich laafden aan weldadige bronnen.

Deze Hof van Eden hield geen stand alleen het water bleef in de grond hetzelfde water als altijd verdampend, condenserend, vallend en verdwijnend in de bodem waar het gezuiverd ligt te wachten.

8

Overijssel

Noord-Holland

Ouderkerk aan de Amstel

Bennie Sieverink, 67

Renate van Bemmelen, 41

Vlissingen

De onzichtbare rivier

Grondwater

Eeuwig gaat ze door ons laagland Een rivier, langzaam stromend in de duisternis Langs zandkorrels en gesteenten uit de oudheid Naar laaggelegen beken, sloten en vaarten Leven gevend aan boomwortels, grassen en zaden

Hij schommelt door de wei, grote vader achterna, water gutst, zijn laarsjes soppen door het gras.

Hij ziet de glazen knikkers springen rond zijn rode voeten, probeert te grijpen- altijd mis.

De sloten vullen zich.

Kwetsbaar water, dat zich niet houdt aan grenzen Ondergronds zijn natuurlijke gang gaat Water dat leven geeft aan plant, mens en dier Wat zouden we zonder moeten?

De onzichtbare rivier

De zomer was heet, aarde verschoten tot bruin craquelé en in de lente geen bergstroom die kolkend zich van de winterjas ontdeed.

Hij is zich niet bewust nog van waterpeil dat ondergronds tot bovengrondse zorgen voert.

Hij stampt plezier in de zoetwater zee, mag met grote vader mee.

Hij wankelt, Pampers billen pardoes in de plas, De beentjes recht en buik voorover, walvisjong in wuivend groen nat, grijpt hij het water, spettert en spat de zegen in het rond.

Ziet niet de vader die al weken rekent en de schade raadt, Er welt iets in hem op, een rimpeling in zijn gezicht, zoals water dat bij een zuchtje wind wat deining ondervindt.

Bronbemaling, verzakking, neerslagtekorten in tabellen, welwater boven een ondoordringbare laag: Kwellingen voor later.

Vooreerst is grondwater tot leven gekomen, heeft lichter lucht gebracht.

Hij schaterlacht.

9

10

Zeeland

Utrecht

Utrecht

Rina Brunt, 64

Monique Moor-Klop, 52

Berchem

Verjaard

(het water is) Op

Geduldig sijpelt een regendruppel vanuit een familiare regenbui door de zachte groene aarde

Je raakt op bent niet meer wat je was.

Steeds verder moet ik je zoeken steeds dieper kruip je weg.

Het daglicht krijgt jou niet te zien want je blijft ondergronds.

Daar ben je de bron voor alles en iedereen.

Hoe lang nog?

Je hart is zuiver maar je vergeet niet: je draagt nog sporen van al het gif dat we je gaven.

De watertafel staat scheef en slurpt het leven mee naar benee.

We zaagden er zelf de poten vanaf ons treft alle schuld.

Onze dorst lijkt niet te lessen.

Je wordt de laatste jaren soms gulzig bijgevuld doch overstromingen zijn feestjes van korte duur: Je houdt het niet op je en laat het snel los en sleurt dan haven en goed met je mee.

Tot alles op is. En jij bent helaas als eerste aan de beurt.

Stroomt solitair langs warrige wortels zoekt een ingang door de harde laag Glijdt via een gedrapeerd gordijn naar een afgezonderde holle zaal Uiteindelijk valt de verjaarde spetter vereenzaamd tijdens zijn tocht In een onderaards afgelegen wereld op een kalkstenen onbewoond dorp Een dun laagje groeiend eeuw na eeuw uitgespoeld door een verlaten rivier Echoot hij door het gangenstelsel samen met alle andere druppels

11

12

België

Zuid-Holland

‘s Gravenzande

Nooit Nooit, 50

Deel II gedichten over water op alfabetische volgorde

Tineke van Roozendaal, 71 Oude Bildtzijl

De bodem van mijn bestaan Sedert ik geboren ben Water: de bodem van mijn bestaan Het water in de zinken teil Samen naar het zwembad gaan Spelen op de zandbank, in de golven Mijn thuis is nu aan het Wad De slikwerker won land uit water Maakte het onzichtbare zichtbaar Vaste grond voor nu en later De bodem van mijn bestaan De getijstroom neemt me mee Het onzichtbare wordt zichtbaar Met het klimmen van de jaren Stijgt het waterpeil alsmaar Ik zoek naar een hoogwaterplek

Friesland

13

Tryntsje van der Veer, 61

Arnhem

In beweging

Schuilplaats

water wiegt het verleden water hoedt wat eerder was water zingt zacht over liefde water danst hier in mijn glas hier rijpt goed stilaan tot beter hier vind ik rust en nieuwe kracht in mijn wezen aan het water onzichtbaar water dat niet wacht

Onder water, in de stilte schuilt dat wat niet bovenkomt omhuld door parelwaterwaas verborgen tussen wier en stenen beschenen door dringende zonne-armen waan ik mij veilig

water wervelt naar beneden water kolkt mijn leven door water stroomt hier door mijn leden water dampt tot water was hier komt stilaan zaad tot leven hier warmt de zon mijn levenskracht in mijn wezen klinkt het water onzichtbaar water als de nacht water wiegt mij in het heden onzichtbaar water dat mij bracht water wervelt zonder reden onzichtbaar water dat niet wacht

14

Totdat jij komt wilde waterbom klap, donder, hel en ruisend duister schudden mij dooreen borrelen de geheimen naar boven daar aan het kalme oppervlak ben ik naakt teer en helder als glas wees lief, doe mij geen zeer anders duik ik weer onder in mijn kleine schuilplaats zacht, stil omhuld door zoet water

15

Gelderland

Friesland

Burgum

Helma Janssen, 54

Leo van der Laan, 71

Gorssel

Zuiver water

Hollands diepste

Regen en gesmolten sneeuw doordrenken de aarde.

Gelijk een zondvloed die in de slechtste stonden onze bange kust verwondt, zo laat het kwaad z’n hellehonden los als somtijds het barre boze water onze riviermonden in huiver kust, weldra raakt ’s mensen hartelust geschonden.

Door zand en grind geschoond sijpelt het water langzaam naar diepere lagen druppelt door gesteenten die als poreuze sponzen mineralen toevoegen en houdt zich verborgen in de onzichtbare holten van vervlogen tijden.

Totdat onverhoeds het zuiverste rozewater ten lest op goede gronden rust en helder borrelt uit de Hollands diepste holen, daarop ook wordt ons uit kluisters gezonden wat in onze eigen aard in de duisterste kelders verscholen en verloken bleef.

Er wordt een puls geslagen.

Neerslag die ondergronds de eeuwen heeft verduurd wordt opgepompt en aan het licht gebracht.

16

Juist dan wordt het reeds lang vermoede opgedoken, dat blijkt de Moed te zijn van zij die het bestonden huis en haard, vrouw en kind, beest en gaarde te behoeden voor natuurrampen, spoken in elk uur, welbeschouwd is het vandaar hun pure durf die land en liefde spaarde.

17

Gelderland

Gelderland

Bruchem

Dick van Welzen, 75

Nicole Diepstraten-Verbeek, 51

Giessen

Grondwater maakt het onzichtbare zichtbaar

Gronden

Net als grondwater onzichtbaar is, Is er veel in de wereld mis.

Van grensoverschrijdend gedrag, Wat het daglicht nooit zag.

de ijle bomen staan als woorden op zichzelf hun wortels zoeken grond in het troebele water van herinnering opgeladen met beelden van betekenis skeletten van een tijdsverloop met eb en vloed als een gericht

Stond te schudden op zijn veste heel Nederland Het taboe en onwetendheid nam de overhand.

Dit is als t onzichtbare van grondwater, Als dit aan het licht komt ontstaat de kater.

Alles wat niet zichtbaar is met het blote oog, Lijkt een soort van onvermoog.

Het niet wetende en wegkijkers in te leven zijn immer daar, Kijk je verder dan word het onzichtbare zichtbaar.

Zwijgen over iets wat je niet ziet, Is pijnlijk en geeft verdriet.

Pas als we taboes en t onzichtbare doorbreken, Kunnen mensen met elkaar erover spreken.

18

19

Noord-Brabant

Noord-Brabant

Veldhoven

Adrie Hogenhorst, 70

Linda van den Hurk, 38 Zuiver

‘k bewonder de aarde omdat ze beetpakt en bewaart

Den Bosch

Levenssap Rivierwater, zeewater ijswater, smeltwater regenwater, grondwater en de cirkel is rond.

Warm water, koud water zoet water, zout water goed water, stout water schoon water, fout water.

vrijlaat en weer toont repeterend in haar eigen klankmaat in onaangetaste heerschappij zuiver als haar natuurlijk talent

Fouten verstoppen zich in lichamen zijn moordenaars; klonteren samen weg ermee - liever vroeger dan later uit mens, dier, aarde, lucht en water.

Wat je niet ziet, kan toch ontstaan.

Maak het onzichtbare zichtbaar het onontkoombare ontkoombaar het foute ongedaan herstel het evenwicht oh waterschap oh levenssap.

20

21

Noord-Brabant

Noord-Brabant

Berghem

Ine Kievits, 66

Michel Nierop, 41

Den Bosch

Bodembeweging

H2O

een kleine stroming van wie alle dromen verdrinken in drijfzand

in grondwater zwemt geen brasem of snoek

nestelen zich ondergronds tot diep in elke porie van de aarde

of met emmer en puthaak is opgediept om

meanderen bovengronds oppervlakkig mee strak in het gareel

het welt spontaan uit artesische bronnen en putten

als alles onderzocht is om de waarheid boven water te krijgen

waar onder palmen in karavanserais de nacht

druppelen ze langzaam binnen in kelders en kruipruimtes

onder het maaiveld is voor iedereen een recht

toch zit er leven in als het wordt opgepompt

als goddelijk geschenk mens en dier te drenken

oorsprong van rivieren en oasen in woestijnen

wordt doorgebracht met verhalen uit 1001 nacht

verborgen een mensenrecht dus zing ontwaakt dorstigen der aarde ontwaakt en eis uw deel steel het van de rijken zij zwemmen in overvloed

22

23

Noord-Brabant

Noord-Brabant

Oss

Gerard Scharn, 75

Annemarie Steenbergen, 51

Best

Landloper

Stille kracht

Water was hier, het stond geschreven in het zand toen ze mij trouw bezwoer Totdat zij plotsklaps terugtrok en verder voer Van de berg naar zee, samen met de rivier

Het zwerk dreef voorbij oranje licht kwam vrij verdween weer in de wolken van het jaargetij

Water kwam, zag en overwon Vrijheid, niet in te dammen door handen of dijken Ze zal vloeibaar en vast ook luchtig lijken Verlegt altijd weer haar horizon

Zo ver als ik kon zien zag ik niks dan hoogte een bodemloze droogte buiten mijn bereik

Water zal stromen, water zal gaan Nooit met vaste voet aan wal geklampt Ter land, ter zee, tot lucht verdampt Water leidt een zwerversbestaan

Zo weinig aan de hand, leek de rede in de dagen de vrede in de lagen van het lage land

Die keer, toen ze me aan de lippen stond Ik had zo’n dorst, mijn mond was droog Realiseerde ik me toen zij weer per wolk vloog Water blijft maar even aan de grond

Een kreeft klom uit de klei fluisterde voorbij verdween weer in de kolken van een rotspartij

Ik kan haar niet peilen, ze blijft bijzonder Laat mij modderen, dweilen met de kraan half open Zij druppelt wel binnen, ik laat haar lopen In welke vorm dan ook, water is een wereldwonder

De westenwind nam toe dwong mij naar beneden ik luisterde gedwee naar het stille zand De wereld onder mij, bleek een vloed aan krachten rijk van harmonie een blijk de grond, de stroom, de dijk

24

25

Noord-Brabant

Noord-Brabant

Den Bosch

Oscar Tops, 42

Hans Winkelman, 76 Zichtbaar en onzichtbaar

Amsterdam

In de grondlagen woelt de onderstroom

Kromme lijnen door het landschap, rivieren, kreken en ook killen, zichtbaar op het open water.

zoals ik gisteren een fiets aanzag voor een persoon daar neergezet als vogelverschrikker om te voorkomen dat vreemde mensen het doodlopende straatje in zouden lopen

Haar wegen zijn bewandeld, op dijken rondom de waarden, zo mooi gelegen aan dat water.

levende wezens op zoek naar geluk die hun denken niet durven vergeten uit angst dat leeghoofdigheid dan doel zoekt waarom zou het een bezwaar zijn jezelf niet te kennen

Gletsjer water uit het oosten, en regenwater uit het zuiden, ‘t is maar deel van al ons water.

de beoordelingscommissie is betoverd door de betrekkingen tussen stroming en resultaat; de dichter schrijft een onderzoekende werkelijkheid

maar als je goed kijkt zie je dat het regent om het grondwater weer op peil te brengen

Grondwater voor mens en natuur, opgeslagen, ook voor later, om te drinken en te groeien, voor het leven en de toekomst ’t is ons meest kostbare bezit in ons broek of drassig land.

26

27

Noord-Holland

Noord-Brabant

Oosterhout

Johanna de Haan, 71

Levi Kenninck, 21

Woerden

Grondwaterpret

Heem van weleer

Je baadde met een pootje Schattig als je toen al was En zou zijn Als zou blijken Dat je tastte om te kijken En te voelen Door te pogen Te begrijpen Hoe het water zich Beweegt En had bewogen Hoe het kronkelde omhoog

Ik stond aan de grond genageld water dood stil scherpe stalen spijkerkoppen onder de oppervlakte geduwd

Hoe het stortte En verkende Hoe het zocht En samenkwam Hoe het vormde Waar het schuilde Zichzelf achterliet En vond

ergens aan de waterkant fluisterend riet dat alles probeert het camoufleert de beweging van donkere silhouetten die met hun spades lagen aarde omspitten zodat alles lekt het maakt de wereld gek en vervormt wonder wensen tot boze dromen

En je een gilletje zou slaken Schattig als je toen al was Als het water Zich zou brengen Naar je pootjes In het bad

28

gevaarlijke geheimen geruisloos door het gras gezakt aan klei vastgeplakt worstelend door wortels om toch weg te kunnen komen

verderop een treurwilg huilend zijn takken verschrompeld ondergedompeld in wat eerst nog schoon stromend en hoopvol was zijn top samen met mijn hoofd gebogen omdat puurheid niet meer in het alledaagse plaatje past

29

Utrecht

Noord-Holland

Oudorp

Marco van der Bij, 51

Talin de Jeu, 17

Sara De Lodder, 16 Ameide

Een kreekje tijd

Tot wij verdampen

De overtolligheid woelt op naar de vlakte waar wij wachten op woorden uit de grond.

Ik dicht niet, ik mist er zijn grensgebieden beleving boven en onderwater

Eeuwen aan verhalen komen boven in meren en sloten.

Ze dragen mee de talen al eeuwen verstomd.

Ik regen niet, ik val neer en als je verhardt in droogte open ik je dichte schoot

Iedereen hoort welke handen toen woelden in de grond.

De afgifte van historie uit de bodem aan het water drinken wij als dankbaarheidsritueel.

Met die bodem van woorden bouwen we aan bergen en dalen.

Geven we onze zorgen voor de bodem om te houden.

Om te huisvesten.

De dag dat ook de berg verdrinken zal, is de vrijlating van ons verhaal.

Voor zij die de vloed overleven.

Voor zij die ons water drinkt.

30

waar de pieren me opvangen, het eeuwige licht sterft waar jij wil opwellen Je stapelt niet, je ligt in lagen in jou zit verdiept verleden vragen over eigen grond ‘t Land huilt niet, het stroomt er zijn dijken voor verdriet soms een doorbraak Schop niet, schep, sla gaten – er moet een overkant zijn graven van liefde tot elkaar tot wat troebel is, helder wordt tot wij verdampen

31

Utrecht

Utrecht

Breukelen

Karin van der Raad-Doornik, 62

Rotterdam

Tegen het tij

Kwelwater

Hij staart naar de akkers met kilometers tegenslag voor het derde jaar op rij het hoort erbij, zegt de boer zijn vrouw zwijgt in alle talen

Het grijst vandaag en het raakt me, zo, dat me dit normaalt, dat ik - zonder grond te zien een water-dinsdag vier, met zwart licht in de strikte sloten, met bomen buigend naar de morgen en daar, waar het morgent, als geen wonder, daar is waar het zichtbaars verdwijnt en jij, en ik, het grijs en alle fietsen in de vaart, als de hond schrikt van de hemel, opnieuw onzichtbaars spottend in de plassen in het gras, en daar, waar scooters zicht verstoren, opspattend in meren, meer trams verstommen de oren, daar is waar mijn ogen zijn gericht op de vraag in de gracht: wie was het die aan bodems dacht?

En wie was het die onzichtbaar macht?

Ondergronds zuigen wortels zich vol zout zoete sloten verdrogen akkerbouwers klampen zich aan het gescheurde land in zee Achter de dijk nagelen oesters zich vast aan een picknicktafel in de golven gekoesterd als het witte goud op het ritme van het tij

32

33

Zuid-Holland

Utrecht

Baarn

Kate Copeland, 52

Olivier Faivre, 40

Magda Haan, 67 Brielle

Als iemand die niet in staat is tot haar eigen leed

Er is leven in de dood

ondersteboven is de onbewolkte hemel in de open zee weerspiegeld

Het is een stil geheim dat vloeibaar goud onzichtbaar stroomt in langgerekte sporen van de dorstende aarde.

geleidelijk stijgt de zeespiegel langzaam daalt de grondwaterstand verloren water onder gewonnen land grafkelder vol onbewust verlangen gewriemel van blinde dwergvissen geperst uit de antieke bodem geiseren de impulsen naar boven goed en kwaad alles door elkaar geruisloos als Ophelia in haar beek onder de scheef gegroeid wilg het gevaar groeit; de rivier vloeit wild gevangen onder de hemellichamen de zwijgende zee is bezaaid met gereflecteerde sterren – in het getijde drijven de verstijfde lijken

Dat de wind de tranen droogt bomen krakend ter aarde vallen zout als parels ligt op een bed van kale takken.

Dat de Tijd hier geen eeuwigheid meer heeft om besef te laten rijpen want het noodweer loeit met druppels van tranen dat verlangt naar water.

ondersteboven is de onbewolkte hemel in lege ogen weerspiegeld

34

35

Zuid-Holland

Zuid-Holland

Wassenaar

Mireio, 52

Han de Kluijver, 71 Geervliet

Ode aan de Waterman

Een voorspellende betekenis

Je overleed op Wereld Water Dag.

Een voorspellende betekenis Het zand stuift, het is droger dan ooit Geen regenworm te vinden Beken en sloten vallen droog, het water is laag Verdamping eist zijn rol Zandlagen zijn zwaar, veen kan het niet dragen De bodem zakt, de zeespiegel stijgt Van horizon tot horizon spreidt de nevelband zich uit Het valt niet goed te zien, het is grenzeloos De hemel verandert in water Je weet wat er gaat gebeuren Je gaat ervan uit, dat het niet gebeurt Het grootste moment is onwetenheid, van het grote moment dat nog gaat komen De rivier nam de regie Zoekend naar ruimte De geschiedenis is de zwerftocht die hij maakt Je zou wanhopig worden, maar je wordt het niet Het voorstellingsvermogen schiet te kort De levensdrift is sterker dan de angst Een opstap naar verandering

Je had géén koudwatervrees, maar was wél bedacht op natte voeten.

Onze bloedband rijpte als goede wijn; zuiver en soepel als drinkwater ontsproten aan Moeder Aarde.

Onze levensader.

Herinneringen blijven stromen, traag, getunneld door de jaren.

Drainages in de tuin onttrokken aan het zicht, door jou aangelegd.

Mijn Zeeuwse roots, gegrond in water tussen zand, klei en grind.

Hoe ouder, hoe beter.

Zuivere liefde.

36

37

Zuid-Holland

Zuid-Holland

Den Haag

Arjan Zuidervliet, 46

Nijlen

IC

Afscheid van de oude waterput

Ze is er nog.

Ze slaapt, terwijl het infuus steeds losser raakt,

Onze haardgod – weet van onze grond.

Immer zit in je bodem, dit spookschip, het zwarte water, zodra jij nabij komt.

zoals de wortels van de gewassen het water nauwelijks nog raken.

Jij gaat veel water vinden aan de oude pont en zou je mij diep in het gelaat staren, daar vind je minstens tranen, in mijn harnas van

Mijn handen kneden haar grauwe huid, maar we vallen uiteen.

Zonder binding van het levend water keren we weder tot stof.

leem, waarmee ik je al te rokerig overviel.

Romeinse hoeven baanden zich een weg door mijn modderige hart, toen we geschoeid liepen.

Nee. We hoeven geen van de Danaïden in de gastenkamer te laten luieren.

Ik alleen zal je vocht dreggen dat dit duistere draven teweegbracht ; zoals de boeren leren hoe de liefde te drinken. Het begint in onze Georgica: ‘Si parva licet componere magnis’. Ik wil je niet bedotten. Ik poets al je laarzen met een aqua dat ik groen uit je berm bij de sloot haalde om elders vol berouw te gaan opdoen.

38

40

België

Zuid-Holland

Sliedrecht

Ekster Alven, 46

Terry Christiaens, 61

Dendermonde

Regengoud

Uit de bron

Kleine natjes, grote natjes, één na één kiezen hun eigen weg van heel erg hoog veel, er zijn er zoveel verdwijn wees blind en fier kruip maar heel diep diep in de grond onzichtbaar in het niets brood zo nodig als brood voor het graan voor het bos in jouw schoot verborgen worden ze stilaan groot ze genieten van je warmte velen nestelen zich wiegend als moeder en kind in jouw natte armen klein geboren al is dit hun lot ze ontplooien zich tot zichtbaar mooie wezens onvoorwaardelijk voed je hen op grote natjes, kleine natjes, één na één waar gaan jullie naartoe geuren en kleuren verraden uw zijn en zo voel ik me minder alleen

Inspiratie uit de bron Van haar hart Laat zich niet temmen

39

Ze smelt niet voor de zon Geen situatie te benard, Wolfsijzers zonder klemmen Omdat ze komt van diep Als grondwater uit de put Naast het nostalgische huis En voedt de dorstige iep, Geeft lustelozen weer fut Levenswater: hoofd vol bruis.

41

België

België

Kapelle op den Bos

Stef Van Overstraeten, 65

Erika de Stercke, 53

Westerlo

Grond en Water

Donkere Stromen

We meanderen door de straten van ons leven nu het water in beken hoog en welwillend staat

Donkere stromen in doorzopen ondergrond Kruisend door landen aan geen grens gebonden Belangeloos voeder van dorstige wezens ver boven jou

wat ben je woordeloos lief jouw hand op mijn schouder de warmte componeert een stroom van begeerte het netwerk van verdwenen grachten vlakt onze tijd uit en rust in een bron van morgen onder afhangende takken in een verrassende drassigheid zwelgen de lederen laarzen het water naar binnen.

Brenger van leven voor het hongerige dier op zoek naar laving hunkerend naar reserves voor de donkere dag Veelbesproken goed vervloekt in overvloed verguisd bij rantsoen Eeuwig op zoek naar vruchtbare oorden Stromend onder de voeten van de inhalige mens Op je eigen pad het enige dat je kent Je blijft stromen tot je niets meer kan geven Je blijft komen water vol leven

42

43

België

België

Gent

Luc Vos, 54

Dichters index A Alven, Ekster

39

B Bakker, MariannA Bakker, Fokko Jan Bemmelen, Renate van Bij, Marco van der Brunt, Rina

1 4 9 29 10

C Christiaens, Terry Copeland, Kate

40 33

D Diepstraten, Nicole Doef, Jeroen van der

18 7

F Faivre, Olivier

34

H Haan, Magda Haan, Johanna de Hogenhorst, Adrie Hurk, Linda van den

I Idelenburgh, Daantje van J

Janssen, Helma Jeu, Talin de Jonge, Mireille de

K

Kennick, Levi Kievits, Ine Kluijver, Han de

35 27

19 20

25 15 30 36 26 21 37

L Laan, Leo van der Lodder, Sara de M

Moor-Klop, Monique

N

Nierop, Michel Nooit, Nooit

O Overstraeten, Stef van Overboom, Anton R Raad-Doornik, Karin v.d.

Roozendaal, Tineke van

S

Salman, Astrid

16 31 11 22 12

41 6 32

13 2

Scharn, Gerard

Sieverink, Bennie Smulders, Jan Steenbergen, Annemarie Stercke, Erika de T

FLEVOLAND - Almere: 1 FRIESLAND - Altoenae: 2 - Oude Bildtzijl: 13 - Burgum: 14

GELDERLAND - Arnhem: 15 - Bruchem: 16 - Dieren: 3 - Gorssel: 17

GRONINGEN - Wedde: 4 LIMBURG - Eijsden: 5 NOORD-BRABANT - Berghem: 20 - Berkel en Enschot: 26 - Best; 25 - Giessen 19 - Prinsenbeek: 6 - Veldhoven: 18 - ‘s-Hertogenbosch: 21, 23 en 24 - Oss: 22

NOORD-HOLLAND - Ouderkerk aan de Amstel: 7 - Amsterdam: 27 - Ouddorp: 28 OVERIJSSEL - Hengelo: 8 UTRECHT - Ameide: 31 - Baarn: 32 - Breukelen: 30 - Utrecht: 14 - Woerden: 29 ZEELAND - Vlissingen: 10

8 5 24 42

Tops, Oscar

25

V Veer, Tryntsje van der

14

Vlieg, Ids Vos, Luc

W

4 43

Welzen, Dick van Winkelman, Hans

17 26

Z Zuidervliet, Arjan

38

Provincie index NEDERLAND

23

ZUID-HOLLAND - ‘s Gravenzande: 11 - Brielle: 35 - Den Haag: 36 - Geervliet: 37 - Rotterdam: 33, - Sliedrecht: 38 - Wassenaar: 34 BELGIË - Berchem: 12 - Dendermonde: 41 - Gent: 42 - Kapelle op den Bos: 40 - Nijlen: 39 - Westerlo: 43

8e Wereld Water Dag Gedichtenbundel Geachte Lezer, Op Wereld Water Dag (22 maart) hebben wij met steun van zeven gemeenten, één waterschap en één provincie in elke provinciehoofdstad een ‘rivier’ schoongemaakt.

Op 21 maart droegen twaalf dichters uit Nederland en één dichter uit België hun mooiste ‘Grondwater: maak het onzichtbare zichtbaar’ gedichten voor.

Bonus: Op www.wereldwaterdag.nl/ dichten vindt u deze en eerdere wereldwaterdag dichtbundels!

Stichting Aquarius Rotterdam 2022