Duurzaam samenleven en samen ondernemen
Journalistieke nieuwsgierigheid van een chocoladecrimineel
I
nnovatie is inmiddels net zo’n afgekloven begrip als duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo onge-veer ieder bedrijf laat zich er op voorstaan. Maar wie doet nu écht wat? De mens is ondernemend, zeker, maar evenzeer aartsconservatief. Vooral als het goed gaat, laten we het liefst alles bij het oude. Waarom een winnend team veranderen? En dus zijn innovatie, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen vooral marketingbegrippen. Er is nu eenmaal een groep consumenten, vaak de hippe voorlopers, die prijs stellen op vernieuwende groene producten die niet door kinderhandjes zijn gemaakt. Bedrijven hebben deze doelgroep graag als klant en proberen hen zand in de ogen te strooien met een flinke dosis ‘greenwashing’: CO2neutraal tanken en vliegen. Dat werkt.
“Voor hij premier werd, hield Mark Rutte een vurig pleidooi voor een soort Groen Rechts. Kom maar door, zou ik zeggen.” Dit is echt ondernemen op de ouderwetse manier. Want niet alles gaat goed. De crisis alleen al vraagt om slim, nieuw ondernemerschap. Wat mij betreft is dat groen en mensvriendelijk ondernemen. De fossiele brandstoffen raken op of komen uit landen waarvan we niet graag afhankelijk zijn. In Japan hebben we gezien dat kernenergie te gevaarlijk is, en schaliegas levert dan wel heel veel brandstof op, maar ook vlammen uit de kraan. Anders denken dus: windenergie, zonne-energie, getijdenenergie, noem het maar op. Het is aan de slimme jongens en meisjes om een schone oplossing te bedenken voor het nijpende energieprobleem. We kunnen beter niet wachten tot alle fossiele brandstoffen zijn opgemaakt, zoals oliereuzen
van plan zijn. Die slimme jongelui hebben we in Nederland. Zo winnen de studenten van de TU Delft vrijwel ieder jaar de World Solar Challenge. In dit soort kennis moet meer worden geïnvesteerd. Voor hij premier werd, hield Mark Rutte een vurig pleidooi voor een soort Groen Rechts. Kom maar door, zou ik zeggen. En dan die kinderhandjes. Die willen wij niet meer. Wij willen schone kleren en kinderarbeid- en slaafvrij voedsel. Dat kan, maar het vraagt om anders, innovatief denken van fabrikanten en handelaars. Nu geven die nog te vaak de klant de schuld van hun eigen onethische handelen: als die de slavenchocolade niet zou kopen, verkochten wij die niet. Om deze these te onderzoeken, heb ik mijzelf enkele jaren geleden aangeklaagd als chocoladecrimineel. Ik werd niet veroordeeld, maar de rechter oordeelde terecht dat zowel de consument als de producent verantwoordelijkheid dragen voor de misstanden in de cacao-industrie. En zo is het natuurlijk ook: wie wil er nu spullen maken en verkopen waar bloed aan kleeft? Het is niet makkelijk om verantwoorde producten te maken. Na de rechtszaak bracht ik met mijn collega’s de eerste slaafvrije reep op de markt: Tony’s Chocolonely. Onze aanvankelijke naïviteit, journalistieke nieuwsgierigheid en de wil om het anders te doen, ongehinderd door kennis van de wetten van de markt, heeft ervoor gezorgd dat de reep nu een groot succes is. Ook anderen gaan ijzerenheinig aan de slag om de wereld beter te maken én geld te verdienen met een succesvolle onderneming. Dit is het soort innovatie waaraan nu behoefte is.
277
Fotografie: Floris Lok
Teun van de Keuken
Teun van de Keuken is journalist, presentator en verslaggever. Tot zijn belangrijke thema’s behoren voedsel en duurzaamheid. Bij het grote publiek is hij vooral bekend als presentator van het televisieprogramma ‘De Keuringsdienst van Waarde’ dat onderzoek doet naar het wel en wee van ons voedsel. Wat stoppen we eigenlijk in onze mond? En komt de inhoud van de pakjes in de supermarkt overeen met wat op de verpakking staat? teunvandekeuken@speakersacademy.nl