AO 34 (December 2006)

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 34 Δεκέμβριος 2006

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 34 Δεκέμβριος 2006

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Αθήνα-Σπάρτη. Η έκθεση στην Νέα Υόρκη........................................................................................................................................................2

Αφιέρωμα • • • •

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ. Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος..........................................3 Αριστοτέλης Ωνάσης - Χρονολόγιο..................................................................................................................................................................13 Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης - Χρονολόγιο........................................................................................................................14 Η διαθήκη του Αριστοτέλη Ωνάση.....................................................................................................................................................................15

Συνέντευξη •

Μαρίνα Ρίτοβα: Συνάντηση με τον Ωνάση πριν από σαράντα πέντε χρόνια...............................................................................................16

Εκδηλώσεις • • • • •

ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΩΝΑΣΗ 2006 για την Παιδεία και τον Πολιτισμό.....................................................................18 Το Eλληνικό Iνστιτούτο Bυζαντινών και Mεταβυζαντινών Σπουδών της Bενετίας...............................................................................20 Το Kέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ...................................................................................................................22 Το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe............................................................................25 Ο Καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος...............................................................................................................................................................27

Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Ελληνική ποίηση και μουσική στα Ηνωμένα Έθνη...................................................................................................................................... 29

Εκδήλωση •

Το Ωνάσειο τίμησε τον Στέλιο Παπαδημητρίου...............................................................................................................................................31

Βιβλιοπαρουσίαση •

Ο μεγιστάνας πέρα από τον μύθο του. Ο κατάλογος της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη ....................................................................33

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Γεώργιος Μ. Φουστάνος, Ωνάσης: Πρωτοπόρος στη Ναυτιλία / Onassis: Pioneer in Shipping. Aθήνα: Aργώ, 2006, σελ. 372, ασπρόμαυρες και έγχρωμες εικόνες, παράρτημα. ISBN: 960-89400-0-1...............................................................................................36 Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης: 30 χρόνια προσφοράς (1975–2005). Αθήνα: Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, 2006, σελ. 92.........................................................................................................................................................................................36

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................37

Σημείωμα Τριάντα χρόνια προσφοράς Εκατό χρόνια έχουν περάσει από την γέννηση του Αριστοτέλη Ωνάση, του Σωκράτη και της Πηνελόπης, στην Σμύρνη, το 1906. Τριάντα, από τον θάνατό του στο Παρίσι. Παράλληλα, τριάντα χρόνια έχουν συμπληρωθεί από την δημιουργία του ιδρύματος που συνέστησε ο Αριστοτέλης Ωνάσης στην μνήμη του γιου του. Οι συνεχιστές των επιχειρήσεών του, εκτελεστές της διαθήκης του, υλοποίησαν την βούλησή του κατά τον πλέον ικανοποιητικό τρόπο, πενταπλασιάζοντας το μερίδιο της περιουσίας που ανέλαβαν να διαχειριστούν. Έτσι, το Ίδρυμα Ωνάση έχει να επιδείξει ένα τεράστιο κοινωφελές έργο και μια σταθερά ανοδική επιχειρηματική τροχιά. Λήδα ΜπουζάληΤην τριπλή αυτήν επέτειο θέλησε να εορτάσει το Ίδρυμα Ωνάση, «ως χρέος τιμής», με την διοργάνωση της μεγάλης έκθεσης Αριστοτέλης Ωνάσης. Πέρα από τον μύθο του στο Μουσείο Μπενάκη κατά το διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 2006. Η έκθεση είχε θέμα την «σημαντικότερη προσωπικότητα του 20ού αιώνα, στον χώρο της ναυτιλίας», κατά την Lloyd’s List, αλλά και το έργο του ίδιου του Ιδρύματος. Στο ίδιο επετειακό κλίμα εντάχθηκε και η απονομή, στις 18 Οκτωβρίου 2006, των Διεθνών Βραβείων Ωνάση σε τέσσερις σημαντικούς φορείς και προσωπικότητες από τον χώρο του Πολιτισμού και των Επιστημών. Στο πνεύμα της επικαιρότητας, ολόκληρο το τεύχος αυτό του ΑΩ αποτελεί ένα αφιέρωμα στον Αριστοτέλη Ωνάση και στο Ίδρυμα που ο ίδιος δημιούργησε. Η έκθεση Αθήνα-Σπάρτη: Από τον 8ο έως τον 5ο π.Χ. αιώνα, η οποία πραγματοποιείται αυτή την εποχή στο θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση της Νέας Υόρκης, αποτελεί το τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα του επιτυχημένου τρόπου κατά τον οποίο το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος υλοποιεί τον κύριο στόχο της προβολής του ελληνικού πνεύματος παγκοσμίως. Η σημαντική αυτή έκθεση, μαζί με τις υπόλοιπες δραστηριότητες του Συνδέσμου Υποτρόφων, θα παρουσιαστεί στο επόμενο τεύχος του ΑΩ. Θερμές ευχές για ένα ευτυχισμένο και δημιουργικό 2007.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

2

Αθήνα-Σπάρτη Η έκθεση στην Νέα Υόρκη

Ειδώλιο αλόγου, γύρω στο 730 π.Χ., αττικό εργαστήριο, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Τις δύο ισχυρότερες πόλεις της κλασικής αρχαιότητας, την Αθήνα και την Σπάρτη, οι οποίες συγκρούστηκαν συχνά, αλλά και συνεργάστηκαν σε καίριες ιστορικές στιγμές, παρουσιάζει, μέσα από σπάνια έργα γλυπτικής, μικροτεχνίας, μεταλλοτεχνίας και αγγειογραφίας, η νέα έκθεση του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου της Νέας Υόρκης. Με τίτλο Αθήνα-Σπάρτη: Από τον 8ο έως τον 5ο π.Χ. αιώνα, η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, υπό την επιμέλεια του διευθυντή του Μουσείου, Νίκου Καλτσά. Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2006 από τον υπουργό Πολιτισμού Γιώργο Βουλγαράκη και θα διαρκέσει έως τις 12 Μαΐου 2007. Διακόσια ογδόντα εννέα αρχαία αντικείμενα ταξίδεψαν ώς την Νέα Υόρκη, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται πρώτη φορά εκτός Ελλάδας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η μαρμάρινη προτομή ενός οπλίτη, που πιστεύεται ότι απεικονίζει τον Λεωνίδα, ένα μαρμάρινο αγαλμάτιο αττικής κόρης από το Μουσείο της Ακρόπολης, χάλκινα ειδώλια οπλιτών από την Σπάρτη, ανάγλυφα, αιχμές βελών και δοράτων από το πεδίο της Μάχης των Θερμοπυλών. Η έκθεση Αθήνα-Σπάρτη αποτελείται από τρεις ενότητες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν την πολιτιστική, την πολιτική και την οικονομική ιστορία των δύο σημαντικότερων πόλεων-κρατών της Αρχαίας Ελλάδας. Στην εισαγωγή εξετάζονται οι καλλιτεχνικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στις δύο πόλεις από την Ύστερη Γεωμετρική περίοδο μέχρι και την Αρχαϊκή περίοδο (8ος-7ος αιώνας π.Χ.). Η ενότητα της Αρχαϊκής περιόδου θέτει σε ισορροπία τις σύγχρονες απόψεις σχετικά με την άνιση πολιτισμική σχέση μεταξύ των δύο αρχαίων πόλεων-κρατών. Οι δύο επόμενες ενότητες παρουσιάζουν αντιπροσωπευτικά έργα του 5ου αιώνα π.Χ., στο πλαίσιο της συνεχώς μεταβαλλόμενης δυναμικής των σχέσεων μεταξύ των δύο πόλεων κατά την διάρκεια των Περσικών Πολέμων και του Πελοποννησιακού Πολέμου. Παράλληλα με την έκθεση, το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο θα διοργανώσει διεθνές επιστημονικό συνέδριο, σειρά διαλέξεων στην Νέα Υόρκη, καθώς και δραματοποιημένες αναγνώσεις των έργων Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη και Πέρσες του Αισχύλου.

Aφιέρωμα

3

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Παρουσία πολλών προσωπικοτήτων από τον πολιτικό, τον επιχειρηματικό, τον πνευματικό και τον καλλιτεχνικό κόσμο, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής εγκαινίασε στις 4 Οκτωβρίου 2006, στο νέο κτήριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, την έκθεση Αριστοτέλης Ωνάσης. Πέρα από τον μύθο του, την οποία διοργάνωσε το Ίδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη. Στον χαιρετισμό του, ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου, τόνισε ότι η έκθεση πραγματοποιήθηκε «ως χρέος τιμής για μια τριπλή επέτειο: τα τριάντα χρόνια από τον θάνατο του Αριστοτέλη Ωνάση, τα τριάντα χρόνια από την γέννηση του Ιδρύματος, καθώς και τα εκατό χρόνια από την γέννηση του Έλληνα-Μύθου, του Έλληνα πέρα από τα όρια». Την προσωπικότητα του Αριστοτέλη Ωνάση εξήρε και ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, προσθέτοντας ότι «η έκθεση είναι ταυτόχρονα έκφραση αναγνώρισης στους ανθρώπους που συνεχίζουν το όραμά του μέσα από το Ίδρυμα». Τον πρωθυπουργό υποδέχθηκαν ο Αντώνης Παπαδημητρίου με τον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη Άγγελο Δεληβορριά. Στα εγκαίνια παρέστησαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, Επικρατείας Θεόδωρος Ρουσόπουλος, Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου, Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης, Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος, Τουρισμού Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, βουλευτές της αντιπολίτευσης, μεταξύ των οποίων η Μαρία Δαμανάκη και ο πρώην υπουργός Γιάννος Παπαντωνίου, εκπρόσωποι του Οικουμενικού Πατριάρχη και του Πατριάρχη

Αλεξανδρείας, πρέσβεις και εξέχοντα μέλη του Διπλωματικού Σώματος, εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων, η πρόεδρος του Ιδρύματος Ν. Π. Γουλανδρή και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Ντόλλη Γουλανδρή, η πρόεδρος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Νίκη Γουλανδρή, η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, καθώς και πολλοί άλλοι φίλοι του Ιδρύματος Ωνάση. «Έκφραση αρμόζουσας τιμής στον Αριστοτέλη Ωνάση και την προσφορά του στην σύγχρονη Ελλάδα», αλλά και «έκφραση αναγνώρισης στους ανθρώπους που συνεχίζουν το όραμά του, μέσα από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», χαρακτήρισε την έκθεση ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. «Η προσωπικότητα και η ιστορία του Αριστοτέλη Ωνάση», είπε στην ομιλία του ο πρωθυπουργός, «έχει εγγραφεί ανεξίτηλα στην συλλογική μνήμη των απανταχού Ελλήνων. Ήταν και παραμένει ένας αυθεντικός θρύλος, που συγκέντρωνε στην συνείδηση Ελλήνων και ξένων τις αρετές, αλλά και τα πάθη της φυλής μας. »Πάνω απ’ όλα, ο Ωνάσης υπήρξε, στην πατρίδα και παγκοσμίως, το κατ’ εξοχήν παράδειγμα του δυναμισμού της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Έχοντας ζήσει την εμπειρία της καταστροφής του ’22, έγινε η απόδειξη ότι ο ελληνισμός μπορούσε όχι μόνο να ανακάμψει από τις πολλαπλές περιπέτειες του 20ού αιώνα, αλλά και να μεγαλουργήσει. »Σήμερα, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχου-

Aφιέρωμα

4

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Τον πρωθυπουργό και την σύζυγό του υποδέχονται ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου και ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβορριάς. Μαζί τους, ο υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης

με να απαντήσουμε -το να καταστήσουμε την Ελλάδα προνομιακό προορισμό επιχειρηματικής δράσης- διατηρεί στην ουσία της τα ίδια χαρακτηριστικά με την εποχή που ο Ωνάσης, ως μετανάστης, ξεκινούσε την οικονομική του αυτοκρατορία στην Αργεντινή. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, η επίτευξη του στόχου αυτού προϋποθέτει και απαιτεί την κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων δυνάμεων του ελληνισμού, στην πατρίδα και το εξωτερικό, σε μια κοινή και συντονισμένη προσπάθεια. [...] Το παράδειγμα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, που εδώ και 31 χρόνια ανταποκρίνεται στο όραμα του ιδρυτή του, αποδεικνύει το εύρος και την σημασία που μπορεί να έχει η προσφορά της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. [...] Οι πρωτοβουλίες αυτές, που βεβαίως δεν θα πραγματοποιούνταν χωρίς την δέσμευση των ανθρώπων του Ιδρύματος, αξίζουν βεβαίως τα θερμά συγχαρητήρια και τις ευχαριστίες όλων των Ελλήνων», κατέληξε ο Κώστας Καραμανλής. «Ο Ωνάσης υπήρξε ένας θρύλος, ένας μύθος, ένας άνθρωπος πέρα από τα όρια», είπε στην ομιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου. «Κυρίως όμως», συνέχισε, «υπήρξε Άνθρωπος και Έλληνας. Αυτόν τον άνθρωπο, πέρα από τον μύθο του, θελήσαμε, προπαντός, να αναδείξουμε. Τον διορατικό επιχειρηματία, τον καλλιεργημένο νου, τον άνδρα που ήξερε να γοητεύει. »Πολλοί παρομοίασαν τον Ωνάση με τον Οδυσσέα. Ήταν σίγουρα πολύτροπος και έζησε ζωή πολυκύμαντη. Και

όταν κάποτε, τύχη κακή τον έφερε ‘‘ενώπιον ενωπίω’’ με την μοίρα του, υπερέβη εαυτόν. Έστρεψε το βλέμμα προς την πατρίδα και έδωσε εντολή η μισή του περιουσία να ταχθεί στην υπηρεσία του Έθνους. Και όχι μόνον αυτό, αλλά έσβησε το όνομά του και όρισε το Ίδρυμα να φέρει για πάντα στην μνήμη μας το όνομα του Αλέξανδρου. Όχι το δικό του! Ένας συμβολισμός, ότι προς το νέο και το ελπιδοφόρο το Ίδρυμα θα έπρεπε να εργασθεί. [...] Εμείς, εδώ, στο Ίδρυμα Ωνάση, αναγνωρίσαμε την πρόκληση μέσα στον μύθο. Το Ίδρυμά μας έχει δύο προτεραιότητες: Κοινωνική Αλληλεγγύη/Υγεία και Παιδεία/Πολιτισμός. Για να τις εκπληρώνουμε αποτελεσματικά και χωρίς καμιά συνδρομή, συνεχίζουμε, νομίζω ικανοποιητικά, την επιχειρηματική δράση που μας κατέλιπε ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Εμείς, η νέα Διοίκηση, τα πληρώματα των πλοίων, το προσωπικό των γραφείων, το Διοικητικό Συμβούλιο και το Προεδρείο, εργαζόμαστε και προσπαθούμε, απευθυνόμενοι στις πιο σύγχρονες και προοδευτικές δυνάμεις του τόπου μας, να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πάμε ακόμα πιο ψηλά αυτό που παραλάβαμε. »Η πατριωτική πρόθεση του ιδρυτή, αλλά και η εξίσου πατριωτική πράξη όσων έδωσαν σάρκα και οστά στο Ίδρυμα, μας επικαθορίζουν και μας δεσμεύουν. Η παρουσία της επίσημης Ελλάδος, η οποία εκπροσωπεί ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, μας τιμά και μας ενθαρρύνει», κατέληξε ο Αντώνης Παπαδημητρίου. Εκ μέρους του Μουσείου Μπενάκη, ο διευθυντής του

Aφιέρωμα

5

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Σπάνια βιβλία περιηγητών από την βιβλιοθήκη της θαλαμηγού «Χριστίνα»

Άγγελος Δεληβορριάς καλωσόρισε τους προσκεκλημένους στα εγκαίνια της έκθεσης, η οποία, όπως σημείωσε, πραγματοποιήθηκε χάρη στην στενή, φιλική συνεργασία των δύο οργανισμών, «προκειμένου να τιμηθούν τόσο τα εκατό χρόνια από την γέννηση μιας μυθικής μορφής που σημάδεψε την διαδρομή του 20ού αιώνα, όσο και τα τριάντα χρόνια των ευεργετικών δράσεων ενός Ιδρύματος, στο οποίο η επιστημονική έρευνα, η πνευματική και η καλλιτεχνική δημιουργία, η παιδεία του τόπου μας γενικότερα χρωστούν πολλά». Ο Άγγελος Δεληβορριάς ευχαρίστησε στην συνέχεια όλους όσοι συνεργάστηκαν για τον σχεδιασμό της έκθεσης και του καταλόγου της, καθώς και το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης, τον Θανάση και την Ελισάβετ Γιαννούκου, την Ελένη Σύρου, καθώς και τον Νίκο Χαραλαμπόπουλο, για τον δανεισμό ορισμένων αντικειμένων. Η έκθεση, που πραγματευόταν αφενός την ζωή και τις πολύπλευρες δραστηριότητες του Ωνάση και αφετέρου την επιτυχημένη τριαντάχρονη πορεία του Ιδρύματος, διήρκεσε έως τις 12 Νοεμβρίου 2006. Σε αρκετές χιλιάδες υπολογίζονται οι άνθρωποι που την επισκέφθηκαν. Όπως εξηγεί στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης ο Άγγελος Δεληβορριάς, «Το διπλό εκθεσιακό αφιέρω-

μα [...] διηγείται περιστατικά από τα επιμέρους κεφάλαια μιας ουσιαστικά ενιαίας ιστορίας. Με αφετηρία, δηλαδή, την ταραχώδη προσωπική ζωή ενός ανθρώπου, τον οποίο σημάδεψαν οι πιο δραματικές στιγμές του 20ού αιώνα, τόσο στην διεθνή όσο και στην ελληνική τους κλίμακα, ο επισκέπτης της εκθέσεως παρακολουθεί την σταδιακή γιγάντωση ενός Οργανισμού ταγμένου στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου». Στόχος της έκθεσης, κατά τον διευθυντή του Μουσείου, δεν ήταν «η επισήμανση και ανάδειξη των θεματικών εκείνων στοιχείων που θα επέτρεπαν την ‘‘αναστήλωση’’ μιας βιογραφίας με άγνωστα επεισόδια και ερεθιστικές λεπτομέρειες. Πολύ λιγότερο [στόχευσε η έκθεση] στην εξαντλητική περισυλλογή τεκμηρίων για την σύνταξη ενός εγκωμίου στην σημασία της κοινωνικής προσφοράς. Στις φιλοδοξίες της προσγράφεται αποκλειστικά [...] η διακριτική οπωσδήποτε προβολή ορισμένων θεμάτων που δεν έχουν να κάνουν με τους απολογισμούς και τις εκ των υστέρων δικαιώσεις, αλλά με την συνειδητοποίηση μιας συχνά συκοφαντημένης αλήθειας: ότι η επιχειρηματική ιδιοφυΐα, σε συνδυασμό με την συνέπεια της συλλογικής δουλειάς, συγκαταλέγεται ενίοτε στους δυναμικότερους παράγοντες της δημόσιας ζωής, όποτε βέβαια η ανταγωνιστικότητα δεν κάμπτεται ακόμα και από τα βαρύτερα ατομικά πλήγματα, κυρίως όμως όποτε τα όρια του προσωπικού συμφέροντος δεν ξεπερνούν την έκταση του

Aφιέρωμα

6

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Ένα γραφείο από πειρατικό πλοίο του 18ου αιώνα και ναυτικά αντικείμενα που βρίσκονταν εκτεθειμένα στην θαλαμηγό «Χριστίνα» παρουσιάστηκαν στην βιτρίνα με το κομοδίνο, την πολυθρόνα και προσωπικά αντικείμενα του Αριστοτέλη Ωνάση

συλλογικού χρέους». Την επιμέλεια και τον σχεδιασμό της έκθεσης είχαν η Σοφία Χανδακά και ο Γιάννης Μετζικώφ, με επιστημονικούς συμβούλους τον Τάσο Σακελλαρόπουλο, την Πωλίνα Κοσμαδάκη και την Μίνα Μωραΐτου. Στο επίπονο έργο της συγκέντρωσης του εκθεσιακού υλικού συνεργάστηκαν η Μαριάννα Λογιάδου, η Έλενα Μαυρομιχάλη και η Μπάρμπαρα Χαραμή. Η εκθεσιακή παρουσίαση του Αριστοτέλη Ωνάση μέσα από την ζωή και το έργο του αποτέλεσε πρόκληση, σύμφωνα με την επιμελήτρια Σοφία Χανδακά, κυρίως λόγω της ύπαρξης του μύθου του. Τον μύθο αυτόν επιχείρησε να μεθερμηνεύσει το πρώτο σκέλος της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη, επιχειρώντας την ανασύνθεση της ιστορίας του Ωνάση. Τα εκθέματα ταξίδεψαν τον επισκέπτη από τα πρώτα χρόνια του δαιμόνιου Σμυρνιού στην Αργεντινή και τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, τις κοινωνικές του συναναστροφές και τις γυναίκες της ζωής του, την θαλαμηγό «Χριστίνα», τον Σκορπιό, την οικογένεια και τα παιδιά του, αναδεικνύοντας τον άνθρωπο Αριστοτέλη Ωνάση ώς τον θάνατό του. Παρουσιάστηκαν φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα, έγγραφα, βιβλία και έργα τέχνης του Αριστοτέλη Ωνάση από την συλλογή του Ιδρύματος, από την συλλογή του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές. Επίσης, εκτέθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα σπάνιο αρχειακό υλικό από τα πρώτα χρόνια του μεγιστάνα στην Αργεντι-

νή, το οποίο παραχωρήθηκε από το Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης. Όπως διευκρινίζει η Σοφία Χανδακά, «τα αντικείμενα της έκθεσης επιλέχθηκαν με κριτήριο την συμμετοχή τους στην ζωή του Ωνάση, ως τεκμήρια του χαρακτήρα του, αλλά και με βάση τις εκθεσιακές τους ιδιότητες. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στα έργα μουσειακής αξίας, όπως οι συλλογές του από σπάνια βιβλία περιηγητών και τα αντικείμενα Ανατολικής Τέχνης, στα οποία φαίνεται να είχε ιδιαίτερη αδυναμία. Τα κοκκάλινα ομοιώματα ιστιοφόρων, έργα Γάλλων αιχμαλώτων στην Αγγλία (τέλη 18ου – αρχές 19ου αιώνα), αποτελούν σπάνιες καλλιτεχνικές δημιουργίες. Πολλά από τα εκθέματα δεν είναι μεγάλης αξίας, αφού και ο ίδιος ο Ωνάσης συνδύαζε την απλότητα με την πολυτέλεια, αποφεύγοντας όμως την πρόκληση και την επίδειξη. Χαρακτηρίζουν ωστόσο την κοσμοπολίτικη φύση του και την φιλοκαλία με την οποία διακόσμησε την ‘‘Χριστίνα’’ με πνεύμα ελληνικό, όπως έκανε άλλωστε και με τα φορτηγά πλοία, αναθέτοντας στην διάσημη φωτογράφο Nelly’s την διακόσμησή τους». Στο δεύτερο σκέλος της έκθεσης, παρουσιάστηκε το έργο που έχει επιτελέσει το Ίδρυμα Ωνάση από την σύστασή του έως σήμερα.

Aφιέρωμα

7

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

O πρόεδρος του Ιδρύματος παρουσιάζει τα εκθέματα που αφορούν τα Διεθνή Βραβεία Ωνάση στον πρωθυπουργό, την σύζυγό του και την υπουργό Τουρισμού Φάνη Πάλλη-Πετραλιά

Όπως σημειώνει στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, «Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, ως δημόσια εικόνα, συγκροτείται από Λόγο και Πράξη. Ο Λόγος περιλαμβάνει κατ’ αρχήν την Γραφή που εξαγγέλλει και αποκαλύπτει τις προθέσεις και τις βαθύτερες επιθυμίες εκείνου που το συνέλαβε: του Αριστοτέλη Ωνάση.

Κέντρο, το θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Ωνάση της Νέας Υόρκης, η υπό ανέγερση Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Η έκθεση ολοκληρώθηκε με μια σειρά από ζωγραφικά έργα της πινακοθήκης του Ιδρύματος, πολλά από τα οποία υπογράφουν σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες, όπως ο Λύτρας, ο Βολανάκης και ο Γύζης.

Περιλαμβάνει την ιστορία, αλλά και τον μύθο που περιέβαλε τον Ωνάση. Τέλος, περιλαμβάνει την ιστορία των τριάντα χρόνων της δημιουργικής πορείας του Ιδρύματος. Συνολικά, ο Λόγος συντίθεται από την αιτιολογία της σύλληψης και από την σκοπιμότητα της πραγματοποίησης του Έργου. Επομένως, και οι Πράξεις μετέχουν στον Λόγο, στον βαθμό που αποκαλύπτουν, τεκμηριώνουν, προωθούν και συμβάλλουν στην πραγμάτωσή του. Η συγκεκριμένη έκθεση [φιλοδόξησε] να υπερβεί τον Μύθο και να αναδείξει τον Λόγο και την Πράξη».

«Όσα έγιναν στον χώρο της κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς προκάλεσαν και προκαλούν την διεθνή αναγνώριση, την βράβευση των ανθρώπων του Ιδρύματος από διεθνείς πνευματικούς θεσμούς, ακόμα και μετά τον θάνατό τους», επεσήμανε ο Αντώνης Παπαδημητρίου. «Δίκαια εύσημα και έπαινοι απενεμήθησαν σε όσους έδωσαν την ζωή τους για το Ίδρυμα και σε όσους συνεχίζουν με αυταπάρνηση να το κάνουν. [...] Την ευθύνη της νέας προοπτικής, τριάντα χρόνια μετά την σύσταση του Ιδρύματος, την φέρουμε σήμερα εμείς, που παρακολουθήσαμε την λειτουργία του από πολύ νέοι και που το Διοικητικό Συμβούλιό του, τιμώντας την προσφορά μας, μας ανέθεσε την συνέχισή της.

Η επιχειρηματική του δράση, οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις μαζί με τις επενδύσεις σε ακίνητα, σκιαγραφήθηκαν μέσα από φωτογραφίες και ντοκουμέντα, πίνακες, μακέτες κτηρίων και προβολές βίντεο. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν και η καταγραφή της κοινωνικής προσφοράς του Κοινωφελούς Ιδρύματος, που τροφοδοτείται σταθερά από την υψηλή κερδοφορία του Επιχειρηματικού: παρουσιάστηκαν τα κοινωφελή έργα και οι χορηγίες, τα Διεθνή Βραβεία, οι υποτροφίες, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό

Μέσα σε αυτό το πνεύμα και με αυτές τις επιδιώξεις οργανώσαμε τούτη την έκθεση, για να αποτίσουμε φόρο τιμής στον ιδρυτή, έπαινο σε όσους μόχθησαν για το Ίδρυμα και αναγνώριση σε όσους, από οποιαδήποτε θέση, εργάσθηκαν σε αυτό».

Aφιέρωμα

8

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Το μοντέλο του «Ariston», του πρώτου νεόκτιστου δεξαμενόπλοιου του Αριστοτέλη Ωνάση (Γκαίτεμποργκ, 1938) και στιγμιότυπα από την κοινωνική ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση με την γυναίκα του Τίνα.

ρωτεργάτης της έκθεσης για τον Αριστοτέλη Ωνάση, ο στενός συνεργάτης του και επίτιμος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Παύλος Ιωαννίδης συνομιλεί με τον Άγγελο Δεληβορριά.

Η Oλυμπιακή Αεροπορία αποτέλεσε σημαντικό τμήμα της ζωής και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του Αριστοτέλη Ωνάση.

Aφιέρωμα

9

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Το σκεπτικό του αφιερώματος παρουσίασαν στις ομιλίες τους ο Άγγελος Δεληβορριάς και ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ενώ ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, αφού επαίνεσε το Ίδρυμα Ωνάση ως θαυμαστό παράδειγμα της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, κήρυξε την έναρξη της έκθεσης

Επάνω: O επίτιμος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος, Απόστολος Ζαμπέλας, άλλοτε στενός συνεργάτης του Ωνάση, και ο Αντώνης Παπαδημητρίου ξεναγούν τον πρωθυπουργό και την σύζυγό του στην έκθεση Κέντρο: O αντιπρόεδρος του Ιδρύματος, Γιάννης Ιωαννίδης, με τον Γιώργο Βουλγαράκη Κάτω: Εκατοντάδες προσκεκλημένοι τίμησαν με την παρουσία τους τα εγκαίνια της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη

Aφιέρωμα

10

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Επάνω: Μοντέλο ενός από τα δεκαοκτώ νεότευκτα και σύγχρονα πλοία της OLYMPIC SHIPPING AND MANAGEMENT S.A. Κέντρο: O Γιάννης Ιωαννίδης υποδέχεται την πρόεδρο του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Νίκη Γουλανδρή, και την αντιπρόεδρο του Μουσείου, Μαριάννα Ντελαμότ Κάτω: Oι αποδέκτες χορηγιών και οι υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση, καθώς και το πολιτιστικό έργο του θυγατρικού παρουσιάστηκαν αναλυτικά σε πίνακες αναρτημένους στους χώρους της έκθεσης

Επάνω: Άποψη του τμήματος της έκθεσης το οποίο αφορούσε την ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση Κέντρο: H Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η Άννα Παναγιωταρέα, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής και η Νατάσα Καραμανλή μπροστά σε προθήκη με αντικείμενα από την συλλογή του Ωνάση Κάτω: Μία από τις προθήκες με έργα Ασιατικής Τέχνης από την συλλογή του Αριστοτέλη Ωνάση

Aφιέρωμα

11

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος

Επάνω: Μια σημαντική προσφορά του Ιδρύματος στον χώρο του πολιτισμού είναι το θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης στις ΗΠΑ, το οποίο εδρεύει στην Νέα Υόρκη από το 1999 Κέντρο: Φωτογραφίες από τις μεγαλύτερες χορηγίες που έχει πραγματοποιήσει το Ίδρυμα κατέδειξαν τον πλούτο του κοινωφελούς έργου που έχει επιτελέσει Κάτω: Η υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Μαριέττα Γιαννάκου διαβάζει την επιστολή της Μαρίας Κάλλας προς τον Αριστοτέλη Ωνάση

Επάνω: Η έκθεση ολοκληρώθηκε με μια σειρά από σπάνια ζωγραφικά έργα της πινακοθήκης του Ιδρύματος και, μεταξύ άλλων γλυπτών, τον Μικρό Θεριστή του Δημήτρη Φιλιππότη Κέντρο: Σε κεντρική βιτρίνα, πάνω σε σκαλιστό ξύλινο τραπέζι από την Κίνα (17ος-18ος αι.) εκτέθηκαν τα λεοντόμορφα θυμιατήρια και άλλα σπάνια σκεύη Ασιατικής Τέχνης από τις συλλογές του Αριστοτέλη Ωνάση Κάτω: Γενική άποψη του πρώτου μέρους της έκθεσης, το οποίο πραγματευόταν τον «μύθο» του Αριστοτέλη Ωνάση

Aφιέρωμα

12

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΩΝΑΣΗ Έκθεση για τα 30 χρόνια προσφοράς του Ιδρύματος Επάνω: Άποψη της έκθεσης. Διακρίνεται το πιάνο τύπου Steinway and Sons, το οποίο βρισκόταν στο σαλόνι της θαλαμηγού «Χριστίνα»

Κάτω: Μερικοί από τους πιο σημαντικούς βραβευθέντες με τα Διεθνή και τα Διαγωνιστικά Βραβεία Ωνάση παρουσιάστηκαν στο τμήμα της έκθεσης το οποίο αφορούσε το έργο ευποιίας του Ιδρύματος

Επάνω: Από τα πιο σημαντικά εκθέματα υπήρξαν τα κοκκάλινα και ξύλινα ομοιώματα πλοίων, έργα Γάλλων αιχμαλώτων στην Αγγλία (τέλη 18ου - αρχές 19ου αι.)

Κάτω: Στα τριάντα χρόνια ιστορίας του Επιχειρηματικού τμήματος, η υψηλή κερδοφορία του τροφοδοτεί αδιάλειπτα το κοινωφελές έργο του Κοινωφελούς

Aφιέρωμα

13

Αριστοτέλης Ωνάσης - Χρονολόγιο 1906 • Γεννιέται στην Σμύρνη ο Αριστοτέλης Ωνάσης, γιος του Σωκράτους και της Πηνελόπης (το γένος Δολόγλου).

1918 • Αρχίζει τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης.

1922 • Φθάνει μαζί με την οικογένειά του και χιλιάδες πρόσφυγες στην Αθήνα.

1923 • Διαμένει στην Αθήνα και στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν μεταναστεύει στην Αργεντινή.

1925-26 • Εισάγει καπνά από την Τουρκία και δημιουργεί μονάδα παρασκευής τσιγάρων.

1928 • Διαπραγματεύεται για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης εμπορική συμφωνία με την Δημοκρατία της Αργεντινής.

1931 • Αναλαμβάνει την θέση του Αναπληρωτή Γενικού Προξένου της Ελληνικής Δημοκρατίας στο Μπουένος Άιρες. Η περιουσία του ανέρχεται ήδη σε ένα εκατομμύριο δολάρια.

1933 • Στρέφεται προς την ναυτιλία με την αγορά των δύο πρώτων ατμόπλοιων.

1934 • Αγοράζει από καναδική εταιρεία 10 φορτηγά πλοία έναντι του ποσού των 120.000 δολαρίων Η.Π.Α.

1937 • Υψώνει στα πλοία του την σημαία του Παναμά, λόγω νομικών και γραφειοκρατικών προβλημάτων κατά την διάρκεια του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.

1938 • Ναυπηγεί σε σουηδικά ναυπηγεία το πρώτο πετρελαιοφόρο του, το «Ariston», χωρητικότητας 15.000 τόνων.

1939 • Μεταφέρει την έδρα των επιχειρήσεών του στο Λονδίνο.

1942 • Εγκαθιστά το σύνολο των επιχειρήσεών του στην Νέα Υόρκη. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ναυλώνει τα πλοία του στους Συμμάχους για μεταφορά εφοδίων.

1945 • Παρακάμπτει τους περιορισμούς στις κατασκευές πλοίων, τους οποίους είχαν επιβάλει οι Σύμμαχοι στα γερμανικά ναυπηγεία, ζητώντας την μετασκευή πλοίων σε φαλαινοθηρικά. Η κίνηση αυτή τον καθιστά προνομιούχο πελάτη των γερμανικών ναυπηγείων.

1946 • Παντρεύεται στην Νέα Υόρκη με την Τίνα (Αθηνά) Λιβανού, κόρη του μεγαλύτερου Έλληνα εφοπλιστή της εποχής, Σταύρου Λιβανού.

1948 • Γεννιέται ο Αλέξανδρος Ωνάσης στην Νέα Υόρκη.

1950 • Γεννιέται η Χριστίνα Ωνάση στην Νέα Υόρκη.

1951 • Αμέσως μόλις αίρονται οι περιορισμοί που είχαν επιβάλει οι Σύμμαχοι στην Γερμανία, παραγγέλνει στα γερμανικά ναυπηγεία 18 δεξαμενόπλοια. Το γεγονός κρίθηκε κεφαλαιώδες για την ανάπτυξη της γερμανικής βιομηχανίας.

1952 • Ιδρύει την εταιρεία Olympic Maritime στο Παρίσι.

1953 • Παραγγέλνει το δεξαμενόπλοιο «Tina Onassis», χωρητικότητας 45.000 τόνων. Το δεξαμενόπλοιο αυτό, που είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, χαρακτηρίζεται «supertanker».

• Αγοράζει την Εταιρεία Θαλασσίων Λουτρών στο Μό-

ντε Κάρλο και προβαίνει σε αγορές μεγάλου αριθμού ακινήτων στην πόλη αυτή.

1953 • Ανακατασκευάζει την καναδική κορβέτα «HMCS Stormont» και δημιουργεί την θρυλική θαλαμηγό «Χριστίνα».

1954 • Κλείνει με την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας συμφωνία με προνομιακούς όρους για την μεταφορά μεγάλου μέρους της πετρελαϊκής παραγωγής της χώρας αυτής με τον στόλο του. Προκαλείται έντονη αντίδραση των εταιρειών πετρελαιοειδών, που παύουν πλέον να συνάπτουν συμβόλαια μεταφοράς με τα πλοία του. Σταδιακά, μεγάλος αριθμός πλοίων του μένει χωρίς ναύλους.

1956 • Κατά την κρίση στην Μέση Ανατολή και το κλείσιμο της διώρυγας του Σουέζ, ναυλώνει τα πολυάριθμα διαθέσιμα πλοία του με υψηλότατο αντίτιμο.

1957 • Δημιουργεί την Ολυμπιακή Αεροπορία.

1960 • Συνδέεται με την υψίφωνο Μαρία Κάλλας. Αποτελούν το διασημότερο ελληνικό ζευγάρι παγκοσμίως.

• Λύεται ο γάμος του με την Αθηνά (Τίνα) Ωνάση.

1961 • Αγοράζει το νησί Σκορπιός στο Ιόνιο Πέλαγος και το μεταμορφώνει σε θερινή του κατοικία.

1963-64 • Εγκαινιάζει την συνεργασία του με ναυπηγεία της Ιαπωνίας, παραλαμβάνοντας δύο δεξαμενόπλοια 65.000 τόνων το καθένα. Ανοίγει, έτσι, ο δρόμος στους Έλληνες εφοπλιστές για την ανάθεση παραγγελιών στα ναυπηγεία της χώρας αυτής.

1966 • Η Ολυμπιακή Αεροπορία πραγματοποιεί την πρώτη πτήση της από τις Η.Π.Α. Πρόκειται για παγκόσμια πρωτοτυπία, αφού πρώτη φορά μια αεροπορική εταιρεία εγκαινιάζει νέα γραμμή με νέο τύπο αεροσκάφους, χρησιμοποιώντας μόνον ηλεκτρονικά μέσα πλοήγησης.

• Παραγγέλνει το πρώτο παγκοσμίως δεξαμενόπλοιο τύπου VLCC (Very Large Crude Carrier: τύπος πλοίων χωρητικότητας από 160.000 μέχρι 319.000 τόνους).

1966-69 • Κατασκευάζει 18 supertankers (χωρητικότητας 200.000 τόνων το καθένα) σε ιαπωνικά ναυπηγεία.

1968 • Παντρεύεται με την Τζάκυ Μπουβιέ, χήρα του δολοφονημένου προέδρου των Η.Π.Α. Τζων Φ. Κέννεντυ.

1970 • Η Ολυμπιακή Αεροπορία περιλαμβάνει στους προορισμούς της την Νότια Αφρική και τον Καναδά. Ο στόλος της αριθμεί 24 αεροσκάφη και μεταφέρει δύο εκατομμύρια επιβάτες ετησίως.

1971 • Η τέως σύζυγός του Τίνα παντρεύεται με τον Σταύρο Νιάρχο.

1972 • Η Ολυμπιακή Αεροπορία, παρά την πετρελαϊκή κρίση, διευρύνει το δίκτυο των προορισμών της (Άπω Ανατολή και Αυστραλία).

1973 • Πεθαίνει ο Αλέξανδρος Ωνάσης.

1975 • Επιστρέφει την Ολυμπιακή Αεροπορία στο Ελληνικό Δημόσιο.

• Πεθαίνει ο Αριστοτέλης Ωνάσης στο Παρίσι.

• Ιδρύεται το Επιχειρηματικό και Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.

1988 • Πεθαίνει η Χριστίνα Ωνάση.

Aφιέρωμα

14

Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης - Χρονολόγιο 1974 • Δημιουργία και λειτουργία της Σχολής Εμπορικού Ναυτικού – Μηχανικών στην Εστία Νέας Σμύρνης.

1978 • Χορήγηση των πρώτων υποτροφιών σε Έλληνες πτυχιούχους Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο εξωτερικό.

• Δημιουργία του πρώτου Προγράμματος Διεθνών Βραβείων Ωνάση για άτομα ή οργανισμούς με σημαντικό έργο στους τομείς του πολιτισμού, της κοινωνικής προσφοράς και της προστασίας του περιβάλλοντος.

1979 • Ανέγερση ελληνικού σχολείου στο Μπουένος Άιρες.

1981 • Ανοικοδόμηση των 23 σχολείων που καταστράφηκαν από τους σεισμούς του 1981, στους νομούς Αττικής, Εύβοιας, Κορινθίας, Βοιωτίας, Φωκίδας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας.

1986 • Με πρωτοβουλία των πρώτων υποτρόφων, ιδρύεται ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.

1986-2004 • Παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε σεισμόπληκτους στο Μεξικό, την Αρμενία, την Ινδία, το Ιράν και την Νοτιοανατολική Ασία.

1987 • Θεμελίωση του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (Ω.Κ.Κ.).

1992 • Ολοκλήρωση του Ω.Κ.Κ.

1993 • Επαναπροσδιορισμός του περιεχομένου των Διεθνών Βραβείων Ωνάση στις ακόλουθες κατηγορίες: Βραβείο Ωνάση για την Διεθνή Συνεννόηση και την Κοινωνική Προσφορά. Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισμό: τα Γράμματα, τις Τέχνες, τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Βραβείο Ωνάση για το Περιβάλλον.

1994 • Θέσπιση Προγράμματος για την απονομή πολιτισμικών βραβείων, κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού.

1995 • Θεσμοθέτηση ετήσιου Προγράμματος ερευνητικών χορηγιών και εκπαιδευτικών υποτροφιών, που απευθύνονται αποκλειστικά•σε αλλοδαπούς, μέλη της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας και του κόσμου της τέχνης, οι οποίοι ασχολούνται με ελληνικά θέματα.

• Ενίσχυση της Εθνικής Πινακοθήκης για την αγορά έργων του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου.

1996 • Ανάληψη των εξόδων για την κατασκευή κωδωνοστασίου στον Ιερό Ναό Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης, κατά το πρότυπο του κωδωνοστασίου που υπήρχε προ της καταστροφής του 1922 στον Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Φωτεινής στην Σμύρνη της Μικράς Ασίας.

1998 • Χορήγηση υποτροφιών σε Έλληνες πτυχιούχους για διδακτορικές σπουδές σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εσωτερικού.

1999 • Δημιουργία θυγατρικού Κοινωφελούς Ιδρύματος Ωνάση στις Η.Π.Α. (Νέα Υόρκη), με σκοπό την προβολή του ελληνικού πολιτισμού στην Αμερική.

• Οικονομική ενίσχυση στους πρόσφυγες και στα θύματα των συγκρούσεων στην Σερβία και στο Κόσοβο.

2000 • Εγκαίνια της Ωνασείου Βιβλιοθήκης στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης. Το Ίδρυμα χρηματοδότησε την κατασκευή, τον εξοπλισμό και την λειτουργία της Βιβλιοθήκης (12.000 τόμοι), η οποία εξειδικεύ-εται σε θέματα αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης.

2000 • Ίδρυση, στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, του Κέντρου Ενέργειας, Θαλασσίων Μεταφορών•και Δημόσιας Πολιτικής μέσω της χορηγίας του Ιδρύματος και της εταιρείας Exxon Mobil.

• Δωρεά στην Ε.Μ.Α.Κ. του Πυροσβεστικού Σώματος ειδικών οχημάτων διάσωσης, πλήρως εξοπλισμένων, με δυνατότητα αερομεταφοράς.

2001 • Χορήγηση υποτροφιών σε Έλληνες πτυχιούχους για μεταπτυχιακές σπουδές σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα του εσωτερικού.

2002-05 • Αντικατάσταση, με έξοδα του Ιδρύματος, του συνολικού βιοϊατρικοτεχνολογικού εξοπλισμού του Ω.Κ.Κ.

2003 • Πρόγραμμα συντήρησης του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στα Μύρα της αρχαίας Λυκίας, στην νότια Τουρκία. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Ωνάση και το τουρκικό Ίδρυμα Βέχμπι Κοτς.

• Χρηματοδότηση της μηχανοργάνωσης των ιατρικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών υπηρεσιών της ΕΛ.Ε.Π.Α.Π. Αθηνών.

• Έναρξη Προγράμματος σεμιναριακών μαθημάτων στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης, με διδάσκοντες διεθνούς εμβελείας επιστήμονες .

2004 • Μεταφορά και εγκατάσταση με έξοδα του Ιδρύματος του αντικατασταθέντος εξοπλισμού του Ω.Κ.Κ. στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ερεβάν στην Αρμενία, η καρδιολογική κλινική του οποίου ονομάστηκε «Αλέξανδρος Ωνάσης».

• Εγκαίνια του παραρτήματος της Εθνικής Πινακοθήκης στο Ναύπλιο από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο. Το παράρτημα στεγάζεται σε νεοκλασικό κτήριο που αναπαλαιώθηκε αποκλειστικά με δαπάνες του Ιδρύματος.

• Θεμελίωση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, όπου θα στεγαστούν οι πολιτιστικές δραστηριότητες του Ιδρύματος.

2005 • Χρηματοδότηση της μηχανοργάνωσης της ΕΛ.Ε.Π.Α.Π. Θεσσαλονίκης.

2006 • Αγορά, με έξοδα του Ιδρύματος, υπερσύγχρονου αξονικού τομογράφου για το Ω.Κ.Κ.

• Έπειτα από ριζική ανακατασκευή, με δαπάνες του Ιδρύματος, πραγματοποιούνται τα θυρανοίξια του Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρο, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια.

• Υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ του Ιδρύματος και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας για την από κοινού ανακαίνιση της ιστορικής Βίλας Αντωνιάδη και την δημιουργία Τμήματος Ερευνών της Ελληνιστικής Αλεξάνδρειας.

• Οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» με 1.500.000 ευρώ, για την ανέγερση διακριτού οικήματος, πτέρυγας ή ορόφου του νοσοκομείου που έχει αναλάβει να ανεγείρει ο σύλλογος.

• Προγραμματισμός μηχανοργάνωσης ΕΛ.Ε.Π.Α.Π. Χανίων και Αγρινίου.

Aφιέρωμα

Η διαθήκη του Αριστοτέλη Ωνάση ΤΗΣ ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ

Φωτεινό επιστέγασμα της πολυσχιδούς επιχειρηματικής δραστηριότητας του Αριστοτέλη Ωνάση υπήρξε η οραματική διαθήκη του, με την οποία συνέστησε το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Ο επίλογος αυτός κορυφώνει και συνοψίζει την πολυκύμαντη ζωή του σε μια πορεία προσφοράς, τοποθετώντας τον στην ίδια αλυσιδωτή γραμμή των χορηγών και τριηράρχων της αρχαιότητας, των Βυζαντινών φιλανθρώπων, των εθνικών ευεργετών της εποχής της Τουρκοκρατίας και των απαρχών του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Με πανηγυρική έκφραση της τελευταίας του βούλησης, ο Ωνάσης όρισε την διαίρεση της περιουσίας του σε δύο μερίδια σχεδόν ίσα, το μεν μεγαλύτερο από τα οποία κατέλιπε στην θυγατέρα του, Χριστίνα, το δε μικρότερο στο υπό σύσταση Ίδρυμα, στο οποίο και έδωσε ως επωνυμία το όνομα του γιου του, Αλέξανδρου, για να τιμήσει την μνήμη του. Ως σκοπός του Ιδρύματος ετέθη η θεραπεία της Επιστήμης, των Γραμμάτων και των Τεχνών, αλλά και η αλληλεγγύη προς τον άνθρωπο. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης Ωνάσης όρισε τους εκτελεστές της διαθήκης του, καθώς και τα ισόβια μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, επιλέγοντας ικανούς και έμπειρους ανθρώπους, στενούς συνεργάτες του από τον χώρο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, κατάλληλους να υλοποιήσουν το αναληφθέν έργο. Κινούμενος από την διαπίστωση ότι «το φυλάξαι [και επαυξάνειν] ταγαθά του κτήσασθαι χαλεπώτερον είναι», δημιούργησε με διάταξη τελευταίας βούλησης τις αναγκαίες δομές, ώστε, τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του, καταγράφεται το λαμπρό αποτέλεσμα που όλοι γνωρίζουμε. Το Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης αποτελείται από δύο τμήματα: το Επιχειρηματικό και το Κοινωφελές Ίδρυμα. Καθ’ όλο το διάστημα της λειτουργίας του, η επιτυχημένη πορεία και η υψηλή κερδοφορία του Επιχειρηματικού τμήματος τροφοδοτούν αδιάλειπτα το έργο ευποιίας του Κοινωφελούς.

15

Συνέντευξη

16

Μαρίνα Ρίτοβα: Συνάντηση με τον Ωνάση πριν από σαράντα πέντε χρόνια ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ

Η Μαρίνα Ρίτοβα είναι Ρωσίδα ελληνίστρια. Επί σαράντα πέντε χρόνια, διδάσκει την ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας, όπου καταρτίζονται τα στελέχη των διπλωματικών και εμπορικών αποστολών, καθώς και πολλών διεθνών οργανισμών. Έχει συγγράψει πολλά βιβλία για την εκμάθηση των ελληνικών, τα οποία έχουν μεταφραστεί και στα γερμανικά. Ήταν η πρώτη που άρχισε να διδάσκει τα ελληνικά ως μητρική γλώσσα στα παιδιά ελληνικής καταγωγής στον Καύκασο, την Γεωργία, την Ουκρανία και αλλού. Είναι, επίσης, ακαδημαϊκός της Παιδαγωγικής Ακαδημίας της Ρωσίας και πολυβραβευμένη. Έχει τιμηθεί με το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών από τον πρώην Δήμαρχο και νυν υπουργό Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλο. Η Μαρίνα Ρίτοβα επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα το Πάσχα του 1960, ως επίσημη διερμηνέας της πρώτης κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας της τότε Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα. Στην χώρα μας απέκτησε πολλούς καλούς φίλους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται κάποιοι πολύ διακεκριμένοι δημιουργοί, όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μίκης Θεοδωράκης. Η Μαρίνα Ρίτοβα, αν και 82 ετών σήμερα, είναι πολύ δραστήρια. Μέλος του Συνδέσμου μας, αφού έλαβε τιμητική χορηγία από το Ίδρυμα Ωνάση ως καταξιωμένη

επιστήμων, η Ρωσίδα καθηγήτρια έχει κάτι το μοναδικό: είναι η μόνη από τους περίπου τεσσερισήμισι χιλιάδες Έλληνες και αλλοδαπούς υποτρόφους που έχει γνωρίσει προσωπικά τον αείμνηστο εθνικό ευεργέτη Αριστοτέλη Ωνάση. Για την αξέχαστη αυτή εμπειρία της μίλησε -σε άπταιστα ελληνικά- στο περιοδικό ΑΩ: - Μ. Ρ.: Είχα την τιμή να γνωρίσω αυτόν τον μεγάλο άνθρωπο, και η γνωριμία μας ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. Ο τότε βασιλιάς Παύλος είχε προσκαλέσει την αντιπροσωπεία μας σε δεξίωση στο Τατόι. Ήταν εκεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που ήταν τότε πρωθυπουργός, και πολλοί υπουργοί. Όταν τελείωσε το γεύμα και βγήκαμε έξω, με πλησίασε ένας κύριος -που δεν μου άρεσε καθόλου- και μου είπε: «Με συγχωρείτε, δεσποινίς» (τότε είχα ένα παιδί 10 χρόνων!). «Σας παρακαλώ, εάν είναι δυνατόν, θα ήθελα να μιλήσω με τον υπουργό Εξωτερικού Εμπορίου, τον κ. Καμπάνωφ». «Και πώς πρέπει να σας συστήσω;», τον ρώτησα. Μου απάντησε ότι είναι ο Ωνάσης. Πλησίασα τον κ. Καμπάνωφ και του είπα: «Ένας όχι πολύ συμπαθητικός τύπος θέλει να σας μιλήσει». «Έμαθες πώς τον λένε;», με ρώτησε εκείνος. Όταν του είπα ότι λέγεται Ωνάσης, ο Καμπάνωφ παραλίγο να βάλει τις

Συνέντευξη

17

Μαρίνα Ρίτοβα: Συνάντηση με τον Ωνάση πριν από σαράντα πέντε χρόνια ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ

O Αριστοτέλης Ωνάσης αποβιβάζεται από την αγαπημένη του θαλαμηγό

φωνές! Νόμιζε ότι ξέρω τα πάντα για την Ελλάδα. «Δεν ξέρεις έναν τέτοιον επιχειρηματία; Είναι ο πρώτος επιχειρηματίας!...» Είδα, τότε, τον Ωνάση να στέκεται κοιτάζοντας στο παράθυρο και να παρακολουθεί σαν να καταλάβαινε τι λέγαμε - ή έκανε ότι καταλάβαινε. Εγώ γύρισα στον Ωνάση και του είπα: «Ευχαρίστως ο υπουργός μας θα μιλήσει μαζί σας». Οι δυο τους συναντήθηκαν και εγώ μετέφραζα. Αυτά έγιναν Σάββατο. Την Κυριακή, ο Ωνάσης μάς προσκάλεσε στον Σκορπιό, που μόλις είχε αγοράσει η οικογένειά του.

- Ι. Κ.: Ναι, το ’61 αγόρασε το νησί. Πήγατε κι εσείς στον Σκορπιό; - Μ. Ρ.: Ναι, όλη η αντιπροσωπεία πήγε, με το καράβι...

- Ι. Κ.: Με την θαλαμηγό «Χριστίνα»; - Μ. Ρ.: Τέτοιο πλοίο, σαν ολόκληρη πόλη, ωραίο! Παντού χρυσά! Πολυτέλεια!

- Ι. Κ.: Τι εντύπωση σας έκανε εκεί ο Ωνάσης; - Μ. Ρ.: Καταπληκτική εντύπωση! Εκεί γνώρισα την Μαρία Κάλλας και τον Αλέξανδρο, που ήταν τότε μικρός, 12 χρόνων. Η Χριστίνα έλειπε σε κάποιο ταξίδι. Την γνώρισα αργότερα, όταν ήρθε στην Μόσχα.

- Ι. Κ.: Μετά τόσα χρόνια, τι ανάμνηση έχετε από τον Αριστοτέλη Ωνάση; - Μ. Ρ.: Θυμάμαι έναν άνθρωπο εξυπνότατο, δυναμικό, με θαυμάσια αίσθηση του χιούμορ! Θαυμάσιο!

- Ι. Κ.: Και, όπως μου είπατε, σας είχε γοητεύσει όλους...

- Μ. Ρ.: Ναι, όλους. Οι υπουργοί μας, που ήταν σε αυτή την κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία, όλοι μας, ακούγαμε με ανοιχτό το στόμα τις ιστορίες που μας έλεγε. Αληθινή εγκυκλοπαίδεια! Ήταν μορφωμένος άνθρωπος.

- Ι. Κ.: Και λέτε ότι ήταν πολύ ενδιαφέρων στην συζήτηση; - Μ. Ρ.: Πάρα πολύ. Ήξερε να ψυχολογεί τους ανθρώπους. Τους έβλεπε σαν ακτινογραφία!

- Ι. Κ.: Χαίρομαι που έχουμε μια τόσο ζωντανή μαρτυρία. Για όλους τους άλλους υποτρόφους του Ιδρύματος Ωνάση, ο Αριστοτέλης Ωνάσης είναι ένας μύθος. Για εσάς όμως είναι μια εμπειρία ζωής...

Εκδηλώσεις

18

ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΩΝΑΣΗ 2006 για την Παιδεία και τον Πολιτισμό

Βραβεία που «κοιτούν με αισιοδοξία προς το μέλλον» ήταν τα Διεθνή Βραβεία Ωνάση 2006 για την Παιδεία και τον Πολιτισμό. Απονεμήθηκαν στις 18 Οκτωβρίου 2006, κατά την διάρκεια λαμπρής τελετής που διοργανώθηκε στην κατάμεστη Αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, για να τιμήσουν τρεις ακαδημαϊκούς φορείς και μια εξέχουσα επιστημονική προσωπικότητα που δραστηριοποιούνται εκτός των ελληνικών συνόρων, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο την ιστορική αλλά και την σύγχρονη Ελλάδα. Τιμήθηκαν το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, το οποίο διευθύνει η καθηγήτρια Χρύσα Μαλτέζου· το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, το οποίο διευθύνει ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας Γκρέγκορι Ναζ· το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης, το οποίο διευθύνει ο Δρ Αναστάσιος Μ. Τάμης· και, τέλος, ο ακαδημαϊκός και καθηγητής Φυσικής Δημήτρης Νανόπουλος, Έδρα Mitchell/ Heep Φυσικής Υψηλών Ενεργειών του Πανεπιστημίου A&M του Τέξας, διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής στο Κέντρο Προχωρημένων Ερευνών του Χιούστον και πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας. Κάθε τιμητική διάκριση συνοδεύθηκε από χρηματικό έπαθλο ύψους 200.000 δολ. Η.Π.Α. Τα βραβεία επέδωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. Την τελετή τίμησαν επίσης με την παρουσία τους ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, η πρόεδρος

της Βουλής Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας Αναστάσιος, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, υπουργοί, βουλευτές, εκπρόσωποι του Οικουμενικού Πατριάρχη, του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, εκπρόσωποι του διπλωματικού σώματος, καθώς και του πνευματικού, του ακαδημαϊκού και του επιχειρηματικού κόσμου. Η εκδήλωση ξεκίνησε με μουσική εισαγωγή από την Ορχήστρα των Χρωμάτων, η οποία ερμήνευσε, υπό την διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη, τρία κομμάτια από την όπερα Μανουέλ Σαλίνας του Περικλή Κούκου. Στην συνέχεια, ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου, κήρυξε την έναρξη της τελετής. «Όταν ο Ωνάσης όρισε να ονομασθεί το Ίδρυμα με το όνομα του γιου του», είπε ο πρόεδρος, «μας προέτρεψε να κοιτάξουμε προς το νέο και το ελπιδοφόρο, προς την ζωή μέσα από τον θάνατο, προς το αύριο μέσα από την εμπειρία του παρόντος. Τα σημερινά βραβεία εκφράζουν και ενσαρκώνουν αυτή την πρόθεση. Αναγνωρίζουν την πρόκληση μέσα από την μνήμη. »Η ευθύνη της απονομής των βραβείων στηρίζεται στην συνεκτίμηση πολλών επιλογών. Υπάρχουν βεβαίως βραβεία που συνιστούν ένα μεγάλο ευχαριστώ σε ανθρώπους και θεσμούς για τα όσα μέχρι τώρα έχουν προσφέρει. Εμείς επιλέξαμε βραβεία που στηρίζουν ένα όραμα, μια δράση που συνεχίζεται. Μια δράση που, για να καρποφορήσει ακόμα περισσότερο, χρειάζεται τον πολύτιμο έπαινο του Δήμου. Απαιτεί αναγνώριση ηθική και στήριξη οικονομική. [...]

Εκδηλώσεις

19

ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΩΝΑΣΗ 2006 για την Παιδεία και τον Πολιτισμό

»Οι δράσεις του Ιδρύματός μας δεν περιορίζονται μόνο σε έργα μεγίστης κοινωνικής ωφέλειας ή σε έργα παιδείας και πολιτισμού. Έχουμε ιδιαίτερη ευαισθησία και στα θέματα εθνικής μνήμης και συνείδησης. Οι συγκεκριμένες επιλογές μας αφορούν τόσο την κλασική αρχαία ελληνική παιδεία, όσο και τον ελληνισμό των Μέσων Χρόνων και την ιστορία μας μετά την Άλωση, αλλά και τον σύγχρονο ελληνισμό της διασποράς. Αφορούν, επίσης, τέσσερις Έλληνες, έναν Βόρειο-Ηπειρώτη που ζει στην Αμερική, μία Αιγυπτιώτισσα που εργάζεται στην Ιταλία, έναν Μικρασιάτη μετανάστη στην Αυστραλία, αλλά και έναν Έλληνα κατά Ισοκράτη, ουγγρικής καταγωγής. Όλοι τους δρουν και εργάζονται ελληνικά, εντός αλλά και εκτός συνόρων. Αφορούν, τέλος», κατέληξε ο πρόεδρος του Ιδρύματος, «την ακόμα πιο σύγχρονη, την ακόμα πιο έξυπνη Ελλάδα, αυτή που κοιτάει με αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση το μέλλον». Ιδιαίτερα εντυπωσίασε το σύντομο ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε με θέμα το τριαντάχρονο έργο του Ιδρύματος Ωνάση. Με μια πολύ πυκνή και εύστοχη σύνθεση εικόνων, φωτογραφιών και φιλμ, το ντοκιμαντέρ κατόρθωσε να συνοψίσει την τεράστια κοινωφελή δράση του Ιδρύματος από την σύστασή του έως σήμερα. Το έργο των τεσσάρων βραβευθέντων παρουσιάστηκε από διακεκριμένους επιστήμονες, προσωπικότητες του χώρου τους.

O Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός, υπουργοί, βουλευτές και εκπρόσωποι της Εκκλησίας τίμησαν με την παρουσία τους την τελετή απονομής των Βραβείων Ωνάση

Εκδηλώσεις

20

Το Eλληνικό Iνστιτούτο Bυζαντινών και Mεταβυζαντινών Σπουδών της Bενετίας

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ στην προσφώνησή της για το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας

Η διευθύντρια του Ινστιτούτου Χρύσα Μαλτέζου

Το μόνο κέντρο επιστημονικής έρευνας που διαθέτει η Ελλάδα στο εξωτερικό, το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, ιδρύθηκε το 1949 κατόπιν συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας. Είναι κληρονόμος των θησαυρών που δημιούργησαν και συγκέντρωσαν στην Bενετία οι ΄Eλληνες πρόσφυγες μετά την άλωση της Kωνσταντινούπολης το 1453: θησαυρών αρχιτεκτονικών, καλλιτεχνικών, αρχειακών και έντυπων, οι οποίοι αποτελούν δωρεά της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας.

Στο πλαίσιο της επιστημονικής δραστηριότητάς του, το Ινστιτούτο διοργανώνει συνέδρια και σεμινάρια, εκδίδει επιστημονικά συγγράμματα και περιοδικά, ενώ παράλληλα διατηρεί Bιβλιοθήκη, Aρχείο, Συλλογή Χειρογράφων και Mουσείο Eικόνων. Ευθύνη του Ινστιτούτου αποτελούν επίσης η συντήρηση και η ανάδειξη του μνημειακού συγκροτήματος στην Πλατεία των Eλλήνων (Campo dei Greci), το οποίο ανήκε στην Aδελφότητα του Aγίου Nικολάου των Eλλήνων, την σημαντικότερη και λαμπρότερη του απόδημου ελληνισμού. Η Αδελφότητα ιδρύθηκε το 1498 και συνέβαλε αποφασιστικά στην πνευματική ανάπτυξη των Eλλήνων μετά την κατάλυση του βυζαντινού κράτους. Όταν ιδρύθηκε το Ινστιτούτο, η συρρικνωμένη πλέον ελληνική κοινότητα αποφάσισε να του μεταβιβάσει την ακίνητη περιουσία της μαζί με την συλλογή των εικόνων της, την βιβλιοθήκη και το αρχείο της. Έτσι, η ελληνική κοινότητα, η παράδοση της οποίας διατηρείται πλέον από το Iνστιτούτο, κατόρθωσε να επιβιώσει, οι δε ανεκτίμητοι θησαυροί της να διασωθούν. Επιπροσθέτως, το Ινστιτούτο φιλοξενεί την έδρα της Ελληνορθόδοξης Μητροπόλεως Iταλίας και Μελίτης, η οποία ιδρύθηκε το 1991. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το Iνστιτούτο επιτελεί εθνικό έργο ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας.

Από το 1955, όταν εγκαινίασε την λειτουργία του, το Iνστιτούτο έχει συμβάλει αποτελεσματικά στην έρευνα των αμοιβαίων επιδράσεων μεταξύ, αφενός, του βυζαντινού και του μεταβυζαντινού ελληνισμού, και, αφετέρου, της Δύσης. Ανάμεσα στα μέλη της επιστημονικής κοινότητας είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το Ινστιτούτο είναι ένας σοβαρός ερευνητικός φορέας με διεθνή ακτινοβολία. Μία από τις σημαντικότερες δραστηριότητες του Ινστιτούτου είναι ο θεσμός των υποτρόφων και των φιλοξενούμενων ερευνητών.

Aπό το 1962, έτος εγκαινίασης του εν λόγω θεσμού, μέχρι σήμερα, έχουν θητεύσει στο Ινστιτούτο εβδομήντα υπότροφοι, πολλοί από τους οποίους ανήκουν πλέον στο αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδας. Υπό την ιδιότητα των πανεπιστημιακών καθηγητών, των διευθυντών ερευνητικών προγραμμάτων και κέντρων ή, τέλος, των δόκιμων ερευνητών και εκπαιδευτικών, οι παλαιοί υπότροφοι έχουν στελεχώσει τα ελληνικά πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα (Aκαδημία Aθηνών, Eθνικό Ίδρυμα Eρευνών), τις κρατικές υπηρεσίες (Αρχεία του Kράτους, Αρχαιολογική Υπηρεσία Yπουργείου Πολιτισμού, Yπουργείο Eξωτερικών), καθώς και την μέση εκπαίδευση.

Το βραβείο Ωνάση παρέλαβε εκ μέρους του Ινστιτούτου η σημερινή του διευθύντρια Xρύσα Mαλτέζου. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Aθηνών, πρώην καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Kρήτης, διευθύντρια του Kέντρου Bυζαντινών Eρευνών του Eθνικού Iδρύματος Eρευνών, καθώς και αυθεντία στην ιστορία της Ενετοκρατίας, η Xρύσα Μαλτέζου συνέβαλε τα μέγιστα στην ανανέωση του Ινστιτούτου.

Εκδηλώσεις

21

Το Eλληνικό Iνστιτούτο Bυζαντινών και Mεταβυζαντινών Σπουδών της Bενετίας Στην προσφώνησή της, η πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ευρώπης Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ εξήρε τον σημαντικό ρόλο του Ινστιτούτου και της διευθύντριάς του: «Ζωντανή μνήμη του Μείζονος Ελληνισμού, η κοινότητα της Βενετίας σεμνύνεται εδώ και πάνω από μισό αιώνα με την παρουσία και το έργο τού εκεί Ελληνικού Ινστιτούτου. Υπό την σκιά του ιστορικού καμπαναριού και υπό την σκέπη του Αγίου Γεωργίου dei Greci, Έλληνες ερευνητές, φιλόλογοι, ιστορικοί και αρχαιολόγοι βρίσκουν εκεί ιδεώδεις συνθήκες εργασίας, πνευματικής και επιστημονικής, όχι μόνο προωθώντας την γνώση του έργου και της ιστορίας της κοινότητας -που από τα πρώτα κιόλας χρόνια της σκλαβιάς του γένους διέσωσε την αίγλη των ελληνικών γραμμάτων-, αλλά και διευρύνοντας το πεδίο έρευνας σε χώρους και σε θέματα που ξεπερνούν τα βυζαντινά και ελληνικά ακραιφνώς ενδιαφέροντα (όπως είναι, παραδείγματος χάρη, η σύνθεση και η οργάνωση των ομάδων, λαϊκών ή θρησκευτικών και εκκλησιαστικών, που καθόρισαν τα πλαίσια της Αναγέννησης, τόσο στην Ιταλία όσο και στην υπόλοιπη χριστιανική Ευρώπη)». Στην συνέχεια, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ τόνισε την υψηλή ποιότητα του έργου των υποτρόφων, των ερευνητών, αλλά και των διευθυντών του Ινστιτούτου: «Απόδειξη για του λόγου αυτού το αληθές είναι όχι μόνον η εξαίρετη σταδιοδρομία των αποφοίτων του Ινστιτούτου εδώ και αλλού, αλλά, όλως ιδιαίτερα θα έλεγα, η συνεχής παρουσία τους στην διεθνή βιβλιογραφία, χάρη ακριβώς στην εμβέλεια και στην ποιότητα των επιστημονικών τους επιδόσεων. Περισσότερο ακόμη και από την τέχνη, η επιστήμη έχει σήμερα ανάγκη από κύρος και αναγνώριση, θα έλεγα μάλιστα παγκόσμια, στον όποιο τομέα και κλάδο της. Σε αυτό στοχεύει, με την επιτυχία που ξέρουμε, το Ινστιτούτο της Βενετίας από την ίδρυσή του, υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση διευθυντών όπως η ιδρύτριά του Σοφία Αντωνιάδη, ο αλησμόνητος δάσκαλος Μανούσος Μανούσακας, ο Νικόλαος Παναγιωτάκης και η καταξιωμένη σήμερα διευθύντρια, η διακεκριμένη Χρύσα Μαλτέζου, που το πολύπλευρο επιστημονικό της έργο έχει προ πολλού περάσει τα σύνορα του οργανισμού που διευθύνει». Κλείνοντας την προσφώνησή της, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ υπογράμμισε: «Συνεχίζει το Ίδρυμα Ωνάση την ελληνική παράδοση της κοινωφελούς αλληλεγγύης για την ευόδωση εθνικών σκοπών, παραπέμπει δε η εξαίρετη εργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας στο πολυσήμαντο έργο εμπνευσμένων Διδασκάλων. Μία μόνο, έστω βιαστική, ματιά στην περιοδική του έκδοση Θησαυρίσματα (ετοιμάζεται ο 36ος τόμος) με τις αξιόλογες δημοσιεύσεις των μελών του Ινστιτούτου, αλλά και η γνώση των υπό εκπόνηση διατριβών τους και των υπό έκδοση μελετών, δείχνουν το εύρος και

την εμβέλεια της επιστημονικής έρευνας που κυοφορείται στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας. Να τελειώσω λέγοντας ότι το συναπάντημα σήμερα των δύο Ιδρυμάτων, του Ωνασείου δηλαδή και του Ινστιτούτου της Βενετίας, περιποιεί τιμή και κλέος εις αμφότερα, και αποτελεί, και για τα δύο, έναυσμα για την συνέχιση της μεγαλόπνοης προσπάθειάς τους». Παραλαμβάνοντας το βραβείο, η καθηγήτρια Χρύσα Μαλτέζου τόνισε ότι, μελετώντας «το φαινόμενο της γόνιμης συνάντησης του ελληνικού πνεύματος με δυτικές πηγές έμπνευσης, και της ευτυχούς συναίρεσης της βυζαντινής και της δυτικής παράδοσης [...], [το Ινστιτούτο], με τις έρευνες που πραγματοποιεί συστηματικά, συμβάλλει αποφασιστικά στην κατανόηση των κοινωνικών συνθηκών που καθόρισαν στο μεγάλο τόξο του χρόνου την ιστορική εξέλιξη του ελληνισμού». Ακόμη μεγαλύτερης σημασίας, κατά την Χρύσα Μαλτέζου, είναι «η προσφορά του Iνστιτούτου στον τομέα της διάσωσης, της συντήρησης και της διαχείρισης των πολιτισμικών θησαυρών του ελληνισμού της διασποράς, και της εξακτίνωσης της βυζαντινής και μεταβυζαντινής κληρονομιάς. Aπό την σύστασή του ώς σήμερα, συνεχής είναι η μέριμνα του Ινστιτούτου για την ανάδειξη και την προβολή της μοναδικής στο είδος της συλλογής εικόνων που είναι εκτεθειμένες στο Mουσείο του, των πολύτιμων αρχειακών τεκμηρίων, των σπάνιων εντύπων της βιβλιοθήκης του και του μνημειακού συγκροτήματος της λεγόμενης Πλατείας των Eλλήνων». Κλείνοντας την ομιλία της, η Χρύσα Μαλτέζου απηύθυνε θερμές ευχαριστίες προς το Ίδρυμα: «H απόφαση του Kοινωφελούς Iδρύματος Aλέξανδρος Σ. Ωνάσης να βραβεύσει το Iνστιτούτο για την δράση του εγγράφεται στις ευτυχισμένες στιγμές της επιστημονικής πορείας του κέντρου. Tο σύμβολο του Iνστιτούτου είναι μια αναμμένη καντήλα με τριγύρω της σαν έμβλημα τις πρώτες λέξεις της εσπερινής προσευχής ΦΩΣ ANEΣΠEPON. Mε την απονομή της τιμητικής διάκρισης, το Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης βοηθά τα μέγιστα να διατηρηθεί ζωντανό και ανέσπερο τούτο το φως, ζωντανή και ανέσπερη η βυζαντινή και μεταβυζαντινή κληρονομιά στην Γαληνοτάτη. Eκ μέρους του Iνστιτούτου, εκφράζω θερμότατες και ειλικρινείς ευχαριστίες προς τον πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, και απευθύνω στο Ίδρυμα, που γιορτάζει σήμερα τα γενέθλιά του, την βυζαντινή ευχή ‘‘Εις πολλά έτη’’». Γ.Θ.Κ.

Εκδηλώσεις

22

Το Kέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ

O Γεώργιος Μπαμπινιώτης μίλησε για το έργο του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ

Από τα σημαντικότερα διεθνώς ερευνητικά κέντρα για την μελέτη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά και, γενικότερα, των πολιτισμών του αρχαίου μεσογειακού κόσμου, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ έχει θέσει ως στόχο του να προωθεί τις ανθρωπιστικές αξίες στο αμερικανικό έθνος, να οργανώνει και να ενισχύει την έρευνα στον χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών, να υλοποιεί ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με συναφή ιδρύματα, καθώς και να στηρίζει την διάδοση της ελληνικής παράδοσης στο ευρύτερο κοινό. Επί σαράντα πέντε χρόνια, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών υπηρετεί την αποστολή αυτή μέσω ερευνητικών κυρίως δραστηριοτήτων, όπως είναι η συγκρότηση της εξαιρετικά σημαντικής ερευνητικής βιβλιοθήκης αρχαίων ελληνικών σπουδών, η οργάνωση πολυάριθμων ερευνητικών προγραμμάτων και συνεδρίων, καθώς και η δημοσίευση επιστημονικών συγγραμμάτων. Από το 1962, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών έχει φιλοξενήσει περί τους 400 ερευνητικούς εταίρους από όλον τον κόσμο.. Σήμερα, υπό την εμπνευσμένη διεύθυνση του καθηγητή Γκρέγκορι Ναζ, το Κέντρο εφαρμόζει καινούργιους, δυναμικούς τρόπους, για να ενισχύσει τα ήδη σημαντικά επιτεύγματά του. Μέσω της χρήσης σύγχρονων τεχνολογικών μέσων από τον χώρο της πληροφορικής, έχει απώτερο στόχο να απευθυνθεί στο ευρύτερο δυνατόν διεθνές κοινό και να εγκαινιάσει νέα ερευνητικά προγράμματα Ελληνικών Σπουδών. Μέσα στο 2007, το Κέντρο θα εγκαινιάσει το πρώτο παράρτημά του στην Ευρώπη, με την λειτουργία ενός ερευνητικού και εκπαιδευτικού

κέντρου στο Ναύπλιο. Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού του παραρτήματος είναι ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Θράκης Ιωάννης Πετρόπουλος, ο οποίος είναι και μέλος του Συνδέσμου Υποτρόφων. Στην προσφώνησή του, ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης, αναφερόμενος στο σκεπτικό της βράβευσης υπογράμμισε ότι το κέντρο προσφέρει «πολύτιμες υπηρεσίες [...] στην προαγωγή των Ελληνικών Κλασικών Σπουδών, τόσο στον τομέα της έρευνας όσο και στην προβολή και διάδοση των Ελληνικών Σπουδών ανά τον κόσμο». Τονίζοντας την καθοριστική συνεισφορά του σημερινού διευθυντή του Κέντρου, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης ανέφερε: «Με την εμπνευσμένη διοίκηση (από το 2000) του διεθνώς γνωστού ελληνιστή, καθηγητή της Κλασικής και Συγκριτικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Γκρέγκορι Ναζ, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών έχει επιτύχει να γίνει εστία έρευνας του Κλασικού Ελληνικού Κόσμου και των Κλασικών Ελληνικών Γραμμάτων. [...] Η συγκέντρωση υποτρόφων-ερευνητών από διάφορες χώρες δημιουργεί ερευνητικούς πυρήνες που εξασφαλίζουν την σύνδεση και την συνεργασία επιστημόνων από όλον τον κόσμο με αντικείμενο τις Ελληνικές Σπουδές». «Ένα ευεργετικό, πολύτιμο χαρακτηριστικό του σημερινού διευθυντή του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών, του καθηγητή Ναζ», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, «είναι η εξοικείωσή του με την εκπαιδευτική τεχνολογία και η αξιοποίηση αυτής της τεχνο-

Εκδηλώσεις

23

Το Kέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ

O διευθυντής του Κέντρου, καθηγητής Γκρέγκορι Ναζ

λογίας για τους σκοπούς του Κέντρου. Έτσι, σεμινάρια, διαλέξεις, συζητήσεις πραγματοποιούνται με την μέθοδο τής ‘‘εξ αποστάσεως εκπαίδευσης’’, γεγονός που καθιστά την δραστηριότητα του Κέντρου προσιτή στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα, ‘‘κτήμα των πολλών’’. Ας σημειωθεί ότι η μετάδοση επιστημονικών γνώσεων και ερευνητικών δεδομένων δεν συνδέεται με βεβαιώσεις, πτυχία ή άλλους τίτλους σπουδών. Παραμένει στο επίπεδο της καθαρής μάθησης, της έρευνας και της επιστημονικής γνώσης, δηλαδή της ουσίας, πέρα και έξω από την παροχή απλών τυπικών προσόντων ή ακαδημαϊκών τίτλων.

Μετά την παραλαβή του βραβείου, ο καθηγητής Ναζ, με έντονη συναισθηματική φόρτιση, απηύθυνε την ευχαριστήρια ομιλία του στα ελληνικά, προκαλώντας ιδιαίτερη συγκίνηση στο ακροατήριο. Παραθέτουμε αυτούσια την ομιλία αυτή:

Προέκταση και περαιτέρω εφαρμογή αυτής της αξιοποίησης της εκπαιδευτικής τεχνολογίας θα είναι και η προγραμματιζόμενη από το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών δημιουργία ενός ‘‘Κέντρου εν δυνάμει’’ (virtual Center), που θα παρέχει σε σταθερή βάση ζωντανά και αρχειοθετημένα προγράμματα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως διαδικτυακής εκπαίδευσης». Αφού εξήρε την επικείμενη ίδρυση του παραρτήματος στο Ναύπλιο, «κορύφωμα (και αναγκαίο συμπλήρωμα) της δραστηριότητας του Κέντρου», ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης κατέληξε: «Και από τα λίγα αυτά, που ο περιορισμένος χρόνος της εκδήλωσης επιτρέπει να λεχθούν, καθίσταται προφανές γιατί το Ίδρυμα Ωνάση επέλεξε και αποφάσισε να βραβεύσει το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, ως δίκαιη και επιβεβλημένη αναγνώριση ενός σημαντικού επιστημονικού ερευνητικού έργου για τον ελληνισμό και την Ελλάδα, το οποίο επιτελείται από το Χάρβαρντ στην Ουάσινγκτον επί 45 ολόκληρα χρόνια».

»Το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών βρίσκεται στην Ουάσινγκτον, την πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, αλλά τώρα έχει επίσης ένα καινούριο παράρτημα στο Ναύπλιο, εδώ στην Ελλάδα. Η συμβολική αξία της επιλογής της συγκεκριμένης πόλης για το νέο αυτό παράρτημα είναι εξαιρετικά μεγάλη, καθώς το Ναύπλιο ήταν όχι μόνον η πρώτη πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους, αλλά και λιμάνι της μυκηναϊκής αυτοκρατορίας κατά την Εποχή του Χαλκού. Ο συγκεκριμένος αυτός τόπος συμβολίζει, επομένως, την συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού σε όλες τις διαφορετικές, αλλά πάντα ιδιαίτερες, εκφάνσεις του, καθ’ όλην την περίοδο των τεσσάρων αυτών χιλιάδων χρόνων.

«Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, θεωρώ μεγάλη τιμή που μου απονέμεται το σημαντικό αυτό Βραβείο, τόσο για μένα προσωπικά όσο και για το Ίδρυμα που εκπροσωπώ, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

»Το Ίδρυμά μας, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, είναι αφιερωμένο στην μελέτη των διαφορετικών αυτών εκφάνσεων του ελληνικού πολιτισμού. Εστιάζει σε έναν μεγάλο αριθμό ερευνητικών και διδακτικών ενδιαφερόντων σχετικών με τον ελληνικό πολιτισμό, με την

Εκδηλώσεις

24

Το Kέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ

O καθηγητής Γκρέγκορι Ναζ (στο κέντρο) με τον καθηγητή Ιωάννη Πετρόπουλο (δεξιά), πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Ναύπλιο, και τον δικηγόρο Βασίλειο Πάτκο, εταίρο του Κέντρου

ευρύτερη σημασία του όρου ‘‘ελληνικός’’ - ως περιεκτικού των διαχρονικών φάσεων εξέλιξης του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας ως κεντρικού σημείου επαφής πολλών διαφορετικών πολιτισμών του αρχαίου μεσογειακού κόσμου. Προσήκουσα μεταφορά για την αποστολή του Κέντρου είναι ο Φάρος της Αλεξάνδρειας, όπως τον είχε οραματιστεί στο γνωστό όνειρό του ο Μέγας Αλέξανδρος. Η ιστορία του οράματος αυτού, όπως την αφηγείται ο Πλούταρχος στον Βίον του Αλεξάνδρου, επέπρωτο να αναχθεί σε κατευθυντήριο πολιτισμικό μύθο, ο οποίος περιέκλειε το ιδεώδες της εν Αιγύπτω Αλεξανδρείας ως της κατεξοχήν ελληνικής πόλης, αλλά, κυρίως, του ελληνικού πολιτισμού ως παγκόσμιας έννοιας ανθρωπισμού που υπερβαίνει τις όποιες διακρίσεις μεταξύ ευρωπαϊκού και μη ευρωπαϊκού. »Το ανθρωπιστικό αυτό ιδεώδες παραμένει η κύρια κινητήρια δύναμη του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών. Έχω αφιερώσει την ζωή μου στο όραμα αυτό όχι μόνον υπό την ιδιότητά μου ως Διευθυντή του Κέντρου, αλλά και ως Καθηγητή της Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας στην Έδρα Φράνσις Τζόουνς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στο Καίμπριτζ της Μασσαχουσέτης, όπου ταξιδεύω από την Ουάσινγκτον κάθε εβδομάδα, για να συνεχίσω την ερευνητική και διδακτική δραστηριότητά μου. »Ο συνδυασμός αυτός των ρόλων μου ως καθηγητή και ταυτόχρονα διευθυντή του Κέντρου ελπίζω ότι με κάνει πιο αποτελεσματικό στην διατήρηση και προώθηση του Κέντρου ως κεντρικής εστίας για την διάδοση του ελ-

ληνισμού ως παγκόσμιου προτύπου για τις ανθρωπιστικές σπουδές εν γένει. Το ανθρωπιστικό αυτό ιδεώδες βρίσκεται στην καρδιά των ερευνητικών και διδακτικών στόχων του Κέντρου. Ως ένα από τα πιο εξέχοντα ερευνητικά ιδρύματα παγκοσμίως, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, με την δική του εξειδικευμένη βιβλιοθήκη και τον δικό του τεχνολογικό εξοπλισμό στον χώρο της πληροφορικής, είναι αφιερωμένο στην ‘‘ανταπόδοση’’ (‘‘giving back’’, όπως θα έλεγε κανείς στα αγγλικά) όλων όσα χρωστά στον ελληνισμό και σε όλους τους Έλληνες που εκπροσωπούν τον ελληνισμό ανά τον κόσμο. »Μολονότι οι φιλέλληνες, όπως εγώ, δεν είναι εκ γενετής Έλληνες, θέλουμε να ελπίζουμε ότι είμαστε Έλληνες εν πνεύματι, γιατί εδώ νιώθουμε ότι βρισκόμαστε στην πατρίδα μας. Κάθε φορά που έρχομαι στην Ελλάδα βιώνω έναν επανερχόμενο νόστο. Για να εκφράσω την ιδέα αυτή με τα λόγια του Νίτσε, ‘‘κανείς πουθενά πια δεν βρίσκεται στην πατρίδα του - με αποτέλεσμα να λαχταρά να βρίσκεται στον τόπον εκείνον όπου κατά κάποιον τρόπο νιώθει για πατρίδα του, γιατί εκεί είναι ο μόνος τόπος όπου θα ευχόταν να ήταν πράγματι η πατρίδα του. Κι ο τόπος αυτός είναι ο κόσμος της Ελλάδας’’». Γ.Θ.Κ.

Εκδηλώσεις

25

Το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe

Τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια υποδέχονται στο Μέγαρο Μουσικής ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου, και ο γραμματέας Γιώργος Ζαμπέλας

Το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας (Ε.Κ.Ε.Μ.Ε.) ιδρύθηκε το 1997 στο Πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης. Αναπτύχθηκε ταχύτατα, κυρίως χάρη στην θερμή υποστήριξή του από το ίδιο το Πανεπιστήμιο, την γενναιοδωρία πολλών διακεκριμένων Ελλήνων, την ενθάρρυνση πολλών φορέων στην Ελλάδα και στην Κύπρο, καθώς και την ενθουσιώδη συμβολή των ελληνικών κοινοτήτων της Αυστραλίας. Το όραμα του Κέντρου είναι η προώθηση του ελληνισμού, με την ευρύτερη έννοια του όρου, μέσα στο πανεπιστήμιο και στις τοπικές κοινωνίες, καθώς και η διάδοσή του σε ένα ακόμη ευρύτερο διεθνές κοινό, ιδίως δε στην Ασία. Η σφαίρα δραστηριότητάς του είναι πολυδιάστατη και περιλαμβάνει την ιστορία της ελληνικής διασποράς στην περιοχή της Αυστραλασίας και της Ωκεανίας, την κατάσταση της ελληνικής γλώσσας στους κόλπους των διαφόρων κοινοτήτων, την μελέτη και την προώθηση της ελληνοαυστραλιανής λογοτεχνίας, σημαντικές βιογραφικές μελέτες, την συγκέντρωση πλούσιου αρχειακού υλικού και επιγραφικών, ιστορικών και προσωπογραφικών μελετών από την αρχαιότητα. Στο Κέντρο λειτουργούν επίσης τρία ξεχωριστά ινστιτούτα -το Ινστιτούτο Κυπριακών Μελετών, το Ινστιτούτο Ποντιακών και λοιπών Μικρασιατικών Μελετών, το Ινστιτούτο Μακεδονικών Μελετών-, καθώς και τμήματα που επικεντρώνονται στην επικοινωνία με την ευρύτερη κοινωνία και σε επαγγελματικά θέματα της ελληνικής διασποράς. Στην ομιλία του, ο καθηγητής Τάμης εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του Πανεπιστημίου La Trobe, των συνεργατών, των ευεργετών, των χορηγών και των φίλων του Ε.Κ.Ε.Μ.Ε. προς τον πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση, για την απόφασή τους να τιμήσουν και να στηρίξουν το Κέντρο με την εμπιστοσύνη τους. «Για εμάς τους εκπατρισμένους Έλληνες», τόνισε ο καθηγητής Τάμης, «η τιμητική αυτή διάκριση αποτελεί αγώνα αλλά και κατάκτηση, δοκιμασία αλλά και επίτευγμα». Η ίδρυση και η καταξίωση του Ε.Κ.Ε.Μ.Ε., όπως είπε, οφείλονται στην αγάπη του ελληνιστή καθηγητή και πρύτανη Μάικλ Τζων Όσμπορν, στην γενναιοδωρία του μαικήνα των γραμμάτων και των τεχνών του ελληνισμού της διασποράς Δρ Ζήση Δαρδάλη, στους φίλους του Ε.Κ.Ε.Μ.Ε., αλλά και στην συμπαράσταση της ελληνικής πολιτείας. Ιδιαίτερα ευχαρίστησε τον Γεώργιο Μπαμπινιώτη, πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, για την συνεχή στήριξή του, καθώς και τους συναδέλφους του στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλονίκης και Αθηνών.

Εκδηλώσεις

26

Το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe

O καθηγητής Μάικλ Τζων Όσμπορν παρουσίασε το βραβείο προς το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe

O διευθυντής του Κέντρου, καθηγητής Αναστάσιος Τάμης

«Το Ε.Κ.Ε.Μ.Ε.», είπε ο διευθυντής του Κέντρου, «έχει επίγνωση της προοπτικής του, έχει δυνατότητες, προτεραιότητες, οράματα, αλλά και περιορισμούς. Ο εκπατρισμένος ελληνισμός και τα θεσμικά του όργανα στην διασπορά είναι αποδέκτες σοβαρότατων κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών επιδράσεων, επικίνδυνων μεταλλάξεων, προκλητικών διαφοροποιήσεων και πιέσεων. »Παλαιότερα, οι Έλληνες της διασποράς επιδίωκαν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που συναντούσαν, ενδοκοινοτικά, με μια εσωστρέφεια που απομόνωνε, που αποχύμωνε την δύναμη της αντίστασης και συρρίκνωνε την δυναμική της αντίδρασης. Στις μέρες μας, η παγκόσμια τεχνολογία προσφέρει μηχανισμούς σύγκλισης στις ελληνικές παροικίες της διασποράς, ευκαιρίες δημιουργικής ανάπλασης του παρελθόντος, αμφίδρομες δυναμικές διαρκούς και γόνιμης επικοινωνίας με τον ελλαδικό και τον παγκόσμιο ελληνισμό». Καταλήγοντας, ο καθηγητής Τάμης, τόνισε: «Έχουμε την θέληση να προελάσουμε, να παραμείνουμε ενεργοποιημένοι, με βαθιά επίγνωση του ρόλου και της αποστολής μας».

Εκδηλώσεις

27

Ο Καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος

O καθηγητής Πήτερ ΜακΙντάιρ του Πανεπιστημίου Α&Μ του Τέξας μίλησε για το επιστημονικό έργο του Δημήτρη Νανόπουλου

O πρέσβης Μιχαήλ Σωτήρχος, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, με τον επίτιμο αντιπρόεδρο Παύλο Ιωαννίδη

Η φυσική υψηλών ενεργειών και η κοσμολογία αποτελούν τα κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του ακαδημαϊκού και καθηγητή Δημήτρη Νανόπουλου. Στόχος των ερευνών του είναι η διατύπωση μιας ενιαίας θεωρίας περί όλων των δυνάμεων που δρουν στον κόσμο μας: μιας Θεωρίας του Παντός. Η θεωρία αυτή θα προσφέρει μια επιστημονική ερμηνεία για την δημιουργία και την εξέλιξη του σύμπαντος και θα εξηγεί την μορφολογία και την σύσταση που έχει σήμερα το σύμπαν. Τον αποδέκτη του βραβείου παρουσίασε ο συνάδελφός του στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας, καθηγητής Πήτερ ΜακΙντάιρ. Στον έπαινό του, ο καθηγητής ΜακΙντάιρ αναφέρθηκε στην μακρά περίοδο γνωριμίας του με τον καθηγητή Δημήτρη Νανόπουλο, η οποία ξεκίνησε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, όταν ο μεν Δημήτρης Νανόπουλος συνεργαζόταν με τον Στήβεν Βάινμπεργκ (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1979), ο δε Πήτερ ΜακΙντάιρ με τον Κάρλο Ρούμπια (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1984). Η εποχή εκείνη υπήρξε επαναστατική για την φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων, καθώς η εμφάνιση των θεωριών βαθμίδας για την περιγραφή του κόσμου της υποατομικής φυσικής προσέφερε νέες δυνατότητες για την κατανόηση του μικρόκοσμου.

μας για την δομή του κόσμου σε μικροσκοπικό επίπεδο. «Το Ίδρυμα Ωνάση έκανε θαυμάσια επιλογή, όταν αποφάσισε να απονείμει το Διεθνές Βραβείο 2006 στον Δημήτρη Νανόπουλο», τόνισε χαρακτηριστικά ο καθηγητής ΜακΙντάιρ. «Το 1990, ο Δημήτρης και ο Τζων Έλλις, που ήταν συνάδελφός του στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (C.E.R.N.), έδειξαν πως το πεδίο βαθμίδας της υπερσυμμετρίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ενοποίηση των συζεύξεων των τριών πεδίων της φύσης που εμφανίζονται σε μικροσκοπικό επίπεδο: του ισχυρού πεδίου, που συγκρατεί τα πρωτόνια και τα νετρόνια στον πυρήνα ενός ατόμου· του ασθενούς πεδίου, που μεσολαβεί στην ραδιενεργό διάσπαση βήτα· και του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, που συγκρατεί τα ηλεκτρόνια στο άτομο και φωτίζει αυτή την εικόνα. Έως τότε, υπήρχε η αντίληψη ότι η ισχύς καθενός από τα τρία αυτά θεμελιώδη πεδία του μικρόκοσμου συμπεριφερόταν διαφορετικά κατά την εξελικτική της πορεία από την Μεγάλη Έκρηξη στον σημερινό μας κόσμο. Όταν ο Νανόπουλος και ο Έλλις περιέλαβαν το νέο πεδίο της υπερσυμμετρίας στους υπολογισμούς τους, απέδειξαν ότι οι τρεις αυτές θεμελιώδεις συζεύξεις πρέπει να είχαν εμφανισθεί με την μορφή ενός ενιαίου πεδίου κατά τις πρώτες στιγμές του χρόνου!

Ο καθηγητής Νανόπουλος επέλεξε να ασχοληθεί με σημαντικά και πρωτότυπα προβλήματα, η επίλυση των οποίων είναι δυνατόν ακόμη και να μεταβάλει την εικόνα που έχουμε για τον φυσικό μας κόσμο. Τα αποτελέσματα των ερευνών του απαντούν σε ερωτήματα που σχετίζονται με την γένεση του Σύμπαντος, αλλά και εμπλουτίζουν τις γνώσεις

Το 1999, ο Δημήτρης Νανόπουλος μοιράστηκε με τον Τζων Έλλις και τον Νικόλαο Μαυρόματο το βραβείο του αμερικανικού Ιδρύματος Ερευνών Βαρύτητος (Gravity Research Foundation) για τις μελέτες τους σχετικά με ένα άλλο σημαντικό ζήτημα: ίσως ο ίδιος ο χωρόχρονος να εμφανίζει, στην μικρότερη δυνατή κλίμακα απόστασης, μια κοκκιότη-

Εκδηλώσεις

28

Ο Καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος

O καθηγητής Δημήτρης Νανόπουλος

τα. Αργότερα, χρησιμοποιώντας μάλιστα τις πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας, οι οποίες, σύμφωνα τουλάχιστον με τις σημερινές αντιλήψεις, κυριαρχούν στον κόσμο μας, μπόρεσαν να συνδέσουν τις ιδέες αυτές με την φαινομενική επιτάχυνση του σύμπαντος σε μεγαλύτερες κλίμακες. Έτσι, το 2005, τους απονεμήθηκε ένα ακόμη βραβείο του Ιδρύματος Ερευνών Βαρύτητος. Επιλέγοντας να ερευνήσει τα προβλήματα αυτά, καθώς και προσφέροντας νέα στοιχεία που αλλάζουν την αντίληψή μας για τον κόσμο, ο Δημήτρης κέρδισε τον σεβασμό των ειδικών τόσο στις μικρότερες όσο και στις μεγαλύτερες κλίμακες του χώρου και του χρόνου». Κατά την τελευταία δεκαετία, το έργο του καθηγητή Νανόπουλου έχει υποστηριχθεί γενναιόδωρα από τον Τζωρτζ Φ. Μίτσελ, έναν από τους πλουσιότερους πετρελαιοπαραγωγούς του Τέξας και μετανάστη πρώτης γενιάς από την Ελλάδα, ο οποίος και επιδότησε μια έδρα για τον καθηγητή Νανόπουλο στο Πανεπιστήμιο Α&Μ του Τέξας. Κλείνοντας τον έπαινό του, ο καθηγητής ΜακΙντάιρ ανέφερε: «Με χαρά και φιλία σάς παρουσιάζω τον Δημήτρη Νανόπουλο από τού Ζωγράφου και την αξιαγάπητη γυναίκα του, την Μυρτώ, από την Πλατεία Κολιάτσου. Το Τέξας είναι περήφανο για τον Δημήτρη, η Ελλάδα είναι περήφανη για τον Δημήτρη και εγώ θεωρώ ότι το πιο σημαντικό του έργο δεν μας το έχει ακόμη προσφέρει!» Στον δικό του έπαινο, ο καθηγητής Σάμιουελ Τσάο Τσουνγκ Τινγκ (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1976), ο οποίος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην τελετή, απαριθμεί τα σημαντικά

επιτεύγματα του καθηγητή Νανόπουλου κατά την τελευταία τριακονταετία, τον συγχαίρει και εύχεται το έργο του να αποσπάσει πολλές ακόμη διακρίσεις. Ο καθηγητής Νανόπουλος, αποδεχόμενος το Διεθνές Βραβείο Ωνάση, ανέφερε: «Θεωρώ μεγάλη τιμή να συμπεριληφθώ στον κατάλογο των τιμηθέντων με το καταξιωμένο αυτό βραβείο, μια που όλοι τους φωτίζουν το διεθνές στερέωμα· ιδιαίτερα εφέτος, που εορτάζουμε τα εκατό χρόνια από την γέννηση του ιδρυτή του Ιδρύματος και ίσως του πιο γνωστού ανά την Υφήλιο Έλληνα, του Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά επίσης και τα τριάντα γόνιμα χρόνια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Στην συνέχεια, ο τιμώμενος εξέφρασε τις ευχαριστίες του στον πρόεδρο του Ιδρύματος, Αντώνη Παπαδημητρίου, στο Διοικητικό Συμβούλιο και στην Επιτροπή Βραβείων του Ιδρύματος Ωνάση, στους συν-εργάτες του και στην σύζυγό του. «Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, στηριγμένοι σε πειραματικά δεδομένα, μπορούμε να εξηγήσουμε την εμφάνιση και την εξέλιξη του σύμπαντος. Έτσι, θα μπορέσουμε να απαντήσουμε στα μεγαλύτερα ερωτήματα που βασανίζουν τον άνθρωπο από της εμφανίσεώς του», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Νανόπουλος, καταλήγοντας με την ευχή, όλες αυτές οι νέες ανακαλύψεις να οδηγήσουν σε έναν νέο άνθρωπο, που θα κοιτάζει τον κόσμο κατάματα, χωρίς κανέναν φόβο, έναν άνθρωπο «συμφιλιωμένο με το παράλογο της ύπαρξής του», όπως έλεγε ο Αλμπέρ Καμύ. Παναγής Μαρκέτος

Ειδήσεις του Ιδρύματος

29

Ελληνική ποίηση και μουσική στα Ηνωμένα Έθνη

ο Ρολάντο Βιγιασόν

Το Ίδρυμα Ωνάση ήταν ο μεγάλος χορηγός της επετειακής συναυλίας για την Ημέρα των Ηνωμένων Εθνών, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2006, στην αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης της έδρας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στην Νέα Υόρκη. Η συναυλία διοργανώθηκε με την υποστήριξη της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, και μεταδόθηκε μαγνητοσκοπημένη από την τηλεόραση της Ν.Ε.Τ. Η Ημέρα των Ηνωμένων Εθνών, η οποία καθιερώθηκε το 1953 από τον τότε Γενικό Γραμματέα του Ο.Η.Ε. Νταγκ Χάμαρσκιολντ, εορτάζεται κάθε χρόνο με την διοργάνωση συναυλίας εκ μέρους ενός κράτους-μέλους στην αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης. Φέτος, όπου συμπληρώνονται εξήντα ένα χρόνια από την ίδρυση του Ο.Η.Ε., η Ελλάδα ανέλαβε για πρώτη φορά την διοργάνωση της επετειακής συναυλίας. Με τίτλο «Ελλάδα: Ποίηση στην Μουσική», παρουσιάστηκαν ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, του Γιώργου Σεφέρη και του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Σπύρο Σαμάρα, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον Δημήτρη Λάγιο. Τα τραγούδια ερμήνευσαν ο παγκοσμίου φήμης τενόρος Ρολάντο Βιγιασόν, πρωταγωνιστής στην Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, καθώς και οι διακεκριμένοι Έλληνες καλλιτέχνες Φωτεινή Δάρρα, Τάσος Αποστό-

λου (υπότροφος) και Ανδρέας Σμυρνάκης. Την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Ε.Ρ.Τ. διηύθυναν ο Ανδρέας Πυλαρινός και ο Στήβεν Γουάιτ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην βραδιά συμμετείχαν οι μουσικοί και μέλη του Συνδέσμου Υποτρόφων Ελένη Σαββανή (όμποε), Έντυ Καλογερόπουλος (όμποε) και Διονύσης Μαλλούχος (πιάνο), οι οποίοι είναι και μόνιμα μέλη της Ορχήστρας. Την συναυλία παρακολούθησαν περίπου δύο χιλιάδες αντιπρόσωποι των κρατών-μελών, η Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και επίσημοι προσκεκλημένοι της χώρας μας. Το πρόγραμμα παρουσίασε ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. Σάσι Θαρούρ. «Περίμενα σχεδόν όλη την ζωή μου για αυτή την διοργάνωση, μαζί με την οικογένειά μου, εσάς, τον Ο.Η.Ε. Αυτή η μέρα και η επετειακή διοργάνωση πάντα θα αποτελούν κάτι σημαντικό για μένα. Θα ήθελα να δώσω συγχαρητήρια στην ελληνική κυβέρνηση και στο Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, που μας ένωσαν στην αποψινή συναυλία», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. Κόφι Ανάν. «Ο σημερινός εορτασμός, με την συμμετοχή της ελληνικής Συμφωνικής Ορχήστρας, με τα λόγια και την μουσική διακεκριμένων ποιητών και συνθετών, είναι απολύτως ταιριαστός», είπε η πρόεδρος της 61ης Γενικής Συνέλευσης Χάγια Ρασίντ Αλ Χαλίφα. «Εδώ και χιλιετίες, η φιλοσοφία, η λογοτεχνία και η ποίηση της Ελλάδας έχουν εμφυσήσει στον κόσμο τα ιδανικά της δημοκρατίας, της ανεκτικότητας και της ελευθερίας της

Ειδήσεις του Ιδρύματος

30

Ελληνική ποίηση και μουσική στα Ηνωμένα Έθνη

Η Φωτεινή Δάρρα

έκφρασης. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα την ελληνική κυβέρνηση και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης για την γενναιόδωρη υποστήριξή τους στην αποψινή εκδήλωση». Χαιρετισμό απηύθυνε και o υπουργός Επικρατείας Θεόδωρος Ρουσόπουλος, σημειώνοντας ότι η ποίηση και η μουσική αποτελούν παγκόσμια γλώσσα. Η ποίηση του Καβάφη, του Σεφέρη και του Ελύτη αφορά σήμερα το παγκόσμιο κοινό, παραμένοντας συγχρόνως βαθύτατα ελληνική. Η συνάντηση αυτών των ποιητών με τους συνθέτες που επελέγησαν είναι ιδανική, αφού και στο δικό τους έργο είναι εμφανής ο καθολικός, πανανθρώπινος χαρακτήρας της Ελληνικής Παιδείας και του Ελληνικού Πολιτισμού: μελοποιημένη ελληνική ποίηση που έχει χαρακτήρα «εθνικό» αλλά συγχρόνως «διεθνή», εφόσον ο Ελληνικός Πολιτισμός είναι απολύτως ανθρωπιστικός, οικουμενικός και παγκόσμιας εμβέλειας. Έπειτα από πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, η συναυλία, με το ίδιο πρόγραμμα και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών, παρουσιάστηκε επίσης στις 26 Οκτωβρίου 2006 στο Κέντρο Λίνκολν της Νέας Υόρκης, ώστε να έχουν την ευκαιρία να την απολαύσουν τόσο η ελληνική ομογένεια όσο και το ευρύτερο αμερικανικό κοινό.

επάνω ο Τάσος Αποστόλου και κάτω ο Ανδρέας Σμυρνάκης

Εκδήλωση

31

Το Ωνάσειο τίμησε τον Στέλιο Παπαδημητρίου

Από αριστερά, η Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου, ο επίτιμος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος, Παύλος Ιωαννίδης, ο υπουργός Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο πρόεδρος του Ωνασείου καθηγητής Ιωάννης Παπαδημητρίου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο επίτιμος αντιπρόεδρος του Ιδρύματος, Απόστολος Ζαμπέλας

Με την προτομή του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου, η οποία κοσμεί πλέον τον έβδομο όροφο του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ω.Κ.Κ. τίμησε στις 20 Σεπτεμβρίου 2006 την πολύπλευρη προσφορά του εκλιπόντος και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης στην ελληνική κοινωνία και στην δημόσια υγεία ειδικότερα. Τα αποκαλυπτήρια της προτομής, την οποία φιλοτέχνησε ο γνωστός καλλιτέχνης Μιχάλης Βαφειάδης, πραγματοποίησε ο υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Δημήτρης Αβραμόπουλος. Προηγουμένως, ο υπουργός αναφέρθηκε στο έργο και την προσωπικότητα του αείμνηστου προέδρου του Ιδρύματος, επισημαίνοντας μάλιστα ότι υπήρξε προσωπικός του φίλος. «Τιμώντας τον Στέλιο Παπαδημητρίου, τιμούμε παράλληλα και το Ίδρυμα Ωνάση», είπε ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, υπενθυμίζοντας ότι, ανάμεσα στις κορυφαίες κοινωφελείς δραστηριότητες του Ιδρύματος επί προεδρίας Στέλιου Παπαδημητρίου, είναι και η δημιουργία του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου. Στην ομιλία του, ο νυν πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου ευχαρίστησε όλους όσοι παρευρέθηκαν στην τελετή των αποκαλυπτηρίων και τόνισε ότι στο πρόσωπο του εκλιπόντος προέδρου τιμάται ολόκληρο το Ίδρυμα Ωνάση για το έργο του. Ο Αντώνης Παπαδημητρίου ανακοίνωσε την παροχή νέου υπερσύγχρονου εξοπλισμού στο Ω.Κ.Κ. και επανέλαβε ότι το Ίδρυμα θα βρίσκεται πάντοτε κοντά στο Ω.Κ.Κ. και στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας. Τόνισε επίσης την ανιδιοτέλεια που ανέκαθεν χαρακτήριζε την πορεία των τριών συνεργατών και κορυφαίων διαχειριστών του Ιδρύματος Ωνάση, δηλαδή του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου, του Παύλου Ιωαννίδη και του Απόστολου Ζαμπέλα. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Ω.Κ.Κ. καθηγητής Ιωάννης Παπαδημητρίου εξέφρασε την ευγνωμοσύνη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ω.Κ.Κ. για την μεγάλη και μακρόχρονη συνδρομή του Ιδρύματος στο έργο τους. Το Ω.Κ.Κ., που κατασκευάστηκε από το Ίδρυμα Ωνάση και δωρίστηκε στο ελληνικό κράτος το 1992, έχει προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες υγείας στον Έλληνα πολίτη, λειτουργώντας ως Κοινωφελές Ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Εκδήλωση

32

Το Ωνάσειο τίμησε τον Στέλιο Παπαδημητρίου

πό αριστερά: ο πρόεδρος του Ιδρύματος, Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Ιωάννης Παπαδημητρίου, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος και ο καλλιτέχνης Μιχάλης Βαφειάδης

Ειδικότερα: • Ενενήντα χιλιάδες (90.000) ασθενείς με καρδιολογικά ή καρδιοχειρουργικά προβλήματα έχουν νιώσει την θαλπωρή του και άλλοι 600.000 έχουν απολάβει της προσφοράς των υπηρεσιών του στα Εξωτερικά Ιατρεία και στα Εργαστήρια.

• Χίλιοι (1.000) περίπου εργαζόμενοι δουλεύουν σε ένα περιβάλλον πολιτισμένο.

• Η εθνική οικονομία έχει αποκομίσει τεράστια οφέλη από την παραμονή των ασθενών στην χώρα μας, οι οποίοι, πριν από την λειτουργία του Ω.Κ.Κ., ήταν αναγκασμένοι να βιώνουν το δράμα μιας ιατρικής οδύσσειας στο εξωτερικό.

• Το Ω.Κ.Κ. έχει αποκτήσει διεθνή ακτινοβολία και έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

• Χάρη στις προσπάθειες του συνόλου των εργαζομένων, η ζήτηση των υπηρεσιών του Ω.Κ.Κ. είναι σήμερα τόσο μεγάλη, ώστε, λόγω του περιορισμένου χώρου, προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη επέκτασής του. Στην τελετή παρέστησαν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, ο επίτιμος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο υπουργός Ανάπτυξης Δημήτρης Σιούφας, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Πέτρος Μολυβιάτης, ο πρώην υπουργός Υγείας και Πρόεδρος της Ακαδημίας Κωνσταντίνος Στεφανής, ο γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της Νέας Δημοκρατίας Λευτέρης Ζαγορίτης, η πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO Μαριάννα Βαρδινογιάννη, εκπρόσωποι του δημοσιογραφικού και του επιχειρηματικού κόσμου, καθώς και πλήθος άλλοι.

Βιβλιοπαρουσίαση

Ο μεγιστάνας πέρα από τον μύθο του Ο κατάλογος της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Αριστοτέλης Ωνάσης. Πέρα από τον μύθο του. Αθήνα: Έκδοση Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και Μουσείου Μπενάκη, 2006, σελ. 207, 55 ασπρόμαυρες και 229 έγχρωμες φωτογραφίες.

ISBN ARIONA A.E.: 960-89403-0-3 ISBN Μουσείο Μπενάκη: 960-8347-42-4 Ο κατάλογος της ομώνυμης έκθεσης, την οποία διοργάνωσε με αφορμή την συμπλήρωση 30 χρόνων προσφοράς του το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη κατά το διάστημα 5 Οκτωβρίου έως 12 Νοεμβρίου 2006 στο νέο κτήριο του Μουσείου Μπενάκη, αποτελεί ένα πολύτιμο σταχυολόγημα του πλούσιου αρχειακού υλικού που συγκεντρώθηκε για την έκθεση. Τα περισσότερα εκθέματα βρίσκονταν ήδη στην κατοχή του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο τα είχε παλαιότερα αγοράσει με ίδιους πόρους, προκειμένου να τα διαφυλάξει. Αρκετά προέρχονται από το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, από το Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας του Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης και ορισμένα από ιδιώτες. Ο κατάλογος ακολουθεί την δομική διάταξη της έκθεσης και χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, με τίτλο «Αριστοτέλης Ωνάσης», παρουσιάζει μέσα από συνοπτικά κείμενα και φωτογραφίες των εκθεμάτων, την προσωπικότητα, τις επιχειρήσεις, τον κόσμο, τους απογόνους και την διαθήκη του Έλληνα μεγιστάνα. Όπως σημειώνει η επιμελήτρια Σοφία Χανδακά, «τα αντικείμενα της έκθεσης και της έκδοσης επιλέχθηκαν με κριτήριο την συμμετοχή τους στην ζωή του Ωνάση, ως τεκμήρια του χαρακτήρα του, αλλά και με βάση τις εκθεσιακές τους ιδιότητες». Κυριαρχούν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που ακολουθούν τον Ωνάση σε κάθε σημαντική φάση της ζωής του - άλλες γνωστές και κατά καιρούς δημοσιευμένες, και άλλες άγνωστες στο ευρύ κοινό. Ανάμεσα στις λιγότερο γνωστές φωτογραφίες, ξεχωρίζουν η οικογενειακή φωτογραφία του Αριστοτέλη Ωνάση με τον πατέρα του, Σωκράτη, και τους εξαδέλφους του, Κώστα και Νίκο Κονιαλίδη, στην Σμύρνη· η φευγαλέα εικόνα του με σκούρα καμπαρντίνα και καπέλο μπροστά από ελικοφόρο αεροπλάνο σε αεροδρόμιο του Παρισιού στις αρχές της δεκαετίας του 1930· το τρυφερό στιγμιότυπο όπου αγκαλιάζει με λατρεία τον γιο του τον Αλέξανδρο, μαθητή τότε δημοτικού σχολείου. Αντίθετα, τον γύρο του κόσμου έχουν κάνει κατά καιρούς οι εικόνες «της σημαντικότερης προσωπικότητας του 20ού αιώνα, στον χώρο της ναυτιλίας», όπως χαρακτήρισε τον Ωνάση η εφημερίδα Lloyd’s List: ο Ωνάσης στο γραφείο του στο Μόντε Κάρλο· ο γάμος του με την Τίνα Λιβανού το 1946 στην Νέα Υόρκη· η συνάντησή του με τον Ουίνστον Τσώρτσιλ και τον Γιόζιπ Μπρος Τίτο στην θαλαμηγό «Χριστίνα»· φωτογραφίες των πλοίων του και πολυάριθμες άλλες. Είναι άλλωστε γνωστό ότι ο κοσμοπολίτης εφοπλιστής είχε μια έντονη σχέση «αγάπης-μίσους» με τους

33

Βιβλιοπαρουσίαση

34

Ο μεγιστάνας πέρα από τον μύθο του Ο κατάλογος της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

φωτορεπόρτερ και τα Μ.Μ.Ε., τα οποία και ήξερε να χρησιμοποιεί με μαεστρία σπάνια για την εποχή του. Την εικόνα του Άρη, του δαιμόνιου Έλληνα επιχειρηματία, αναλύει στο σχετικό κείμενό της η αναπληρώτρια καθηγήτρια Δημοσιογραφίας και Μ.Μ.Ε. Άννα Παναγιωταρέα, αναφερόμενη στα χιλιάδες σχετικά δημοσιεύματα και βιβλία. Από το πλήθος των αντικειμένων του Ωνάση που φιλοξενήθηκαν στην έκθεση, ο κατάλογος συγκεντρώνει τα σημαντικότερα: αντικείμενα προσωπικά, αλλά και αντικείμενα που, μολονότι δεν έχουν κατ’ ανάγκην υψηλή καλλιτεχνική αξία, παρέχουν εντούτοις σημαντικά στοιχεία για τον χαρακτήρα και τις αισθητικές προτιμήσεις του Ωνάση. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται το διαβατήριο και διάφορα άλλα έγγραφα του Ωνάση από τα πρώτα χρόνια του στην Αργεντινή, μαντήλια με το μονόγραμμά του, τα γυαλιά του, το κομπολόι του, χειρόγραφα σημειώματα και πολυάριθμα συλλεκτικά αντικείμενα, όπως ομοιώματα πλοίων από κόκκαλο ή ξύλο, έργα ανατολίτικης τέχνης και διακοσμητικά που προέρχονται από την θαλαμηγό «Χριστίνα», βιβλία και σπάνιες εκδόσεις από την βιβλιοθήκη του. Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, «τα προσωπικά του αντικείμενα, μέσα από τον συγκεκριμένο χαρακτήρα τους, που είναι πολεμικός, αδρός, καμιά φορά οξύς και επιθετικός, μας φέρνουν πιο κοντά στον άνθρωπο Ωνάση. [...] Καθώς ο επισκέπτης παρατηρεί τα εκθέματα, κατανοεί πώς ο Ωνάσης, σε κάποια ιστορική στιγμή, ως αποτέλεσμα μεγίστης περισυλλογής, αποφάσισε να τάξει την μισή του περιουσία στην υπηρεσία της χώρας του, του πολιτισμού της και του λαού της». Έτσι, στο κέντρο ακριβώς του πολυσέλιδου καταλόγου, διαχωρίζοντας αλλά και ενώνοντας συμβολικά και πρακτικά τα δύο μέρη του, δεσπόζει η φωτογραφία του γραφείου του Ωνάση, το οποίο μεταφέρθηκε αυτούσιο από το Μόντε Κάρλο και αναπλάστηκε στο μέγαρο της λεωφόρου Αμαλίας. Παρουσιάζεται αρχικά η επιχειρηματική δραστηριότητα του Ιδρύματος, με βασικό άξονα την ναυτιλία, η συνεχής ανοδική πορεία της οποίας τροφοδοτεί τα κοινωφελή έργα. Όπως σημειώνεται στην έκδοση, «οι άριστες επιχειρηματικές κινήσεις, το σύστημα διοίκησης της εταιρείας, οι σχέσεις μεταξύ των στελεχών, η οικονομική στρατηγική, το επίπεδο αξιωματικών και πληρωμάτων αποτελούν τους παράγοντες που οδήγησαν στον πενταπλασιασμό του τμήματος της περιουσίας του Αριστοτέλη Ωνάση που κληροδοτήθηκε στο Ίδρυμα το 1975. Η σώφρων διαχείριση υποστηρίζει διαρκώς την επίτευξη του στόχου που τέθηκε εξαρχής: επιτυχής επιχειρηματικότητα, αύξηση των κερδών, απρόσκοπτη βελτίωση και ενίσχυση του κοινωφελούς έργου του Ιδρύματος» Μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό, καταγράφονται συνοπτικά οι κυριότερες δραστηριότητες του Ιδρύματος: τα κοινωφελή έργα και οι χορηγίες, οι υποτροφίες, τα διεθνή και τα διαγωνιστικά βραβεία, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Ωνάση στην Νέα

Κατά την τελετή καθέλκυσης του «Al Malik Saud Al Awal», τον Ιούνιο του 1954 στο Αμβούργο. Από αριστερά διακρίνονται οι: πρίγκιπας Όττο φον Μπίσμαρκ, Τίνα Ωνάση, Αριστοτέλης Ωνάσης, Σεΐχης Μωχάμεντ Αλί Ρεζά (υπουργός Εμπορίου της Σαουδικής Αραβίας), πριγκίπισσα Αν-Μαρί φον Μπίσμαρκ και μπροστά από τον Ωνάση τα παιδιά του Χριστίνα και Αλέξανδρος

O Αριστοτέλης Ωνάσης σε επαγγελματικό ταξίδι στο αεροδρόμιο Le Bourget του Παρισιού (αρχές δεκαετίας 1930)

Σε καλοκαιρινές διακοπές με συνοδεία την μουσική του Νίκου Γούναρη

Βιβλιοπαρουσίαση

35

Ο μεγιστάνας πέρα από τον μύθο του Ο κατάλογος της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Υόρκη, η υπό ανέγερση Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Η μεγάλη προσφορά του Ιδρύματος στον άνθρωπο και στον πολιτισμό αντανακλάται και στον μεγάλο αριθμό βραβεύσεων με τις οποίες έχει τιμηθεί το ίδιο το Ίδρυμα, όπως και μέλη του Διοικητικού του Συμβουλίου. Μέσα από μιαν αξιοθαύμαστα πυκνή παρουσίαση του ευρύτατου έργου του, σε αυτό το δεύτερο μέρος του καταλόγου συγκεντρώνονται τα «πειστήρια» της πολυσχιδούς επιχειρηματικής και κοινωφελούς δράσης του Ιδρύματος. Όπως παρατηρεί εύστοχα στον πρόλογό του ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβορριάς, «Ανάμεσα σε όσα διδάγματα του προσφέρει το δεύτερο μέρος, θεωρώ βέβαιο πως [ο επισκέπτης της εκθέσεως] θα ξεχωρίσει την μετουσίωση των χρηματικών δεδομένων σε αξίες πνευματικές, με καταλύτη τους μια σπάνια μετάταξη των ποσοτικών μέτρων σε μεγέθη ποιοτικά, αλλά και την ευεργετική, για την πραγμάτωση των υποσχέσεων του μέλλοντος, παρέμβαση της μνήμης του παρελθόντος» Ιδιαίτερης σημασίας είναι το πρώτο από τα δύο παραρτήματα του καταλόγου, το οποίο αφορά την Πινακοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση. Από τα είκοσι τέσσερα έργα ζωγραφικής που περιλαμβάνονται στον κατάλογο, τα τρία -άγνωστων καλλιτεχνών- ανήκαν στον Αριστοτέλη Ωνάση: ο πίνακας Παναγία και Άγγελος, ο οποίος θεωρείται ότι σχετίζεται με την Ισπανική Σχολή και ότι αποτελεί απότμημα από μεγαλύτερη σύνθεση· ο πίνακας Αξιωματικός με πανοπλία, που θεωρείται ότι σχετίζεται με την Σχολή του Ελ Γκρέκο· και, τέλος, το Πορτραίτο Ελληνίδας με κόκκινο φέσι. Τα υπόλοιπα έργα είναι ελαιογραφίες Ελλήνων κυρίως ζωγράφων με ελληνική θεματολογία, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ιδιαίτερα σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως ο Λύτρας, ο Βολανάκης, ο Προσαλέντης και ο Γύζης. Η έκδοση ολοκληρώνεται με το Χρονολόγιο, το οποίο παρακολουθεί βήμα προς βήμα την πορεία του Αριστοτέλη Ωνάση από το 1906, το έτος της γέννησής του στην Σμύρνη, έως τον θάνατο της κόρης του τής Χριστίνας, το 1988, με παράλληλη χρονολογική τοποθέτηση των σημαντικότερων διεθνών ιστορικών γεγονότων. Το τελευταίο τμήμα του βιβλίου το καταλαμβάνει το Χρονολόγιο των Δραστηριοτήτων του Ιδρύματος, από την πρώτη του μεγάλη κοινωφελή πρωτοβουλία το 1974, δηλαδή την δημιουργία και την λειτουργία της Σχολής Εμπορικού Ναυτικού-Μηχανικών, η οποία είχε άδοξο τέλος στα γρανάζια των νεοελληνικών πολιτικών συμπλεγμάτων, έως τις πρόσφατες σημαντικές δραστηριότητες του 2006. Ο κατάλογος της έκθεσης Αριστοτέλης Ωνάσης. Πέρα από τον μύθο του συγκεντρώνει σπάνιο αρχειακό υλικό για την ζωή του ευεργέτη και κατατοπιστικές πληροφορίες για το μέχρι σήμερα έργο του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά, συγχρόνως, είναι μια έκδοση εξαιρετικά ποιοτική και επιμελημένη - με έναν λόγο, μια έκδοση «αντάξια του Ιδρύματος Ωνάση»...

Από τα παιδικά χρόνια του Αλέξανδρου, οι δεσμοί τους ήταν πολύ στενοί

Στιγμιότυπο από την συναυλία με τραγούδια των Μάνου Χατζηδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Περικλή Κούκου και Δημήτρη Παπαδημητρίου, tangos του Άστορ Πιατσόλα και του Μανουέλ ντε Φάλλια και czadras του Μόντι, που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση στην αυλή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, την Τετάρτη 30 Ιουνίου 2004

Από την επίσκεψη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος στο πετρελαιοφόρο «Olympic Future», στην Πάχη Μεγάρων (14 Ιανουαρίου 2005)

Το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης στεγάζεται στον επί της 5ης Λεωφόρου Oλυμπιακό Πύργο, ιδιοκτησίας του Ιδρύματος

Βιβλιογραφικό Δελτίο

36

Γεώργιος Μ. Φουστάνος, Ωνάσης: Πρωτοπόρος στη Ναυτιλία / Onassis: Pioneer in Shipping. Aθήνα: Aργώ, 2006, σελ. 372, ασπρόμαυρες και έγχρωμες εικόνες, παράρτημα. ISBN: 960-89400-0-1. Η μυθιστορηματική ζωή του Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά και το δραματικό τέλος του ιδίου και της οικογένειάς του, είχαν έως τώρα επισκιάσει την μελέτη του σημαίνοντος έργου του στον χώρο της ναυτιλίας και των επιχειρήσεων. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει ο αφοσιωμένος μελετητής της ιστορίας της ελληνικής ναυτιλίας Γεώργιος Φουστάνος, μέλος παλαιότερα της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών. Ο συγγραφέας αφιέρωσε δεκαπέντε χρόνια στην έρευνα για την προετοιμασία της μνημειώδους αυτής ιστορίας της επιχειρηματικής δραστηριότητας του Ωνάση, με ιδιαίτερη έμφαση στην ναυτιλία. Έχοντας μελετήσει πληθώρα εγγράφων, δημοσιευμάτων και βιβλίων για τον Ωνάση, και αντλώντας υλικό από συνεντεύξεις με στενούς συνεργάτες του και άλλους ανθρώπους που τον γνώριζαν καλά, ο Φουστάνος τεκμηριώνει την διορατικότητα, την αποφασιστικότητα και το νεωτεριστικό πνεύμα του αρχετυπικού αυτού Έλληνα εφοπλιστή, ο οποίος συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας. Το βιβλίο δεν σταματά με τον θάνατο του Ωνάση το 1975, αλλά προχωρεί εξετάζοντας την ιστορία των επιγόνων του, καθώς και των ανθρώπων του Ιδρύματος Ωνάση, οι οποίοι συνεχίζουν την καινοτόμο πορεία του στον εικοστό πρώτο αιώνα. Γ.Θ.Κ

Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης: 30 χρόνια προσφοράς (1975– 2005). Αθήνα: Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, 2006, σελ. 92. Το εντυπωσιακό έργο του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζει η καλαίσθητη αυτή έκδοση, η οποία κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της εφετινής συμπλήρωσης τριάντα χρόνων λειτουργίας του Ιδρύματος, σε επιμέλεια και παραγωγή Γιάννη Σούλη. Στον πρόλογό του, ο νέος πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου διατρέχει την επιτυχημένη πορεία του Ιδρύματος μέχρι σήμερα, εξαίροντας το έργο των ανθρώπων που υλοποίησαν την βούληση του Αριστοτέλη Ωνάση, για να στρέψει κατόπιν το βλέμμα του στην πρόκληση που αντιπροσωπεύει το μέλλον. Ακολουθούν κεφάλαια για τον Αριστοτέλη Ωνάση, καθώς και για την επικερδή δραστηριότητα του Επιχειρηματικού Ιδρύματος, που τροφοδοτεί οικονομικά την σημαντική προσφορά του Κοινωφελούς. Σε ξεχωριστά κεφάλαια παρουσιάζονται διεξοδικά οι κομβικές δραστηριότητες του Ιδρύματος στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως το Πρόγραμμα Υποτροφιών, τα Διεθνή Βραβεία Ωνάση, το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, το θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Νέας Υόρκης, η υπό ανέγερση Ωνάσειος Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, και άλλες πολλές. Η διοίκηση του Ιδρύματος, τόσο κατά το παρόν όσο και κατά το παρελθόν, παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ενότητα του τόμου, ενώ σε παραρτήματα καταγράφονται επίσης αναλυτικά όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητες του Ιδρύματος. Ξεχωριστή θέση στην πλήρη αυτή παρουσίαση της προσφοράς του Ιδρύματος κατέχουν ο Σύνδεσμος Υποτρόφων και η πολυσχιδής δράση του. Γ.Θ.Κ

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: assoc@onassis.gr Εκδότρια: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Ιωάννα Κονδύλη, Καλλιόπη Χρηστοφή, Γιάννης Χ. Ρούσσος, Γιώργος Θ. Καλόφωνος Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκε: Παναγής Μαρκέτος Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε. Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη:

37