Μελέτη των φυτών Σχέδιο εργασίας Για μαθητές Δημοτικού
Σταυρούλα Λαδά, Δασκάλα, M.Ed. 2020
Στα πλαίσια της επιμόρφωσης για τη Μοντεσσοριανή μέθοδο διδασκαλίας https://actionelearning.eu/mycourses/course/lesson/?lessonid=11694&courseid=11693 «Η κοσμική εκπαίδευση» των τριών σταδίων Ιανουάριος 2020
Περιεχόμενα
1. Θεωρητικό πλαίσιο 2. Ένα παράδειγμα εφαρμογής 2.1 Πρώτο στάδιο 2.2 Δεύτερο στάδιο 2.3 Τρίτο στάδιο 3. Βιβλιογραφία
Θεωρητικό πλαίσιο Κοσμική εκπαίδευση Στο πλαίσιο αυτής της κοσμικής εκπαίδευσης το παιδί μαθαίνει με ένα μάθημα τριών περιόδων. Τι σημαίνει «μάθημα τριών περιόδων»; Αυτός ο τύπος μαθήματος δόθηκε για πρώτη φορά από τη Δρ. Μοντεσσόρι ως μέθοδος για την εκμάθηση του λεξιλογίου. Προσδιορίζει τα τρία επίπεδα της μάθησης. Είναι ο τρόπος με τον οποίο τα βρέφη έρχονται σε επαφή με τη γλώσσα και μαθαίνουν να μιλούν. Είναι ο τρόπος με τον οποίο όλοι μελετάμε και μαθαίνουμε. Με πολύ απλά λόγια, τα τρία επίπεδα του μαθήματος των τριών περιόδων της Μοντεσσόρι είναι : - Ο ενήλικας δίνει πληροφορίες (όπως π.χ. το όνομα ενός δεινόσαυρου) – το παιδί προσλαμβάνει την πληροφορία. - Το παιδί αναγνωρίζει αλλά δεν μπορεί ακόμα να ονομάσει –επεξεργάζεται την πληροφορία. -Το παιδί δίνει πίσω την πληροφορία.
1ο στάδιο ή 1η περίοδος Η πρώτη περίοδος: Ο εκπαιδευτικός εμπνέει λέγοντας υπέροχες ιστορίες, παρουσιάζοντας υλικό που συναρπάζει ή προκαλεί, δραστηριότητες και πηγές. Τα παιδιά μπορούν να κάνουν ερωτήσεις για να διευκρινίσουν τα γεγονότα. Ως ο εκπαιδευτικός της τάξης, θα πρέπει να βεβαιωθείτε πως όλα τα παιδιά έχουν κατανοήσει πού και πώς θα αναζητήσουν τις πηγές. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο, καθώς θα πρέπει να αντιληφθείτε αν ένα παιδί δεν έχει κατανοήσει πλήρως τι πρέπει να κάνει. Το κίνητρο που παρακινεί στη φάση αυτή το παιδί να εργαστεί είναι εξωτερικό – κίνητρο της αιτίας – γιατί η έμπνευση προέρχεται από σας , τον εκπαιδευτικό.
2ο στάδιο ή 2η περίοδος Η δεύτερη περίοδος: Τα παιδιά εργάζονται με τη συγκεκριμένη ιστορία, το υλικό και τις πληροφορίες. Τώρα το κίνητρο είναι του αποτελέσματος. Εργάζονται εξαιτίας μια εσωτερικής ανάγκης που γίνεται δράση. Ερευνούν ομαδικά ή ατομικά. Σχεδιάζουν projects ή απλές αφίσες. Γράφουν ιστορίες. Εφευρίσκουν νέους μαθηματικούς υπολογισμούς προκαλώντας τον ίδιο τους τον εαυτό. Η χρονική διάρκεια αυτής της περιόδου εξαρτάται από το συγκεκριμένο μάθημα – μπορεί να είναι μισής ώρας έως μερικών εβδομάδων. Πιθανόν, παράλληλα θα γίνονται κι άλλες δραστηριότητες . Μπορεί, όμως, τα παιδιά να αποφασίσουν να ασχοληθούν μόνο με αυτό το project! Αν τα παιδιά θέλουν να ασχοληθούν αποκλειστικά με ένα θέμα για εβδομάδες, αυτό είναι ένα πολύ κα λό σημάδι ενθουσιασμού και συγκέντρωσης.
3ο στάδιο ή 3η περίοδος Η τρίτη περίοδος: Τα παιδιά επιστρέφουν την εργασία τους. Την παρουσιάζουν στην τάξη, στον εκπαιδευτικό ή χρησιμοποιούν τη γνώση που έχουν αποκτήσει για να διευρύνουν περισσότερο τη μάθησή τους. Τη χρησιμοποιούν για να κάνουν εμφανή την παρουσία τους στον κόσμο. Τα κατάφεραν μόνα τους. Σ’ αυτό το σημείο συνδυάζουν και τα δύο είδη κινήτρων, του α π ο τ ε λ έ σ μ α τ ο ς κα ι τ η ς α ιτ ί α ς . Κ ά ν ο υ ν τ η ν παρουσίαση γιατί νιώθουν μια εσωτερική ανάγκη να το κάνουν, αλλά η ανατροφοδότηση από τον έξω κόσμο θα προσαρμόσει και θα τροποποιήσει τον τρόπο σκέψης και τις ιδέες τους, προετοιμάζοντας τα για την επόμενη φάση.
Σχέδιο εργασίας Μελέτη των φυτών 1ο στάδιο Ο δάσκαλος παρουσιάζει στους μαθητές τα είδη φυτών που υπάρχουν γενικά. Αναφέρει τα μέρη τους και τη λειτουργία κάθε μέρους σε σχέση με τον τρόπο ανάπτυξής τους. Σημειώνει ότι κάθε τόπος έχει τη δική του χλωρίδα.
2ο στάδιο Ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές έντυπο με ερωτήσεις σχετικά με τα φυτά και με ό,τι έχει παρουσιάσει στο πρώτο μέρος. Δίνει όμως οδηγίες να ερευνήσουν οι μαθητές επιπλέον οτιδήποτε τους κινεί το ενδιαφέρον και τους κάνει εντύπωση.
Στο έντυπο συμπεριλαμβάνονται ενδεικτικές δράσεις για τους μαθητές, όπως δημιουργία φυτολογίου, ζωγραφική, φύτεμα σπόρων, μεταφύτευση, πειράματα με την παροχή ή όχι ήλιου/νερού σε γλάστρες με φυτά και άλλες δραστηριότητες.
Επιπλέον, ο δάσκαλος ενημερώνει τους μαθητές ότι μπορούν να εργαστούν είτε ατομικά είτε σε ομάδες, και ότι έπειτα, οποίοι επιθυμούν, μπορούν να παρουσιάσουν τα ευρήματα και τις εργασίες τους. Δημιουργεί, τέλος, σε συνεργασία με τους μαθητές, μια σειρά κριτηρίων, βάσει των οποίων αξιολογούνται οι εργασίες, π.χ. με βάση την πρωτοτυπία, την αποτελεσματικότητα, τη συνδεσιμότητα με την καθημερινότητα, τη συνεργασία κ.ά.
3ο στάδιο: Οι μαθητές δρουν εκτός τάξης. Επισκέπτονται τον κήπο του σχολείου, το γειτονικό πάρκο, τους κήπους των σπιτιών τους, τον βοτανικό κήπο, ένα άλσος κ.ά. Επίσης, μελετούν στη βιβλιοθήκη του σχολείου και ψάχνουν τις ζώνες της γης, προκειμένου να ανακαλύψουν ποια φυτά ευδοκιμούν σε κάθε ζώνη, π.χ. στην εύκρατη ζώνη, στην τούνδρα κ.ά. Κατασκευάζουν τους δικούς τους χάρτες, ζωγραφίζοντας τα φυτά κάθε τόπου.
Οι μαθητές μπορούν να κατηγοποιοποιήσουν τα φυτά ανάλογα με τη χρησιμότητα τους στον άνθρωπο π.χ. τα βρώσιμα, τα βότανα κ.ά.
Με χρήματα του ταμείου της τάξης αγοράζουν σπόρους και τους φυτεύουν, ή βάζουν φακές, φασόλια κα ι ά λ λ α ό σ π ρ ι α σ ε β ρ ε γ μ έ ν ο βαμβάκι και μετρούν καθημερινά με χάρακα την ανάπτυξη του φυτού. Κάνουν πειράματα σχετικά με την παρουσία ή μη φωτός ή νερού, για να διαπιστώσουν την πορεία ανάπτυξης του φυτού μιας γλάστρα. Δημιουργούν αφίσες με τα μέρη ενός φυτού ή φτιάχνουν τα δικά τους φυτολόγια με απλά καθημερινά υλικά (χοντρό χαρτόνι, ψαλίδι, κόλλα, ριζόχαρτο κ.ά.).
Οι μαθητές είναι ελεύθεροι να δημιουργήσουν ό,τι υλικό θέλουν. Μπορούν να φτιάξουν μια μικρή ταινία για τα φυτά, αναδεικνύοντας τη σημασία τους για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Διασυνδέουν τη χρησιμότητα τους με την υγεία μας. Εκτός από ταινία, μπορούν να κάνουν κινούμενα σχέδια με πλαστελίνη, με τη χρήση των stop motion pictures.
Γενικά, τα παιδιά ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με οποία πλευρά του θέματος επιθυμούν και να δημιουργήσουν ό,τι προϊόντα θέλουν. Στο τέλος, μπορούν εάν το επιθυμούν να παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους ή σε άλλες τάξεις τι βρήκαν ή τι δημιούργησαν, και να κάνουν αυτοαξιολόγηση σύμφωνα με τα κριτήρια που έχουν συμφωνηθεί.
Πηγές - Βιβλιογραφία
https://actionelearning.eu/my-courses/course/ lesson/?lessonid=11694&courseid=11693 Kramer, Rita (1976). Maria Montessori. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-201-09227-1. Lillard, Angeline (2005). Lillard, Paula Polk (1996). Montessori Today. New York: Schocken Books. ISBN 9780805210613. Montessori: The Science Behind the Genius. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-516868-2. Montessori, Maria. The montessori method: Scientific pedagogy as applied to child education in "the children's houses" with additions and revisions by the author. New York: Frederick A. Stokes Company. Retrieved December 12, 2012. Montessori, Maria (1948). The Discovery of the Child. Madras: Kalkshetra Publications Press.