Με ένα μεγάλο αφιέρωμα στη Γενική Χειρουργική κυκλοφορεί το νέο Health Next Generation! by SpirouEditions

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ • ΤΕΥΧΟΣ 20 ΜΑΪΟΣ 2024 • 5€ ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝ Ε ΝΤΕΥΞΗ Ανανέωση βιοϊατρικού εξοπλισμού και υβριδικά χειρουργεία στο Ωνάσειο! ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΛΕΤΗΣ Πρόεδρος Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου

ΥΓΕΙΑ | ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ | ΑΣΦΑΛΙΣΗ ...σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή σε ένα πλούσιο και ενηµερωµένο site www.healthng.gr Το περιοδικό για την Υγεία µας NOΕΜΒΡΙΟΣ 2021 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔρΚΩΝΣΤΑΝΤΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΣ ΊΝΊΔΗΣ, Ιατρικό ΚέντροΑθηνών 15χρόνια στηπρωτοπορίας ρομποτική χειρουργική τεχνολογίες στην υπηρεσίατηςΥγείας! 28 νέες θεραπείες εν μέσω πανδημίας Ογιατρόςπρέπεινακάνει στονασθενήό,τιθαέκανε στοναδελφότου! ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ∆ιευθυντήςΒ’Καρδιοχειρουργικής ΚλινικήςΝοσοκοµείου«ΥΓΕΙΑ» ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ 12 ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΓΙΑΤΗΝ ΚΑΡ∆ΙΑ! ΡΕΠΟΡΤΑΖ Σύµπραξη νοσοκοµείων του ΕΣΥγια τη θεραπεία αγγειακών εγκεφαλικών! 64 ΣΕΛΙ∆ΕΣ ΕΙ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ ΓΙΑΤΗΝ ΥΓΕΙΑ•ΤΕΥΧΟΣ 4 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ2021 • 5€ C M Y CM MY CY CMY K

ΔΉΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: PressiousArvanitidis

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στράτος Χαβαλέζης

ΕΚΤΥΠΩΣΉ: PressiousArvanitidis

ΥΠΕΥΘYNH ΔΙΑΦΉΜΙΣΉΣ: Γεωργία Καλτσώνη

ΔΙΑΝΟΜΉ: Πρακτορείο Άργος Α.Ε.

Email: press@spiroueditions.gr

Website: HealthNG.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

ΙΔΙΩΤΕΣ: 100 € - ΦΟΙΤΉΤEΣ: 50 €

ΕΤΑΙΡΕIΕΣ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟI: 200 €

ΤΙΜΉ ΤΕΥΧΟΥΣ: 5 €

ΓΙΑ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

ΠΕΙΡΑΙΩΣ: ΑΡ. ΛΟΓ.: 6828-121788-985

ΙΒΑΝ GR7201718280006828121788985

ΕΘΝΙΚΉ ΤΡΑΠΕΖΑ: ΑΡ ΛΟΓ. 120/470640-48

IBAN: GR6401101200000012047064048

210 3229394, Fax: 210 3257074

Α.Φ.Μ. 095606935, Δ.Ο.Υ. Δ’

e-mail: info@nextdeal.gr | website: www.nextdeal.gr

H Boehringer Ingelheim

6 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΉΤ Ή Σ: ΔΙΣΤΡΑΤΟ Ε ΣΠΥΡΟΥ ΕΠΕ ΕΚΔΟΤ Ή Σ- ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ: Γεώργιος–Κωνσταντίνος Ε. Σπύρου Συντονισμός έκδοσης, νόμιμος εκπρόσωπος, εταίρος-κάτοχος άνω του ήμισυ των εταιρικών μεριδίων: Ευάγγελος Γ. Σπύρου ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Σ Υ ΝΤΑΞ Ή Σ: Λάμπρος Καραγεώργος ΚΕΙΜΕΝΑ: Κωστής Σπύρου, Άρης Μπερζοβίτης, Λάμπρος Καραγεώργος, Ανθή Αγγελοπούλου ΔΙΟΡΘΩΣΉ:

Παρή Χατζηγεωργίου

ΤΡΑΠΕΖΑ

Τα ενυπόγραφα άρθρα και σχόλια που στέλνονται στο περιοδικό δεν εκφράζουν απαραιτήτως και τις απόψεις του εντύπου. ΔΙΣΤΡΑΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΥΡΟΥ Ε.Π.Ε. Φιλελλήνων 3, Σύνταγμα, 105 57 Αθήνα Τηλ.:

ΤΕΥΧΟΣ 20 ΜΑΪΟΣ 2024 Αφιέρωμα ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ 60 10 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΉ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΛΕΤΗΣ, πρόεδρος ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ 16 Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» 20 Έρευνα του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου για τις υπηρεσίες υγείας 24 Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας η Τρίπολη 26 14ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Management 30 Κλινική Μικροχειρουργικής Χεριού - Άνω Άκρου ΚΑΤ

Ή Υγεία στο επίκεντρο του 9ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών 38 Ξέρετε ότι… 42 Ειδήσεις από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Υγείας , καθηγητής Αιματολογίας Ιατρικής Σχολής ως θεραπευτικό εργαλείο

ανάπτυξη καινοτόμων 10 ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΛΕΤΗΣ

ΑΘΉΝΩΝ

σημάδια

120 Ρευματικά Νοσήματα: Το κλειδί είναι η έγκαιρη

διάγνωση

124 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΉ ΜΟΪΡΑ ΤΖΙΤΖΙΚΑ, πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση

κατά Πλάκας

130 Σκλήρυνση κατά πλάκας:

Συμπτώματα και θεραπευτικές

επιλογές

132 Οι σημαντικότερες βλάβες που

προκαλεί το κάπνισμα

134 Εαρινή επιπεφυκίτιδα

136 Πώς να αντιμετωπίσετε

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΡΟΤΖΙΑΦΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΛΦΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΕΡΒΕΝΗΣ ΜΟΪΡΑ ΤΖΙΤΖΙΚΑ 46 62 68 124 58 Ή Gilead Sciences Ελλάς στο πλευρό των πλημμυροπαθών της Θεσσαλίας 60 Αφιέρωμα στη Γενική Χειρουργική 62 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΉ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΛΦΑΣ, καθηγητής Χειρουργικής και Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων ΑΠΘ 68 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΉ ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΕΡΒΕΝΗΣ, καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας και Χειρουργικής Ήπατος - Χοληφόρων - Παγκρέατος

Β' Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ Αρεταίειο Νοσοκομείο

Β' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο»

Γ' Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική ΠΓΝ «Αττικόν»

Χειρουργική Ογκολογική Κλινική ΓΑΟΝΑ «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» 86 Κλινική Γενικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ογκολογίας Γ.Ν. Νέας Ιωνίας ΚωνσταντοπούλειοΠατησίων 90 Α' Χειρουργική Κλινική και Χειρουργική Θώρακος Γ.Ν. Χανίων 94 Γ' Χειρουργική Κλινική Γ.Ν. Πειραιά «Τζάνειο» 98 Κλινική Γενικής, Ογκολογικής, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών 102 Πώς βοηθά η Τεχνητή Νοημοσύνη στην αντιμετώπιση των όζων θυρεοειδούς 106 Θρομβο-εμβολική νόσος και καρκίνος 110 Ή Χειρουργική στο ιπποκρατικό έργο 112 HIPEC: Ισχυρό εργαλείο κατά του καρκίνου στο πιστοποιημένο κέντρο της

Κυανούς

114

για τη φίμωση στην παιδική

116 Μελάνωμα:

εξέταση για να αναγνωρίσετε

Kλινικής Euromedica

Σταυρός

Τι πρέπει να γνωρίζουμε

ηλικία

εγκαίρως τα ύποπτα

τις ανοιξιάτικες αλλεργίες 138 Μελέτη για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά του Καρκίνου 140 Ή NN Hellas είναι δίπλα μας, όταν το αύριο δεν μπορεί να περιμένει 142 Ποιοι επιστήμονες έχουν γράψει στο Health Next Generation ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΡΙΤΣΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ 42 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΝΟΣ 102 52 56

EDITORIAL

8 | ΜΑΪΟΣ 2024

Με ένα μεγάλο αφιέρωμα στη Γενική Χειρουργική κυκλοφορεί το παρόν τεύχος του «Health Next Generation». Διακεκριμένοι επιστήμονες μας ενημερώνουν για τις τελευταίες εξελίξεις και τα επιτεύγματά τους στον τομέα της Χειρουργικής. Η χειρουργική επιστήμη, γνωστή στους αρχαίους Έλληνες, εμπεριέχεται στο όνομα του Κένταυρου Χείρωνος, ο οποίος δίδαξε την Ιατρική στους περισσότερους ήρωες. Έτσι, λοιπόν, ο χειρουργός αναφέρεται ως «χείρων», δηλαδή «από της διά των χειρών θεραπείας, της εν ταις χειρουργίαις και ριζοτομίαις, ιατρός γαρ…». Ωστόσο ο χειρουργός, χειρ+ουργός (έργον), σύμφωνα με την αρχαία σημασία του, είναι ο χειρώναξ, αυτός που εργάζεται με τα χέρια του. Χειρουργός στην Ιατρική είναι ο γιατρός, ο οποίος με τη χρήση ειδικών εργαλείων εκτελεί ιατρικές πράξεις (εγχειρήσεις) απευθείας στους ιστούς του ανθρώπινου σώματος. Όμως γιατί ο σωστός όρος είναι χειρουργός και όχι χειρούργος; Γιατί κατά κανόνα τα σύνθετα με β’ συνθετικό τη λέξη «έργον», όταν έχουν καλή έννοια, είναι οξύτονα και τονίζονται στη λήγουσα (χειρουργός, λεπτουργός, αγαθοεργός, μουσουργός, αμπελουργός, αυτουργός), ενώ όταν έχουν κακή έννοια τονίζονται στην παραλήγουσα (κακούργος, πανούργος, ραδιούργος). Ο χειρουργός, λοιπόν, είναι ο καλός γιατρός, ο οποίος κάνει το καλό έργο, την καλή εγχείρηση. Χαρακτηριστικά ο Ιπποκράτης (460 π.Χ.-377 π.Χ.) καθορίζει με τα παρακάτω λόγια πώς, πού και πότε πρέπει να ασκείται η τέχνη της Χειρουργικής: «Τα δε εις χειρουργίην κατ’ ιητρείον, ο ασθενών, ο δρων, οι υπηρέται, τα όργανα, το φως, όκου όκως, όσα όκως, όκου το σώμα, τα άρμενα, ο χρόνος, ο τρόπος, ο τόπος». Δηλαδή «τα δε απαραίτητα προς χειρουργίαν κατά ιατρείον: ο ασθενών, ο δρων (ο χειρουργός), οι βοηθοί, τα όργανα, το φως, όπου και όπως (δηλαδή πού και πώς να τοποθετηθούν εν τάξει), όσα δε όπως (όσα και όπως χρειάζονται), όπου το σώμα εκεί τα άρμενα (δηλαδή τα εργαλεία, τα εξαρτήματα της Χειρουργικής)». Αλλά και ο μεταγενέστερος Γαληνός (129 μ.Χ.-199 μ.Χ.), στο βιβλίο του «Περί όρων Ιατρικής», αναφέρει: «Χειρουργία εστί χειρών ατρόμων οξεία κίνησις, μετ’ εμπειρίας. Έντεχνος πράξις εν ιατρική, διά χειρών ή οργάνων περιγινομένη». Η σύγχρονη Χειρουργική γεννιέται τον 18ο αιώνα, με την εμφάνιση πολλών σχολών Χειρουργικής. Από τότε μέχρι σήμερα η πρόοδός της είναι ραγδαία. Νέες μέθοδοι συμβάλλουν στη θεραπεία των ασθενών και δίνουν παράταση και ποιότητα ζωής. Σε αυτό όμως βοηθούν και τα «άρμενα», δηλαδή τα εργαλεία που έχει πλέον στα χέρια του ο χειρουργός για να πραγματοποιήσει μια επέμβαση, τα οποία δεν είναι μόνο απλά νυστέρια και ψαλίδια, αλλά μετεξελιγμένα ρομποτικά συστήματα με Τεχνητή Νοημοσύνη. Σε όλα τα κράτη και στην Ελλάδα, το Δημόσιο ενισχύει οικονομικά τον εξοπλισμό των χειρουργείων και τις αμοιβές του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Σημαντική παγκοσμίως είναι και η προσφορά των ασφαλιστικών εταιρειών που καλύπτουν το κόστος των διαγνωστικών εξετάσεων και νοσηλείας! Καλή ανάγνωση! ΚΩΣΤΉΣ E. ΣΠΎΡΟΎ Εκδότης

Μαζί, πετυχαίνουμε το ακατόρθωτο. Από την έρευνα έως τη θεραπεία, δημιουργώντας έναν καλύτερο, υγιέστερο κόσμο. GR-COR-0031 Η Gilead Sciences είναι μια πρωτοπόρος εταιρεία βιοτεχνολογίας που ερευνά και αναπτύσσει καινοτόμες θεραπείες σε τομείς που υπάρχουν σημαντικά θεραπευτικά κενά. Πρωταρχικός σκοπός μας είναι να βοηθήσουμε τους ασθενείς που πάσχουν από νόσους απειλητικές για τη ζωή. Οραματιζόμαστε έναν καλύτερο και πιο υγιή κόσμο για όλους και αυτό αποτελεί την κινητήριο δύναμη μας. Χάρη στις καινοτόμες θεραπείες μας, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν, απολαμβάνοντας καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. Οι θεραπευτικοί τομείς που εστιάζουμε περιλαμβάνουν την HIV λοίμωξη, τις Ιογενείς Ηπατίτιδες, την COVID-19, καθώς και τους τομείς της Ογκολογίας και Αιματολογίας. Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην επιστήμη και την έρευνα, να παρέχουμε θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς και να αντιμετωπίζουμε τις μεγάλες, σύγχρονες προκλήσεις δημόσιας υγείας προς όφελος των επόμενων γενεών.

Sciences ιδρύθηκε το 1987 στις ΗΠΑ και απασχολεί περισσότερους από 18.000 υπαλλήλους. Στη χώρα μας η εταιρεία δραστηριοποιείται από το 2001 απασχολώντας 52 άτομα που εστιάζουν σε ιατρικές, κανονιστικές και εμπορικές δραστηριότητες

Gilead

10 | ΜΑΪΟΣ 2024 «ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ στον τομέα των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, ωστόσο υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια για βελτίωση», επισημαίνει στο «Health Next Generation» ο πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου Ιωάννης Ν. Μπολέτης, ο οποίος μιλώντας πρόσφατα και στο Delfi Forum ανακοίνωσε ότι «μέσα στον κορονοϊό το καλοκαίρι του 2020 ξεκίνησαν και οι μεταμοσχεύσεις πνεύμονα. Πλησιάζουμε ήδη τις 40 μεταμοσχεύσεις και φέτος αναμένεται να τις ξεπεράσουμε. Αρχές του 2025 θα αρχίσουμε και με τα ενδοκοιλιακά όργανα». — Τα στοιχεία δείχνουν, λοιπόν, ότι η Ελλάδα κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα των μεταμοσχεύσεων. Σε ποιο στάδιο είμαστε σήμερα, κύριε καθηγητά; Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, στην Ελλάδα το 2023 υπήρχαν 8,4 δότες οργάνων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερή αύξηση, η Ελλάδα εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία (48,9 δότες/εκατ. πληθ.) και η Κροατία (32 δότες/εκατ. πληθ.), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 22,5 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ή αύξηση που παρατηρείται κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Ή Εθνική Πρωτοβουλία για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις, που υλοποιείται από το Ίδρυμα Ωνάση, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων και το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της δωρεάς και ΩΝ Α ΣΕΙΟ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ Κ Ε ΝΤΡΟ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΛΕΤΗΣ Πρόεδρος του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου H ΑΞ Ι Α ΤΗΣ ΔΩΡΕ Α Σ ΟΡΓΑ ΝΩΝ ΑΝΑΓΝΩΡ Ι ΖΕΤΑΙ ΑΠ Ο ΤΟΥΣ Ε ΛΛΗΝΕΣ! Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ο κ. Ιωάννης Μπολέτης.

μεταμόσχευσης οργάνων στην Ελλάδα. Έχει αναπτύξει ένα ολιστικό σχέδιο με επίκεντρο την κατασκευή του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου. Τα αποτελέσματα εφαρμογής του σχεδίου είναι ήδη ορατά. Ή Κλινική Νεφρολογίας και Μεταμόσχευσης Νεφρού του ΕΚΠΑ συμμετέχει στην παρακολούθηση των μεταμοσχευμένων καρδιάς και πνεύμονα του νοσοκομείου μας. Να σημειωθεί ότι η Κλινική αυτή έχει την ευθύνη του μεγαλύτερου προγράμματος νεφρικής μεταμόσχευσης της χώρας μας, έχοντας προωθήσει ιδιαίτερα τις μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντα δότη. — Έχουν γίνει πολύ θετικά βήματα τα τελευταία έτη, ωστόσο υπάρχουν ακόμα κάποιες παθογένειες που πρέπει να ξεπεραστούν. Σίγουρα, συμφωνώ με την άποψή σας ότι, ενώ έχουν γίνει σημαντικά βήματα στον τομέα των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια για βελτίωση. Θα ανέφερα την ενίσχυση της παρουσίας των συντονιστών μεταμοσχεύσεων στα νοσοκομεία, την αναδιοργάνωση της δομής και λειτουργίας του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και την αξιολόγηση της ποιότητας και ασφάλειας των Προγραμμάτων Μεταμοσχεύσεων που λειτουργούν στη χώρα. Ωστόσο, είναι πολύ θετικά τα μηνύματα που λαμβάνουμε από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, το οποίο προχωρά στην έμπρακτη στήριξη τόσο του θεσμού των συντονιστών μεταμοσχεύσεων όσο και ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», το οποίο ιδρύθηκε το 1975 από την κόρη του Αριστοτέλη Ωνάση, Χριστίνα, ήταν και η δημιουργία σύγχρονου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου στην Αθήνα, καθώς, ενώ οι καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις είχαν ήδη αρχίσει να πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, οι δυνατότητες των κρατικών νοσοκομείων δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες του ελληνικού πληθυσμού, με αποτέλεσμα τη συνεχώς αυξανόμενη έξοδο μεγάλου αριθμού καρδιοπαθών στο εξωτερικό. Όλα ξεκίνησαν το 1974, όταν έναν χρόνο μετά τον ξαφνικό χαμό του γιου του Αλέξανδρου, ο Αριστοτέλης Ωνάσης μέσα σε μια πτήση μεταξύ Ακαπούλκο και Νέας Υόρκης συνέταξε την ιδιόχειρη διαθήκη του, στην οποία αποτύπωνε την επιθυμία του να στηρίξει την ελληνική κοινωνία. Ο πόνος, η αγάπη και η ανθρωπιά θα «ενσαρκώνονταν» σε ένα όραμα, στη δημιουργία ενός Κοινωφελούς Ιδρύματος που θα έφερε το όνομα του μονάκριβού του. Οι εργασίες ανέγερσης ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1987 και τον θεμέλιο λίθο τοποθέτησε στις 8 Οκτωβρίου 1987 ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που έμελλε να γίνει ο διασημότερος ασθενής του Ωνασείου, και ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1992. Στις 6 Οκτωβρίου 1992 έγινε η επίσημη έναρξη της λειτουργίας του Κέντρου. Το Ωνάσειο κόστισε συνολικά 75 εκατομμύρια δολάρια (με την ισοτιμία που ίσχυε το 1992) και βρίσκεται σε έκταση 8.000 τ.μ. Ένα μεγάλο μέρος του συνολικού κόστους διατέθηκε για τον εφοδιασμό του Κέντρου με τα πιο προηγμένα τεχνικά μέσα λειτουργίας και τα πιο σύγχρονα επιστημονικά όργανα. Σήμερα το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο είναι από τα κορυφαία νοσοκομεία της Ευρώπης στους τομείς της Καρδιοχειρουργικής και Καρδιολογίας. Λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Το Ωνάσειο σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και εξοπλίστηκε από το Ίδρυμα Ωνάση. Προσφέρει υπηρεσίες για το σύνολο των επεμβάσεων στην Καρδιοχειρουργική και την Καρδιολογία για τις επίκτηΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ την περαιτέρω ανάπτυξη του ΕΟΜ. — Η αξία της δωρεάς οργάνων έχει γίνει συνείδηση στον Έλληνα, κατά τη γνώμη σας, ή μας λείπει ακόμα η γνώση και η εκπαίδευση; H αξία της δωρεάς οργάνων αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο από τον Έλληνα πολίτη ως ύψιστη κίνηση αλτρουισμού και προσφοράς. Ωστόσο, απαιτείται ακόμα συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης της γνώσης μέσω της εκπαίδευσης και πληροφόρησης, ώστε να ξεπεραστούν οι ανησυχίες και πιθανές προκαταλήψεις και κυρίως για να αναγνωριστούν τα οφέλη που προσφέρει η δωρεά οργάνων στην ατομική και κοινωνική ευημερία. — Το 2023 το Ίδρυμα Ωνάση υποστήριξε τη διοργάνωση του κορυφαίου συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων (ESOT), το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Τι αποκομίσαμε από τη δυναμική παρουσία τόσων πολλών επιστημόνων; Ή δυναμική παρουσία πλήθους διακεκριμένων επιστημόνων έφερε τη χώρα μας στο επίκεντρο των εξελίξεων και δημιούργησε πολύτιμες ευκαιρίες δικτύωσης για τους Έλληνες γιατρούς και άλλους επιστήμονες υγείας, που είναι άλλωστε ένας από τους στόχους της Εθνικής Πρωτοβουλίας για τη Δωρεά Οργάνων και τις Μεταμοσχεύσεις. Οι Έλληνες επιστήμονες ενημερώθηκαν για τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της δωρεάς οργάνων και μεταμοσχεύσεων, για καινοτόμες τες και συγγενείς καρδιοπάθειες. Τα κλινικά αποτελέσματά του είναι αντίστοιχα μεγάλων νοσοκομείων της Ευρώπης και της Β. Αμερικής. Το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο διενεργεί τον μεγαλύτερο αριθμό καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων στην Ελλάδα, έναν από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη. Διαθέτει επίσης τα μοναδικά Προγράμματα Μεταμοσχεύσεων Καρδιάς και Πνευμόνων στην Ελλάδα. Η Μονάδα Προχωρημένης Καρδιακής Ανεπάρκειας και Μηχανικής Υποστήριξης είναι η μοναδική στην Ελλάδα. Έχει οργανώσει και λειτουργεί την Εθνική Μονάδα Κληρονομικών και Σπάνιων Καρδιαγγειακών Παθήσεων. Ο Τομέας Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων και Ενηλίκων είναι ο μοναδικός στη χώρα μας που παρέχει πλήρεις, υψηλού επιπέδου υπηρεσίες σε συνεργασία με το διεθνούς φήμης Παιδιατρικό Νοσοκομείο του Ηνωμένου Βασιλείου, «Great Ormond Street Hospital». Το Ωνάσειο είναι ένα από τα 14 νοσοκομεία που έχουν πιστοποιηθεί από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρδιοθωρακικής Αναισθησίας ως εκπαιδευτικό κέντρο στην παροχή μετεκπαίδευσης στην καρδιοθωρακική αναισθησία και ένα από τα τέσσερα που έχουν πιστοποιηθεί στην παροχή μετεκπαίδευσης στην Παιδοκαρδιοαναισθησιολογία. Σύντομα θα ολοκληρωθεί το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο, το οποίο θα φιλοξενήσει μεταμοσχεύσεις και συμπαγών ενδοκοιλιακών οργάνων σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, δίνεται ώθηση στη χρήση νέων τεχνολογιών που θα επιτρέψουν την εισαγωγή καινοτόμων εξετάσεων και θεραπειών. Το Ωνάσειο μετατρέπεται σε ένα πραγματικά ψηφιακό νοσοκομείο.

14 | ΜΑΪΟΣ 2024 θεραπείες και τεχνολογίες αιχμής. Γενικά η μεταμόσχευση και η δωρεά προβλήθηκαν στη χώρα μας. Αυτοί ήταν οι λόγοι που οδήγησαν και εμένα προσωπικά στη διεκδίκηση του Συνεδρίου για τη χώρα μας, καθώς και το ότι ανέλαβα τη συμπροεδρία του. — Το πρόγραμμα Organmeetings, που γίνεται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, έχει αποδώσει. Σε ποιους απευθύνεται και με ποιον τρόπο μπορεί να συμβάλει; Το ενημερωτικό πρόγραμμα

από το Ίδρυμα

υπό την

αιγίδα του ΕΟΜ. Απευθύνεται σε Μέσα Ενημέρωσης, φορείς, οργανισμούς (ιδιωτικούς ή δημόσιους), συλλόγους με κοινωνικό έργο και εταιρείες/επιχειρήσεις. Προσφέρει στις εταιρείες που ενδιαφέρονται για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ένα ουσιαστικό πεδίο δράσης, συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση των εργαζομένων και στην προώθηση των αξιών της αλληλεγγύης και της κοινωνικής προσφοράς. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα Organmeetings ενημερώνονται για τη δωρεά οργάνων, τους μύθους και τις αλήθειες και έρχονται σε επαφή με ειδικούς, ενώ έχουν την ευκαιρία να ακούσουν προσωπικές ιστορίες από λήπτες και οικογένειες δοτών. Ήδη στον πρώτο χρόνο υλοποίησής του το πρόγραμμα κατάφερε να προσελκύσει περισσότερες από 1.200 συμμετοχές, γεγονός που μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Όσοι πρεσβευτές της δωρεάς οργάνων παρακολουθούν τα σεμινάρια, μοιράζονται τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους με το περιβάλλον τους και ενισχύουν την αλυσίδα ζωής που δημιουργείται από τα Organmeetings, φέρνοντας πιο κοντά την ελπίδα για ζωή σε ασθενείς που περιμένουν μεταμόσχευση. Όσες και

διάρκειας δύο ετών. — Το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ) είναι πρότυπο νοσοκομείο, εξειδικευμένο στις παθήσεις της καρδιάς ενηλίκων και παίδων. Τι νεότερα έχουμε στον τομέα αυτόν; Το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ) διανύει μια περίοδο δυναμικής ανάπτυξης και εισαγωγής καινοτομίας, με στόχο την προσφορά υψηλής ποιότητας φροντίδας στους ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις. Το νέο κτίριο του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου (ΩΕΜΕΚ), το οποίο αναμένουμε να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2024, θα φιλοξενήσει και το Ωνάσειο Παίδων σε ένα υπερσύγχρονο και φιλικό περιβάλλον προς το παιδί. Με την αρωγή του Ιδρύματος Ωνάση έχει εδραιωθεί συνεργασία του ΚαρδιοχειΟι καρδιαγγειακές παθήσεις παραμένουν η κύρια αιτία θανάτου, αλλά τα εκτεταμένα προγράμματα πρόληψης, κυρίως σε άλλες χώρες, μειώνουν τη συχνότητά τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά λόγω του αποτελεσματικού προγεννητικού ελέγχου. Για τα παιδιά, η χώρα μας βρίσκεται σε καλό δρόμο. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους ενήλικες λόγω απουσίας αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης.

Organmeetings πραγματοποιείται

Ωνάση,

επιστημονική

όσοι παρακολουθούν τις εκδηλώσεις Organmeetings λαμβάνουν πιστοποίηση

ΜΑΪΟΣ 2024 | 15 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ρουργικού Τμήματος Συγγενών Καρδιοπαθειών Παίδων και Ενηλίκων με το διεθνούς φήμης Παιδιατρικό Νοσοκομείο του Ήνωμένου Βασιλείου, «Great Ormond Street Hospital», με σκοπό τη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών μας προς το παιδί. Όσον αφορά στο Πρόγραμμα Μεταμοσχεύσεων Πνευμόνων, διενεργείται από κοινού με τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και την Πνευμονολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Αττικόν», αλλά και με τη στενή συνεργασία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Βιέννης, το οποίο διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα μεταμοσχεύσεων πνευμόνων στην Ευρώπη. Στον τομέα της επεμβατικής Καρδιολογίας υποστηρίζουμε την εισαγωγή νέων θεραπειών για τις δομικές παθήσεις της καρδιάς, προσφέροντας στους ασθενείς πρόσβαση σε εξελιγμένες θεραπευτικές επιλογές. Όσον αφορά στην Καρδιοχειρουργική, στοχεύουμε στην αύξηση του αριθμού των υβριδικών χειρουργείων και ήδη πραγματοποιούνται χειρουργεία με ελάχιστα επεμβατική μέθοδο. Ή ηλεκτροφυσιολογία χρησιμοποιεί όλες τις νεότερες τεχνικές και η απεικόνιση ακολουθεί τις πλέον εξελιγμένες μεθόδους. — Έχετε παρατηρήσει αύξηση των καρδιολογικών παθήσεων τα τελευταία έτη; Οι καρδιαγγειακές παθήσεις παραμένουν η κύρια αιτία θανάτου, αλλά τα εκτεταμένα προγράμματα πρόληψης, κυρίως σε άλλες χώρες, μειώνουν τη συχνότητά τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παιδιά λόγω του αποτελεσματικού προγεννητικού ελέγχου. Για τα παιδιά, η χώρα μας βρίσκεται σε καλό δρόμο. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους ενήλικες λόγω απουσίας αποτελεσματικών προγραμμάτων πρόληψης. Στο νοσοκομείο πάντως η προσέλευση διαρκώς αυξάνεται και η υπάρχουσα πληρότητα ευελπιστούμε ότι θα εξυπηρετηθεί καλύτερα με το νέο κτίριο. — Τριάντα χρόνια Ωνάσειο. Μια ιστορία με πολλές πτυχές και μεγάλη προσφορά. Ποια είναι η επόμενη μέρα; Καθώς το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο συμπλήρωσε 30 χρόνια υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στην αντιμετώπιση καρδιαγγειακών παθήσεων, στρεφόμαστε με αισιοδοξία προς το μέλλον. Ή επόμενη μέρα διαγράφεται γεμάτη με δυνατότητες και προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη και προσφορά. Στο τέλος του 2024 αναμένεται να ολοκληρωθούν οι εργασίες στο νέο κτίριο του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, ενώ ήδη εφαρμόζεται πρόγραμμα κτιριακής αναβάθμισης των υπαρχόντων εγκαταστάσεων του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου. Τα τελευταία χρόνια ανανεώνεται ριζικά ο βιοϊατρικός εξοπλισμός, τα υπάρχοντα χειρουργεία έχουν αναβαθμιστεί, ενώ στο νέο κτίριο θα υπάρχουν και υβριδικά χειρουργεία. Οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας θα ανανεωθούν εκ βάθρων. Παράλληλα, προχωρά η ψηφιοποίηση και των δύο κέντρων, δημιουργώντας ένα πλήρως Smart Hospital, το πρώτο στην Ελλάδα, ενώ έχει ενταχθεί και η Τεχνητή Νοημοσύνη στην καθημερινή ιατρική πρακτική για υποστήριξη της λήψης ιατρικών αποφάσεων και την εξατομίκευση της θεραπείας. Όλη αυτή η προσπάθεια είναι εφικτή με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, καθώς η επένδυση φθάνει τα 100 εκατομμύρια ευρώ. Πρέπει όμως να τονίσω ότι, εκτός από τις υποδομές, στηρίζουμε την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού του νοσοκομείου μας, γίνονται προσλήψεις όπου απαιτούνται και έχουν πραγματοποιηθεί λειτουργικές αναπροσαρμογές και αλλαγές για την καλύτερη απόδοση του έργου του ιατρικού και λοιπού προσωπικού του νοσοκομείου. ■ ΙΩΆΝΝΗΣ ΜΠΟΛΈΤΗΣ Ο Ιωάννης Μπολέτης είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας (1972–1978). Απέκτησε αρχικά την ειδικότητα Παθολογίας στην Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική του Πανεπιστήμιου της Αθήνας (τίτλος ειδικότητας το 1983) και στη συνέχεια την Ειδικότητα Νεφρολογίας στο Νεφρολογικό Τμήμα του «Λαϊκού» Νοσοκομείου (τίτλος ειδικότητας το 1986). Μετεκπαιδεύτηκε στο Νεφρολογικό Τμήμα και τη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Νεφρού στο Νοσοκομείο Ηalamshire του Πανεπιστημίου του Sheffield, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ως Registrar (3/1987–8/1989) και διετέλεσε υπότροφος για 1 έτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι διευθυντής στο Νεφρολογικό Τμήμα από το 2003 και επιστημονικός υπεύθυνος της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Νεφρού. Διετέλεσε πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Αθήνας και της Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας (2006–2008), καθώς και γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων από το 2002, ενώ το 2019 έγινε πρόεδρος του Καρδιοχειρουργικού Κέντρου ΩΝΑΣΕΙΟ.

16 | ΜΑΪΟΣ 2024 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ του υπουργείου Υγείας παρουσίασε σε ειδική εκδήλωση, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, τα επόμενα στάδια του Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» που αφορούν στον καρκίνο μαστού, στον καρκίνο τραχήλου της μήτρας, στον καρκίνο παχέος εντέρου και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» είναι το πρώτο ολοκληρωμένο Εθνικό Πρόγραμμα που υλοποιείται στη χώρα μας για την πρόληψη. Καλύπτει σχεδόν το σύνολο των πολιτών και στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό των κυριότερων χρόνιων νοσημάτων (καρκίνος, καρδιαγγειακά) που ευθύνονται για τους πρώιμους θανάτους στη χώρα μας, μέσω της καθιέρωσης δωρεάν προληπτικών διαγνωστικών εξετάσεων. Αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία, η Ελλάδα υλοποιεί για πρώτη φορά στην ιστορία της οργανωμένα πληθυσμιακά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε επίπεδο δημόσιας υγείας. Σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το gov.gr γίνεται η πύλη για μια νέα εποχή στο χώρο της Υγείας και της πρόληψης που διευκολύνει όλους τους πολίτες να κάνουν τις εξετάσεις τους εύκολα, άμεσα και δωρεάν. Το Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ», το οποίο εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης «ΣΠΥΡΟΣ ΔΟΞΙΑΔΉΣ», σχεδιάΕθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» Οι δικαιούχοι και οι εξετάσεις Του Α ΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒ Ι ΤΗ Από αριστερά ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 17 | ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ στηκε από το υπουργείο Υγείας και την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, με κεντρικό μήνυμα «Ή Πρόληψη σώζει ζωές». Το Πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την Ήλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΉΔΙΚΑ Α.Ε.), εποπτευόμενο φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο ΚΑΡΚ Ι ΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ», το υπουργείο Υγείας έχει ήδη ξεκινήσει το πρόγραμμα προληπτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά». Το πρόγραμμα αφορά 1,4 εκατομμύριο γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών και προσφέρει δωρεάν εξέταση ψηφιακής μαστογραφίας, δωρεάν διενέργεια υπερηχογραφήματος και δωρεάν επίσκεψη στον ιατρό για τις γυναίκες που θα έχουν ευρήματα. Ήδη έχουν ξεκινήσει να αποστέλλονται τα σχετικά SMS και στις νέες δικαιούχους, αφού πλέον έχει διευρυνθεί το πρόγραμμα και σε γυναίκες 45-49 ετών και 70-74 ετών, με το σύνολο των νέων δικαιούχων να ανέρχεται στις 566.494. Καθημερινά γυναίκες οι οποίες έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση λαμβάνουν το άυλο παραπεμπτικό για δωρεάν προληπτική μαστογραφία με μήνυμα. Οι γυναίκες δικαιούχοι ηλικίας 45-74 ετών που δεν έχουν ενεργοποιήσει την άυλη συνταγογράφηση μπορούν με τη χρήση του ΑΜΚΑ τους να απευθυνθούν σε οποιοδήποτε συνεργαζόμενο κέντρο της περιοχής τους (δημόσιο ή ιδιωτικό) και να κλείσουν το ραντεβού τους για την εξέταση, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση (oι δικαιούχοι μπορούν να δουν τα συνεργαζόμενα κέντρα στην περιοχή τους στην ιστοσελίδα mastografia.gov.gr). Μέχρι στιγμής έχουν ήδη διενεργηθεί πάνω από 300.000 μαστογραφίες και έχουν εντοπιστεί έγκαιρα με συμπτώματα πάνω από 20.000 γυναίκες, δηλαδή σχεδόν μια ολόκληρη πόλη. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης 4 γυναίκες, η Μαρία, η Λένα, η Βιργινία και η Μαρία, μοιράστηκαν τις προσωπικές τους εμπειρίες και έστειλαν μήνυμα προς όλους να μην αναβάλουν τις προληπτικές εξετάσεις τους. Όπως τόνισαν και οι ίδιες, «αξιοποιώντας το πρόγραμμα “Φώφη Γεννηματά” για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού εκμεταλλεύτηκαν τις δωρεάν εξετάσεις και χάρη σε αυτό παραμένουν υγιείς». Είναι χαρακτηριστικό ότι το 99% των γυναικών που διαγιγνώσκονται έγκαιρα με καρκίνο του μαστού έχουν καλύτερη επιβίωση σε σχέση με αυτές που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα. Ο ΚΑΡΚ Ι ΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧ Η ΛΟΥ ΤΗΣ Μ Η ΤΡΑΣ Επίσης, έχουν αρχίσει να αποστέλλονται και τα πρώτα SMS για το πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, το οποίο αφορά 2,5 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 21-65 ετών και προσφέρει δωρεάν τις εξής προληπτικές εξετάσεις: μοριακό τεστ HPV DNA (για γυναίκες 30-65), εξέταση Test Pap (για γυναίκες 21-29), κολποσκόπηση & βιοψία, για γυναίκες με κλινικά ευρήματα, από εξειδικευμένο ιατρό. Το πρόγραμμα έχει προσαρμοστεί σύμφωνα με νεότερα επιστημονικά δεδομένα, ώστε να παρέχει τη δυνατότητα επαναληπτικής εξέτασης για τις γυναίκες στις οποίες συστήνεται, οι οποίες θα έχουν φυσικά τη δυνατότητα να κάνουν τις επαναληπτικές εξετάσεις εντελώς δωρεάν, σύμφωνα με το είδος των ευρημά-

κινδύνου έχει κάποιος τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου

18 | ΜΑΪΟΣ 2024 των, όπως έχουν καθοριστεί από την αρμόδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι 9 στις 10 γυναίκες που διαγιγνώσκονται έγκαιρα με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας έχουν καλύτερη επιβίωση σε σχέση με αυτές που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα. Το πρόγραμμα αυτό μάλιστα εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης και ολοκληρωμένης στρατηγικής για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος, εκτός από τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις, περιλαμβάνει και δωρεάν εμβολιασμό κατά του ιού HPV. Έτσι, έχει επεκταθεί ο εμβολιασμός και στα αγόρια και καλύπτεται ήδη για το 2024, και θα συνεχίσει και για τα επόμενα χρόνια. Ή χώρα μας έχει υιοθετήσει τους στόχους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που οφείλεται στον ιό HPV. Έτσι, βασική επιδίωξη είναι έως το 2030 να πετύχουμε: α) τον εμβολιασμό του 90% των κοριτσιών ηλικίας έως 15 ετών με το εμβόλιο κατά του ιού HPV, β) την αύξηση των εμβολιασμών των αγοριών, γ) τη συμμετοχή του 70% των γυναικών στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου (τα προγράμματα αυτά ξεκινούν τώρα και συνεχίζουν σε βάθος χρόνου, δεν γίνονται μια κι έξω) και δ) την πρόσβαση σε έγκαιρη και κατάλληλη θεραπεία για τουλάχιστον του 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο του τραχήλου που θα ανιχνευθούν από το πρόγραμμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από την τελευταία χρονιά (2023) διαφαίνεται αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού κατά του ιού HPV κατά 239% σε σχέση με το 2017 και 147% σε σχέση με το 2019. Ο ΚΑΡΚ Ι ΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΧ ΕΟΣ ΕΝΤ Ε ΡΟΥ Επιπλέον, την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου αναμένεται να αρχίσουν να αποστέλλονται και τα πρώτα SMS για το πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε 3,8 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 50-65 ετών, και περιλαμβάνει δωρεάν εξέταση με ειδικά τεστ που θα μπορούν οι πολίτες να προμηθεύονται από τα φαρμακεία, αλλά και δωρεάν διενέργεια διαγνωστικής κολονοσκόπησης, σύμφωνα πάντα με τις συστάσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας (ΕΕΔΥ). Μάλιστα, 9 στους 10 ανθρώπους που διαγιγνώσκονται έγκαιρα με καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν καλύτερη επιβίωση σε σχέση με αυτούς που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα. ΤΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚ Α ΝΟΣ Η ΜΑΤΑ Ακόμη, εντός του β’ εξαμήνου του έτους ξεκινά και το πρόγραμμα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, το οποίο απευθύνεται σε 5,5 εκατομμύρια γυναίκες και άντρες ηλικίας 30-70 ετών και περιλαμβάνει δωρεάν επίσκεψη σε ιατρό και δωρεάν αιματολογικές εξετάσεις λιπιδαιμικού προφίλ για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και τον εντοπισμό του μεταβολικού συνδρόμου. Οι παράγοντες κινδύνου που μπορούμε να παρέμβουμε, ώστε να ελαττώσουμε σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ή θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα, είναι το κάπνισμα, η ανθυγιεινή διατροφή, η ανεπαρκής σωματική δραστηριότητα, η υπέρταση, ο διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία και η παχυσαρκία. Όσο περισσότερους παράγοντες

συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι με βάση τις έρευνες υπολογίζεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν 1,5 εκατ. πολίτες που πάσχουν από υπέρταση αλλά δεν έχουν λάβει διάγνωση. Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση επενδύει συνολικά πάνω από 200 εκατ. ευρώ μέχρι το 2025 για προγράμματα δευτερογενούς πρόληψης που αφορούν τον καρκίνο και στην πλειονότητά τους προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ για κάποια αξιοποιούνται και τα κοινοτικά κονδύλια από το ΕΣΠΑ, προκειμένου να υλοποιηθούν τα προγράμματα πρόληψης για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον καρκίνο του δέρματος. Το υπουργείο Υγείας αναμένει τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας προκειμένου να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση και αυτών των προληπτικών προγραμμάτων. ■ Η Ελλάδα υλοποιεί για πρώτη φορά στην ιστορία της οργανωμένα πληθυσμιακά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε επίπεδο δημόσιας υγείας.

20 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ των πολιτών και της ιατρικής κοινότητας αποτυπώνεται σε μεγάλη έρευνα που διενήργησε για λογαριασμό του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) η εταιρεία δημοσκοπήσεων GPO. Ή έρευνα διενεργήθηκε τον Μάρτιο 2024 σε 1.108 άνδρες και γυναίκες άνω των 17 ετών που κατοικούν σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας, όπως επίσης σε 720 γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων που δραστηριοποιούνται ομοίως σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Στην έρευνα παρουσιάζονται στοιχεία της φετινής συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή έρευνα που διενήργησε η ίδια εταιρεία για ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΕΛΛ Ή ΝΙΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Αυξημένη δυσαρέσκεια από τις υπηρεσίες Υγείας σε δημόσιες και ιδιωτικές δομές!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 21 | ΕΡΕΥΝΑ λογαριασμό του ΠΙΣ. Από τις απαντήσεις στο σχετικό ερωτηματολόγιο προέκυψαν ως βασικά συμπεράσματα ότι: Α. ΣΥΝΟΛΙΚ Η ΑΞΙΟΛΟ ΓΗΣΗ: ― Το 45,1% των ερωτηθέντων από το γενικό κοινό δεν είναι ικανοποιημένο από τις υπηρεσίες Υγείας ούτε στο δημόσιο ούτε στο ιδιωτικό σύστημα υγείας (το 2023 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 31,2%). Ικανοποιημένο δηλώνει το 28,7% των πολιτών. ― Το 48,3% των γιατρών αξιολογεί αρνητικά το σύστημα υγείας στη χώρα μας (δημόσιο και ιδιωτικό), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2023 ήταν 22,9%. Θετικά το αξιολογεί το 17,4%. Β. ΑΠ Ο ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΚΟΙΝ Ο: ― Το 56,9% των ερωτηθέντων δεν είναι ικανοποιημένο από τις παροχές στο δημόσιο σύστημα υγείας, έναντι 34,7% πέρυσι. ― Το 91,1% είναι ικανοποιημένο από τους γιατρούς του δημόσιου συστήματος υγείας. ― Το 75,4% είναι δυσαρεστημένο από την οργάνωση στις δομές υγείας. ― Το 65,2% επιλέγει να επισκεφτεί ιδιωτικά ιατρεία κι όχι νοσοκομεία. Γ. ΟΙ ΑΛΛΑΓ Ε Σ ΣΤΑ ΝΟΜΟΘΕΤ Η ΜΑΤΑ ΥΓΕ Ι ΑΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠ Ι ΖΟΝΤΑΙ ΑΠ Ο ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥ Σ: ― Θετικά σε ποσοστό 27,7% φέτος, έναντι 37,7% Είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Υγείας στη χώρα μας; ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ Άνδρας Γυναίκα 17–24 25–34 35–44 45–54 55–64 65+ Ικανοποιημένος/η 29,7% 27,5% 36,6% 39,4% 23,2% 22,1% 24,3% 30,3% Ούτε ικανοποιημένος, ούτε δυσαρεστημένος (αυθ.) 21,0% 26,4% 22,0% 15,2% 23,2% 31,0% 28,3% 21,7% Δυσαρεστημένος/η 48,1% 41,9% 41,5% 45,5% 51,8% 46,0% 42,8% 43,8% ΔΓ/ΔΑ 1,2% 3,9% 0,0% 0,0% 1,8% 0,9% 4,6% 3,8% Αν εστιάσουμε ειδικότερα στον τομέα της Δημόσιας Υγείας (Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας κ.λπ.) θα λέγατε ότι είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας; Αττικής Κ. Μακεδονίας Λοιπές Περιφέρειες Ικανοποιημένος/η 1,6% 2,5% 2,8% Ούτε ικανοποιημένος, ούτε δυσαρεστημένος (αυθ.) 56,8% 56,6% 57,1% Δυσαρεστημένος/η 21,4% 19,7% 21,5% ΔΓ/ΔΑ 20,2% 21,3% 18,6% Σε σχέση με την ιατρική σας περίθαλψη τι επισκέπτεστε κυρίως (συχνότερα); ΕΩΣ 2 ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ Άνδρας Γυναίκα 17–24 25–34 35–44 45–54 55–64 65+ Ιδιωτικά ιατρεία 61,4% 68,9% 73,8% 67,2% 60,0% 56,0% 64,4% 67,7% Νοσοκομεία 53,5% 43,8% 39,5% 35,3% 46,3% 50,0% 48,4% 52,8% Συμβεβλημένους Ιατρούς με ΕΟΠΥΥ 17,0% 20,1% 9,8% 32,3% 15,4% 20,4% 20,1% 16,3% Κέντρα Υγείας/Ιατρεία ΠΕΔΥ 3,5% 5,1% 2,4% 5,8% 2,0% 5,4% 4,0% 5,3% Ιδιωτικά πολυϊατρεία/κλινικές 9,4% 13,9% 9,8% 9,9% 5,9% 23,1% 12,7% 9,2% ΔΓ/ΔΑ 1,5% 0,0% 0,0% 0,0% 2,0% 2,8% 0,0% 0,4%

22 | ΜΑΪΟΣ 2024 Είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Υγείας από τον ιδιώτη ιατρό που επισκεφθήκατε ή την ιδιωτική κλινική; ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ Άνδρας Γυναίκα 17–24 25–34 35–44 45–54 55–64 65+ Ικανοποιημένος από ιδιώτη, όχι από κλινική 14,4% 21,2% 20,5% 14,1% 19,0% 12,8% 23,8% 19,0% Ικανοποιημένος από κλινική, όχι ιδιώτη 0,4% 2,6% 2,6% 0,0% 0,0% 4,3% 0,0% 1,7% Ικανοποιημένος/η και από τα δύο 61,2% 55,3% 61,5% 64,1% 54,8% 60,6% 50,8% 58,6% Ούτε ικανοποιημένος, ούτε δυσαρεστημένος (αυθ.) 11,2% 13,8% 7,7% 12,5% 14,3% 11,7% 16,7% 9,1% Δυσαρεστημένος/η και από τα δύο 8,6% 4,2% 2,6% 4,7% 9,5% 6,4% 7,1% 6,9% ΔΓ/ΔΑ 4,3% 2,9% 5,1% 4,7% 2,4% 4,3% 1,6% 4,7% πέρυσι. ― Απεναντίας αρνητικά αντιμετωπίζονται σε ποσοστό 50,4% φέτος, έναντι 34,9% πέρυσι. Δ. ΣΧΕΤΙΚ Α ΜΕ ΖΗΤ Η ΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜ ΟΣΙΟΥ ΣΥΣΤ Η ΜΑΤΟΣ ΥΓΕ Ι ΑΣ: ― Υπέρ του να διατηρήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα τους και να μη μετατραπούν τα νοσοκομεία σε ΝΠΙΔ τάσσονται το 78,5% του κοινού και το 90% των γιατρών. ― Υπέρ της αύξησης των μισθών των γιατρών ΕΣΥ στα επίπεδα του μέσου όρου των μισθών που λαμβάνουν οι γιατροί στην Ε.Ε. τάσσεται το 82,8% των πολιτών και το 91,6% των γιατρών. ― Υπέρ της θέσπισης κινήτρων για τη στελέχωση των άγονων και νησιωτικών περιοχών τάσσεται το 97,3% των πολιτών και το 96,4% των γιατρών. ― Υπέρ της διατήρησης ιδιωτικού ιατρείου από τους γιατρούς ΕΣΥ τάσσεται το 44,6% των πολιτών. Ε. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΙΑΤΡ ΟΣ/ΠΡ ΟΛΗΨΗ Πρόκειται για τον τομέα που εμφανίζει αυξημένα ποσοστά ικανοποίησης των πολιτών. Έτσι: ― Ή εγγραφή στον Προσωπικό Ιατρό εμφανίζει Είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Υγείας στη χώρα μας, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα; Αν εστιάσουμε ειδικότερα στον τομέα της Δημόσιας Υγείας (Νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας κ.λπ.) θα λέγατε ότι είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας; ∆Γ/∆Α Ούτε ικανοποιηµένος, ούτε δυσαρεστηµένος (αυθ.) Ικανοποιηµένος/η ∆υσαρεστηµένος/η ∆Γ/∆Α Ούτε ικανοποιηµένος, ούτε δυσαρεστηµένος (αυθ.) Ικανοποιηµένος/η ∆υσαρεστηµένος/η 45,1% 56,9% 23,5% 28,7% 19,7% 21,1% 2,6% 2,3%

ΜΑΪΟΣ 2024 | 23 | ΕΡΕΥΝΑ Η δυσαρέσκειά σας οφείλεται σε τι από τα παρακάτω; (ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ) * Βάση: Όσοι δήλωσαν ότι είναι δυσαρεστημένοι Σε σχέση με την ιατρική σας περίθαλψη, επισκέπτεστε κυρίως (συχνότερα): (ΕΩΣ 2 ΕΠΙΛΟΓΕΣ) Είσαστε γενικά ικανοποιημένος/η ή δυσαρεστημένος/η από τις προσφερόμενες υπηρεσίες Υγείας από τον ιδιώτη ιατρό που επισκεφθήκατε ή την ιδιωτική κλινική; αυξητική τάση. Το 73,5% των πολιτών έχει εγγραφεί σε Προσωπικό Ιατρό και το 9,8% των μη εγγεγραμμένων προτίθεται να το κάνει. Τα μεγαλύτερα ποσοστά εμφανίζονται στις ηλικίες άνω των 55 ετών. ― Το 55% δηλώνει ικανοποιημένο από το θεσμό, ενώ μόνο 14,1% δηλώνει δυσαρεστημένο. ― Το 43,1% έλαβε SMS για μαστογραφία και την έκανε και το 26% έλαβε SMS, αλλά δεν το χρησιμοποίησε με κυριότερο λόγο την αμέλεια. ΣΤ. ΣΤΑ ΣΗ ΑΠ Ε ΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΠΙΣ ― Το 32,4% των πολιτών έχει θετική άποψη για τις δραστηριότητες του ΠΙΣ, το 27,1% είναι ουδέτερο και το 14,6% έχει αρνητική άποψη. Οι υπόλοιποι δεν απάντησαν. ― Θετική άποψη για τον ΠΙΣ έχει το 50,4% των γιατρών και αρνητική το 16,9%, ενώ το 68% αξιολογεί θετικά την εξυπηρέτησή του από τις υπηρεσίες του ΠΙΣ. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, ο Δρ Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, πρόεδρος του ΠΙΣ, ανέφερε: «Για πρώτη φορά, έχουμε θετική ανταπόκριση στον Προσωπικό Ιατρό και μπορούμε να αναμένουμε τη συγκρότηση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας μέσα σε μια περίοδο συσσωρευμένων από δεκαετίες προβλημάτων, τα οποία απαιτούν αυξημένη χρηματοδότηση. Ή αποδοχή από τους συμπολίτες μας των προτάσεων του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου μάς δίνει δύναμη να συνεχίσουμε το συμβουλευτικό μας έργο. Θερμή παράκληση όσες γυναίκες λαμβάνουν SMS για μαστογραφία να μην το αμελούν. Για κάθε 8 μαστογραφίες που δεν γίνονται υπάρχει ένας αδιάγνωστος καρκίνος μαστού». ■ Όχι καλή οργάνωση Όχι καλή αναλογία προσωπικού/ασθενών Όχι καλές κτιριακές εγκαταστάσεις Όχι καλός εξοπλισμός Όχι καλό επίπεδο ιατρικού προσωπικού Όχι καλό επίπεδο νοσηλευτικού προσωπικού ΔΓ/ΔΑ 75.4% 69.4% 51.3% 47.2 20.8% 18.8% 1.5 65.2% 48.5% 18.2% 11.6 4.4% 0.7% Ιδιωτικά ιατρεία Νοσοκομεία Συμβεβλημένους Ιατρούς με ΕΟΠΥΥ Ιδιωτικά πολυϊατρεία/κλινικές Κέντρα Υγείας/Ιατρεία ΠΕΔΥ ΔΓ/ΔΑ 58.7% 18.2% 12.3% 6.0% 3.4% 1.4% Ικανοποιημένος/η και από τα δύο Ικανοποιημένος από ιδιώτη, όχι από κλινική Ούτε ικανοποιημένος, ούτε δυσαρεστημένος (αυθ.) Δυσαρεστημένος/η και από τα δύο ΔΓ/ΔΑ Ικανοποιημένος από κλινική, όχι ιδιώτη

24 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΕΚΡΗΞΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ από την ελληνική φαρμακοβιομηχανία στην Τρίπολη με 4 νέα εργοστάσια παραγωγής ουσιών και φαρμάκων και τη δημιουργία τουλάχιστον 1.000 νέων θέσεων εργασίας. Το επενδυτικό πλάνο, που ήδη έχει ξεκινήσει να υλοποιείται, παρουσιάστηκε σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Τρίπολη. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε ο υπουργός Υγείας Α. Γεωργιάδης, ο οποίος στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε στη σημασία του νόμου για το συμψηφισμό clawback - επενδύσεων, που από τον Οκτώβριο του 2019 έχει οδηγήσει στην υποβολή επενδυτικών σχεδίων ήδη άνω των 600 εκατ. €, ενώ ο στόχος είναι τα επόμενα χρόνια να ξεπεράσουν το 1,2 δισ. €. Οι νέες μονάδες παραγωγής θα μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση για μια σειρά κρίσιμων φαρμάκων όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Στην ομιλία του με θέμα «Επενδύσεις και κάλυψη ασθενών», ο Θεόδωρος Τρύφων, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας, μέλος του Δ.Σ. του ευρωπαϊκού συνδέσμου Medicines for Europe και συνδιευθύνων σύμβουλος του ομίλου ELPEN, τόνισε: «Το συνολικό ύψος των επενδύσεων που υλοποιούνται στη ΒΙ.ΠΕ. Τρίπολης είναι 180 εκατ. €., ενώ θα δημιουργηθούν τουλάχιστον 1.000 άμεσες θέσεις εργασίας. Οι επενδύσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας θωρακίζουν το σύστημα υγείας από τις ελλείψεις και διασφαλίζουν την κάλυψη των ασθενών στα αναγκαία φάρμακα. Οι νέες παραγωγικές μονάδες Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας η Τρίπολη! Του ΚΩΣΤΗ ΣΠΥΡΟΥ

της WINMEDICA -εταιρεία του ομίλου ELPEN- θα είναι σε θέση να καλύψουν το 25% των αναγκών για ογκολογικές θεραπείες μέχρι το 2028. Πρέπει να τονιστεί ότι, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, κάθε ευρώ επένδυσης στο φάρμακο επιστρέφει στην οικονομία 3,2 ευρώ. Αυτό είναι ένας μοναδικός πολλαπλασιαστής που δείχνει τη μεγάλη προστιθέμενη αξία της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην εθνική οικονομία και κοινωνία». Ο Δημήτρης Δέμος, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας και αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας DEMO, αναφέρ-

κ. Φαίη Κοσμοπούλου, γενική διευθύντρια της ΠΕΦ. θηκε στη συνεισφορά της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην έρευνα και την καινοτομία, σημειώνοντας: «Είναι γεγονός ότι η Υγεία προάγεται μέσω της καινοτομίας που δημιουργεί νέες θεραπευτικές λύσεις. Όμως, η ευρεία διάχυση των λύσεων αυτών στην καθημερινή θεραπευτική, σε παγκόσμιο επίπεδο και ειδικά σε χώρες με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες να αγοράσουν φάρμακα, που ολοένα και ακριβαίνουν, έρχεται μέσα από τη βιομηχανία γενοσήμων, η οποία δεν εξασφαλίζει απλώς προσιτό φάρμακο σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, αλλά μέσα από ενέργειες οριακής καινοτομίας βελτιώνει το αρχικό προϊόν, εξασφαλίζοντας ευκολία στη χρήση και καλύτερη συμμόρφωση με τη θεραπεία. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης, θα έχουμε για πρώτη φορά στη χώρα τη δυνατότητα της παραγωγής πρώτων υλών, ενώ και η DEMO θα συγκαταλέγεται στις 3 μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής πενικιλινούχων και ογκολογικών φαρμάκων της Ευρώπης, καλύπτοντας το 35% των αναγκών της Ε.Ε. σε πενικιλινούχα και σε ογκολογικά φάρμακα. Ή δημιουργία των νέων μονάδων παραγωγής θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, αφού θα σημάνει την τόνωση της απασχόλησης με τη δημιουργία χιλιάδων άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας». ■

26 | ΜΑΪΟΣ 2024 Από αριστερά: Ο κ. Παναγιώτης Γιαννουλέας, πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής, Chief Operating Officer & Country Manager Ομίλου Lavipharm, η κ. Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη, πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής, πρόεδρος & διευθύνουσα σύμβουλος AbbVie Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας, πρόεδρος PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός Υγείας, η κ. Ντανιέλα Μάλο, πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΕΦαΜ. 14 ο ΣΥΝ Ε ΔΡΙΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ MANAGEMENT Η δύναμη της Τεχνητής Νοημοσύνης και το νέο μακροπεριβάλλον στο χώρο της Υγείας! Χορηγός επικοινωνίας του Συνεδρίου το «Health Next Generation» Του Α ΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒ Ι ΤΗ

πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΕΦαΜ, ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός Υγείας, ο κ. Valentin Plouchard, Healthcare regulatory affairs at EuropaBio & expert on the EU Pharmaceutical Strategy, ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος ΣΦΕΕ, γενικός διευθυντής Νovo Nordisk Ελλάδος, ο κ. Γεώργιος Μ. Βασιλόπουλος, BSc Pharm, BA, MSc Clin Pharm, PhD Pharm NKUA, PhD Med AUTH, Vis. Prof. NKUA, Executive Consultant BoD ΠΕΦ, η κ. Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη, πρόεδρος

& διευθύνουσα Σύμβουλος AbbVie Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας, πρόεδρος PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), ο κ. Γρηγόρης Καρέλος, πρόεδρος ΕΦΕΧ, Country Director Greece, Balkans & Israel, KENVUE, ο κ. Παύλος Νικολάου, επικεφαλής Οργανωτικής

ΜΑΪΟΣ 2024 | 27 | ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για το φάρμακο, η καινοτομία, ο ρόλος των ασθενών, η χρήση των social media και η έννοια του personal branding ήταν μερικά από τα θέματα που συζητήθηκαν διεξοδικά και αναλύθηκαν, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του 14ου Συνεδρίου Φαρμακευτικού Management, με τίτλο

Το «Health

ήταν χορηγός επικοινωνίας του Συνεδρίου. Ή πρόεδρος Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακευτικού Management (ΕΕΦαΜ), Ντανιέλα Μάλο, κηρύσσοντας την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου, αναφέρθηκε στη σημασία της καινοτομίας για την ανάπτυξη νέων θεραπειών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν σπάνια και χρόνια νοσήματα και να σωθούν οι ζωές πολλών ασθενών. Αναφερόμενη στο θέμα της φετινής διοργάνωσης του Συνεδρίου, «PharmadiseLeading healthcare intelligence», επεσήμανε ότι «ο παράδεισος για τους ασθενείς βρίσκεται στο φάρμακο που τους θεραπεύει και εμείς πρέπει με intelligence να ηγούμαστε τις αλλαγές για το καλό των ασθενών». Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί των προέδρων της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, Λαμπρίνας Μπαρμπετάκη, προέδρου & διευθύνουσας συμβούλου της AbbVie Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας, προέδρου του

Innovation

Greece (PIF), και Παναγιώτη Γιαννουλέα,

Operating Officer

Country Manager του Ομίλου Lavipharm. Ή κ. Μπαρμπετάκη δήλωσε ότι είναι καιρός να σταματήσουμε να μιλάμε για προβλήματα και να αρχίσουμε να βλέπουμε πώς μπορούμε εμείς να ηγηθούμε της αλλαγής. «Δίνουμε χρόνια στη ζωή και ζωή στα χρόνια των ασθενών μας, αυτό είναι ο παράδεισός μας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Γιαννουλέας υπογράμμισε ότι είναι σημαντικό να ασχοληθούμε με τις νέες τάσεις που έρχονται και ότι η πληροφόρηση είναι διαθέσιμη σε όλους. «Χρειάζεται σύνδεση και διαφάνεια στην καθημερινότητά μας», τόνισε, «αναλύοντας πώς τροποποιείται και διαμορφώνεται το leadership». Ο επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, Παύλος Νικολάου, αναφέρθηκε στη μεγαλύτερη μελέτη για το ανθρώπινο είδος, που συνεχίζεται εδώ και 86 χρόνια. Εξηγώντας το κύριο συμπέρασμά της, ανέφερε ότι οι άνθρωποι ήταν πιο χαρούμενοι Από αριστερά: Ο κ. Παναγιώτης Γιαννουλέας, πρόεδρος Οργανωτικής Επιτροπής, Chief Operating Officer & Country Manager Ομίλου Lavipharm,

Σρόιτερ, δημοσιογράφος, η κ. Ντανιέλα Μάλο,

«Pharmadise - Leading healthcare intelligence».

Next Generation»

PhARMA

Forum

Chief

ο κ. Αντώνης

Οργανωτικής Επιτροπής, πρόεδρος

Επιτροπής Συνεδρίου.

28 | ΜΑΪΟΣ 2024 και ζούσαν υγιείς περισσότερα χρόνια, όταν δημιουργούσαν και διατηρούσαν ζεστές σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Παρακάτω σταχυολογήσαμε μερικές από τις επισημάνσεις των ομιλητών του Συνεδρίου: • Ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος ΣΦΕΕ, γενικός διευθυντής Novo Nordisk Ελλάδος, τόνισε ότι η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Νομοθεσίας θα διαμορφώσει το μέλλον της έρευνας, της ανάπτυξης και της παραγωγής στην Ευρώπη για τις επόμενες δεκαετίες. «Χωρίς τις απαραίτητες αλλαγές, η Ευρώπη θα εξαρτάται από την ιατρική καινοτομία άλλων περιοχών και οι πολίτες μας θα περιμένουν περισσότερο για τις τελευταίες εξελίξεις στη θεραπεία τους. H πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μειώσει τα κίνητρα που δίνονται στην ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία, προκειμένου να επενδύσει σε Έρευνα & Ανάπτυξη νέων καινοτόμων θεραπειών, θέτει σε άμεσο κίνδυνο την πρόσβαση των ασθενών σε αυτές τις θεραπείες». • Ή Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη τοποθέτησε στο επίκεντρο τον ασθενή, λέγοντας: «Να μη χάσουμε άλλο έδαφος, θέλουμε να συνεχίσουμε να καινοτομούμε σαν Ευρώπη, δεν το κάνουμε για τις εταιρείες, το κάνουμε για τον ασθενή. Αυτές οι λύσεις θα προκύψουν όταν υπάρχει τεχνογνωσία εγκεκριμένη από όλον τον κλάδο, από όλο αυτό το οικοσύστημα. Ο δεύτερος λόγος, που θέλουμε να έχουμε έρευνα και ανάπτυξη στην Ευρώπη, είναι γιατί θέλουμε να έχουμε ασθενείς Ευρωπαίους, με τα χαρακτηριστικά των χωρών που συμμετέχουν. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν θέλουμε να γίνει η Ευρώπη μη ελκυστικός προορισμός για κλινικές μελέτες». • Ο Γρηγόρης Καρέλος, πρόεδρος ΕΦΕΧ, Country

Greece, Balkans & Israel, KENVUE, ανέφερε ότι τα OTC είναι ο αφανής ήρωας του ΕΣΥ. «Γλιτώνουμε 7 δισεκατομμύρια από το γεγονός ότι ο ασθενής μπορεί να κάνει αυτοθεραπεία με τη συμβολή του φαρμακοποιού. Κάθε μέρα 1 εκατομμύριο Έλληνες συνεχίζουν τη ζωή τους με αυτά τα προϊόντα, τα οποία έχουν απο-

Director

ΕΕΦαΜ 2022-2024

ασθενείς και

SERVIER

«CANEPHRON».

«Abbvie Gives Back».

ΜΑΪΟΣ 2024 | 29 | ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ δεδειγμένη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, καθώς κυκλοφορούν πολλά χρόνια. Χρειαζόμαστε πιο απλές διαδικασίες για αυτά τα πιο παλιά μόρια». Επιπλέον, πρότεινε «να φύγουν από το σύστημα υγείας άλλα 50 μόρια, για να γίνουν OTC, ώστε να τα πάρουν οι ασθενείς πιο εύκολα και πιο απλά την επόμενη μέρα». • Ή πρόεδρος Δ.Σ. Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, Βάσω Ραφαέλα Βακουφτσή, εκπροσωπώντας τους ασθενείς, υπογράμμισε: «Είναι ψηλά στην ατζέντα μας η εγγραμματοσύνη υγείας. Αφορά, μεταξύ άλλων, στο πώς πλοηγούνται οι ασθενείς στο σύστημα -είναι σημαντικό να είναι σωστά

ασθενής- και

να

φροντιστές, με την κατάλληλη εκπαίδευση, να κάνουν χρήση της τεχνολογίας στην καθημερινότητά τους (εφαρμογές, wearables κ.λπ.)». • Ο Κώστας Κεφαλάκης, Chief Transformation Officer, Roche, σχολίασε: «Ή Τεχνητή Νοημοσύνη μάς βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα τις ανάγκες και τις προκλήσεις στα συστήματα υγείας και στη φροντίδα των ασθενών. Δίνει εξατομικευμένη πληροφορία σε πολύ λιγότερο χρόνο και καλύτερο περιεχόμενο. Επιπλέον, κάνει καλύτερη ανάλυση των πληροφοριών για τους ασθενείς». • Ο Global Head of Medical Diagnostics, Novartis Gene Therapies, Κίμων Δουκουμετζίδης, έθεσε μία ενδιαφέρουσα παράμετρο: «Ή Τεχνητή Νοημοσύνη στην υγειονομική περίθαλψη δεν είναι κάτι καινούριο, το ’60 η Eliza ήταν το πρώτο chatbot, την οποία κατασκεύασε το ΜΙΤ. Ή Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει να γεφυρώσουμε το κενό της ανάλυσης στην υγειονομική περίθαλψη. Κάθε χρόνο γίνονται 1,5 εκατομμύριο επιστημονικές δημοσιεύσεις, η γνώση γύρω από ιατρικά θέματα διπλασιάζεται κάθε 73 μέρες, όταν το 2010 αυτό συνέβαινε κάθε 3,5 χρόνια. Επιπλέον, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει να εκπληρώσουμε την υπόσχεσή μας για ιατρική ακριβείας. Πάντως είναι απίθανο να αντικαταστήσει ανθρώπους... για την ώρα». ■

ενημερωμένος ο

στο

μπορούν

Τα Αριστεία

Η διοργάνωση ολοκληρώθηκε με την απονομή των Αριστείων ΕΕΦαΜ, το θεσμό που επιβραβεύει τις βέλτιστες και πιο καινοτόμες πρακτικές επικοινωνίας και επιδιώκει να ενθαρρύνει την υιοθέτηση αποτελεσματικών στρατηγικών επικοινωνίας στον φαρμακευτικό κλάδο. Το πρώτο Αριστείο στην κατηγορία «Καλύτερη Καμπάνια Νέου Προϊόντος» έλαβε η εταιρεία ABBVIE για το προϊόν «RINVOQ», ενώ το δεύτερο Αριστείο απονεμήθηκε στην εταιρεία UCB για το προϊόν «BIMZELX». Στην κατηγορία «Καλύτερη Καμπάνια Προϊόντων ΜΗΣΥΦΑ & Προϊόντων Αυτο-φροντίδας» το πρώτο Αριστείο απονεμήθηκε στην εταιρεία VIAN για το προϊόν «DEPON

ενώ το δεύτερο στην εταιρεία ELPEN για το προϊόν

Το πρώτο Αριστείο στην κατηγορία «Καλύτερη Δράση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης» έλαβε η εταιρεία

για τη δράση

ενώ το δεύτερο Αριστείο απονεμήθηκε στην εταιρεία

για τη δράση

Το πρώτο Αριστείο στην κατηγορία «Καλύτερη Δράση ή/και Πρωτοβουλία Τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού» απονεμήθηκε στην εταιρεία SANOFI για τη δράση «ALL WELL», ενώ το δεύτερο Αριστείο έλαβε η εταιρεία NOVARTIS για τη δράση «Η στρατηγική ευημερίας που στοχεύει στην απελευθέρωση της δύναμης των ανθρώπων». Τέλος, στην κατηγορία «Καλύτερο Πρόγραμμα Υποστήριξης Ασθενών & Ευαισθητοποίησης Κοινού» απονεμήθηκε στην εταιρεία NOVO NORDISK για το πρόγραμμα «ΠΑΜΕ ΝΑ ΧΑΣΟΥΜΕ» και το δεύτερο Αριστείο απονεμήθηκε στην εταιρεία BRISTOL MYERS SQUIBB για το πρόγραμμα «BIOMARKERS».

COLD & FLU»,

«MyComeBack@Work»,

ABBVIE

30 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΚΛΙΝΙΚΉ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΉΣ ΧΕΡΙΟΥ - Α ΝΩ Α ΚΡΟΥ ΚΑΤ Ο πρωθυπουργός στην Κλινική«κόσμημα» του ΕΣΥ στο ΚΑΤ! Ο συντονιστής διευθυντής της Κλινικής κ. Μάνος Φανδρίδης, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο διοικητής του ΚΑΤ κ. Γιάννης Ηλιόπουλος και ο τ. διευθυντής της Κλινικής κ. Σαράντης Σπυρίδωνος. Ο κ. Μάνος Φανδρίδης, ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο κ. Γιάννης Ηλιόπουλος, ο κ. Σαράντης Σπυρίδωνος και ο υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 31 | EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ επισκέφθηκε την Κλινική Χεριού-Μικροχειρουργικής Άνω Άκρου του Γενικού Νοσοκομείου Αττικής ΚΑΤ, που ανακαινίστηκε πρόσφατα, και το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, στο οποίο οι εργασίες ανακαίνισης είναι σε εξέλιξη. Ο πρωθυπουργός ξεναγήθηκε από τον διοικητή του νοσοκομείου Γιάννη Ήλιόπουλο και τον διευθυντή της Κλινικής, Μάνο Φανδρίδη, στις πλήρως αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις της Κλινικής, που αποτελεί τη μοναδική οργανωμένη στο ΕΣΥ για το χέρι, το άνω άκρο και τη Μικροχειρουργική, και ενημερώθηκε για το έργο και τις υπηρεσίες που παρέχει. Ή Κλινική εφημερεύει 365 μέρες το χρόνο για επείγοντα περιστατικά, υποστηρίζοντας και άλλα νοσοκομεία, ενώ από τους εξειδικευμένους γιατρούς της διενεργούνται σε ετήσια βάση 3.500 χειρουργεία, δηλαδή πάνω από το 22% των 15.000 χειρουργείων που διενεργούνται συνολικά στο νοσοκομείο. «Είναι πολύ σημαντικό ότι εδώ μιλάμε για μία κορυφαία, θα έλεγα, υποδομή ως προς τα χειρουργεία του χεριού. Νομίζω θα τη ζήλευε πολύ και ο ιδιωτικός τομέας και είναι σε ένα δημόσιο νοσοκομείο», επεσήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενώ ανέδειξε, παράλληλα, το ρόλο της Κλινικής στην παροχή καινοτόμων υπηρεσιών, καθώς και την εκπαίδευση των νέων ιατρών. «Χαιρόμαστε πολύ ειδικά όταν υποστηρίζουμε και την καινοτομία και την εκπαίδευση, βέβαια, και των νέων γιατρών μας. Γιατί και αυτό έχει μια μεγάλη σημασία, το πώς το ΕΣΥ θα είναι ελκυστικό και για νέους γιατρούς, οι οποίοι θα μπορούν να μάθουν δίπλα στους παλαιότερους και εμπειρότερους». «Ενσωματώνουμε αυτή τη στιγμή όλες τις εξελίξεις της Μικροχειρουργικής. Το ιατρικό προσωπικό στο ΕΣΥ αυτό έχει την υποχρέωση να κάνει: να ενσωματώνει όλες τις εξελίξεις στην επιστήμη, γιατί αυτό έχει το καλύτερο αποτέλεσμα για τον ασθενή», υπογράμμισε από την πλευρά του ο διευθυντής της Κλινικής, Μάνος Φανδρίδης. «Βρισκόμαστε σήμερα εδώ σε έναν χώρο ο οποίος αναβαθμίζεται σημαντικά και για εμάς τους εργαζομένους, το νοσηλευτικό προσωπικό, το ιατρικό, αλλά κυρίως για τον ασθενή. Άρα, ευχαριστούμε όλοι εμείς την Πολιτεία. Θέλω να ευχαριστήσω εσάς προσωπικά για τη στήριξη στο έργο -γιατί το έργο έχει σημασία- και τη στήριξη στους ασθενείς και την κοινωνία», προσέθεσε. ■

32 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ ΦΟΡΑ Η ΥΓΕΙΑ βρέθηκε στο επίκεντρο του Οικονομικού Φόρουμ που πραγματοποιήθηκε για 9η συνεχή χρονιά στους Δελφούς. Ή πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας με τα κορυφαία στελέχη της φαρμακευτικής αγοράς, της πανεπιστημιακής κοινότητας και εκπροσώπους των Ενώσεων Ασθενών συζήτησαν ζωτικά θέματα, όπως η φαρμακευτική δαπάνη, η νέα ευρωπαϊκή φαρμακευτική νομοθεσία, η προσβασιμότητα των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα και τεχνολογίες, η αξία του εμβολιασμού στην πρόληψη των λοιμώξεων, τα μυστικά της μακροζωίας κ.ά., ενώ παρουσιάστηκαν και σχετικές έρευνες. Ειδικότερα, τα βήματα της Ελλάδας προς ένα σταθερό και προβλέψιμο επενδυτικό περιβάλλον για τη φαρμακευτική βιομηχανία παρουσίασε ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης. Όπως ανέφερε, η τεράστια αύξηση του clawback, που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ το χρόνο, δημιουργεί παρενέργειες οι οποίες ζημιώνουν τη φαρμακευτική βιομηχανία και την εύκολη πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα. Στόχος, όπως σημείωσε, είναι να μειωθεί το clawback πάνω από 300 εκατ. ευρώ. «Αν και μικρή χώρα η Ελλάδα, με πληθυσμό που αντιστοιχεί στο 2% του ευρωπαϊκού, έχει σημαντική φαρμακευτική βιομηχανία, η οποία συνεισφέρει σε ποσοστό 10% των παραγόμενων φαρμάκων στην Ε.Ε.», επεσήμανε ο κ. Γεωργιάδης. Ή παραγωγή αυτή μπορεί να αυξηθεί και άλλο, όπως εκτίμησε, καλώντας τη φαρμακοβιομηχανία να αξιοποιήσει Η Υγεία στο επίκεντρο του 9 ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών! Του Α ΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒ Ι ΤΗ O πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας Ολύμπιος Παπαδημητρίου. H πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας Βασιλική Βακουφτσή. Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας Θεόδωρος Τρύφων.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 33 | ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ το επενδυτικό clawback από τις κλινικές μελέτες για την παραγωγή φαρμακευτικών αγαθών στην Ελλάδα. «Έχουμε το σωστό επιχειρηματικό περιβάλλον, έχουμε τους κατάλληλους ανθρώπους και έχουμε και το επενδυτικό clawback που είναι ένα πολύ καλό κίνητρο», κατέληξε, τονίζοντας πως η κυβέρνηση κατανοεί και σέβεται τις ανησυχίες της βιομηχανίας. «Καινοτομία σημαίνει πολυάριθμα φάρμακα και εξατομικευμένη Ιατρική. Αυτό επιφέρει προκλήσεις για τη χρηματοδότηση, γιατί έχουμε πιο ακριβά φάρμακα που στοχεύουν σε λιγότερους ανθρώπους. Πρέπει όμως να το κάνουμε», ανέφερε η Παυλίνα Καρασιώτου, γενική γραμματέας του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών. Όπως παραδέχτηκε, ωστόσο, τα υπάρχοντα εργαλεία ίσως να μην είναι επαρκή. Συνεπώς,

πρώτο βήμα είναι να θέσουμε τους μηχανισμούς εκείνους που θα μας δώσουν σωστά στοιχεία στον σωστό χρόνο, ώστε να μπορούμε να χαράξουμε τεκμηριωμένες πολιτικές, σε ένα περιβάλλον που οι πόροι σπανίζουν. Είμαστε ανοιχτοί στις ανάγκες ασθενών και της βιομηχανίας». «Ο επίσημος φορέας των ασθενών μπορεί να συνεισφέρει σε αυτόν το διάλογο με τεκμηριωμένες προτάσεις», ανέφερε η Βασιλική Βακουφτσή, πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, επισημαίνοντας πως έχει έρθει ο καιρός για όλους τους μετόχους να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν για μία ισχυρή σύμπραξη που να δημιουργεί ένα βιώσιμο περιβάλλον για τη φαρμακευτική βιομηχανία που θα αντιμετωπίσει τις ανάγκες των ασθενών. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας και συνδιευθύνων σύμβουλος της ELPEN Θεόδωρος Τρύφων τόνισε πως η φαρμακοβιομηχανία διαθέτει ισχυρή παραγωγική βάση στη χώρα μας, καθώς το 2% του πληθυσμού της Ελλάδας έχει το 12% των εργοστασίων φαρμάκου στην Ε.Ε. «Το μυστικό είναι στο τρίπτυχο πρόσβαση-αυτάρκεια-επενδύσεις. Συνολικά ο κλάδος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας έχει προγραμματίσει επενδύσεις 1,2 δισ. ευρώ έως το 2026. Είναι ένας κλάδος που δίνει αρκετές χιλιάδες θέσεις εργασίας και παράγει προϊόντα που δίνουν προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία». «Ο κλάδος τα τελευταία χρόνια στενάζει από την υποχρηματοδότηση, αλλά οι κυβερνήσεις δεν έκαναν τίποτα ή σχεδόν τίποτα για να διασφαλίσουν τον εξορθολογισμό της ζήτησης», ανέφερε ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας. Όπως είπε, χαρακτηριστικά, ενώ οι ανάγκες των ασθενών αυξήθηκαν κατά 65% από το 2012 μέχρι το 2023, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε κατά 23%. Εξέφρασε ωστόσο την ικανοποίησή του για την αναγνώριση του προβλήματος από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και τη διάθεσή της να δημιουργήσει ένα περιβάλλον προβλεψιμότητας για το μέγεθος της φαρμακευτικής δαπάνης και το πώς αυτή εξελίσσεται σε σχέση με τις υποχρεωτικές επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας. ΙΟΥΛ Ι Α ΤΣ Ε ΤΗ , διευθύνουσα σύμβουλος UNI-PHARMA SA & InterMed SA «ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΑΡΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ φορείς, αξιωματούχοι και ο απλός κόσμος κατάλαβαν τη σημασία της φαρμακευτικής βιομηχανίας», τόνισε η Ιουλία Τσέτη, διευθύνουσα σύμβουλος της UNI-PHARMA SA & InterMed SA, και πρόσθεσε: «Το ότι το φάρμακο είναι το δεύτερο εξαγώγιμο προϊόν, φτάνοντας στα 2,6 δισ. ευρώ, τα λέει όλα. Σημασία έχει να ενδυναμωθεί η εγχώρια παραγωγή. Υπάρχουν σχέδια συνεχόμενα για νέες βιομηχανικές παραγωγές. Εμείς οι βιομήχανοι να έχουμε έναν σταθερό ορίζοντα τεσσάρων ετών, με συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Μέσα στο clawback θα έπρεπε να ήταν δαπάνες για τις κλινικές μελέτες και να συνιδρύσουμε τέτοιες με λ.χ. νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι πολυεθνικές πρέπει να τολμήσουν και να επενδύσουν εδώ, στο σταυροδρόμι των λαών, μεταξύ Aνατολής και Δύσης. Έχουμε αποδείξει πόσο καλοί φύλακες των ευρωπαϊκών ιδανικών και ιδεωδών είμαστε». Για την υποψηφιότητά της στον ΣΕΒ σημείωσε: «Μετά από τέσσερα χρόνια διακονίας στο Δ.Σ. του ΣΕΒ, είναι η επόμενη εξέλιξη. Έχω ηθική υποχρέωση να δώσω το μήνυμα στο χώρο του επιχειρείν, να μεγαλώσει περαιτέρω έναν Σύνδεσμο. Χρειάζεται να πάμε ένα βήμα παραπέρα. Περισσότερη εξωστρέφεια, περισσότερο συμπερίληψη, περισσότερο ωφελιμότητα, όχι μόνο για τα μέλη του ΣΕΒ, αλλά για την κοινωνία».

επεσήμανε: «Το

ANTONINO BIROCCIO , BoD President & General Manager, GSK Greece

«ΤΑ

ο Antonino Biroccio, BoD President & General Manager, GSK Greece.

34 | ΜΑΪΟΣ 2024

ΕΜΒΟΛΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΟΣΤΟΣ αλλά επένδυση», τόνισε

Όπως ανέφερε, πάνω από το 50% Ευρωπαίων θα έχει ξεπεράσει τα 50 έτη έως το 2025. Επίσης τόνισε ότι η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης για την ανάπτυξη μιας ισχυρής Εθνικής Στρατηγικής Εμβολιασμού είναι επιτακτική ανάγκη, η οποία έμπρακτα θα υποστηρίζει την υιοθέτηση της χρήσης των εμβολίων, επιτρέποντας έτσι αφενός στον πληθυσμό και το σύστημα υγείας να ωφεληθούν της αξίας τους και αφετέρου στις φαρμακοβιομηχανίες οι οποίες αναπτύσσουν, παράγουν και διαθέτουν εμβόλια να επενδύσουν περισσότερο στη χώρα. Τα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τον ορισμό στόχων για τον εμβολιασμό ανά νόσο, τη στενή παρακολούθηση της πρόσληψης εμβολίων μέσω της χρήσης μητρώων εμβολιασμού και την προώθηση εκστρατειών εμβολιασμού που υποστηρίζουν έμπρακτα τη μεγιστοποίηση της υιοθέτησης της χρήσης εμβολίων υπέρ της προστασίας της δημόσιας υγείας. Α ΡΗΣ ΜΗΤΣΟ ΠΟΥΛΟΣ , εκτελεστικός αντιπρόεδρος RAFARM Ο ΑΡΗΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της RAFARM, περιέγραψε την καινοτομία σαν συλλογική προσπάθεια. «Το πρόγραμμα επενδύσεων της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας δεν αφορά μόνο υποδομές και εγκαταστάσεις. Ένα μεγάλο κομμάτι αφορά την καινοτομία σε όλα τα στάδια. Καινοτομία σημαίνει συνεργασία. Πάνω από το 50% των νέων φαρμάκων αναπτύσσεται με τη συνεργασία startup με εκπαιδευτικά ιδρύματα». ΜΕΛ Ε ΤΙΟΣ-ΑΘΑΝ Α ΣΙΟΣ ΔΗΜ Ο ΠΟΥΛΟΣ , καθηγητής και διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ «ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΙ την εκπαίδευση με την έρευνα», επεσήμανε ο Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, καθηγητής και διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ. Άλλα κρίσιμα ζητήματα που ανέδειξε είναι τα αξιοκρατικά κριτήρια επιλογής φοιτητών για τα πανεπιστήμια που τείνουν προς την αριστεία, η συνεχής αξιολόγηση του προσωπικού και η προσαρμογή της εκπαίδευσης στα νέα δεδομένα, η διαδραστικότητα και η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για τη λειτουργία τους. Εάν θέλουμε να επαναπατρίσουμε τους Έλληνες καθηγητές του εξωτερικού, απαιτείται μια ικανοποιητική αμοιβή, συμπλήρωσε. «Χρειάζονται προσεκτικά βήματα για να μη δημιουργηθούν πανεπιστήμια δύο ταχυτήτων και μια υποδεέστερη αγορά», κατέληξε ο κ. Δημόπουλος. ΠΑΥΛ Ι ΝΑ ΚΑΡΑΣΙ Ω ΤΟΥ , γενική γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής «ΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΜΕΤΡΑ για μία λελογισμένη σταδιακή αύξηση στη φαρμακευτική δαπάνη. Αλλά ο κύριος στόχος πρέπει να είναι ο εξορθολογισμός της δαπάνης ώστε να εξασφαλιστούν πόροι για τομείς όπως η καινοτομία», δήλωσε η Παυλίνα Καρασιώτου, γενική γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής, και πρόσθεσε πως είναι σημαντικό να βρεθούν καινούργια εργαλεία και τρόποι για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των δαπανών. «Στην ανάλυση για ένα φάρμακο, σωστό είναι να λαμβάνονται υπόψη και άλλοι τομείς πέρα από την τιμή του, όπως τα γενικότερα οφέλη που προκύπτουν για τον ασθενή αλλά και την οικονομία».

AGATA JAKONCIC , Managing Director

ΜΑΪΟΣ 2024 | 35 | ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

της MSD για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα «Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΡΕΠΕΙ να είναι προσβάσιμη σε όλους, αυτό είναι ένα εξαιρετικό πρώτο επίπεδο συνολικής υγείας», δήλωσε η Aga-ta

Managing Director της MSD για την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα. «Ως εταιρεία χρέος μας είναι η έρευνα και η εξέλιξη των καλύτερων δυνατών προϊόντων που θα φτάνουν στον ασθενή που τα έχει ανάγκη. Σε συνεργασία με την κυβέρνηση πρέπει επίσης να λειτουργούμε εκπαιδευτικά, για παράδειγμα σε θέματα όπως η ενημέρωση για τον καρκίνο ή το κάπνισμα». ΓΙ Ω ΡΓΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝ Α ΚΗΣ , πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας κατά του Καρκίνου Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ, πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας κατά του Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), είπε πως οι κρίσεις των τελευταίων ετών επηρέασαν αναμφισβήτητα τους ογκολογικούς ασθενείς, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ανισότητες. «Το 2016 είχαμε εκδώσει ένα κείμενο που ονομαζόταν «Ή Ευρώπη των ανισοτήτων στον καρκίνο». Ουσιαστικά το κείμενο αναφέρεται στην ανάγκη να επικεντρωθούμε στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στην Ελλάδα. Οι ανισότητες είναι πολλαπλές, είναι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, ακόμη και γεωγραφικές. Ή πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας δεν είναι η ίδιααυτό πρέπει να το δούμε και να το έχουμε στο τραπέζι, ώστε να το αντιμετωπίσουμε. Πρόσβαση στην πρόληψη, στους ελέγχους και τη θεραπεία». Ε ΛΕΝΑ ΧΟΥΛΙ Α ΡΑ , πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου Η ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΛΙΑΡΑ, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου, δήλωσε: «Σε έναν χώρο με πεπερασμένους πόρους, αυτή πρέπει να είναι μία από τις προτεραιότητές μας: Ή εξοικονόμηση και στη συνέχεια η αποδοτικότερη αξιοποίησή τους. Πρότασή μας, λοιπόν, είναι ότι μία από τις αποδοτικότερες μεθόδους επανεπένδυσης αυτών των δύσκολα εξοικονομούμενων μέσω σημαντικών μεταρρυθμίσεων πόρων είναι η φαρμακευτική καινοτομία». Α ΡΗΣ ΑΓΓΕΛ Η Σ , γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού υπουργείου Υγείας Ο Α ΡΗΣ ΑΓΓΕΛ Η Σ , γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού στο υπουργείο Υγείας, επεσήμανε ότι «είναι υπαρκτή η ανάγκη να λαμβάνουμε ψηφιακά δεδομένα για να παίρνουμε σωστές αποφάσεις. Έχουμε χρήση δεδομένων που αφορά σε έρευνα και ανάπτυξη, αξιοποίηση τεχνολογιών και λοιπά. Υπάρχουν διαφορετικές λύσεις, μεταξύ των οποίων και η δημιουργία ενδεχομένως ενός νέου φορέα υπό την εποπτεία του υπουργείου Υγείας, σε συνεργασία με άλλους φορείς, για τη δημιουργία και διαχείριση χώρου δεδομένων». Πρόσθεσε δε ότι «έχουμε μια περίοδο δύο χρόνων από κοινού με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να προσαρμοστούμε αναλόγως στον κανονισμό για τη δημιουργία καταλόγου Υγείας. Προτείνουμε να έρθουμε με έναν νέο εθνικό χάρτη δεδομένων Υγείας».

Jakoncic,

36 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΓΙ Α ΝΝΗΣ ΤΟΥ ΝΤΑΣ , ομ. καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ, ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, παρουσίασε στοιχεία από μελέτη που διεξάγει σε συνεργασία με την ΜSD, η οποία αποτυπώνει κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που σχετίζονται με την Υγεία. «Το προσδόκιμο ζωής είναι κατά 2,3 χρόνια μικρότερο στα κατώτερα μορφωτικά στρώματα σε σχέση με τα ανώτερα», ανέφερε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας μια σειρά από αντίστοιχα στοιχεία που αφορούν τη διατροφή, την άσκηση, την παχυσαρκία, την αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και φάρμακα λόγω κόστους. «Όσον αφορά στους καρκινοπαθείς, 30,1% από αυτούς έχει πρόβλημα στην πρόσβαση, σχεδόν οι μισοί λόγω κόστους, ενώ 25% έχει πρόβλημα πρόσβασης στα φάρμακα, το ¼ από αυτούς λόγω κόστους». ΓΙ Ω ΡΓΟΣ ΧΡΟΥ ΣΟΣ , καθηγητής Παιδιατρικής & Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ «ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 70 ΧΡΟΝΙΑ το προσδόκιμο επιβίωσης έχει μεγαλώσει, κυρίως χάρη στα καλά φάρμακα που διαθέτουμε. Ωστόσο, το ψυχο-κοινωνικό στρες είναι παντού παρόν, ξεκινώντας ήδη από την εμβρυϊκή κιόλας ηλικία, ενώ νωρίς στη ζωή ξεκινούν επίσης η υπερβαρότητα και η παχυσαρκία», ανέφερε ο Γιώργος Χρούσος, καθηγητής Παιδιατρικής & Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ. Ένα τρίτο των παχύσαρκων και υπέρβαρων στην ηλικία των 50 ετών έχει το πλήρες μεταβολικό σύνδρομο ΚΥΡΙ Α ΚΟΣ ΣΟΥΛΙ Ω ΤΗΣ , καθηγητής Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου ΙΣΧΥΡΟ ΠΛΗΓΜΑ έχει δεχθεί η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα εμβόλια, με το ποσοστό των Ελλήνων που συμφωνεί με την υποχρεωτικότητα του παιδικού εμβολιασμού να έχει μειωθεί στο 68% έναντι του 80% πριν από την πανδημία της Covid. «Ή εμπιστοσύνη των πολιτών μειώθηκε κατά 30% στο διάστημα 2019-2023», ανέφερε σχετικά ο Κυριάκος Σουλιώτης, καθηγητής Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 67% όσων δεν εμπιστεύονται τα εμβόλια εγείρει προβληματισμούς που αφορούν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους. Ακόμη, το 80% δηλώνει ότι γνωρίζει ότι πρέπει να κάνει το εμβόλιο της γρίπης. Ωστόσο, μόνο το 48% αναφέρει ότι εμβολιάστηκε. Μάλιστα, «2 στους 3 Έλληνες ζητούν περισσότερες καμπάνιες, αλλά και να αφιερώνει περισσότερο χρόνο ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός τους για να τους μιλήσει για την αξία των εμβολίων», συμπλήρωσε ο κ. Σουλιώτης, τονίζοντας πως υπάρχει ένα τεράστιο κενό ενημέρωσης όσον αφορά τη συμμόρφωση. κι άλλο ένα τρίτο έχει μερικό μεταβολικό σύνδρομο, ενώ η χρόνια ενεργοποίηση του συστήματος του στρες συνδυάζεται με την αύξηση της κορτιζόλης και των φλεγμονωδών κυτοκινών, επεσήμανε ο κ. Χρούσος. Τι σημαίνει αυτό; Ψυχοσωματικά, κατάθλιψη, εξαρτήσεις, αντικοινωνική συμπεριφορά, μείωση λίμπιντο, κούραση, πόνος, αύξηση βάρους, φλεγμονές, ανοσοποιητική δυσλειτουργία,

οστεοπενία, πρόωρη γήρανση, προδιάθεση για μολύνσεις και ανάπτυξη καρκίνου, μεταξύ άλλων. Τι μπο-

στον Ιπποκράτη, ο κ. Χρούσος ανέφερε: διατροφή, άσκηση, ύπνος, κανονική συχνότητα ύπνου και γευμάτων, διαχείριση του στρες. «Εφαρμόζοντας από νωρίς αυτά τα απλά πράγματα, έχεις ένα ανθεκτικό ξεκίνημα για τη ζωή».

υπογονιμότητα, καρδιαγγειακή νόσος, άνοια,

ρούμε να κάνουμε για να ζούμε περισσότερο και καλά; Ανατρέχοντας

| ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΜΑΪΟΣ 2024 | 37 ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ , διευθύνων σύμβουλος Ομίλου Ιατρικού Αθηνών ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣ της Χειρουργικής είναι ο Βασίλης Αποστολόπουλος, ο οποίος επενδύει συνεχώς τεράστια ποσά στα «άρμενα» (όπως χαρακτηριστικά αναφέρει τον ιατρικό εξοπλισμό ο Ιπποκράτης), καθώς και σε κορυφαίους χειρουργούς, προκειμένου ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών να παρέχει την καλύτερη ιατρική φροντίδα και να σώζει ζωές! Επί 40 χρόνια ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών είναι πάντα ένα βήμα μπροστά! Το «κλειδί» της επιτυχίας το περιέγραψε στο πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο Βασίλης Αποστολόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου, αναφέροντας ότι είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που είναι παράλληλα εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, και αυτό βοηθάει την επιχείρηση να κρατάει τα καλύτερα και από τους δύο κόσμους. «Φέτος γινόμαστε 40 ετών και είμαστε περήφανοι για τον τρόπο που καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε τις κρίσεις και να είμαστε ανθεκτικοί», είπε χαρακτηριστικά. Ο Βασίλης Αποστολόπουλος αποτελεί σήμερα τον σημαντικότερο Έλληνα επενδυτή στον τομέα της ιδιωτικής υγείας. Πιστός συνεχώς στο δρόμο που χάραξε ο πατέρας του Γεώργιος Αποστολόπουλος, ιδρυτής του ομίλου, να κλείσουν διά παντός οι πόρτες των αεροπλάνων για τους Έλληνες ασθενείς που αναζητούν αξιοπρεπή περίθαλψη στο εξωτερικό. Δεν διστάζει να ρισκάρει και να ανεβάζει κάθε φορά τον πήχυ ψηλότερα, επενδύοντας τεράστια ποσά σε σύγχρονες ιατρικές εγκαταστάσεις και σε έμπειρο και εξειδικευμένο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Εκατοντάδες είναι οι διακεκριμένοι διεθνώς Έλληνες γιατροί στους οποίους έδωσε τη δυνατότητα να επιστρέψουν και να ασκήσουν το λειτούργημά τους στην πατρίδα και στη «ζεστή αγκαλιά» του Ιατρικού. Παράλληλα όμως σημαντικά είναι τα ποσά που ο Βασίλης Αποστολόπουλος επενδύει σε «άρμενα», δηλαδή στον εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, χάρη στον οποίο οι γιατροί μπορούν και κάνουν καθημερινά θαύματα. Μακρά είναι και η λίστα με τις στρατηγικές συνεργασίες που έχει συνάψει, όπως π.χ. με τη θυγατρική της Lamda Development, ΕΛΛΉΝΙΚΟ ΜΑΕ, για τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου και πρωτοποριακού Healthcare Park εντός της ανάπτυξης του Ελληνικού, με το Imperial College και το Πανεπιστήμιο Κύπρου για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας κ.ά. Αυτό όμως που αξίζει να επισημάνουμε είναι ότι τα κέρδη που φέρνουν όλες αυτές οι επενδύσεις του Ιατρικού επιστρέφουν σε προσφορά και επανεπενδύονται πάλι μέσα στη χώρα μας. Σήμερα περισσότερες από 3.500 οικογένειες (γιατρών, νοσηλευτών, διοικητικών και άλλων υπαλλήλων) έχουν σήμερα τα προς το ζην, χάρη στη διορατικότητα και τα σωστά βήματα της οικογένειας Αποστολόπουλου. Το πιο σημαντικό όμως από όλα είναι ότι στα 40 χρόνια λειτουργίας του Ιατρικού Αθηνών έχουν βρει αξιοπρεπή και στοργική φροντίδα εκατομμύρια ασθενείς. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Σ Υ ΨΑΣ , καθηγητής Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ «ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ στην Ευρώπη καταγράφονται 30.000 κρούσματα ιλαράς, ενώ ανησυχία υπάρχει και για τον κοκκύτη, καθώς και για άλλες ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί χάρη στον καθολικό εμβολιασμό του πληθυσμού», δήλωσε ο Νικόλαος Σύψας, καθηγητής Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ, επισημαίνοντας πως οι γιατροί θα πρέπει να το έχουν αυτό κατά νου και να ενημερώνουν όλους τους ασθενείς τους να εμβολιάζονται. «Ή δεισιδαιμονία και η άγνοια που ταλανίζουν το ανθρώπινο γένος βγήκαν στην επιφάνεια με την πανδημία», πρόσθεσε, στηλιτεύοντας τη στάση ορισμένων γιατρών και κληρικών, αλλά και το λαϊκισμό κάποιων πολιτικών, που κλόνισαν την εμπιστοσύνη του κόσμου στην επιστήμη. Τα εμβόλια είναι η καλύτερη επένδυση στη δημόσια υγεία, κατέληξε ο κ. Σύψας, τονίζοντας πως «για κάθε 1 ευρώ που θα επενδύσει η πολιτική στα εμβόλια θα πάρει πίσω 3 ευρώ άμεσα από νοσηλείες που θα αποφύγει και 10 ευρώ από έμμεσο κοινωνικό κόστος, εξοικονομώντας δισεκατομμύρια σε βάθος χρόνου».

στους αριθμούς, αφού η εργαστηριακή διάγνωση δεν

38 | ΜΑΪΟΣ 2024 ξέρετε ότι… ■ Ή αφρικανική σκόνη που επηρεάζει την Ελλάδα είναι ένα σχετικά συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα όταν οι μετεωρολογικές συνθήκες ευνοούν τη μεταφορά σωματιδίων σκόνης από την έρημο Σαχάρα. Ή συχνότητα και η ένταση των φαινομένων αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα μπορεί να ποικίλλoυν από έτος σε έτος, από 7 έως 20 επεισόδια (μέσος όρος 13 επεισόδια/έτος), ανάλογα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και την ποσότητα της σκόνης που μεταφέρεται από τη Σαχάρα. Γενικά, δεν είναι ασυνήθιστο να επηρεάζεται ο ελληνικός χώρος από την αφρικανική σκόνη. Αυτό το φυσικό γεγονός μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων της χώρας μας, κυρίως μέσω της υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα. Ή αφρικανική σκόνη μεταφέρει σωματίδια σε μεγάλο φάσμα μεγεθών, ενώ μπορεί επίσης να συμπαρασύρει και ρύπους από την ατμόσφαιρα. Ή αύξηση των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά νοσήματα, όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και οι αλλεργίες. Τα άτομα με προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης και αυτό απεικονίζεται και σε αυξημένες προσελεύσεις στα νοσοκομεία. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για τους κατοίκους των αστικών κέντρων και περιοχών με ήδη χαμηλή ποιότητα της ατμόσφαιρας. ■ Ή υπεραξία των εμβολίων επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς επανεμφανίζονται λοιμώδη νοσήματα που είχαμε ξεχάσει ή νομίζαμε ότι μπορούσαμε να εξαλείψουμε. Τα κρούσματα ιλαράς στην Ευρώπη το 2023 παρουσίασαν αύξηση 40 φορές. Παρότι τα μισά από αυτά αφορούσαν παιδιά κάτω των 5 ετών, ένα στα πέντε περιστατικά αφορά ενήλικες. Στην Ελλάδα, έχουν καταγραφεί ήδη το 2024 24 κρούσματα ιλαράς, τα 23 από αυτά αφορούν ενήλικες. Ή ιλαρά είναι από τα πλέον μεταδοτικά νοσήματα και δεν είναι αθώα λοίμωξη, αφού ένας στους τρεις πάσχοντες θα παρουσιάσει επιπλοκές και ένας στους τέσσερις θα χρειαστεί νοσηλεία. Υπάρχει, όμως, και επανεμφάνιση του κοκκύτη, με αύξηση 10 φορές στα καταγεγραμμένα κρούσματα στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα επίσημα έχουν καταγραφεί το 2024 120 κρούσματα κοκκύτη και 2 θάνατοι, με σημαντική υποεκτίμηση

είναι

Για

κοκκύτη χρειάζεται να εμβολιάζονται και οι ενήλικες κάθε 10 χρόνια, αφού και η νόσηση και ο εμβολιασμός δεν αφήνουν μόνιμη ανοσία. Ή τήρηση του εμβολιαστικού προγράμματος είναι επένδυση για την κοινωνία, αφού για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται το όφελος σε άμεσα και έμμεσα κόστη έχει υπολογιστεί σε 8 ευρώ. ■ Ο εμβολιασμός προστατεύει τον ίδιο τον εμβολιαζόμενο, αλλά ταυτόχρονα έμμεσα προστατεύει και τους επίνοσους και άλλους ευπαθείς συνανθρώπους στο περιβάλλον του, όπως τα μέλη της οικογένειάς του, τους φίλους του, τους γείτονές του, μειώνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης του παθογόνου σε αυτούς. Έμμεσα παρέχει προστασία σε επίνοσα άτομα που μπορεί να ανήκουν σε ομάδες όπου ο εμβολιασμός αντενδείκνυται, όπως τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά, ορισμένα ανοσοκατασταλμένα άτομα ή άτομα που για ιατρικούς λόγους δεν μπορούν να εμβολιαστούν. Όταν ένας μεγάλος αριθ μός ατόμων έχει εμβολιαστεί, τότε μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα μετάδοσης από άτομο σε άτομο.

εύκολη.

τον

ΜΑΪΟΣ 2024 | 39 | ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ■ Ή γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση είναι συχνή πάθηση στον δυτικό κόσμο και δημιουργείται όταν το περιεχόμενο του στομαχιού επιστρέφει προς τον οισοφάγο, ο οποίος βρίσκεται στον θώρακα. Δηλαδή, υγρά ή ακόμη και φαγητό που βρίσκονται μέσα στο στομάχι ανεβαίνουν προς τα επάνω, ενώ το φυσιολογικό θα ήταν να κατηφορίσουν προς το λεπτό έντερο. Στην ένωση του οισοφάγου με το στομάχι υπάρχει μία ανατομική βαλβίδα που κανονικά εμποδίζει την επιστροφή του περιεχόμενου του στομάχου πίσω στον οισοφάγο. Ή παλινδρόμηση συμβαίνει όταν αυτή η βαλβίδα δεν λειτουργεί καλά. Παλινδρόμηση έχουμε όμως και στην περίπτωση της διαφραγματοκήλης, κατά την οποία το στομάχι έχει γλιστρήσει ψηλά προς το θώρακα, ενώ η φυσιολογική του θέση είναι μέσα στην κοιλιά. Κατά τη διαφραγματοκήλη, μαζί με το στομάχι ανεβαίνει στο θώρακα και η βαλβίδα, η οποία σαφώς δεν λειτουργεί και το περισσότερο μέρος των τροφών παραμένει εντός του θώρακα. ■ Ή καρδιακή ανεπάρκεια αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως μια επιδημία της εποχής μας, με τον αριθμό των ασθενών που πάσχουν από τη νόσο να βαίνει διαρκώς αυξανόμενος και να αναμένεται περαιτέρω αύξηση τα επόμενα χρόνια, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της βελτίωσης στην πρόγνωση άλλων καρδιολογικών και μη παθήσεων που οδηγούν τελικά σε καρδιακή ανεπάρκεια. Αφορά περίπου το 2% του ενήλικου πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά σε άτομα ηλικίας άνω 70 ετών αυτό το ποσοστό αυξάνεται σε πάνω από 10%. Παγκοσμίως 26 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια και πάνω από 37 εκατομμύρια πάσχοντες δεν έχουν ακόμη διαγνωσθεί. Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν αυξημένα ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας, καθώς και ανάγκη για συχνές νοσηλείες. Ή καρδιακή ανεπάρκεια είναι ένα κλινικό σύνδρομο κατά το οποίο η καρδιά αδυνατεί να εξωθήσει την απαιτούμενη για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού ποσότητα αίματος, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως δύσπνοια, εύκολη κόπωση, μειωμένη αντοχή στην άσκηση, οίδημα, νυκτερινός βήχας και αίσθημα παλμών. Επειδή τα συμπτώματα αυτά είναι συνηθισμένα και παρουσιάζονται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις, αρκετές φορές είναι δύσκολη η διάκριση μεταξύ της καρδιακής ανεπάρκειας και άλλων παθήσεων. Ή έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωσή της. ■ «Ο έρπης ζωστήρ προκαλείται από τον ιό της ανεμευλογιάς ζωστήρα (VZV), δηλαδή τον ίδιο ιό που προκαλεί την ανεμευλογιά. Αφού ένα άτομο αναρρώσει από την ανεμευλογιά, ο ιός παραμένει αδρανής (ανενεργός) στο σώμα και συγκεκριμένα στα νεύρα (γάγγλια). Αυτός ο ιός μπορεί να επανεργοποιηθεί χρόνια αργότερα, προκαλώντας έρπητα ζωστήρα με κατανομή του εξανθήματος στη δερματική περιοχή που έχει αισθητηριακή νεύρωση από το νεύρο στο οποίο έχει ενεργοποιηθεί ο ιός. Οι ασθενείς με έρπητα ζωστήρα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε ανεμβολίαστα για τον ιό άτομα. Αυτό γίνεται είτε με άμεση επαφή με το υγρό των φυσαλίδων ή με αναπνοή αερολύματος από τις φυσαλίδες. Στον ανεμβολίαστο ασθενή που δεν έχει νοσήσει από ανεμευλογιά θα προκληθεί η νόσος. Συστήνεται ως εκ τούτου οι ασθενείς με ζωστήρα να έχουν πάντα καλυμμένο το φυσαλιδώδες εξάνθημα μέχρι την επούλωσή του.

40 | ΜΑΪΟΣ 2024 ξέρετε ότι… ■ Ο καρκίνος των ωοθηκών εκτιμάται ότι προσβάλλει περίπου 300.000 γυναίκες παγκοσμίως κάθε χρόνο. Στις ΉΠΑ, είναι η πέμπτη κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Οι πιθανότητες εμφάνισής του αυξάνονται με την ηλικία, κυρίως μετά τα 50 έτη, αν και μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ή πιθανότητα να εμφανιστεί είναι μεγαλύτερη σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ωοθηκών ή μαστού σε συγγενείς α' και β' βαθμού. ■ Ο λύκος είναι μια πάθηση με ευρύτατο κλινικό φάσμα και εκφράζεται διαφορετικά σε κάθε ασθενή, τόσο από πλευράς σοβαρότητας όσο και από πλευράς συμπτωμάτων. Ή πολυπλοκότητα της νόσου σχετίζεται με τα πολλά και διαφορετικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν, αλλά και την ανάγκη εξατομικευμένης αντιμετώπισης ανά περίπτωση ασθενούς. Μπορεί να εμφανιστεί απότομα με έντονα συμπτώματα ή πολύ ήπια και για χρόνια να είναι δύσκολη η διάγνωσή της, ενώ συνήθως η πορεία της έχει διαστήματα με εξάρσεις και διαστήματα με υφέσεις, που μπορεί να είναι αρκετά μεγάλα. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι τα εξανθήματα, η τριχόπτωση, ο πυρετός, η εύκολη κόπωση, ο πονοκέφαλος και ο πόνος στους μυς και στις αρθρώσεις. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ήπιο λύκο που προσβάλει μόνο το δέρμα και τις αρθρώσεις, αλλά σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προσβληθούν πολλά όργανα του σώματος, όπως οι νεφροί, η καρδιά, οι πνεύμονες, τα αιμοφόρα αγγεία και ο εγκέφαλος. Προς το παρόν, δεν υπάρχει τρόπος ίασης του λύκου και η θεραπεία αποβλέπει κυρίως σε μείωση της φλεγμονής, καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος και στενή παρακολούθηση των ασθενών προκειμένου να διαπιστωθούν όσο είναι δυνατόν πιο έγκαιρα τα γνωρίσματα της νόσου. Ή συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων με λύκο -που είναι και νεαρής ηλικίας- ζουν και εργάζονται φυσιολογικά, χωρίς προβλήματα στην καθημερινότητά τους. ■ Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια που παρουσιάζουν μέτρια ή έντονη φυσική δραστηριότητα έχουν σημαντικά καλύτερη επιβίωση από αυτούς που έχουν χαμηλή ή πολύ χαμηλή. Για το λόγο αυτόν η σύσταση για επαρκή φυσική δραστηριότητα και επαναλαμβανόμενη, δομημένη άσκηση αποτελεί τη βάση της μη φαρμακολογικής αντιμετώπισης της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, όπως αυτή αποτυπώνεται σε όλες τις διεθνείς συστάσεις, ενώ έχει προσφάτως ενταχθεί και στις οδηγίες αντιμετώπισης ασθενών με Πνευμονική Υπέρταση και με Διάμεσες Πνευμονοπάθειες.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 41 | ΘΕΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ■ Ή συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του ορθού στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφορά σε περίπου 125.000 νέες περιπτώσεις ετησίως. Στην Ελλάδα το 2020 διαγνώστηκαν 6.529 νέα κρούσματα καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού και καταγράφηκαν 3.431 θάνατοι. Ενώ είναι γνωστό ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού είναι νόσος της τρίτης ηλικίας, με περίπου 70% των περιπτώσεων να καταγράφεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί στις Ήνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη, αλλά και τη χώρα μας, μία ετήσια αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου κατά 2,2% στα άτομα ηλικίας κάτω των 50 ετών και αντίστοιχη μείωση κατά 2% της επίπτωσης στους ηλικιωμένους. ■ Για κάθε ηλικιακή ομάδα έχουν καθοριστεί συγκεκριμένα, κατώτερα όρια φυσικής δραστηριότητας, τα οποία είναι αναγκαίο να πληρούνται, ώστε οι ευεργετικές επιδράσεις της στην καρδιαγγειακή λειτουργία, στις αναπνευστικές εφεδρείες, στο μεταβολικό προφίλ και στη γνωσιακή λειτουργία να είναι εφικτές. Συγκεκριμένα, σε ενήλικες συνιστώνται τουλάχιστον 150-300 λεπτά μέτριας έντασης αερόβιας άσκησης εβδομαδιαία, σε συνδυασμό με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης τουλάχιστον 2 φορές εβδομαδιαία, ενώ σε ενήλικες άνω των 65 ετών πρέπει να προστίθενται και ασκήσεις που ενισχύουν την ισορροπία. Οι γενικές αρχές που διέπουν τη συνιστώμενη φυσική δραστηριότητα είναι παρόμοιες και σε ασθενείς με αναπνευστικά νοσήματα. Δυστυχώς, παρά τις διεθνείς συστάσεις, λιγότερο από το 25% του πληθυσμού παρουσιάζει επαρκή φυσική δραστηριότητα. Ορισμένοι από τους σημαντικότερους παράγοντες που σχετίζονται με την έλλειψή της είναι η μεγαλύτερη ηλικία, η κακή λειτουργική κατάσταση, το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και οι συννοσηρότητες. Αυτοί όμως είναι και οι παράγοντες που σχετίζονται με χειρότερη φυσική κατάσταση και με βαρύτερο στάδιο νόσου στους αναπνευστικούς ασθενείς. Επομένως, οι ασθενείς που χρειάζονται περισσότερη φυσική δραστηριότητα είναι αυτοί που ασκούνται και λιγότερο, με συνέπεια να επιδεινώνεται ο φαύλος κύκλος της δύσπνοιας, της μειωμένης ικανότητας για άσκηση, της κακής ποιότητας ζωής και της αδυναμίας αυτοεξυπηρέτησης. ■ O καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος πιο συχνά εμφανιζόμενος τύπος καρκίνου στους άντρες και αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στον ανδρικό πληθυσμό. Υπολογίζεται ότι ένας στους δέκα άντρες θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή του καρκίνο του προστάτη. Ομοίως, ο καρκίνος του προστάτη στην Ελλάδα είναι ο δεύτερος πιο συχνός στον ανδρικό πληθυσμό, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC). Συγκεκριμένα, το 2020 ο πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες ήταν αυτός του πνεύμονα με ποσοστό 18,7% και 6.786 διαγνώσεις, με τον καρκίνο του προστάτη να ακολουθεί με 17,1% και 6.217 διαγνώσεις αντιστοίχως. Στα δεδομένα του προβλήματος πρέπει επιπλέον να επισημανθεί ότι ο καρκίνος του προ στάτη έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιβάρυνση των ασθενών σε ψυ χολογικό επίπεδο, ενώ επιφέρει μεγάλες αλλαγές στις κοινωνικές τους σχέσεις.

και η αχαλασία οισοφάγου, η εμπειρία της ομάδας ξεπερνά τις 1.500 επεμβάσεις, με τη συντριπτική πλειοψηφία των

42 | ΜΑΪΟΣ 2024 Πρωτοποριακή επέμβαση Ρομποτικής Αποκατάστασης Γιγαντιαίας Διαφραγματοκήλης! ΣΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ πραγματοποιήθηκε πρωτοποριακή επέμβαση, για τα παγκόσμια δεδομένα, αποκατάστασης γιγαντιαίας διαφραγματοκήλης και θολοπλαστικής από τον καθηγητή Χειρουργικής Κωνσταντίνο Μ. Κωνσταντινίδη και την ομάδα του. Στην επέμβαση, που διήρκησε 13 ώρες και πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του υπερσύγχρονου ρομποτικού συστήματος da Vinci Xi HD, ο Δρ Κωνσταντινίδης και οι συνεργάτες του κατάφεραν να δώσουν λύση σε ασθενή με διαφραγματοκήλη τύπου 4 διαμέτρου 12 εκ., μέσω της οποίας όλο το στομάχι, μέρος του 12δακτύλου, μέρος του παγκρέατος, το επίπλουν, καθώς και μέρος του παχέος εντέρου βρίσκονταν μέσα στο θώρακα. Ο ασθενής υπέφερε αρκετά χρόνια από πλήθος συμπτωμάτων από το αναπνευστικό, το καρδιαγγειακό και το πεπτικό σύστημα. Έχοντας πάρει διάφορες ιατρικές γνώμες, του είχαν προταθεί είτε η συντηρητική αντιμετώπιση είτε το ανοικτό χειρουργείο με τομές στην κοιλιακή χώρα, καθώς και στο θώρακα. Ο Δρ Κωνσταντινίδης, μετά από πλήρη απεικονιστικό έλεγχο και σε συνεργασία με όλες τις εμπλεκόμενες ειδικότητες, προχώρησε σε ρομποτική αποκατάσταση του προβλήματος του ασθενούς μέσω 5 μικρών τομών στην κοιλιακή χώρα. Οι εξαιρετικές δυνατότητες του ρομποτικού συστήματος da Vinci και η τεράστια εμπειρία των ιατρών με περισσότερες από 5.000 ρομποτικές και 20.000 λαπαροσκοπικές επεμβάσεις συνέβαλαν στην επιτυχή ολοκλήρωση του χειρουργείου. Συγκεκριμένα, στις καλοήθεις παθήσεις του οισοφάγου, όπως η Γαστρο-Οισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ)

ασθενών να εξέρχεται του νοσοκομείου την επόμενη μέρα του χειρουργείου. Ο ασθενής 2 μήνες μετά την επέμβαση πλέον είναι ασυμπτωματικός και εμφανίζει μεγάλη βελτίωση στην καρδιο-αναπνευστική του λειτουργία. Όπως δήλωσε ο Δρ Κωνσταντινίδης: «Ή τεράστια εμπειρία της ομάδας μου στη λαπαροσκοπική και ρομποτική αντιμετώπιση της διαφραγματοκήλης και γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης μας επιτρέπει να φέρνουμε εις πέρας τις πλέον σύνθετες περιπτώσεις όπου έχει απόλυτη ένδειξη η χρήση της ρομποτικής τεχνικής. Ή διάρκεια της επέμβασης κατά μέσο όρο είναι μιάμιση ώρα και η νοσηλεία ένα 24ωρο. Μερικές φορές όμως, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, που πολλά από τα όργανα της άνω κοιλίας είχαν μετακινηθεί πάνω από το διάφραγμα και πίσω από την καρδιά, η επέμβαση διαρκεί περισσότερο, αλλά η ανάρρωση είναι εξίσου ταχύτατη». ■ Ο κ. Κωνσταντίνος Μ. Κωνσταντινίδης.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 43 | ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ στο ΥΓΕΙΑ ολική αρθροπλαστική ισχίου σε ασθενή με οικογενή θρομβοπάθεια Platelet Storage Pool Disease (PSPD), μια διαταραχή των αιμοπεταλίων που προσδίδει στα άτομα που πάσχουν αιμορραγική διάθεση μέτριου/σοβαρού βαθμού. Ή επέμβαση πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στο ΥΓΕΙΑ από τον εξειδικευμένο χειρουργό ισχίου Κωνσταντίνο Ζάχο, εφαρμόζοντας μια εξελιγμένη μορφή της τεχνικής ελάχιστης επεμβατικότητας Direct Superior και σε συνεργασία με τον αναισθησιολόγο Σπυρίδωνα Καλακώνα και την αιματολόγο Ευθυμία Μελισσάρη. Ή ασθενής προσήλθε με υποκεφαλικό κάταγμα ισχίου, που λόγω της έντονης και αδιάγνωστης αιμορραγικής διάθεσης δεν είχε χειρουργηθεί. Στο ιστορικό της η ασθενής είχε επεισόδια από παρατεταμένες μικρο-αιμορραγίες κατά την εξαγωγή δοντιών και βαριές μηνορραγίες, ενώ σε προηγούμενες επεμβάσεις (χολοκυστεκτομή, καισαρική) παρουσίασε απειλητικές για τη ζωή της αιμορραγίες. Ή αγνώστου αιτιολογίας αιμορραγική διάθεση μετά από ενδελεχή έλεγχο αναγνωρίστηκε ως οικογενής θρομβοπάθεια συμβατή με «Platelet Storage Pool Disease» και στη συνέχεια καταρτίστηκε το αιμοδοσιακό πλάνο, το οποίο θα παρείχε ικανοποιητική διεγχειρητική και μετεγχειρητική αιμόσταση. Ή εφαρμογή αυτού του πλάνου, σε συνδυασμό με τη χρήση της τροποποιημένης τεχνικής Direct Superior, επέτρεψε στην ασθενή να υποβληθεί με ασφάλεια σε μια σχεδόν αναίμακτη ολική αρθροπλαστική ισχίου και τέσσερις ημέρες μετά το χειρουργείο να επιστρέψει στο σπίτι της πλήρως κινητοποιημένη. Σχολιάζοντας ο θεράπων ιατρός κ. Ζάχος τόνισε: «Tο ΥΓΕΙΑ, με το άρτια καταρτισμένο έμψυχο δυναμικό του, καθώς και την υψηλού επιπέδου υλικοτεχνική του υποδομή, απέδειξε για μια ακόμη φορά ότι είναι σε θέσει να αντιμετωπίσει ιδιαίτερα απαιτητικά περιστατικά, επιτρέποντας στους ιατρούς του να εφαρμόζουν καινοτόμες τεχνικές. Ή κ. Μελισσάρη και ο κ. Καλακώνας συμπλήρωσαν ότι καταλυτικός παράγοντας για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος ήταν η εξαιρετική συνεργασία μεταξύ των διάφορων τμημάτων του νοσοκομείου μας». ■ Επιτυχημένη αρθροπλαστική ισχίου σε ασθενή με σοβαρή οικογενή αιμορραγική διάθεση!

MD, PhD,

44 | ΜΑΪΟΣ 2024 TO ΙΑΣΩ ΓΕΝΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΘΕΤΕΙ το ενσωματωμένο σύστημα για τα χειρουργεία σπονδυλικής στήλης, Pulse™️, το μοναδικό στην Ελλάδα, και φέρνει επανάσταση στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης. Ο Γεώργιος Βασταρδής, MD, PhD, διευθυντής Κλινικής Ενδοσκοπικής και Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Σπονδυλικής Στήλης, πραγματοποίησε τα πρώτα χειρουργεία με τη χρήση του Pulse με απόλυτη επιτυχία για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ή πλατφόρμα Pulse μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πληθώρα περιστατικών χειρουργικής της σπονδυλικής στήλης και εξασφαλίζει μεγαλύτερη ακρίβεια, συντομότερο χειρουργικό χρόνο και πολλά άλλα πλεονεκτήματα, ενσωματώνοντας εργαλεία: • μείωσης της ακτινοβολίας, • βελτίωσης της απεικόνισης, • διεγχειρητικής πλοήγησης και νευροπαρακολούθησης, • διαμόρφωσης της ράβδου έτσι ώστε να επιτυγχάνεται κατά τη σπονδυλοδεσία το βέλτιστο επιθυμητό αποτέλεσμα, • ανάλυσης και μελέτης της σπονδυλικής στήλης και όλα αυτά σε μία και μοναδική εφαρμογή εντός του χειρουργείου. Επιτρέπει στον χειρουργό να επεμβαίνει σε πιο περίπλοκες παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης με μεγαλύτερη ασφάλεια. Μακροπρόθεσμα αποφέρει καλύτερο αποτέλεσμα και διεγχειρητικά μελετάται και γίνεται σωστότερη διόρθωση της σπονδυλικής στήλης. H Κλινική Ενδοσκοπικής και Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Σπονδυλικής Στήλης (MISS), με την άριστη επιστημονική κατάρτιση του Δρος Γεωργίου Βασταρδή,

στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, έχει πιστοποιηθεί στον τομέα της Ενδοσκοπικής Χειρουργικής από την Elliquence και αποτελεί πιστοποιημένο Κέντρο Αριστείας (Center of Excellence) στον τομέα Ενδοσκοπικής Χειρουργικής σπονδυλικής στήλης. ■ Ο Δρ Γεώργιος Βασταρδής (δεξιά) με τους συνεργάτες του ορθοπαιδικούς χειρουργούς, κ.κ. Βασίλη Φωτόπουλο, Βασίλη Γκλέζο και Σπύρο Μοσχονά. Καινοτόμο σύστημα για τη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 45 | ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΓΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΣ που εισέρχονται στη διαδικασία της αιμοκάθαρσης διανοίγονται με πρωτοποριακή μέθοδο που αλλάζει ριζικά τις τεχνικές αγγειακής προσπέλασης (φίστουλα) και πλέον εφαρμόζεται και στη χώρα μας από το Κέντρο Αγγειακών Προσπελάσεων του «Ερρίκος Ντυνάν». Πρόκειται για την ελάχιστα επεμβατική μέθοδο Ellipsys, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου από τον επιστημονικό συνεργάτη του Κέντρου Αγγειακών Προσπελάσεων του «Ερρίκος Ντυνάν», διευθυντή του αντίστοιχου Κέντρου στο Νοσοκομείο Saint Joseph στο Παρίσι, Αλέξανδρο Μάλλιο. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές χειρουργικές μεθόδους, η καινοτόμος τεχνική που εφαρμόστηκε σε 50χρονη ασθενή από την Αθήνα, με εξαιρετικά αποτελέσματα, επιτρέπει τη δημιουργία αρτηριοφλεβικής επικοινωνίας διαδερμικά, χωρίς χειρουργική τομή με τη χρήση ενός καθετήρα (Ellipsys) που ενώνει τα αγγεία με τη χρήση θερμοσύντηξης. Επισημαίνεται ότι η ασθενής εξήλθε αυθημερόν από το νοσοκομείο και δεν χρειάστηκε να νοσηλευθεί μετά την επέμβαση. «Αναμφίβολα, πρόκειται για μια τεχνική που σηματοδοτεί το μέλλον. Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια χρειάζονται μια αγγειακή προσπέλαση (φίστουλα) καλής ποιότητας, η οποία μπορεί να αντέξει επανειλημμένες παρακεντήσεις για πολλά χρόνια. Ο παραδοσιακός τρόπος δημιουργίας αυτής της προσπέλασης εδώ και πολλές δεκαετίες αφορούσε μια χειρουργική επέμβαση για τη σύνδεση μιας αρτηρίας με Πρωτοποριακή μη επεμβατική τεχνική φίστουλας για νεφροπαθείς! τη φλέβα με χρήση χειρουργικών ραμμάτων. Ή διαδικασία της αρτηριοφλεβικής αναστόμωσης με τη χρήση του συστήματος Ellipsys επιτρέπει πλέον τη δημιουργία μιας νέας σύνδεσης μεταξύ αρτηρίας και φλέβας με ελάχιστη επέμβαση. Αυτή η μη χειρουργική διαδικασία προσφέρει πλεονεκτήματα, όπως μικρότερο χρόνο ανάρρωσης, λιγότερο πόνο και μικρότερο κίνδυνο επιπλοκών σε σύγκριση με τις παραδοσιακές χειρουργικές μεθόδους», τόνισε ο κ. Μάλλιος μετά την επέμβαση. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αρτηριοφλεβική αναστόμωση με τη μέθοδο Ellipsys μπορούν να αποκτήσουν γρήγορα πρόσβαση σε απαραίτητη θεραπεία χωρίς τις συνήθεις επιπλοκές που σχετίζονται με τις κλασικές χειρουργικές επεμβάσεις. Ειδικότερα, το σύστημα Ellipsys προσφέρει μια σειρά πλεονεκτημάτων για τη δημιουργία αρτηριοφλεβικής αναστόμωσης, καθώς: - Επιτρέπει μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία, εξαλείφοντας την ανάγκη για ανοικτή χειρουργική επέμβαση και μειώνοντας τραύματα στους ιστούς. - Μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών, καθώς οδηγεί, μεταξύ άλλων, σε ταχύτερους χρόνους ανάρρωσης, ενώ δεν παραμένει κανένα υλικό εσωτερικά στον οργανισμό. - Συνοδεύεται από λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο για τους ασθενείς, ενώ καθιστά τη νέα μέθοδο κατάλληλη για ασθενείς με ιδιαίτερη ευαισθησία στις χειρουργικές επεμβάσεις, όπως και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, για τους οποίους αντενδείκνυται η παραδοσιακή Χειρουργική. ■

46 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ δημόσιας υγείας, τη φλεβική θρόμβωση, καθώς και τις προκλήσεις για να αντιμετωπισθεί, μας μιλά ο καθηγητής Αιματολογίας στο Πανεπιστήμιο Σορβόννης Γρηγόρης Γεροτζιάφας. Ή πάθηση επηρεάζει περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα στην Ευρώπη κάθε χρόνο, ενώ μια νέα μελέτη τεκμηρίωσε για πρώτη φορά ότι η βία που ασκείται από τον σύντροφο στη γυναίκα που παίρνει αντισυλληπτικά αυξάνει τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης έως και 4 φορές. — Κύριε καθηγητά, η θρόμβωση αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας στις μέρες μας; Θρόμβωση είναι ο σχηματισμός θρόμβου (πήγματος) αίματος σε ένα αιμοφόρο αγγείο, με συνέπεια τη διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος. Διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος σημαίνει θάνατος είτε σε ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΡΟΤΖΙΑΦΑΣ Καθηγητής Αιματολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Σορβόννης, υπεύθυνος Τμήματος Θρόμβωσης Νοσοκομείου Tenon, Παρίσι, διευθυντής Ερευνητικής Ομάδας Καρκίνου και Θρόμβωσης INSERM U938 Η ΦΛΕΒΙΚ Η ΘΡ Ο ΜΒΩΣΗ ΠΡ Ο ΒΛΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚ Η Σ ΔΗΜ ΟΣΙΑΣ ΥΓΕ Ι ΑΣ! Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ Η βία που ασκείται από τον σύντροφο στη γυναίκα που παίρνει αντισυλληπτικά αυξάνει τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης έως και 4 φορές.

Ο κ. Γρηγόρης Γεροτζιάφας.

48 | ΜΑΪΟΣ 2024 κυτταρικό επίπεδο είτε του οργανισμού ως σύνολο. Το αγγείο μπορεί να είναι οποιαδήποτε φλέβα ή αρτηρία, όπως σε μια εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, ή μια αρτηρία του πνεύμονα (φλεβική θρόμβωση) ή μια στεφανιαία ή εγκεφαλική αρτηρία (αρτηριακή θρόμβωση) ή στο επίπεδο των τριχοειδών αγγείων της μικροκυκλοφορίας (π.χ. στις αγγειακές επιπλοκές της κύησης ή της υπογονιμότητας). Τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα (στην καθομιλουμένη συνήθως χρησιμοποιούμε τους όρους καρδιακή προσβολή ή έμφραγμα), το ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος -από την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ή φλεβίτιδα στην καθομιλουμένη) έως την πνευμονική εμβολή- και η περιφερική αρτηριοπάθεια είναι οι πιο συχνές κλινικές εκδηλώσεις της θρόμβωσης και συνιστούν την ομάδα των καρδιαγγειακών νοσημάτων που είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις κοινωνίες μας. Τα τελευταία 50 χρόνια, η θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα έχει μειωθεί. Ωστόσο, τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν μακράν η κύρια αιτία θανάτου στην Ε.Ε., αντιπροσωπεύοντας το 36% όλων των θανάτων και επηρεάζοντας τη ζωή περίπου 60 εκατομμυρίων ανθρώπων. Γενικότερα, οι καρδιαγγειακές παθήσεις ευθύνονται για το 47% και το 39% όλων των θανάτων σε γυναίκες και άνδρες αντίστοιχα στην ευρύτερη ευρωπαϊκή περιφέρεια. Όπως αντιλαμβάνεστε, έχουμε μπροστά μας μια τριπλή πρόκληση: • Την αποτελεσματική πρόληψη της θρόμβωσης. Ή θρόμβωση είναι ένας «δημόσιος κίνδυνος» που μπορεί να προληφθεί. Έχουμε τα «εργαλεία» για την αποτελεσματική πρόληψη. Γνωρίζουμε πώς να παρεμβαίνουμε με στοχευμένες και αποτελεσματικές ιατρικές μεθόδους. Γνωρίζουμε πού να παρεμβαίνουμε, από το επίπεδο των ατομικών συνηθειών στο επίπεδο της ενημέρωσης και της αλλαγής των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών διαβίωσης του υγιούς πληθυσμού, έως στους πολίτες με νοσήματα που αποτελούν προδιαθετικούς παράγοντες θρόμβωσης. • Την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της θρόμβωσης. Στους ασθενείς με θρόμβωση (αρτηριακή ή φλεβική) «ο χρόνος είναι ζωή». Όσο γρηγορότερα γίνεται η διάγνωση, άρα και η θεραπεία, τόσο θετικότερη είναι η εξέλιξη και ελαττώνεται η πιθανότητα των καταστροφικών συνεπειών της θρόμβωσης. • Την πρόληψη της υποτροπής της θρόμβωσης. Είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη η γνώση που συνοψίζεται στην πρόταση «όποιος έπαθε μία φορά θρόμβωση θα ξαναπάθει». Επίσης γνωρίζουμε ότι το νέο θρομβωτικό επεισόδιο έχει πολλαπλασιαστική επίδραση στην επιδείνωση της γενικής υγείας του ανθρώπου και κυρίως στον κίνδυνο θανάτου. — Η φλεβική θρόμβωση ποιες ηλικίες αφορά; Ή φλεβική θρομβοεμβολική νόσος (που περιλαμβάνει την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση των άκρων και την πνευμονική εμβολή) συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε συχνότερων αγγειακών παθήσεων και επηρεάζει περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα στην Ευρώπη κάθε χρόνο. Περίπου το 20% των ασθενών πεθαίνει εντός ενός έτους από τη διάγνωση της φλεβικής θρόμβωσης, εφόσον δεν λάβει τη συνιστώμενη αντιθρομβωτική θεραπεία. Στον γενικό πληθυσμό η επίπτωση της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία, από 1 ανά 10.000 άτομα ηλικίας 18-44 ετών έως 2 ανά 10.000 άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω. Σε επιμέρους ομάδες ασθενών η συχνότητα φλεβικής θρόμβωσης ανέρχεται έως και 1 ανά 10 άτομα ή ακόμη περισσότερο. Ή θνησιμότητα λόγω φλεβικής θρόμβωσης αυξάνεται από 1,2% σε άτομα ηλικίας 45-54 ετών σε 15,7% σε άτομα ηλικίας 85 ετών και άνω. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κίνδυνος VTE στους άνδρες έναντι των γυναικών μεταβάλλεται επίσης με την ηλικία. Στις νεότερες ηλικιακές ομάδες, η επίπτωση είναι υψηλότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, στις ομάδες μέσης ηλικίας (55-75 ετών) η επίπτωση είναι σημαντικά υψηλότερη στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες, ενώ στους ηλικιωμένους είναι και πάλι υψηλότερη στις γυναίκες. — Τι θα πρέπει να προσέχουν; Ή ερώτησή σας αντικατοπτρίζει την αντίληψη της ατομικής ευθύνης για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος δημόσιας υγείας. Ακολουθώντας το πνεύμα της ερώτησης και συμπυκνώνοντας τα συμπεράσματα πρόσφατων μεγάλων επιδημιολογικών μελετών που έγιναν στις ΉΠΑ, στην Ευρώπη και στην Ασία, θα σας πω ότι για να ελαττώσουμε τον κίνδυνο θρόμβωσης πρέπει να προσέχουμε το βάρος μας, να κάνουμε υγιεινή διατροφή, να περπατάμε, να ασκούμαστε τακτικά, να ζούμε σε περιβάλλον χωρίς ρύπανση, να μην είμαστε στριμωγμένοι για ώρες στα λεωφορεία, να μη μένουμε καθιστοί για περισσότερο από 2 ώρες οδηγώντας το αυτοκίνητο, να μην ξεχνάμε να σηκωθούμε όταν είμαστε μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή στο tablet, να ρυθμίζουμε τον διαβήτη, τη χοληστερίνη και την υπέρταση με τακτικές επισκέψεις στον γενικό γιατρό και να παίρνουμε κανονικά τα φάρμακά μας, να μην αγχωνόμαστε που δεν φτάνουν τα χρήματα για να βγει ο μήνας, να μη στενοχωριόμαστε που μας απέλυσαν από τη δουλειά, να μη δίνουμε σημασία όταν υφιστάμεθα λεκτική βία από τον προϊστάμενο ή το αφεντικό, να μην το παίρνουμε κατάκαρδα όταν υφιστάμεθα ρατσιστική βία ή σεξουαλική παρενόχληση. Ξέρω ότι σας κάνει εντύπωση η παραπάνω λίστα

ΜΑΪΟΣ 2024 | 49 παραγόντων κινδύνου φλεβικής θρόμβωσης. Οι τροποποιήσεις που πρέπει να γίνουν είναι κατά κύριο λόγο κοινωνικές και οικονομικές. Ή φλεβική θρόμβωση μπορεί να προληφθεί και ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης είναι δείκτης δυσμενών συνθηκών υγείας σε επίπεδο ατόμου, κοινωνίας και συστημάτων υγείας. Άρα, εάν προσεγγίσουμε το ερώτημα της πρόληψης της φλεβικής θρόμβωσης με το πνεύμα της ατομικής ευθύνης, απλώς θα αποτύχουμε, όπως έχει συμβεί και σε άλλες περιπτώσεις αντιμετώπισης κινδύνων δημόσιας υγείας. — Πρόσφατα αναφέρατε ότι η βία ανάμεσα σε ζευγάρια αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης και πνευμονικής εμβολής έως και 4 φορές στις γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά; Αναφέρεστε στα αποτελέσματα μιας πολυκεντρικής διεθνούς επιδημιολογικής μελέτης που συντονίστηκε

την Αιματολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Nîmes, στη Γαλλία, και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο «European Journal of Internal Medicine». Μελετήθηκαν 997 γυναίκες με πρώτο επεισόδιο φλεβικής θρόμβωσης που σχετίζεται με τη λήψη αντισυλληπτικών που περιέχουν οιστρογόνα. Ή ομάδα ελέγχου αποτελείτο από γυναίκες που έπαιρναν αντισυλληπτικά με οιστρογόνα και δεν έπαθαν θρόμβωση. Οι ασθενείς και η ομάδα ελέγχου αντιστοιχίστηκαν ως προς τη χώρα, την ηλικία, τη διάρκεια λήψης COC και τον τύπο (997 ζεύγη). Ή «Βία μεταξύ συντρόφων» αξιολογήθηκε με τη χρήση του ερωτηματολογίου WAST (woman abuse screening tool). Μέχρι τώρα ξέραμε ότι η κύηση και τα αντισυλληπτικά που έχουν οιστρογόνα πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης επί 1,5 με 2 φορές στις νέες γυναίκες. Επίσης γνωρίζουμε ότι παράγοντες που οδηγούν στη φλεβική θρόμβωση είναι η γενετική προδιάθεση (δηλαδή κληρονομική θρομβοφιλία), επίκτητες καταστάσεις (όπως αυτοάνοσα ή φλεγμονώδη νοσήματα, ο καρκίνος κ.λπ.). Ή μελέτη αυτή τεκμηρίωσε για πρώτη φορά ότι η βία που ασκείται από τον σύντροφο στη γυναίκα που παίρνει αντισυλληπτικά αυξάνει τον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης έως και 4 φορές. Επιπλέον, έδειξε ότι ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης είναι ανάλογος της έντασης και της μορφής της ενδοοικογενειακής βίας που μπορεί να μετρηθεί με το score WAST. Τα αποτελέσματα αυτή της μελέτης διευρύνουν την αντίληψη που πρέπει να έχουμε στο ζήτημα της ενδο-οικογενειακής βίας. Ή ψυχική και σωματική βία δεν έχει ως συνέπεια μόνο τα ψυχικά ή σωματικά σημάδια, όπου η κορυφή του παγόβουνου είναι κατάθλιψη ή ο φόνος. Ή ψυχική και σωματική βία, επιπλέον της προσβολής της αξιοπρέπειας, των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας…, εκθέτει τη γυναίκα στον κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο ή στη χρόνια νοσηρότητα. Αυτή είναι μια διάσταση που οφείλει να γίνει αντιληπτή κατ’ αρχάς από το φεμινιστικό κίνημα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι πρόβλημα της πρόληψης της φλεβικής θρόμβωσης, αλλά και της εντόπισης της αιτίας της, ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή, γίνεται πρόβλημα πολιτικής δημόσιας υγείας. — Ο κορονοϊός έχει αφήσει κατά τη γνώμη σας αιματολογικές επιπλοκές; Αυτός ακριβώς είναι ο τίτλος της διάλεξης που θα δώσω στην ημερίδα που οργανώνει η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Loyola στις ΉΠΑ. Δηλαδή το ερώτημα του COVID-19 παραμένει επίκαιρο. Όπως θα θυμόσαστε από τις δημόσιες παρεμβάσεις μου από τον πρώτο μήνα της πανδημίας, ο COVID-19 είναι ένα αιματολογικό θρομβωτικό νόσημα που προσβάλλει τα ενδοθηλιακά κύτταρα (δηλαδή τα κύτταρα των αγγεί-

από

50 | ΜΑΪΟΣ 2024 ων που έρχονται σε επαφή με το αίμα), ενεργοποιεί την πήξη του αίματος και τα αιμοπετάλια με συνέπεια την έναρξη της διαδικασίας της θρόμβωσης. Σε κάποιους ασθενείς πυροδοτείται μια διαδικασία παραγωγής αυτοαντισωμάτων, που επίσης προκαλούν θρόμβωση. Επιπλέον, σήμερα μιλάμε για τις εμμένουσες διαταραχές υπερπηκτικότητας και ενδοθηλίτιδας (ενεργοποίηση του ενδοθηλίου) στους ασθενείς με long COVID-19.

Όπως σας είπα, οι μεγάλες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι

διάγνωση

η μακροχρόνια

των ασθενών με φλεβική θρόμβωση ώστε να αποτραπεί η υποτροπή. Σήμερα έχουμε σημαντική ποσότητα καλής ποιότητας επιστημονικά δεδομένα που μας επιτρέπουν να απαντήσουμε ικανοποιητικά στις προκλήσεις αυτές. Ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ της επιστημονικής γνώσης και της κλινικής πράξης. Αυτό το χάσμα διευρύνεται ακόμη περισσότερο εάν συνυπολογίσουμε τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, καθώς επίσης και τις γεωγραφικές παραμέτρους. Διαφορετική είναι η στρατηγική που ακολουθούμε στο κέντρο μας στο Παρίσι σε σύγκριση με εκείνη που ακολουθείται σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο της Γαλλίας. Επιδεινώνεται από την αδιαφορία των κρατών να αναπτύξουν πολιτικές ενίσχυσης και ανάπτυξης των δημοσίων εθνικών συστημάτων υγείας. Όμως οι ανάγκες είναι παρούσες, όπως και η εξέλιξη των γνώσεων. Σκεφθείτε τον αγροτικό γιατρό του Κέντρου Υγείας Ευδήλου Ικαρίας. Του ζητάμε σήμερα να εφαρμόσει τη συνιστώμενη αποτελεσματική και ασφαλή φαρμακευτική θρομβοπροφύλαξη στον ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα που ζει στο χωριό. Σήμερα δεν το κάνει, για πολλούς και διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι δεν γνωρίζει πώς να διαλέξει τον ασθενή που χρειάζεται θρομβοπροφύλαξη (είναι ένας στους δέκα) και επίσης μη έχοντας την εμπειρία των αντιπηκτικών φαρμάκων δεν έχει «κάλυψη». Φανταστείτε ότι αυτός ο γιατρός, συνδεδεμένος μέσω του κινητού του με το κέντρο μας στο Παρίσι, να μπορεί να διαλέξει με ακρίβεια αν ο ασθενής του χρειάζεται θρομβοπροφύλαξη και να του χορηγήσει την ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη προφυλακτική αγωγή. Καταλαβαίνετε το τεράστιο όφελος που έχει μια τέτοια παρέμβαση. Τα εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης και του machine learning μάς βοηθούν να επιτύχουμε αυτόν το στόχο. Αυτή είναι η καρδιά του project COMPASS-ROADMAP AI, που αναπτύσσουμε σήμερα μαζί με τους συνεργάτες μου στο Παρίσι, στην Ελλάδα και στις ΉΠΑ. ■ ΓΡΗΓΟ ΡΙΟΣ Γ Έ ΡΟΤΖΙΆΦΆ Σ Ο Γρηγόριος Γεροτζιάφας είναι καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική σχολή της Σορβόννης, υπεύθυνος Τμήματος Θρόμβωσης στο Νοσοκομείο Tenon στο Παρίσι και διευθυντής της ερευνητικής ομάδας Καρκίνος και Θρόμβωση INSERM U938. Η έρευνα της ομάδας του επικεντρώνεται στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ καρκινικών κυττάρων και πήξης του αίματος και στο μηχανισμό δράσης των αντιθρομβωτικών φαρμάκων. Η ομάδα του δραστηριοποιείται στη μεταφραστική έρευνα, για την εκπόνηση πρωτοποριακών μοντέλων εκτίμησης κινδύνου φλεβικής θρομβοεμβολής σε ασθενείς με καρκίνο, στη διαχείριση της υπογονιμότητας που σχετίζεται με αγγειακές και αιματολογικές διαταραχές και στην πρόληψη και θεραπεία των αγγειακών επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και στην εκπόνηση μελετών φάσης III για την πρόληψη και θεραπεία της θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο. Είναι ο κύριος ερευνητής των projects COMPASS-CAT και ROADMAP-Thrombosis που οδήγησαν σε νέα score για τη μέτρηση του κινδύνου θρόμβωσης σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους ή αιματολογικές κακοήθειες. Ως εμπειρογνώμονας συμμετέχει σε διεθνείς ομάδες ειδικών για την ανάπτυξη διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών για την πρόληψη και θεραπεία της θρόμβωσης και είναι πρόεδρος της Επιτροπής Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων για την Πρόληψη και Θεραπεία της Φλεβικής Θρομβοεμβολικής Νόσου του Ελληνικού Υπουργείου Υγείας. Ηγείται της διεθνούς επιτροπής του VAS-European Independent Foundation in Angiology/ Vascular Medicine για την εκπόνηση κατευθυντήριων οδηγιών για την πρόληψη και θερaπεία αγγειακών επιπλοκών σε ασθενείς με COVID-19. Είναι επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή Loyola (Τμήμα Μοριακής Φαρμακολογίας και Θεραπευτικής) στο Σικάγο και στη Σχολή Ιατρικής στο Hofstra/Northwell (Τμήμα Ιατρικής, Υπηρεσίες Αντιπηκτικής και Κλινικής Θρόμβωσης) στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ. Έχει δημοσιεύσει εκτενώς σε διεθνή περιοδικά με κριτές και έχει συντάξει διάφορα κεφάλαια βιβλίων. Μετέχει στα διοικητικά συμβούλια πολλών διεθνών περιοδικών και είναι μέλος πολλών επαγγελματικών ενώσεων.

— Al in Thrombosis project…

η πρόληψη, η έγκαιρη

και θεραπεία, όπως και

παρακολούθηση

ΥΓΕΙΑ

• Το Ελληνικό Φάρµακο µπορεί να καλύψει άµεσα το 70% των αναγκών της ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ και το 50% των αναγκών της ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ

Η ανάδειξη και στήριξη του Ελληνικού Φαρµάκου είναι ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ , µε µια ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ και µε ΚΙΝΗΤΡΑ σε Γιατρούς & Φαρµακοποιούς Με αυτόν τον τρόπο µπορούµε να πετύχουµε: • ΜΕΙΩΣΗ στις άσκοπες εισαγωγές ακριβών φαρµάκων • ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ του ελλείµµατος στο ισοζύγιο εµπορικών συναλλαγών στα φάρµακα • ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ πόρων για τα καινοτόµα φάρµακα που πραγµατικά χρειαζόµαστε

•

για την Το Ελληνικό Φάρµακο είναι: • ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ και ΑΣΦΑΛΕΣ γιατί πιστοποιείται από τους σηµαντικότερους Οργανισµούς Φαρµάκου παγκοσµίως • ΠΟΙΟΤΙΚΟ γιατί παράγεται σε ελληνικά εργοστάσια που ακολουθούν αυστηρά τα διεθνή πρότυπα διασφάλισης ποιότητας • ∆ΙΕΘΝΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ γιατί εκατοµµύρια ασθενείς σε περισσότερες από 140 χώρες το εµπιστεύονται καθηµερινά • ΠΡΟΣΙΤΟ για τον Έλληνα ασθενή γιατί µειώνει το κόστος συµµετοχής των ασφαλισµένων ΚΟΙΝΩΝΙΑ για την • Παράγεται σε 45 υπερσύγχρονα ελληνικά ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ • Επηρεάζει πάνω από 53.000 ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ • Κατέχει την 2η ΘΕΣΗ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ της Ελλάδας • Εξάγεται σε 147 ΧΩΡΕΣ • Για κάθε €1.000 δαπάνης το ΑΕΠ ΕΝΙΣΧΥΕΤΑΙ κατά €3.420 • Συµβάλει συνολικά µε €2,8 δισ. το χρόνο στο ΑΕΠ • Η ελληνική φαρµακοβιοµηχανία υλοποιεί την πενταετία 2021-2025 ένα µεγάλο επενδυτικό πρόγραµµα ύψους 1,2 δισ. Ευρώ σε παραγωγή, έρευνα και ανάπτυξη. ΑΝΑΠΤΥΞΗ για την

52 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΡΙΤΣΑΣ, MD, FESC, καρδιολόγος, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, συνθέτης και συγγραφέας, διακεκριμένο μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μουσικής & Ιατρικής (IAMM). ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ πολλές διαταραχές αποδίδονται σε δυσαρμονικές κινήσεις της ψυχής και η θεραπεία τους επιτυγχάνεται με την κατάλληλη βοήθεια αρμονίας και μουσικού ρυθμού. Πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πλάτωνας στον Τίμαιο: «Ή αρμονία μας δόθηκε από τις Μούσες ως σύμμαχος ενάντια στη δυσαρμονία της ψυχής που ενυπάρχει ως φυσική τάση εντός μας, έτσι ώστε να την οδηγήσει σε τάξη και συμφωνία με τον ίδιο τον εαυτό της. Και ο ρυθμός πάλι για τον ίδιο σκοπό μας δόθηκε, δηλαδή για να παλέψουμε την τάση που υπάρχει μέσα μας για απουσία μέτρου και έλλειψη χάρης». Πολύ σημαντικός ήταν επίσης ο θεραπευτικός ρόλος της μουσικής στους Ορφικούς και τους Πυθαγόρειους. Ή μουσική αποτελούσε τεχνική που, σε συνδυασμό με ασκητικούς κανόνες διαβίωσης, βοηθάει στη θεραπεία-κάθαρση της ψυχής. Δύο από τα κυριότερα άσματα που χρησιμοποιούσαν Ορφικοί και Πυθαγόρειοι ως θεραπευτικό μέσο ήσαν οι «Επωδές» και οι «Παιάνες». Χρήση παιάνων με θεραπευτική δύναμη μαρτυρείται ήδη στα ομηρικά έπη: στο Α της Ιλιάδας, η ολοήμερη εκτέλεση ύμνων και παιάνων απέτρεψε την ολική καταστροφή από τη λοιμική νόσο που προκάλεσαν τα βέλη του Απόλλωνα. Θεραπευτική επίδραση είχαν και οι παιάνες που χρησιμοποίησε ο Θαλήτας στη Σπάρτη, απαλλάσσοντας με τον τρόπο αυτόν την πόλη από την πανούκλα. Οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν καθημερινό πρόγραμμα μουσικοθεραπείας, η μουσική πριν από την κατάκλιση τους βοηθούσε να απαλλαγούν από τις ταραχές και τους θορύβους της ημέρας και να έχουν ύπνο ελαφρύ με ευχάριστα όνειρα. Φαίνεται ότι οι Πυθαγόρειοι είχαν μελετήσει τη συσχέτιση των μουσικών τρόπων και ρυθμών με τις μεταβολές του θυμικού και εφάρμοζαν αναλόγως της περίστασης διαφορετικές μουσικές συνταγές. Όλες αυτές οι δοξασίες του αρχαίου κόσμου βρίσκουν πρακτική εφαρμογή τον 20ό αιώνα, όταν κλινικές παρατηρήσεις έδειξαν ότι η ακρόαση ζωντανής μουσικής σε θαλάμους νοσηλείας στρατιωτών τραυματιών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου οδηγούσε σε ταχύτερη ανάρρωση, έτσι μάλιστα δημιουργήθηκε η πρώτη επιστημονική εταιρεία για την εφαρμογή μουσικής στο

Σήμερα, με τη βοήθεια σύγχρονων απεικονιστικών τεχνικών (PET), μελετάται η επίδραση των μουσικών ήχων στον ανθρώπινο εγκέφαλο και η νευρο-βιολογική βάση του μουσικού συναισθήματος. Ακόμη αρκετοί ερευνητές μελετούν την επίδραση της μουσικής σε θεμελιώδεις βιοχημικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με το ψυχοσωματικό stress και τη λειτουργία του ανοσοβιολογικού μας συστήματος. Στην πλειοψηφία τους οι μελέτες αυτές αποδεικνύουν ότι η μουσική παρέμβαση είτε ως ακρόαση επιλεγμένης μουσικής (music medicine) είτε ως βιωματική μουσικοθεραπεία μέσω εκπαιδευμένου θεραπευτή (music therapy) μπορεί να μειώνει το στρες και το αίσθημα του πόνου ή και να υποκαθιστά αναλγητικά-αναισθητικά φάρμακα. «H άφιξη ενός κλόουν σε μια Πολιτεία μπορεί να γλιτώσει από πολλές ασθένειες και να προσφέρει υπηρεσίες υγείας ανώτερες από πολλά κουτιά με φάρΗ μουσική παρέμβαση ως θεραπευτικό εργαλείο στη σύγχρονη Iατρική!

νοσοκομείο (1926).

μακα» (The arrival of a good clown exercises a more beneficial influence upon the health of a town than of twenty asses laden with drugs),

Thomas Sydenham (1624-1689).

| ΑΡΘΡΟ

είχε δηλώσει προφητικά ο σπουδαίος κλινικός γιατρός του 17ου αιώνα

Ο Sydenham τονίζει την αξία των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων, σε αντίθεση με τη σύγχρονη κοινωνία «των δισκίων», η οποία καλλιεργεί στο ευρύ κοινό την άποψη ότι τα πάντα μπορούν να θεραπεύσουν αποκλειστικά «τα χάπια» και η Ιατρική συνίσταται αποκλειστικά σε μηχανικές παρεμβάσεις ή φάρμακα. Ο μέγας κλινικός Sydenham υπήρξε εκείνο το είδος γιατρού που μελετάει προσεκτικά τον ασθενή και το περιβάλλον του και διαπιστώνει ότι δεν αρκεί η συνταγογράφηση φαρμάκων, αλλά μπορεί και ο ίδιος ο ασθενής να κάνει επιπλέον ουσιαστικές ενέργειες για τη θεραπεία του, π.χ. αισιόδοξη σκέψη, γέλιο, χαλάρωση, δημιουργική ζωή και μετοχή στη θεραπευτική διαδικασία. Σήμερα σημαντικές επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν την κλινική αξία μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων, όπως για παράδειγμα η φυσική άσκηση και η μουσική. ΤΙ ΔΙΑΠΙΣΤΩ ΝΕΤΑΙ ΑΠ Ο ΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚ Ε Σ ΜΕΛ Ε ΤΕΣ Στον Καρδιολογικό Τομέα του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (ΩΚΚ) ξεκίνησε το 1997 μια συστηματική μελέτη των επιδράσεων της μουσικής ακρόασης σε διαφορετικές ομάδες ασθενών που περιλαμβάνουν και ασθενείς που νοσηλεύθηκαν στη Στεφανιαία και την Καρδιοχειρουργική ΜΕΘ. Στο ΩΚΚ επίσης μελετήθηκε η επίδραση της ακρόασης μουσικής πριν και κατά τη διάρκεια δοκιμασίας κόπωσης σε τάπητα και βρέθηκε ότι η έκθεση ασθενών σε χαλαρωτική μουσική μπορεί να μειώνει τους καρδιακούς παλμούς έναρξης της δοκιμασίας, να βελτιώνει την αντοχή στην άσκηση και να οδηγεί σε ταχύτερους ρυθμούς αποκατάστασης των καρδιακών παλμών και της αρτηριακής πίεσης κατά τη φάση ανάνηψης (Dritsas A 2006 και 2024). Μια τυχαιοποιημένη μελέτη (ΩΚΚ) έδειξε ότι κατά τη διάρκεια ηλεκτροφυσιολογικών παρεμβάσεων (εμφύτευση βηματοδότη ή απινιδωτή) η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής μπορεί να μειώσει την αίσθηση του πόνου και να περιορίσει το άγχος των ασθενών χωρίς να χορηγηθούν στον ασθενή αναλγητικά ή αγχολυτικά φάρμακα (Dritsas A. 2014). Μια συστηματική ανάλυση 97 τυχαιοποιημένων μελετών εφαρμογής μουσικής θεραπείας για την αντιμετώπιση του πόνου (Lee HJ. 2016) έδειξε ότι οι μουσικές παρεμβάσεις ασκούν κλινικά σημαντική επίδραση στη μείωση της έντασης του πόνου, στο αρνητικό συναίσθημα που προκαλεί ο πόνος και στον περιορισμό των φυσιολογικών αντιδράσεων που προκαλεί το αίσθημα του πόνου. Επίσης η μουσική παρέμβαση μπορεί να μειώσει τη χρήση αναισθητικών ουσιών, τη χρήση οπιοειδών και μη οπιοειδών αναλγητικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την καταστολή του πόνου. Επιπλέον μια εκτεταμένη μετα-ανάλυση (Bradt J. 2013) κλινικών μελετών μουσικής παρέμβασης σε

(Music interventions for improving psychological and physical outcomes in people with cancer. Joke Bradt, Cheryl Dileo, Katherine Myers-Coffman, Jacelyn Biondo. Cochrane Database of Systematic Reviews).

54 | ΜΑΪΟΣ 2024 στεφανιαίους ασθενείς (26 μελέτες με συμμετοχή 1369 ασθενών), στo πλαίσιo της

Database of Systematic Reviews, έδειξε ότι η ακρόαση μουσικής ασκεί μια σημαντική αλλά μέτρια επίδραση στο βαθμό του άγχους ασθενών που πάσχουν από στεφανιαία νόσο. Πρόσφατες συστηματικές αναλύσεις κλινικών μελετών δείχνουν μια σημαντική επίδραση της «μουσικοθεραπείας» στην ποιότητα ζωής και στη βελτίωση φυσικών και ψυχολογικών παραμέτρων σε ασθενείς με καρκίνο (Bradt J 2021). Μια σχετικά πρόσφατη μελέτη (2020) του γιατρού Babar Khan στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Indiana University (ΉΠΑ) έδειξε ότι η ακρόαση κλασικής ήρεμης μουσικής αποβαίνει πολύ αποτελεσματική μέθοδος στην αντιμετώπιση του παραληρήματος ασθενών σε ΜΕΘ. Οι περισσότεροι γιατροί αλλά και οι ασθενείς πιστεύουν ότι η Ιατρική ασκείται βασικά με χορήγηση φαρμάκων ή με χειρουργικές επεμβάσεις. Έτσι το να συστήσει ο γιατρός τη μουσική ως «φάρμακο» προκαλούσε αρχικά τεράστια αναστάτωση και οι περισσότεροι γιατροί αντιδρούσαν αρνητικά ή εντελώς απαξιωτικά απέναντι σε αυτή την προσέγγιση. Οπωσδήποτε οι μουσικές θεραπευτικές παρεμβάσεις δεν υποκαθιστούν, αλλά συμπληρώνουν την ιατρική παρέμβαση. Στις ΉΠΑ η μουσικοθεραπεία ως επιστημονική προσέγγιση ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’50, αλλά στην Ελλάδα το ζήτημα έφτασε με μεγάλη καθυστέρηση και ακόμη και σήμερα υπάρχουν δυσκολίες στη γενικευμένη εφαρμογή της σε κλινικό επίπεδο. Σήμερα έχουμε στα χέρια μας κλινικές μελέτες (randomized controlled trials) που αποδεικνύουν ότι η μουσική παρέμβαση, είτε ως ακρόαση προεπιλεγμένης μουσικής (music medicine) είτε ως βιωματική ζωντανή παρέμβαση (music therapy) μέσω ειδικά εκπαιδευμένων θεραπευτών, βοηθάει σημαντικά στην ανακούφιση του πόνου, του στρες, στη βελτίωση του ύπνου, στη μετεγχειριτική ανάρρωση, στον τοκετό και την περιγεννητική φροντίδα, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πολλές παθήσεις. Για παράδειγμα, σε μια Καρδιολογική ΜΕΘ επιλεγμένη χαλαρή, ήρεμη ονειρική μουσική μπορεί να βοηθήσει σε ευεργετική μείωση των καρδιακών παλμών και της αρτηριακής πίεσης κατά τη διάρκεια της νοσηλείας. Για να είναι αποτελεσματική θεραπευτικά η μουσική θα πρέπει να αρέσει στον ίδιο τον ασθενή, ιδανικά η ακρόαση γίνεται μέσω ατομικών ακουστικών. Ή μουσική μπορεί να υποκαταστήσει αναισθητικά ή αναλγητικά φάρμακα και μπορεί επίσης να βελτιώσει τον ύπνο και να περιορίσει τη χρήση φαρμάκων για την αϋπνία. Οι περισσότερες μελέτες έχουν σήμερα εστιάσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αλλά νομίζω ότι μελλοντικά θα έχουμε, σύντομα μάλιστα, μελέτες που θα εξετάζουν την επίδραση μακροχρόνιων μουσικών παρεμβάσεων στη θνητότητα και τη νοσηρότητα. Με τη μεγάλη ανάπτυξη της νευροεπιστήμης και την εξέλιξη στις απεικονιστικές τεχνικές κατανοούμε σήμερα πώς ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται και πώς αντιδρά στη μουσική. Γνωρίζουμε π.χ. ότι υπάρχουν περιπτώσεις μετά από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο που ο ασθενής μπορεί να απολέσει την ικανότητα ομιλίας, αλλά μπορεί ακόμη να τραγουδάει. Ή γνώση αυτή έχει συνεισφέρει στο ότι η μουσική θεραπεία χρησιμοποιείται σήμερα με επιτυχία στη νευρολογική αποκατάσταση μετά από αγγειακά εγκεφαλικά ή και στη βελτίωση της κινητικότητας σε εκφυλιστικά νοσήματα, όπως για παράδειγμα η νόσος του Parkinson. Ο νευρο-ψυχολόγος ερευνητής Simone Dalla Bella στο Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά βελτίωσε σημαντικά το παθολογικό βάδισμα ασθενών με νόσο του Parkinson, χρησιμοποιώντας πρωτοποριακή ψηφιακή εφαρμογή μουσικών ρυθμικών ερεθισμάτων (2017). Επίσης, οι γιατροί είναι σήμερα περισσότερο ανοιχτοί πλέον στις αλληλεπιδράσεις του ψυχισμού με το σώμα και αντιστρόφως, πιο σωστό είναι να λέμε αλληλεπιδράσεις Νου-Σώματος (mind-body

Όλες οι παρεμβάσεις μέσω τέχνης στη θεραπεία ασθενών αποκαλούνται διεθνώς mind-body therapies. Παλαιότερα πιστεύαμε ότι ο χώρος των μη σωματικών παραμέτρων ήταν αντικείμενο του ψυχίατρου ή του πνευματικού ή του ιερέα και δεν ήταν υπόθεση των κλινικών γιατρών, οι οποίοι ασχολούνται αποκλειστικά με μετρήσιμες βιολογικές παραμέτρους. Όταν η σύγχρονη νευροεπιστήμη άρχισε να μελετάει το συναίσθημα, κατανοήσαμε πολύ καλύτερα τις βιολογικές επιδράσεις του χρόνιου stress και της κατάθλιψης. Αυτή η επιστημονική πρόοδος έχει αρχίσει να γεφυρώνει τη σχέση Νου-Σώματος. Νους και Σώμα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία. Ή έννοια Νους χρησιμοποιείται εδώ με ένα ευρύτερο στοχαστικά νόημα σε σχέση με την έννοια εγκέφαλος, ο εγκέφαλος κατά κάποιον τρόπο αποτελεί τη λογισμική πλευρά του Νου. Σχετικά πρόσφατα (12 Οκτωβρίου 2021) δημοσιεύτηκε στην περίφημη βάση δεδομένων

reviews) μια μετα-αναλυτική προσέγγιση σχετικά με την αξία των μουσικών θεραπευτικών παρεμβάσεων σε ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο

Αναλύθηκαν 81 μεγάλες μελέτες εφαρμογής μουσικής παρέμβασης σε 5.576 μετέχοντες ασθενείς με διαγνωσμένο καρκίνο. Από αυτές τις μελέτες 74 αφορούσαν ενήλικες

Cochrane

interventions).

Cochrane Library (systematic

& Hammersmith Hospital, RPMS, London,

(International Association of Music and Medicine, IAMM).

ΜΑΪΟΣ 2024 | 55 | ΑΡΘΡΟ και 7 αφορούσαν περιπτώσεις παιδιατρικού ογκολογικού προβλήματος. Τα ευρήματα των μελετών αυτών αποδεικνύουν ότι οι μουσικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, είτε με τη μορφή της ακρόασης επιλεγμένης μουσικής (music medicine) είτε με τη μορφή της βιωματικής παρέμβασης με εκπαιδευμένο μουσικό θεραπευτή (music therapy), μπορούν να ασκούν ευεργετική επίδραση στο άγχος, στην κατάθλιψη, στην αίσθηση του πόνου, στην ανάπτυξη θετικής σκέψης και επίσης στο αίσθημα κόπωσης ενήλικων ασθενών με καρκίνο. Οι ευεργετικές αυτές επιδράσεις της μουσικής σχετίζονται επίσης με θετική επίδραση στην καρδιακή συχνότητα (καρδιακούς παλμούς) και την αρτηριακή πίεση των ασθενών. Φαίνεται ότι κυρίως η βιωματική παρέμβαση μέσω θεραπευτή και όχι τόσο η επιλεγμένη μουσική ακρόαση μπορεί να επιδρά επίσης θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ενήλικων ασθενών με καρκίνο. Δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά στοιχεία τα οποία να αφορούν την επίδραση των μουσικών παρεμβάσεων σε βιοχημικές ή ανοσοβιολογικές παραμέτρους ασθενών με καρκίνο. Περισσότερες μελέτες απαιτούνται ακόμη προκειμένου να αντληθούν αξιόπιστα αποτελέσματα που αφορούν την αξία των μουσικών παρεμβάσεων σε παιδιά με καρκίνο. Μελλοντικά θα πρέπει ίσως να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις κλινικές θεραπευτικές παρεμβάσεις μέσω εκπαιδευμένων θεραπευτών (music therapy). Ελπίζω ότι στο μέλλον θα ενταχθούν πλήρως οι μουσικές παρεμβάσεις σε ιατρικές ειδικότητες που φαίνεται ότι μπορούν να βοηθήσουν, ως ενεργητικό συμπλήρωμα της ιατρικής αγωγής σε νοσοκομεία και κλινικές. Δεν κοστίζει ιδιαίτερα το να έχεις δυνατότητα να αναπαράγεις μουσική σε έναν θάλαμο ασθενών ή σε μια Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Ή ψηφιακή τεχνολογία αναπαραγωγής μουσικής το καθιστά εύκολο σήμερα και σε χαμηλό κόστος. Ιδανικό θα ήταν βέβαια να μπορούν να προσληφθούν (ως στελέχη υγείας) εκπαιδευμένοι μουσικοί θεραπευτές στο μέλλον σε όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας. Αυτό σήμερα γίνεται σε ελάχιστες περιπτώσεις και με μεγάλα προβλήματα χρηματοδότησης. Τα προβλήματα θεσμοθέτησης και χρηματοδότησης της κλινικής μουσικοθεραπείας δυστυχώς δεν αφορούν μόνον τη χώρα, μας αλλά και πολλές άλλες χώρες. Υπάρχουν σήμερα αντικειμενικές ενδείξεις ότι οι μουσικές παρεμβάσεις μπορούν να αποτελέσουν αξιόπιστες μορφές θεραπείας στη σύγχρονη ιατρική πράξη. Στο πλαίσιο του αυξημένου επιστημονικού ενδιαφέροντος στο αντικείμενο αυτό (Sound Health

το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΉΠΑ (NIH), σε συνεργασία με το

Arts το 2019, διέθεσε $20 εκατομμύρια σε επιδότηση συστηματικής έρευνας για τη μελέτη των επιδράσεων της μουσικής σε παραμέτρους ψυχικής και σωματικής υγείας. Ο υπεύθυνος του προγράμματος αυτού Tom Cheever δήλωσε μάλιστα το εξής: «Ελπίζω ότι στα εργαλεία του μελλοντικού γιατρού, εκτός από φάρμακα, βιολογικά παράγωγα, εμφυτεύσιμες συσκευές, θα περιλαμβάνεται και η μουσική παρέμβαση». ■ ΘΆ ΝΆΣΗΣ ΔΡ Ι ΤΣ Ά Σ Ο Θανάσης Δρίτσας γεννήθηκε στην Αθήνα. Τελείωσε το Λύκειο στη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή. Σπούδασε Ιατρική στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικεύθηκε στην Καρδιολογία στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Guy’s

UK. Παράλληλα με τις ιατρικές του σπουδές, μελέτησε ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση μουσικής με τους Κώστα Κυδωνιάτη και Γιάννη Ιωαννίδη. Αποτελεί ενεργό μέλος του European Association of Preventive Cardiology (EAPC) (ESC) και διακεκριμένο μέλος της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (FESC). Έχει αναγνωρισθεί διεθνώς ως πρωτοπόρος για την κλινική και ερευνητική του δραστηριότητα στη χρήση της μουσικής ως θεραπευτικού μέσου

medicine) και αποτελεί διακεκριμένο μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μουσικής και Ιατρικής

Έχει κυκλοφορήσει έξι προσωπικούς δίσκους (CD) με μουσικά του έργα ως συνθέτης, όπως και ακουστικό-ψηφιακό μουσικό υλικό για επιστημονική θεραπευτική χρήση. Είναι επίσης συγγραφέας πολλών βιβλίων λογοτεχνίας, δοκιμίων και επιστημονικών μελετών. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η μουσική ως φάρμακο» (Νέα Αναθεωρημένη Έκδοση 2023). Το 2019 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το επιστημονικό του έργο που αφορά την εφαρμογή της μουσικής στη θεραπεία καρδιολογικών ασθενών. Εργάζεται στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο ως καρδιολόγος, αναπληρωτής διευθυντής στο Τμήμα Αναίμακτης Καρδιολογίας του Καρδιολογικού Τομέα.

Initiative)

JF Kennedy Center for the Performing

(music

H Boehringer Ingelheim

του R&D στη βιομηχανία φαρμάκων», δήλωσε ο κ. Michael

Schmelmer, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Boehringer Ingelheim με αρμοδιότητα

56 | ΜΑΪΟΣ 2024 Του Α ΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒ Ι ΤΗ

ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ της γραμμής ανάπτυξης νέων φαρμάκων από την Boehringer

καθώς οι κύριες μελέτες της στους σημαντικότερους θεραπευτικούς τομείς εξελίσσονται όπως είχαν προγραμματιστεί. Ειδικότερα, η Boehringer

προγραμματίζει να ξεκινήσει 10 νέες κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙ και ΙΙΙ τους επόμενους 12-18 μήνες, αποσκοπώντας στην έγκριση 25 νέων θεραπειών για ανθρώπους έως το 2030. Στον τομέα της υγείας των ζώων αναμένονται 20 επιπλέον λανσαρίσματα έως το 2026. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται επικαιροποιήσεις προϊόντων, επεκτάσεις εγκρίσεων και νέα προϊόντα. Ή εταιρεία έχει προχωρήσει σε μεγάλες επενδύσεις στον Τομέα Έρευνας & Ανάπτυξης (R&D), οι οποίες αποδίδουν σημαντικούς καρπούς. Το 2023 οι επενδύσεις στο R&D αυξήθηκαν κατά 14,2%, φθάνοντας στα 5,8 δισεκατομμύρια ευρώ και αντιπροσωπεύοντας το 22,5% των καθαρών πωλήσεων του oμίλου. Την ίδια χρονιά, οι ρυθμιστικές αρχές στις ΉΠΑ έδωσαν στην Boehringer Ingelheim πέντε πρόσθετες αξιολογήσεις για ταχεία αδειοδότηση (fast-track designations) και μία για πρωτοποριακή θεραπεία (breakthrough therapy designation). Αντίστοιχα στην Ευρώπη έλαβε μία έγκριση για το πρόγραμμα φαρμάκων προτεραιότητας PRIME του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA). Με εστίαση στους θεραπευτικούς τομείς των καρδιαγγειακών, νεφρικών και μεταβολικών ασθενειών (CRM), της Oγκολογίας, των αναπνευστικών παθήσεων, της Aνοσολογίας, της ψυχικής υγείας και της υγείας του αμφιβληστροειδoύς χιτώνα, η εταιρεία είναι πρωτοπόρος σε καινοτόμες θεραπείες για τομείς με σημαντικές ανεκπλήρωτες ανάγκες για τους ασθενείς. «Είμαι ενθουσιασμένος με το πόσο ισορροπημένη και υγιής φαίνεται η γραμμή ανάπτυξης νέων φαρμάκων (pipeline) της εταιρείας μας», δήλωσε ο κ. Hubertus von Baumbach, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Boehringer Ingelheim. «Είμαστε αποφασισμένοι να επιταχύνουμε την ανάπτυξη των νέων θεραπειών μας και να τις διαθέσουμε στους ασθενείς με τους καλύτερους και ταχύτερους τρόπους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, όχι μόνο βοηθάμε τους ασθενείς, αλλά και τα συστήματα υγείας να γίνουν δικαιότερα και καλύτερα». ΣΥΝΕΧΕ Ι Σ ΥΨΗΛ Ε Σ ΕΠΕΝΔΥ ΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΝΘΡ Ω ΠΙΝΑ ΦΑ ΡΜΑΚΑ Ή τελικής φάσης γραμμή ανάπτυξης νέων φαρμάκων επιταχύνθηκε σημαντικά στους τομείς της Ογκολογίας, των CRM και της ψυχικής υγείας. Οι επενδύσεις για Έρευνα & Ανάπτυξη του τομέα φαρμάκων για ανθρώπους έφθασαν στα 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023. Αντιστοιχούν στο 25,1% των καθαρών πωλήσεων του συγκεκριμένου τομέα (ήτοι 20,8 δισ. ευρώ). Επιπλέον, η Boehringer Ingelheim ενέτεινε τις επενδύσεις της στις ψηφιακές τεχνολογίες και την Πληροφορική για έρευνα και ανάπτυξη, ούτως ώστε να αξιοποιήσει τις νέες ευκαιρίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης. «Οι επενδύσεις που κάναμε το 2023 μας κατατάσσουν μεταξύ των κορυφαίων επενδυτών

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ

Ingelheim,

Ingelheim

να διατηρήσουμε αυτά τα υψηλά επίπεδα επενδύσεων για να εξασφαλίσουμε ότι θα φέρουμε καινοτομίες στους ασθενείς το ταχύτερο δυνατόν, σε ολόκληρο το pipeline της εταιρείας μας. Οι περισσότεροι από τους 53.500 εργαζομένους μας γνωρίζουν ότι κάθε ημέρα που κερδίζουμε μπορεί να κάνει αληθινή διαφορά στη ζωή των ασθενών». Για να υποστηρίζει την ανάπτυξη της εταιρείας, η Boehringer Ingelheim ανακοίνωσε πέρυσι ένα πενταετές επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στο πλαίσιό του, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες της ανήλθαν το 2023 σε 1,2 δισ. ευρώ. ΒΙ Ω ΣΙΜΗ ΑΝ Α ΠΤΥΞΗ Ή Boehringer Ingelheim εξέλιξε επίσης περαιτέρω το πρόγραμμα βιώσιμης ανάπτυξης που πραγματοποιεί,

τις Οικονομικές & Επιχειρησιακές Λειτουργίες. «Είμαστε αποφασισμένοι

επιταχύνει την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων!

Boehringer Ingelheim

ΜΑΪΟΣ 2024 | 57 για να ενισχύσει την ισότητα στην Υγεία σε τομείς όπου μπορεί να προσφέρει τα περισσότερα στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Στις σημαντικές πρωτοβουλίες της συμπεριλαμβάνεται η υποστήριξη προς τον οργανισμό Defeat-NCD Partnership, που αποτελεί σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με βάση τα Ήνωμένα Έθνη. Στόχος του είναι η κάλυψη των υγειονομικών αναγκών για τα μη μεταδοτικά νοσήματα στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου. Εξίσου σημαντική είναι και η υποστήριξη της

στην πρωτοβουλία «Angels», η οποία είναι η μεγαλύτερη κοινότητα εγκεφαλικών επεισοδίων στον κόσμο και έχει ήδη βοηθήσει 16 εκατομμύρια ασθενείς σε 155 χώρες να λάβουν τη βέλτιστη φροντίδα. Μία ακόμα πρωτοβουλία που υποστηρίζει η εταιρεία αφορά τη λύσσα. Ή πρωτοβουλία «STOP rabies» παρείχε πέρυσι 43,2 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων σε χώρες όπου ενδημεί η νόσος. Οι 8.000 από αυτές διανεμήθηκαν με τη βοήθεια μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) σε αγροτικές κοινότητες της Κένυας. Το 2023, η Boehringer Ingelheim έλαβε το γερμανικό Βραβείο Αειφόρου Ανάπτυξης για τις παγκόσμιες προσπάθειές της στον πρωτοποριακό, βιώσιμο μετασχηματισμό της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Επιπλέον, η στρατηγική της για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα πιστοποιήθηκε από τη διεθνή πρωτοβουλία Science Based Target ότι βρίσκεται σε αρμονία με τη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή του 2015. Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Αναγνωστάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Boehringer

Ελλάδος, «οι ανακοινώσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τη χώρα μας, καθώς ένα από τα σημαντικότερα εργοστάσια του Ομίλου της Boehringer Ingelheim GmbH για την παραγωγή φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση είναι αυτό στο Κορωπί, όπου παράγονται και συσκευάζονται φάρμακα τα οποία εξάγονται σε πάνω από 90 χώρες. Ή νέα πτέρυγα του εργοστασίου που θεμελιώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο του 2024 αφορά μεταξύ άλλων στην παραγωγή καινοτόμων θεραπειών - προϊόντων έρευνας της εταιρείας μας σε ανεξερεύνητους τομείς που υπάρχουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες - όπως αυτός της ψυχικής υγείας, της ιδιοπαθούς πνευμονικής ίνωσης και των καρδιομεταβολικών νοσημάτων. Για τα καινοτόμα αυτά φάρμακα είναι η πρώτη φορά που το εργοστάσιό μας θα αναλάβει την παραγωγή τους για πάνω από 100 χώρες, συμβάλλοντας ακόμα περισσότερο τόσο στην εθνική οικονομία όσο και στο να γίνει η Ελλάδα ένα παράδειγμα καινοτομίας στην Ευρώπη». ■ Ο κ. Δημήτρης Αναγνωστάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Boehringer Ingelheim Ελλάδος.

Ingelheim

Η Gilead Sciences Ελλάς

58 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΕΠΤΑ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ πλημμύρες από το πέρασμα του φαινομένου «Daniel» που σάρωσε τη Θεσσαλία, η βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences Ελλάς παραμένει στο πλευρό των δοκιμαζόμενων κοινοτήτων και πολιτών, υλοποιώντας ένα συνεκτικό σχέδιο δράσεων για την υποστήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων που επλήγησαν από τις φυσικές καταστροφές. Ή εταιρεία κινητοποιήθηκε ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο, αμέσως μετά τις πλημμύρες, με τους ανθρώπους της να υλοποιούν μια πολύ λεπτομερή χαρτογράφηση των αναγκών των ανθρώπων στις περιοχές που επλήγησαν. Με βάση τα συμπεράσματα, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ο πρώτος κύκλος δράσεων στήριξης. Τα «αντανακλαστικά» της Gilead λειτούργησαν ταχύτατα στην πρωτοφανή καταστροφή, προχωρώντας

και αποστολή ειδών πρώτης ανάγκης στους κατοίκους των πληγεισών περιοχών. Δωρεές τροφίμων, κλινοσκεπασμάτων, ειδών καθαρισμού και άλλων χρειωδών αποτέλεσαν τις πρώτες, άμεσες πρωτοβουλίες, που ανέλαβε να υλοποιήσει η εταιρεία, με την υποστήριξη ομάδας εθελοντών εργαζομένων της. Οι ενέργειες και πρωτοβουλίες της Gilead όμως δεν σταμάτησαν στην αντιμετώπιση του «επείγοντος» της κατάστασης. Αποφασισμένη να παραμείνει συνεπής στη δέσμευσή της να δημιουργεί πάντα θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία όπου δραστηριοποιείται, οι άνθρωποι της εταιρείας ήρθαν σε επαφή με τις τοπικές αρχές της Θεσσαλίας, με σκοπό να ενεργοποιηθεί και να προχωρήσει η δεύτερη σειρά δράσεων, με έντονο κοινωνικό αποτύπωμα. Πιο συγκεκριμένα, η εταιρεία προχώρησε στην «υιοθεσία» του δημοτικού σχολείου του χωριού Μαραθέα στον Δήμο Παλαμά, αναλαμβάνοντας την υλικοτεχνική κάλυψη εργασιών επισκευής, και ενίσχυσε το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Παλαμά, παρέχοντας στρώματα, υλικά καθαρισμού, κλινοσκεπάσματα και πετσέτες για τις οικογένειες που έχουν ανάγκη. Ο Σάββας Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής της

στο πλευρό των πλημμυροπαθών της Θεσσαλίας! Με αιχμή του δόρατος το πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και τους εθελοντές - εργαζoμένους της, η βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences Ελλάς υλοποίησε ένα πλέγμα δράσεων για την άμεση ανακούφιση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων που επλήγησαν! Ο κ. Σάββας Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής Gilead, και ο κ. Νικόλαος Σακκάς, δήμαρχος Τρικκαίων.

στην άμεση οικονομική υποστήριξη και στην έκτακτη συλλογή

ΜΑΪΟΣ 2024 | 59 Gilead Ελλάδος, δήλωσε τα εξής: «Όλοι εμείς στη

Ελλάδος πιστεύουμε στη δύναμη της ομάδας για την ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας. Στηρίζουμε τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Αισθανόμαστε υπερήφανοι για τους εργαζομένους μας, την ενσυναίσθησή τους και το υψηλό αίσθημα κοινωνικής ευθύνης που διακρίνει τον κάθε έναν και την κάθε μία από εμάς, το οποίο ταυτίζεται απόλυτα και ξεκάθαρα με την εταιρική μας κουλτούρα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν θα μπορούσαμε να μείνουμε θεατές απέναντι στην καταστροφή που συντελέστηκε στη Θεσσαλία. Είμαστε αποφασισμένοι να συμβάλουμε όσο μπορούμε στην ανακούφιση και στη δημιουργία βιώσιμων συνθηκών για τους συνανθρώπους μας στις πληγείσες περιοχές». Στο πλαίσιο των παραπάνω, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη από τον κ. Σάββα Χαραλαμπίδη και εκπροσώπους της εταιρείας στο Γηροκομείο Βόλου και στο Δημοτικό Σχολείο Μαραθέας, ενώ ακολούθησε συνάντηση με τον δήμαρχο Τρικκαίων Νικόλαο Σακκά, τον αντιδήμαρχο Παναγιώτη Ντιντή και τον δήμαρχο του Δ. Παλαμά Σωκράτη Δασκαλόπουλο. Οι παραπάνω επισκέψεις επισφραγίζουν τη δέσμευση της εταιρείας και όλων των εργαζομένων της, να δημιουργηθεί ένας κόσμος καλύτερος, όπου θα παρέχεται φροντίδα σε όσους το έχουν ανάγκη. «Για εμάς στη Gilead ήταν ευθύς εξαρχής αυτονόητο ότι θα αναλαμβάναμε δράση για να βοηθήσουμε τους πληγέντες, εστιάζοντας στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, τους ηλικιωμένους και τις οικογένειες με μικρά παιδιά. Προς αυτή την κατεύθυνση κινητοποιηθήκαμε άμεσα και οι εθελοντές μας ανέλαβαν δράση. Γι’ αυτό, στηρίξαμε το Γηροκομείο του Βόλου με την παροχή ειδών πρώτης ανάγκης -αναλώσιμα, κλινοσκεπάσματα και υγειονομικό υλικό και είδη προσωπικής υγιεινής και τηλεοράσεις- σε μια προσπάθεια να ανακουφίσουμε τους ηλικιωμένους που φιλοξενούνται εκεί. Επίσης, προσφέραμε οικονομική υποστήριξη για την πλήρη επίπλωση 9 διαμερισμάτων του Δήμου Τρικκαίων, τα οποία παραχωρήθηκαν για την προσωρινή στέγαση οικογενειών, τα σπίτια των οποίων καταστράφηκαν ολοσχερώς από τις πλημμύρες», εξήγησε ο κ. Χαραλαμπίδης. ■ Εργαζόμενοι της Gilead στο γραφείο του δημάρχου Τρικκαίων. Ο κ. Σάββας Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής Gilead, ο κ. Νικόλαος Σακκάς, δήμαρχος Τρικκαίων, ο κ. Παναγιώτης Ντιντής, αντιδήμαρχος Κοινωνικής Μέριμνας Δήμου Τρικκαίων, και η κ. Βίκυ Τσάμη, Director Public Affairs Gilead.

Gilead

60 | ΜΑΪΟΣ 2024

ΜΑΪΟΣ 2024 | 61 | AΦΙΕΡΩΜΑ ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Άρθρογραφία και συνεντεύξεις για τις καινοτομίες και τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της Γενικής Χειρουργικής, παρουσίαση Κλινικών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα!

62 | ΜΑΪΟΣ 2024 Ο ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΛΦΑΣ, καθηγητής Χειρουργικής και Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο ΑΠΘ, ο άνθρωπος που πριν από λίγο καιρό έκανε την επιτυχημένη διπλή μεταμόσχευση ήπατος και νεφρού, μιλά στο «Health Next Generation» για τη σημασία των μεταμοσχεύσεων, σε ποιο σημείο βρίσκεται η Ελλάδα στο χάρτη των μεταμοσχεύσεων, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας της Υγείας. — Διπλή μεταμόσχευση ήπατος και νεφρού στο «Ιπποκράτειο» Θεσσαλονίκης. Συγκλονιστικό να το ακούς, πόσω μάλλον να το ζεις. Πόσο δύσκολη είναι μια τέτοια επέμβαση; Έχουμε τις υποδομές στην Ελλάδα για να κάνουμε τέτοιου βεληνεκούς επεμβάσεις; Ένα χειρουργείο όπως η διπλή μεταμόσχευση ήπατος και νεφρού έχει την ιδιαιτερότητα ότι ένας ήδη επιβαρυμένος ανθρώπινος οργανισμός (λόγω της κίρρωσης τελικού σταδίου και της νεφρικής ανεπάρκειας) υποβάλλεται σε ένα πολύωρο χειρουργείο το οποίο χαρακτηρίζεται από σημαντικές περιόδους με αιμοδυναμική αστάθεια, ανάγκη για νεφρική υποστήριξη με μηχανική αιμοκάθαρση κατά τη διάρκεια του χειρουργείου και, ουσιαστικά, αποτελεί μία ιατρική παρέμβαση η οποία μπορεί να σώσει στην κυριολεξία μία ζωή, αλλά και να οδηγήσει στην απώλειά της. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΛΦΑΣ

FICS, FACS Καθηγητής Χειρουργικής και Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων στο ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» ΔΙΠΛ Η ΜΕΤΑΜ ΟΣΧΕΥΣΗ Η ΠΑΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΦΡΟΥ ΣΤΟ «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» ΘΕΣΣΑΛΟΝ Ι ΚΗΣ! Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

MD, PhD,

ΜΑΪΟΣ 2024 | 63 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ο Δρ Γεώργιος Τσουλφάς.

64 | ΜΑΪΟΣ 2024 Τα παραπάνω σημαίνουν ότι για να πετύχει αυτό το χειρουργείο χρειάζεται μία πολύ μεγάλη ομάδα ανθρώπων, ξεκινώντας από τις ιατρικές και νοσηλευτικές ομάδες στο νοσοκομείο που θα γίνει το χειρουργείο του δότη, την ομάδα των συντονιστών που θα συντονίσει όλες τις επικοινωνίες και τη διαδικασία και τη μεταφορά των μοσχευμάτων (συνήθως μέσα στη νύχτα με τη βοήθεια του ΕΚΑΒ ή της Πολεμικής Αεροπορίας), την ομάδα των χειρουργών και εξειδικευμένων αναισθησιολόγων που σε όλη τη διάρκεια του χειρουργείου δίνουν τη μάχη για να πετύχει η μεταμόσχευση, τους νεφρολόγους και ηπατολόγους που ετοιμάζουν τον ασθενή που θα λάβει τα μοσχεύματα και παρακολουθούν από κοντά και, στη συνέχεια, την ομάδα της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας που αναλαμβάνει το δύσκολο έργο στις πρώτες ώρες μετά το χειρουργείο, το εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό του χειρουργείου, της ΜΕΘ και της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων, που αναλαμβάνουν την άμεση φροντίδα του ασθενούς και αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας και, φυσικά, το διοικητικό και συνολικό προσωπικό τόσο του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων όσο και του νοσοκομείου που καταλαβαίνει ότι η μεταμόσχευση (και ειδικά μία μεταμόσχευση αυτής της εμβέλειας) παίρνει προτεραιότητα, με ό,τι αυτό σημαίνει για την υπόλοιπη (ήδη δύσκολη) λειτουργία του νοσοκομείου. Πάνω από όλα, το πιο σημαντικό όμως είναι η ηρωική απόφαση της οικογένειας, παρόλο τον πόνο και θλίψη που βιώνουν, να χαρίσουν ζωή όχι σε έναν, αλλά σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό συνανθρώπων μας, βοηθώντας όχι μόνο αυτούς, αλλά και τις οικογένειες που βρίσκονται πίσω και δίπλα σε κάθε λήπτη. Άρα οι υποδομές υπάρχουν (όπως φάνηκε και στην περίπτωση αυτήν), με τη βασικότερη να είναι η μεγάλη ομάδα ανθρώπων που θέλει να σωθούν ζωές. — Πόσα παρόμοια χειρουργεία έχουν γίνει; Τα τελευταία 25 χρόνια στη χώρα μας έχουν γίνει συνολικά 6 τέτοιες συνδυασμένες μεταμοσχεύσεις ήπατος-νεφρού, με τελευταία πριν λίγες ημέρες (06/04/2024) στο κέντρο μας. Ο ΕΟΜ διαθέτει στοιχεία από το 2000 και μετά και από τότε φαίνονται 6 διπλές, εκ των οποίων 4 δικές μας και 2 του «Λαϊκού», αλλά από τα δικά μας στοιχεία από ιδρύσεως έχουμε άλλη 1 το 1996, δηλαδή 5 συνολικά δικές μας και 2 «Λαϊκού», άρα εθνικά 7, δικές μας οι 5. Ή τελευταία τέτοια μεταμόσχευση ήταν το 2014. — Υπάρχουν προβλήματα ή ελλείψεις που πρέπει να λυθούν άμεσα για να έχουμε τη δυνατότητα να γίνονται τέτοιες επεμβάσεις; Το μεγαλύτερο και βασικότερο πρόβλημα για το «Ιπποκράτειο» είναι η έλλειψη εξειδικευμένων αναισθησιολόγων στη μεταμόσχευση ήπατος. Αυτή τη στιγμή έχουν μείνει δύο εξειδικευμένοι αναισθησιολόγοι στη μεταμόσχευση ήπατος στο μεγαλύτερο κέντρο μεταμόσχευσης ήπατος στην Ελλάδα, η κ. Ελένη Γεωργοπούλου και ο κ. Ιωάννης Μαρκόπουλος, δύο άνθρωποι οι οποίοι όχι μόνο υπερβάλλουν εαυτόν για να φροντίσουν να καλύπτονται οι ανάγκες των ασθενών αυτών, αλλά συγχρόνως (καθώς το «Ιπποκράτειο» λειτουργεί με έναν εξαιρετικά μικρό αριθμό αναισθησιολόγων, περίπου το ένα τρίτο από αυτούς που αναφέρονται στο οργανόγραμμα) καλύπτουν και τις ανάγκες των υπολοίπων χειρουργικών κλινικών και ασθενών. Ή αλήθεια είναι ότι η έλλειψη των αναισθησιολόγων υπάρχει σε πολλά νοσοκομεία, και ειδικότερα στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί πολύ μεγαλύτερο δέλεαρ για τους περισσότερους συναδέλφους. Καθώς όμως η μεταμόσχευση είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση και δεν είναι ένα χειρουργείο που μπορεί να γίνει σε όλα τα νοσοκομεία, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε να δοθούν συγκεκριμένα κίνητρα στους συναδέλφους αναισθησιολόγους που αποφάσισαν να στηρίξουν τη μεταμόσχευση με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους, όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και για να προσελκύσουμε και άλλους. Αυτό δεν είναι τοπικό πρόβλημα, αλλά εθνικό. — Κύριε καθηγητά, είναι κατά τη γνώμη σας αισιόδοξος ο απολογισμός της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στη χώρα μας; Τα τελευταία χρόνια γίνεται μία πολύ σοβαρή εθνική προσπάθεια στη χώρα μας για την αναβάθμιση των μεταμοσχεύσεων, η οποία ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια με την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση για το Εθνικό Σχέδιο για τη Δωρεά και τη Μεταμόσχευση από τον καθηγητή Βασίλειο Παπαλόη και τον καθηγητή Ήλία Μόσιαλο, καθώς και τη δημιουργία του Ωνασείου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, το οποίο θα ανοίξει και επίσημα μέσα στην επόμενη διετία. Πέραν όμως αυτών των πρωτοβουλιών, ο νέος νόμος των μεταμοσχεύσεων (Μάρτιος 2023) έδωσε μεγαλύτερη αυτονομία στον Ελληνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων για να μπορέσει να οργανωθεί με βάση ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, όπως ο θεσμός του Τοπικού Συντονιστή στα νοσοκομεία ως έναν διαρκή, εκπαιδευμένο σύνδεσμο ανάμεσα στη ΜΕΘ, στις οικογένειες και τον ΕΟΜ. Τα παραπάνω οδήγησαν σε μία σημαντική αύξηση, η οποία δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναπαυθούμε (γιατί εξακολουθεί η Ελλάδα να είναι στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά στη δωρεά), αλλά οφείλουμε να

καθηγητή Βασίλειο

και τον καθηγητή

Ηλία Μόσιαλο, καθώς και τη

δημιουργία του Ωνασείου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου, το οποίο θα ανοίξει και επίσημα μέσα

επόμενη διετία.

2020 4,4 Δότες/εκατ

2021 4,7 Δότες/εκατ. πληθ.

2022 6,6 Δότες/εκατ. πληθ.

2023 8,3 Δότες/εκατ. πληθ.

2024 Αποτυπώνεται

ΜΑΪΟΣ 2024 | 65 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει πρόοδος και άρα πρέπει όλοι μας να τη στηρίξουμε. — Ανέκαθεν η Ελλάδα είχε πρόβλημα σοβαρό με την έλλειψη δοτών. Έχουν αλλάξει καθόλου τα δεδομένα; Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω και όπως φαίνεται στα παρακάτω στοιχεία και στον Πίνακα, υπάρχει μία αισθητή, σταδιακή αλλαγή/βελτίωση των δεδομένων, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στο θεσμό των τοπικών συντονιστών στα νοσοκομεία και στην καλύτερα οργανωμένη προσέγγιση από τον ΕΟΜ.

πληθ.

δωρεάς σε δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού)

(Δείκτης

ήδη πιο αισιόδοξη χρονιά για τη δωρεά και τη μεταμόσχευση στη χώρα μας (έως 4/3/2024 ο Δείκτης είναι:

δότες/εκατ. πληθ.) ΕΤΟΣ 2020 2021 2022 2023 2024 ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΠΤΩΜΑΤΙΚΟ ΔΟΤΉ 131 126 163 204 37 ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΖΩΝΤΑ ΔΟΤΉ 89 91 84 103 22 ΣΥΝΟΛΟ 220 217 247 307 59 Τα τελευταία χρόνια γίνεται μία πολύ σοβαρή εθνική προσπάθεια στη χώρα μας

αναβάθμιση των

1,5

για την

πριν λίγα χρόνια

του

για το Εθνικό Σχέδιο για τη Δωρεά

τον

μεταμοσχεύσεων, η οποία ξεκίνησε

με την πρωτοβουλία

Ιδρύματος Ωνάση

και τη Μεταμόσχευση από

Παπαλόη

στην

MD, PhD, FICS, FACS,

Brown University School of Medicine

University of Pittsburgh.

University of Iowa Hospitals and Clinics,

Starzl Transplant Institute

Massachusetts General Hospital, Harvard Medical School,

Division of Solid Organ Transplantation and Hepatobiliary Surgery του University of Rochester Medical Center.

of the American College of Surgeons

The Transplantation Society (TTS),

American Society of Transplant Surgeons, Association for Academic Surgery, International College of Surgeons, American College of Surgeons, International Liver Transplantation Society, Society for Laparoscopic Surgeons

International HepaticoPancreaticoBilliary Association. Του

American College of Surgeons International Guest Scholarship.

International Relations Committee of the American College of Surgeons

International Relations Committee of the American HepaticoPancreaticoBiliary Association (AHPBA).

Greek Chapter of the International College of Surgeons, καθώς

World President of the International College of Surgeons και Chair of the International Relations Committee of the American College of Surgeons.

Greek Chapter of the American College of Surgeons

Education and Training Committees

AHPBA

66 | ΜΑΪΟΣ 2024 — Πόσες μεταμοσχεύσεις γίνονται περίπου κάθε χρόνο στη χώρα μας; Την τελευταία 5ετία οι μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων στη χώρα μας ανά έτος διακυμάνθηκαν ανοδικά και έτσι περίπου από 220 το 2018 φθάσαμε στις 307 το 2023 και ευελπιστούμε να συνεχίσουν ανοδικά και για το 2024. — Ως επιστήμων και ως άνθρωπος πώς νιώθετε με την επιτυχή έκβαση ενός τόσο δύσκολου χειρουργείου; Κάθε επιτυχημένο χειρουργείο, και ειδικά ένα χειρουργείο που δίνει τη ζωή της πίσω σε μία νέα γυναίκα, μας θυμίζει το λόγο για τον οποίο επιλέγει κανείς την Ιατρική και τη Νοσηλευτική, που δεν είναι άλλος από το να μπορέσεις να βοηθήσεις τον συνάνθρωπό σου. Κυρίως όμως η μεταμόσχευση μας γεμίζει με θαυμασμό τόσο για το τι μπορεί να κάνει μία ομάδα ανθρώπων, αλλά κυρίως για το μεγαλείο ψυχής που βλέπουμε και θαυμάζουμε στους δότες και στις οικογένειές τους, στους ασθενείς μας και στις οικογένειές τους. Μαθαίνουμε για τη δύναμη της ανθρώπινης φύσης και για την αγάπη για τον συνάνθρωπο. Είχε πει ένας «λαϊκός φιλόσοφος» ότι «η μεταμόσχευση είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας» και έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να κοιτάξουμε στον καθρέφτη αυτόν. ■ Γ ΈΩ ΡΓΙΟΣ ΤΣΟΥΛΦΆΣ Ο Γεώργιος Τσουλφάς,

έλαβε το πτυχίο Ιατρικής από το

στις ΗΠΑ και έκανε ειδικότητα Γενικής Χειρουργικής στο

καθώς και ερευνητική εξειδίκευση στη Χειρουργική Μεταμοσχεύσεων στο

του

Στη συνέχεια ολοκλήρωσε με επιτυχία μία διετή εξειδίκευση

στη Χειρουργική Μεταμοσχεύσεων στο

και στη συνέχεια έλαβε θέση επίκουρου καθηγητή Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο

Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, ήταν αρχικά επιστημονικός συνεργάτης της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων στο «Ιπποκράτειο» ΓΝΘ, ενώ στη συνέχεια εξελέγη σε θέση επίκουρου καθηγητή Χειρουργικής στην Α’ Χειρουργική Κλινική, ΑΠΘ, στο ΓΝΘ «Παπαγεωργίου». Σήμερα είναι καθηγητής Χειρουργικής - Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων και διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής Μεταμοσχεύσεων του ΑΠΘ στο ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» και υπεύθυνος του Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων, ΑΠΘ. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 εργασίες στο PubMed, καθώς και 48 κεφάλαια βιβλίων. Έχει επιμεληθεί την έκδοση 7 βιβλίων και είναι κριτής σε άνω των 30 διεθνών ιατρικών περιοδικών και μέλος της συντακτικής επιτροπής πολλών άλλων. Του έχει απονεμηθεί το βραβείο Edward E. Mason για αριστεία στη φροντίδα ασθενών και στην εκπαίδευση, είναι Fellow

και μέλος πολλών ιατρικών και χειρουργικών διεθνών ενώσεων, όπως μεταξύ άλλων της

της

και

έχει απονεμηθεί η υποτροφία του

Έχει υπάρξει και είναι μέλος πολλαπλών επιτροπών, όπως η

και η

Είναι ο πρόεδρος του

και διετέλεσε

Επίσης, είναι πρόεδρος του

και μέλος των επιτροπών

του

και

Είναι διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΓΝΘ ΑΧΕΠΑ, καθώς και της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων και διευθυντής του Hellenic Diaspora Medical Forum του ΑΠΘ, καθώς και υπεύθυνος του Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων (ΕΜΒΙΕΕ, Τμήμα Ιατρικής, ΑΠΘ). Έχει διατελέσει υπεύθυνος για το πρωτόκολλο «3D Liver» τρισδιάστατης εκτύπωσης ηπατικών όγκων και είναι επιστημονικά υπεύθυνος του Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας στη Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων, ΑΠΘ.

(Fellowship)

IHPBA.

euromedica.gr ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Ριζαρείου 3 & Χρ. Σμύρνης, 152 33 Χαλάνδρι / Τ +30 210 6891800 - 3 / euroegefalos@euromedica.gr Η Μανγητική Τομογραφία του αύριο... σήμερα Κέντρο Αναφοράς Τεχνολογίας Απεικόνισης Μαγνητική Αγγειογραφία Μαγνητική Πολυπαραμετρική Προστάτη Μαγνητική Πυελογραφία Μαγνητική Εγκεφάλου Μαγνητική Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) Μαγνητική Φασματοσκοπία Μαγνητική Εντερογραφία Ολοσωματική Μαγνητική Τομογραφία Δεσμιδογραφία – Τρακτογραφία

για 1η φορά στην Ελλάδα

GE SIGNA™ Premier 3Τ

O κ. Χρήστος Δερβένης.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 69 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΡ Η ΣΤΟΣ ΔΕΡΒ Ε ΝΗΣ Καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας και Χειρουργικής Ήπατος - Χοληφόρων - Παγκρέατος ΤΑ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΕ Ι Α Ε Ι ΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠ ΑΘΕΙΑ ΑΛΛΑΓ Η Σ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚ Η Σ ΗΘΙΚ Η Σ, Η ΟΠΟ Ι Α Ε ΧΕΙ ΠΡΟ ΠΟΛΛΟΥ ΑΠOΛΕΣΘΕ Ι ! Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ, Προσωπικός Ιατρός, απογευματινά χειρουργεία και brain drain, ιδιωτικά πανεπιστήμια, ανισότητες στην Υγεία, νέες τεχνολογίες είναι μερικά από τα καυτά θέματα της επικαιρότητας στον τομέα της Υγείας που αφορούν το σύνολο του ελληνικού λαού και τις αποφάσεις που λαμβάνει η Πολιτεία, τα οποία μας ανέλυσε εμπεριστατωμένα ο καθηγητής Χειρουργικής Ογκολογίας και Χειρουργικής ΉπατοςΧοληφόρων - Παγκρέατος Χρήστος Δερβένης. Τα απογευματινά ιατρεία - χειρουργεία που εφαρμόστηκαν με καθυστέρηση είναι σε σωστή κατεύθυνση. Έχουν μόνο πλεονεκτήματα, ιδιαίτερα αν εφαρμοστούν γενικευμένα, αφού επιλυθούν διάφορα τεχνικά ζητήματα.

70 | ΜΑΪΟΣ 2024 — Κύριε καθηγητά, διανύουμε τη μετα-πανδημική περίοδο με αρκετές δυσκολίες τόσο σε επίπεδο κοινωνίας όσο και σε επίπεδο Πολιτείας. Τι μας άφησε πίσω κατά τη γνώμη σας η τριετής αυτή περίοδος; Δυστυχώς χάθηκε ακόμα μία ευκαιρία περισυλλογής και αυτογνωσίας, ούτως ώστε να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε ή και να λύσουμε τα γενικότερα προβλήματα της χώρας, αλλά και ειδικότερα τα προβλήματα του συστήματος υγείας. Αυτό που μάθαμε, ή καλύτερα ξαναθυμηθήκαμε, είναι πως το επιδημιολογικό μοντέλο έχει αλλάξει δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Τα χρόνια νοσήματα κυριαρχούν, αφού λίγο πάνω από το 50% των πολιτών πάσχει από ένα χρόνιο νόσημα και τα 2/3 των δαπανών για την Υγεία χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των νοσημάτων αυτών. Στο επιδημιολογικό αυτό μοντέλο πρέπει να προσθέσουμε τις επιδημίες με τις οποίες θα ζήσουμε και μετά την Covid-19, αποτέλεσμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, των ατομικών και κοινωνικών συμπεριφορών, όπως και της κλιματικής αλλαγής. Είδαμε τις χρόνιες ανεπάρκειες του συστήματος και γλιτώσαμε τα χειροτέρα, γιατί πάρθηκαν γρήγορα κάποια σωστά μέτρα δημόσιας υγείας. Δυστυχώς δεν έγινε καμία σοβαρή κοινοβουλευτική ή/και δημόσια συζήτηση για να αξιολογήσουμε τις πολιτικές όπως σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στη Μ. Βρετανία. Κι αυτό κατά τη γνώμη μου είναι μια σοβαρή ανεπάρκεια της χώρας. — Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Προσωπικός Ιατρός, απογευματινά χειρουργεία και brain drain με πλούσιες απολαβές. Πού είναι το λάθος και πού το σωστό κατά την άποψή σας ως επιστήμονα και ως πολίτη αυτής της χώρας; Ποιες είναι οι μεγάλες παθογένειες στο σύστημα υγείας που πρέπει να διορθώσουμε αν θέλουμε να έχουμε ένα ΕΣΥ που προσφέρει στον πολίτη-ασθενή ισότιμη πρόσβαση και άριστες υπηρεσίες υγείας; Όλα αυτά είναι κομμάτια ενός παζλ που πρέπει να βρουν τις κατάλληλες λύσεις τους, ώστε συνδεόμενα να συγκροτήσουν ένα αποτελεσματικό σύστημα υγείας. Υπό μια προϋπόθεση: να δούμε τα πραγματικά προβλήματα και να αξιοποιήσουμε όλη τη διαθέσιμη γνώση και τεχνολογία, ούτως ώστε να μην εκτελούνται πολιτικές στο κενό. Ισχυρίζομαι πως τα συστήματα υγείας δεν έχουν διαχρονική αξία. Συστήματα που λειτουργούσαν ικανοποιητικά στη δεκαετία του ’50 (Ήνωμένο Βασίλειο) στις μέρες μας είναι ανεπαρκή. Το όραμα και το πλαίσιο οργάνωσής τους καθορίζονται από κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές, τεχνολογικές και κυρίως επιδημιολογικές συνθήκες κάθε ιστορικής περιόδου. Στο πλαίσιο αυτό, η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας πρέπει να αποκτήσει άλλο περιεχόμενο και άλλη οργάνωση. Ο Προσωπικός Ιατρός έτσι όπως εφαρμόζεται δεν πληροί τις προϋποθέσεις. Τα απογευματινά ιατρεία - χειρουργεία που εφαρμόστηκαν με καθυστέρηση είναι σε σωστή κατεύθυνση. Έχουν μόνο πλεονεκτήματα, ιδιαίτερα αν εφαρμοστούν γενικευμένα, αφού επιλυθούν διάφορα τεχνικά ζητήματα. Ιδιαίτερα η ρύθμιση των απογευματινών χειρουργείων εγκαινιάζει, εκτός των άλλων, μια προσπάθεια αλλαγής της εργασιακής ηθικής εντός του συστήματος, η οποία έχει προ πολλού απολεσθεί, και διευκολύνει την εξυπηρέτηση των αρρώστων, αυξάνοντας το χρόνο χρήσης των νοσοκομειακών υποδομών, τα έσοδα και το ρυθμό απόσβεσης των επενδύσεών τους. Όσοι χρησιμοποιούν το θέμα αυτό ως κίνηση ιδιωτικοποίησης, μάλλον δεν αντιλαμβάνονται την έννοιά της. Τέλος, σε ό,τι αφορά τις πολιτικές για επιστροφή των επιστημόνων που έφυγαν στο εξωτερικό, δεν πιστεύω πως μια πολιτική αυξημένων αμοιβών, αν δεν συνοδευτεί με αλλαγή των συνθηκών εργασίας, αξιολόγηση και σύνδεση των αμοιβών με την ποιότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας, θα γίνει ελκυστική για την επιστροφή τους. Έτσι, λοιπόν, η πλήρης επανεκκίνηση του συστήματος υγείας, σε ένα σύγχρονο οργανωτικό και λειτουργικό πλαίσιο, μαζί με την αντιμετώπιση των κοινωνικών, γεωγραφικών και ποιοτικών ανισοτήτων είναι η μεγάλη πρόκληση της εποχής μας. Χωρίς βεβαίως να ξεχνάμε πως η διαρκής αξιολόγηση ανθρώπων και συστήματος ως προς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα είναι η sine qua non συνθήκη για την επιτυχία του εγχειρήματος. — Το τελευταίο διάστημα έχουν ανάψει τα αίματα με αφορμή την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ποια είναι η θέση σας έναντι αυτού, δεδομένου ότι μεγάλη μερίδα της επιστημονικής κοινότητας είναι κάθετα αντίθετη; Μία ακόμη εκτός θέματος συζήτηση στη χώρα. Τα μη κρατικά τριτοβάθμια ιδρύματα είναι ήδη μια πραγματικότητα στον αναπτυγμένο κόσμο, αλλά κάτι που ξεχνάμε και στη χώρα μας. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, με αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων έχουν αναγνωριστεί πλήρη εργασιακά δικαιώματα στους αποφοίτους κολεγίων συνδεδεμένων με αλλοδαπά ΑΕΙ και το μόνο που δεν έχει ρυθμιστεί είναι κάποια ακαδημαϊκά δικαιώματα (π.χ. δυνατότητα διατριβής σε ελληνικά ΑΕΙ). Ή επιμονή στο θέμα της συνταγματικότητας έχει λυθεί από τις γνωμοδοτήσεις των σημαντικότερων Ελλήνων συνταγματολόγων και από την ευρωπαϊκή νομολογία. Με δεδομένη βεβαίως την ανάγκη για μια οριστική αναθεώρηση του αναχρονιστικού άρθρου 16, η ψηφισθείσα ρύθμιση ήταν απολύτων αναγκαία. Όσο για

ΜΑΪΟΣ 2024 | 71 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ την αντίδραση, αυτή προέκυψε είτε από ιδεοληψίες είτε από φόβο ανταγωνισμού. Δεν ισχυρίζεται κανείς πως όλα τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα είναι υψηλού επιπέδου. Άλλωστε, όλα τα κρατικά είναι; Ουσιαστικά, η συζήτηση θα έπρεπε να επικεντρωθεί στην αναμόρφωση του δημόσιου πανεπιστημίου που είναι παγιδευμένο στον κρατικό εναγκαλισμό, στην κομματική πατρωνία και την ενδογενή και εξωγενή βία. Οι υπαρκτές εστίες αριστείας δεν συγκροτούν πανεπιστήμιο, που να μπορεί να αντιμετωπίσει της προκλήσεις της εποχής μας και την αγορά εργασίας. — Κύριε καθηγητά, με αφορμή την αγόρευσή σας σε επίτιμο διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κάνατε μια ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα: «Πολιτικές, ερευνητικές, εκπαιδευτικές και θεραπευτικές προκλήσεις: το παράδειγμα του παγκρεατικού καρκίνου». Ποιες είναι αυτές οι προκλήσεις και πού πρέπει να εστιάσουν η Πολιτεία και η επιστημονική κοινότητα; Αν θέλει να βάλει κανείς επικεφαλίδες στις σύγχρονες προκλήσεις, θα μπορούσε να τις συνοψίσει στις παρακάτω: Ανισότητες Υγείας - Ανεπαρκή Συστήματα Υγείας - Κέντρα αριστείας - Παραγωγή και Διάχυση της γνώσης - Εκπαίδευση ως περιεχόμενο, διαδικασία και πιστοποίηση - Νέα τεχνολογία και Τεχνητή Νοημοσύνη. Όλα αυτά βεβαίως χρειάζονται ειδική γνώση και επεξεργασία για να κατανοηθούν και να συγκροτηθούν αντίστοιχες πολιτικές. Δεν είμαι προσωπικά αισιόδοξος πως είμαστε κοντά στη στιγμή που και στη χώρα μας θα αρχίσει ένας ουσιαστικός επιστημονικός, πολιτικός και δημόσιος διάλογος για να δρομολογηθούν ανάλογες απαντήσεις και λύσεις. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ιατρική δεν είναι μια επιστήμη των αιθουσών ή των πειραματικών εργαστηρίων. Ή επάρκεια και η αποδοτικότητά της ελέγχονται με βάση τα αποτελέσματα στο πεδίο εφαρμογής της, όπως είναι η πρόληψη, η πρώιμη διάγνωση, η θεραπεία και η αποκατάσταση. Και ασφαλώς δεν μπορεί να ασκηθεί ερήμην του περιβάλλοντος (πολιτικού, κοινωνικού, οργανωτικού, επιστημονικού, τεχνολογικού). — Μία νέα διεθνής διάκριση ήρθε την προηγούμενη χρονιά, με το όνομά σας να φιγουράρει στη λίστα των κορυφαίων επιστημόνων του Stanford University. Πώς μπήκατε στη λίστα και τι σημαίνει αυτό για τον επιστήμονα Χρήστο Δερβένη; Ή λίστα των κορυφαίων επιστημόνων σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα δημοσιεύεται κάθε χρόνο από το Πανεπιστήμιο του Stanford στις ΉΠΑ, χρησιμοποιώντας έναν αλγόριθμο που στην ουσία ακολουθεί την αξιολόγηση του ερευνητικού - επιστημονικού έργου όπως αυτό αντανακλάται στη σημαντικότητα των δημοσιεύσεων στη διεθνή βιβλιογραφία. Για κάθε έναν από εμάς είναι μια δικαίωση πολυετούς προσπάθειας στο δικό μας γνωστικό αντικείμενο. Όμως τα μηνύματα είναι δύο: Πρώτον, τίποτε δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια δυναμική και αφιερωμένη ομάδα επιστημόνων και είναι άδικο που αυτών τα ονόματα δεν φαίνονται στην αξιολόγηση και, δεύτερον, όλα είναι δυνατά αν είμαστε σοβαροί, εργατικοί και αν το σύστημα στο οποίο εργαζόμαστε δημιουργεί κίνητρα, ιδιαίτερα για τους νέους συναδέλφους. Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει στην πατρίδα μας, εκτός σπανίων περιπτώσεων. — Παρακολουθώντας σας, παρατηρώ ότι έχετε Ισχυρίζομαι πως τα συστήματα υγείας δεν έχουν διαχρονική αξία. Συστήματα που λειτουργούσαν

στη δεκαετία του ’50 (Ηνωμένο Βασίλειο) στις μέρες μας είναι ανεπαρκή. Το όραμα και το πλαίσιο οργάνωσής τους καθορίζονται από κοινωνικές,

περιβαλλοντικές, τεχνολογικές και κυρίως επιδημιολογικές συνθήκες κάθε ιστορικής περιόδου.

ικανοποιητικά

οικονομικές,

Mayo Clinic Medical School, Rochester,

Yale University, CT USA, Harvard Medical School (invited lecturer).

University of Lund, Sweden, University of Verona, Italy,

University of the Witwatersrand in Johannesburg, South Africa.

72 | ΜΑΪΟΣ 2024 εμπεριστατωμένη και σκληρή πολιτική άποψη για το καθημερινό γίγνεσθαι στη χώρα μας, κρατώντας δε φοβερές ισορροπίες. Παρατήρησα δηλαδή ότι κρίνετε ισότιμα όλες τις πολιτικές εκφάνσεις από όπου και αν προέρχονται. Διερωτώμαι πώς και δεν ασχοληθήκατε ποτέ με την πολιτική; Ασχολούμαι με την πολιτική υπό την ευρεία έννοια από πολύ νέος. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να γίνει αλλιώς, αφού μεγάλωσα σε μία οικογένεια με σημαντική εμπλοκή στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Σε διάφορες περιόδους από τη δικτατορία μέχρι σήμερα υπήρξαν περιστάσεις που είχα πολύ ενεργό συμμετοχή. Φαντάζομαι όμως πως με ρωτάτε για τη μη ενασχόληση μου με την «επαγγελματική πολιτική». Ίσως γιατί ο τρόπος που αυτή ασκείται δεν με γοήτευε. Είχα πάντα τις επιφυλάξεις μου. Προτιμούσα μια απόσταση ασφαλείας. Μπορεί να ακούγεται λίγο εγωιστικό, αλλά έτσι είναι. Βέβαια υπήρξαν και περίοδοι φωτεινών εξαιρέσεων. Σε ό,τι αφορά την κριτική μου στα πολιτικά δρώμενα, αυτή καθορίζεται από την προσωπική μου άποψη, που δεν έχει θέση μιας γενικής αλήθειας, απλώς είναι η δική μου. Την οποία προσπαθώ να την τεκμηριώνω όσο πιο αποτελεσματικά και εις βάθος γίνεται. Και που έχει ως βασικό πυρήνα τον πολιτικό φιλελευθερισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν θεωρώ, δε, πως είναι σωστή μια θέση, στην κριτική των πραγμάτων, που προσαρμόζει τις απόψεις στα γεγονότα. Αντίθετα, οφείλουμε να κρίνουμε τα γεγονότα με βάση τις όποιες απόψεις μας, ακόμα κι αν κάποιες φορές αυτό δεν μας αρέσει ή δεν μας συμφέρει. Δυστυχώς αυτό δεν είναι το σύνηθες. Έχουμε υπερεπάρκεια οπαδών και ανεπάρκεια πολιτών. Κι αυτό συνήθως δημιουργεί αλαζόνες κυβερνώντες και αφήνει τη χώρα στο διαχρονικό της τέλμα. Ή περίοδος που ζούμε μετά την κρίση αποδεικνύει του λόγου το αληθές! Το πολιτικό κέντρο, το οποίο γοητεύει πολλούς, ως πολύφερνη νύφη, είναι μια δύσκολη τοποθέτηση και σπανίως γίνεται κατανοητό το περιεχόμενό του, από τους περισσότερους γαμπρούς, αλλά και από τους περισσότερους που δηλώνουν πως ανήκουν σ’ αυτό. ■ ΧΡ Η ΣΤΟΣ Γ. Δ Έ ΡΒΈΝΗΣ Ο Χρήστος Γ. Δερβένης, MD, PhD, FRCS, γεννήθηκε στον Βόλο στις 29 Απριλίου 1954 και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας το 1978, από όπου και πήρε τον τίτλο της ειδικότητας της Χειρουργικής το 1985. Συνέχισε τη μετεκπαίδευσή του στο Λονδίνο και στη Βέρνη της Ελβετίας, στη Χειρουργική του Παγκρέατος, του Ήπατος και των Χοληφόρων. Αναγορεύθηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1997), ενώ διετέλεσε συντονιστής διευθυντής Χειρουργικής στο Κωνσταντοπούλειο Νοσοκομείο Ν. Ιωνίας «Αγία Όλγα» για 18 χρόνια και καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου (2017–2021). Είναι επίσης επισκέπτης καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Σήμερα είναι διευθυντής του Τμήματος Χειρουργικής Ογκολογίας και Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος στο Νοσοκομείο Μετροπόλιταν και διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του ίδιου νοσοκομείου. Έχει κληθεί ως επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων στη

και στο

Στην Ευρώπη στα

και

Διετέλεσε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ήπατος –Χοληφόρων – Παγκρέατος και μέλος της διοίκησης της αντίστοιχης διεθνούς εταιρείας και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιατρικών ειδικοτήτων UEMS (Division Ήπαρ-Χοληφόρα-Πάγκρεας). Έχει αναγορευτεί σε επίτιμο μέλος του Royal College of Surgeons of England, της Ακαδημίας Χειρουργικής της Αργεντινής, της Ιταλικής Εταιρείας Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος και έχει εκδώσει 3 βιβλία σε διεθνείς εκδοτικούς οίκους και έχει δημοσιεύσει 250 άρθρα με περισσότερες από 53.500 αναφορές και h-index 78. Πρόσφατα συμπεριελήφθη στη λίστα του 2% των κορυφαίων επιστημόνων παγκοσμίως με βάση την κατάταξη του Πανεπιστημίου Stanford των ΗΠΑ. Υπήρξε μέλος της ομάδας για το ΕΣΥ στην περίοδο υπουργίας του Παρασκευά Αυγερινού, σύμβουλος πολλών υπουργών Υγείας και μέλος πολλών επιτροπών για το ΕΣΥ. Έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό άρθρων για το ΕΣΥ. Έχει εκπαιδευτεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε θέματα Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας και ήταν μέλος της Εθνικής Αντιπροσωπείας στη μεγάλη σύνοδο του ΠΟΥ για την Οργάνωση των Υπηρεσιών Υγείας στη Χάγη (1984). Διετέλεσε πρόεδρος της επιτροπής για την αναμόρφωση της ιατρικής εκπαίδευσης, (2013–2014) και πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ (2012–2015). Είναι ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος του «Kύκλου Ιδεών».

74 | ΜΑΪΟΣ 2024 Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ και της Β’ Χειρουργικής Κλινικής το 1898 έδωσε πολύ μεγάλη ώθηση στην ιατρική πανεπιστημιακή εκπαίδευση στη χώρα μας. Χιλιάδες φοιτητές της Ιατρικής, μετέπειτα γιατροί που άσκησαν το λειτούργημά τους στη χώρα μας ή διέπρεψαν στο εξωτερικό μυήθηκαν στην ιατρική επιστήμη στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Σήμερα, έναν αιώνα και πλέον μετά, το Αρεταίειο Νοσοκομείο εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, όσον αφορά στις ιατρικές αλλά και εκπαιδευτικές υπηρεσίες που προσφέρει. Ή Β’ Χειρουργική Κλινική και το Αρεταίειο Νοσοκομείο έναν αιώνα τώρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, προσφέροντας πολύ υψηλής εξειδίκευσης ιατρικές υπηρεσίες. Είναι κέντρο αναφοράς στη Χειρουργική με ιδιαίτερη εξειδίκευση στη Χειρουργική Ογκολογία. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί πάνω από 1.600 επεμβάσεις σε ογκολογικούς ασθενείς το χρόνο. Τα μέλη ΔΕΠ της Β’ Χειρουργικής Κλινικής ανέρχονται σε 13 άτομα και σε αυτά έρχονται να προστεθούν 4 μέλη ΔΕΠ σε παράλληλη απασχόληση, 4 ειδικοί ιατροί ΕΔΙΠ, 5 επιστημονικοί συνεργάτες, 4 επικουρικοί επιμελητές ΕΣΥ, 4 επιστημονικοί σύμβουλοι και 4 ακαδημαϊκοί υπότροφοι. Το είδος των χειρουργείων που γίνονται κατά 80% είναι ογκολογικά χειρουργεία υψηλής εξειδίκευσης. Χειρουργεία που χρειάζονται έμπειρο προσωπικό για να ολοκληρώνονται σε ορθά χρονικά διαστήματα, χωρίς επιπλοκές και μακρές νοσηλείες. Στην Κλινική εφαρμόζονται πρωτόκολλα Fast Track που προάγουν την ταχεία ανάρρωση. Σκοπός τους είναι η μείωση της παραμονής στο νοσοκομείο και η ταχύτερη ανάρρωση και λειτουργική αποκατάσταση του ασθενούς. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την αρμονική συνεργασία της χειρουργικής και αναισθησιολογικής ομάδας με τις ομάδες των άλλων ιατρικών ειδικοτήτων (καρδιολόγους, ακτινολόγους, πυρηνικούς ιατρούς, ενδοκρινολόγους), που βοηθούν στην προετοιμασία και υποστήριξη του ασθενούς. Σημαντικό ρόλο για την πιστή εφαρμογή αυτών των πρωτοκόλλων έχει το κατάλληλα εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και η φυσιοθεραπευτική ομάδα. ΜΟΝ Α ΔΕΣ Β' ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Η Σ ΚΛΙΝΙΚ Η Σ Πιστεύοντας στην εξειδίκευση και στην αριστεία, η Β’ Χειρουργική Κλινική προσπαθεί με 22 οργανωμένες μονάδες και ειδικά ιατρεία να προσφέρει στον ασθενή, αλλά και στον εκπαιδευόμενο ιατρό ή φοιτητή υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και εκπαίδευση. Από την Ογκολογική Μονάδα, το Καρδιογκολογικό Ιατρείο, το Ιατρείο Nευροενδοκρινικών Νεοπλασμάτων Γαστρεντερικού Συστήματος, το Γαστρεντερολογικό Iατρείο και τη Μονάδα Θεραπευτικής Ενδοσκόπησης, που πλαισιώνουν ολιστικά τον ογκολογικό ασθενή, μέχρι την εξαιρετικής εξειδίκευσης Μονάδα Ήπατος - Παγκρέατος - Χοληφόρων, τη Μονάδα Σαρκωμάτων, Μελανώματος και Σπανίων Όγκων και τη Μονάδα Ενδοπεριτοναϊκής Χημειοθεραπείας, η Β’ Χειρουργική Κλινική, έχει όλες τις προδιαγραφές ευρωπαϊκού κέντρου Χειρουργικής Ογκολογίας. ΑΡΕΤΑ Ι ΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕ Ι Ο Β' Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ! Γράφει ο ΜΑΝΟΥΣΟΣ Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΛΑΚΗΣ, καθηγητής Χειρουργικής, διευθυντής Β' Χειρουργικής Κλινικής, Αρεταίειο Νοσοκομείο, ΕΚΠΑ.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 75 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΠΡ Ο ΓΡΑΜΜΑ ΑΝ Α ΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΞ Ε ΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Η Σ Για αυτό που είμαστε περήφανοι είναι ότι συνεχίζουμε αυτή τη μακρόχρονη παράδοση στην έρευνα και την εκπαίδευση. Ή Β’ Χειρουργική Κλινική του Αρεταιείου Νοσοκομείου έχει ξεκινήσει να υλοποιεί ένα πρόγραμμα ανάπτυξης και εξέλιξης της Χειρουργικής. Το 2021 δημιουργήσαμε το Ερευνητικό Κέντρο Μοριακής Βιολογίας. Ένα πλήρες εξοπλισμένο εργαστήριο Βιολογίας και μεταφραστικής έρευνας, φτιαγμένο από το μηδέν, με ίδια έσοδα της κλινικής, με σκοπό να στηρίξει τις ερευνητικές προσπάθειες των μελών της και να αναπτύξει την ιατρική σκέψη των ειδικών, των ειδικευομένων και των φοιτητών μας, στα μονοπάτια των επιστημών που προάγουν την ιατρική ερευνά. Την ίδια χρονιά, ανακαινίζουμε το Πειραματικό Χειρουργείο, στο οποίο υπό τις αρχές της βιοηθικής και όπως αυτές ορίζονται από τη νομοθεσία και τα κλιμάκια ελέγχου καταφέρνουμε σε ζωικά μοντέλα να διενεργούμε επεμβάσεις με εκπαιδευτικούς σκοπούς. Από το 1959 μέχρι και σήμερα η χρήση πειραματικών χειρουργείων παραμένει η αδιαμφισβήτητη βάση για την επιστημονική έρευνα. Σε συνέχεια αυτών, το 2022 πραγματοποιήσαμε ένα μεγάλο όραμά μας για την εκπαίδευση των φοιτητών και των γιατρών μας. Το Εκπαιδευτικό Κέντρο Ρομποτικής & Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής με προσομοίωση, με την απόκτηση 3 νέων προσομοιωτών Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής και ενδοσκόπησης. Έτσι πλέον μπορούμε να προσφέρουμε εκπαίδευση με βάση την προσομοίωση, που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και ασφαλής στην εκμάθηση νέων τεχνικών σε ένα ασφαλές περιβάλλον και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών στη Χειρουργική, ξεπερνώντας τους σκοπέλους και το κόστος της κλασικής χειρουργικής εκπαίδευσης. Και η ανάπτυξη της Κλινικής συνεχίζεται το 2024 με την απόκτηση του πρώτου ρομποτικού χειρουργικού συστήματος σε Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο. Σε σύγκριση με την παραδοσιακή ανοιχτή Χειρουργική, η Ρομποτική Χειρουργική έχει λιγότερη αιμορραγία κατά τη διάρκεια της επέμβασης και μικρότερο χρόνο νοσηλείας μετά την επέμβαση, λόγω των πλεονεκτημάτων της ελάχιστα επεμβατικής τεχνολογίας, η οποία όχι μόνο βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά και μειώνει την εμφάνιση χειρουργικών επιπλοκών. Ή ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της ρομποτικής τεχνικής έχουν τεκμηριωθεί στη σύγχρονη ιατρική βιβλιογραφία με μελέτες σε διαφορετικούς τομείς της Ογκολογικής Χειρουργικής. Ή χρήση ρομποτικών υποβοηθούμενων επεμβάσεων στον καρκίνο του πεπτικού αυξάνεται ραγδαία, με όλο και συχνότερη χρήση σε νεότερους ασθενείς με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης. Το νέο αυτό εγχείρημα της Κλινικής μας έχει στόχο να δοθεί η δυνατότητα χρήσης της ρομποτικής τεχνικής σε ασθενείς με καρκίνο, έτσι ώστε να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα της ελάχιστα επεμβατικής αυτής

76 | ΜΑΪΟΣ 2024 μεθόδου, αλλά και να υπάρχει δυνατότητα δωρεάν εκπαίδευσης στη νέα τεχνολογία της χειρουργικής στους Έλληνες ιατρούς και φοιτητές. Κανένα όραμα δεν γίνεται πραγματικότητα αν δεν υπάρχει συνεργασία. Με βασικό στόχο το βέλτιστο για τον ογκολογικό ασθενή, καταφέραμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας με την Πανεπιστημιακή Γυναικολογική Κλινική του Αρεταιείου Νοσοκομείου. Έτσι, το ρομποτικό σύστημα στο Αρεταίειο Νοσοκομείο θα επιτρέψει την πρόσβαση και σε άλλους ασθενείς πέραν της Ογκολογικής Χειρουργικής και στη Γυναικολογική Ογκολογία, όπου και αναμένουμε τουλάχιστον 200 επεμβάσεις να πραγματοποιηθούν ρομποτικά, από τη Χειρουργική και Γυναικολογική Κλινική μέχρι το τέλος του 2024. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ Ε ΡΓΟ Ή Β’ Χειρουργική Κλινική ενθαρρύνει την καινοτομία και την έρευνα και προσφέρει στους ειδικευομένους της τη δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικής διατριβής. Κάθε χρόνο κατατίθενται περί των 15 νέων διδακτορικών διατριβών, από τις οποίες προκύπτουν νέες δημοσιεύσεις και νέα δεδομένα στην ιατρική επιστήμη που προάγουν την εξέλιξη και την εξειδίκευση στην κλινική πρακτική. Σε αυτά συμμετέχουν ενεργά τα μέλη της κλινικής, αφού η καθοδήγηση και υποστήριξη των νέων ερευνητών γίνεται από τους καθηγητές τους μέχρι την ολοκλήρωση αυτών. ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚ Α Ή Β’ Χειρουργική Κλινική δεν σταματά να εξελίσσει και να στηρίζει την εξειδικευμένη γνώση. Με στόχο Μ Ά ΝΟΥ ΣΟΣ Μ. ΚΩΝΣΤΆ ΝΤΟΥΛΆΚΗΣ Ο Μανούσος Μ. Κωνσταντουλάκης γεννήθηκε την Αθήνα. Κατέχει τη θέση του καθηγητή Χειρουργικής και υπηρετεί ως διευθυντής της Β' Χειρουργικής Κλινικής στο Αρεταίειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πήρε το πτυχίο του από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) το 1989 και στη συνέχεια τελείωσε το διδακτορικό του στο ίδιο ίδρυμα το 1991. Ξεκίνησε τη χειρουργική του εκπαίδευση στο Ρόουντ Άιλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία συνεχίστηκε μέχρι το έτος 1996. Επέστρεψε στην Ελλάδα ως επιστημονικός διευθυντής του Εργαστηρίου Χειρουργικής Έρευνας του 1ου Τμήματος Προπαιδευτικής Χειρουργικής. Έναν χρόνο αργότερα διορίστηκε ως λέκτορας στο Τμήμα όπου ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα. Το 2005, μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για την υποτροφία του για Χειρουργική Ογκολογία στο Νοσοκομείο Mount Sinai. Εργάζεται στο χώρο της Χειρουργικής Ογκολογίας από το 2006, με ιδιαίτερη εστίαση στον καρκίνο του ήπατος και του παγκρέατος, όπου είναι γνωστός ειδικός. Κατέχει τη θέση του επικεφαλής στο Εργαστήριο Χειρουργικής Έρευνας από το 1997 και συνεχίζει να υπηρετεί με αυτή την ιδιότητα. Σε συνεργασία με την ομάδα του και τους συνεργάτες του σε όλη την Ευρώπη, συμμετείχε ενεργά σε διεθνείς ερευνητικές πρωτοβουλίες που υποστηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. τη βέλτιστη προετοιμασία, επαγγελματική επάρκεια και σύγχρονη εξειδίκευση των νέων ιατρών, αλλά και σχετικών ειδικοτήτων που θα κληθούν να στελεχώσουν νοσοκομεία και να υλοποιήσουν τα μέγιστα για τον Έλληνα ασθενή, λειτουργούν επιτυχώς 2 μεταπτυχιακά προγράμματα:

Το ΠΜΣ Χειρουργικής Ογκολογίας είναι η παροχή υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακής εκπαίδευσης στο επιστημονικό πεδίο της Χειρουργικής Ογκολογίας.

Το ΠΜΣ «Ενδοκρινικές Νεοπλασίες» που αποτελεί ένα νέο πεδίο ανάπτυξης, το οποίο στηρίζεται στη συνεργασία πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων για να μπορέσει να καλύψει την πολυπλοκότητα της προέλευσής τους και την ετερογένεια στην παθογένειά τους. Ε ΡΕΥΝΑ Ή συμμετοχή μας με επιτυχία σε ερευνητικά ευρωπαϊκά προγράμματα, παγκόσμια και πανευρωπαϊκά πρωτόκολλα, αλλά και διεθνείς μελέτες Φάσης 2 και 3 δεν μπορεί παρά να μας κάνει να θέλουμε να αναπτύξουμε και άλλο το πεδίο αυτό μέσα από τις νέες δομές που δημιουργούμε. Ή Β’ Χειρουργική Κλινική και το ανθρώπινο δυναμικό της έχει ως μοναδικό στόχο να προσφέρει ισότιμα την καινοτομία και την εξειδίκευση στους ασθενείς, αλλά και την υψηλής ποιότητας εκπαίδευση στους γιατρούς και τους φοιτητές. Ή καινοτομία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά μετρήσιμα οφέλη, τόσο στην υγεία όσο και στην εκπαίδευση, και είναι κρίσιμο και απαραίτητο να τη στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις. ■

ΜΑΪΟΣ 2024 | 77 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΡΟΜΠΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ daVinci, ένα ευέλικτο χειρουργικό σύστημα που αποτελεί νέο πρότυπο στην ελάχιστα επεμβατική φροντίδα, διαθέτει πλέον το Αρεταίειο Νοσοκομείο. Πρόκειται για το πρώτο ρομποτικό χειρουργικό σύστημα σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο της χώρας, το οποίο δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε μία αυξανόμενη ποικιλία επεμβάσεων, κυρίως Γενικής Χειρουργικής, Ουρολογίας, Γυναικολογίας και Θώρακος. Σκοπός του η δωρεάν πρόσβαση όλων των Ελλήνων ασθενών, η εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, των ειδικευομένων Χειρουργικής και των γενικών χειρουργών. Με αφορμή την εγκατάσταση του πρώτου ρομποτικού χειρουργικού συστήματος daVinci στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αρεταίειο, τίθενται οι βάσεις ώστε οι Έλληνες ασθενείς να έχουν δωρεάν πρόσβαση στη Ρομποτική Χειρουργική, στη γρήγορη δηλαδή εφαρμογή θεραπείας με τις πιο ακριβείς πρακτικές και με την πλέον ενδεδειγμένη παγκοσμίως ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο. Όπως επεσήμανε κατά την τελετή παρουσίασης του μηχανήματος ο καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος, πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, «είναι μια στιγμή που γεμίζει όλες και όλους με υπερηφάνεια και ενθουσιασμό. Σήμερα, γινόμαστε μάρτυρες ενός σημαντικού επιστημονικού βήματος της Ιατρικής Σχολής, με την υιοθέτηση ενός πρωτοποριακού ρομποτικού συστήματος. Ή εγκατάσταση και λειτουργία του ρομποτικού συστήματος είναι προϊόν προσπάθειας του Αρεταίειου Νοσοκομείου, της Εφορείας του, της Ιατρικής Σχολής και των πρυτανικών αρχών του ΕΚΠΑ και φέρνει το Ίδρυμά μας στην πρώτη γραμμή της ιατρικής καινοτομίας. Το ιστορικό αυτό πανεπιστημιακό νοσοκομείο, όντας ερευνητικό κέντρο αριστείας, αποτελεί ιδανικό περιβάλλον για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτής της τεχνολογίας προς όφελος των ασθενών. Το ρομποτικό χειρουργικό σύστημα daVinci X, ένα σύστημα τέταρτης γενιάς, προσφέρει ακρίβεια και ασφάλεια στις χειρουργικές επεμβάσεις, πρόσβαση σε εξειδικευμένες επεμβάσεις και νέες δυνατότητες εξειδίκευσης και εκπαίδευσης». ■ Με χειρουργικό ρομποτικό σύστημα

εξοπλίστηκε το Αρεταίειο

daVinci

χειρουργείου, υλικά, χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων-αντιβιώσεων με λεπτομέρειες όπως καλλιέργειες και αντιβιογράμματα, ιατρός και προέλευση εντολής χορηγήσεως κ.ά.). Ανάλυση των παραπάνω δεδομένων, ως μέσο αυτοελέγχου της Κλινικής, αλλά και εξαγωγής ασφαλών συμπερασμάτων προς διόρθωση και βελτίωση της λειτουργίας με ανάλογες ενέργειες. 6. Αυστηρή εφαρμογή κλινικών πρωτοκόλλων, προετοιμασίας εντέρου, χορήγησης αντιβιοτικών, λοιμωξιολογικής

την εμφανή

άμεση αποτελεσματικότητά τους στην αντιμετώπιση δύσκολων

78 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΓΑΛΑΝΗΣ, καθηγητής Χειρουργικής, διευθυντής Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής ΑΠΘ, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο». Η Β' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αποτελεί μια από τις ιστορικότερες κλινικές της χώρας μας. Στεγάζεται στον 5ο όροφο του Α' κτιρίου του ΓΝΘ «Ιπποκράτειο». Από τις τάξεις της πέρασαν ως ειδικοί ή εκπαιδευόμενοι σημαντικοί χειρουργοί της Βορείου Ελλάδος, μεταξύ των οποίων πολυάριθμοι διευθυντές διαφόρων χειρουργικών κλινικών. Ή προσφορά της Κλινικής στο κοινωνικό σύνολο αυξήθηκε κατακόρυφα τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω συγκεκριμένων χειρισμών: 1. Πρόσληψη γραμματειακής υποστήριξης με εξειδίκευση στη Διδακτική και Τεχνολογία. 2. Διάνθιση του προσωπικού της Κλινικής ανάλογα με τις ανάγκες της. Το σημερινό ιατρικό προσωπικό της Κλινικής, αυξανόμενο, αποτελείται από 9 ειδικούς χειρουργούς -3 μέλη ΔΕΠ (1 καθηγητή, 1 αν. καθηγητή, 1 επ. καθηγητή)-, 4 επιμελητές ΕΣΥ (1 διευθυντή, 2 Α' και 1 Β' ), έναν Reader και μια ακαδημαϊκή υπότροφο. Στην Κλινική είναι ενταγμένοι και 5 επιστημονικοί συνεργάτες. Ή Κλινική εκπαιδεύει αυτή τη στιγμή 13 ειδικευόμενους Γενικής Χειρουργικής και διδάσκει τα μαθήματα της Χειρουργικής σε πολυάριθμους φοιτητές της Ιατρικής του ΑΠΘ, αλλά και του εξωτερικού μέσω των προγραμμάτων Erasmus.

Ανακαίνιση των λειτουργικών χώρων της Κλινικής. Τεχνολογικός εκσυγχρονισμός της αίθουσας διδασκαλίας και της αίθουσας συσκέψεων της κλινικής. Επικείμενη ανακαίνιση της πτέρυγας ασθενών.

Επαναδειοδότηση του Εργαστηρίου Πειραματικής και Χειρουργικής Έρευνας και εμπλουτισμός των χώρων του.

Ψηφιακή καταγραφή με πρόγραμμα της ίδιας της Κλινικής, όλων των δεδομένων. Φάκελοι ασθενών

προέλευση των παραπομπών, σωματομετρικοί δείκτες, πρακτικό

μικροβιακών παραγόντων ή άλλων δύσκολων κλινικών καταστάσεων. Ως επιστέγασμα της παραπάνω προσπάθειας, λάβαμε δύο βραβεία σε ανάλογα επιστημονικά συνέδρια για τις πρωτοπόρες αυτές μεθόδους.

Ή Κλινική κατά τα δύο τελευταία χρόνια έχει εξυπηρετήσει, μετά από εισαγωγή, πάνω από 3.500 ασθενείς (διαθέτει 35 κλίνες). Από αυτούς χειρουργήθηκαν περίπου οι 2.500.

(ιστορικό, γεωγραφική

διαχείρισης κ.ά., με αποτέλεσμα

και

Δίνεται έμφαση στην αδιάλειπτη εξυπηρέτηση της λίστας των ασθενών, με προτεραιότητα στους ασθενείς με νεοπλασματική πάθηση. 9. Σύσταση, για πρώτη φορά στην ιστορία της Κλινικής, Ογκολογικού Συμβουλίου, με μόνιμα και έκταΓΝΘ «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» Β' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης!

(βουβωνοκήλης, οσχεοβουβωνοκήλη, κοιλικοκήλη, μετεγχειρητική κοιλιοκήλη, γιγαντιαίες κοιλιοκήλες).

15. Το Τμήμα Χειρουργικών Παθήσεων Ενδοκρινών Αδένων. Αντιμετωπίζονται χειρουργικές παθήσεις θυρεοειδούς, παραθυρεοειδών και επινεφριδίων.

16. Το Τμήμα Ήπατος-Παγκρέατος-Χοληφόρων. Αντιμετωπίζονται χειρουργικές παθήσεις

17.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 79 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ κτα μέλη, το οποίο είναι απαραίτητο και υποχρεωτικό σύμφωνα με τη νομοθεσία, πλην όμως ανύπαρκτο λόγω λειτουργικών προβλημάτων σε πολλές ενεργείς κλινικές της χώρας (ακόμη και των μεγάλων αστικών κέντρων). Εγγύηση στο καλό αποτέλεσμα αποτελεί η αγαστή συνεργασία της Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ΓΝΘ «Ιπποκράτειο» με την Γ' Ογκολογική Κλινική του ΑΝΘ «Θεαγένειο» και την Ακτινοθεραπευτική Κλινική του ίδιου νοσοκομείου, μέσω των μόνιμων μελών του Ογκολογικού Συμβουλίου μας. Σημαντικοί αρωγοί, επίσης, οι ιατροί των τριών Γαστρεντερολογικών Εργαστηρίων (των Β', Β' ΠΠ και Δ' Παθολογικών Κλινικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης), το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο και το

Εργαστήριο, τα οποία λειτουργούν στο ΓΝΘ «Ιπποκράτειο». 10. Στην Κλινική δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά οργανωμένα εξειδικευμένα τμήματα (μονάδες) για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ασθενών με συγκεκριμένες παθήσεις. Ανάλογα λαμβάνουν χώρα εξειδικευμένα Εξωτερικά Ιατρεία. Εκτελείται ευρύ φάσμα όλων των λαπαροσκοπικών και ανοικτών χειρουργείων με τη χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνικών, υλικών και πηγών ενέργειας, με αποτέλεσμα εξαιρετικά αποτελέσματα. 11. Το Τμήμα Διάγνωσης και Αντιμετώπισης Παθήσεων του Μαστού, για τη δημιουργία του οποίου η Κλινική μας βραβεύτηκε από το Σύλλογο του Άλματος Ζωής για την κοινωνική προσφορά του στον τομέα της πρόληψης και θεραπείας του καρκίνου του μαστού. 12. Το Τμήμα Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Παθήσεων Ανωτέρου Πεπτικού, Λειτουργικών Διαταραχών του Οισοφάγου και Παχυσαρκίας. Αντιμετωπίζονται λαπαροσκοπικά οι παθήσεις της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης, Διαφραγματικηλών και Νοσογόνου Παχυσαρκίας. 13. Το Τμήμα Περιεγχειρητικής Φροντίδας και Μεταβολικής Υποστήριξης Ασθενών, ιδιαίτερα σημαντικό για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα όλου του φάσματος των χειρουργείων, κυρίως όμως των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου (νόσος Crohn και Ελκώδης Κολίτις), παχύσαρκων ασθενών και καρκινοπαθών.

Το Τμήμα Χειρουργικής Κηλών και Σύνθετων Κοιλιοκηλών. Αντιμετωπίζεται όλο το φάσμα των κηλών

Ακτινολογικό

14.

χοληδόχου κύστεως, ήπατος και παγκρέατος.

και

κτού, για τις οποίες η Κλινική αποτελεί κέντρο αναφοράς με παραπομπές ασθενών από όλες τις γεωγραφικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας και όχι μόνο. Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στο ΓΝΘ «Ιπποκράτειο», τα χειρουργεία που εκτελέστηκαν κατά τα τελευταία δύο χρόνια για ορθοκολικό καρκίνο είναι περίπου 250!!! Οι παραπομπές προέρχονται κυριολεκτικά από όλα τα μέρη της Ελλάδος, κυρίως βέβαια της Βόρειας Ελλάδος. Στο πλαίσιο λειτουργίας του συγκεκριμένου Τμήματος είναι δυνατή η πλήρης στήριξη και προσφορά στους ασθενείς, σε όλη την κλίμακα, από την ορθή και έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας του καρκίνου, αλλά και των φλεγμονωδών νόσων του παχέος εντέρου,

Το Τμήμα Παθήσεων Παχέος Εντέρου

Πρω-

(hands-on workshops).

St Mark’s Hospital and Academic Institute, Harrow, London

Honorary Clinical Fellow, στο St Mary’s Hospital, Department of Biosurgery and Surgical Technology, ως Honorary Clinical and Research fellow, στο Strasburg, IRCAD. «Repuplique Francaise, Universite De Strasbourg, Diplome D’Universite De Chirurgie Laparoscopique»,

80 | ΜΑΪΟΣ 2024 έως την αντιμετώπιση των νόσων αυτών, μέσα από ποικίλες δυνατότητες θεραπευτικής αντιμετώπισης που προσφέρονται από την Κλινική μας, από την πιο συντηρητική μέθοδο έως και την πιο προχωρημένη εγχειρητική τεχνική και ογκολογική προσέγγιση, όπως η ελάχιστα επεμβατική διαπρωκτική (λαπαροσκοπική) χειρουργική για εκτομή όγκων του ορθού. Στο πλαίσιο ενημέρωσης για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και στη βάση της ιατρικής και χειρουργικής ογκολογικής προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο από τη Β' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και των πολύτιμων συνεργατών της, διοργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία στις 15 Μαρτίου 2024 επιστημονική εκδήλωση με στόχο την ενημέρωση του κοινού της πόλεως της Θεσσαλονίκης πάνω στα νεότερα δεδομένα της πρόληψης και αντιμετώπισης του καρκίνου του παχέος εντέρου και της δράσεως του Τμήματος Παχέος Εντέρου της Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής. Ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνία της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο ήταν η ανακοίνωση από το οργανωμένο Τμήμα Παχέος Εντέρου και Πρωκτού της Κλινικής μας 24ωρης τηλεφωνικής και διαδικτυακής γραμμής επικοινωνίας (2310 892185 και bprxauth@gmail.com) με τον κόσμο της πόλεως και η δέσμευση του συνόλου του προσωπικού της, ώστε η Κλινική μας να αποτελέσει πηγή πληροφοριών για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, έγκυρης γνώμης διά του Ογκολογικού της Συμβουλίου, αλλά και καταφύγιο για όλους τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, οι οποίοι έχουν πληγωθεί από την επάρατη νόσο. ■ ΙΩΆΝΝΗΣ Ν. ΓΆ ΛΆΝΗΣ Ο Ιωάννης Ν. Γαλάνης είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ (1995) με το βαθμό ΑΡΙΣΤΑ (8,88). Αναγορεύτηκε σε διδάκτορα της ίδιας σχολής το 2001 με το βαθμό ΑΡΙΣΤΑ. Εξελέγη λέκτορας Χειρουργικής το 2004 και διήλθε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας έως και την εκλογή του παμψηφεί σε πρωτοβάθμιο καθηγητή Χειρουργικής το 2019. Το 2022 εξελέγη παμψηφεί διευθυντής της Β' Προπαιδευτικής Χειρουργικής του ΑΠΘ, θέση την οποία κατέχει έως σήμερα. Κατά τη θητεία του, διατέλεσε προσωρινός διευθυντής της Παιδοχειρουργικής Κλινικής του ΓΝΘ «Ιπποκράτειο», ενώ κατέχει επίσης τη θέση του διευθυντή του Χειρουργικού Τομέα στο ίδιο νοσοκομείο. Είναι μέλος 12 ελληνικών και 5 διεθνών επιστημονικών εταιρειών, ενώ κατέχει τη θέση του αντιπροέδρου του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας, του αντιπροέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικών Λοιμώξεων, του γενικού γραμματέα της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Παχέος Εντέρου και Πρωκτού, του μέλους της Επιτροπής Λοιμώξεων του ΓΝΘ «Ιπποκράτειο», ενώ έχει διατελέσει αντιπρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΓΝΝΘ «Γ. Γεννηματάς» και μέλος της Επιτροπής Ηθικής και Δεοντολογίας του ιδίου νοσοκομείου. Είχε ενεργό συμμετοχή σε 8 Επιτροπές της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, με σημαντικότερες την Επιτροπή Επεξεργασίας Σχεδίου Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, την Επιτροπή Ολοκλήρωσης της Πανεπιστημιακής Λειτουργίας των Νοσοκομείων «ΑΧΕΠΑ»-«Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», την Επιτροπή Εργασίας για την αξιολόγηση προπτυχιακών φοιτητών (εξετάσεις-βαθµολόγηση), την Επιτροπή Εσωτερικής Αξιολόγησης. Έχει λάβει Βραβείο Αριστείας στη Διδασκαλία από το Ιατρικό τμήμα του ΑΠΘ, μετά από αξιολόγηση από τους φοιτητές Ιατρικής. Συμμετέχει ως εκπαιδευτής σε 8 προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών (5 ΑΠΘ, 2 ΕΚΠΑ, 2 Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας). Συμμετέχει ως εκπαιδευτής και συντονιστής σε 60 μετεκπαιδευτικά ή μεταπτυχιακά πρακτικά σεμινάρια, ενώ του έχει απονεμηθεί ο τίτλος του «εκπαιδευτή» («instructor») της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας

Έχει συμμετάσχει ως οργανωτής, αλλά και ως εκπαιδευτής, κυρίως για την ΕΧΕ, σε πολυάριθμα εκπαιδευτικά προγράμματα

Έχει μετεκπαιδευτεί στα

ως

έχει συμμετοχή σε 70 μετεκπαιδευτικά προγράμματα σε πολλαπλά κέντρα του εξωτερικού. Έλαβε Βραβείο Αριστείας από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2023–2024 για την Προσφορά Τεχνογνωσίας στο Σχεδιασμό και την Εξέλιξη Σύγχρονων Εργαλείων και Πηγών Ενέργειας, στην ενότητα του «Αξιοσημείωτου Κλινικού, Εργαστηριακού Ερευνητικού και Οργανωτικού έργου και την Εφαρμογή Καινοτόμων Μεθόδων και Τεχνικών».

(2018).

ενώ

της Ιατρικής Σχολής Αθηνών (ΑΚΙΣΑ). Το πρωτοποριακό

82 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΙΚΟΥΛΗΣ, κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΕΚΠΑ και διευθυντής της Γ' Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής ΠΓΝ «Αττικόν». Η Γ' ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ του ΠΓΝ «Αττικόν», της «ναυαρχίδας» του ΕΣΥ, παρέχει υψηλής ποιότητας χειρουργικές υπηρεσίες, συνδυάζοντας παράλληλα το ακαδημαϊκό και εκπαιδευτικό έργο, το οποίο αποτελεί επί σειρά ετών σημείο έμφασης της Κλινικής. Είναι μια ιστορική κλινική που λειτουργεί αδιάλειπτα για πάνω από 20 χρόνια (από το 2003) στο ΠΓΝ «Αττικόν» και είναι συνυφασμένη με τη λειτουργία του. Το ανθρώπινο δυναμικό της Κλινικής απαρτίζεται από έξι μέλη ΔΕΠ -τέσσερις καθηγητές (Ε. Πικουλής, Ε. Μισιακός, Π. Πατάπης και Α. Χαραλαμπόπουλος), ένας αναπληρωτής καθηγητής (Κ. Νάστος) και ένας επίκουρος καθηγητής (Δ. Δελλαπόρτας)-, από τέσσερις ιατρούς ΕΣΥ (ένας διευθυντής, ένας επιμελητής Α' και δύο επικουρικοί επιμελητές Β'), από τρεις ακαδημαϊκούς υποτρόφους και από δέκα ειδικευόμενους ιατρούς. Στην Κλινική εφαρμόζονται οι πιο σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές, με ιδιαίτερη έμφαση στην εφαρμογή ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών Xειρουργικής (Λαπαροσκοπική Χειρουργική) για τη διενέργεια τόσο μείζονων όσο και ελάσσονων επεμβάσεων κοιλίας (ανώτερου και κατώτερου πεπτικού, ήπατος-χοληφόρων-παγκρέατος, επινεφριδίων και κοιλιακού τοιχώματος), οι οποίες αποδεδειγμένα οδηγούν σε βελτιστοποίηση της μετεγχειρητικής πορείας των ασθενών και συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στη μείωση της διάρκειας νοσηλείας. Στη Κλινική λειτουργεί Μονάδα Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, στην οποία αντιμετωπίζεται όλο το φάσμα της Ενδοκρινικής Χειρουργικής, συμπεριλαμβανομένου επεμβάσεων του θυρεοειδούς, των παραθυρεοειδών, των επινεφριδίων και των νευροενδοκρινών όγκων του παγκρέατος και του λεπτού εντέρου. Ή μονάδα αντιμετωπίζει ιδιαίτερα και σπάνια περιστατικά, όπως προχωρημένες κακοήθειες και επανεπεμβάσεις, ενώ καταγράφει και πιστοποιεί την ποιότητα και τα αποτελέσματα των επεμβάσεων στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων EUROCRINE, έχοντας αντίστοιχα αποτελέσματα με άλλα καταξιωμένα κέντρα της Ευρώπης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η δράση της πειραματικής/εκπαιδευτικής μονάδας της Γ' Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής. Πρόκειται για τη Μονάδα Βιοϊατρικής Έρευνας, Προηγμένης Προσομοίωσης και Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης της Κλινικής, η οποία προσφέρει τη δυνατότητα εκπαίδευσης Medical Simulation Lab στο θεματικό πεδίο της Γενικής Χειρουργικής, με τη χρήση

ευκρίνειας, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής, σε ειδικά

χώρους του Αττικού Κτιρίου

αυτό εκπαιδευτικό έργο αποτελεί δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και συστάθηκε με τον Ν.4655/2020 «Πρωτοβουλία για την Υγεία», στοχεύοντας στην ανάπτυξη και βελτίωση των δεξιοτήτων των εκπαιδευομένων φοιτητών Ιατρικής και ειδικευομένων, μέσω της χρήσης ψηφιακών μέσων και εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει εκπαιδεύσεις σε ζωικούς ιστούς στο νέο Εργαστήριο Χειρουργικής Ανατομίας Bioskills Surgical Lab, το οποίο υλοποιήθηκε με την ευγενική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και τη συμβολή της Α' Ορθοπαιδικής και της Γ' Χειρουργικής Κλινικής του ΕΚΠΑ. Οι δραστηριότητες της Γ' Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής περιλαμβάνουν επίσης την επέΓ' Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική ΠΓΝ «Αττικόν»!

προσομοιωτών εικονικής πραγματικότητας και υψηλής

διαμορφωμένους

ΜΑΪΟΣ 2024 | 83 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ κταση των τακτικών εξωτερικών ιατρείων με την προσθήκη του Ιατρείου Γενικών Παθήσεων Οισοφάγου-Στομάχου, Βαριατρικής, Χειρουργικής Νοσογόνου Παχυσαρκίας- Μεταβολικής Χειρουργικής, Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, ενώ για πρώτη φορά μέσα στο 2023 διενεργήθηκαν επεμβάσεις αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας, η δημοσίευση και ανακοίνωση επιστημονικών εργασιών και η συμμετοχή σε χοληφόρων, σπληνός, παγκρέατος, στομάχου, επινεφριδίων, ήπατος, σκωληκοειδούς και παχέος εντέρου. Επίσης, η Κλινική συμμετέχει στην οργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων και συνεδρίων, με αποκορύφωμα τη διοργάνωση του 33ου Πανελληνίου Χειρουργικού Συνεδρίου και του 11ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Επείγουσας Χειρουργικής και Τραύματος υπό την προεδρία του κοσμήτορα της Σχολής Επιστημών Υγείας και Έ ΜΜ Ά ΝΟΥ Η Λ ΠΙΚΟΥΛ Η Σ Ο Εμμανουήλ Πικουλής είναι καθηγητής Χειρουργικής, διευθυντής της Γ' Πανεπιστημιακής Χειρουργικής Κλινικής, ΠΓΝ «Αττικόν» και διευθυντής του ΠΜΣ «Παγκόσμια Υγεία – Ιατρική των Καταστροφών», Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ. Εκπαιδεύτηκε στο Τμήμα Χειρουργικής του Baylor College of Medicine, Χιούστον, Τέξας (ΗΠΑ). Διατηρεί θέση καθηγητή στη Στρατιωτική Σχολή του Πανεπιστημίου Bethesda (ΗΠΑ) από το 1996 και θέση καθηγητή Επείγουσας Ανθρωπιστικής Ιατρικής και Ιατρικής των Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο Βέρνης (Ελβετία). Το 2020 εκλέχθηκε κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας, θέση που διατηρεί έως σήμερα. Είναι κάτοχος της πρώτης Έδρας Jean Monnet στην Ανθρωπιστική Ιατρική. Έχει σημαντικό συγγραφικό, ερευνητικό έργο και είναι συντονιστής σε πληθώρα ευρωπαϊκών χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες και ερευνητικά πρωτόκολλα. Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι το 2023 πραγματοποιήθηκαν στην Γ' Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική περισσότερες από 716 χειρουργικές επεμβάσεις. Έχει εισαγάγει αποτελεσματικά τη Λαπαροενδοσκοπική Χειρουργική, πραγματοποιώντας ποσοστό μεγαλύτερο του 45% των συνολικών προγραμματισμένων χειρουργείων με ελάχιστα επεμβατική μέθοδο. Πραγματοποιήθηκαν ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές σε επεμβάσεις διευθυντή της Κλινικής, ενώ πραγματοποιήθηκε και η πρώτη πιλοτική εκπαίδευση φοιτητών Ιατρικής (ειδικευόμενοι και 15 φοιτητές του 6ου έτους στο μάθημα της Γενικής Χειρουργικής), μέσα από ένα εκπαιδευτικό Metaverse από το Κέντρο Ικανοτήτων Υγείας «ΠΥΘΕΙΑ». Παράλληλα τα μέλη της Κλινικής έχουν σημαντικό συγγραφικό έργο, με μεγάλο ετήσιο αριθμό δημοσιεύσεων σε έγκριτα διεθνή περιοδικά, όπως τo «Lancet», το «Annals of Surgery» και το «Cancer», ενώ παράλληλα συνεργάζονται στενά με το World Society of Emergency Surgery στην έκδοση σημαντικών κατευθυντήριων για όλο το φάσμα της Γενικής Χειρουργικής. Ή Γ' Χειρουργική Κλινική μέσα στο Αττικό Νοσοκομείο, το οποίο συνεχώς αναπτύσσεται, παράγει αξιόλογο εκπαιδευτικό, ερευνητικό και κλινικό έργο και έχει πλέον «καταξιωθεί» ως μία μονάδα υψηλών χειρουργικών προδιαγραφών. ■

84 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΑΡΗΣ Σ. ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ, λαπαροσκόπος χειρουργός Πεπτικού, επιμελητής Α' Χειρουργικής Ογκολογίας ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας». ΤΟ NΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΓΑΟΝΑ «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» είναι από τα πλέον ιστορικά νοσοκομεία της Ελλάδας, έχοντας ιδρυθεί το 1937 από το Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο. Αρχικός στόχος ήταν η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου και η ολιστική θεραπεία του. Στόχος που όχι μόνο διατηρήθηκε, αλλά αναπτύχθηκαν και τμήματα σύγχρονης διαγνωστικής και θεραπευτικής προσέγγισης. Το νοσοκομείο πλέον διαθέτει όλα τα τμήματα, χειρουργικά, παθολογικά ακτινοθεραπευτικά και διαγνωστικά, πλήρως στελεχωμένα, ώστε να επιτελεί το υψίστης σημασίας έργο προς όφελος των συνανθρώπων μας. Ή Ογκολογική Χειρουργική Κλινική -ενιαία πλέον στο οργανόγραμμα του νοσοκομείου με επιστημονικά υπεύθυνο τον Δ. Κορκολή και μία σημαντική παρουσία 7 ειδικευμένων χειρουργών- καλύπτει όλο το φάσμα των χειρουργείων της Γενικής Χειρουργικής. Ή εκπαίδευση και ενεργή συμμετοχή 9 ειδικευόμενων χειρουργών προϋποθέτει ότι δεν λαμβάνουν χώρα μόνο ογκολογικά χειρουργεία, αλλά και καλοήθεις παθήσεις, καθότι η Χειρουργική Κλινική του «Αγίου Σάββα» εξασφαλίζει πλήρη απονομή ειδικότητας στη Γενική Χειρουργική εδώ και αρκετά χρόνια και οφείλουν οι νέοι χειρουργοί να έχουν εκπαίδευση τόσο σε σύνθετα ογκολογικά περιστατικά όσο και σε καλοήθεις παθήσεις ρουτίνας. Το επιστημονικό και εκπαιδευτικό έργο είναι πλούσιο, καθότι διενεργούνται κάθε χρόνο περισσότερα από 1.350 τακτικά χειρουργεία μεγάλης και μεσαίας βαρύτητας, με σύγχρονες προσεγγίσεις ελάχιστα επεμβατικής Χειρουργικής. Στα τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία που λειτουργούν καθημερινά -πρωινά και απογευματινά- εξετάζονται περισσότεροι από 5.000 ασθενείς κάθε χρόνο με στόχο την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Τα τμήματα της Χειρουργικής Κλινικής καλύπτουν παθήσεις του ανώτερου και κατώτερου πεπτικού συστήματος, ήπατος-χοληφόρων-παγκρέατος, ενδοκρινικού συστήματος, όπως επίσης ιδιαίτερα δραστήρια είναι και η ομάδα μαστού του νοσοκομείου. Αν και δεν

καθημερινά

αιθουσών. Διαθέτει αξονικό και μαγνητικό τομογράφο, καθώς και υπερσύγχρονο PET scan για τη διάγνωση και παρακολούθηση των ασθενών μετεγχειρητικά. Σε αυτό ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο που στηρίζει το νοσοκομείο, στην Πολιτεία που δείχνει την ευαισθησία της στο έργο προς τους ασθενείς και στη διοίκηση του νοσοκομείου. Αυτό εξασφαλίζει ότι, πέρα από την έγκαιρη διάγνωση, οι ασθενείς που χρειάζονται πριν ή μετά το χειρουργείο τους κάποιου είδους χημειοθεραπεία/ανοσοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία θα έχουν άμεση πρόσβαση σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Στη Χειρουργική Κλινική του ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας» διενεργούνται καθημερινά σύνθετες επεμβάσεις με σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές που μπορούν να προσφέρουν πλήρη ίαση και ταυτόχρονα ποιότητα ζωής στους ασθενείς που προσέρχονται. Ή ελάχιστα επεμβατική προσπέλαση για όλες τις

ΓΑΟΝΑ «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»!

είναι ευρέως γνωστό, το νοσοκομείο διαθέτει 4 υπερσύγχρονες λαπαροσκοπικές αίθουσες

σε σύνολο 10 χειρουργικών

Χειρουργική Ογκολογική Κλινική

χώρα με

πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης.

Επεμβάσεις βουβωνοκήλης, ομφαλοκήλης, παθήσεις

ορθοπρωκτικής περιοχής (όπως αιμορροϊδοπάθεια, συρίγγια & ραγάδες πρωκτού, προπτώσεις ορθού

ΜΑΪΟΣ 2024 | 85 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ επεμβάσεις της κοιλιάς που οφείλει να έχει το ίδιο ογκολογικό αποτέλεσμα με την ανοιχτή και που ο ασθενής επιστρέφει ταχύτατα στην καθημερινότητά του, χωρίς πόνο, απώλεια αίματος, πιθανότητα μετεγχειρητικών κηλών και, το πιο σημαντικό, είναι σε θέση να ξεκινήσει κάποιες επικουρικές θεραπείες ακόμη και σε διάστημα λίγων ημερών, ώστε να μη χαθεί το θεραπευτικό του παράθυρο. Πιο συγκεκριμένα, επεμβάσεις εντέρου και στομάχου, ήπατος - χοληφόρων - παγκρέατος, ενδοκρινών αδένων,

κοιλιακού τοιχώματος λαμβάνουν

κηλών

σύγχρονα

και

Κέντρο Ήμερήσιας Νοσηλείας «Νίκος Κούρκουλος» (παράρτημα του «Αγίου Σάββα») που εγκαινιάστηκε το 2016 από το Ίδρυμα Λάτση, με 3 χειρουργικές αίθουσες καθημερινά και εξιτήριο των ασθενών την ίδια ημέρα του χειρουργείου. Νέες τεχνικές ελάχιστα επεμβατικής Χειρουργικής με τη χρήση της χρωστικής ουσίας ICG για ακριβή χαρτογράφηση λεμφαδένων, του ίδιου του όγκου και της επαρκούςς αιμάτωσης των οργάνων είναι πλέον διαθέσιμες στη φαρέτρα της Κλινικής για την καλύτερη θεραπεία των ασθενών. Στη διάθεση των χειρουργείων βρίσκονται και νέα χειρουργικά εργαλεία, που με τη χρήση υπερήχων, ραδιοκυμάτων, laser κ.ά. σκιαγραφούν ένα τοπίο μιας σύγχρονης χειρουργικής κλινικής εφάμιλλης μεγάλων νοσοκομείων του εξωτερικού. Από το σημαντικό κλινικό έργο της Χειρουργικής Κλινικής δεν θα μπορούσε να λείπει και το επιστημονικό έργο. Ή συγγραφή και δημοσίευση πλήθους ερευνητικών εργασιών σε διεθνή περιοδικά και η ισχυρή παρουσία σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια Χειρουργικής αποτελούν προτεραιότητα για μία σύγχρονη ογκολογική χειρουργική κλινική. Από το ολοκληρωμένο χειρουργικό τμήμα του ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας» δεν θα μπορούσαν να λείπουν μαθήματα Χειρουργικής για νέους χειρουργούς, καθώς και Ογκολογικό Συμβούλιο που διενεργούνται σε εβδομαδιαία βάση. Το Ογκολογικό Συμβούλιο, με παρουσία χειρουργών, ογκολόγων, ακτινοθεραπευτών και παθολογοανατόμων, εξασφαλίζει μία σωστή, ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη θεραπεία για τον κάθε ασθενή. Σε συνδυασμό και με τη διοργάνωση εκπαιδευτικών συνεδρίων/ημερίδων για τους νέους χειρουργούς εντός και εκτός του νοσοκομείου, όλα αυτά συνθέτουν μία Χειρουργική Κλινική που, εκτός από ιδιαίτερα μάχιμο κλινικό έργο, προάγει τη γνώση και βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο. ■ ΆΡΗΣ ΠΛ Ά ΣΤ Η ΡΆ Σ Ο Άρης Πλαστήρας (www.arisplastiras.com) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002, όπου και αποφοίτησε το 2008. Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα «Μεταβολικό Σύνδρομο = ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και επίδραση στα μεγάλα αγγεία», με βαθμό «Άριστα». Ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής στην Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική του «Ιπποκράτειου Αθηνών και αρίστευσε πρώτος στις εξετάσεις για χειρουργική ειδικότητα. Παράλληλα, εκπαιδεύτηκε για έναν περίπου χρόνο στη ΜΕΘ του ΓΝΑ «Ιπποκράτειου» 2013–2014, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει επείγουσες καταστάσεις που ανακύπτουν πριν και μετά από οποιαδήποτε χειρουργική πράξη. Από τις αρχές του 2015 μετεκπαιδεύτηκε στο Λονδίνο στο ανώτερο και κατώτερο πεπτικό για 3,5 έτη στο King’s College Hospital, ενώ ταυτόχρονα χειρουργούσε και στα δύο μεγαλύτερα ιδιωτικά νοσοκομεία του Λονδίνου. Ήταν υπεύθυνος για 3,5 έτη της Κλινικής Εκκολπωματικής Νόσου, το μοναδικό Κέντρο Αναφοράς όλου του Λονδίνου για τη νόσο αυτή. Είχε την τιμή να είναι διδάσκων και εξεταστής στην Ιατρική Σχολή του Λονδίνου King’s College London και να λάβει την τιμητική διάκριση ως ένας από τους καλύτερους εκπαιδευτές του KCL για δύο συναπτά έτη (2016–2017 και 2017–2018). Έλαβε το πρώτο βραβείο/υποτροφία της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας για τη μετεκπαίδευσή του στο εξωτερικό (2016). Επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου και εργάστηκε ως ειδικός χειρουργός πεπτικού σε δύο μεγάλα ιδιωτικά ιδρύματα έως τον Μάιο του 2019, όταν και ανέλαβε θέση επιμελητή ογκολόγου χειρουργού στη Χειρουργική Ογκολογική Κλινική του «Αγίου Σάββα». Είναι διδάσκων και εξεταστής Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Λονδίνου King’s College London, διδάσκων στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ στο μάθημα της Χειρουργικής «Παθήσεις του εντέρου και του πρωκτού» και εκπαιδευτής στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική στο ευρωπαϊκό Masterclass ESMSC, ELPEN.

κύστες κόκκυγος) διενεργούνται στο υπερσύγχρονο

1. Παθήσεις ενδοκρινών αδένων (θυρεοειδής, παραθυρεοειδείς, επινεφρίδια).

2. Παθήσεις μαστού.

3. Χειρουργική πεπτικού (οισοφάγος, στόμαχος, λεπτό και παχύ έντερο).

4. Χειρουργική (ήπατος, παγκρέατος, χοληφόρων).

5. Χειρουργική παθολογία πρωκτού.

6. Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.

7. Χειρουργική παθήσεων κοιλιακού τοιχώματος (όπως ευμεγέθεις μετεγχειρητικές κοιλιοκήλες κ.λπ.).

8. Χειρουργική οπισθοπεριτοναϊκού χώρου, μαλακών μορίων και δέρματος.

9. Χειρουργική παθήσεων φλεβικού συστήματος (όπως κιρσοί κάτω άκρων).

10. Χειρουργική νεφροπαθών.

Πρόσφατα άρχισε και η λειτουργία νέων Ειδικών Ιατρείων και συγκεκριμένα:

1. Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος (υπεύθυνος Μιλτιάδης Παπασταματίου - Σπυρίδων Δελής), κάθε Δευτέρα 12.00-14.00.

2. Θυρεοειδούς (υπεύθυνος Μιλτιάδης Παπασταματίου

86 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο Δρ ΜΙΛΤΙ Α ΔΗΣ Ι. ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤ Ι ΟΥ, MD, PhD, επικεφαλής διευθυντής Χειρουργικού Τμήματος Γ.Ν. Νέας Ιωνίας ΚωνσταντοπούλειοΠατησίων ΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ του Κωνσταντοπούλειου Νοσοκομείου Νέας Ιωνίας είναι μία σύγχρονη μονάδα Γενικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ογκολογίας. Αποτελεί μια κεντρική δομή του νοσοκομείου, παρέχοντας ευρύ φάσμα χειρουργικών παρεμβάσεων που στοχεύουν στη διάγνωση, στη θεραπεία και την αποκατάσταση διαφόρων παθήσεων. Ή παρουσία της στο ιατρικό πεδίο είναι καθοριστική, καθώς καλύπτει μια ευρεία γκάμα αναγκών υγείας που απαιτούν χειρουργική παρέμβαση, από απλές επεμβάσεις έως πολύπλοκες διαδικασίες. Το κλινικό έργο του Τμήματος υλοποιείται μέσα από τις ακόλουθες δραστηριότητες: • Τακτικό Χειρουργικό Εξωτερικό Ιατρείο: Τα ιατρείο λειτουργεί καθημερινά μετά από ραντεβού με το 14500. • Εγχειρητική δραστηριότητα: Ή εγχειρητική δραστηριότητα του τμήματος καλύπτει τις ακόλουθες ομάδες επεμβάσεων σε προγραμματισμένη, αλλά και σε επείγουσα βάση κατά τις Γενικές Εφημερίες του νοσοκομείου (24ωρες εφημερίες):

- Βασιλική Κυριάκου), κάθε Τρίτη

12.00-14.00.

Παχέος

- Κωνσταντίνος Μανές), κάθε Πέμπτη 12.00-14.00.

εντέρου και πρωκτού (υπεύθυνος Μιλτιάδης Παπασταματίου

Χειρουργικών Λοιμώξεων (υπεύθυνος Μιλτιάδης Παπασταματίου - Βασίλειος Καράμπας), κάθε Παρασκευή 12.00-14.00.

Κηλών (υπεύθυνος Μιλτιάδης ΠαπασταματίουΑνδρέας Πριόβολος), κάθε Τρίτη και Πέμπτη 14.00-15.00. Κλινική Γενικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ογκολογίας Γ.Ν.

Κωνσταντοπούλειο - Πατησίων!

Νέας Ιωνίας

ΜΑΪΟΣ 2024 | 87 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Ή οργανωτική δομή και υποδομή της κλινικής αποτελεί ένα σύνθετο δίκτυο που είναι σχεδιασμένο για να υποστηρίζει μια πληθώρα χειρουργικών πράξεων και να διασφαλίζει την ασφαλή και αποτελεσματική φροντίδα των ασθενών. Οι δομές αυτές και ο εξοπλισμός τους είναι ζωτικής σημασίας για την ορθή λειτουργία της κλινικής και την επιτυχία των χειρουργικών επεμβάσεων. Ή Κλινική διακρίνεται σε διάφορες υπομονάδες ή τμήματα, η κάθε μία από τις οποίες αναλαμβάνει συγκεκριμένες χειρουργικές ευθύνες: 1. Χειρουργεία: Περιλαμβάνει 7 αίθουσες χειρουργείων εξοπλισμένες με την τελευταία τεχνολογία για τη διεξαγωγή επεμβάσεων. Ο εξοπλισμός εδώ περιλαμβάνει σύγχρονα χειρουργικά εργαλεία, πύργους Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής και άλλα πολυπλοκότερα μηχανήματα για πιο ειδικευμένες διαδικασίες. 2. Προετοιμασία χειρουργείου: Αυτή η υπομονάδα λειτουργεί στο πλαίσιο του Τακτικού Εξωτερικού Ιατρείου και φροντίζει για την κατάλληλη προετοιμασία των ασθενών πριν τη χειρουργική επέμβαση. Περιλαμβάνει την αξιολόγηση της υγείας του ασθενούς, τη διασφάλιση της ορθής νηστείας, τη διαχείριση της προχειρουργικής φαρμακολογίας και την ψυχολογική υποστήριξη. 3. Ανάνηψη: Στο Τμήμα Ανάνηψης, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο του Αναισθησιολογικού Τμήματος, οι ασθενείς παρακολουθούνται στενά μετά την επέμβαση για οποιεσδήποτε επιπλοκές. Εδώ το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο να διαχειρίζεται θέματα όπως ο πόνος, η αντίδραση στην αναισθησία, η απώλεια αίματος και άλλα κρίσιμα ζητήματα. 4. Ειδικά Εξεταστικά Τμήματα: Περιλαμβάνονται τμήματα για διαγνωστικές εξετάσεις και άλλες ειδικές διαδικασίες όπως ενδοσκοπήσεις, βιοψίες και απεικονιστικούς ελέγχους. Αυτά τα τμήματα είναι επίσης εξοπλισμένα με σύγχρονη τεχνολογία για την ακριβή απεικόνιση και διάγνωση. Το προσωπικό που συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία της κλινικής παίζει κρίσιμο ρόλο στην επιτυχία των χειρουργικών επεμβάσεων: - Χειρουργοί: Ειδικευμένοι γιατροί με εκτεταμένη εκπαίδευση στη χειρουργική τέχνη και ικανότητες στην εκτέλεση ποικίλων επεμβάσεων. - Αναισθησιολόγοι: Υπεύθυνοι για τη διαχείριση της αναισθησίας κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων, εξασφαλίζοντας ότι οι ασθενείς παραμένουν άνετοι και ασφαλείς. - Ειδικευόμενοι ιατροί: 23 θέσεις όπως προβλέπεται, καλυμμένες όλες. Το τμήμα παρέχει πλούσιο εκ-

88 | ΜΑΪΟΣ 2024 παιδευτικό έργο, που περιλαμβάνει ετήσια μετεκπαιδευτικά μαθήματα, μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συνέδρια ελληνικά και διεθνή, εκπαίδευση στο χειρουργείο σε νεότερες χειρουργικές μεθόδους. - Νοσηλευτικό προσωπικό: Παρέχει τη βασική φροντίδα και υποστήριξη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επέμβαση, διαχειριζόμενο την προετοιμασία και την ανάρρωση των ασθενών. - Τεχνικοί: Υπεύθυνοι για τη λειτουργία και τη συντήρηση του χειρουργικού και διαγνωστικού εξοπλισμού. Ή αποτελεσματική λειτουργία της κλινικής εξαρτάται από την άψογη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων τμημάτων και τη συνεχή επικοινωνία μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας έτσι την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών και την ασφάλεια των ασθενών. Ο τεχνολογικός εξοπλισμός και οι καινοτομίες της κλινικής αντανακλούν τη συνεχή εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας και επιδρούν καταλυτικά στη βελτίωση των χειρουργικών αποτελεσμάτων. Οι τεχνολογίες αυτές διακρίνονται για την ικανότητά τους να ελαχιστοποιούν την επεμβατικότητα των διαδικασιών, μειώνοντας τον πόνο και το χρόνο ανάρρωσης των ασθενών. Με τη χρήση σύγχρονου λαπαροσκοπικού εξοπλισμού καθίσταται εφικτή η μικροεπεμβατική χειρουργική για μια ποικιλία παθήσεων, η οποία περιορίζει σημαντικά το μέγεθος των τομών, μειώνοντας την απώλεια αίματος και τον κίνδυνο μολύνσεων. Επίσης, επιταχύνει την ανάρρωση και μειώνει την παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο. Ή προηγμένη ιατρική απεικόνιση είναι διαθέσιμη κατά τη διαδικασία διαγνωστικής αξιολόγησης και κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων. Τεχνολογίες όπως η υπερηχογραφία, η αξονική τομογραφία (CT), η μαγνητική τομογραφία (MRI) είναι άμεσα διαθέσιμες και παρέχουν ακριβείς εικόνες των εσωτερικών δομών του σώματος, βοηθώντας στον καλύτερο σχεδιασμό και την εκτέλεση των επεμβάσεων. Ή συνεχής εξέλιξη αυτών των τεχνολογιών και η ενσωμάτωσή τους στην κλινική πρακτική διασφαλίζουν ότι η Κλινική Γενικής Χειρουργικής μπορεί να προσφέρει υψηλότερα επίπεδα φροντίδας, με αυξημένη ασφάλεια και επιτυχία στις χειρουργικές επεμβάσεις. Οι χειρουργικές διαδικασίες που πραγματοποιούνται σε μια Κλινική Γενικής Χειρουργικής καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα παθήσεων και περιστατικών, από απλές επεμβάσεις έως πολύπλοκες χειρουργικές διαδικασίες. Οι διαδικασίες αυτές απαιτούν ακριβή προετοιμασία, εκτεταμένη επικοινωνία με τον ασθενή και ολοκληρωμένη διαγνωστική αξιολόγηση. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κλινική περιλαμβάνουν την ανάγκη για διαρκή αναβάθμιση τεχνολογικού εξοπλισμού, τη διαχείριση υψηλού κόστους υγειονομικής περίθαλψης και την ενσωμάτωση της ψηφιακής υγείας στην κλινική πρακτική. Ή Κλινική Γενικής Χειρουργικής εξακολουθεί να είναι ένας βασικός πυλώνας στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης, με την αξία της να αναγνωρίζεται τόσο στο πεδίο της άμεσης θεραπείας όσο και στη συμβολή της στην ιατρική έρευνα και εκπαίδευση. Ή συνεχής εξέλιξη και βελτίωση των υπηρεσιών της θα προσφέρει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς και θα συνεισφέρει στην πρόοδο της Ιατρικής. ■ ΜΙΛΤΙΆΔΗΣ Ι. Π Ά Π Ά ΣΤΆ Μ ΆΤ Ι ΟΥ Ο Δρ Μιλτιάδης Ι. Παπασταματίου, MD, PhD, υπηρετεί σήμερα ως διοικητής – διευθυντής της Διεύθυνσης Ιατρικής Υπηρεσίας και ως επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνος διευθυντής του ΕΣΥ – επικεφαλής του Χειρουργικού Τμήματος (ενοποιημένο Τμήμα Α’ & Β’ Χειρουργική Κλινικής) του Γεν. Νοσοκ. Νέας Ιωνίας Κωσταντοπούλειο – Πατησίων. Έχει διατελέσει πρόεδρος Επαγγελματικού Δ.Σ. Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας 2011–2021 και διοικητής του ΓΝΝΘ Αθηνών «Η Σωτηρία» 2013–2015. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών Ελλάδος καθ′ όλα τα ακαδημαϊκά έτη. Είναι διδάκτωρ της Χειρουργικής και του Μορφολειτουργικού Τομέα της ιδίας Σχολής (ΕΚΠΑ) από το 1992. Έλαβε τον τίτλο ειδικότητας Γενικής Χειρουργικής το 1992 και ασκεί τη Χειρουργική στον δημόσιο τομέα από το 1993. Έχει μετεκπαιδευτεί σε ειδικά χειρουργικά θέματα και τεχνικές σε Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία και Γερμανία. Έχει συγγράψει τρία επιστημονικά βιβλία, έχει διατελέσει δ/ντής της εφημερίδας «Από το Bήμα του Ιατρείου», είναι συγγραφέας 250 επιστημονικών εργασιών που του έχουν αποφέρει σημαντικό αριθμό «citαtion Intex» και «peer review» και έχουν παρουσιαστεί στον ελληνικό και τον διεθνή χώρο. Κατά την 30ετή θητεία του ως χειρουργού έχει επιτελέσει πάνω από 10.000 χειρουργικές επεμβάσεις ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΕΙ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΓΙΑ «MEDICAL MALPRACTICE».

εξακολουθεί να μεταλλάσσεται.

Τον Απρίλιο εμφανίστηκε

ΜΑΪΟΣ 2024 | 89 | ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ 21 ΜΑΪΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ στο έγκριτο διαδικτυακό Yale Medicine ο πιθανός αντίκτυπος των νέων υποπαραλλαγών FLiRT στην εξάπλωση του COVID. Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της

αναφέρουν πως τα επιδημιολογικά στοιχεία είναι ότι τα κρούσματα COVID-19 μειώθηκαν, με πολύ λιγότερες μολύνσεις και νοσηλείες από ό,τι τον προηγούμενο χειμώνα. Ο

Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ) και Παναγιώτα Ζαχαράκη (βιολόγος)

SARS-CoV-2

μια ομάδα νέων στελεχών γνωστών ως παραλλαγές FLiRT (με βάση τις τεχνικές ονομασίες των δύο μεταλλάξεών τους). Τα FLiRT είναι υποπαραλλαγές

Ορισμένοι ειδικοί έχουν προτείνει ότι οι νέες παραλλαγές θα μπορούσαν να προκαλέσουν καλοκαιρινή αύξηση των κρουσμάτων COVID. Αλλά τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρουν επίσης ότι η δραστηριότητα του ιού COVID στα λύματα στις ΉΠΑ μειώνεται από τον Ιανουάριο και επί του παρόντος είναι «ελάχιστη». ΤΙ ΓΝΩΡ Ι ΖΟΥΜΕ -ΚΑΙ ΔΕΝ ΓΝΩΡ Ι ΖΟΥΜΕ- ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓ Ε Σ FLIRT; Γνωρίζουμε ότι οι παραλλαγές FLiRT έχουν δύο μεταλλάξεις στις πρωτεΐνες ακίδας τους που δεν παρατηρήθηκαν στο JN.1 (το παλαιότερα κυρίαρχο στέλεχος στις ΉΠΑ). Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι αυτές οι μεταλλάξεις θα μπορούσαν να διευκολύνουν τον ιό να αποφύγει την ανοσία των ανθρώπων από το εμβόλιο ή από προηγούμενη περίοδο του COVID. Όμως, το γεγονός ότι οι παραλλαγές FLiRT είναι κατά τα άλλα γενετικά παρόμοιες με το JN.1 είναι καθησυχαστικό. Δεν υπάρχουν ακόμη νέα σχετικά με το εάν μια ασθένεια COVID θα είναι πιο σοβαρή με τις παραλλαγές FLiRT ή πώς μπορεί να αλλάξουν τα συμπτώματα. Επειδή ο καθένας είναι διαφορετικός, τα συμπτώματα ενός ατόμου και η σοβαρότητα της νόσου του COVID συνήθως εξαρτώνται λιγότερο από την παραλλαγή με την οποία έχει μολυνθεί και περισσότερο από το ανοσοποιητικό και τη γενική του υγεία. Π Ω Σ ΜΠΟΡΟΥ Ν ΟΙ Α ΝΘΡΩΠΟΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΟΥ Ν ΑΠ Ο ΤΑ ΣΤΕΛ Ε ΧΗ FLIRT; Αν και ο εμβολιασμός που έχουμε ήδη κάνει μπορεί να μην αποτρέψει τη μόλυνση, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής ασθένειας, νοσηλείας και θανάτου ενός ατόμου από τον COVID. Γνωρίζουμε ότι το ενημερωμένο μονοσθενές εμβόλιο, το οποίο σχεδιάστηκε για την παραλλαγή XBB.1.5, λειτούργησε κατά του JN.1 και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι θα έχει κάποιον βαθμό δράσης και κατά των μεταλλάξεων FliRT. Συστήνεται σε όποιον ανήκει στην τρίτη και τέταρτη ηλικία, καθώς και στα άτομα με προβλήματα υγείας να το κάνουν, αν δεν το έχουν κάνει ήδη. Ο λόγος είναι ότι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για μια κακή έκβαση από τον COVID είναι η προχωρημένη ηλικία ή οι σοβαρές συννοσηρότητες. ■ FLiRT, το νέο στέλεχος του κορoνοϊού!

της Omicron.

90 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΑΣΤΑΝΑΚΗΣ, γενικός χειρουργός, διευθυντής και επιστημονικά υπεύθυνος Α' Χειρουργικής Κλινικής. Η XΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ KΛΙΝΙΚΗ ΤΟΥ Γ.Ν. ΧΑΝΙΩΝ ξεκινάει τη λειτουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1950, στο τότε νέο νοσοκομείο. Τέλος του 1978 και αρχές του 1979 ιδρύεται και δεύτερη Xειρουργική Kλινική, ενώ η υπάρχουσα Xειρουργική Kλινική υπό τη διεύθυνση του Οδυσσέα Καλλιγιάνη μετονομάζεται σε Α’ Χειρουργική Κλινική. Πρώτος διευθυντής υπήρξε ο αείμνηστος Εμμανουήλ Αλιφιέρης, ενώ έχουν επίσης διατελέσει διευθυντές στη συνέχεια οι αείμνηστοι Γεώργιος Bλαχάκης, Οδυσσέας Καλλιγιάννης, Γεώργιος Κτιστάκης -ο οποίος διετέλεσε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και διευθυντής της Β' Χειρουργικής Κλινικής- και οι εν ζωή ευρισκόμενοι Κωνσταντίνος Καταλακτάκης και Εμμανουήλ Μπομπολάκης. Οι προαναφερόμενοι διευθυντές, από την πλευρά του ο καθένας, όπως επίσης και όλοι οι υπηρετήσαντες ιατροί έχoυν συμβάλει ώστε η Α' Xειρουργική Kλινική να διακρίνεται για την ορθή αντιμετώπιση των χειρουργικών περιστατικών που παρουσιάζονται στο Γ.Ν. Χανίων, κάτι που τόσο ανάγκη έχει ο τόπος μας, χωρίς να χρειάζονται άσκοπες μετακινήσεις και ταλαιπωρία ασθενών. Έχουν πραγματοποιηθεί χιλιάδες χειρουργικές επεμβάσεις με επιτυχία, προσφέροντας σπουδαίες υπηρεσίες υγείας στον πληθυσμό του Νομού Χανίων, ενώ στο αρχείο που διατηρείται στην κλινική περιγράφονται με λεπτομέρεια οι επεμβάσεις όλων των τύπων, ανάμεσά τους σπουδαίες και εξαιρετικά δύσκολες. Από το 1969 δίνεται η δυνατότητα στην κλινική να εκπαιδεύει ειδικευομένους γιατρούς για μια διετία, το 1979 για μια τριετία και από το 2013 έχει τη δυνατότητα να χορηγεί πλήρη ειδικότητα Γενικής Χειρουργικής, συμβάλλοντας διά αυτού του τρόπου στην εξειδίκευση του ιατρικού δυναμικού της χώρας. Από το 2018, με την τελευταία τροποποίηση του οργανισμού του Νοσοκομείου Χανίων, εντάσσεται η Θωρακοχειρουργική Κλινική στην Α’ Χειρουργική Κλινική, ως Ειδική Μονάδα Χειρουργικής Θώρακος, με στελέχωση πλέον από ειδικευμένους ιατρούς Γενικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Θώρακος. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούν επεμβάσεις που για πρώτη φορά εκτελέστηκαν στο Νοσοκομείο Χανιών από τους υπηρετήσαντες ιατρούς στην Α' Χειρουργική Κλινική και οι οποίες πολύ δύσκολα εφαρμόζονταν σε άλλα νοσοκομεία της περιφερείας, αλλά ακόμα και σε νοσοκομεία του κέντρου. Ιστορική είναι η συμβολή των αείμνηστων Γεωργίου Kτιστάκη και Οδυσσέα Καλλιγιάννη. όπως επίσης και του Κωνσταντίνου Καταλακτάκη και του Εμμανουήλ Μπομπολάκη, οι οποίοι διακρίνονταν για τη χειρουργική τους δεινότητα και την άρτια επιστημονική εκπαίδευση που απόκτησαν μετά από μακροχρόνιες σπουδές σε Αγγλία, Γερμανία και Αθήνα. Συνέβαλαν στη διαμόρφωση συνειδήσεων των νέων ιατρών, αλλά και στην πρωτοπορία για την πραγματοποίηση εξειδικευμένων επεμβάσεων, όπως και των πρώτων λαπαροσκοπικών επεμβάσεων. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί επίσης η πολύ σημαντική πρωτοβουλία του Οδυσσέα Καλλιγιάννη, επίκουρου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Α' Χειρουργική Κλινική και Χειρουργική Θώρακος Γ.Ν. Χανίων!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 91 Πανεπιστημίου Αθηνών, για τη διεξαγωγή του θεσμού των Παγκρήτιων Ιατρικών Συνεδριών, εξ ου και το βραβείο «Οδυσσέα Καλλιγιάννη», που απονέμεται στην καλύτερη ιατρική εργασία που ανακοινώνεται σε αυτό. Ανάλογες πρωτοβουλίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη διαρκή ενημέρωση του ιατρικού δυναμικού, την αποτελεσματικότερη και ορθότερη αντιμετώπιση των ασθενών. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί η μεγάλη προσφορά του υπηρετήσαντος νοσηλευτικού προσωπικού στο έργο που έχει επιτελέσει η Α' Χειρουργική Κλινική, το οποίο διακρίνοταν για την υψηλού επιπέδου κατάρτιση, καθώς και τη ζεστή και ανθρώπινη συμπεριφορά που έδειχνε προς όλους ανεξαιρέτως και χωρίς διακρίσεις. Ανασκοπώντας με μια σύντομη ματιά την ιστορία της Α' Χειρουργικής Κλινικής του Γ.Ν. Χανίων, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το έργο που παραδόθηκε από τους προγενεστέρους είναι ποικίλο και μεγάλο και δεν μπορεί παρά να αποτελεί μια βαριά κληρονομιά για εμάς τους μεταγενεστέρους, οι οποίοι θα πρέπει να συνεχίσουμε, αλλά και να επεκτείνουμε αυτό το έργο, ως οφείλουμε, παραδίδοντας τη σκυτάλη και τις γνώσεις μας στους νεότερους. Σκοπός μας η διαρκής επιστημονική ενημέρωση και κατάρτιση σε νεότερα δεδομένα της ιατρικής επιστήμης και ειδικότερα της Χειρουργικής, καθώς και η εφαρμογή τους, ώστε να αναβαθμίζεται διαρκώς το επίπεδο των παρερχομένων υπηρεσιών προς τους πολίτες των Χανίων. Παρά τις αντίξοες σε ορισμένες περιπτώσεις συνθήκες, της υποστελέχωσης και χάρη στις ακούραστες προσπάθειες του ιατρικού αλλά και του νοσηλευτικού προσωπικού την τελευταία δεκαετία, η A’ Χειρουργική Κλινική πραγματοποιεί μεγάλο αριθμό χειρουργικών επεμβάσεων που έχουν ξεπεράσει τις 1.200 ετησίως (2017-2018-2019), γεγονός που αποτελεί αριθμό-ρεκόρ όλων των εποχών λειτουργίας της. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός ασθενών που επέλεγε τριτοβάθμια νοσοκομεία Αθηνών ή Ήρακλείου προκειμένου να υποβληθεί σε μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις πλέον αντιμετωπίζεται στο Γενικό Νοσοκομείο Χανίων με εξίσου άριστα αποτελέσματα. Την περίοδο προ Covid-19 είχαμε καταφέρει να αντιμετωπίζουμε πάνω από το 90% των περιστατικών και το τελευταίο εξάμηνο ενδεχομένως να ξεπερνάμε το 97%. Ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται στην πραγματοποίηση κατά την τελευταία πενταετία πρωτοποριακών επεμβάσεων για πρώτη φορά στο Νοσοκομείο Χανίων, όπως παγκρεατεκτομές, ηπατεκτομές και λαπαροσκοπικές γαστρεκτομές και λαπαροσκοπικές κολεκτομές. Επεμβάσεις που για να πραγματοποιηθούν στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, παρ’ όλα αυτά είχαν απόλυτη επιτυχία. Σημαντικό βήμα που πραγματοποιήθηκε στην Α' Χειρουργική Κλινική είναι η στελέχωση του Θωρακοχειρουργικού Τμήματος υπό τη Διεύθυνση του Γεωργίου Κουλαξουζίδη, το οποίο λειτουργεί εδώ και μια τετραετία, πραγματοποιώντας εξίσου σημαντικό και πρωτοπόρο έργο, και έχει μειώσει έως εξαλείψει τον αριθμό ασθενών που δεν αντιμετωπίζονται χειρουργικά στον Νομό Χανίων. Οφείλουμε να επισημάνουμε τη σημαντική συμβολή του Αναισθησιολογικού Τμήματος υπό τη διεύθυνση της κ. Αλεξανδράκη και της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας με διευθύντρια την κ. Πάνου, όπου με την εξαίρετη επιστημονική τους κατάρτιση συμβάλλουν στα μέγιστα στη διενέργεια του συνόλου των επεμβάσεων. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της κλινικής είναι δομημένο κατά τέτοιον τρόπο, ώστε οι ειδικευόμενοι να αποκτούν σφαιρική γνώση στο αντικείμενο της Γενικής Χειρουργικής. Όλοι εμείς οι λειτουργοί στο χώρο της Υγείας δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι ο πάσχων συνάνθρωπός μας βρίσκεται ίσως στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής του και η ζεστή και ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντί του είναι το ίδιο σημαντική, όπως η ορθή διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία. Σήμερα την Κλινική στελεχώνουν οι εξής επιστήμονες: Μιλτιάδης Καστανάκης, διευθυντής ΕΣΥ, προϊστάμενος επιστημονικά υπεύθυνος, Ιωάννης Κόκκινος, διευθυντής ΕΣΥ, Ευάγγελος Λώλης, διευθυντής ΕΣΥ, Χρυσάνθη Σίμου, επιμελήτρια Β' ΕΣΥ, Αθηνά Ανάγνου, επιμελήτρια Β' ΕΣΥ, Μαρία Ματσαμάκη, προϊσταμένη Νοσηλευτικού. Ο κ. Μιλτιάδης Καστανάκης με τους συνεργάτες του.

Θωρακοχειρουργικής.

• Συζήτηση ενδιαφερόντων

•

• Λειτουργία

•

92 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡ Ο ΓΡΑΜΜΑ Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Α’ Χειρουργικής Κλινικής περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα κάτωθι: • Συμμετοχή σε εκλαϊκευμένα γενικότερου χειρουργικού ενδιαφέροντος μαθήματα για το κοινό, στο πλαίσιο προληπτικής Ιατρικής, αλλά και δευτεροβάθμιας αντιμετώπισης. • Μαθήματα Γενικής Xειρουργικής στη Νοσηλευτική Σχολή του νοσοκομείου.

Βιβλιογραφική ενημέρωση επί των νεότερων δεδομένων στο αντικείμενο της Γενικής Χειρουργικής

•

περιστατικών - θανάτων.

Ενδοκλινικά μαθήματα.

εξειδικευμένου Ιατρείου Μαστού με εκ περιτροπής συμμετοχή των ειδικευόμενων ιατρών.

Μελέτη-εκπόνηση και δημοσίευση επιστημονικών εργασιών σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, καθώς και σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. • Για την ορθή αντιμετώπιση διαφόρων νεοπλασμάτων της ειδικότητος συμμετοχή ειδικευμένων και παρακολούθηση από ειδικευόμενους σε Ογκολογικά Συμβούλια με συμμετοχή ογκολόγων και παθολογοανατόμων. Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση την πρόσφατη αξιολόγηση του υπουργείου Υγείας για τα νοσοκομεία του ΕΣΥ με πάνω από 400 κλίνες, το Γενικό Νοσοκομείο Χανίων «Άγιος Γεώργιος» βρίσκεται στα πέντε πρώτα της Ελλάδος. ΔΡΑΣΤΗΡΙ ΟΤΗΤΕΣ Νοσηλευόμενοι ασθενείς Ή Α' Χειρουργική Κλινική έχει 31 κλίνες, εκ των οποίων οι 27 ανήκουν στο Τμήμα της Γενικής Χειρουργικής και οι 4 στο Τμήμα Θωρακοχειρουργικής με δυνατότητα να προσαρμόζονται οι νοσηλευόμενοι ασθενείς με βάση τις ανάγκες που προκύπτουν. Το 2021 νοσηλεύτηκαν συνολικά και στα δύο τμήματα 1.546 ασθενείς. Στο Τμήμα της Γενικής Χειρουργικής νοσηλεύτηκαν συνολικά 1.341 ασθενείς με πληρότητα 73% και μέση διάρκεια ημερήσιας νοσηλείας 3,6 ημέρες. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Ε Σ ΕΠΕΜΒΑ ΣΕΙΣ Το χρονικό διάστημα από 1ης/1/23 έως και 31/12/23 στην Α' Χειρουργική Κλινική πραγματοποιήθηκαν συνολικά 470 επεμβάσεις, εκ των οποίων οι 305 αφορούσαν τακτικά περιστατικά και οι 165 έκτακτα. Την τελευταία πενταετία η Α' Χειρουργική Κλινική έχει επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση περιστατικών με σοβαρές κακοήθειες του πεπτικού συστήματος. Ή εμπειρία μας έχει ήδη ανακοινωθεί σε διεθνή συνέδρια και υπερβαίνει τα 500 περιστατικά με κακοήθειες του πεπτικού συστήματος. Πρόθεσή μας είναι να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε ανάλογα περιστατικά, όπως επίσης και να εξελιχθούμε στη Χειρουργική Ογκολογία καλύπτοντας το σύνολο της Δυτικής Κρήτης. ΕΞΩΤΕΡΙΚ Α ΙΑΤΡΕ Ι Α Τα εξωτερικά ιατρεία της Κλινικής λειτουργούν τρεις φορές εβδομαδιαία και καλύπτονται τόσο από ειδικευμένους ιατρούς όσο και από ειδικευόμενους. Αντιμετωπίζουν χρόνια περιστατικά, προγραμματίζονται χειρουργικές επεμβάσεις, αντιμετωπίζονται νοσηλευόμενοι ασθενείς από όλες τις κλινικές του νοσοκομείου με χρόνιες κατακλίσεις και διαβητικό πόδι, σε συνεργασία με το ειδικό ιατρείο αντιμετώπισης διαβητικού ποδιού. Εβδομαδιαία επίσης λειτουργεί Ιατρείο Μαστού. Το σύνολο των ασθενών που αντιμετωπίσθηκαν στα Εξωτερικά Ιατρεία ξεπερνάει τους 2.000 ετησίως σύμφωνα με τα δεδομένα του γραφείου κινήσεως. ■ ΜΙΛΤΙΆΔΗΣ Κ Ά ΣΤΆ ΝΆΚΗΣ Ο Μιλτιάδης Καστανάκης γεννήθηκε το 1965 στη Θεσσαλονίκη. Τον Σεπτέμβριο του 1984 μετά από κατατακτήριες εξετάσεις εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης «La Sapienza». Τον Ιανουάριο του 1994 προσλήφθηκε στο Κ.Υ. Κισάμου Χανίων – Π.Ι. Καλουδιανών, όπου εξεπλήρωσε την ετήσια υπηρεσία υπαίθρου. Υπηρέτησε ως ειδικευόμενος στη Μονάδα Μεταμόσχευσης και Χειρουργικής Νεφροπαθών (19951996) και στην Α' Χειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (1996–2001) στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο. Το 2001 μετά από εξετάσεις απέκτησε τον τίτλο της Ιατρικής Ειδικότητας της Χειρουργικής. Το 2003 απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με Άριστα. Υπηρέτησε με ειδικότητα γενικού χειρουργού και με βαθμό επιμελητή Β' (2002–2007) στην Α' Χειρουργική Κλινική του Γ.Ν. Χανίων. Από το 2010 έως το 2017 υπηρέτησε ως επιμελητής Α' χειρουργός στο Γ.Ν. Χανίων. Το 2017 ανέλαβε επιστημονικά υπεύθυνος της Α' Χειρουργικής Κλινικής και το 2018 εξελίχθηκε σε διευθυντή της Κλινικής.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 93 | ΕΙΔΗΣΕΙΣ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ από κοινωνικοοικονομικές μεταβολές που άπτονται των τομέων της καθημερινής ζωής. Οι διαταραγμένες κοινωνικές σχέσεις, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, η αίσθηση κινδύνου περιθωριοποίησης μπορεί να οδηγήσουν σε αποκλίνουσα και παραβατική συμπεριφορά. Το υπουργείο Υγείας προχωρά σε μια πιλοτική ολοκληρωμένη παρέμβαση, στο πλαίσιο της οποίας θα αναπτυχθούν δράσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της προπαραβατικής και της παραβατικής συμπεριφοράς των ανηλίκων, μέσω της επέκτασης λειτουργίας του «Κέντρου Ήμέρας για τη Στήριξη της Οικογένειας», της ΑΜΚΕ ΙΑΣΙΣ στη Θεσσαλονίκη, και του «Κέντρου Ήμέρας» της ΕΠΑΨΥ αντίστοιχα στην Αθήνα. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες που θα υλοποιηθούν, αρχικά υπό μορφή πιλοτικής παρέμβασης, είναι: • Ή πρώιμη ανίχνευση των ανηλίκων με αποκλίνουσα συμπεριφορά και με κίνδυνο εκδήλωσης παραβατικής συμπεριφοράς και η παρέμβαση και υποστήριξή τους. • Ή παροχή άμεσης κοινωνικής βοήθειας όπου χρειάζεται, ιδίως στον εκπαιδευτικό και εργασιακό τομέα. • Ή παροχή συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης σε ανηλίκους, σε γονείς και τις οικογένειές τους. • Ή ευαισθητοποίηση της κοινότητας με Δράσεις Γειτονιάς, για ενημέρωση και παρέμβαση με workshops, με τη συμμετοχή συλλόγων γονέων, πολιτιστικών και αθλητικών συλλόγων και της Εκκλησίας μέσω των τοπικών ενοριών. • Ή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των νέων από κινητές μονάδες με επαγγελματίες ψυχικής υγείας και street workers , στις πλατείες και στους χώρους συνάθροισης των ανηλίκων. • Ή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατά τόπους εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας & της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. • Ή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συνδρομή των στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. ■ Δράσεις για την πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας Με βρογχικό άσθμα το 9% των Ελλήνων ΤΟ ΑΣΘΜΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΣΥΧΝΕΣ χρόνιες μη μεταδιδόμενες νόσους, η οποία επηρεάζει περισσότερους από 260 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, με περίπου 3-5% των ασθενών αυτών να έχουν σοβαρό άσθμα που είναι μη ελεγχόμενο πάρα τη λήψη της βέλτιστης αγωγής και έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στα συστήματα υγείας. «Πάνω από 450.000 θάνατοι κάθε χρόνο αποδίδονται στο άσθμα παγκοσμίως, οι περισσότεροι από τους οποίους μπορούν να προληφθούν. Στην Ελλάδα, περίπου το 9% του γενικού πληθυσμού πάσχει από βρογχικό άσθμα», επισημαίνει η Μαρία Καλλιέρη, πνευμονολόγος φυματιολόγος, Early Career Member της Ομάδας Εργασίας της ΕΠΕ για το Βρογχικό Άσθμα. Ή έλλειψη σύγχρονων δεδομένων για τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών με σοβαρό άσθμα στην Ελλάδα αποτέλεσε το ερέθισμα προκειμένου η Ομάδα Εργασίας για το Άσθμα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας να πραγματοποιήσει σχετική έρευνα. Για τη μελέτη αυτή -τα αποτελέσματα της οποίας πρόκειται να ανακοινωθούν τον προσεχή Σεπτέμβριο στο Πανευρωπαϊκό Πνευμονολογικό Συνέδριο στη Βιέννη- αναλύθηκαν τα δεδομένα 619 ατόμων καταγεγραμμένων στο Ελληνικό Μητρώο Ασθενών με Σοβαρό Άσθμα, στο οποίο συμμετέχουν 13 εξωτερικά ιατρεία σοβαρού άσθματος από μεγάλα νοσοκομεία και ιδιωτικά ιατρεία σε όλη την Ελλάδα. Όπως τονίζει σχετικά η υπεύθυνη Ομάδας Εργασίας ΕΠΕ για το Βρογχικό Άσθμα, Εύα Φούκα, πνευμονολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ: «Τα αποτελέσματα της μελέτης ανέδειξαν τη σημαντική ετερογένεια μεταξύ των ασθενών με σοβαρό άσθμα στην Ελλάδα, η πλειονότητα των οποίων είναι γυναίκες μέσης ηλικίας, μη καπνίστριες, με ιστορικό άσθματος όψιμης έναρξης. Επιπλέον, οι ασθενείς στην πλειονότητά τους παρουσιάζουν επηρεασμένη πνευμονική λειτουργία και κακό έλεγχο του άσθματος. Σημαντικές διαφορές διαπιστώθηκαν στη χρήση των φαρμάκων για το άσθμα, με ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός την αυξημένη χρήση κορτικοστεροειδών από το στόμα, παρά τη διαδεδομένη χρήση βιολογικών παραγόντων». ■

της

καθώς και νευροπαρακολούθησης και ανοσοφθορισμού. Ή χειρουργική ομάδα, σε συνεργασία με ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, όπως γαστρεντερολόγοι, επεμβατικοί ακτινολόγοι, ογκολόγοι και παθολογοανατόμοι, αντιμετωπίζουν εξειδικευμένα τις παθήσεις του οισοφάγου,

94 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΑΡΙΝΗΣ, χειρουργός, διευθυντής Γ' Χειρουργικής Κλινικής Γ.Ν. Πειραιά «Τζάνειο». Η Γ' ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΤΟΥ «ΤΖΑΝΕΙΟΥ» Νοσοκομείου του Πειραιά αποτελεί σήμερα μια κλινική πρόσφατα ανακαινισμένη που απαρτίζεται από ομάδα έμπειρων χειρουργών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διάγνωση και αντιμετώπιση όλων των παθήσεων της Γενικής Χειρουργικής. Ή Κλινική αποτελείται από 4-5 ειδικευμένους γενικούς χειρουργούς και 9 ειδικευόμενους ιατρούς, καθώς και από ομάδα έμπειρων νοσηλευτών. Ή Γ' Χειρουργική Κλινική στεγάζεται στον ανακαινισμένο 3ο όροφο του κεντρικού κτιρίου. Διαθέτει συνολικά 25 κλίνες ασθενών. Τον Δεκέμβριο του 2023 έγινε μια συνολική ανακαίνιση της Κλινικής με βελτιωμένες συνθήκες νοσηλείας που αναβαθμίζει την ποιοτικότερη παροχή υπηρεσιών υγείας στον ασθενή. Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Η ΣΤΟ «ΤΖ Α ΝΕΙΟ» ΝΟΣΟΚΟΜΕ Ι Ο Στο «Τζάνειο» Νοσοκομείο, όσον αφορά στη Γενική Χειρουργική, διενεργείται όλη η γκάμα της ανοικτής κλασικής Χειρουργικής, αλλά και της βασικής και προηγμένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής. Με τη χρήση κι εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και εργαλείων, η σύγχρονη Χειρουργική διενεργείται σε υψηλό επίπεδο και με μεγάλη ασφάλεια για τον ασθενή. Το χειρουργείο διαθέτει νεότερης γενιάς λαπαροσκοπικούς πύργους με υψηλής ανάλυσης κάμερες 4K, προηγμένα εργαλεία Ανοικτής και Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής που διαθέτουν τις νεότερες μορφές ενέργειας, διατομής και αναστόμωσης των ιστών και πλατφόρμες ελάχιστα επεμβατικής Χειρουργικής, real-time παρακολούθησης

παγκρέατος και των χοληφόρων, του παχέος και του λεπτού εντέρου και του ορθού, του πρωκτού, του μαστού, όλων των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος και των ενδοκρινών αδένων ανοικτά και λαπαροσκοπικά. Πιο ειδικά, η Γ' Χειρουργική Κλινική πρωτοπορεί στις λαπαροσκοπικές κολεκτομές (εκτομή του παχέος εντέρου και ορθού), στις λαπαροσκοπικές επεμβάσεις αποκατάστασης των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος (βουβωνοκήλη, μηροκήλη, μετεγχειρητική κοιλιοκήλη, πρωτογενείς κοιλιοκήλες, σπάνιες κήλες, όπως Spiegel, κ.ά.) και στη χειρουργική του θυρεοειδούς αδένα και των παραθυρεοειδών αδένων. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργούν ειδικά ιατρεία για συγκεκριμένες παθήσεις. ΕΙΔΙΚ Α ΙΑΤΡΕ Ι Α 1. Χειρουργικό ιατρείο παθήσεων παχέος εντέρου Γ' Χειρουργική Κλινική Γ.Ν. Πειραιά «Τζάνειο»!

αιμάτωσης των ιστών,

του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, του

θυρεοειδούς κ.ά. Επεμβάσεις καλοήθων παθήσεων

Α.

Rives-Stoppa, eTEP TAR),

ΜΑΪΟΣ 2024 | 95 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ και πρωκτού. Κάθε Δευτέρα από 11.00 π.μ. έως 13.00 μ.μ. Οι ασθενείς μπορούν να κλείνουν τηλεφωνικό ή μέσω Ίντερνετ ραντεβού στο 1535 με τον κωδικό 9036. 2. Χειρουργικό ιατρείο παθήσεων ενδοκρινών αδένων. Κάθε Παρασκευή από 11.00 π.μ. έως 13.00 μ.μ. Οι ασθενείς μπορούν να κλείνουν τηλεφωνικό ή μέσω Ίντερνετ ραντεβού στο 1535 με τον κωδικό 9037. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Ε Σ ΕΠΕΜΒΑ ΣΕΙΣ Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά οι επεμβάσεις που γίνονται στην Κλινική μας: Λαπαροσκοπική Χειρουργική Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, λαπαροσκοπική κολεκτομή, λαπαροσκοπική θολοπλαστική Nissen, λαπαροσκοπική μυοτομή Heller, λαπαροσκοπική αποκατάσταση βουβωνοκήλης (TEP, TAPP), λαπαροσκοπική αποκατάσταση μετεγχειρητικών κηλών (IPOM

λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή, λαπαροσκοπική σπληνεκτομή, λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή, λαπαροσκοπική συμφυσιόλυση, διαγνωστική λαπαροσκόπηση κ.ά. Ογκολογική Χειρουργική Νεοπλάσματα οισοφάγου, στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου, ορθού, παγκρέατος, ήπατος και χοληφόρων, μαστού,

plus, vTAPP, LIRA, eTEP

Ενδοκρινείς αδένες: θυρεοειδεκτομή, παραθυρεοειδεκτομή, επινεφριδεκτομή. Β. Χοληφόρα: ανοικτή χολοκυστεκτομή, διερεύνηση χοληδόχου πόρου. Γ. Κήλες: αποκατάσταση βουβωνοκήλης, μηροκήλης, μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης (Rives-Stoppa, TAR), επιγαστρικής κήλης, ομφαλοκήλης κ.ά. Δ. Παχύ έντερο, πρωκτός: κολεκτομή, σύγκλειση κολοστομίας, σύγκλειση ειλεοστομίας, αποκατάσταση συνεχείας πεπτικού σε ασθενείς με κολοστομία Hartmann,

MD, MSc (Surg Oncol), PhD, FHSS, FACS,

96 | ΜΑΪΟΣ 2024 αποκατάσταση πρόπτωσης ορθού, αιμορροϊδεκτομή, περιεδρικά συρίγγια, περιεδρικά αποστήματα. Επείγουσα Χειρουργική Επείγουσα Τραυματολογία (τροχαία, βαριές κακώσεις κοιλίας από αμβλέα ή νύσσοντα όργανα κ.λπ.) και επείγουσα Χειρουργική (οξεία κοιλία). ΑΡΙΘΜΟ Ι Ενδεικτικά, στη Γ' Χειρουργική Κλινική το 2023 νοσηλεύθηκαν περίπου 1.650 ασθενείς, εξετάσθηκαν στα Εξωτερικά Ιατρεία (επείγοντα και τακτικά ιατρεία) περίπου 3.500 ασθενείς και έγιναν 872 χειρουργικές επεμβάσεις. ΕΚΠΑ Ι ΔΕΥΣΗ Ν Ε ΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΟ ΜΕΝΩΝ ΙΑΤΡ Ω Ν Ή Γ' Χειρουργική Κλινική έχει προτεραιότητά της την ευθύνη εκπαίδευσης ειδικευόμενων ιατρών στην ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής. Ή εκπαίδευση των νέων χειρουργών γίνεται με την ενεργή συμμετοχή τους στους θαλάμους, στα Εξωτερικά Ιατρεία και το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, καθώς και τα χειρουργεία. Ή διαρκής παρουσία στα επιστημονικά συνέδρια, στην ελληνική και τη διεθνή βιβλιογραφία, καθώς και η συμμετοχή των ειδικευόμενων χειρουργών στα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών και διδακτορικών διατριβών αποτελούν σημαντικό στόχο της επιστημονικής δραστηριότητας της κλινικής μας. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚ Η ΑΡΧΕΙΟΘ Ε ΤΗΣΗ ΑΣΘΕΝ Ω Ν Ή χρήση και εφαρμογή σύγχρονου λογισμικού ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης των ιατρικών φακέλων των νοσηλευόμενων ασθενών με την καταγραφή όλων των προεγχειρητικών εξετάσεων, των στοιχείων της χειρουργικής επέμβασης (πρακτικό) και της μετεγχειρητικής πορείας των χειρουργημένων ασθενών αποτελεί πλέον αυτονόητη πρακτική. Έτσι, υπάρχουν δυνατότητες άμεσης ανάκλησης του ιατρικού φακέλου και υπάρχει ευρεία βάση δεδομένων για τη στατιστική ανάλυση της κίνησης του Τμήματος, αλλά και για την εκπόνηση επιστημονικών εργασιών. Ή βάση αυτή ΆΘΆ ΝΆΣΙΟΣ Μ Ά Ρ Ι ΝΗΣ Ο Αθανάσιος Μαρίνης,

είναι γενικός χειρουργός, διευθυντής ΕΣΥ, διευθυντής της Γ' Χειρουργικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά «Τζάνειο». Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Έλαβε την εκπαίδευσή του στην ειδικότητα της Γενικής Χειρουργικής στη Β' Χειρουργική Κλινική στο Αρεταίειο Νοσοκομείο Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (MSc) στη Χειρουργική Ογκολογία και διδακτορικής διατριβής (PhD) του ΕΚΠΑ. Ως χειρουργός έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον κι εμπειρία στην προηγμένη Λαπαροσκοπική Χειρουργική των παθήσεων του στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου και ορθού, των χοληφόρων και των κηλών του κοιλιακού τοιχώματος. δεδομένων είναι αυστηρά προσβάσιμη μόνο στους ιατρούς του Τμήματος. ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Κάθε μήνα γίνεται το Ογκολογικό Συμβούλιο, όπου συζητούνται οι ασθενείς που χειρουργήθηκαν ή πρόκειται να χειρουργηθούν με καρκίνο και συνιστώνται οι ανάλογες συμπληρωματικές θεραπείες. Συμμετέχουν ένας ιατρός από το παθολογοανατομικό εργαστήριο του νοσοκομείου μας, ένας ακτινοθεραπευτής και ένας παθολόγος-ογκολόγος από το Ογκολογικό Νοσοκομείο «Μεταξά». ΣΥΖ Η ΤΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚ Ω Ν Καθημερινά γίνεται επίσκεψη των ιατρών της Κλινικής και τακτική αναλυτική ενημέρωση των ασθενών που πρόκειται να χειρουργηθούν καθώς και εκείνων που νοσηλεύονται. ΠΡΟΒΛ Η ΜΑΤΑ Όπως σε όλες τις κλινικές στο ΕΣΥ, γίνεται μια τεράστια προσπάθεια οργάνωσης της διαχείρισης των ασθενών και επίλυσης των προβλημάτων που ανακύπτουν. Οι λίστες χειρουργείων αποτελούν ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζεται με την ταχεία διακίνηση των ασθενών, καθώς και με την εξυπηρέτησή τους με τα πρωινά και τα απογευματινά χειρουργεία. Λόγω του μεγάλου αριθμού των ασθενών, η ένδεια υλικών για τις επεμβάσεις αποτελεί άλλο ένα υπαρκτό πρόβλημα. Παράλληλα, η αγορά σύγχρονου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού γίνεται πολλές φορές με δωρεές από φορείς που συμβάλουν ενεργά στη λειτουργία των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Το πιο σημαντικό πρόβλημα σε όλο το ΕΣΥ είναι η έλλειψη κυρίως νοσηλευτικού προσωπικού, ώστε να λειτουργούν περισσότερες αίθουσες χειρουργείων με την απαιτούμενη ασφάλεια και την αποφυγή υπερκόπωσης ενός ήδη γηρασμένου και εξουθενωμένου επαγγελματικά εργατικού δυναμικού. ■

ΜΑΪΟΣ 2024 | 97 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΜΟΝΑΔΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΤΕΓΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ στην Πάτρα, για συνανθρώπους μας που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, εγκαινίασε το φιλανθρωπικό σωματείο «Aurora - Μαζί ενάντια στα αιματολογικά νοσήματα», στο πλαίσιο της αποστολής του να παράσχει έμπρακτη και ψυχολογική υποστήριξη σε ασθενείς με αιματολογικά νοσήματα. Με όραμα να συμβάλει στην προσπάθεια να καταστoύν η λευχαιμία και άλλες αιματολογικές νόσοι απολύτως ιάσιμες, η Aurora στοχεύει παράλληλα στη βελτίωση της φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς στην Ελλάδα και στην υποστήριξη όσων αντιμετωπίζουν οικονομική δυσχέρεια. Συχνά, το κόστος της απομάκρυνσης από το σπίτι για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκειμένου να μεταβούν σε κάποιο από τα τρία μεταμοσχευτικά κέντρα στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη ή στην Πάτρα, αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει την απόφαση των ασθενών για το αν θα υποβληθούν σε θεραπεία. Στο πλαίσιο αυτό, το σωματείο υλοποιεί στεγαστικό πρόγραμμα, που παρέχει σε ασθενείς με χαμηλό εισόδημα φιλοξενία κοντά στο κέντρο μεταμοσχεύσεων που λαμβάνουν τη θεραπεία τους. Σε συνέχεια του πρώτου σπιτιού που εγκαινίασε στην Πάτρα το 2022 και ανταποκρινόμενη στην αυξημένη ζήτηση, η Aurora επεκτείνει το στεγαστικό της πρόγραμμα, παρέχοντας πλέον συνολικά 4 στέγες, σε Αθήνα και Πάτρα. Ή νέα στέγη φιλοξενίας που εγκαινιάστηκε στην πρωτεύουσα της Αχαΐας για τους ασθενείς του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από το νοσοκομείο και μπορεί να φιλοξενήσει έναν ακόμη ασθενή μαζί με τον συνοδό του, σε συνθήκες ιδανικές, δίνοντάς του τη δυνατότητα να επικεντρωθεί σε αυτό που είναι σημαντικό: να θεραπευθεί. Ο πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος του φιλανθρωπικού σωματείου Aurora, Clemente Pinedo, δήλωσε: «Με μεγάλη χαρά και συγκίνηση εγκαινιάσαμε το δεύτερο σπίτι φιλοξενίας της Aurora στην Πάτρα, προκειμένου να βοηθήσουμε έμπρακτα συνανθρώπους μας και τις οικογένειές τους που μάχονται με τη νόσο της λευχαιμίας. Στόχος μας είναι οι ασθενείς, κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου, να μην αντιμετωπίζουν το συχνά δυσβάστακτο κόστος της απομάκρυνσης για μεγάλο διάστημα από την κατοικία τους, ώστε να μπορέσουν να επικεντρωθούν στη θεραπεία και τη φροντίδα της υγείας τους». Οι στέγες του φιλανθρωπικού σωματείου παρέχουν δωρεάν διαμονή σε συνδυασμό με μια σειρά από υπηρεσίες που βοηθούν τους ασθενείς, όπως δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη από εξειδικευμένους επαγγελματίες, καθαρισμό των σπιτιών και επίδομα αγοράς τροφίμων. Παράλληλα, η Aurora συνεχίζει να αγωνίζεται ανυποχώρητα για τους ασθενείς με λευχαιμία και άλλες αιματολογικές νόσους, ενισχύοντας τα ειδικευμένα ιατρικά κέντρα στην Ελλάδα και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της έρευνας στον τομέα της Ογκοαιματολογίας. ■ Στέγη φιλοξενίας στην Πάτρα για

με αιματολογικές παθήσεις!

ΤΗ

ασθενείς

MD, PhD, FACS, MAMSE,

Adjunct Professor of Surgery, Ohio State University, USA, Clinical Professor of Surgery, European University Cyprus, Governor

98 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΑΡΓΥΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, MD,

γενικός χειρουργός - χειρουργός παχέος εντέρου και ορθού, Κλινική Γενικής, Λαπαροσκοπικής, Ογκολογικής και Ρομποτικής Χειρουργικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. ΣΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΩΝ λειτουργεί από το 1991 Κλινική Γενικής, Ογκολογικής, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής με διευθυντή τον Δρα Κωνσταντίνο Κωνσταντινίδη,

επιστημονικό διευθυντή του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών,

του Ελληνικού Τμήματος Αμερικανικού Κολεγίου Χειρουργών, πρόεδρο της Παγκόσμιας Επιστημονικής Εταιρείας Ρομποτικής Χειρουργικής CRSA, μέλος του Διεθνούς Διοικητικού Συμβουλίου της Society of Robotic Surgery. Ο καθ. Κωνσταντινίδης, με όραμα το να προσφέρει το άριστο αποτέλεσμα στους ασθενείς χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, από το 1991 εφάρμοσε πρώτος τη Λαπαροσκοπική Χειρουργική στη χώρα μας και από το 2006 τη Ρομποτική Χειρουργική. Πλέον, ως ένας από τους κορυφαίους χειρουργούς παγκοσμίως, εκπαιδεύει καθημερινά και δέχεται ως επισκέπτες χειρουργούς από όλον τον κόσμο ώστε να εκτεθούν στις νεότερες χειρουργικές τεχνικές. Ή Κλινική με τη βοήθεια της τεχνολογίας προσφέρει τις καλύτερες υπηρεσίες υγείας στις γυναίκες και τους άνδρες ασθενείς. Αναλυτικότερα: Οι συχνότερες παθήσεις Γενικής Χειρουργικής για τις γυναίκες είναι οι εξής: • ΧΟΛΟΛΙΘ Ι ΑΣΗ. Το γυναικείο φύλο και η εγκυμοσύνη αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες για τη δημιουργία λίθων εντός της χοληδόχου κύστεως. Οι λίθοι μπορούν να προκαλέσουν οξεία χολοκυστίτιδα (φλεγμονή της χοληδόχου κύστεως), μπορεί να αποφράξουν τη χοληδόχο κύστη οδηγώντας σε ύδρωπα, δύναται να ξεφύγουν από τη χοληδόχο κύστη και να αποφράξουν τον χοληδόχο πόρο προκαλώντας ίκτερο και χολαγγειίτιδα ή εσχάτως μπορεί να προκαλέσουν οξεία παγκρεατίτιδα. Ή θεραπεία της χολολιθίασης καθώς και των επιπλοκών της είναι η χολοκυστεκτομή, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε λαπαροσκοπικά είτε και ρομποτικά. Ή χειρουργική μας ομάδα εφάρμοσε πρώτη στον κόσμο τη ρομποτική χολοκυστεκτομή διά μίας μόνο μικρής τομής στον ομφαλό με άριστα αποτελέσματα. • ΟΜΦΑΛΟΚ Η ΛΗ. Συχνά οι εγκυμονούσες γυναίκες, λόγω της αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μετά τη γέννα παρατηρούν μία διόγκωση στον ομφαλό με συνοδό πόνο. Στην ομφαλοκήλη υπάρχει αδυναμία-χάσμα στο κοιλιακό τοίχωμα στο σημείο του ομφαλού με αποτέλεσμα όργανα της κοιλίας, όπως το επίπλουν ή το έντερο, να Κλινική Γενικής, Ογκολογικής, Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής!

PhD, FACS, FASCRS,

ΜΑΪΟΣ 2024 | 99 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ προπίπτουν προς τα έξω. Μετά από κλινική εξέταση και ανάλογα με το μέγεθος του χάσματος συνήθως απαιτείται ελάχιστα επεμβατική αποκατάσταση της κήλης με πλέγμα. Αυτό γίνεται είτε λαπαροσκοπικά είτε ρομποτικά σε πιο μεγάλες και απαιτητικές επεμβάσεις. • ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΟΚ Η ΛΗ - ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚ Η ΠΑΛΙΝΔΡ Ο ΜΗΣΗ (ΓΟΠ). Άλλο ένα είδος κήλης που συναντάται συχνά στις γυναίκες. Σε αυτήν την πάθηση μέρος του στομάχου προσπίπτει προς το θώρακα με αποτέλεσμα ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας να μη λειτουργεί όπως πρέπει και να παλινδρομούν υγρά του στομάχου προς τον οισοφάγο προκαλώντας οπισθοστερνικό καύσος και άλγος. Σε προχωρημένες καταστάσεις οι ασθενείς αναγκάζονται να κοιμούνται σχεδόν όρθιοι και αρκετές φορές ταλαιπωρούνται από αναπνευστικές λοιμώξεις, λαρυγγίτιδες, καθώς και αρρυθμίες. Με τη Ρομποτική Χειρουργική πραγματοποιούμε διόρθωση της διαφραγματοκήλης και θολοπλαστική. Στη συντριπτική πλειοψηφία η επέμβαση διαρκεί έως 2 ώρες και οι ασθενείς εξέρχονται του νοσοκομείου την επόμενη ημέρα. Έχοντας από τις μεγαλύτερες εμπειρίες παγκοσμίως στη ρομποτική διόρθωση της διαφραγματοκήλης, είμαστε βέβαιοι για το άριστο αποτέλεσμα της μεθόδου αυτής, δίνοντας σε λίγη ώρα λύση σε ένα χρόνιο πρόβλημα που μειώνει αρκετά την ποιότητα ζωής των ασθενών. • ΒΟΥΒΩΝΟΚ Η ΛΗ/ΜΗΡΟΚ Η ΛΗ. Χρησιμοποιώντας τη λαπαροσκοπική μέθοδο TEP (Total Exo Peritoneal) τοποθετούμε ένα απορροφήσιμο πλέγμα στη βουβωνική περιοχή, αφού πρώτα ανατάξουμε την κήλη. Με τη μέθοδο αυτή δημιουργούμε τον απαιτούμενο χειρουργικό χώρο πίσω από τους κοιλιακούς μυς δίχως να εισέλθουμε στην κοιλιά, με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει μηδαμινό πόνο και εξαιρετικά γρήγορη επάνοδο στην καθημερινότητά του. • ΕΠΕ Ι ΓΟΥΣΑ ΓΕΝΙΚ Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Η. Ή οξεία κοιλία όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία αφορά επείγουσες καταστάσεις της περιτοναϊκής κοιλότητας που χρήζουν άμεσης χειρουργικής παρέμβασης. Με τη Λαπαροσκοπική Χειρουργική αποφεύγουμε τη μεγάλη ανοικτή τομή και όλες τις επιπλοκές της. Παράλληλα έχουμε πολύ καλύτερη ποιότητα όρασης και μπορούμε να ελέγξουμε διεξοδικά όλη την κοιλία και αφού ταυτοποιήσουμε το πρόβλημα να το λύσουμε. Οι συνηθέστερες γυναικείες παθήσεις αφορούν: • Οξεία σκωληκοειδίτιδα Ή οξεία φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης. Με χρήση 2 λαπαροσκοπικών εργαλείων 5 χιλιοστών και της κάμερας στο σημείο του ομφαλού πραγματοποιούμε σκωληκοειδεκτομή και καθαρίζουμε επιμελώς όλη την κοιλία, ώστε μηδενίζονται οι πιθανότητες για απόστημα μετά την επέμβαση. • Ρήξη ωχρού σωματίου. Αφορά συνήθως νεαρές γυναίκες. Διενεργείται λαπαροσκόπηση και, αφότου βρεθεί η αιτία της ενδοκοιλιακής αιμορραγίας και προέρχεται από ρήξη ωχρού σωματίου ωοθήκης, προχωράμε σε έλεγχο της αιμορραγίας και λαπαροσκοπική αφαίρεση του ωχρού σωματίου, διατηρώντας

100 | ΜΑΪΟΣ 2024 την ωοθήκη ώστε να μην επηρεαστεί η γονιμότητα της ασθενούς. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο παρελθόν έχουμε πραγματοποιήσει αρκετές επεμβάσεις σε γυναίκες που βρίσκονταν μεταξύ 5ου και του 8ου μήνα της εγκυμοσύνης λόγω οξείας σκωληκοειδίτιδας και οξείας χολοκυστίτιδας. Σε όλες τις περιπτώσεις απειλούταν ταυτόχρονα η ζωή και της μητέρας και του εμβρύου και οι επεμβάσεις, παρά τους κινδύνους, είχαν απόλυτη ένδειξη. Σε όλες τις περιπτώσεις οι επεμβάσεις στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία, παρά τις αρκετά δύσκολες χειρουργικές συνθήκες της κοιλιάς, λόγω της προχωρημένης εγκυμοσύνης και του αναλόγως μεγάλου μεγέθους της μήτρας. Όλες οι γυναίκες μετά τις επεμβάσεις είχαν τοκετούς δίχως επιπλοκές ούτε για τις ίδιες ούτε για τα νεογνά! ΟΙ ΕΠΕΜΒΑ ΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ Α ΝΔΡΕΣ Ή ιατρική επιστήμη και συγκεκριμένα η τεχνολογία στη Χειρουργική, καθώς και η συνεχής βελτίωση των απεικονιστικών εξετάσεων και των φαρμακευτικών σκευασμάτων έχουν βοηθήσει να γίνουν άλματα προόδου στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας των ανδρών, σε μια προσπάθεια να μειωθεί το χάσμα της υγείας ανάμεσα στα δύο φύλα. Συγκεκριμένα στη Γενική Χειρουργική, πλέον μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία η συντριπτική πλειοψηφία των χειρουργικών νόσων του άνδρα. Οι συχνότερες επεμβάσεις Γενικής Χειρουργικής στους άνδρες είναι οι εξής: • ΚΗΛΗ. Αφορά την προπέτεια ενδοκοιλιακών οργάνων ή λίπους διαμέσου αδυναμίας/οπής στο κοιλιακό τοίχωμα. Ή συχνότερη περίπτωση στους άνδρες αφορά τη βουβωνοκήλη και αντιμετωπίζεται με απόλυτη επιτυχία είτε λαπαροσκοπικά με την εξωπεριτοναϊκή τεχνική (TEP) είτε ρομποτικά με τη διακοιλιακή προπεριτοναϊκή τεχνική (TAPP). Σε όλες τις περιπτώσεις ακρογωνιαίος λίθος της επέμβασης είναι η τοποθέτηση πλέγματος. Άλλες κήλες που ταλαιπωρούν συχνά τους άνδρες είναι η κήλη αθλητών, η ομφαλοκήλη και η κοιλιοκήλη. Ή χειρουργική τεχνική που εφαρμόζουμε είναι κυρίως η λαπαροσκοπική με πλέγμα και στις πιο δύσκολες περιπτώσεις ή υποτροπές η ρομποτική τεχνική. Ή εμπειρία της χειρουργικής μας ομάδας στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική κήλης ξεπερνά τις 3.000 και στη Ρομποτική Χειρουργική τις 700. • ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. Μετά από προσεκτική εκτίμηση και μελέτη του ασθενούς και εφόσον έχουν αποτύχει οι συντηρητικές θεραπείες και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, η λύση επίκειται σε επεμβάσεις παχυσαρκίας. Ή συχνότερη επέμβαση είναι η επιμήκης γαστρεκτομή ή αλλιώς το γαστρικό μανίκι. Διενεργείται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά και αφορά στην επιμήκη εκτομή μέρους του στομάχου, ώστε να μειωθεί η χωρητικότητά του. Κατηγοριοποιείται ως γαστροπεριοριστική επέμβαση. • ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ. Οι λίθοι στη χοληδόχο κύστη μπορεί να προκαλέσουν οξεία χολοκυστίτιδα (φλεγμονή

ΜΑΪΟΣ 2024 | 101 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ της χοληδόχου κύστεως), μπορεί να αποφράξουν τη χοληδόχο κύστη οδηγώντας σε ύδρωπα, δύναται να ξεφύγουν από τη χοληδόχο κύστη και να αποφράξουν τον χοληδόχο πόρο προκαλώντας ίκτερο και χολαγγειίτιδα ή μπορεί να προκαλέσουν οξεία παγκρεατίτιδα. Ή θεραπεία της χολολιθίασης, καθώς και των επιπλοκών της είναι η χολοκυστεκτομή, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε λαπαροσκοπικά είτε και ρομποτικά. Ή χειρουργική μας ομάδα εφάρμοσε πρώτη στον κόσμο τη ρομποτική χολοκυστεκτομή διά μίας μόνο μικρής τομής στον ομφαλό με άριστα αποτελέσματα. • ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΟΚΗΛΗ – ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ (ΓΟΠ). Σε αυτήν την πάθηση μέρος του στομάχου προπίπτει προς το θώρακα με αποτέλεσμα ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας να μη λειτουργεί σωστά και να παλινδρομούν υγρά του στομάχου προς τον οισοφάγο, προκαλώντας οπισθοστερνικό καύσο και άλγος. Σε προχωρημένες καταστάσεις οι ασθενείς αναγκάζονται να κοιμούνται σχεδόν όρθιοι και αρκετές φορές ταλαιπωρούνται από αναπνευστικές λοιμώξεις, λαρυγγίτιδες, καθώς και αρρυθμίες. Με τη Ρομποτική Χειρουργική πραγματοποιούμε διόρθωση της διαφραγματοκήλης και θολοπλαστική. Στη συντριπτική πλειοψηφία η επέμβαση διαρκεί 1-2 ώρες και οι ασθενείς εξέρχονται του νοσοκομείου την επόμενη ημέρα. Έχοντας από τις μεγαλύτερες εμπειρίες παγκοσμίως στη ρομποτική διόρθωση της διαφραγματοκήλης, σε αριθμό που ξεπερνά τις 2.000 επεμβάσεις, είμαστε βέβαιοι για το άριστο αποτέλεσμα της μεθόδου αυτής, δίνοντας σε λίγη ώρα λύση σε ένα χρόνιο πρόβλημα που μειώνει αρκετά την ποιότητα ζωής των ασθενών. • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ. Από το 2006 κάνουμε όλες τις επεμβάσεις γαστρεκτομής ρομποτικά μαζί με πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό. • ΟΞΕΙΑ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΙΤΙΔΑ. Αφορά στην οξεία φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης και είναι αρκετά συχνή στον νεαρό ανδρικό πληθυσμό. Με χρήση 2 λαπαροσκοπικών εργαλείων 5 χιλιοστών και της κάμερας στο σημείο του ομφαλού πραγματοποιούμε σκωληκοειδεκτομή και καθαρίζουμε επιμελώς όλη την κοιλία, ώστε ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες για απόστημα μετά την επέμβαση. • ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Ή Λαπαροσκοπική παλιότερα και τα τελευταία 18 χρόνια η Ρομποτική Χειρουργική είναι η επιλογή μας για την αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του παχέος εντέρου και τον λεμφαδενικό καθαρισμό. Σε περιπτώσεις καρκίνου του ορθού, η ρομποτική τεχνική που χρησιμοποιούμε μας επιτρέπει να αποφεύγουμε τη μόνιμη κολοστομία, εκτός εάν ο όγκος είναι πάνω στον πρωκτικό δακτύλιο. Επίσης εξαιρετικά σπάνια δημιουργούμε προσωρινή ειλεοστομία. • ΠΕΡΙΕΔΡΙΚΟ ΑΠΟΣΤΗΜΑ – ΣΥΡΙΓΓΙΟ – ΑΙΜΟΡΡΟΪΔΟΠΑΘΕΙΑ – ΚΥΣΤΗ ΚΟΚΚΥΓΟΣ. Και οι 4 παθήσεις ορίζονται ως περιπρωκτικές παθήσεις. Σε όλες τις περιπτώσεις, ανάλογα με το περιστατικό, την πολυπλοκότητά του, καθώς και τις προεγχειρητικές απεικονιστικές εξετάσεις και την κλινική εξέταση του άνδρα, αντιμετωπίζουμε το περιστατικό με πλειάδα σύγχρονων και παλαιότερων τεχνικών, που περιλαμβάνουν την απολίνωση αιμορροϊδικών όζων υπό υπέρηχο και αιμορροϊδοπηξία (HAL-RAR), τη χρήση laser για αντιμετώπιση της αιμορροϊδοπάθειας, των περιεδρικών συριγγίων και της κύστης κόκκυγα, τη διάνοιξη και παροχέτευση των περιεδρικών αποστημάτων σε επείγουσα βάση, καθώς και όλες τις κλασικές μεθόδους σε προχωρημένες καταστάσεις των ανωτέρω παθήσεων, όπως αιμορροϊδεκτομή, μέθοδος Setton για περιεδρικά συρίγγια κ.τ.λ. ■ Ά ΡΓ Υ ΡΙΟΣ ΙΩ Ά ΝΝ Ι ΔΗΣ Ο Αργύριος Ιωαννίδης, MD, PhD, FACS, FASCRS, είναι γενικός χειρουργός – χειρουργός παχέος εντέρου και ορθού. Είναι επιμελητής χειρουργός στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών στην Κλινική της Γενικής, Λαπαροσκοπικής, Ογκολογικής και Ρομποτικής Χειρουργικής (δ/ντής: καθ. Κ.Μ. Κωνσταντινίδης MD, PhD, FACS, MAMSE). Έχει εκπαιδευθεί στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ στο Cleveland Clinic Florida. Το ερευνητικό του ενδιαφέρον αφορά κυρίως τον καρκίνο του ορθού, τη Χειρουργική υπό φθορίζουσες ουσίες και τα μεσο-μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της Λαπαροσκοπικής και Ρομποτικής Χειρουργικής στις παθήσεις παχέος εντέρου και ορθού. Έχει διατελέσει υπεύθυνος για την Ελλάδα σε περισσότερες από 10 διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες. Είναι κριτής σε 11 περιοδικά Χειρουργικής και μέλος του εκδοτικού συμβουλίου σε 3 περιοδικά. Έχει συγγράψει πάνω από 100 άρθρα-δημοσιεύσεις σε ξενόγλωσσα περιοδικά με περισσότερες από 2.000 αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία. Επίσης έχει συμμετάσχει ως ομιλητής σε περισσότερα από 20 ελληνικά και διεθνή συνέδρια και έχει συγγράψει 2 κεφάλαια συγγραμμάτων Χειρουργικής.

102 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΟΛΟΕΝΑ ΚΑΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗΣ γίνεται η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της Ιατρικής. Ήδη διερευνάται κατά πόσον βρίσκει εφαρμογή σε διάφορους τομείς της, όπως στη Γαστρεντερολογία, στην Ακτινολογία, στην Ογκολογία, στην Καρδιολογία, στην Οφθαλμολογία και τη Χειρουργική, και οι ενδείξεις είναι πολλά υποσχόμενες. Ή έρευνα δείχνει επίσης ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για τη χρήση της στην ταξινόμηση και διάγνωση των όζων του θυρεοειδούς. Απώτερος στόχος είναι να αναπτυχθεί σε βαθμό που να μπορεί να προσφέρει ακριβείς διαγνώσεις και να παρέχει βοήθεια σε ακτινολόγους, ενδοκρινολόγους και χειρουργούς σχετικά με την καλοήθειά τους, την ανάγκη αφαίρεσής τους, αλλά και το πόσο εκτεταμένη θα πρέπει να είναι η επέμβαση. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε για να αξιολογήσει τις πιο πρόσφατες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς, πέραν της χρησιμότητάς της στην υπερηχογραφία για τη διάγνωση και το χαρακτηρισμό της παθολογίας, εντόπισε, σύμφωνα με όσα δημοσιεύθηκαν στο Cancers, αρκετές άλλες νέες εφαρμογές που με την τελειοποίησή τους θα μπορούσε να περιοριστεί μελλοντικά η ανάγκη για διενέργεια πολλών εξειδικευμένων εξετάσεων για τη διευκρίνιση της φύσης της βλάβης. Ή ύπαρξη όζων στον θυρεοειδή αποτελεί ένα συχνό εύρημα, που δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία. Μπορούν να εντοπιστούν μέσω ψηλάφησης ή κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του αδένα. Τα σύγχρονα μηχανήματα είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, με αποτέλεσμα οι θετικές διαγνώσεις να έχουν εκτοξευθεί τελευταία. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, αρκεί να συγκρίνει κανείς το ποσοστό των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με όζους κατά τη φυσική εξέταση από τον ενδοκρινολόγο με εκείνους που βρίσκονται από το υπερηχογράφημα. Ή αναλογία είναι 5-7% με ψηλάφηση και 20-76% με απεικόνιση! Ή αύξηση των περιστατικών λόγω του ευκολότερου εντοπισμού των όζων στον θυρεοειδή έχει συμπαρασύρει αντίστοιχα και την εύρεση κακοηθειών στον αδένα και συγκεκριμένα θηλώδους καρκινώματος του θυρεοειδούς. Ή διαδικασία μετά τον εντοπισμό των όζων είναι η αξιολόγησή τους για το εάν είναι καλοήθεις ή όχι και να ακολουθηθούν τα αντίστοιχα θεραπευτικά πρωτόκολλα, αφού εκτιμηθεί η επικινδυνότητά τους. Τα μέσα που έχουμε είναι αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα και μια εξέταση κατά την οποία λαμβάνονται κύτταρα από τον όζο μέσω μιας καθοδηγούμενης από υπέρηχο λεπτής βελόνας (FineNeedle Biopsy). Το υλικό της παρακέντησης ελέγχεται κυτταρολογικά. Μια άλλη απεικονιστική εξέταση που μπορεί να αποκαλύψει έναν καρκίνο στον θυρεοειδή ή να ανιχνεύει εστίες υποτροπής είναι το PET-Scan (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων). Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ένωσης Θυρεοειδούς, μόνο οι μεγαλύτεροι του 1 εκ. όζοι αξιολογούνται. Μεγαλύτερη διερεύνηση των μικρότερων όζων συστήνεται όταν συντρέχουν και άλλες ύποπτες για καρκίνο κλινικές ενδείξεις. Ή αυξανόμενη συχνότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς έχει οδηγήσει στην ανάγκη εύρεσης τρόπων για ακόμη πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Ή Τεχνητή ΝοημοΠώς βοηθά η Tεχνητή Nοημοσύνη στην αντιμετώπιση των όζων θυρεοειδούς! Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΝΟΣ, καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, διευθυντής Χειρουργικής Ομίλου ΥΓΕΙΑ.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 103 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ σύνη θα μπορούσε να προσφέρει αποτελεσματικότερη διάγνωση και σταδιοποίηση, προκειμένου οι αποφάσεις για το θεραπευτικό πλάνο να είναι εγκυρότερες. Στόχος της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Cancers ήταν να αξιολογηθούν οι τελευταίες εφαρμογές της στη διάγνωση και ταξινόμηση των όζων του θυρεοειδούς. Εστίασε κυρίως στις καινοτομίες στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της υπερηχογραφίας και της μικροσκοπικής διάγνωσης, αν και εξετάστηκαν και άλλες εφαρμογές. Συνολικά, αναλύθηκαν 930 εργασίες που δημοσιεύτηκαν από το 2018 έως το 2022, από τις οποίες επιλέχθηκαν οι 33. Οι ερευνητές έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στη δυνατότητα χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης, μεταξύ άλλων, στους ακόλουθους τομείς: υπερηχογράφημα, κυτταροπαθολογία, και Πυρηνική Ιατρική. Μετά από επεξεργασία των στοιχείων διαπίστωσαν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βρει εφαρμογή σε όλους. Ο κ. Δημήτρης Λινός.

Governor, American College of Surgeons – Greek Chapter, Consultant in Surgery, Massachusetts General Hospital, ΗΠΑ, Lecturer of Surgery, Harvard University, Boston, ΗΠΑ.

2006–2018.

Case Western Reserve, Cleveland, Ohio,

1981–1984.

1983.

1978.

ΕΚΠΑ

American Boards of Surgery (certified, 1981). • Resident & Chief Resident Associate in Surgery, Mayo Clinic, Rochester, Minnesota, ΗΠΑ, 1976–1981. • Clinical & Research Fellow in Surgery, MGH/Harvard University, Boston, ΗΠΑ, 1975–1976.

1975.

of Endocrine Surgeons).

(International Society of Surgery).

Αδένων (European Society of Endocrine Surgeons). • Faculty Post-Graduate Courses, International Association of Endocrine Surgeons.

Global Alliance for Surgical, Obstetric, Trauma & Anesthesia care.

«JAMA Surgery» & «SURGERY».

«World Journal of Endocrine Surgery», «World Journal of Surgery», «Surgery, Surgical Endoscopy».

American College of Surgeons – Greek Chapter.

Scholar Selection Subcommittee American College of American Surgeon. • Oliver Cope

Harvard.

ΒΙΒΛ

Α 1. Linos DA, Chung WY (Eds). Minimally Invasive Thyroidectomy. Springer-Verlag Editions, Germany, 2012. 2. Linos DA, van Heerden JA (Eds). Adrenal Glands: Diagnostic Aspects and Surgical Therapy. SpringerVerlag Editions, Germany, 2005. 3.

104 | ΜΑΪΟΣ 2024 Ειδικότερα, φαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει τους ακτινολόγους να αξιολογήσουν με ακρίβεια τις εικόνες που βλέπουν. Και με πιο ακριβείς υπερηχογραφικές διαγνώσεις περιορίζεται η ανάγκη για διενέργεια FNA. Ή Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί, επίσης, να βρει εφαρμογή στη διάγνωση, χρησιμοποιώντας μεθόδους Πυρηνικής Ιατρικής. Ένας αριθμός δημοσιεύσεων έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά της στην αξιολόγηση των σπινθηρογραμμάτων του θυρεοειδούς και των εικόνων SPECT [υπολογιστική τομογραφία εκπομπής απλού φωτονίου (Single-photon emission computed tomography)]. Με τη βοήθειά της, θα ήταν ταχύτερη και ευκολότερη η αξιολόγηση της κατάστασης των όζων και θα υπήρχε μικρότερος κίνδυνος ασάφειας. Οι ερευνητές ισχυρίζονται επίσης ότι μελλοντικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση και ιστών τόσο προεγχειρητικά όσο και διεγχειρητικά. Έχουν αναπτυχθεί πολυάριθμα μοντέλα που μπορούν να διακρίνουν αποτελεσματικά εάν ένας όζος είναι κακοήθης ή καλοήθης με βάση τις εικόνες των διαφανειών. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές απαιτούν τελειοποίηση. Τα προσεχή χρόνια θα μπορούσαν να παρέχουν βοήθεια για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χειρουργική θεραπεία, ιδίως για το πόσο ριζική πρέπει να είναι. Όταν οι όζοι που βρίσκονται είναι καλοήθεις δεν απαιτείται καμία απολύτως θεραπευτική παρέμβαση, παρά μόνο η τακτική παρακολούθησή τους, προκειμέΔΗΜ Η ΤΡΗΣ ΛΙΝ ΟΣ Ο Δημήτρης Λινός είναι ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών ΕΚΠΑ, διευθυντής Ακαδημαϊκών Υποθέσεων Ομίλου ΥΓΕΙΑ, διευθυντής Χειρουργικής Ομίλου ΥΓΕΙΑ,

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ Ι Τ Ι ΤΛΟΙ • Καθηγητής Χειρουργικής & διευθυντής Ε' Χειρουργικής Κλινικής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

• Επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,

•

Χειρουργικής,

ΗΠΑ,

• Υφηγητής Ιατρικής Σχολής, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,

• Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών,

1984–2006.

Assistant Professor

Ι ΔΕΥΣΗ • Διπλωματούχος

• Πτυχίο της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών (Άριστα),

ΔΙΑΚΡ Ι ΣΕΙΣ • Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων

• Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Διεθνούς Εταιρείας Χειρουργικής

• Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών

• Μέλος του Μόνιμου Συμβουλίου της

• Μέλος της Διεθνούς Συντακτικής Επιτροπής των περιοδικών

• Μέλος και σύμβουλος Συντακτικής Επιτροπής στα περιοδικά

• Πρόεδρος,

• Πρόεδρος, Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία Χειρουργών Ενδοκρινικών Αδένων. • Πρόεδρος Επιτροπής

προσκεκλημένος καθηγητής στο Massachusetts

του Πανεπιστημίου του

ΕΝΔΙΑΦ Ε ΡΟΝ Ενδοκρινική Χειρουργική (Θυρεοειδής, Παραθυρεοειδής, Επινεφρίδια), Γενική Χειρουργική, Χειρουργική Ογκολογία, Λαπαροσκοπική Χειρουργική, Χειρουργική του Μαστού.

(International Association

General Hospital

ΚΛΙΝΙΚΟ

Λαπαροσκοπική Γενική Χειρουργική, εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα, 1992. 4. Ενδοκρινολογική Χειρουργική, εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα, 1984. ΚΛΙΝΙΚΟ Ε ΡΓΟ Το κύριο κλινικό έργο του καθηγητή κ. Λινού έγκειται κυρίως στη συμβολή του στην εξέλιξη

(Natural Orifice Transluminal Endoscopic

(Single Incision Laparoscopic Surgery).

ΜΑΪΟΣ 2024 | 105 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ νου να εντοπιστεί εγκαίρως οποιαδήποτε τυχόν αλλαγή. Εάν μεγαλώσουν αρκετά και προκαλούν αναπνευστικά προβλήματα, δυσκολία στην κατάποση, πόνο, βρογχοκήλη ή υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, τότε αποφασίζεται είτε η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο για τη συρρίκνωσή τους είτε η χειρουργική αφαίρεση του αδένα. Ή χειρουργική επέμβαση είναι η καλύτερη επιλογή για τους όζους που προκαλούν συμπτώματα, που δεν μπορούν να αξιολογηθούν ή που σίγουρα είναι κακοήθεις. Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεσή τους, όπως η MINET, τραυματίζουν ελάχιστα τους παρακείμενους ιστούς και εξασφαλίζουν γρήγορη ανάρρωση του ασθενούς. Στους περισσότερους ασθενείς με τέτοιους όζους πραγματοποιείται ολική θυρεοειδεκτομή, ακόμα και όταν είναι καλοήθεις. Μόνο σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να γίνει μερική θυρεοειδεκτομή, όπως όταν οι όζοι που υπάρχουν βρίσκονται αποκλειστικά στον έναν λοβό του αδένα. Ή Τεχνητή Νοημοσύνη μελλοντικά φαίνεται ότι θα βοηθήσει στην ακριβέστερη διάγνωση και επιλογή θεραπευτικού πλάνου, χωρίς να υποκαταστήσει τον άνθρωπο. Θα είναι απλώς αρωγός της προσπάθειας των γιατρών να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες, γρηγορότερα και πάντα με γνώμονα τη μικρότερη ταλαιπωρία του ασθενούς και την πλήρη ίασή του. ■ των δύο υποειδικοτήτων της Γενικής Χειρουργικής που είναι η Ενδοκρινολογική Χειρουργική και η Λαπαροσκοπική Χειρουργική. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή του στην ανάπτυξη της Ενδοκρινολογικής Χειρουργικής, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, επιδεικνύοντας πρωτοποριακό έργο στις εγχειρήσεις των παθήσεων του θυρεοειδούς, των παραθυρεοειδών αδένων, του παγκρέατος και των επινεφριδίων. Το έργο του ξεκινάει από την εισαγωγή και ευρεία εφαρμογή της διά λεπτής βελόνης κυτταρολογικής βιοψίας (FNA) των όζων του θυρεοειδούς. Η συστηματική και ερευνητική συνεργασία με το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο του Αρεταίειου Νοσοκομείου οδήγησε σε ουσιαστικές ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια που διαμόρφωσαν τα κλασικά πλέον κυτταρολογικά κριτήρια για την προεγχειρητική διάγνωση του θηλώδους καρκίνου του θυρεοειδούς. Το 2009, για πρώτη φορά στην Ευρώπη, πραγματοποίησε τις πρώτες ρομποτικές θυρεοειδεκτομές με προσπέλαση του θυρεοειδούς από σημείο απομακρυσμένο από το λαιμό, ξεκινώντας ουσιαστικά τη νέα εποχή στη Χειρουργική του θυρεοειδούς. Επιπλέον, έχει συμβάλει σημαντικά στη Χειρουργική των Επινεφριδίων με την πρωτοποριακή ανακάλυψη της «The Linos Formula», όπως ονόμασαν άλλοι συγγραφείς και ερευνητές. Πρόκειται για τη μαθηματική φόρμουλα που χρησιμοποιείται για τον σωστό υπολογισμό του όγκου των επινεφριδίων στην αξονική τομογραφία. Σημαντική είναι επίσης η κλινική συμβολή του κ. Λινού στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική, με την πραγματοποίηση των περισσότερων «πρώτων» λαπαροσκοπικών επεμβάσεων στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρεται η εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών, όπως η Ενδοσκοπική Χειρουργική μέσω Φυσικών Οπών

Surgery) και η Ενδοσκοπική Χειρουργική από Μία Οπή

Αξίζει να γίνει αναφορά σε σημαντικές μελέτες που αφορούν γενικότερα το κλινικό έργο του. Για παράδειγμα, η μελέτη του για το ρόλο της χολολιθιάσεως και της χολοκυστεκτομής στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου οδήγησε σε αντίστοιχες δημοσιεύσεις στα έγκριτα διεθνή περιοδικά «Lancet» και «Cancer». Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι πειραματικές του προσπάθειες αναφορικά με την προστασία του χειρουργού από την ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της Διεγχειρητικής Χολαγγειογραφίας. Στη Γαστρεντερολογική Χειρουργική, όπως και στη Χειρουργική Ογκολογία σημειώνεται σημαντικό κλινικό έργο, ιδιαίτερα στον καρκίνο του μαστού, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος και των χοληφόρων, με ανάλογες δημοσιεύσεις σε περιοδικά όπως το «Lancet» και το «Cancer». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμμετοχή του στη συγγραφή των «Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τους Ευρωπαίους Χειρουργούς για την Αντιμετώπιση του Μαστογραφικά Ανιχνεύσιμου Καρκίνου του Μαστού» το 1998, όπως και η συμμετοχή του στην αναθεώρηση και επανέκδοση αυτού του τόμου (εκδ. European Commission).

Θρομβο-εμβολική νόσος

106 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΚΑΡΑΪΤΙΑΝΟΣ, αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Ή' Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν». ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΓΕΡΟΥΚΑΛΗΣ, επιμελητής Α', Ή' Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν». Η ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΗ και συχνή επιπλοκή του καρκίνου, αλλά και των μεθόδων αντιμετώπισής του. Είναι τόσο σοβαρή που σήμερα θεωρείται ως η δεύτερη αιτία θανάτου στους καρκινοπαθείς ασθενείς. Εξάλλου σε ένα ποσοστό 10%-20% η θρόμβωση αποτελεί το πρώτο σημείο της νόσου. Πλέον είναι γνωστό ότι 25% των ανθρώπων που θα εμφανίσουν αυτόματη θρόμβωση θα αναπτύξουν κάποιον καρκίνο εντός 2 ετών από την εμφάνιση της θρόμβωσης. Παρά το γεγονός ότι η σχέση μεταξύ της θρόμβο-εμβολικής νόσου και του καρκίνου είναι αποδεδειγμένη, οι διάφοροι μηχανισμοί που εμπλέκονται δεν είναι απολύτως κατανοητοί και ξεκάθαροι. Ο ογκολογικός ασθενής, λόγω της ίδιας της νεοπλασματικής νόσου, είναι σε μία κατάσταση «υπερπηκτικότητας», όπου ο κίνδυνος για εμφάνιση θρομβο-εμβολικών επιπλοκών είναι πολύ αυξημένος. Ή αιτιο-παθογένεια της θρομβο-εμβολικής νόσου περιλαμβάνει τη στάση της αιματικής ροής, τη βλάβη στο ενδοθήλιο των αγγείων και την υπερπηκτικότητα και ονομάζεται τριάδα του Virchov. Οι μηχανισμοί που οδηγούν στην υπερπηκτικότητα δεν είναι πλήρως κατανοητοί και μπορεί να σχετίζονται με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου (π.χ. καρκίνος παγκρέατος, καρκίνος πνεύμονα κ.ά.). Ανάλογα με την πρωτοπαθή εντόπισή τους, αλλά και το στάδιο της νόσου, διάφοροι καρκίνοι έχουν διαφορετικά ποσοστά επίπτωσης θρομβο-εμβολικών επιπλοκών. Για να καταλάβει κανείς πόσο σοβαρή είναι η θρόμβωση που σχετίζεται με τον καρκίνο, το ποσοστό θνητότητας ογκολογικών χειρουργικών ασθενών οι οποίοι εισάγονται σε νοσοκομείο λόγω θρομβο-εμβολικού επεισοδίου που οφείλεται στον καρκίνο αγγίζει το 94% σε 6 μήνες από την εισαγωγή του αρρώστου, σε σχέση με το λιγότερο από 30% που έχουν οι ασθενείς που εισάγονται στο νοσοκομείο λόγω θρομβο-εμβολικής νόσου, αλλά δεν πάσχουν από κακοήθη νόσο. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της

και καρκίνος! Γράφουν οι:

ΜΑΪΟΣ 2024 | 107 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ θρομβο-εμβολικής νόσου στους ογκολογικούς ασθενείς σχετίζονται με τον ίδιο τον ασθενή, με το στάδιο του καρκίνου, με τη θεραπεία και με βιολογικούς δείκτες του αίματος. Σε σχέση με τον ίδιο τον ασθενή, η προχωρημένη ηλικία (>65 ετών), η παχυσαρκία, οι συννοσηρότητες (όπως σακχαρώδης διαβήτης, καρδιοπάθειες, αρτηριακή υπέρταση, λοιμώξεις, παρατεταμένος κλινοστατισμός κ.λπ.) και η γενικότερη κατάσταση του ασθενούς αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου. Επίσης, παράγοντες που αφορούν στον ίδιο τον κακοήθη όγκο, όπως η πρωτοπαθής εστία, το προχωρημένο στάδιο, ιστολογικά χαρακτηριστικά του όγκου και το χρονικό διάστημα που διέρρευσε μέχρι τη διάγνωση του καρκίνου έχουν μεγάλη σημασία για την εμφάνιση και αντιμετώπιση της θρομβο-εμβολικής νόσου. Εξάλλου το είδος της θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου δρα σημαντικά στην επίπτωση της νόσου. Ή χειρουργική επέμβαση αποτελεί από μόνη της παράγοντα υψηλού κινδύνου για θρόμβωση. Ή εφαρμογή κεντρικών φλεβικών καθετήρων και η χημειοθεραπεία αποτελούν ανεξάρτητους επιβαρυντικούς παράγοντες. Οι ασθενείς οι οποίοι υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία έχουν επίσης υψηλά ποσοστά εμφάνισης θρομβο-εμβολικής νόσου. Αλλά και παράγοντες του αίματος όπως ο ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός αιμοπεταλίων (>450.000), ο αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων (>11.000) και, τέλος, ο χαμηλός αιματοκρίτης (Ήgb <10 gr/dL) είναι

των καρκινοπαθών θα παρουσιάσει θρομβο-εμβολική νόσο κατά τη διάρκεια της πορείας της νεοπλασματικής νόσου, από τα αρχικά στάδια της νόσου. Όλοι οι επιβαρυντικοί παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω, καθώς και η βιολογική συμπεριφορά του καρκίνου, αλλά και ιδιαίτερα η χειρουργική ογκολογική επέμβαση, θέτουν τους ογκολογικούς ασθενείς σε 47 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για θάνατο από θρομβο-εμβολικές επιπλοκές, ποσοστό ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν λάβει κανείς υπόψη του την αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου και την αλλαγή που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην ηλικιακή κατανομή των νεοπλασματικών νοσημάτων. Να μην ξεχνάμε ότι ο καρκίνος παραμένει νόσος της τρίτης ηλικίας, με ποσοστό 58%-64% των ασθενών να ανήκουν σε ηλικία άνω των 65 ετών, ιδιαίτερα στις δυτικού τύπου κοινωνίες,

αναμφισβήτητοι επιβαρυντικοί παράγοντες. Περίπου 20%-40%

108 | ΜΑΪΟΣ 2024 όπως και στη χώρα μας. Ο ογκολογικός ασθενής βρίσκεται εκτεθειμένος στον κίνδυνο θρομβο-εμβολικής νόσου όχι μόνο από την ίδια τη νόσο (πρωτοπαθής εστία, παρουσία μεταστάσεων και στάδιο του καρκίνου), αλλά και από παράγοντες άλλους, όπως η θεραπεία του ίδιου του καρκίνου, είτε αυτή είναι επεμβατική/χειρουργική είτε είναι συντηρητική (χημειοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία), ενώ πλέον έχουν αναγνωριστεί και γενετικοί παράγοντες και μεταλλάξεις που συνδέονται με την εμφάνιση της νόσου. Ή λίστα των παραγόντων περιλαμβάνει και έμμεσους παράγοντες που υποβοηθούν την ανάπτυξη των θρομβο-εμβολικών επιπλοκών, οι οποίοι περιλαμβάνουν το άλγος που προκαλεί η νόσος και τον περιορισμό στην κίνηση ή την καθήλωση του ασθενούς στο κρεβάτι. Οι ανεξάρτητοι παράγοντες περιλαμβάνουν την αυξημένη ηλικία (>61 έτη), την παχυσαρκία (ΒΜΙ>30), τα συνοδά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, στεφανιαία νόσος, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αρρυθμίες) και τη σαρκοπενία. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει ειδική αναφορά στον ηλικιωμένο ογκολογικό ασθενή, καθώς σε αυτόν η επίπτωση της θρομβο-εμβολικής νόσου είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Ο ηλικιωμένος ασθενής λαμβάνει πολλαπλά φαρμακευτικά σκευάσματα, έχει πολλαπλά συνοδά νοσήματα, εμφανίζει κάποιου βαθμού γνωστική-διανοητική δυσλειτουργία, είναι σε αυξημένο κίνδυνο πτώσης και τραυματισμού, πάσχει συχνά από αναιμία, θρομβοπενία, κατάθλιψη, μειωμένη πρόσληψη τροφής, σαρκοπενία ή/και καχεξία, ενώ έχει και μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης. Όλα αυτά μαζί αυξάνουν κατά πολύ την πιθανότητα νοσηλείας, η οποία αποτελεί έμμεσο παράγοντα αύξησης της επίπτωσης της θρομβο-εμβολικής νόσου. Ή θρομβο-εμβολική νόσος είναι επικίνδυνη για τον χειρουργικό ογκολογικό ασθενή, καθώς πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι οι ογκολογικές επεμβάσεις έχουν τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης θρομβο-εμβολικών επιπλοκών από τις επεμβάσεις που γίνονται για άλλα καλοήθη νοσήματα. Δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική διαφορά ανάμεσα στην ελάχιστα επεμβατική Χειρουργική και την κλασική «ανοικτή» Χειρουργική σε ό,τι αφορά στην επίπτωση της νόσου. Ωστόσο, τα αντίμετρα για την αποφυγή της θρόμβωσης κατά τη διάρκεια της νοσηλείας (μηχανικά μέσα, αντιθρομβωτικές κάλτσες, ειδική φυσικοθεραπεία και μασάζ), σε συνδυασμό με τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής, μειώνουν την εμφάνιση θρομβο-εμβολικών επιπλοκών σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%. Ο τύπος του καρκίνου παίζει σημαντικό ρόλο για την εμφάνιση της θρομβο-εμβολικής νόσου. Καρκίνοι που αφορούν στο πεπτικό σύστημα (πάγκρεας, στόμαχος, παχύ έντερο) σχετίζονται με υψηλά ποσοστά επιπλοκών, όπως και οι γυναικολογικοί καρκίνοι και ο καρκίνος του πνεύμονα και του εγκεφάλου. Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά παρατηρούνται και στους αιματολογικούς καρκίνους. Με μικρότερα ποσοστά επιπλοκών φαίνεται ότι σχετίζονται οι καρκίνοι του ωτορινολαρυγγικού συστήματος και του δέρματος, ενώ με ενδιάμεση συχνότητα παρατηρούΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΘΡΟΜΒΟ-ΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Στάδιο καρκίνου Απώλεια αίματος (>350ml) Χορήγηση χημειοθεραπείας Μετάγγιση (και ο αριθμός των μονάδων) Χορήγηση ακτινοθεραπείας Επιπλοκές (διαφυγή από την αναστόμωση) Καθαρός χειρουργικός χρόνος Επείγουσα έναντι εκλεκτικής επέμβασης Χρόνος μετεγχειρητικής κινητοποίησης Επίπεδο θρέψης του ασθενούς Βασικοί και έμμεσοι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της θρομβο-εμβολικής νόσου στον χειρουργικό ογκολογικό ασθενή Η θρομβο-εμβολική νόσος αποτελεί κύριο παράγοντα νοσηρότητας αλλά και θνητότητας των ογκολογικών ασθενών και ιδιαίτερα εκείνων που θα υποβληθούν σε χειρουργική ογκολογική επέμβαση.

Fondaparinux.

Fondaparinux

ΜΑΪΟΣ 2024 | 109 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ νται θρομβο-εμβολικά επεισόδια στους καρκίνους του μαστού, του προστάτη και του νεφρού. Με όσα εκτέθηκαν παραπάνω προκύπτει ότι η θρομβο-εμβολική νόσος αποτελεί κύριο παράγοντα νοσηρότητας αλλά και θνητότητας των ογκολογικών ασθενών και ιδιαίτερα εκείνων που θα υποβληθούν σε χειρουργική ογκολογική επέμβαση. Κατά συνέπεια, η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής είναι επιβεβλημένη μέθοδος θρομβοπροφύλαξης. Κυριότερα φάρμακα με αντιπηκτική δράση είναι χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες και αναστολείς των παραγόντων πήξης. Ή χρήση παρατεταμένης αντιπηκτικής αγωγής στους ογκολογικούς χειρουργικούς ασθενείς είναι το ίδιο επιβεβλημένη όπως για τις ορθοπαιδικές επεμβάσεις (π.χ. ισχίου). Ή αντιπηκτική αγωγή στις μέρες μας είναι ασφαλής και αποτελεσματική και έχει ελάχιστες επιπλοκές του τύπου των αιμορραγικών επεισοδίων. Τα τελευταία χρόνια η Κλινική μας συμμετέχει ενεργά στο πρωτόκολλο της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, σχετικά με τη μετεγχειρητική θρομβοπροφύλαξη των χειρουργικών ογκολογικών ασθενών με το

Το

είναι έμμεσος αναστολέας του παράγοντα Χα και έχει συγκεκριμένες ενδείξεις χορήγησης σε ογκολογικές επεμβάσεις. Το κλινικό του προφίλ κάνει το φάρμακο ιδανικό για την πρόληψη της θρομβο-εμβολικής νόσου, ωστόσο σχετίζεται και με μικρότερο ποσοστό αιμορραγικών επιπλοκών και αυτό είναι κάτι το οποίο το κάνει ασφαλές για τη χορήγησή του και σε ηλικιωμένους ασθενείς. Ή έρευνά μας αφορά σε περισσότερους από 480 ασθενείς, οι οποίοι έλαβαν τη θρομβοπροφύλαξη μετά τη χειρουργική επέμβαση (8-24 ώρες μετά), και για 4 εβδομάδες μετά το χειρουργείο (οι πρώτες 30 ημέρες είναι οι πιο κρίσιμες για την εμφάνιση θρομβο-εμβολικών επιπλοκών στον χειρουργικό ογκολογικό ασθενή), ενώ καταγράφηκαν με ακρίβεια όλες οι επιπλοκές που περιλαμβάνει η θρομβο-εμβολική νόσος (δηλαδή εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, περιφερική θρόμβωση, θρόμβωση ή εμβολή κεντρικών φλεβών, π.χ. μεσεντέρια αγγεία, πνευμονική εμβολή κ.ά.), όπως και επιπλοκές που σχετίζονται με αιμορραγία. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της θρομβοπροφύλαξης στην πρόληψη εμφάνισης της θρομβο-εμβολικής νόσου. Συμπερασματικά οι καρκινοπαθείς διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης θρομβο-εμβολικών επιπλοκών από τη διάγνωση και κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου, ιδιαίτερα αν υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία. Ιδιαίτερα οι χειρουργικοί ογκολογικοί ασθενείς διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο παρόμοιων θρομβο-εμβολικών επεισοδίων που μερικές φορές είναι θανατηφόρα. Ή συστηματική εφαρμογή μακροχρόνιας αντιπηκτικής αγωγής αλλά και η προσαρμογή του ασθενούς σε έναν καλύτερο και πιο ποιοτικό τρόπο ζωής (με υγιεινό διατροφολόγιο, σωματική άσκηση, αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος κ.λπ.) αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για την αποφυγή, πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της θρομβο-εμβολικής νόσου και των επιπλοκών της. ■ ΙΩΆΝΝΗΣ Γ. Κ Ά ΡΆ ΪΤΙ Ά Ν ΟΣ Ο Ιωάννης Γ. Καραϊτιανός είναι αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν», τ. συντονιστής διευθυντής Ογκολογικής Χειρουργικής Κλινικής Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Αγ. Σάββας», πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, πρόεδρος Ελληνικής Γεροντολογικής & Γηριατρικής Εταιρείας, πρόεδρος Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών, Α' αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κολοπρωκτολογίας. Ά ΝΔΡΈ Ά Σ Γ Έ ΡΟΥ Κ Ά ΛΗΣ Ο Ανδρέας Γερούκαλης είναι γενικός χειρουργός και επιμελητής Α' της Η' Χειρουργικής Κλινικής του «Ερρίκος Ντυνάν». Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Καρόλου (2000) και ειδικεύθηκε στη Γενική Χειρουργική, στην Κρατική Χειρουργική Κλινική του «Ιπποκρατείου» ΓΝΑ (2005–2011). Έχει εξειδίκευση στη χειρουργική Ογκολογία, χειρουργική παχέος εντέρου και του πρωκτού, Λαπαροσκοπική και Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική. Έχει δημοσιεύσει πολλές επιστημονικές εργασίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει πραγματοποιήσει πολλές ομιλίες σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Είναι ενεργό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, της Ελληνικής Εταιρείας Κολοπρωκτολογίας, της Ελληνικής Γεροντολογικής & Γηριατρικής Εταιρείας και της Εταιρείας Ιατρικών Σπουδών. Μετέχει σε πολυκεντρικά πρωτόκολλα, όπως «Μετεγχειρητική Θρομβοπροφύλαξη των Χειρουργικών Ογκολογικών Ασθενών», «Επίπτωση της σαρκοπενίας στους ογκολογικούς ασθενείς», «Διατροφικές διαταραχές και σαρκοπενία υπερηλίκων» κ.ά.

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ των 60 περίπου έρ-

γων που απαρτίζουν το ιπποκρατικό

σώμα («corpus hippocraticus») αρ-

κετά θεωρούνται έργα του ιδίου του «πατέρα της Ιατρικής» και

άλλα έργα της Σχολής της Κω, γραμμένα από τους γιους του, τους γαμπρούς ή άλλους μεταγενέστερους μαθητές

110 | ΜΑΪΟΣ 2024

του Ιπποκράτη. Ο ιατροϊστορικός Αριστοτέλης Π. Κούζης στο βιβλίο του «Ιστορία της Ιατρικής» (Αθήνα 1929) διαιρεί τα βιβλία της ιπποκρατικής συλλογής σε διάφορες κατηγορίες, ορισμένες από τις οποίες αντιστοιχούν σε ιατρικές ειδικότητες: Ανατομική και Φυσιολογία, Διαιτητική, Ειδική Νοσολογία, Θεραπευτική, Μαιευτική, Γυναικολογία κ.ά. Μάλιστα, ο γιατρός μπορεί να εκπλαγεί θετικά, βλέποντας ότι στα ιπποκρατικά κείμενα είναι πολύ πιθανό να αποκαλύψει στοιχεία ιατρικών αντιλήψεων και πρακτικών που είναι αποδεκτά ως σήμερα, ενώ υπάρχουν και ζητήματα ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας που εκφράζουν Η Χειρουργική στο ιπποκρατικό έργο! Γράφει ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Α. ΡΗΓΑΤΟΣ, ιατρός-συγγραφέας, αμ. επίκ. καθηγητής Ογκολογίας ΕΚΠΑ, επίτ. Δρ Παιδαγωγικού Τμήματος ΕΚΠΑ.

«Ωφελέειν

ΜΑΪΟΣ 2024 | 111 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

αξίες, αμετάβλητες στο πέρασμα του χρόνου Στον «Όρκο» μετά την αρχική επίκληση των θείων δυνάμεων επιχειρείται η ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των γιατρών και μεταξύ των γιατρών και των ασθενών, έχοντας ως βασική αρχή τον κανόνα «Ωφελέειν μη βλάπτειν», με αξία δόγματος. Με αυτό το πνεύμα μπορούμε να σχολιάσουμε την απαγόρευση και των πιο απλών χειρουργικών επεμβάσεων, όπως η αφαίρεση λίθων από την ουροδόχο κύστη: «Ου τεμέω δε ουδέ μην λιθιώντας, εκχωρήσω δε εργάτησιν ανδράσι πρήξιος τήσδε». Ο ιπποκρατικός γιατρός εργάζεται κυρίως διανοητικά, διδάσκεται Φιλοσοφία και ασχολείται μόνο με τα γνωστικά του αντικείμενα. Οι αναφερόμενοι «εργάται άνδρες» (στη δοτική, εργάτησιν ανδράσι) ήταν «χειρώνακτες» χωρίς σπουδές Φιλοσοφίας και θα μπορούσαν όχι μόνο να ωφελήσουν, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις να βλάψουν, γεγονός που ήταν μη αποδεκτό για τα ορκισμένα μέλη της ιατρικής συντεχνίας. Ή Ήθική που διέπει τον «Όρκο» προβλέπει ακόμα την απαγόρευση και άλλων πράξεων με χειρουργικό υπόβαθρο, όπως ειδικότερα την απαγόρευση των αμβλώσεων. Όπως γράφει το πολύτιμο και ιδιαιτέρως προβεβλημένο κείμενο του «Όρκου», τα μέλη της ιατρικής συντεχνίας απαγορεύεται να προβούν σε ενεργητική ή παθητική ευθανασία: «Ομοίως δε ουδέ γυναικί πεσσόν φθόριο δώσω». Ή απαγόρευση αυτή δεν δηλώνει μόνο το σεβασμό στη ζωή του εμβρύου. Σκοπεύει εξίσου στην προστασία της ζωής και της υγείας της γυναίκας που, με σκευάσματα ή πράξεις αμβλωτικές, θα έμπαινε σε κίνδυνο. Ή απαγόρευση, εκτός από το έμβρυο και τη γυναίκα, προστάτευε και τον ίδιο τον ορκισμένο γιατρό, αφού η διακινδύνευση της ζωής και της υγείας της γυναίκας θα προκαλούσε αρνητικά σχόλια για τον ίδιο και θα τον καθιστούσε παραβάτη της βασικής ιπποκρατικής αρχής, του «Ωφελέειν, μη βλάπτειν». Με το ίδιο πνεύμα μπορούμε να επεξηγήσουμε και να σχολιάσουμε και την απαγόρευση έστω και των απλών χειρουργικών επεμβάσεων, όπως η αφαίρεση λίθων από την κύστη. Ο «Δάσκαλος του Γένους» Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833), από τους βαθείς μελετητές του ιπποκρατικού έργου, διέκρινε τα νοσήματα σε οξέα, χρόνια, επιχώρια, επιδήμια, κοινά, πάγκοινα κ.λπ. Τόλμησε, δε, με θάρρος να διακηρύξει ότι αίτιο των νοσημάτων ήταν ανθρώπινο κι όχι μεταφυσικό: «Μηκέτι το θείον αίτιον είναι, αλλά το ανθρώπινον». Και αλλού: «Ουκ έστιν άρα θεός αίτιος ουδενός, ουδέ οι καθαρμοί ωφελέουσι». Ο μεγάλος γιατρός Ιπποκράτης -ο δίκαια αποκαλούμενος πατέρας της Ιατρικής- μπόρεσε εύστοχα να επισημάνει και να αντιμετωπίσει τα νοσήματα με ψυχραιμία και με ρεαλισμό, να προστατεύσει το κύρος των γιατρών και την ασφάλεια των ασθενών, να καθιερώσει τους εξειδικευμένους εργάτες στην πρακτική ενασχόλησή τους. Ή εξέλιξη της Ιατρικής επιβεβαίωσε την ορθότητα της χειρουργικής πρακτικής του Ιπποκράτους στην εξέλιξη του χρόνου. ■ Γ Έ ΡΆΣΙΜΟΣ Ά. ΡΗΓΆΤΟΣ Ο Γεράσιμος Α. Ρηγάτος εργάσθηκε ως γιατρός ειδικότητας παθολόγου-ογκολόγου επί 40 χρόνια, πολλά από τα οποία ως διευθυντής στο Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας». Εκτός από το επιστημονικό, έχει πλούσιο και σημαντικό συγγραφικό έργο στους τομείς της Ιστορίας, της Λαογραφίας και του Πολιτισμού της Ιατρικής, καθώς και στην πεζογραφία. Για το συγγραφικό έργο του έχει τιμηθεί με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. του ΕΚΠΑ, με το χρυσό μετάλλιο «Γρηγόριος Ξενόπουλος» (δύο φορές), με έπαινο «Μάρκος Αυγέρης» και με το βραβείο «Άγις Θέρος» από την «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών», με υποτροφία από το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Princeton, με βραβείο Α' τάξεως από την Ακαδημία Αθηνών και με άλλες διακρίσεις. Στον «Όρκο» μετά την αρχική επίκληση των θείων δυνάμεων επιχειρείται η ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των γιατρών και μεταξύ των γιατρών και των ασθενών, έχοντας ως βασική αρχή τον κανόνα

σταθερές

μη βλάπτειν», με

δόγματος.

αξία

112 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑ ΚΥΤΤΑΡΟΜΕΙΩΤΙΚΗΣ Χειρουργικής & HIPEC (Ενδοπεριτοναϊκής Υπερθερμικής Χημειοθεραπείας) λειτουργεί στην Κλινική Κυανoύς Σταυρός του Oμίλου Euromedica στη Θεσσαλονίκη. Πλαισιωμένη από μια έμπειρη και εξειδικευμένη ομάδα ιατρών και νοσηλευτών, καθώς και τελευταίας τεχνολογίας ιατρικό εξοπλισμό, παρέχει άριστες ιατρικές υπηρεσίες μέσα από εξειδικευμένες ιατρικές τεχνικές, εκπαίδευση και έρευνα, συμβάλλοντας στη «μάχη» κατά της περιτοναϊκής κακοήθειας. Στο Κέντρο Υψηλής Εξειδίκευσης Κυτταρομειωτικής Χειρουργικής & HIPEC ο εξειδικευμένος χειρουργός - ογκολόγος και επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος, Αντώνιος-Απόστολος Τέντες, κάτοχος του ευρωπαϊκού τίτλου του εξειδικευμένου χειρουργού στην περιτοναϊκή κακοήθεια, με τη βοήθεια αναισθησιολόγων, έμπειρων στην αντιμετώπιση ασθενών με περιτοναϊκή κακοήθεια εφαρμόζουν πρωτόκολλα θεραπείας που περιλαμβάνουν συνδυασμό Κυτταρομειωτικής Χειρουργικής και Υπέρθερμης Διεγχειρητικής Ενδοπεριτοναϊκής Χημειοθεραπείας, γνωστής ως ΉΙPEC. Τα πρωτόκολλα αυτά αφορούν παθήσεις, οι οποίες συχνά εκδηλώνονται με περιτοναϊκή κακοήθεια. Μέσα από την εμπειρία πολυάριθμων περιστατικών η εν λόγω ομάδα διασφαλίζει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. ΤΙ Ε Ι ΝΑΙ ΤΟ HIPEC Ή αντιμετώπιση της περιτοναϊκής καρκινωμάτωσης τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ριζικά. Από την αντίληψη των αρχών της δεκαετίας του 2000 ότι η θεραπεία στηρίζεται σε παρηγορητικούς μόνο χειρισμούς έχει HIPEC: Ισχυρό εργαλείο κατά του καρκίνου στο πιστοποιημένο κέντρο της Kλινικής Euromedica Κυανούς Σταυρός!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 113 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ μετατοπισθεί στην επιθετική πολυπαραγοντική προσέγγιση, στην οποία μετέχουν ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων. Ή προσέγγιση αυτή απέδωσε καρπούς, αφού σε αρκετές περιπτώσεις και σε ιδιαίτερους ιστολογικούς τύπους καρκίνου έχει προσφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα επιβίωσης. Θεωρείται ότι η εφαρμογή της μεθόδου σε αυστηρά επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να προσφέρει σημαντική επιβίωση με αποδεκτή νοσηρότητα. Παρότι η περιτοναϊκή κακοήθεια θεωρείται νόσος τελικού σταδίου, για την οποία μέχρι πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχε ριζική θεραπεία, σήμερα έχει αποδειχθεί ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο του 30% υπάρχει ριζική θεραπεία. Νεοπλάσματα όπως ο καρκίνος των ωοθηκών, ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ορθού, ο καρκίνος του στομάχου, το ψευδομύξωμα του περιτοναίου, το μεσοθηλίωμα του περιτοναίου, τα οποία έχουν εξαπλωθεί στην κοιλιά και έχουν δημιουργήσει περιτοναϊκή κακοήθεια, είτε εμφανίζονται για πρώτη φορά είτε έχουν υποτροπιάσει, τις περισσότερες φορές μπορούν να αντιμετωπισθούν με χειρουργική αφαίρεση. Ή θεραπεία επιτυγχάνεται με την κυτταρομειωτική χειρουργική επέμβαση, η οποία είναι το ισχυρότερο εργαλείο στην αντιμετώπιση της περιτοναϊκής κακοήθειας. Σκοπός της κυτταρομειωτικής χειρουργικής είναι η μέγιστη δυνατή μείωση ή η εξάλειψη της νόσου από τις περιτοναϊκές επιφάνειες. Ή λογική της χρήσης της ενδοπεριτοναϊκής χημειοθεραπείας HIPEC βασίζεται στο γεγονός ότι μεταξύ περιτοναίου και πλάσματος υπάρχει ένας ανατομικός φυσιολογικός φραγμός, διεθνώς γνωστός ως peritoneal-plasmabarrier, ο οποίος εμποδίζει

ταχεία απορρόφηση ενώσεων μεγάλου μοριακού βάρους που χορηγούνται στην περιτοναϊκή κοιλότητα. Έτσι, κυτταροστατικά φάρμακα, τα περισσότερα από τα οποία είναι μεγάλου μοριακού βάρους ενώσεις, έχουν την ιδιότητα να επικάθονται στις περιτοναϊκές επιφάνειες και να ασκούν παρατεταμένα και έντονα τις φαρμακολογικές τους ιδιότητες, ενώ ταυτόχρονα απορροφώνται βραδέως στη συστηματική κυκλοφορία. Κατά συνέπεια, τα φάρμακα αυτά δύνανται να καταστρέφουν τις περιτοναϊκές εμφυτεύσεις. Βέβαια, το βάθος διείσδυσης των κυτταροστατικών είναι περιορισμένο και δεν είναι δυνατό να καταστρέψουν εμφυτεύσεις με μέγιστη διάμετρο μεγαλύτερη των 2-3mm. Σήμερα, η ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία HIPEC χρησιμοποιείται ως βασική μέθοδος θεραπείας της περιτοναϊκής κακοήθειας οποιασδήποτε προέλευσης, αλλά επίσης χρησιμοποιείται σε μεγάλους όγκους, τοπικά προχωρημένους, του γαστρεντερικού συστήματος, οι οποίοι δεν συνοδεύονται από περιτοναϊκή κακοήθεια, και σε τοπικά προχωρημένους όγκους των γυναικείων έσω γεννητικών οργάνων χωρίς περιτοναϊκή διασπορά, με σκοπό τη μείωση των πιθανοτήτων ανάπτυξης περιτοναϊκής κακοήθειας. Ακόμη χρησιμοποιείται ως παρηγορική μέθοδος αντιμετώπισης του ασκίτη που δημιουργείται από κακοήθη όγκο. ΟΙ ΠΑΘ Η ΣΕΙΣ Οι παθήσεις που αντιμετωπίζονται με κυτταρομειωτική χειρουργική και διεγχειρητική υπέρθερμη ενδοπεριτοναϊκή χημειοθεραπεία HIPEC είναι οι εξής: • το ψευδομύξωμα του περιτοναίου, • ο ορθο-κολικός καρκίνος με περιτοναϊκή διασπορά, • ο γαστρικός καρκίνος με περιτοναϊκή διασπορά, • ο καρκίνος της σκωληκοειδούς με περιτοναϊκή διασπορά, • ο καρκίνος του λεπτού

με περιτοναϊκή διασπορά, •

του περιτοναίου, • ο τοπικά προχωρημένος καρκίνος των ωοθηκών (σταδίου FIGO III), και • η σαρκωμάτωση του περιτοναίου. Ή Κυτταρομειωτική Χειρουργική, σε συνδυασμό με την Υπέρθερμη Διεγχειρητική Ενδοπεριτοναϊκή Χημειοθεραπεία, θεωρείται σήμερα η βασική θεραπεία των παθήσεων αυτών. Ή δε συνδυαστική μέθοδος θεραπείας Κυτταρομειωτικής Χειρουργικής και Υπέρθερμης Ενδοπεριτοναϊκής Χημειοθεραπείας έχει θεαματικά αποτελέσματα σε διεθνές επίπεδο. Ή επέμβαση αυτή προς το παρόν δεν καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ, βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία κοστολόγησης και έγκρισης από το υπουργείο, η οποία θα κάνει την επέμβαση προσβάσιμη σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, καθώς με τη συμμετοχή του ΕΟΠΥΥ θα μειωθεί το κόστος για τους ασθενείς. Ή Κλινική Euromedica Κυανούς Σταυρός λειτουργεί και ως κέντρο εκπαίδευσης χειρουργών και γυναικολόγων στην Κυτταρομειωτική Χειρουργική και HIPEC. Ο κ. Τέντες είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής (mentor) από το European School of Peritoneal Surface

από το 2015. Μέχρι σήμερα έχουν εκπαιδευτεί 11 ειδικοί χειρουργοί και γυναικολόγοι, οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν πιστοποιηθεί από την

International (PSOGI) ως ικανοί να διενεργούν Κυτταρομειωτική Χειρουργική και HIPEC. Για αναλυτικότερες πληροφορίες σχετικά με την Πρότυπη Μονάδα Κυτταρομειωτικής Χειρουργικής & HIPEC: Τηλ.: 2310966100. ■

την

εντέρου

το μεσοθηλίωμα

Oncology

Peritoneal Surface Oncology Group

Η ΦΙΜΩΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΛΞΗΣ προς τα πίσω της ακροποσθίας, της δερματικής πτυχής δηλαδή, που καλύπτει τη βάλανο του πέους. Ή φίμωση στα νεογνά είναι φυσιολογικό φαινόμενο. Όλα τα αγοράκια γεννιούνται με φίμωση (βαλανοποσθικές συμφύσεις). Ή φίμωση όμως μπορεί να είναι και παθολογική και να οφείλεται σε φλεγμονές της βαλάνου. Π ΟΤΕ ΠΡ Ε ΠΕΙ ΟΙ ΓΟΝΕ Ι Σ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧ Η ΣΟΥΝ; Με την πάροδο του χρόνου η συχνότητα της φίμωσης μειώνεται και το πρόβλημα λύεται αυτόματα. Όταν όμως η φίμωση παραμένει μετά την αφαίρεση της πάνας (περίπου στην ηλικία των 3 ετών), τότε οι γονείς θα πρέπει να επισκεφθούν τον παιδοχειρουργό. ΤΙ Ε Ι ΝΑΙ Η ΠΑΡΑΦ Ι ΜΩΣΗ; Παραφίμωση συμβαίνει όταν η ακροποσθία έλκεται κάτω από το επίπεδο της βαλάνου αλλά δεν μπορεί να επανέλθει πάνω απ’ αυτό το επίπεδο. Σ’ αυτή την περίπτωση η ακροποσθία γίνεται ιδιαίτερα οιδηματώδης και ερυθρή. Ή παραφίμωση είναι επείγουσα κατάσταση και θα πρέπει αμέσως οι γονείς να επικοινωνήσουν με τον παιδοχειρουργό. Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη φίμωση στην παιδική ηλικία! Γράφει ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΕΤΣΟΣ, χειρουργός παίδων, διευθυντής παιδοχειρουργός Ευρωκλινική Παίδων.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 115 AΦΙΕΡΩΜΑ | ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ενήλικη ζωή τους. Π ΟΤΕ ΔΕΝ ΠΡ Ε ΠΕΙ ΝΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕ Ι ΤΑΙ Ε ΝΑ ΠΑΙΔ Ι ΜΕ Φ Ι ΜΩΣΗ; Όταν ένα παιδί έχει προβλήματα με την πηκτικότητα του αίματος, τοπική φλεγμονή, καθώς και συγγενείς ανωμαλίες του πέους, όπως π.χ. υποσπαδίας, δεν πρέπει να οδηγείται σε χειρουργική επέμβαση για διόρθωση της φίμωσης. ■ ΧΡΗΣΤΟΣ Κ Ά Ρ Έ ΤΣΟΣ Ο χειρουργός παίδων Καρέτσος Χρήστος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Αποφοίτησε με άριστα από το Γενικό Λύκειο Μελισσίων και μετά από πανελλήνιες εξετάσεις εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών του ακολούθησε η ειδίκευσή του στη Γενική Χειρουργική (1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ Αθηνών) και στη Χειρουργική παίδων (Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»), η οποία ολοκληρώθηκε το 2015. Έλαβε μετεκπαίδευση και πιστοποίηση στη Λαπαροσκοπική και Ενδοσκοπική Χειρουργική (IRCAD

Από το 2016 εργάζεται ως ιδιώτης. Σήμερα είναι διευθυντής παιδοχειρουργός στην Ευρωκλινική Παίδων και εξωτερικός συνεργάτης στα Νοσοκομεία Μητέρα και Ιασώ. Επιπλέον των νοσοκομειακών του αρμοδιοτήτων, ο παιδοχειρουργός Χρήστος Καρέτσος προσφέρει τις υπηρεσίες του στα δύο ιδιωτικά ιατρεία του, το ένα βρίσκεται στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, στο κέντρο της Αθήνας, και το δεύτερο στα Μελίσσια, στα βόρεια προάστια. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ της Α' Προπαιδευτικής Χειρουργικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα συνέδρια και σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει δημοσιεύσει επιστημονικές εργασίες σε έγκριτα διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά. Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Παίδων, της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργών Παίδων (EUPSA), καθώς και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Παίδων (ESPES). Η Φ Ι ΜΩΣΗ Π Α ΝΤΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕ Ι ΤΑΙ; Όχι! Ή εφαρμογή κορτιζονούχων κρεμών για 10-15 ημέρες μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα των βαλανοποσθικών συμφύσεων. Αν μετά τη λήξη αυτής της θεραπείας δεν υπάρχει βελτίωση, τότε θα πρέπει να απευθυνθούν οι γονείς σε παιδοχειρουργό. Π ΟΤΕ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕ Ι ΤΑΙ Η Φ Ι ΜΩΣΗ; Οι ενδείξεις για να χειρουργηθεί ένα παιδί είναι η παθολογική φίμωση, η παραφίμωση και οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις της ακροποσθίας. Υπάρχουν βέβαια και θρησκευτικοί ή πολιτισμικοί λόγοι για να οδηγηθεί ένα παιδί στο χειρουργείο. Οι πιο συχνές χειρουργικές τεχνικές είναι η περιτομή και η πλαστική ακροποσθίας. Ε Ι ΝΑΙ ΕΠ Ι ΠΟΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔ Ι Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚ Η ΔΙ Ο ΡΘΩΣΗ; Καθόλου! Το παιδί λαμβάνει γενική και περιοχική αναισθησία. Ή διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 30 λεπτά και την ίδια ημέρα το παιδί επιστρέφει σπίτι του. ΤΙ ΠΡ Ε ΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣ Ε ΧΟΥΜΕ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠ Ε ΜΒΑΣΗ; Μετεγχειρητικά η εφαρμογή ειδικών αλοιφών είναι ουσιώδης. Σημαντικό επίσης είναι να αποφύγουμε ακούσια χτυπήματα στην ευαίσθητη περιοχή. ΥΠ Α ΡΧΟΥΝ ΟΦ Ε ΛΗ ΑΠ Ο ΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΜ Η; Έχει αποδειχθεί ότι τα παιδιά που υποβάλλονται σε περιτομή παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά εμφάνισης ουρολοιμώξεων, σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και κακοήθειας προστάτη και πέους στην

institute-Strasbourg, France).

ΜΕΛ Α ΝΩΜΑ : Η εξέταση για να αναγνωρίσετε εγκαίρως τα ύποπτα σημάδια!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 117 | ΑΡΘΡΟ Γράφει η Δρ ΙΩΑΝΝΑ ΤΑΜΠΟΥΡΗ, δερματολόγος - αφροδισιολόγος Ομίλου

City Med. αντιμετωπιστεί επιτυχώς με χειρουργική εξαίρεση και να επιτευχθεί ίαση, αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος. Π ΟΣΟ ΣΥΧΝ Ο Ε Ι ΝΑΙ; Ή παγκόσμια συχνότητα εμφάνισης μελανώματος παρουσιάζει σταθερή αύξηση έως και 10 φορές τις τελευταίες δεκαετίες σε πληθυσμούς με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Για μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα η επίπτωση κυμαίνεται μεταξύ 3-5 ατόμων ανά 100.000 πληθυσμού ανά έτος. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι ωστόσο εξαιρετικά σπάνιο στην παιδική ηλικία, ενώ δεν είναι ασυνήθιστο και σε νεότερες ηλικίες. Ιδιαίτερα μεταξύ 15-29 ετών αποτελεί τη 2η συχνότερη μορφή καρκίνου, ενώ στην ηλικιακή ομάδα 25-29 ετών αποτελεί τη συχνότερη κακοήθη νεοπλασία. ΠΟΙΟΙ Ε Ι ΝΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑ ΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥ ΝΟΥ ΓΙΑ ΜΕΛ Α ΝΩΜΑ; Ο κίνδυνος εμφάνισης μελανώματος είναι υψηλότερος σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα που είναι επιρρεπή σε εγκαύματα και έχουν φακίδες, όπως και σε άτομα με πολλαπλούς κοινούς ή άτυπους-δυσπλαστικούς μελαγχρωματικούς σπίλους (ελιές). Ιστορικό σοβαρών επώδυνων ηλιακών εγκαυμάτων, ειδικά στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία, αλλά και ένα ιστορικό μελανώματος σε άλλο μέλος της οικογένειας (συγγενείς 1ου βαθμού) συμβάλλει επίσης σε υψηλότερο κίνδυνο μελανώματος. Ή συχνή έκθεση στον ήλιο έχει συσχετιστεί με τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Π Ω Σ ΠΑΡΟΥΣΙ Α ΖΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΛ Α ΝΩΜΑ (ΚΛΙΝΙΚ Η ΕΙΚΟ ΝΑ); Ή κλινική εικόνα του μελανώματος ποικίλλει. Συχνά εμφανίζεται σαν μία κηλίδα ή πλάκα με σημεία πιο έντονης μελάγχρωσης ή ποικιλοχρωμία (μαύρο - καφέ - γκρι - ερυθρό χρώμα), έχει ασαφή όρια και παρουσιάζει ασυμμετρία. Μπορεί όμως να έχει και τη μορφή ενός ταχέως αναπτυσσόμενου οζιδίου με ποικίλα χρώματα (ερυθρό ή κυανό) με συνοδά σημεία αιμορραγίας. Το μελάνωμα μπορεί εκ πρώτης όψεως να μη διαφέρει από έναν σπίλο ή μία συγγενή βλάβη, μπορεί να αναπτυχθεί σε προϋπάρχοντα σπίλο (περίπου στο 30% των περιπτώσεων) ή να εμφανιστεί εκ νέου σε φαινομενικά υγιές δέρμα. Επομένως, η εμφάνιση οποιασδήποτε νέας βλάβης με αυξανόμενο μέγεθος σε προηγούμενο φυσιολογικό δέρμα σε άτομο ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών θεωρείται ύποπτη και ο ασθενής πρέπει να συμβουλευτεί έγκαιρα τον δερματολόγο του. Συμπτώματα όπως επίμονος κνησμός ή αιμορραγία μιας βλάβης θεωρούνται χαρακτηριστικά που συνδέονται με κακοήθεια. ΤΟ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ και επιθετικός τύπος καρκίνου του δέρματος και προέρχεται από τα μελανοκύτταρα, τα κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη (φυσική χρωστική του δέρματος). Το κακόηθες μελάνωμα εξαπλώνεται σε λεμφαδένες και εσωτερικά όργανα, γι’ αυτόν το λόγο η άμεση θεραπευτική αντιμετώπισή του είναι μείζονος σημασίας. Σε πρώιμα στάδια μπορεί να

Affidea &

από 5 mm (Diameter): Με-

γάλες βλάβες είναι ύποπτες για μελάνωμα.

• Αλλαγές στο μέγεθος, στο σχήμα, στο πάχος (Elevation, Evolution) ενός σπίλου θεωρούνται ύποπτες.

(«ugly duckling»),

118 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΙΩΆΝΝ Ά ΤΆ ΜΠΟΥ ΡΗ Η Δρ Ιωάννα Ταμπούρη είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας και ειδικεύθηκε στη Δερματολογία – Αφροδισιολογία στη Δερματολογική και Αφροδισιολογική Κλινική του Ιατρικού Πανεπιστημίου Eberhard Karls University of Tübingen της Γερμανίας. Από το 2018 είναι διδάκτωρ Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Tübingen της Γερμανίας (Βαθμός Άριστα, «Magna

Η διδακτορική διατριβή της είχε ως θέμα «Εγκεφαλική Μετάσταση Μελανώματος: Θεραπεία και Πιθανότητα Επιβίωσης». Στο πλαίσιο της ειδικότητάς της συμμετείχε σε πολυάριθμες πολυκεντρικές μελέτες στους τομείς της Δερματο-ογκολογίας (μελάνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, καρκίνωμα Merkel κ.ά.) και ήταν βασικό μέλος του Τμήματος Μελανώματος και Δερματο-ογκολογίας της Πανεπιστημιακής Κλινικής. Στη συνέχεια εργάστηκε ως ειδικευμένη ιατρός επιμελήτρια στην Πανεπιστημιακή Δερματολογική, Αφροδισιολογική και Αλλεργιολογική Κλινική του Νοσοκομείου Charité του Βερολίνου (CharitéUniversitätsmedizin Berlin), όπου ήταν συντονίστρια και επικεφαλής των εξωτερικών ιατρείων ιδιωτικά ασφαλισμένων ασθενών. Έχει συμμετάσχει ως ομιλήτρια σε πολλά συνέδρια, ενώ επιστημονικά της άρθρα και ανακοινώσεις είναι δημοσιευμένες σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά. Επίσης έχει επιμεληθεί τη συγγραφή του κεφαλαίου της Δερματογκολογίας της γερμανικής έκδοσης Harrison. Από το 2020 είναι συνεργάτης δερματολόγος-αφροδισιολόγος στον Όμιλο Affidea, υπεύθυνη ιατρός του Δερματολογικού Τομέα Affidea (subspecialty leader) και επιστημονικά υπεύθυνη της Affidea Αθηνών. Π Ω Σ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΡ Ι ΖΟΥΜΕ; Κανόνας ABCDΕ για αυτοεξέταση σπίλων στο δέρμα και την εκτίμηση ύποπτης βλάβης: • Ασυμμετρία (Asymmetry): ‘Ενας σπίλος είναι συνήθως συμμετρικός και μπορεί να έχει στρογγυλό σχήμα. • Ασαφή όρια (Borders): Ο σπίλος συνήθως έχει ομοιόμορφο περίγραμμα.

Αλλαγή χρώματος (Colour) ενός

ενώ ο σπίλος ομοιόμορφη κατανομή χρώματος.

Διάμετρος μεγαλύτερη

Cum Laude»).

•

σπίλου: Συνήθως το μελάνωμα εμφανίζει ποικιλοχρωμία,

•

Τα τελευταία έτη

και η θεωρία του «ασχημόπαπου»

σύμφωνα με την οποία όλοι οι σπίλοι σε ένα άτομο τείνουν να μοιάζουν μεταξύ τους, δηλαδή έχουν ένα παρόμοιο πρότυπο, όσον αφορά στο σχήμα και το χρώμα, και κάθε νέα βλάβη που αποκλίνει από αυτό το πρότυπο είναι ύποπτη και χρήζει δερματολογικής εκτίμησης. Η ΔΕΡΜΑΤΟΣΚΟ ΠΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΤ Η ΣΙΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ Ε ΛΕΓΧΟ Ή έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση του μελανώματος αυξάνει πολύ τις πιθανότητες ίασης. Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν τον συχνό έλεγχο του δέρματος με αυτοεξέταση και την τακτική επίσκεψη στον δερματολόγο για τον καθιερωμένο κλινικό και δερματοσκοπικό έλεγχο. Ή δερματοσκοπική εξέταση, δηλαδή η εξέταση όλου του δέρματος και των σπίλων, από έμπειρο δερματολόγο με κατάλληλο όργανο (δερματοσκόπιο) είναι μείζονος σημασίας. Μέσω της δερματοσκόπησης, ο ειδικός δερματολόγος μπορεί έγκαιρα να αναγνωρίσει ύποπτες βλάβες του δέρματος, καθώς και να θέσει την ένδειξη χειρουργικής αφαίρεσης ή βιοψίας αυτών, με στόχο την ιστοπαθολογική συνεκτίμηση του ευρήματος. Σε επιλεγμένους ασθενείς όπως οι υψηλού κινδύνου, που έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες για μελάνωμα (για παράδειγμα, μεγάλο αριθμό δυσπλαστικών σπίλων, θετικό οικογενειακό ιστορικό), προτείνεται η παρακολούθηση και καταγραφή των βλαβών με τη βοήθεια της ψηφιακής δερματοσκόπησης και χαρτογράφησης. Ή προληπτική εξέταση είναι απαραίτητη για όλους και πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Επιπλέον όλοι θα πρέπει να εξετάζουν το δέρμα τους μία φορά το μήνα, δίνοντας μεγάλη προσοχή στα σημάδια. Ή αλλαγή συμπεριφοράς απέναντι στον ήλιο, η μείωση δηλαδή της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, η σωστή χρήση αντιηλιακής προστασίας με υψηλό δείκτη προστασίας SPF (ιδανικά 50), αλλά και η χρήση καπέλου και προστατευτικού ρουχισμού είναι επίσης σημαντικά μέτρα πρόληψης. Ο Όμιλος Affidea, με αφορμή τον Μάιο, μήνα ευαισθητοποίησης και επαγρύπνησης για το μελάνωμα, προσφέρει τον έλεγχο σπίλων - δερματοσκόπηση σε προνομιακή τιμή έως και τις 30 Ιουνίου, στα Δερματολογικά Ιατρεία Affidea & City Med σε όλη την Ελλάδα. ■

προτείνεται

ΜΑΪΟΣ 2024 | 119 | ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ για κινητά τηλέφωνα (βιβλίο τσέπης) που στοχεύει στη βελτίωση των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και της ποιότητας της φροντίδας για κάθε παιδί και έφηβο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ παρουσιάστηκε από το υπουργείο Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέσω του Γραφείου του για την Ποιότητα της Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών στην Αθήνα. Ή νέα εφαρμογή έχει σχεδιαστεί και απευθύνεται αποκλειστικά σε επαγγελματίες υγείας που είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα παιδιών και νέων. Όπως επεσήμανε ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, «η εγκαινίαση της «Ήλεκτρονικής Εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα του Βιβλίου Τσέπης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας για Παιδιά και Εφήβους» του ΠΟΥ/Ευρώπης μάς φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην κάλυψη των τωρινών ελλείψεων, παρέχοντας εύκολα προσβάσιμες οδηγίες στους επαγγελματίες υγείας για την πρώιμη ανίχνευση προβλημάτων υγείας νέων». Παράλληλα, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, δήλωσε: «Αυτή η εφαρμογή δεν αφορά απλώς την ευκολία, αφορά τη διασφάλιση ότι κάθε παιδί και έφηβος λαμβάνει τη φροντίδα που του αξίζει, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής του ή την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση. Αφορά την ενδυνάμωση των επαγγελματιών ΠΦΥ, ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις που θα επηρεάσουν θετικά αμέτρητες ζωές». Επίσης ο επικεφαλής του Γραφείου του ΠΟΥ/Ευρώπης João Breda δήλωσε: «Ή εφαρμογή αυτή σηματοδοτεί ένα σημαντικό επίτευγμα στις προσπάθειές μας να διασφαλίσουμε ότι οι υψηλής ποιότητας υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας θα είναι προσβάσιμες στα παιδιά και τους εφήβους σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του ΠΟΥ». ■ Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας για παιδιά και εφήβους σε εφαρμογή για κινητά!

ετών. Κατά τις ίδιες δεκαετίες, αλλά με συχνότητα περίπου

120 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΟΚΗΣ, ειδικός ρευματολόγος, στρατιωτικός ιατρός ε.α., πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ σύστημα απασχολούν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας, επισκέψεων στον γιατρό και απουσίας από την εργασία, με το ανάλογο κοινωνικο-οικονομικό κόστος. Πέρα από τα συνήθη μηχανικά ή εκφυλιστικά αίτια μυοσκελετικού πόνου, πολύ σημαντικά αίτια χρόνιας νοσηρότητας και πιθανόν αναπηρίας είναι τα φλεγμονώδη ρευματικά νοσήματα. ΗΛΙΚ Ι Α ΕΜΦΑ ΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙ ΟΤΕΡΑ ΣΥΜΠΤΩ ΜΑΤΑ Τα νοσήματα αυτά μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε ηλικία. Ή συχνότερη ηλικία εμφάνισης είναι από τα 30 έως 50 έτη, αλλά μπορούν να προσβληθούν ακόμα και παιδιά ή υπερήλικες. Στην πλειοψηφία τους έχουν ως κύριο σύμπτωμα την αρθρίτιδα, δηλαδή τη φλεγμονή των αρθρώσεων, η οποία προκαλεί πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, καθώς και δυσκαμψία, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες. Πολύ συχνά μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα από άλλα όργανα ή συστήματα εκτός του μυοσκελετικού, όπως χαμηλή πυρετική κίνηση, αίσθημα κόπωσης, ξηροστομία, ξηροφθαλμία, αναιμία, χαμηλός αριθμός λευκών ή αιμοπεταλίων, οφθαλμική φλεγμονή, αλλά και εξανθήματα (π.χ. ψωρίαση, εξάνθημα του λύκου, αγγειιτιδικό εξάνθημα). ΠΟΙΑ Ε Ι ΝΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙ ΟΤΕΡΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚ Α ΝΟΣ Η ΜΑΤΑ; Ή συχνότερη φλεγμονώδης ρευματική πάθηση είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,8%. Ή ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται, συνήθως, κατά τα 40-50 έτη και ιδιαίτερα στις γυναίκες (αναλογία 3 προς 1). Δεύτερη σε ποσοστό εμφάνισης έρχεται

η οποία κάνει την εμφάνισή της κυρίως στις ηλικίες 30-50

η ψωριασική αρθρίτιδα, με συχνότητα περίπου 0,5%,

0,4% εμφανίζεται και η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η οποία πλήττει κυρίως άνδρες (αναλογία 7 προς 1). Βασικό σύμπτωμα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας αποτελεί ο φλεγμονώδης πόνος στη μέση. Ο φλεγμονώδης πόνος επιδεινώνεται κατά το δεύτερο μισό της νύχτας και τις πρωινές ώρες, συνοδευόμενος από έντονη δυσκαμψία. Ο πόνος αυτός επιδεινώνεται με την ανάπαυση και βελτιώνεται με την κίνηση, ενώ ανταποκρίνεται εντυπωσιακά στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Άλλα ρευματικά νοσήματα αποτελούν ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και το Σύνδρομο Sjogren, τα οποία εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα, περίπου 0,35%. Αξίζει να σημειωθεί πως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος προτιμά ιδιαίτερα τις γυναίκες, με αναλογία 9 προς 1. Στις πιο σπάνιες φλεγμονώδεις ρευματικές παθήΡΕΥΜΑΤΙΚ Α ΝΟΣ Η ΜΑΤΑ : Το κλειδί είναι η έγκαιρη διάγνωση!

σεις ανήκουν το σκληρόδερμα, οι συστηματικές αγγειίτιδες και οι μυοσίτιδες. Σε πολλά ρευματικά νοσήματα παρατηρείται η εμφάνιση αυτοαντισωμάτων, δηλαδή αντισωμάτων που δημιουργούνται από την επίθεση του ανοσολογικού συστήματος στον ίδιο τον οργανισμό του ασθενούς (αυτοάνοσα νοσήματα), ενώ σε άλλα νοσήματα δεν παρατηρούνται τέτοια αντισώματα. Α Ι ΤΙΑ ΚΑΙ Ε ΓΚΑΙΡΗ ΔΙ Α ΓΝΩΣΗ Τα ακριβή αίτια των φλεγμονωδών ρευματικών νοσημάτων δεν είναι ακόμη γνωστά, όμως πιστεύεται πως για αυτά ευθύνονται ποικίλοι παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να συνδέονται με τις καθημερινές μας συνήθειες, όπως είναι η κακή διατροφή, το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης και η κακή στοματική υγιεινή, αλλά μπορεί να είναι και γονιδιακοί, να έχουμε κληρονομήσει δηλαδή προδιάθεση για κάποιο από αυτά τα νοσήματα. Τι είναι όμως αυτό που ξεκινά και πολλαπλασιάζει τον καταρράκτη της φλεγμονής σε κάθε ασθενή ξεχωριστά δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Ή διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων γίνεται κυρίως μέσω του λεπτομερούς ιστορικού και της προσεκτικής κλινικής εξέτασης, σε συνδυασμό με συγκεκριμένες εργαστηριακές εξετάσεις. Πολύ σημαντική στη διαδικασία της αντιμετώπισης είναι η έγκαιρη προσέλευση ή παραπομπή του/της ασθενούς στον ειδικό ιατρό, τον ρευματολόγο,

122 | ΜΑΪΟΣ 2024 ο οποίος θα αξιολογήσει όλα τα συμπτώματα και θα δώσει μια ολοκληρωμένη διάγνωση. Ή έγκαιρη διάγνωση των ρευματικών νοσημάτων είναι ζωτικής σημασίας, καθώς βοηθάει στην άμεση έναρξη της σωστής επιθετικής θεραπευτικής αγωγής, ώστε να καταπολεμηθεί η φλεγμονή και να αποφευχθεί η μόνιμη βλάβη των αρθρώσεων και άλλων οργάνων. Είναι σημαντικό ότι στα περισσότερα ρευματικά νοσήματα η μόνιμη βλάβη στις αρθρώσεις και στα άλλα όργανα επισυμβαίνει, ήδη, από τα πρώτα 1-2 χρόνια της ασθένειας, γι’ αυτό και έχει τόσο μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση. ΘΕΡΑΠΕ Ι Α Για την καταπολέμηση της φλεγμονής χορηγούνται συνήθως, αρχικά, μικρές δόσεις κορτιζόνης και ακολουθεί η έναρξη θεραπείας με χορήγηση αντιρευματικών τροποποιητικών φαρμάκων, και ιδιαίτερα της μεθοτρεξάτης. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες βιώνουμε μια θεραπευτική επανάσταση όσον αφορά στα ρευματικά νοσήματα. Με την ανακάλυψη και χρήση των βιολογικών παραγόντων και των νεότερων στοχευμένων θεραπειών, πάρα πολλοί ασθενείς οδηγούνται σε ύφεση της νόσου, δηλαδή σε απουσία συμπτωμάτων, αποφυγή της αρθρικής βλάβης ή/και της βλάβης άλλων οργάνων και συστημάτων και πλήρη καθημερινή λειτουργικότητα. Εναλλακτικά, αν η πλήρης ύφεση δεν είναι εφικτή, ο θεραπευτικός στόχος είναι η ελάχιστη δυνατή ενεργότητα της νόσου. Καθώς οι κατηγορίες των παραπάνω φαρμάκων είναι πολλές, υπάρχει η δυνατότητα εναλλαγής της θεραπευτικής αγωγής και της εξατομίκευσης αυτής, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς. Σήμερα, προετοιμάζεται η επόμενη φάση της θεραπευτικής επανάστασης στα ρευματικά νοσήματα, με στόχευση σε γονιδιακές και μοριακές θεραπείες, οι οποίες ελπίζουμε να είναι σύντομα διαθέσιμες και να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο τις θεραπευτικές δυνατότητες και επιλογές στα φλεγμονώδη ρευματικά νοσήματα. ΕΝΗΜ Ε ΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝ Ι Α ΜΕ ΤΟΝ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟ ΓΟ Ή ενημέρωση του κοινού μέσω δράσεων της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και των Συλλόγων Ασθενών, αλλά και η συνεχής κατάρτιση των λοιπών ιατρικών ειδικοτήτων (γενικών ιατρών, παθολόγων, ορθοπαιδικών) μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση του ασθενούς. Ένας ασθενής που εμφανίζει κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφθεί άμεσα έναν ρευματολόγο ή να παραπεμφθεί σε αυτόν. Ή ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ του ασθενούς και του ιατρού για τα προβλήματα και τις συνήθειες της καθημερινότητάς του είναι απαραίτητη για τη σωστή αντιμετώπιση και την επιτυχή έκβαση των ρευματικών νοσημάτων. Ή Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία και Επιστημονική Ένωση Ρευματολόγων Ελλάδος (έτος ίδρυσης 1960) θα συνεχίσει με τον ίδιο ζήλο τις ενημερωτικές καμπάνιες, αποσκοπώντας στην πληρέστερη ενημέρωση κοινού, ασθενών και ιατρικού κόσμου, στην έγκαιρη διάγνωση και στην επιτυχή θεραπεία των ρευματοπαθών. Στην ιστοσελίδα www.tosomasoumilaei.gr μπορούν ασθενείς και κοινό να βρουν έγκυρες επιστημονικές πληροφορίες για τα ρευματικά νοσήματα και τις θεραπείες τους. ■ ΔΗΜ Η ΤΡΙΟΣ Κ Ά Ρ Ο ΚΗΣ Ο Δημήτριος Καρόκης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1967. Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Ιατρικού Τμήματος της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων και απόστρατος συνταγματάρχης Υγειονομικού (από το 2010). Ειδικεύθηκε και μετεκπαιδεύθηκε στην Παθολογία και Ρευματολογία στο 401 ΓΣΝΑ, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών και το Ρευματολογικό Τμήμα του DudleyGroup of Hospitals, UK. Κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος (MSc) στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Birmingham (UK, 2008), και στη «Διαχείριση Γήρανσης και Χρονίων Νοσημάτων», Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, 2021. Είναι απόφοιτος του Διεθνούς Μετεκπαιδευτικού Κέντρου Ιατρικού Βελονισμού (Αθήνα, 2004–2006) και μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας του Κέντρου. Είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ρευματολογίας (EULAR, 2016) στην υπερηχογραφία του μυοσκελετικού συστήματος. Έχει υπηρετήσει σε διάφορες θέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας – Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος (ΕΡΕ-ΕΠΕΡΕ) ως επικεφαλής ομάδων εργασίας και αντιπρόσωπος σε διεθνή φόρα. Εκλεγμένος πρόεδρος της Εταιρείας για το 2023–24. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Πάτρα.

ΑΝΑΠΛΑΣΗ Η Επιστήμη της Αποκατάστασης ΕΡΕΥΝΑ Νευροπλοηγούμενος ∆ιακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός Εγκεφάλου (NTMS) — Χαρτογράφηση εγκεφάλου — Αποκατάσταση κίνησης και λόγου — Θεραπεία κατάθλιψης ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Το πιο προηγμένο εξωσκελετικό ρομποτικό σύστημα επανεκπαίδευσης βάδισης στον κόσμο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΙΧΜΗΣ Ρομποτική Στοχευμένη Ηλεκτρική Νευροδιέγερση με απελευθέρωση ενδορφινών, για την αντιμετώπιση του πόνου στη Σπονδυλική Στήλη ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗ Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως 15, Ν. Ιωνία Αττικής 14234 τηλ 2102702800 email: info@anaplasi-rehab.gr www.anaplasi-rehab.gr Αλλά πάνω από όλα ΕΜΕΙΣ, οι Άνθρωποι της ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ, εδώ και 30 χρόνια κάνουμε για τους ασθενείς μας ό,τι θα κάναμε για την οικογένειά μας!

Η Δρ Μόιρα Τζίτζικα.

3. Συμπτωματικές

ΜΑΪΟΣ 2024 | 125 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Η ΔΡ ΜΟΪΡΑ ΤΖΙΤΖΙΚΑ, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, κλινική σεξολόγος, μεταδιδακτορική ερευνήτρια, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, μας αναλύει τις ανάγκες των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση στην Ελλάδα και τα κενά που υπάρχουν στην υγειονομική περίθαλψη, τα οποία πρέπει να διορθωθούν, αν θέλουμε να έχουμε ένα προσβάσιμο και ποιοτικό σύστημα υγείας. — Κυρία Τζίτζικα, τι νεότερο έχουμε στον τομέα της πολλαπλής σκλήρυνσης από πλευράς θεραπειών; Ή πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια πολύπλοκη νόσος και οι θεραπευτικές επιλογές συνεχώς εξελίσσονται. Ή διαχείρισή της με τη χρήση φαρμακολογικών θεραπειών περιλαμβάνει διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των αναγκών υγείας: 1. Θεραπείες που βοηθούν στην επιτάχυνση της ανάρρωσης από υποτροπές.

(DMTs) για τη μείωση της δραστηριότητας της νόσου και την επιβράδυνση της εξέλιξης.

Τροποποιητικές της νόσου θεραπείες

θεραπείες για τη διαχείριση των μεμονωμένων συμπτωμάτων. Παγκοσμίως η έρευνα για νέα καινοτόμα φάρμακα εξελίσσεται και ευτυχώς υπάρχουν διάφορες νέες προσεγγίσεις και ουσίες που έχουν αναπτυχθεί για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Στη χώρα μας έχουμε τη δυνατότητα πρόσβασης τόσο σε κλασικές φαρμακευτικές επιλογές όσο και σε νέα καινοτόμα φάρμακα έτσι ώστε οι ασθενείς σε συνεργασία με τον/την ιατρό τους να λαμβάνουν την καταλληλότερη για αυτούς/ές αγωγή, λαμβάνοντας υπόψη τη συγκεκριμένη κατάσταση και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς. Ήδη κυκλοφορούν στην Ελλάδα 15 φάρμακα για την αντιμετώπιση της νόσου, ενώ αναμένονται άλλα έξι. Πρόσφατα ενημερωθήκαμε ΜΟΪΡΑ ΤΖΙΤΖΙΚΑ Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας ΟΙ ΑΣΘΕΝΕ Ι Σ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛ Η ΣΚΛ Η ΡΥΝΣΗ ΧΡΕΙ Α ΖΟΝΤΑΙ ΠΡ ΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙ Ο ΤΗΤΑ ΠΕΡ Ι ΘΑΛΨΗΣ! Συνέντευξη στην ΑΝΘΗ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

126 | ΜΑΪΟΣ 2024 και για την έγκριση ουσίας για την αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου, κάτι που απασχολεί αρκετά άτομα με ΠΣ. Θεωρώ πως στο εγγύς μέλλον έχουμε να περιμένουμε και άλλες νέες καινοτόμες παρεμβάσεις που θα κάνουν πιο εύκολη τη διαχείριση της νόσου και των δευτερογενών συμπτωμάτων της, αλλά και θα βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα ζωής των πασχόντων και των οικογενειών τους. — Η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και στις θεραπείες είναι εύκολη για τον ασθενή με σκλήρυνση στην Ελλάδα σήμερα; Ή πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και στις θεραπείες για άτομα με σκλήρυνση στην Ελλάδα μπορεί να είναι προβληματική, ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως η τοποθεσία, η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών, οι οικονομικές δυνατότητες του ασθενούς και η ποιότητα της περίθαλψης. Ορισμένα από τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με σκλήρυνση στην Ελλάδα περιλαμβάνουν: Ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα υγείας: Σε ορισμένες περιοχές, ιδίως σε αγροτικές περιοχές ή νησιωτικά δίκτυα, ενδέχεται να υπάρχουν ελλείψεις σε υπηρεσίες υγείας ή εξειδικευμένους ιατρούς για τη διάγνωση και θεραπεία της σκλήρυνσης. Επίσης, το ίδιο ισχύει και για υπηρεσίες αποκατάστασης. Μακροχρόνια αναμονή για ραντεβού και θεραπείες: Οι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίσουν μακροχρόνια αναμονή για ραντεβού με ειδικούς και θεραπείες, λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας του δημόσιου συστήματος υγείας. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται (ειδικά στην περιφέρεια) να διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να επισκεφθούν τις βασικές ειδικότητες που ασχολούνται με τη διαχείριση της κατάστασης υγείας τους, όπως νευρολόγοι, ουρολόγοι, φυσίατροι, ψυχίατροι κ.ά. Οικονομικά εμπόδια: Οι δαπάνες σε φάρμακα και θεραπείες για τα δευτερογενή συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι δυσβάσταχτες για μεγάλη μερίδα των συνασθενών μας, αφού η νόσος μας χαρακτηρίζεται από έναν ιδιότυπο διαχωρισμό ανάμεσα στους ασθενείς. Ασθενείς οι οποίοι έχουν χαρακτηριστεί ως άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ), φέροντα ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67% στην κινητική αναπηρία, αντιμετωπίζονται ως παραπληγικοί από την Πολιτεία και όλα τα φάρμακά τους είναι δωρεάν, ενώ ασθενείς που δεν έχουν πιστοποιηθεί ως ΑμεΑ ή δεν έχουν κινητική αναπηρία (αλλά μπορεί να έχουν πιστοποιημένα άλλα συμπτώματα) δεν μπορούν να κάνουν χρήση αυτών των διατάξεων. Για να βελτιωθεί η πρόσβαση και η ποιότητα της περίθαλψης για τους ασθενείς με σκλήρυνση στην Ελλάδα, είναι απαραίτητο να ληφθούν μέτρα όπως η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε εξειδικευμένους ιατρούς και θεραπείες και η προώθηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τη νόσο. — Δεδομένου ότι ζούμε σε μια χώρα που δεν έχει τις κατάλληλες υποδομές ακόμα και δεν είναι αρκετά «φιλική» για άτομα που αντιμετωπίζουν κάποια κινητική πάθηση, ποια είναι τα προβλήματα και οι παθογένειες που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς και στα οποία θα μπορούσε να συμβάλει τόσο η Πολιτεία όσο και η κοινότητα; Ή έλλειψη κατάλληλων υποδομών και η έλλειψη φιλικότητας προς άτομα με κινητικές παθήσεις μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα και παθογένειες. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν: Προβλήματα πρόσβασης: Ανύπαρκτες ή ανεπαρκείς προσβάσεις σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και άλλες υπηρεσίες καθιστούν δύσκολη την καθημερινή ζωή των ατόμων με κινητικές δυσκολίες. Ή καθημερινότητα ενός ατόμου με κινητική αναπηρία είναι αρκετά δύσκολη, αφού ακόμη και η πιο μικρή και σύντομη μετακίνηση εκτός σπιτιού μπορεί να αποβεί Γολγοθάς για αυτό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ακόμη και κτίρια που θα έπρεπε λόγω της ιδιαιτερότητάς τους ως δημόσιες υπηρεσίες, π.χ. αστυνομικά τμήματα, σχολεία κ.ά., ακόμη και σήμερα δεν είναι προσβάσιμα για άτομα με κινητική αναπηρία. Το ίδιο ισχύει για τις τράπεζες όπου οι χρήστες αμαξιδίου δεν δύναται να εισέλθουν από την πόρτα ασφαλείας, αρκετά εμπορικά καταστήματα στα οποία μάλλον τα άτομα με αναπηρία δεν είναι ευπρόσδεκτα(!), αφού δεν έχει προβλεφθεί η πρόσβασή τους, καταστήματα εστίασης, όπου, πέρα από την ίδια την πρόσβαση στο κατάστημα, δεν έχει προβλεφθεί η τουαλέτα να είναι προσβάσιμη (δεν συζητάμε για τουαλέτες σε πατάρια και υπόγεια), δεν υπάρχει τουαλέτα

αλλά

υπάρχει

και για την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας (ναι, σωστά διαβάσατε!). Πολλά ιδιωτικά ιατρεία αλλά και φυσικοθεραπευτήρια δεν είναι προσβάσιμα (βρίσκονται σε παλιά κτίρια με σκαλιά στην είσοδο, οι ιατροί δεν διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό εξέτασης για ΑμεΑ), με αποτέλεσμα άτομα με κινητική αναπηρία να χάνουν τη δυνατότητα εξέτασης από βασικές ιατρικές ειδικότητες, όπως π.χ. οδοντίατρος, γυναικολόγος, ορθοπαιδικός, παθολόγος κ.ά. Δεν συζητάμε βέβαια για τα δημόσια σχολεία, όπου τα άτομα δεν δύναται να μεταβούν είτε ως γονείς είτε ως καθηγητές σε αρκετές περιπτώσεις. Σχολεία τα οποία στεγάζονται σε κτίρια μη προσβάσιμα με ελάχιστη την πιθανότητα μετατροπών. Κοινωνική απομόνωση: Ή δυσκολία στην πρόσβαση

για ΑμεΑ,

και ακόμη και αν

δεν έχει προβλεφθεί η πρόσβαση σε αυτήν. Επίσης, το ίδιο ισχύει δυστυχώς

Μεταφοράς και άλλες υπηρεσίες.

Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση:

ΜΑΪΟΣ 2024 | 127 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ σε δημόσιους χώρους και δραστηριότητες μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και αίσθημα αποκλεισμού. Τα άτομα με κινητική αναπηρία συχνά οδηγούνται σε κοινωνική απομόνωση λόγω της ανικανότητάς τους να συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητες που θέλουν. Για παράδειγμα, ακόμη και η συμμετοχή σε μια κοινωνική εκδήλωση, όπως π.χ. ένας γάμος, ενδέχεται να είναι για άτομα με κινητικά προβλήματα μη εφικτή λόγω μη πρόσβασης. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ψυχική επιβάρυνση αυτών των ατόμων, αλλά και των οικογενειών τους. Δυσκολίες στην απασχόληση: Ή έλλειψη προσβασιμότητας σε εργασιακά περιβάλλοντα και η έλλειψη κατάλληλων επαγγελματικών ευκαιριών μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια στην απασχόληση. Το ίδιο ισχύει τόσο για άτομα που ήδη εργάζονται όσο και για άτομα που θέλουν να ενταχθούν στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας μας. Σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζονται προσαρμογές στο εργασιακό περιβάλλον, γεγονός που αποθαρρύνει τόσο τους ίδιους τους εργαζομένους όσο και τους εργοδότες τους από την υιοθέτησή τους. Υγειονομικά προβλήματα: Ή προαναφερθείσα δυσκολία πρόσβασης σε υγειονομικές υπηρεσίες και η ανεπαρκής υποστήριξη για θεραπείες και φυσικοθεραπείες μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση της υγείας τους. Αρκετά άτομα με κινητικές δυσκολίες αμελούν την υγεία τους, χάνουν ραντεβού, αποφεύγουν εξετάσεις από το φόβο της πρόσβασης και αυτό με τη σειρά τους οδηγεί σε μειωμένους δείκτες υγείας και ποιότητας ζωής. Για να βελτιωθεί η κατάσταση, η Πολιτεία μπορεί να λάβει μέτρα όπως: Αναβάθμιση των υποδομών: Επένδυση σε κατάλληλες προσβάσιμες υποδομές σε δημόσια κτίρια, Μέσα Μαζικής

Εκπαίδευση του προσωπικού σε δημόσιους οργανισμούς και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις ανάγκες των ατόμων με κινητικές παθήσεις. Νομοθετικά μέτρα: Θέσπιση νόμων και κανονισμών που να απαιτούν την προσβασιμότητα και την ενσωμάτωση των ατόμων με κινητικές παθήσεις. Για παράδειγμα, νομοθετικές ρυθμίσεις και ελαφρύνσεις για εργοδότες και επιχειρήσεις που θα απασχολούν άτομα με αναπηρίες, ουσιαστικές και όχι απλά ονομαστικές ρυθμίσεις σχετικά με την προσβασιμότητα των χώρων που προορίζονται για ιατρεία, φυσικοθεραπευτήρια, καταστήματα εστίασης, εμπορικά καταστήματα, τράπεζες κ.ά., καθώς και πρόστιμα σε περίπτωση παραβιάσεων. Επίσης, η κοινότητα μπορεί να συμβάλει με: Συναισθηματική υποστήριξη και συμπαράσταση:

περίθαλψης.

128 | ΜΑΪΟΣ 2024 Υποστήριξη των ατόμων με κινητικές παθήσεις και συμπαράσταση στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ενεργή συμμετοχή: Συμμετοχή σε πρωτοβουλίες και οργανώσεις που προωθούν την προσβασιμότητα και τα δικαιώματα των ατόμων με κινητικές παθήσεις. Μόνο με συνεργασία και δράση της Πολιτείας και της κοινότητας μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πιο προσβάσιμο και φιλικό περιβάλλον για όλους. — Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σωστή σχέση γιατρού – ασθενούς είναι σημαντική για την καλύτερη αντιμετώπιση της νόσου. Πώς είναι σήμερα η σχέση αυτή, όπως τη λαμβάνετε από τα μέλη σας, και πώς μπορούν να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν αμφότεροι; Ή σωστή σχέση γιατρού-ασθενούς είναι θεμελιώδης για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Σήμερα, η σχέση αυτή αναγνωρίζεται ως πολύ σημαντική από τους γιατρούς και τους ασθενείς και προωθείται η ενεργός συμμετοχή και συνεργασία αμφότερων των μερών. Για να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν τόσο οι γιατροί όσο και οι ασθενείς, υπάρχουν διάφοροι πόροι και δραστηριότητες: Ιατρική εκπαίδευση και επαγγελματική ανάπτυξη: Οι γιατροί λαμβάνουν συνεχή εκπαίδευση σχετικά με τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της νόσου, τις νέες θεραπευτικές επιλογές και τις βέλτιστες πρακτικές για τη διαχείρισή της. Ήδη σε αρκετά προγράμματα εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας υπάρχει ενότητα που αφορά την επικοινωνία με τους ασθενείς ώστε οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τη διαχείριση της νόσου να γνωρίζουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων με τα οποία συνεργάζονται, αλλά και τεχνικές συμβουλευτικής, ώστε να είναι σε θέση να ασκήσουν πιο αποδοτικά το ρόλο τους. Εκπαίδευση ασθενών: Οι ασθενείς μπορούν να ενημερωθούν για τη νόσο και τις θεραπευτικές επιλογές μέσω διαφόρων πηγών, όπως εκπαιδευτικά υλικά που παρέχονται από ιατρούς και οργανισμούς υγείας, ιστοσελίδες υγείας και ασθενών και ομάδες υποστήριξης. Εμείς, ως ΠΟΑμΣΚΠ, προσπαθούμε μέσα από δράσεις και εργαλεία που αναπτύσσουμε προς την κατεύθυνση αυτή να δώσουμε σε όλους τους συλλόγους ασθενών που εκπροσωπούμε τη δυνατότητα να παράσχουν όλη την απαραίτητη πληροφόρηση προς πάσα κατεύθυνση τόσο στους ίδιους τους ασθενείς, στις οικογένειές τους, αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον τους. Ήδη, στην ιστοσελίδα μας υπάρχει ειδικό ενημερωτικό υλικό σχετικά με την επικοινωνία των επαγγελματιών υγείας με τους ασθενείς. Επικοινωνία: Ή επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενούς παίζει καίριο ρόλο στην καλή διαχείριση της νόσου. Οι ασθενείς πρέπει να νιώθουν άνετα να συζητούν τις ανησυχίες τους και να θέτουν ερωτήσεις στον γιατρό τους. Αυτό είναι κάτι που μέσα από τα προγράμματα ενδυνάμωσης και αυτοφροντίδας που υλοποιούμε πανελλήνια προσπαθούμε να το εμφυσήσουμε στους ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση και τους οικείους τους. Ομάδες υποστήριξης: Οι ομάδες υποστήριξης για ασθενείς με σκλήρυνση προσφέρουν ένα περιβάλλον όπου οι ασθενείς μπορούν να μοιράζονται εμπειρίες, να αντλούν στήριξη και να μάθουν από τους άλλους. Αυτή τη στιγμή υλοποιούνται τέτοιες ομάδες στο σύνολο των συλλόγων μελών μας με πολύ καλά αποτελέσματα, τόσο σε επίπεδο ενδυνάμωσης, ενημέρωσης, αλλά και στήριξης των ασθενών και των οικείων τους. Συνολικά, η ενημέρωση και η εκπαίδευση είναι κρίσιμες για τη διασφάλιση ότι οι ασθενείς κατανοούν τη νόσο τους, τις επιλογές θεραπείας και τους τρόπους που μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα την κατάστασή τους σε συνεργασία με τους γιατρούς τους. — Ως Σύλλογος πώς συμβάλλετε στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής ενός ασθενούς; Ή Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΠΟΑμΣΚΠ) είναι ένας δευτεροβάθμιος συνδιΗ πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και στις θεραπείες για άτομα με σκλήρυνση στην Ελλάδα μπορεί να είναι προβληματική, ανάλογα με διάφορους παράγοντες,

η τοποθεσία, η διαθεσιμότητα

όπως

των υπηρεσιών, οι οικονομικές δυνατότητες του ασθενούς και η ποιότητα της

ΜΑΪΟΣ 2024 | 129 | ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ καλιστικός φορέας εκπροσώπησης συλλόγων ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας στην επικράτεια. Ιδρύθηκε το 2008 με στόχο την υποστήριξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση. Ή συμβολή της στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Υποστήριξη και ενημέρωση: Ή ΠΟΑνΣΚΠ παρέχει υποστήριξη στα άτομα που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση και στις οικογένειές τους μέσω των συλλόγων τους. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία δράσεων και εργαλείων σχετικά με την πληροφόρηση για τη νόσο, τις διαθέσιμες θεραπείες και τις διαθέσιμες υπηρεσίες υγείας, καθώς και την υλοποίηση προγραμμάτων ενδυνάμωσης, αυτοφροντίδας, και υποστήριξης. Διαμόρφωση πολιτικής και κοινωνικής ευαισθητοποίησης: Ή ΠΟΑμΣΚΠ εργάζεται για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση μέσω της διαμόρφωσης πολιτικής, της εκπαίδευσης του κοινού και της ευαισθητοποίησης για τα θέματα που αφορούν τη νόσο. Διεκδίκηση δικαιωμάτων: Ή ΠΟΑμΣΚΠ ως δευτεροβάθμιο όργανο εκπροσώπησης συμμετέχει ενεργά στην Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων Με Αναπηρία (ΕΣΑΜεΑ), στην Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Πολλαπλή Σκλήρυνση (EMSP), στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Νευρολογικών Συλλόγων και Ενώσεων (EFNA), διεκδικεί τα δικαιώματα των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και εργάζεται για τη βελτίωση της πρόσβασής τους σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, εργασίας και άλλους τομείς. Συνεργαζόμαστε με τους υπεύθυνους φορείς άσκησης πολιτικής όπως τα αρμόδια υπουργεία Υγείας, Εργασίας, Προστασίας του Πολίτη, Παιδείας, Πολιτισμού κ.ά., καθώς και τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΠΥ), τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), το Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), Ιατρικούς Συλλόγους και επιστημονικές εταιρείες, πανεπιστήμια, επαγγελματικούς συνδικαλιστικούς φορείς και λοιπούς φορείς, ώστε να είμαστε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια, νομοθετική, εκπαιδευτική, ερευνητική κ.ά., που αφορά στη βελτίωση της ζωής των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας στη χώρα μας. Ενίσχυση της κοινότητας: Ή ΠΟΑμΣΚΠ προάγει την αλληλεγγύη και τη συνεργασία μεταξύ των ατόμων που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση και των οικογενειών τους, δημιουργώντας μια δυναμική και ενωμένη κοινότητα. Μέσω προγραμμάτων παρέμβασης από όλους τους συλλόγους μέλη μας προσπαθούμε να ενδυναμώνουμε τις κοινότητες και δίνουμε τη δυνατότητα σε όλους να συμμετέχουν ως ενεργοί πολίτες στην κοινωνική, πολιτισμική, εκπαιδευτική, επαγγελματική ζωής της χώρας μας. Με αυτούς τους τρόπους, η ΠΟΑμΣΚΠ συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση, παρέχοντας υποστήριξη, ενημέρωση και διεκδίκηση δικαιωμάτων. ■ Μ ΟΪ ΡΆ ΤΖ Ι ΤΖΙΚ Ά Η Μόιρα Τζίτζικα σπούδασε Ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του ιδίου πανεπιστημίου και έχει διδακτορικό δίπλωμα στην Ψυχολογία της Υγείας με θέμα που αναφέρεται στη σεξουαλική αποκατάσταση των ατόμων με πολλαπλή σκλήρυνση. Είναι ειδικευμένη στη συμβουλευτική της αναπηρίας και τη Σεξουαλική Ιατρική φέρουσα τον τίτλο της κλινικής σεξολόγου από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Σεξουαλικής Ιατρικής και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Σεξολογίας. Εργάζεται ως κλινική σεξολόγος και ειδική σύμβουλος ΑμεΑ και χρονίως πασχόντων και συνεργάζεται με κέντρα αποκατάστασης στην Ελλάδα. Είναι επιστημονική συνεργάτις του Εθνικού Κέντρου Αποκατάστασης στο Ιατρείο Νευροουρολογίας, Ακράτειας και Σεξουαλικής Ιατρικής και του Παιδιατρικού Ινστιτούτου Παιδιατρικής Σκλήρυνσης. Εδώ και 3 χρόνια διδάσκει σε ιδιωτικά πανεπιστήμια (IST College and Mediterranean College) σε προπτυχιακά και επαγγελματικά προγράμματα Ψυχολογίας και Διοίκησης Επιχειρήσεων. Επιστημονικά έχει εκπονήσει, αλλά και συμμετάσχει σε πάνω από 40 επιστημονικές εργασίες, ομιλίες σε συνέδρια, προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις, άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα στη σεξουαλικότητα, στην πολλαπλή σκλήρυνση, στη χρόνια νόσο και την αναπηρία. Παράλληλα συμμετέχει σε επιτροπές διαφόρων οργανώσεων και συμβουλίων εκπροσωπώντας ασθενείς και άτομα με αναπηρίες. Είναι πρόεδρος στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, μέλος της Πανθεσσαλικής Ένωσης Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Συμβουλίου για τον Εγκέφαλο, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Σεξολογίας και Διεμφυλικών Σχέσεων, μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σεξολογίας και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Σεξουαλικής Ιατρικής, μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων.

130 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΛΙΝΤΗΡΕΑΣ, ομότιμος καθηγητής ΝευρολογίαςΝευροανοσολογίας ΕΚΠΑ, διευθυντής Β' Νευρολογικής Κλινικής «Ερρίκος Ντυνάν

Center». Σκλήρυνση

Συμπτώματα και θεραπευτικές επιλογές! λευκή ουσία του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Ή απομυελινωτική πλάκα αποτελεί περιοχή από την οποία έχει καταστραφεί η μυελίνη, ενώ διατηρούνται οι άξονες των νευρικών κυττάρων. Ή μυελίνη είναι μια αποφυάδα ενός άλλου είδους κυττάρου του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που τυλίγεται προστατευτικά γύρω από τον άξονα του νευρικού κυττάρου. Ή καταστροφή της προκαλείται από επίθεση του ανοσολογικού συστήματος εναντίον της. Τα ανοσολογικά κύτταρα προστατεύουν τον οργανισμό έναντι των ιών και βακτηριδίων που μπαίνουν στον οργανισμό, στην περίπτωση όμως της ΣΚΠ παίρνουν λάθος σήμα και επιτίθενται στη μυελίνη, σαν να ήταν η μυελίνη ιός, και την καταστρέφουν προκαλώντας την απομυελίνωση (καταστροφή της μυελίνης και διατήρηση των αξονώντων νευρικών κυττάρων). ΤΑ ΚΛΙΝΙΚ Α ΣΥΜΠΤΩ ΜΑΤΑ ΤΗΣ Ν ΟΣΟΥ Ή τοπογραφική διασπορά των πλακών καθορίζει την κλινική συμπτωματολογία της νόσου, π.χ. απομυελινωτικές πλάκες στο οπτικό νεύρο δημιουργούν μείωση της οπτικής οξύτητας έως τύφλωση. Απομυελινωτικές πλάκες στην έλικα του εγκεφάλου που είναι κινητικό κέντρο εκφράζονται κλινικά με μείωση της κινητικότητας των άκρων. Τα συμπτώματα γενικά ανακλούν όλες τις περιοχές του εγκεφάλου με αντίστοιχα συμπτώματα: διπλωπία, παρέσεις άκρων έως παραπληγία, υπαισθησία, αστάθεια, δυσχρησία - τρόμου άκρων. Οι απομυελινωτικές πλάκες φαίνονται αξιόπιστα στη μαγνητική τομογραφία και όταν υπάρχει φλεγμονή, δηλαδή είσοδος λεμφοκυττάρων στον εγκέφαλο, προσλαμβάνουν το σκιαγραφικό. Τα συμπτώματα αυτά εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης πορείας της νόσου. Ή πορεία της νόσου είναι δύο ειδών: κατ’ ώσεις, δηλαδή με υποτροπές, εξάρσεις και υφέσεις της συμπτωματολοΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ αποτελεί νόσο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος που χαρακτηρίζεται από τη διάσπαρτη παρουσία απομυελινωτικών πλακών στη

Hospital

κατά πλάκας:

(ανοσοτροποποίηση) είτε τα καταστρέφει με συνολική καταστροφή (ανοσοκαταστολή) ή μερική (θεραπείες μεμονωμένης καταστροφής

Οι θεραπευτικοί παράγοντες επηρεάζουν:

• την ενεργοποίηση των κυττάρων [(interferon beta, glatiramer acetate, dimethylfumarate, terifluomide μετανάστευση (natalizumab, fingolimod)],

• εξολόθρευση συγκεκριμένων κυτταρικών πληθυσμών όπως Β λεμφοκυττάρων (ocrelizumab-ocrevus) ή Τ και Β λεμφοκυττάρων (alemtuzumab-lemtrada),

• αφαίρεση αντισωμάτων (πλασμαφαιρεση) και

•

(ανοσοκαταστολή, cyclophosphamide, Mitoxandrone ή

(1984–1988).

(ECTRIMS – European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis).

Creutzfeldt Jacob (EuroCJD-group).

(HELLANI).

(2011–2020).

ΜΑΪΟΣ 2024 | 131 | ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ γίας, ή προϊούσα, που αποτελεί βραδεία επιδείνωση με ύπουλη και σιγανή πρόσθεση της κλινικής συμπτωματολογίας. Ή κατ’ ώσεις πορεία της νόσου μακροχρόνια καταλήγει σε προϊούσα πορεία (δευτερογενώς προϊούσα), αν και η επιτυχημένη θεραπεία εμποδίζει αυτή την εξέλιξη. ΘΕΡΑΠΕ Ι Α Ή καταστροφή της μυελίνης γίνεται από επίθεση όλων των στοιχείων του ανοσολογικού συστήματος: Τ κύτταρα, Β κύτταρα, μακροφάγα, αντισώματα, συμπλήρωμα, κυτταροκίνες. Ή θεραπεία στοχεύει όλα τα στοιχεία του ανοσολογικού συστήματος: είτε τροποποιεί τη δραστηριότητά τους

ενός κυτταρικού πληθυσμού π.χ. Β λεμφοκυττάρων).

σε βαριές μορφές της

με υψηλή δόση και μεταμόσχευση αιμοποιητικών προβαθμίδων). Στην οξεία φάση της νόσου (υποτροπή, ώσις) δίδεται κορτιζόνη και η θεραπεία κλιμακώνεται με πλασμαφαίρεση ή χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων αν χρειασθεί, ώστε να μην παραμείνει υπολειμματική σημειολογία, έλλειμμα δηλαδή στη λειτουργικότητα του ασθενούς. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες στο νοσοκομείο, όπως και η κατάλληλη γνώση και εμπειρία στο ιατρικό προσωπικό. Μακροχρονίως η σωστή χρησιμοποίηση των ανωτέρω παραγόντων αποβαίνει ευνοϊκή για την πορεία της νόσου. Στην πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή έχουμε λιγότερες επιλογές. Πρόσφατα εγκρίθηκε η χρήση θεραπείας με παράγοντα καταστροφής των Β λεμφοκυττάρων (ocrelizumab), ενώ άλλες μελέτες είναι υπό εξέλιξη. Στη δευτεροπαθώς προϊούσα έχει λάβει έγκριση θεραπεία συγγενική της fingolimod το siponimod. Γενικότερα οι υπάρχουσες θεραπείες αφορούν τη φλεγμονώδη φάση της νόσου. Υφίστανται παράγοντες συμπωματικής θεραπείας, π.χ. έναντι σπαστικότητος ή κόπωσης, κυστικών διαταραχών και παροξυσμικών συμπτωμάτων. Συμπερασματικά, τα τελευταία 30 χρόνια, από την εισαγωγή δηλαδή της ιντερφερόνης στη θεραπεία της ΣΚΠ, έχει γίνει μεγάλη πρόοδος. Ή νόσος αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιτυχία εντός των πλαισίων της Ανοσολογίας και συμμεριζόμαστε τις μεγάλες επιτυχίες στη θεραπευτική των ανοσολογικών νοσημάτων. ■ Κ Ω ΣΤΆ Σ ΚΥΛΙΝΤΗΡΈ Ά Σ Ο Κώστας Κυλιντηρέας είναι διευθυντής Β' Νευρολογικής Κλινικής «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center» (2020-σήμερα), υπεύθυνος νευρολόγος Ειδικού Ιατρείου Πολλαπλής Σκλήρυνσης «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center» (2020- σήμερα). Έχει διατελέσει καθηγητής Νευρολογίας-Νευροανοσολογίας Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) έως το 2020, διευθυντής του τμήματος πολλαπλής σκλήρυνσης της Α' Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής του Αιγινητείου Νοσοκομείου (2012–2020), διευθυντής του Εργαστηρίου Νευροανοσολογίας της Α' Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής του Αιγινητείου Νοσοκομείου (1993–2020). Είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και έχει κάνει την ειδικότητά του στη Νευρολογική Κλινική του Αιγινητείου Nοσοκομείου (1981–1983). ΜΕΤΕΚΠΑ Ι ΔΕΥΣΗ Μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Τμήμα Νευροανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης (1989–1992). • Διδακτορική Διατριβή: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τμήμα Ιατρικής (1989). • Εσωτερικός βοηθός στο Τμήμα Έρευνας και Κλινικής του Τμήματος Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

ΔΙΑΚΡ Ι ΣΕΙΣ-ΒΡΑΒΕ Ι Α Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θεραπεία και την έρευνα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης

• Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θεραπεία και την έρευνα της Νόσου

• Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ακαδημίας Νευροανοσολογίας

• Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου

γενική ανοσοκαταστολή

νόσου

καταστολή

132 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει η ΜΑΡΟΥΣΑ ΚΟΥΒΕΛΑ, MD, MSc, πνευμονολόγος, ακαδημαϊκός υπότροφος ΕΚΠΑ, Ογκολογικό Τμήμα, Γ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική ΓΝΘΑ «Ή Σωτηρία». ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ περιορισμού της κατανάλωσης καπνικών προϊόντων, το κάπνισμα συνεχίζει να αποτελεί τον πρώτο προβλέψιμο παράγοντα κινδύνου για θανατηφόρες ασθένειες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 22,3% του παγκόσμιου πληθυσμού καπνίζει συστηματικά, δηλαδή 1,1 δισ. άνθρωποι. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο, αφού το 24,9% των ενηλίκων είναι καπνιστές, κατατάσσοντάς μας έτσι στις χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη. Το κάπνισμα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου που θα μπορούσε να προληφθεί παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό υγείας, το τσιγάρο σκοτώνει 8.000.000 ανθρώπους το χρόνο και σε βάθος χρόνου σκοτώνει το 50% των χρηστών. Στην Ελλάδα, 19.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από το τσιγάρο, ενώ έχουμε πάνω από 7.000 θανάτους από καρκίνο πνεύμονα κάθε χρόνο, με το 90% αυτών να οφείλεται στο κάπνισμα. Το κάπνισμα όχι μόνο μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά οδηγεί σε παθήσεις που προκαλούν σημαντικές αναπηρίες. Οι σημαντικότερες βλάβες που προκαλεί στους πνεύμονες είναι η ανάπτυξη καρκίνου και Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας. Όμως, το κάπνισμα προκαλεί σημαντικές βλάβες και σε πολλά άλλα όργανα, είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εμφράγματα και εγκεφαλικά, επιβαρύνει σχεδόν όλα τα συστήματα του οργανισμού όπως δέρμα, οστά, ουροποιητικό και γενετικό σύστημα και αυξάνει ιδιαίτερα την πιθανότητα για καρκίνο, όχι μόνο στον πνεύμονα, αλλά και σε άλλα όργανα, όπως ο λάρυγγας και το ουροποιητικό. Το πόσο «βαριά» είναι τα τσιγάρα ή η χρήση ειδικών φίλτρων δεν αλλάζει τις πιθανότητες πρόκλησης νόσου από το κάπνισμα. Έχει αποδειχθεί ότι οι αυτοί που καπνίζουν πιο «ελαφριά» τσιγάρα όχι μόνο δεν κινδυνεύουν λιγότερο, αλλά επειδή έχουν την τάση να εισπνέουν τον καπνό πιο βαθιά, αναπτύσσουν διαφορετικού τύπου καρκίνο σε διαφορετικές θέσεις. Επίσης, τα νεότερα καπνικά προϊόντα, όπως το ηλεκτρονικό ή το θερμαινόμενο τσιγάρο, δεν διασφαλίζουν μειωμένο κίνδυνο για την υγεία και εξακολουθούν να δημιουργούν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προβλήματα. Ή οριστική διακοπή του καπνίσματος είναι ο μόνος τρόπος προστασίας της υγείας μας. Έχει αποδειχθεί ότι όταν ο καπνιστής κόψει το τσιγάρο μέχρι τα 35, έχει το ίδιο προσδόκιμο επιβίωσης με τον μη καπνιστή. Οποιαδήποτε όμως στιγμή της ζωής του κάποιος αποφασίσει να αφήσει αυτή τη συνήθεια, έχει οφέλη. Ή νικοτίνη καθαρίζει από τον οργανισμό μέσα σε 24 ώρες, ενώ μετά από λίγες ημέρες παρατηρείται σημαντική βελτίωση στη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων. Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα μειώνεται στο φυσιολογικό μέσα σε λίγα χρόνια, ενώ ο κίνδυνος για καρκίνο σταματά να αυξάνεται εκθετικά. Οι επιπτώσεις του καπνίσματος συχνά είναι εμφανείς αρκετά νωρίς και μπορεί οι καπνιστές να έχουν συμπτώματα που σχετίζονται με το τσιγάρο στα οποία όμως δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα ο πρωινός «τσιγαρόβηχας», δηλαδή ο παραγωγικός βήχας που ξεκινάει το πρωί όταν ξυπνάμε και σταματάει λίγη ώρα αργότερα, ενώ θεωρείται αναμενόμενος για έναν καπνιστή, στην πραγματικότητα αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας. Άλλα συμπτώματα που πρέπει να μας Οι σημαντικότερες βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 133 αυτή της κοκαΐνης. Αν ένας καπνιστής επιχειρήσει να κόψει μόνος του το κάπνισμα χωρίς βοήθεια, οι πιθανότητες να τα καταφέρει δεν είναι πάνω από 5%. Με τη βοήθεια του πνευμονολόγου και με τις σύγχρονες μεθόδους υποβοήθησης, το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει και το 55%. Αρκεί η θέληση, και η διαδικασία μπορεί να γίνει πολύ πιο απλή και εύκολη! ■ Μ Ά ΡΟΥ Σ Ά ΚΟΥ Β Έ Λ Ά Η Μαρούσα Κούβελα είναι πνευμονολόγος με εμπειρία άνω των 15 ετών σε αναπνευστικές παθήσεις, όπως η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, το άσθμα και ο καρκίνος πνεύμονα. Γεννήθηκε στην Αθήνα και αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης το 2005 με βαθμό Λίαν Καλώς. Από τον Ιανουάριο του 2006 έως τον Οκτώβριο του 2007 υπηρέτησε ως ιατρός Υπηρεσίας Υπαίθρου στο Π.Ι. Κριεζών, Κ.Υ. Αλιβερίου Ευβοίας και στη συνέχεια εργάστηκε στο Πειραματικό Χειρουργείο του Νοσ. «Ευαγγελισμός» στο πλαίσιο εκπαίδευσής της ως υποψήφιας διδάκτορος Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικεύτηκε στην Πνευμονολογία-Φυματιολογία στο Πνευμονολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», στην Γ’ Παθολογική Κλινική και στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Κατά τη διάρκεια του χρόνου ειδικότητας, εξειδικεύτηκε στην επεμβατική Πνευμονολογία (βρογχοσκόπηση-θωρακοσκόπηση) και συμμετείχε στη στελέχωση του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος. Από το 2011, είναι εκπαιδεύτρια στην Ελληνική Εταιρεία Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης για τα σεμινάρια εξειδικευμένης υποστήριξης ζωής ALS (Advanced Life Support) και AMLS (Advanced Medical Life Support). Το 2021 απέκτησε την πιστοποίηση της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας στις μεθόδους «Διακοπής Καπνίσματος». Είναι κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με θέμα «Ογκολογία Θώρακος-Σύγχρονη Κλινικοεργαστηριακή Προσέγγιση και Έρευνα» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2018 εργάζεται ως ακαδημαϊκός υπότροφος Πανεπιστημίου Αθηνών στο Ογκολογικό Τμήμα της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής και ομώνυμο εργαστήριο του ΓΝΘΑ «Η Σωτηρία» και παράλληλα διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στα Μελίσσια. Από το 2023 είναι επιστημονικά υπεύθυνη και διδάσκουσα δύο προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. θορυβήσουν είναι η δυσκολία στην ανάσα, το σφίξιμο στο στήθος, αλλά και τα συχνά κρυολογήματα που «κατεβαίνουν στο στήθος». Δυστυχώς όμως το τσιγάρο μπορεί να έχει προκαλέσει ήδη σημαντική βλάβη χωρίς να δίνει κανένα σημάδι. Αυτός είναι ο λόγος που συστήνεται όλοι όσοι καπνίζουν πολλά τσιγάρα και για πολλά χρόνια να ελέγχονται τακτικά από ειδικό πνευμονολόγο. Παρότι οι βλαβερές συνέπειες του τσιγάρου είναι ευρέως γνωστές, οι περισσότεροι καπνιστές, ενώ θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα, δυσκολεύονται να το κάνουν. Αυτό οφείλεται στην έντονα εθιστική δράση της νικοτίνης, η οποία είναι ισχυρότερη ακόμα και από

MD, MBBS, BSc, ROYAL UNITED HOSPITAL, United Kingdom, επιστημονικός συνεργάτης ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΘΉΝΩΝ www.eyecenter.gr

134 | ΜΑΪΟΣ 2024 ΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ο ερχομός της άνοιξης δεν φέρνει μόνο ευεξία, αλλά δυστυχώς συνδέεται και με συμπτώματα που αφορούν την πιο συνηθισμένη αλλεργία στα μάτια: την εαρινή επιπεφυκίτδα. Ή εαρινή επιπεφυκίτιδα υπολογίζεται ότι προσβάλλει ποσοστό έως και 20% του γενικού πληθυσμού και είναι πιο συχνή σε άτομα που έχουν και άλλες αλλεργίες, όπως αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα. ΤΙ Ε Ι ΝΑΙ Η ΕΑΡΙΝ Η ΕΠΙΠΕΦΥΚ Ι ΤΙΔΑ Στα μάτια, οι αλλεργίες αναπτύσσονται συνήθως στον επιπεφυκότα, ο οποίος έρχεται σε επαφή με το περιβάλλον. Ο επιπεφυκός είναι η διάφανη μεμβράνη που καλύπτει τον σκληρό χιτώνα (το άσπρο μέρος του ματιού) και την εσωτερική επιφάνεια του βλεφάρου. Ή εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα συνήθως προκαλείται σε άτομα με προδιάθεση σε αλλεργίες που έρχονται σε επαφή με αλλεργιογόνα. Τα αλλεργιογόνα είναι ουσίες που βρίσκονται στο περιβάλλον και πυροδοτούν αλλεργικές αντιδράσεις. Τα πιο κοινά αλλεργιογόνα της άνοιξης που μεταφέρονται με τον αέρα είναι κυρίως η γύρη από τα δένδρα, τα λουλούδια και το γρασίδι, τα αγριόχορτα, η σκόνη και τα ακάρεα. Ή γύρη της αμβροσίας ενοχοποιείται επίσης για τις αλλεργίες προς το τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο. ΤΑ ΣΥΜΠΤΩ ΜΑΤΑ Τα κυριότερα συμπτώματα που εμφανίζουν όσοι ταλαιπωρούνται από την εαρινή επιπεφυκίτιδα είναι κνησμός (φαγούρα), αίσθημα καύσου, κόκκινα μάτια, πρησμένα βλέφαρα και αίσθημα ξένου σώματος. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανίζονται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας (όπως συνάχι, φτάρνισμα κ.ά.), ενώ σε μερικούς ασθενείς το σύμπτωμα του κνησμού μπορεί να είναι τόσο έντονο, ώστε να τρίβουν συνεχώς τα μάτια τους. Αυτό όμως είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουν γιατί αυξάνεται ο κίνδυνος μόλυνσης. Π Ω Σ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕ Ι ΤΕ • Αποφεύγετε όσο το δυνατόν την έκθεσή σας στις αιτίες που προκαλούν αλλεργία στα μάτια σας. Μην κυκλοφορείτε σε υπαίθριους χώρους, όταν τα επίπεδα της γύρης είναι αυξημένα. Να διατηρείτε κλειστά τα παράθυρα στο σπίτι και το αυτοκίνητό σας. • Πλένετε συχνά τα χέρια σας, ώστε να μη μεταφέρετε στα μάτια σας αλλεργιογόνες ουσίες. • Προστατέψτε τα μάτια σας με γυαλιά ηλίου. Τα γυαλιά εμποδίζουν τη γύρη να έρθει σε απευθείας επαφή με τα μάτια. • Μην τρίβετε τα μάτια σας εάν έχετε «φαγούρα», γιατί με το τρίψιμο παράγεται η ισταμίνη, μία ουσία που επιδεινώνει τα συμπτώματα της αλλεργίας. • Χρησιμοποιείτε συχνά τεχνητά δάκρυα. • Αποφεύγετε τη χρήση των φακών επαφής. • Αλλάζετε ρούχα αμέσως μόλις μπαίνετε στο σπίτι και πριν κοιμηθείτε να κάνετε ντους και να καθαρίζετε ΕΑΡΙΝ Η ΕΠΙΠΕΦΥΚ Ι ΤΙΔΑ : Πώς να αντιμετωπίσετε την πιο συνηθισμένη αλλεργία στα μάτια σας!

ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΟΥΡΜΟΥΖΗΣ,

Γράφει

Royal College of Ophthalmologists

Duke Elder Prize Examination

Merit Barts and the London School of Medicine and Dentistry

Distinction Barts and the London School of Medicine and Dentistry

(MBBS).

ΜΑΪΟΣ 2024 | 135 τα βλέφαρά σας. • Να μην απλώνετε τα ρούχα σε υπαίθριους χώρους για να στεγνώσουν. • Χρησιμοποιείτε ειδικά φίλτρα στα συστήματα κλιματισμού που απομονώνουν τα αλλεργιογόνα. ΔΙ Α ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕ Ι Α Επειδή τα συμπτώματα της εαρινής επιπεφυκίτιδας είναι παρόμοια με αυτά άλλων οφθαλμικών φλεγμονωδών παθήσεων, όπως βλεφαρίτιδα, ξηροφθαλμία και επιπεφυκίτιδα άλλης αιτιολογίας (π.χ. ιογενής, βακτηριακή), η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο είναι απαραίτητη ώστε να τεθεί η διάγνωση της εαρινής επιπεφυκίτιδας και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία. Ή φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει κολλύρια που μπορεί να είναι: • Αντιισταμινικά. • Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. • Κορτικοστεροειδή για μικρό χρονικό διάστημα. Επιπλέον, το πλύσιμο των ματιών με άφθονο νερό και τα ψυχρά επιθέματα (κρύες κομπρέσες) μπορεί να καταπραΰνουν προσωρινά τον κνησμό και το αίσθημα καύσου, ενώ η συχνή χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να διευκολύνει την απομάκρυνση της γύρης. ■ ΚΩΝΣΤΆ ΝΤ Ι ΝΟΣ ΤΟΥΡΜΟΥ ΖΗΣ Ο Κωνσταντίνος Τουρμούζης είναι ιατρός στο Νοσοκομείο Royal United Hospital, Bath, Ηνωμένο Βασίλειο, και επιστημονικός συνεργάτης στο Οφθαλμολογικό Κέντρο Αθηνών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2015–2021 Πτυχίο Ιατρικής

Medicine

UK 20172018 Πτυχίο Διοίκησης Ιατρικών Επιστημών (iBSc)

College – Business

UK 2012–2014 International

(ΙΒ) Κολέγιο Ψυχικού, Αθήνα. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ 2021 Έπαινος

(Βασιλικό Κολέγιο Οφθαλμιάτρων) Εθνική Εξέταση Οφθαλμολογίας

– 15η θέση μεταξύ 501 συμμετεχόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο. 2020 Λίαν Καλώς –

4ο έτος σπουδών Ιατρικής και Χειρουργικής (MBBS). 2018 Άριστα –

–

School Πτυχίο Διοίκησης Ιατρικών Επιστημών. 2016 Διάκριση

1ο έτος σπουδών Ιατρικής και Χειρουργικής

ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑ Ιούλιος 2021 – σήμερα Νοσοκομείο Royal

UK. 2017–2018 University College London (UCL) Ανάλυση δεδομένων σε ερευνητικό πρόγραμμα για τη διερεύνηση γονιδίων που προδιαθέτουν σε μυωπία. Ιούλιος-Αύγουστος 2014 Γιατροί του Κόσμου – Πολυϊατρείο Αθηνών – Υποστήριξη ιατρών στην αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας μεταναστών. Παράλληλα, έχει πραγματοποιήσει δημοσιεύσεις και παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια.

Barts and the London School of

and Dentistry,

Imperial

School,

Baccalaureate

First Class Honors Imperial College

Business

–

United Hospital, Bath,

136 | ΜΑΪΟΣ 2024 Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ, αλλεργιολόγος, «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center». Η ΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ το τέλος του χειμώνα και μαζί μ’ αυτόν την αναγέννηση της φύσης με την ανθοφορία και την πλημμύρα των χρωμάτων και των αρωμάτων στον αέρα. Όλα αυτά προκαλούν τη διάθεση να βγεις στην εξοχή για να τη συναντήσεις. Για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού όμως η άνοιξη σημαίνει την εκδήλωση συμπτωμάτων από τη μύτη, τα μάτια και τους πνεύμονες, την επιδείνωση της κακής τους διάθεσης και την αποφυγή εξόδου από το σπίτι, μέχρι να περάσουν οι λεγόμενες «αλλεργίες της άνοιξης». ΤΑ ΣΥΜΠΤΩ ΜΑΤΑ Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις στατιστικές, ένας στους τρεις Έλληνες θα αναπτύξει κάποιου είδους αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του. Υπολογίζεται ότι η αλλεργική ρινίτιδα επιβαρύνει το 10-25% του πληθυσμού, παγκοσμίως. Ένας ως τρεις στους δέκα ενήλικες πάσχει από κάποιας μορφής αλλεργική ρινίτιδα, ενώ στα παιδιά φαίνεται να είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση, επηρεάζοντας 4 στα 10 παιδιά. Παγκοσμίως πάσχουν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους 110 εκατομμύρια είναι στην Ευρώπη και 30-60 εκατομμύρια στις ΉΠΑ. Υπολογίζεται μάλιστα ότι στην Ευρώπη ένας στους δύο πολίτες θα πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα μέχρι το 2028. Ή εποχική αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται συνήθως με έντονο κνησμό στη μύτη, συνεχή υδαρή καταρροή, πολύ συχνά και έντονα φταρνίσματα και έντονη ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) με επακόλουθη καρηβαρία (πονοκέφαλος, «βαρύ» κεφάλι). Υπάρχει ακόμα έντονος κνησμός στα αυτιά, στην υπερώα, στο φάρυγγα και στο λάρυγγα, που μπορεί να προκαλεί βήχα, συνήθως ξηρό και αρκετά ενοχλητικό. Οι συνήθεις ένοχοι είναι οι γύρεις των φυτών όπως αγρωστώδη, περδικάκι, ελιά, γαλλικό κυπαρίσσι, αλλά και οι μύκητες της ατμόσφαιρας, που, ενώ υπάρχουν όλο το χρόνο, παρουσιάζουν εποχική έξαρση την άνοιξη και το φθινόπωρο. Ή αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και πιο συχνά εκδηλώνεται στην εφηβεία και στη νεαρή ενήλικο ζωή. Όσο πιο μεγάλη είναι η ηλικία εκδήλωσης αλλεργικής ρινίτιδας τόσο πιο αυξημένος είναι και ο κίνδυνος εκδήλωσης βρογχικού άσθματος. Την τελευταία εικοσαετία, η συχνότητα τόσο της εποχικής όσο και της χρόνιας ρινίτιδας παρουσιάζει μεγάλη έξαρση. Βάσει επιδημιολογικών μελετών φαίνεται να έχει τετραπλασιαστεί και από το 3,4% να έχει εκτοξευτεί στο 11,3-12,8%! Πολύ συχνά η αλλεργική ρινίτιδα/ρινοεπιπεφυκίτιδα είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση μιας σειράς άλλων επιπλοκών, όπως παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, άπνοια κατά τον ύπνο, επιδείνωση και αύξηση των αναπνευστικών λοιμώξεων και βέβαια την πιθανή εκδήλωση αλλεργικού βρογχικού άσθματος ή την επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος. Οι πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζουν 30-85% πιθανότητα να εκδηλώσουν την ίδια περίοδο και συμπτώματα βρογχικού άσθματος μέσα σε πέντε ως οκτώ χρόνια Πώς να αντιμετωπίσετε τις ανοιξιάτικες αλλεργίες!

ΜΑΪΟΣ 2024 | 137 | ΑΡΘΡΟ από την έναρξη του προβλήματος. Το βρογχικό άσθμα είναι χρόνια νόσος των πνευμόνων. Παγκοσμίως πάσχουν περίπου 300 εκατομμύρια ασθενείς, με αυξητική τάση κάθε χρόνο. Ή επίπτωσή του παγκοσμίως κυμαίνεται μεταξύ 3,5%-29%, με τις δυτικές χώρες και κυρίως Αγγλία, Αυστραλία και ΉΠΑ να παρουσιάζουν ποσοστό μεγαλύτερο του 20%. Στην Ελλάδα πάσχει το 6,8% του πληθυσμού, που αντιστοιχεί σε περίπου 600.000 Έλληνες. Το ποσοστό εκδήλωσης βρογχικού άσθματος στην παιδική ηλικία κυμαίνεται από 8 έως 15% και είναι πιο συχνό στα αγόρια. Βάσει των στατιστικών το 35-50% των παιδιών στην εφηβεία σταματούν να έχουν πρόβλημα. Τα μισά από αυτά, όμως, θα εκδηλώσουν ξανά συμπτώματα άσθματος στην ηλικία μεταξύ 25-35 ετών. To συνολικό, ετήσιο κόστος του άσθματος στην Αμερική ανέρχεται στα 56 δισ. δολάρια, με το άμεσο κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να είναι στα 50 δισ., ενώ στην Ευρώπη ανέρχεται στα 18 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Χαρακτηρίζεται από βήχα, ο οποίος είναι συνήθως ξηρός και εμφανίζεται νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ, αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμό στην εκπνοή («βράσιμο», ή «γατάκια»), ως αποτέλεσμα στένωσης των αεραγωγών, ενώ συχνά μπορεί ο ασθενής να ξυπνάει το βράδυ λόγω δύσπνοιας. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οφείλεται σε αλλεργία σε κάποιον εξωτερικό παράγοντα, το αλλεργιογόνο, το οποίο όπως και στην περίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να είναι γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες της ατμόσφαιρας και επιθήλια ζώων, όπως σκύλος, γάτα και, σπανιότερα, ινδικό χοιρίδιο, άλογο κ.λπ., οπότε και χαρακτηρίζεται τότε ως αλλεργικό βρογχικό άσθμα. Π Ω Σ ΚΑΤΑΛΑΒΑ Ι ΝΩ ΟΤΙ Ε ΧΩ ΑΛΛΕΡΓ Ι Α; Ή διάγνωση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στη λήψη πλήρους και λεπτομερέστατου ιστορικού και στη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών διά νυγμού (skin prick tests) από τον αλλεργιολόγο, με εκχυλίσματα που περιέχουν τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα και γίνεται στο χώρο του ιατρείου. Οι δερματικές δοκιμασίες διά νυγμού, οι οποίες γίνονται με αεροαλλεργιογόνα (αλλά και με τροφικά αλλεργιογόνα στην περίπτωση της τροφικής αλλεργίας), είναι απολύτως ασφαλείς, ανώδυνες, γρήγορες και ακριβείς στη διάγνωση. Διαρκούν 20-30 λεπτά με άμεσα αποτελέσματα, ώστε ο ασθενής να γνωρίζει σε ποια αεροαλλεργιογόνα παρουσιάζει ευαισθησία. Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση ολικής IgE ανοσοσφαιρίνης, αύξηση της οποίας υποδεικνύει αλλεργική προδιάθεση, και ειδικές εξετάσεις αίματος (RAST) για την ανίχνευση ειδικών IgE ανοσοσφαιρινών έναντι αλλεργιογόνων. Ή διάγνωση στην περίπτωση ύπαρξης άσθματος απαιτεί τη διενέργεια σπιρομέτρησης για τον καθορισμό της βαρύτητας μαζί με τη μέτρηση εκπνεόμενου ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου), που μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης βαρύτητας και ανταπόκρισης στη θεραπεία. ΠΟΙΑ Ε Ι ΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕ Ι Α Ή αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων στηρίζεται στην αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου και στην αντιμετώπιση με φαρμακευτική θεραπεία, η οποία μειώνει ή σταματά τα συμπτώματα. Ή πλήρης απαλλαγή από αυτές επιτυγχάνεται με την ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποίησης [εμβόλια αλλεργίας] που διενεργούνται από ειδικό αλλεργιολόγο. Ο σκοπός της ανοσοθεραπείας, η οποία έχει διάρκεια 3 ως πέντε χρόνια, είναι η πλήρης ύφεση των συμπτωμάτων, χωρίς ανάγκη χρήσης φαρμάκων, γιατί ο ασθενής παύει να είναι αλλεργικός στον παράγοντα που τον ενοχλούσε. Ή ανοσοθεραπεία είναι θεραπεία ίασης. Σε όλες αυτές τις παθήσεις, η γνώση των συνεπειών και η χρήση των κατάλληλων φαρμάκων θα βοηθήσουν και τους αλλεργικούς ασθενείς να μη φοβούνται τον ερχομό της άνοιξης και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. ■ ΙΩΆΝΝΗΣ Π Ά ΡΆ ΣΚ Έ ΥΟ ΠΟΥΛΟΣ Ο Ιωάννης Παρασκευόπουλος είναι αλλεργιολόγος στο «Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center». Έχει διατελέσει επιμελητής Αλλεργιολογικού Τμήματος 401 ΓΣΝΑ (1999–2007), διευθυντής Αλλεργιολογικού Τμήματος 401 ΓΣΝΑ (2007 ως σήμερα), μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (20012002 και 2005–2008), πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (20112014). Είναι πτυχιούχος Ιατρικής του ΑΠΘ. Έχει διατελέσει ειδικευόμενος Παθολογίας στην Β’ Παθολογική Κλινική του 401 ΓΣΝΑ (1994–1995), ειδικευόμενος Παθολογίας στην Ε’ Παθολογική Κλινική του ΠΓΝΑ «Ευαγγελισμός» (1995–1996), ειδικευόμενος Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας στο Αλλεργιολογικό Τμήμα του ΠΓΝΑ «Λαϊκό» (1996–1999).

138 | ΜΑΪΟΣ 2024 Ν Ε Α ΜΕΛ Ε Τ Ή Πώς μπορεί να βελτιωθεί το Εθνικό Σχέδιο Δράσης της Ελλάδας κατά του Καρκίνου! Του Α ΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒ Ι ΤΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ 30 ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ για την εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Καρκίνου αναδεικνύει μελέτη που παρουσιάστηκε στο 50ό Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο, από τους ερευνητές Δανάη Κτενά, Εύη Δαλακάκη, Αντώνη Καρόκη και Tilman Krueger, με τίτλο «Συμπεράσματα και καλές πρακτικές από 8 ευρωπαϊκά σχέδια δράσης για τον καρκίνο». Οι ερευνητές αρχικά εστίασαν στην καταγραφή των ευρωπαϊκών χωρών που διαθέτουν Εθνικά Σχέδια Δράσης κατά του Καρκίνου (ΕΣΚ) και εν συνεχεία εξέτασαν πόσο συντονισμένα είναι αυτά με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου (EBCP), που δημοσιεύθηκε το 2021.

ΜΑΪΟΣ 2024 | 139 | ΑΡΘΡΟ Ή ερευνητική ομάδα εντόπισε 20 ενεργά Εθνικά Σχέδια Δράσης κατά του Καρκίνου (ΕΣΚ) σε ισάριθμες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, εστίασε στην ανάλυση οκτώ εθνικών σχεδίων των εξής χωρών: Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία και Τσεχία. Οι συγκεκριμένες χώρες επιλέχθηκαν, καθώς αποτελούν χώρες-σημείο αναφοράς για την Ελλάδα, λόγω της μεγάλης εμπειρίας τους στην εφαρμογή ΕΣΚ και του οράματός τους στη μάχη κατά του καρκίνου. Ή ανάλυση των οκτώ προαναφερόμενων ΕΣΚ ανέδειξε περισσότερες από 30 καλές πρακτικές στην εφαρμογή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Καρκίνου και συγκεκριμένα στην πρόληψη, στην έγκαιρη ανίχνευση, στη διάγνωση και θεραπεία και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών και επιβιωσάντων, αλλά και στο κομμάτι του ρόλου των ασθενών, της ανάγκης παρακολούθησης εφαρμογής ενός ΕΣΚ, της έρευνας αλλά και των παιδιατρικών καρκίνων. Όσον αφορά στη θέσπιση στρατηγικών στόχων και δομών διακυβέρνησης, βρέθηκε ότι για την πλειοψηφία των σχεδίων που αναλύθηκαν, το υπουργείο Υγείας ήταν ο κύριος υπεύθυνος φορέας για το σχεδιασμό των ΕΣΚ. Παράλληλα, τρεις από τις οκτώ χώρες (Ιταλία, Πολωνία, Τσεχία) αναφέρουν πιθανές πηγές χρηματοδότησης, οι οποίες μπορεί να εξασφαλιστούν όχι μόνο από εθνικούς, αλλά και ευρωπαϊκούς πόρους. Σχετικά με τις προτεραιότητες των οκτώ χωρών, αυτές εμφανίζονται εξαιρετικά ασθενοκεντρικές και ευθυγραμμίζονται με τους τέσσερις πυλώνες του EBCP, που είναι η πρόληψη, η έγκαιρη ανίχνευση, η διάγνωση και θεραπεία και η βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών και επιβιωσάντων. Πολύ υψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων των χωρών βρίσκονται επίσης τα δεδομένα υγείας (health data) και η καταγραφή τους σε Μητρώα, η ανάγκη παρακολούθησης των ΕΣΚ (monitoring), αλλά και η ανάγκη επένδυσης στη στελέχωση του κλάδου και στην ψηφιοποίηση. Αναλύοντας σε βάθος τις δράσεις των χωρών με βάση τους πυλώνες του EBCP, παρατηρήθηκε ότι όλες οι χώρες εφαρμόζουν (είτε πλήρως ή έχουν υπό σχεδιασμό) πολιτικές υγείας για βασικούς παράγοντες κινδύνου -όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ και ο εμβολιασμός κατά του HPV και στα δύο φύλα-, καθώς και προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Όλες οι χώρες έχουν (είτε πλήρως ή υπό σχεδιασμό) ογκολογικά μητρώα, συμμετέχουν σε δίκτυα -εθνικά, όπως τα περιφερειακά δίκτυα της Ιταλίας στον καρκίνο του μαστού, ή διεθνικά, όπως τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Αναφοράς-, που επιτρέπουν ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας και προσφέρουν κέντρα ολοκληρωμένης ογκολογικής φροντίδας για την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των ογκολογικών τους ασθενών. Επιπλέον, όλες οι χώρες εφαρμόζουν (είτε πλήρως ή υπό σχεδιασμό) πολιτικές υγείας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ογκολογικών ασθενών, αλλά και των φροντιστών τους σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ και το «δικαίωμα στη λήθη» φαίνεται να αποτελεί ακόμη έναν τομέα προτεραιότητας σε πέντε από τις οκτώ χώρες που εξετάστηκαν. ΠΑΡΑΔΕ Ι ΓΜΑΤΑ ΚΑΛ Ω Ν ΠΡΑΚΤΙΚ Ω Ν Ενδεικτικά παραδείγματα καλών πρακτικών είναι της Γαλλίας με το «nutri-score» food label που άλλαξε τις αγοραστικές συνήθειες τροφίμων στο 60% του πληθυσμού της χώρας και η συμμετοχή της Ιταλίας σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. για την εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας στη «συνταγογράφηση φυσικής άσκησης» σε ασθενείς. Παράλληλα, η Τσεχία εφαρμόζει ad-board ειδικών ανά πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για κάθε τύπο καρκίνου, ενώ η Γαλλία εφαρμόζει διαφορετικές πρακτικές προσυμπτωματικού ελέγχου για τον έγκαιρο εντοπισμό της νόσου σε πρωιμότερα στάδια, με τη χρήση κινητών μαστογράφων για την προσέγγιση ατόμων που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και την αποστολή self-screening τεστ για τον καρκίνου του παχέος εντέρου κατ’ οίκον. Ή Ισπανία, συγκεντρώνοντας χειρουργεία σε νοσοκομεία με μεγάλη ειδίκευση και όγκο εξυπηρέτησης στο κομμάτι αυτό, κατάφερε να μειώσει τα ποσοστά θνησιμότητας, επειγόντων χειρουργείων και παραμονής των ασθενών σε δομές υγείας, βελτιώνοντας παράλληλα το συνολικό προσδόκιμο επιβίωσής τους. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί το παράδειγμα της Ρουμανίας που εφαρμόζει ξεχωριστές λίστες ραντεβού για τη μείωση του χρόνου αναμονής των ογκολογικών ασθενών, ενώ παρέχει ψυχολογική υποστήριξη, άδειες και επιδόματα όχι μόνο στους ογκολογικούς ασθενείς, αλλά και στους φροντιστές τους. ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧ Ε ΔΙΟ ΔΡΑ ΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚ Ι ΝΟΥ Ή Ελλάδα, μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου στην υποστήριξη ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά του Καρκίνου, όπως με το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης», που περιλαμβάνει τρία βασικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού («Φώφη Γεννηματά»), του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου, την εφαρμογή του HPV εμβολιασμού και στα δύο φύλα, το Εθνικό Ψηφιακό Πρόγραμμα για τον Καρκίνο, αλλά και τη θεσμοθέτηση του Εθνικού Μητρώου για τον Καρκίνο, της ανακουφιστικής φροντίδας και της κατ’ οίκον νοσηλείας, μεταξύ άλλων. Ωστόσο, η χώρα μας υπολείπεται ενός στοχευμένου, μεθοδικού και μακροχρόνιου εθνικού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου. ■

ΜΑΪΟΣ 2024 | 141 | ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΖΟΥΜΕ ΜΕΣΑ Σ’ ΕΝΑΝ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟ ΚΟΣΜΟ, αναμφίβολα, αναζητώντας ο καθένας από μας την «ασφάλεια» που χρειάζεται για να συνεχίσει. Ιδίως όταν αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση με την υγεία μας. Όταν η υγεία σου απειλείται και νιώθεις αδύναμος, σκέφτεσαι όλους εκείνους που βασίζονται σε σένα, που έχουν συνηθίσει να σε βλέπουν δυνατό, ακόμη και «ανίκητο». Όλους αυτούς που δεν θες να ανησυχήσεις ή να επιβαρύνεις με τις προκλήσεις που καλείσαι να αντιμετωπίσεις. Και, κυρίως, σκέφτεσαι ποιος θα είναι το στήριγμά τους, μέχρι εσύ να καταφέρεις να επανέλθεις στην κανονικότητα. Στην NN Hellas φροντίζουμε για την υγεία των ασφαλισμένων μας αλλά και για όλα όσα αγαπούν, ό,τι κι αν συμβεί, με ολοκληρωμένα προγράμματα ασφάλισης. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε δημιουργήσει ένα πρόγραμμα με επιπρόσθετες παροχές για όλους εκείνους που καλούνται να δώσουν έναν σκληρό αγώνα και να βγουν νικητές, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να πάρουν το χρόνο που χρειάζονται, να γίνουν καλά και να γυρίσουν και πάλι δυνατοί στους αγαπημένους τους. Το ΝΝ Extra Med δημιουργήθηκε για να σας στηρίξει σε μια τέτοια κατάσταση, καθώς προσφέρει -με τη διάγνωση μίας σοβαρής ασθένειας- ένα σημαντικό κεφάλαιο για την κάλυψη των αναγκών που συνεχίζουν να τρέχουν, όσο εσείς θα την αντιμετωπίζετε. Αυτό σημαίνει ότι, σε περίπτωση που δεν μπορείτε να εργαστείτε και να συνεχίσετε να προσφέρετε στους δικούς σας ανθρώπους, η ΝΝ Hellas αναλαμβάνει να καλύψει αυτό το κόστος. Είναι μία ουσιαστική βοήθεια, που σας δίνει τη δυνατότητα να επικεντρωθείτε στο να γίνετε καλά, ενώ η NN Hellas φροντίζει τις ανάγκες όσων αγαπάτε. Μερικές φορές στη ζωή το αύριο δεν μπορεί να περιμένει. Ή ζωή είναι πάντα μπροστά και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για τις αντιξοότητες που μπορεί να μας φέρει. Και για να το καταφέρουμε, χρειαζόμαστε την κατάλληλη υποστήριξη. Την ανάγκη αλλά και τη σημασία αυτής της υποστήριξης παρουσιάζει και η ταινία της NN Hellas, που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της νέας της διαφημιστικής καμπάνιας για το 2024. ■

δίπλα μας, όταν το αύριο δεν μπορεί να περιμένει

Η NN Hellas είναι

•

• Clarke Jennifer, διευθύντρια

Προγραμ μάτων & Δωρεών Ιδρύματος Μποδοσάκη, τ. 8

• Coletti Luizi Franco, καρδιολόγος, τ. 5

• Jakoncic Agata, Managing Director MSD Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, τ. 13

• King - Barnardo Susan, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος Merck Ελλάδας, τ. 2

• Pons Roser, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Νευρολογίας, τ. 12

• Αγαπηδάκη Ειρήνη, αν. υπουργός Υγείας, τ. 19

• Αγγελέτος Δημήτριος, ΩΡΛ, τ. 12

• Αγγελίδη Θάλεια, Head of Communications & Marketing της MetLife, τ. 1, 2, 5, 6

• Αγοραστός Θεόδωρος, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. 7

• Αδαμίδης Σωτήρης, παθολόγος, τ. 17

• Αδαμίδου Ιωάννα, διαιτολόγοςδιατροφολόγος, τ. 3

• Αδαμοπούλου Μαίρη, πρόεδρος του Συλλόγου «“95”, Ελληνική Συμμαχία για τους Σπάνιους Ασθενείς», τ. 12

• Αζάς Ελευθέριος, παθολόγος διαβητολόγος, τ. 15

• Αθανασάκης Κώστας, επ. καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, τ. 1

• Αθανασιάδης Ήλίας, ογκολόγοςπαθολόγος, τ. 6

• Αθανασίου Δημήτρης, πρόεδρος Ένωσης Σπανίων Παθήσεων Ελλάδας, τ. 18

• Αλεβίζος Μιχάλης, ρευματολόγος, τ. 15

• Αλεξανδρόπουλος Κώστας, ψυχίατρος, τ. 3

• Αλευρογιάννης Σταύρος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Αμφιλοχίου Αναστασία, πνευμονολόγος, τ. 16

• Αναστασιάδης Κων/νος, γενικός ιατρός, τ. 17

• Ανδρούδη Σοφία, καθηγήτρια

τ. 18

τ. 5

• Αργυρακοπούλου Γιούλη, παθολόγος-διαβητολόγος, τ. 3, 5, 15, 16, 17

• Αργυρίου Αργύρης, γενικός ιατρός, τ. 17

• Αρμπής Σπυρίδων τ. 10, ορθοπαιδικός,

• Βαβούλη Χαριτωμένη, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 9, 13

• Βακουφτσή Βάσω, πρόεδρος

τ. 18

• Βαρδινογιάννη

• Βασιλάτου

τ. 12

• Βασιλόπουλος Ιωάννης, μαιευτήρας - γυναικολόγος, τ. 3, 5, 7

• Βασιλοπούλου

τ. 9

• Βελημβασάκης Γεώργιος, πλαστικός χειρουργός, τ. 14

• Βιάζης Νίκος, γαστρεντερολόγος, τ. 9

• Βιδαλάκης Ελευθέριος, καρδιολόγος, τ. 4

• Βικελής Μιχαήλ, νευρολόγος, τ. 15

• Βιλδιρίδη Λίλιαν Βενετία, γεν. γραμμ. Υπηρεσιών Υγείας, τ. 18

• Βιτάλη Γκρατσιέλλα, καρδιολόγος, τ. 10

• Βλάμης Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Βλαστός Ιωάννης, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 19

• Βλαχοπιώτη Ζέφη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων BMS Ελλάδος, τ. 7

• Βλάχος Ευγένιος, ορθοπαιδικός, τ. 12

•

• Γαβριήλ Στέλιος, γενικός χειρουργός, τ. 1

• Γαλάνη Ελένη, ογκολόγοςπαθολόγος, τ. 6

• Γαλάνης Σπύρος, γενικός ιατρός, τ. 17

• Γάτσιου Χαρίκλεια, παθολόγος, τ. 17

• Γεροτζιάφας Γρηγόρης, καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σορβόνης, τ. 9

• Γεωργαράς Σπύρος, καθηγητής Οφθαλμολογίας, τ. 18

• Γεωργόπουλος Νίκος, Cromar

Insurance Brokers SA, Cyber, Tech, Media & Information Privacy Risks Insurance Advisor, τ. 10

• Γεωργόπουλος Χρήστος, νευροχειρουργός, τ. 19

• Γιαβή Σταυρούλα, αλλεργιολόγος, τ. 7, 9, 10, 13, 15

• Γιαννόπουλος Σωτήρης, νευρολόγος, τ. 15

• Γκάγκα Μίνα, πνευμονολόγος, αν. υπουργός Υγείας, τ. 7, 13

• Γουδέβενος Γιώργος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 14, 16

• Γούμενος Δημήτρης, καθηγητής

Παθολογίας - Νεφρολογίας, τ. 5

• Γουργουλιάνης Κωνσταντίνος, πνευμονολόγος, τ. 2, 15

• Γρίβα Παναγιώτα, ψυχολόγος, τ. 12

• Γρουζή Ελισάβετ, αιματολόγος, τ. 4, 6, 19

• Δεληγιώργης Αναστάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Διαμάντη - Κανδαράκη Ευανθία, ενδοκρινολόγος, τ. 3, 7

• Δίνας Κωνσταντίνος, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, τ. 7

• Δημητρακόπουλος Αντώνιος, παθολόγος, τ. 9

• Δημητρακοπούλου - Κουταβά Ιωάννα, διευθύντρια GIVMED, τ. 14

• Δημητρακόπουλος Γιώργος, αν. καθηγητής Πληροφορικής, τ. 2

• Δημητριάδης Γιώργος, παθολόγος

- διαβητολόγος, τ. 11

• Δημόπουλος Αθανάσιος, ακτινοθεραπευτής - ογκολόγος, τ. 7 • Δημόπουλος Μελέτιος Αθανάσιος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του ΕΚΠΑ, τ. 6, 18 • Δημοσθενόπουλος Χάρης, κλινικός διατολόγος-βιολόγος, τ. 17 • Δούκας Παναγιώτης, παθολόγος,

142 | Μ Α ΪΟΣ 2024

Οφθαλμολογίας,

γυναικολόγος,

Αντσακλής Παναγιώτης, μαιευτήρας -

Αρβανιτόγιαννης Κωνσταντίνος, οφθαλμίατρος,

Ασθενών Ελλάδας,

Ένωσης

πρόεδρος Συλλόγου «ΕΛΠΙΔΑ»,

Μαριάννα,

τ. 7

Κοσμίδη Ελένη, παιδίατρος

αιματολόγος

ογκολόγος,

Αιμιλία, κλινική διαιτολόγος, ψυχολόγος,

Βοζίκης Αθανάσιος, αν. καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης, τ. 1, 6

τ. 19 • Βουγιούκας Βασίλειος, νευροχειρουργός, τ. 2, 6

Βουδούρης Νικόλαος, παιδίατρος, τ.

Βοντετσιάνος Χαρίλαος, ωτορινολαρυγγολόγος,

•

Βραχνής Νίκος, αμ. καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, τ. 13

Γαβριατοπούλου Μαρία, αν. καθηγήτρια ΘεραπευτικήςΟγκολογίας, τ. 18

•

Ποιοι επιστήμονες έχουν γράψει

στο Health Next Generation!

•

τ. 17

• Δούρδουνα Αγγελική, κλινική διαιτολόγος - διατροφολόγος, τ. 6

• Δριμάλας Νικόλαος, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 19

• Ελευθερίου Ανδρούλλα, ιολόγος, τ. 7

• Ζαχαρόπουλος Γεώργιος, ακτινολόγος, τ. 5

• Ζέρβας Ελευθέριος, πνευμονολόγος, τ. 11

• Ζηκίδου Χριστίνα, βιολόγος τ. 9

• Ζήκος Παναγιώτης, νευρολόγος, τ. 15

• Ζήσης Μιλτιάδης, ιατρικός διευθυντής BRISTOL MYERS SQUIBB, τ. 19

• Ζησιμοπούλου Βάσω, νευρολόγος, τ. 7, 11

• Ζουμπούλης Παναγιώτης, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής, τ. 8

• Ήλιάδη Αλεξία, Assistant Senior Scientist-Research & Development Department NIPD Genetics, τ. 6

• Θεοδωρακοπούλου - Νεγκή Ιωάννα, ψυχολόγοςψυχοθεραπεύτρια, τ. 7

• Θεοδοσίου Ιάκωβος, ιατρόςδιαιτολόγος, τ. 7

• Θεοχάρης Αθανάσιος, πρόεδρος ΟΚΑΝΑ, τ. 14

• Θεοχάρης Γεώργιος, δερματολόγος, τ. 15

• Θωμάς Διαμαντής, γενικός χειρουργός, τ. 5

• Θωμόπουλος Κωνσταντίνος, καρδιολόγος, τ. 16

• Ιατρού Χρήστος, νεφρολόγος, τ. 5

• Ιντζόγλου Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Ιωαννίδης Δημήτριος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9,

• Ιωαννίδης Αργύριος, γενικός χειρουργός, τ. 14

• Καλαϊτζόγλου Νικόλαος, γενικός ιατρός, τ. 17

• Καλαντζής Αναστάσιος, ουρολόγος, τ. 14

• Καλαντώνη Δήμητρα, πρόεδρος και διευθύνουσα

τ. 8

•

παθολόγοςδιαβητολόγος, τ. 13, 16

• Καπετανάκης Γιώργος, πρόεδρος Ελληνικής

τ. 19

• Καραγεώργου Μαίρη, διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων NOVO NORDISK HELLAS, τ. 5, 13

• Καραγκιοζάκη Βαρβάρα, καρδιολόγος, τ. 5

• Καραϊτιανός Ιωάννης, αμ. επίκ. καθηγητής Χειρουργικής τ. 6, 9, 11, 15, 16

• Καραμανής Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14

• Καρατζάς Νίκος, καρδιολόγος, τ. 15

• Καρόκης Δημήτρης, ρευματολόγος, τ. 17

• Καρύδη Παναγιώτα, πνευμονολόγος-φυματιολόγος, τ. 7

• Καρυπίδης Γρηγόρης, φοιτητής Πληροφορικής, τ. 15

• Κατούλης Αλέξανδρος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9

• Κατσάμπας Ανδρέας, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 9

• Κατσαούνου Παρασκευή, πνευμονολόγος, τ. 13

• Κατσίκης Ευάγγελος, Α’

αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου

Συνδέσμου Ιατρικών Διαγνωστικών Κέντρων, τ. 1, 11

• Κατταμής Αντώνης, καθηγητής Παιδιατρικής, Παιδιατρικής Αιματολογίας - Ογκολογίας, τ. 6, 12

• Καφετζής Δημήτριος, ομ.

καθηγητής Παιδιατρικής, τ. 12

• Κόκκινος Αλέξανδρος, καθηγητής Παθολογίας. τ.16

• Κοκκίνου Ελευθερία, παιδίατρος, τ. 12

• Κολοβού Γενοβέφα, καρδιολόγος, τ. 7

•

τ. 18

• Κουρή Αγάθη, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Κουρλαμπά Γεωργία, καθηγήτρια Νοσηλευτικής, τ. 18

• Κουτσογιάννη Κατερίνα, αντιπρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, τ. 13

• Κοχιαδάκης Γιώργος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 16

• Κυριαζοπούλου Μαρία, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 13, 14, 16

• Κυριακίδου Στέλλα τ. 2, 7, Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ε.Ε.

• Κυριακού Σκέβη, Assistant Senior Scientist - Research & Development Department NIPD Genetic, τ. 4

• Κυριόπουλος Ιωάννης, καθηγητής Δημόσιας Υγείας, τ. 1

• Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος, γενικός χειρουργός, τ. 2, 5, 6, 10, 13, 14, 16, 19

• Κωνσταντινίδης Στέλιος, καρδιολόγος, τ. 4, 9, 11, 13, 14, 15

• Κωνσταντοπούλου Φρίντα, ψυχολόγος, τ. 11, 12

• Κωστομοίρη Δέσποινα, οδοντίατρος, τ. 13

• Κωτούλας Χριστόφορος, καρδιοχειρουργός, τ. 4

• Κωτσιόπουλος Ιωάννης, γεν. γραμμ. υπουργείου Υγείας, τ. 8

• Λαβίδα Βάνα, πρόεδρος MDA Ελλάς, τ. 18

• Λαγκώνα Ευαγγελία, παιδίατρος, τ. 9

• Λαμπρινουδάκη Ειρήνη, ενδοκρινολόγος, τ. 7, 13

• Λεκάκης Ιωάννης, καρδιολόγος, τ. 5, 7

• Λέπουρας Αντώνης, παθολόγοςδιαβητολόγος, τ. 3

• Λιάκου Παρασκευή, μαστολόγος, τ. 7, 9, 13

• Λιάτσικος Ευάγγελος, καθηγητής Ουρολογίας, τ. 9

• Λινός Δημήτρης, χειρουργός, τ. 1, 6

• Λιονής Χρήστος, ομ. καθηγητής Γενικής Ιατρικής και ΠΦΥ, τ. 17

• Λιοπύρης Κωνσταντίνος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 15

• Λουρίδα Αθανασία, λοιμωξιολόγος, τ. 12

• Λυκίσσας Μάριος, ορθοπαιδικός, τ. 8, 12

ΜΑΪΟΣ 2024 | 143 | ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

Οργανισμού ΕΞΕΛΙΞΉ ΖΩΉΣ,

σύμβουλος του

τ. 10

Καλδής Βασίλειος, γενικός χειρουργός - εντατικολόγος,

Καλλίτσης

Αναστάσιος, οφθαλμίατρος, τ. 18

Ιωάννης, φυσικοθεραπευτής, τ. 8 • Καλογερή Βαρβάρα, παθολόγος, τ. 11

Καμπούρογλου Γεώργιος, παιδοχειρουργός, τ. 12

Κανακάκης Γιάννης, καρδιολόγος,

Καλογεράς

•

τ. 4

Καπάνταης Ευθύμιος,

ομοσπονδίας

Καρκίνου,

Κολαΐτης Γεράσιμος,

Παιδοψυχιατρικής,

καθηγητής

τ. 10

Κομνηνού Ελένη, ρευματολόγος, τ. 16

Κορδάς Αλέξανδρος, ΩΡΛ, τ. 12 • Κοσμοπούλου Φαίη, γενική διευθύντρια ΠΕΦ, τ. 13

Κοτρώνη Αικατερίνη, φυσίατρος, τ. 8 • Κουλάλης Δημήτριος τ. 8, επίκουρος καθηγητής Ορθοπαιδικής • Κολιοπούλου Ουρανία Καρολίνα, μαιευτήρας - γυναικολόγος, τ. 7

•

Κοσμαδάκη Μαρίτα, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 14

Κουναλάκης Δημήτρης, γενικός ιατρός,

τ. 17

Κουρεντή Χριστίνα, οφθαλμίατρος,

• Λυμπεροπούλου Όλγα, νευροψυχολόγος, τ. 11, 15

• Λύρας Ιωάννης, πλαστικός χειρουργός, τ. 7, 9, 13

• Λύρος Ορέστης, γενικός χειρουργός, τ. 16

• Μαγγανά Σταυρούλα, ειδική παθολόγος, τ. 3, 9

• Μακρυγιάννης Γεώργιος, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Μάλο Ντανιέλα, πρόεδρος ΕΕΦΑΜ, τ. 16

• Μαλτέζος Χρυσόστομος τ. 9, αγγειοχειρουργός

• Μαραβέλια Αλίκη, πρόεδρος

Ελληνικού Ινστιτούτου Αιγυπτιολογίας, τ. 11

• Μάργαρης Ήλίας, γενικός χειρουργός, τ. 7, 16

• Μάρδα Ευφροσύνη, ιδρύτρια του Κέντρου Ρεφλεξολογίας και

Έρευνας, τ. 13

• Μαριόλης Ανάργυρος, γενικός ιατρός, τ. 17

• Μαρκόπουλος Χρήστος, χειρουργός

ογκολόγος Μαστού, τ. 1, 6

• Μάρκου Κωνσταντίνος, καθηγητής

ΩΡΛ, τ. 19

• Μέγας Γεώργιος, συντονιστής του EIT Health Hub, τ. 10

• Μελιδώνης Ανδρέας, παθολόγοςδιαβητολόγος, τ. 3, 9

• Μερτζιώτης Νικόλαος, ουρολόγος, τ. 14

• Μεταξάκη Ιωάννα, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Μιτάκης Μανώλης, Head of Public Affairs/ Communications Boehringer Ingelheim Ελλάς, τ. 17

• Μιχαηλίδου Δόμνα, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τ. 10

• Μιχάλης Λάμπρος, καθηγητής Καρδιολογίας, τ. 4

• Μιχελάκης Ιωάννης, παθολόγος, τ. 17

• Μιχελάκης Μάρκος, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 14

• Μητσικώστας Δήμος - Δημήτριος, νευρολόγος, τ. 7

• Μόκα Ελένη, αναισθησιολόγος, τ. 10,

• Μόκκα Αγνή, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Μόσχου Ανέλ, διευθύντρια

Προϊόντων, ERGO Ασφαλιστική, τ. 8

• Μουζάκα - Ιωαννίδου Λυδία, μαστολόγος, τ. 6, 14

• Μουσάτου

•

νεφρολόγος, τ. 5, 14

•

Βασίλειος, παθολόγος ογκολόγος, τ. 6

• Μπατσούλη Έλενα, δικηγόρος, τ. 17

• Μπαφαλούκος Δημήτριος, παθολόγος - ογκολόγος, τ. 6

•

Κινδύνων Ασφαλίσεων Ζωής και Υγείας, ERGO Ασφαλιστική,

• Μπουζάλας

τ. 14

•

τ. 1, 3, 6, 7, 14, 15

• Μπούσμπουλας Σταύρος, παθολόγος - διαβητολόγος, τ. 5

• Μπούτης Αναστάσιος, παθολόγος -ογκολόγος, τ. 6

• Νίκας Δημήτριος, πρόεδρος ΣΕΙΒ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Medtronic, Ελλάδα & Ισραήλ, τ. 5, 10

• Νίκας Γιάννης, παιδοακτινολόγος, τ. 8

• Νικολαΐδου Ήλέκτρα, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ. 9

• Νικολόπουλος Γιώργος, διευθυντής Αποζημιώσεων Ζωής και Υγείας Εθνική Ασφαλιστική, τ. 15

• Ντανάσης - Ευσταθόπουλος Ιωάννης, παθολόγος - ογκολόγος, τ. 18

• Ξενάκης Ξενοφών, μαστολόγος, τ. 13

• Οικονομοπούλου Μαριάντζελα,

διευθύντρια PhRMA Innovation Forum (PIF) Greece, τ. 10, 15

• Ολλανδέζος Μάρκος, επιστημονικός

• Παγώνη Μαρία,

•

τ. 17

•

τ. 5

• Πάνου

τ. 3, 12

•

τ. 16

• Παπαδημητρίου Δημήτρης, ενδοκρινολόγος, τ. 12

• Παπαδημητρίου Ολύμπιος, γενικός διευθυντής NOVO NORDISK Ελλάς, πρόεδρος ΣΦΕΕ, τ. 1

• Παπαδόπουλος Ήλίας, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Παπαδόπουλος Μάριος, καθηγητής Νευροχειρουργικής, τ. 14

• Παπαθανάσης Θανάσης, φαρμακοποιός, τ. 9

• Παπακωνσταντίνου Δημήτριος, καθηγητής Οφθαλμολογίας, τ. 18

• Παπακώστας Κωνσταντίνος, ΩΡΛ, τ. 12

• Παπαλάμπρου Δήμητρα, μικροβιολόγος - βιοπαθολόγος, τ. 4

• Παπαναγιώτου Παναγιώτης, ακτινολόγος, τ. 13, 14, 15, 16

• Παππά Αθανασία, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα, τ. 7, 15

• Πάππας Αθανάσιος, ουρολόγος, τ. 13

• Πάσσου Ελπίδα, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 19

• Παταρίδου Ανατολή, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 7, 11, 19

• Πατρινός Γεώργιος, αν. καθηγητής Φαρμακευτικής, τ. 12

• Πατσούρα Ελισάβετ, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Παττακός Στρατής, καρδιοχειρουργός, τ. 4

• Παυλίδης Αθανάσιος, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, τ. 7, 15

• Παυλάκη Μαρία, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Παύλου Γιάννης, αν. διοικητής Νοσοκομείου Παίδων «Ή Αγία Σοφία», τ. 9

• Πετράτος Δημήτριος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Πιλάλης Ελευθέριος, συνιδρυτής και Chief Technology Officer της e-NIOS τ. 10

• Πιπιλής Αθανάσιος, καρδιολόγος, τ. 4

τ. 11

• Πισσάκας Γιώργος, ακτινολόγος, τ. 6

• Πλαστήρας Άρης, χειρουργός ογκολόγος, τ. 5, 15

• Πλάτωνα Ήλιάνα, φοιτήτρια Πληροφορικής, τ. 13

• Πλουμίδης Αχιλλέας, ουρολόγος, τ. 1, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 14, 16

• Πολίτου Μαρία, δερματολόγοςαφροδισιολόγος, τ. 9

• Ποταμίτης Γιώργος, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 19

144 | Μ Α ΪΟΣ 2024

Μάρκετινγκ και Ανάπτυξης

Βασιλική, δερματολόγος - αφροδισιολόγος, τ.

Μουτάφης

Σπυρίδων,

Μπαδέκας Αθανάσιος, ορθοπαιδικός,

τ. 8

Μπαλαούρα Όλγα, διοικητής ΓΑΟΝΑ

«ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

τ. 10

Μπάλλας Ευστάθιος, ορθοπαιδικός,

Μπαλτάς Δημοσθένης, χειρουργός μαστού, τ.

Μπαρμπούνης

Κυριάκος,

Ανάληψης

τ. 6

Μπίστα Ευαγγέλη, υπεύθυνη Ανάπτυξης και Λειτουργίας

Μπαφίτης

διευθυντής

•

ΚΑΠΑ 3, τ. 19

Ιωάννης, ουρολόγος,

Μπίσδας Θεοδόσιος,

αγγειοχειρουργός,

γενική

διευθυντής ΠΕΦ, τ.

αιματολόγος,

Παναγάκης παντελής, δερματολόγος-αφροδισιολόγος,

Αγγελική,

Παναγιώτου

νεφρολόγος,

Εβελίνα,

ενδοκρινολόγος,

Πανταζής Τριαντάφυλλος, φυσικοθεραπευτής, τ.

7, 8, 9

Παντελή Σμαρούλα, ψυχολόγος,

• Πούλιας Ήρακλής, ουρολόγος, τ. 9, 14,

• Πράπας Σωτήρης, καρδιοχειρουργός, τ. 4

• Πυργάκης Βλάσης, καρδιολόγος, τ. 4, 15

• Ράπτη Ζωή, υφυπουργός Υγείας, τ. 7, 12, 13

• Ρέτσα Πένυ, Market Access & External Affairs Director AbbVie τ. 6

• Ρίχτερ Δημήτρης, καρδιολόγος, τ. 4

• Ρηγάτος Γεράσιμος, ιατρόςσυγγραφέας, τ. 5, 6, 13, 14, 16, 18, 19

• Ρόκα Κλεονίκη, παιδίατρος, τ. 12

• Ρόκκας Κωνσταντίνος, ουρολόγος, τ. 14

• Σακάς Δαμιανός, καθηγητής Νευροχειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. 8

• Σακοράφας Γεώργιος, γενικός χειρουργός, τ. 13, 14, 15, 16

• Σαλβάνος Παναγιώτης, οφθαλμίατρος, τ. 7, 12, 13, 18

• Σαξώνη - Παπαγεωργίου Φωτεινή, παιδίατρος - αλλεργιολόγος, τ. 12

• Σαραφιανός Γρηγόρης, πρόεδρος

Συνδέσμου Ιδιωτικών Κλινικών Ελλάδας, τ. 1

• Σαρδελή Χρυσάνθη, μαιευτήρας - γυναικολόγος, κλινική φαρμακολόγος, τ. 7

• Σαριδάκη - Ζώρα Ζένια, παθολόγος - ογκολόγος, τ. 7

• Σαρηγιάννης Δημοσθένης,

καθηγητής Περιβαλλοντικής

Μηχανικής ΑΠΘ, τ. 9

• Σαρρή - Δημητρακοπούλου Γαρυφαλλιά, βιοπαθολόγος, τ. 5

• Σίμου Έφη, αν. καθηγήτρια

Επικοινωνίας και ΜMΕ στη Δημόσια Υγεία τ. 4

• Σηφάκης Γιάννης, διευθυντής Μάρκετινγκ ΕΘΝΙΚΉ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΉ, τ. 1, 2, 7, 13

• Σκληρός Ευστάθιος, παθολόγος, τ. 11

• Σκουτέρης Βασίλειος, οφθαλμίατρος, τ. 3

• Σμυρνιούδης Νικόλαος, καρδιολόγος, τ. 4

• Σπανού Ιωάννα, νευρολόγος, τ. 7

• Σπίνου Άννα,

τ. 12

• Στάμου Χρήστος, δερματολόγοςαφροδισιολόγος, τ. 3

• Σταραντζής

•

Ασθενών με Νευροϊνωμάτωση «Ζωή με NF», τ. 12

• Ταβερναράκης

τ. 10

• Τεντολούρης Νικόλαος, καθηγητής Παθολογίας, τ. 9

• Τερζίδου Χρύσα, οφθαλμίατρος, τ. 18

• Τερζόπουλος Αναστάσιος, φυσικοθεραπευτής, τ. 9, 10

• Τζαβάρα Βασιλική, παθολόγος, τ. 17

• Τζίφα Αφροδίτη, καρδιολόγος, τ. 10

• Τζουρμπάκης Ματθαίος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τοπούζης Φώτης, καθηγητής Οφθαλμολογίας, τ. 18

• Τρέσσου Μαρουσώ, εμπορική διευθύντρια Affidea Ελλάδος, τ.17

• Τριανταφυλλίδης Παντελής, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τριανταφυλλόπουλος Γιώργος, ορθοπαιδικός, τ. 6

• Τριανταφυλλόπουλος Δημήτρης, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τριάντη Βασιλική, ενδοκρινολόγοςδιαβητολόγος, τ. 7

• Τρικαληνού Αικατερίνη, παθολόγος

- διαβητολόγος, τ. 3

• Τροβάς Γιώργος, ενδοκρινολόγος, τ. 14, 15

• Τσαρούχας Ιωάννης, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τσέτη Ιουλία, διευθύνουσα σύμβουλος ΟΦΕΤ, τ. 13

• Τσιλιμιγκάκης Νικόλαος, ορθοπαιδικός, τ. 8

• Τσιλιμπάρης Μιλτιάδης, καθηγητής

τ. 18

•

University of Athens MBA,

ΙΠΟΚΕ, τ. 1, 2, 14

• Φανδρίδης Εμμανουήλ, ορθοπαιδικός, τ. 8, 14

• Φλιάτουρας Χρήστος, ουρολόγος, τ. 6, 16

• Φούκα Εύα, πνευμονολόγος, τ. 9

• Φουρλάνη Ελένη, παιδίατρος, τ. 12

• Φραγκάκης Μανώλης, παθολόγος, τ. 17

• Φραγκούλης Ευάγγελος, γενικός ιατρός, τ. 17

• Φωτίου Δέσποινα, αιματολόγος, τ. 18

• Φώτης Λάμπρος, παιδίατροςρευματολόγος, τ. 12

• Χαμηλοθώρης Ιωάννης, νομικός, τ. 14

• Χανδρινός Αριστείδης, οπτικός - οπτομέτρης, καθηγητής Βιοϊατρικών Επιστημών, τ. 9, 18

• Χαρμανδάρη Ευαγγελία, καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12, 16

• Χατζηδημητρίου Άννα, ψυχολόγος, τ. 15, 17

• Χειμώνας Μιχάλης, γενικός διευθυντής ΣΦΕΕ, τ. 2 • Χηνιάδης Χάρης, μαιευτήραςγυναικολόγος, τ. 7

• Χονδρέλης Γιάννης, διευθυντής Ιατρικού Τμήματος ΦΑΡΜΑΣΕΡΒΛΙΛΛΥ, τ. 14

• Χρισταράς Δημήτριος, επικεφαλής και συνιδρυτής της «Διεστία Συστήματα», τ. 10, 18

• Χριστοπούλου Αθηνά, παθολόγος -ογκολόγος, τ. 6,

• Χρονοπούλου Γενοβέφα, βιοπαθολόγος, τ. 11

• Χρυσοβέργης Αριστείδης, ωτορινολαρυγγολόγος, τ. 19

• Χρυσού Γιάννης, διαιτολόγος -διατροφολόγος, τ. 16

• Χουλιάρα Έλενα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου, τ. 13

• Χουντή Αρετή, ορθοπαιδικός, τ. 12

• Ψαλτοπούλου Θεοδώρα, παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, τ. 17

• Ψυχάρης Παναγιώτης, πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Επιστημονικού Προσωπικού ΕΟΠΥΥ, τ. 11

ΜΑΪΟΣ 2024 | 145 | ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ

πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Κυστικής Ίνωσης,

Κωνσταντίνος, ορθοπαιδικός, τ.

Στεργίου Ιωάννα, διαιτολόγοςδιατροφολόγος, τ.

Στεφανίδης Κωνσταντίνος, νεφρολόγος, τ. 12 • Σύλλας Κωνσταντίνος, μαιευτήραςγυναικολόγος, τ. 9

8, 10 •

3 •

Συριοπούλου Βασιλική, ομ. καθηγήτρια Παιδιατρικής, τ. 12

Σωτηρλή Στεφανία, νευρολόγος, τ. 7

•

Σωτηροπούλου Λαμπρινή, πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου

Νεκτάριος, πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας,

Οφθαλμολογίας,

Τσίτσικα Άρτεμις, αν. καθηγήτρια Παιδιατρικής Εφηβικής Ιατρικής, τ. 7,

13, 14

Τσοβόλας Κωνσταντίνος, καρδιολόγος,

τ. 16

Τσούκας Φώτης, ορθοπαιδικός, τ. 8

Τσουτσάνης Αθανάσιος, ορθοπαιδικός, τ. 3, 8

Τούντας Γιάννης, ομ. καθηγητής Ιατρικής, τ.

Τουρμούζης Κωνσταντίνος, οφθαλμίατρος, τ.

Υφαντόπουλος Γιάννης, καθηγητής,

συντονιστής

πρόεδρος

•

13 •

9, 18 •

ακαδημαϊκός

Φιλελλήνων 3, 10557, Σύνταγμα, Άθήνα press@spiroueditions.gr nextdeal.gr healthng.gr Αποκτήστε το έντυπο περιοδικό και κρατήστε το ή διαβάστε ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΑ όσα σας ενδιαφέρουν στο healthng.gr και nextdeal.gr Στο ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ 2024  Διακεκριμένοι επιστήμονες συμβουλεύουν πώς θα έχετε υγιείς πνεύμονες!

Η ιστορία του Νοσοκομείου «Η ΣΩΤΗΡΙΆ»!  Παρουσίαση Πνευμονολογικών Κλινικών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα!  Οι φαρμακευτικές εταιρείες με φάρμακα και σκευάσματα στην υπηρεσία της υγείας των πνευμόνων!  Τι καλύπτουν οι ασφαλιστικές εταιρείες για διαγνωστικές εξετάσεις και χειρουργικές επεμβάσεις πνευμόνων! ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ Πολύτιμες συμβουλές για να έχετε ένα καλό και ασφαλές καλοκαίρι με υγεία! ΜΕΓΑΛΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ στην ΠΝΈΥΜΟΝΟΛΟΓΙΆ!



ΑΝ ΠΑΣΧΕΤΕ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΜΥΛΟΕΙΔΩΣΗ ΑΠΟ ΤΡΑΝΣΘΥΡΕΤΙΝΗ ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ, ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΡΥΒΟΥΝ ΚΑΤΙ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΟ ΑΠ’ Ο,ΤΙ ΝΟΜΙΖΕΤΕ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ATTR-CM ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ: H καρδιακή αμυλοείδωση από τρανσθυρετίνη (ATTR-CM) είναι μια σπάνια αλλά απειλητική για τη ζωή νόσος με χαμηλά ποσοστά διάγνωσης, η οποία συνδέεται με την καρδιακή ανεπάρκεια. Aν υπάρχει η υποψία ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο πάσχει από ATTR-CM, μιλήστε με τον καρδιολόγο σας το συντομότερο δυνατό. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι σημαντική. Μάθετε περισσότερα στο myrareheart.gr Pfizer Ελλάς Α.Ε., Λ. Μεσογείων 243, 15451, Ν. Ψυχικό, Αθήνα, Ελλάδα, Τηλ. Επικοινωνίας: 210 6785800, Αριθ. Γ.Ε.ΜΗ: 000242901000 PP-UNP-GRC-0471-OCT23 Υπό την αιγίδα