ACADEMY® Magazine 2017 by Speakers Academy

ACADEMY

2017

MAGAZINE

RICHARD VAN HOOIJDONK

DAVID ICKE

‘De toekomst is gearriveerd in het leven van vandaag’

‘Als de mens ontwaakt is het spel van de machthebbers uit’

EVERT JAAP LUGT

‘Succes kan innovatie juist belemmeren’

JACQUES ATTALI

‘Kan de wereld voorkomen dat we afglijden naar het slechte?’

PROF. DR. GUSZTI EIBEN

‘Robotbaby trapt de industriële evolutie af ’

PROF. DR. IRIS SOMMER

SJEIK IMRAN NAZAR HOSEIN

‘Geweldig nieuws: Amerikanen kunnen toch denken!’ FRANÇOIS FILLON

‘Franse ‘Thatcher’ vindt economie belangrijker dan verworvenheden’

‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’ DR. ANDRÉ KUIPERS

‘Een unieke kijk in het leven van een astronaut’

INFORMEER NAAR DE

EY TUGRRESNPA-KK KETTEN CON

RSONEN

VOOR 150 TOT 1.000 PE

l.nl

Check FokkerTermina

Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag Informatie en boekingen: Tim Rosman 06 52038755 en Tom Verhaar 06 20603286

EEN MULTIFUNCTIONELE CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG • Industriële uitstraling • Flexibel in te richten • 17 subruimtes! • Zeer goede bereikbaarheid • 380 parkeerplaatsen

FOKKERTERMINAL.NL

Omdat de Arnon Grunberg | ‘360 is een waardevolle aanvulling op het Nederlandse tijdschriftenaanbod’ Matthijs van Nieuwkerk | ‘Ik noem mij pas een man van de wereld sinds ik 360 lees’ Bas Heijne | ‘360 — Onmisbaar in verwarrende tijden’ Adriaan van Dis | ‘De wereld is ingewikkeld, maar leesbaar in 360’ Jan Mulder | ‘360? Schit-te-rend!’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

werkelijkheid

overal anders is

360 Magazine brengt het beste uit zo’n 900 buitenlandse dagbladen, tijdschriften en online media in het Nederlands. We hebben 50.000 redacteuren — nu nog 50.000 lezers.

50% korting

Maak voordelig kennis met 360 Magazine en ontvang 5 nummers voor slechts €15

Ga naar: www.360magazine.nl/probeer

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

INHOUDSOPGAVE

interviews columns

20 jaar Speakers Academy®_____________________________ 8

Johan Doesburg_____________________________________ 55

‘Uitgesproken marktleider is nog lang niet uitgepraat’

Sally Moore en de semi-autonome sociale velden

De kracht van Speakers Academy®______________________ Speakers Academy® International_______________________ Europa's grootste online sprekersinstituut________________ Bram Moerland: een wereldvraag voor 2017______________

11 12 14 15

Prof. Stephen Hawking_____________________________ 16

Durven doen wat je wilt doen!

Evert Jaap Lugt____________________________________ 58 ‘Succes kan innovatie juist belemmeren’

Pierre Wind_______________________________________ 63 Bringing Knowledge to the World als inspiratie voor een heerlijke tongsalade

Wereldberoemde natuurkundige vreest dat het over 1.000 jaar afgelopen is met de mens

Karin Bruers________________________________________ 65

Economie transformeert: ‘Niet bezitten, maar genieten’

Jacobine Geel, Annemarie van Gaal en Sabine Uitslag__ 66

Ir. Thomas Rau en Sabine Oberhuber_________________ 18 Daarom: Speakers Academy® - testimonials_______________ 21 Prof. dr. Jan Peter Balkenende_______________________ 22

De Dementie Welkomdoos

‘Het is tijd voor verschilligheid’

Lama Jigmé Namgyal_______________________________ 71

‘Ik heb gewoon iets met auto’s’

De wetenschap van het innerlijk wijst de weg naar geluk en succes

Liever een biertje dan een selfie

Dr. Jacque Fresco | Roxanne Meadows BFA___________ 74

Jort Kelder_________________________________________ 25

François Fillon_____________________________________ 27 Franse ‘Thatcher’ vindt economie belangrijker dan verworvenheden

Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman_________________________ 29

‘In een maatschappij van overvloed is geld irrelevant’

Vivianne Bendermacher______________________________ 82 Mannen kijk uit!De Techionista’s komen eraan!

Beklijvende visie op leidinggeven

Willem Reimers_____________________________________ 85

De toekomst is gearriveerd in het leven van vandaag

Sjeik Imran Nazar Hosein___________________________ 86

Richard van Hooijdonk_____________________________ 30 Drs. Marjan Haselhoff________________________________ 33 ‘Het is mijn filosofie dat leidinggeven aan anderen begint met leidinggeven aan jezelf ’

Verkiezing etnische zakenvrouw van Nederland 2016__ 35 ‘De belangrijke andere kant van Nederland’

Eigenwijs of eigenzinnig!!

‘Geweldig nieuws: Amerikanen kunnen toch denken!’

Eva Brouwer________________________________________ 89 BAM!

Carlo Ratti MPhil PhD_____________________________ 91 Slimme steden bewegen mee

Jelle Kuiper_________________________________________ 39

Prof. dr. Bas Haring__________________________________ 93

‘Fake of serieus, lachen is altijd een goede keus’

Waarom cola duurder is dan melk

‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’

‘Nederigheid is hét ‘medicijn’ tegen de desastreuze gevolgen van hoogmoed’

Niet bepaald een succesverhaal

Impulsen voor de 21e eeuw uit de geschiedenis van het christendom

Een elftal tips om organisaties gezonder te maken

Opvolgende generaties en cultuur

De Mohammed Ali van de Amerikaanse politiek’

‘Dear world’ - Muzikale brieven aan de wereld

Leve overmorgen

‘Vrijheid en vertrouwen geven, een recept voor succes’

De top 20 sprekers op alfabetische volgorde

‘Skateboards bakken van plastic doppen’

‘Zonder start-ups zou de financiële wereld stil zijn blijven staan’

Ex-topmilitair gelooft in offensieve innovatie

Charles Groenhuijsen______________________________ 46 Jacques Attali______________________________________ 49 Top 20 Speakers Academy®____________________________ 51

prof. dr. Jan Peter Balkenende

Drs. Carlien Roodink_________________________________ 53

Richard van Hooijdonk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Annemarie van Gaal

Dr. Aart Bontekoning_______________________________ 101

Iris Hond_________________________________________ 103 Peter Ros_________________________________________ 107 Marius Smit______________________________________ 111 Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger_________ 114

François Fillon

drs. Marjan Haselhoff

Marc Lammers_____________________________________ 45

Prof. dr. Paul van Geest_____________________________ 99

Dirk Zeelenberg_____________________________________ 43

Arjan Postma______________________________________ 95

Prof. dr. Iris Sommer_______________________________ 40

Hélène Oosterhuis___________________________________ 57

Eva Brouwer

Dr. André Kuipers_________________________________ 117

Serdar Gözübüyük__________________________________ 191

Een unieke kijk in het leven van een Astronaut

Jongste internationale arbiter inspireert en motiveert

Prof. dr. Harald Benink, drs. Arend Jan Boekestijn en dr. Mathijs Bouman_______________________________ 134 Trump, Brexit en populisme zijn goed voor ons, of toch niet?

Annemarie Mars___________________________________ 137 De niet-leuke kant van veranderen

Prof. dr. Guszti Eiben______________________________ 138 Robotbaby trapt de industriële evolutie af

Dr. ir. Koert van Mensvoort___________________________ 143 NANO supermarkt

Prof. dr. mr. Bernard Schols________________________ 144 ‘Ik proef de emotie in een nalatenschap’

Lezersactie________________________________________ 147

Bahman Panahi MA_______________________________ 149

René Pluijm______________________________________ 192 ‘Voorkomen dat we onze eigen toekomst opvreten’

Prof. drs. Jeroen Smit________________________________ 195 De vele wegen naar goed leiderschap

Janneke Monshouwer______________________________ 197 Journaalpionier geeft verzwegen nieuws een stem

Prof. dr. Maarten van Rossem_________________________ 199 Theaterproductie 2017

Mr. Sandra Lutchman_____________________________ 201 ‘Diversiteit in besturen levert meer op’

Prof. dr. Vincent Icke________________________________ 203 Gravity does not exist

Liesbeth Mekkering-van Velzen____________________ 204 ‘Nooit opgeven, wat ze ook zeggen’

Prof. dr. Paul Louis Iske______________________________ 207

‘Kalligrafie leert ons buiten kaders te denken’

De vele wegen naar goed leiderschap

Eten wat de vis eet: spirulina is super gezond

Hoe Europa’s monetaire unie dynamischer en menselijker kan worden

Drs. ir. Tim van Koolwijk__________________________ 153 Paul Wouters______________________________________ 155 België-Nederland, de eeuwige interland

Grondlegger prof. dr. ir. Guus Berkhout_____________ 156 Big data intelligence voor welvaartsontwikkeling

Drs. Bert Boer____________________________________ 160 Geschiedenis proeven is het verleden beleven

100% Nederlandse veiligheidsketen beschermt onze vitale kroonjuwelen__________________________ 164 Kolonel b.d. Henk Bank MA Bc_____________________ 168 Piloten voor één dag stijgen boven zichzelf uit

Tom van 't Hek_____________________________________ 171 Nog lang niet uitgesproken

Bart Maes en Chantal Voets________________________ 173 ‘Voeding als medicijn’ - Amanprana Speakers Academy® Erasmus Rotterdam Open___________ 176

Prof. dr. René Smits_______________________________ 209 Aanbevolen boeken_________________________________ 211 Drs. Harry Starren__________________________________ 214 Zoekgemaakt verleden

Nick van Ruiten MBA Msc_________________________ 216 ‘Scientology en het onbedoelde lot van disruptieve kennis’

Sierd Nutma_______________________________________ 219 ‘Train je mentale veerkracht en word beter, sterker en gelukkiger dan ooit’

Esther Ritman____________________________________ 220 In de Ambassade van de Vrije Geest zijn de boeken voortdurend in gesprek

Haim Divon LLB__________________________________ 224 ‘Hallo! Kijk eens wat er echt gebeurt in Israël’

Midas Dekkers_____________________________________ 228 Biologie op eigen wijze

Prof. dr. mr. Geert-Jan Alexander Knoops _______________ 230

Grootste internationale studentendebattoernooi van Nederland

Geweldstoepassing door de politie: naar een strafrechtelijk nieuw tijdperk

‘Als de mens ontwaakt is het spel van de machthebbers uit’

GALERY - De categorieën____________________________ 233

Drs. Patrick van Veen________________________________ 187 ‘Liegen is een groot goed’

Dr. Gábor Lenkei_________________________________ 189

Marc Lammers

prof. dr. Iris Sommer

De verzwegen waarheid over vitaminen

Charles Groenhuijsen

Een selectie van Speakers Academy® Faculty Members ingedeeld per categorie

Inspirerende bekende Nederlanders____________________ Humor is noodzakelijk in het bedrijf___________________ Maatschappelijke ontwikkeling________________________ SOKIA - Solange Kirschen_________________________

Pierre Wind

Vivianne

Bendermacher

‘Maken medicijnen meer kapot dan je lief is?’

Prof. dr. Peter Gøtzsche____________________________ 185

David Icke________________________________________ 179

287 288 289 290

103

Iris Hond

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Solange & Albert de Booij 8

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

2 0 JA A R SP E A K E R S AC A D E M Y ®

‘Uitgesproken marktleider is nog lang niet uitgepraat’ Tekst: Jacques Geluk Nederland kent tot 1997 geen echte sprekerscultuur. Dat jaar ziet Albert de Booij kans het spreken professioneel in de markt te zetten. Het De Booij Instituut groeit onder de naam Speakers Academy® snel uit tot een begrip. In mei viert Speakers Academy® haar 20-jarig bestaan. De Booij constateert dat de groei van zijn bureau al die jaren nooit is onderbroken – ook niet door de crisis – en verwacht opnieuw een grote internationale doorbraak.

oals alles begint ook Speakers Academy® in 1997 met een gedachte. Albert de Booij heeft dan al 25 jaar een bedrijf, De Booij Party & Congresarchitecten, dat congressen, seminars, bedrijfsevenementen en concerten van grote namen als Sarah Vaughan, Art Blakey en Udo Jürgens organiseert in binnen- en buitenland. Vierhonderd evenementen per jaar, die meestal en tot in de kleine uurtjes plaatsvinden op vrijdag en zaterdag en om een grote logistieke inspanning vragen. “Ik wilde het wat rustiger aan doen en ineens bedacht ik dat we van die drukke weekeinden konden afkomen als ik doordeweeks een spreker in plaats van een zanger in bijvoorbeeld De Doelen zou zetten. Er was nog vrijwel niets op dat gebied. Voor mij was het een kans de sprekersmarkt te professionaliseren, zonder afscheid te hoeven nemen van mijn medewerkers en mijn kantoor. Niet wetend dat het sprekersinstituut zo’n groot succes zou worden dat we het juist drie keer zo druk zouden krijgen.” Het eerste levensteken is twintig jaar geleden een brochure. Uit de inleiding blijkt dat positief denken en doen in 1997, ‘als leidraad voor succes in een begripvolle samenleving’, de uitgangspunten zijn van het eerste professionele Nederlandse sprekersbureau, dat dan nog de naam De Booij Instituut draagt. ‘Wie werkelijk communiceert, heeft de basis voor

succes gelegd’, schrijft oprichter De Booij. ‘Sport, kunst en wetenschap lenen zich bij uitstek voor communicatiedoeleinden’ en ‘Bekruipt u nooit het gevoel dat automatis-

‘Winners never quit and quitters never win’ men geijkt moeten worden? Dat opvattingen aan roest onderhevig zijn? Dat het tijd wordt voor vernieuwing? Dat effect proberen wij te bereiken via de bij het De Booij Instituut aangesloten topsprekers: impulsen via kruisbestuiving.’ Naar die sprekers moeten De Booij en zijn medewerkers zelf op zoek, want contacten moeten ze nog opbouwen. Gelukkig vinden de meeste mensen die zij benaderen het leuk. “Het was er nog niet en ze dachten er profijt van te zullen hebben”, herinnert De Booij zich.

‘IK LEEF VAN MIJN PEN EN MIJN WOORD’ “Zelf heb ik professor Pim Fortuyn, een van onze allereerste sprekers, gebeld met de vraag of hij soms lezingen gaf of een column schreef. Hij schaterde het uit en gilde door de telefoon ‘Ik leef van mijn pen en mijn woord’.

Vervolgens ben ik naar hem toegegaan met voorstellen om zijn marketing te verbeteren. ‘Als je denkt dat je dat kunt, moet je dat doen’, zei hij. Enkele jaren later ben ik met hem meegegaan in de LPF, maar bewust altijd buiten de politiek gebleven. Daardoor lieten en laten ook (ex-) politici en bestuurders van welke achtergrond dan ook zich graag door ons vertegenwoordigen. Denk aan Jan Peter Balkenende, Ad Melkert, Ivo Opstelten, Femke Halsema en Rob Oudkerk.” De zorgvuldig bewaarde brochure, ‘die achteraf gezien niet helemaal was wat die moest zijn’, vermeldt ook andere sprekers van het eerste uur. Onder hen FC Volendam-doelman Harry Kwakman, Pierre Janssen, Maurice de Hond, Nelli Cooman, Chriet Titulaer, Regilio Tuur, Yonina, psycholoog Piet Vroon, Emile Ratelband en Martin Gaus. “Voor Regilio hadden we als decor een boksring gemaakt, met zijn jas, belt en bokshandschoenen ernaast aan een kapstok. Een intelligente vent met een goed verhaal. Hij haalde vaak de uitspraak 'Winners never quit and quitters never win' van Vince Lombardi aan. Dat was Regilio ten voeten uit.”

OVERAL TER WERELD LEZINGEN De naam De Booij Instituut maakt al snel plaats voor Speakers Academy®, met de Hoogstraat als nieuwe locatie. Niet lang daarna koopt Albert de Booij het huidige

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

2 0 JA A R SP E A K E R S AC A D E M Y ®

pand aan de Schiedamse Vest. Van de oorspronkelijke ploeg is niemand over, behalve sales director René Warmerdam, aan wie De Booij refereert als ‘kennisambassadeur van het eerste uur’. “Sindsdien heeft Speakers Academy® een gestage groei doorgemaakt en zijn we onafgebroken marktleider. Het eerste jaar zaten we op zo’n 100 sprekersaanvragen per jaar, nu zijn dat er gemiddeld 5.000. De afgelopen twintig jaar zijn 75.000 aanvragen behandeld, waarvan de helft heeft geleid tot een definitieve boeking. In ons bestand staan nu geen 20, zoals in het allereerste begin, maar 6.000 nationale sprekers. Daarnaast hebben we toegang tot 35.000 à 40.000 internationale sprekers. In principe kan Speakers Academy®, ‘The Global Home of Intellect’, overal ter wereld lezingen verzorgen en daarmee kennis overbrengen. ‘Bringing Knowledge to the World’ – het motto van Speakers – is belangrijk voor De Booij, die een lange lijst met steden toont waar ‘zijn’ sprekers staan of hebben gestaan. Om er een paar te noemen: Abidjan, Aken, Antwerpen, Avignon, Barcelona, Brugge, Brussel, Dubai, Düsseldorf, Edmonton, Genève, Graz, Hamburg, Kopenhagen, Las Vegas, Lissabon, Londen, Madrid, Marseille, Melbourne, Milaan, Montréal, München, Taipeh, Vilnius, Warschau, Wenen en Zürich. “En natuurlijk is het ook geen probleem als een Nederlands bedrijf een buitenlandse spreker wil.”

vooraanstaande sprekers, aanstormend talent en andere interessante nationale en internationale prominenten, maar ook andere artikelen en informatie over de Academy en haar ‘faculty members’. “Sinds we met het maga-

‘Ik heb geleerd dat ons product geen luxe is, maar een investering’

zine zijn begonnen is de omzet verdubbeld. Vanaf het begin zijn er mensen, ook intern, die zich afvragen waarom je überhaupt nog een papieren blad zou uitgeven. Natuurlijk is het kostbaar, maar weglaten kost het bedrijf meer. Het magazine is iets tastbaars, maakt onze onderneming compleet. Als mensen in ons blad een interessant persoon tegenkomen gaan ze googelen en komen ze op onze website terecht. Dat levert gemiddeld 4.000 unieke bezoekers per week op, een paar honderdduizend per jaar. De combinatie website en magazine is goud waard.”

CRISIS IS EEN HYPE DIE VRAAG GENEREERT

ACADEMY® MAGAZINE Speakers Academy® is uitgegroeid tot een begrip en op afstand de grootste. Kleinere bureaus moeten soms een beroep doen op de marktleider om sprekers geboekt te krijgen voor hun klanten. Albert de Booij is steeds weer verbaasd als blijkt hoeveel mensen Speakers Academy® kennen. Dat is mede te danken aan het dikke glossy ACADEMY®Magazine, dat sinds 2004 (met de Dalai Lama en Desmond Tutu op het voorblad) minimaal een keer per jaar in een grote oplage verschijnt met altijd een groot aantal onafhankelijke journalistieke interviews met

“Sinds de oprichting zijn we elk jaar gegroeid en hebben we nooit omzet ingeboet. Ook niet toen in 2008 de crisis uitbrak en zelfs ik dacht dat op het inhuren van sprekers, die toch al gauw een paar duizend euro per lezing kosten, zou worden bezuinigd. Dat is nooit gebeurd. Ook toen waren we, net als nu, voor zover ik weet het enige Nederlandse bedrijf dat al zijn rekeningen binnen 24 uur betaalt en geen leningen, financieringen of hypotheken heeft. We hebben sprekers in 25 categorieën en een aantal subcategorieën. Marketing-manage-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ment, sales (‘zet drie stappen en je omzet verdubbelt'), motivatie, leiderschap en creativiteit zijn constanten die het altijd goed doen. Daarnaast zijn er geregeld hypes. Die crisis was er een van en er was ineens een enorme vraag naar sprekers over het te lijf gaan en overleven ervan. Nu gaat het vooral over duurzaamheid, klimaatverandering, energie en de visie van trendwatchers en futuristen. Door op alle ontwikkelingen snel en professioneel in te spelen en doordat we kunnen putten uit dat enorme arsenaal aan sprekers, doen wij het zo goed en ondervinden we nauwelijks concurrentie. Ook onze theaterproducties, met onder anderen André Kuipers en Maarten van Rossem, zijn succesvol”, vertelt De Booij. “Ik heb geleerd dat ons product geen luxe is, maar een investering.” Vooruitkijkend verwacht De Booij dat er marginaal nog groei mogelijk is tussen Bergen op Zoom en Delfzijl. Een omzetverdubbeling in Nederland alleen zit er niet in. Daarvoor is het gebied te klein. “Het is al bijzonder dat er zoveel aanvragen zijn! De wereld houdt echter niet op bij Bergen op Zoom. Daar begint zij pas. We zijn bezig met een internationale organisatie, waardoor we ons vanaf dit jaar op veel meer plaatsen kunnen en zullen manifesteren. Die internationale doorbraak komt eraan.”

GEDEELDE WAARDEN Integriteit in alles wat we doen De kracht van culturele diversiteit Verbondenheid met elkaar en onze klanten Niet alleen doen wat mag, maar ook wat moreel gewenst is Focus op toegevoegde waarde Vertrouwen in elkaar en de toekomst

De kracht van Speakers Academy® 1 Speakers Academy® heeft een transparant prijsbeleid. Duidelijkheid vooraf, geen boekingsfee of verborgen kosten. 2 Aankondigingen van congressen, seminars of andersoortige bijeenkomsten worden kosteloos vermeld op onze website. 3 Het consultancyteam van Speakers Academy® is het meest ervaren team in de Europese sprekerswereld. Met een gezamenlijke ervaring van zo’n 100 jaar heeft het tienduizenden aanvragen voor zijn relaties in behandeling genomen. 4 Relaties van Speakers Academy® ontvangen het ACADEMY® Magazine kosteloos en de periodieke Nieuwsbrief, waarin de laatste ontwikkelingen worden besproken alsmede de meest recente sprekers worden voorgesteld. Zo krijgt de relatie up-to-date kennis van de steeds veranderende sprekersmarkt. 5 Een internationaal netwerk dat zijn weerga niet kent en toegang geeft tot meer dan 35.000 sprekers wereldwijd.

6 Speakers Academy® hanteert een onbesproken ethisch gedrag naar haar klanten, medewerkers, toeleveranciers, Faculty Members en naar de samenleving, hetgeen resulteert in een onberispelijke reputatie en een ongeëvenaard betalingsgedrag.

BONNETTE VAN ZUIJLEN Met ingang van april 2017

7 De boeiende en inspirerende werkomgeving op het Speakers Academy® hoofdkantoor garandeert optimale professionaliteit en klantgerichtheid en staat borg voor het hoogst denkbare niveau van dienstverlening. 8 Nadat een boeking tot stand is gekomen stemt Speakers Academy® de werkbesprekingen af, controleert de optredens en evalueert de optredens die hebben plaatsgevonden.

CELINA SCHÜLLER

mr. NINA KESAR

RENÉ WARMERDAM

HUGO DE REUS MA

WALTER KALLENBACH

JESSE SLUIMER

MARTINE VRINS

MELANIE MARTENS

JACQUES GELUK

SONJA DIENER

NICK LINDEIJER

KIKI VERSCHUUREN

9 Kosteloos advies. Onze Knowledge Ambassadors staan 365 dagen per jaar voor u klaar en zorgen ervoor dat u binnen 24 uur een offerte ontvangt. 10 In geval van ziekte en/of overmacht draagt Speakers Academy® te allen tijde zorg voor een vervangende spreker of dagvoorzitter. Uiteraard in overleg met u.

DON DE BRUIJN

info@speakersacademy.nl

010-433 33 22 | speakersacademy.nl SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

I N T E R NAT IO NA A L

Speakers Academy® International The Global Home of Great Intellect

Het afgelopen seizoen heeft Speakers Academy® honderden sprekers geboekt in Europa en ver daarbuiten. Steeds meer internationale bedrijven en organisaties weten Speakers Academy® te vinden als het gaat om kwalitatieve, inhoudelijke topsprekers en op menig Europees congres en seminar ontmoet u onze faculty members. Deze keynote speakers presenteren hun onderwerp met

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

een diepgaande kennis en met veel enthousiasme. De jarenlange ervaring en expertise van deze mannen en vrouwen staan borg voor een zeer interessante dag of avond. Veelal wordt de mogelijkheid geboden tot interactie. Bent u geïnteresseerd in het engageren van een internationale spreker neemt u dan contact op met ons hoofdkantoor te Rotterdam.

als rentmeesters’ ete artikel

Jacques Attali

Jeremy Rifkin

Boris Cyrulnik

HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij REDACTIETEAM - Jacques Geluk (tekst) en het Speakers Academy® Team olv algemeen directeur Celina Schüller

MAGAZINE

ACADEMY

2017

MAGAZINE

SPEAKERS ACADEMY®

BEZOEKADRES

Postbus 22307

Schiedamse Vest 67-71

3003 DH Rotterdam

3012 BE Rotterdam

info@speakersacademy.nl

Tel.: +31 (0)10 433 33 22

GRAFISCH ONTWERP

DRUKWERK

Speakers Academy®

Roularta Printing NV,

Don de Bruijn

Roeselare België

Dominique Moïsi

Xavier Verdaguer

Sint- Niklaas Stavanger Stockholm Strassbourg Strömstad Taipei Thonon-les-Bains Tours Vilnius Warschau Wenen Zürich

David Shing

Alastair Campbell © JOSCHKA FISCHER

Anja Kohl © ROY BEUSKER

Lucy Alexander © BORIS CYRULNIK

Philippe Douste-Blazy

Jack Lang

prof. dr. Peter Sloterdijk

Montreal München Nantes Nice Nordhorn Oostende Parijs Portoroz Praag Rome Rotterdam Schwerin

Virginie Raisson

Tasha de Vasconcelos

dr. Susan Neiman © PHILIPPE DOUSTE-BLAZY

Bernard-Henri Lévy

Bernard Kouchner

Lima Lissabon Londen Luxemburg Lyon Madrid Mallorca Marrakech Marseille Melbourne Milaan Montpellier © ENITH STENHUYSEN

Hamburg Ile de la Réunion Istanboel Keulen Kingsland, GA Kitzbühel Koblenz Kopenhagen Lago Maggiore Las Vegas, NV Le Touquet Leuven

Brugge Brussel Casablanca Dubai Dublin Düsseldorf Edmonton, AB Essen Freiburg Genève Gent Graz

| 15DE JAARGANG | NO 23

Joschka Fischer

de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het foto’s betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen, vermeldt Speakers Academy® de naam van de fotograaf op de foto zelf. In een aantal gevallen is het wellicht niet mogelijk (geweest) de te achterhalen. Mocht u menen rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan contact op met Speakers Academy® via e-mail: info@speakersacademy.nl De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke auteurs. ACADEMY® Magazine neemt een metapositie in ten aanzien van geloof, religie, gender, ras, seksuele geaardheid en aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid voor de statements die worden gemaakt. ACADEMY® Magazine heeft vanuit deze onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die vanuit verschillende gezichtspunten hun visie naar voren brengen. FOTOSTOCK Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen tegen een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact opnemen met de informatiedesk van Speakers Academy®: fotostock@speakersacademy.nl TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN ILLUSTRATIES Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns, foto’s en illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers Academy®: magazine@speakersacademy.nl

| JUBILEUMUITGAVE | OPLAGE 70.000

demy.com

Abidjan Aken Amsterdam Ankara Antwerpen Avignon Bad Kissingen Bad Orb Barcelona Berlijn Bled Brest

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE

u& huber

Faculty members van Speakers Academy® hebben in het afgelopen seizoen opgetreden in onder meer:

DAVID ICKE

‘Als de mens ontwaakt is het spel van de machthebbers uit’ JACQUES ATTALI

‘Kan de wereld voorkomen dat we afglijden naar het slechte?’ PROF. DR. GUSZTI EIBEN

‘Robotbaby trapt de industriële evolutie af ’

RICHARD VAN HOOIJDONK

‘De toekomst is gearriveerd in het leven van vandaag’

SJEIK IMRAN NAZAR HOSEIN

‘Geweldig nieuws: Amerikanen kunnen toch denken!’ FRANÇOIS FILLON

‘Franse ‘Thatcher’ vindt economie belangrijker dan verworvenheden’

EVERT JAAP LUGT

‘Succes kan innovatie juist belemmeren’ PROF. DR. IRIS SOMMER

‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’

DR. ANDRÉ KUIPERS

‘Een unieke kijk in het leven van een astronaut’

17-01-17 15:37

COPYRIGHT Copyright© 1997-2017 Speakers Academy®. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle rechten voorbehouden. Speakers Academy® heeft de grootst mogelijke inspanning gepleegd om de copyrights van de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan te doen toekomen. Speakers Academy® vraagt de auteurs, fotografen en

COLUMNSERVICE Veel van onze sprekers zijn tevens goede schrijvers. In een aantal gevallen bestaat de mogelijkheid om een column te laten schrijven voor uw personeelsblad, huisorgaan, verenigingsblad, corporate magazine, jaarverslag, website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij op verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ONLINE

Europa's grootste online sprekersinstituut Het grootste sprekersportaal en voor iedereen toegankelijk. Per jaar wordt de website bezocht door honderdduizenden unieke bezoekers en biedt hiermee toegang tot ‘de wereld van kennis’. De zoekmachine is eenvoudig in gebruik. U kunt zoeken op naam, alfabet, trefwoord en op maar liefst 25 categorieën; een makkelijke manier om kennis te maken met de Faculty Members van Speakers Academy®. Tevens treft men op de website honderden interessante artikelen en columns, exclusieve interviews, videos en foto’s van onze Faculty Members.

speakersacademy.com 14

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Een wereldvraag voor 2017 De bekende schrijfster Amanda Gefter heeft eens gezegd: ‘Er zijn net zoveel universums als er mensen zijn’. Hoe vaak gaat het niet mis in de intermenselijke communicatie omdat het lijkt alsof wij in totaal verschillende werelden leven! We zijn een bijzonder leuk (én leerzaam) verhaal tegengekomen van filosoof en vertaler Bram Moerland, dat wij met zijn toestemming en heel veel plezier publiceren in ACADEMY® Magazine. Een mooiere boodschap voor 2017 kunnen wij ons niet wensen.

En toen gebeurde het. De man stapte 's ochtends zijn huis uit. Op datzelfde moment zetten de nieuwe overburen hun hond op straat. “Daar heb je zo'n gemene rothond”, bedacht de man vol schrik toen hij de hond zag. “Daar heb je weer zo'n lief mens”, bedacht de hond toen hij de man zag. De hond rende op de man af. “Zie je wel”, sprak de man tegen zichzelf, “die komt op m'n kuiten af.” En toen de hond hem genaderd was, wierp hij volgens plan meteen die hondenbrokjes op de grond. Het werkte als voorzien. “Zie je wel”, sprak de hond tegen zichzelf, “ook hier zijn alle mensen lief, ik krijg zomaar weer voor niks van die allerheerlijkste hondenbrokjes.” De volgende ochtend zei de man opnieuw tegen zichzelf: “Daar heb je alweer die gemene rothond.”En hij gooide weer de allerheerlijkste hondenbrokjes op de grond. En de hond zei opnieuw tegen zichzelf: “Daar heb je weer zo'n lief mens”, genietend

Zou het misschien kunnen zijn dat ieder ook zo z'n eigen wereld schept? En daarom de wereldvraag: in welke wereld woon jij? Hoe jouw wereld ook zij, ik hoop dat jij in het nieuwe jaar jezelf in jouw eigen wereld helemaal op je plek voelt, dat je daar gelukkig van wordt en dat je dat geluk in vrede met je medemens kunt delen.

AAN BRAM MO ERLAND

Op een dag kwamen er aan de overkant van de straat nieuwe bewoners. Die hadden een hond. Net als de man had ook die hond een vaste overtuiging. Die hond was er zeker van dat alle mensen altijd lief zijn. “Lieve mensen zijn het, allemaal”, zei hij tegen zichzelf. Hij had daar ook alle reden toe. Hij kreeg gratis eten en drinken, werd regelmatig geknuffeld en z'n baasjes letten goed op als het tijd was dat hij weer eens nodig naar buiten moest. Omdat die baasjes het zelf erg druk hadden, en moeite hadden met vroeg opstaan, zetten ze hem 's ochtends altijd even alleen buiten,

zodat hij dan zelf maar een goed plekje moest zoeken tussen de struiken om te doen wat hij moest doen.

En wat is nou de moraal van dit verhaal? Want dit is een verhaaltje met een moraaltje. Het opmerkelijke is dat voor de man en de hond elke ochtend de feiten precies dezelfde zijn. De hond rent naar de man. De man gooit hondenbrokjes op straat. De hond eet de hondenbrokjes. Dat zijn de feiten. Die feiten, die voor de man en de hond dus precies gelijk zijn, bevestigen echter de man in zijn overtuiging dat alle honden gemeen zijn. En precies diezelfde feiten bevestigen de hond in zijn overtuiging dat alle mensen lief zijn. En ook al delen man en hond dezelfde feiten, ze leven in twee geheel verschillende werelden. De man woont in een wereld van angst en wordt daar elke dag in bevestigd. De hond woont in een wereld van liefde en wordt daar ook elke dag in bevestigd.

Nu was het ook een heel intelligente man. Dus besloot hij een list te verzinnen. Hij bestelde per postorder een voorraad van de allerlekkerste hondenbrokjes. Toen die waren afgeleverd, stopte hij wat hondenbrokjes in zijn jaszak en dat gaf hem de moed om weer de straat op te gaan. “Want”, zo had hij bedacht, “als er dan zo’n gemene rothond op me afkomt, dan werp ik die allerheerlijkste hondenbrokjes op straat en dan zal die rothond vast en zeker de voorkeur geven aan die brokjes boven mijn kuiten.” En zo durfde hij weer elke dag naar zijn werk. Elke dag nam hij een verse voorraad hondenbrokjes mee, voor onderweg.

van de brokjes. En dat herhaalde zich voortaan elke ochtend.

r was eens een man en die was heel erg bang voor honden. En dat werd almaar erger. Hij raakte er helemaal van overtuigd dat alle honden altijd gemeen zijn. “Rothonden zijn het, allemaal”, zei hij tegen zichzelf. “Het enige wat ze willen, is bijten in mijn kuiten.” Ten slotte durfde hij de deur niet meer uit, bang om zo'n gemene rothond tegen te komen.

Bram Moerland

brammoerland@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Wereldberoemde natuurkundige vreest dat het over 1.000 jaar afgelopen is met de mens prof. Stephen Hawking Tekst: Jacques Geluk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

W E T E N S C HA P

Het klinkt akelig dichtbij. Nog slechts dertig generaties en het kan zomaar voorbij zijn. Voor de mens en de meeste dieren. Stephen Hawking waarschuwt dat de aarde over duizend jaar waarschijnlijk onbewoonbaar is. Daarom herhaalt de wereldberoemde, aan een rolstoel gebonden theoretische natuurkundige keer op keer: “Onze enige toekomst ligt in de ruimte.”

en komeetinslag of enorme natuurramp kan vrijwel al het leven op aarde in één keer wegvagen, maar Stephen Hawking denkt eerder dat de mens zijn eigen graf graaft. Tijdens een lezing voor de debatclub van Oxford Union, eind 2016, noemt hij – volgens de Britse krant The Telegraph – als risico’s nucleaire oorlogen, de ontwikkeling van autonome krachtige wapens, klimaatverandering en toenemende resistentie tegen antibiotica. “Maar zelfs zonder daarmee rekening te houden, hebben we er geen idee van wat er op ons afkomt en wie onze vijanden zullen zijn”, aldus Hawking, die in Cambridge waarschuwt dat kunstmatige intelligentie (AI) ons uiteindelijk de das kan omdoen. Om de risico’s enigszins te beperken heeft Hawking zich eind 2015 al aangesloten bij een coalitie van meer dan 20.000 onderzoekers en deskundigen die ijveren voor een ban op het ontwikkelen van autonome wapens, die zonder menselijke interventie op doelen kunnen vuren. Onder hen Steve Wozniak, Elon Musk en Noam Chomsky. De website ScienceAlert en de app Futurism citeren Hawking over pogingen de effecten van de klimaatverandering te verzachten: “Er is straks onvoldoende land om voedsel te verbouwen, onze kusten verdwijnen en het enige eetbare dat in de zeeën overblijft is dan waarschijnlijk gekookt, vanwege de snel stijgende temperaturen. Dat gaat nog heel veel strijd en inspanning kosten.”

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Over artificiële intelligentie zegt Hawking: “AI is het beste of het slechtste dat

de mensheid kan overkomen.” De oprichters van OpenAI, een onderzoeksinitiatief van Musk naar de ethische aspecten van AI, hebben in 2015 gezegd dat onze robots volledig onderdanig zijn aan de mens. Ze vragen zich echter af wat er gebeurt als we te veel beperkingen loslaten.” De krant The Guardian schrijft dat Hawking daarom de oprichting toejuicht van het Leverhulme Centre for the Future of Intelligence van de universiteit van Cambridge, dat vragen wil beantwoorden over de snelle opkomst van AI. “We besteden veel tijd aan het bestuderen van de geschiedenis, wat – laten we eerlijk zijn – meestal de geschiedenis van onze stomheid is. Het is dan ook een welkome verandering dat mensen nu eindelijk de toekomst van intelligentie onderzoeken.” Hawking is bang dat AI het risico vergroot dat de mens door het ontwikkelen van een superintelligentie met een eigen wil de architect wordt van zijn eigen vernietiging. Desondanks ziet hij ook grote potentiële voordelen. “We kunnen niet voorspelen wat we kunnen bereiken wanneer AI ons brein versterkt. Deze technologische revolutie kan er misschien voor zorgen dat de schade die door industrialisatie is toegebracht aan de natuur gedeeltelijk terug te draaien is. Uiteindelijk kan AI ons helpen ziekte en armoede uit te roeien.”

OPTIMISME The Independent meldt naar aanleiding van Hawkings uitspraken dat zelfvoorzienende menselijke koloniën op Mars, waarvoor nu al verder gevorderde plannen bestaan, de komende honderd jaar nog geen reële optie zijn. Dat betekent dat de mens de komende decennia ‘heel voorzich-

tig’ moet zijn en moet blijven zoeken naar bewoonbare werelden. We moeten dan wel op onze hoede zijn voor buitenaardse intelligente volken, die wellicht net zo agressief zijn als wij, “en ons zien als een soort bacteriën.” Toch is er ook ruimte voor optimisme. In een van zijn lezingen zegt Hawking dat het misschien ook wel 10.000 jaar (of 300 generaties) kan duren voordat de aarde wordt

‘Wat gebeurt er als robots niet meer ondergeschikt zijn aan de mens?’

vernietigd. Volgens de Christian Science Monitor is de kans groot dat we tegen die tijd – of dat nu 1.000 of 10.000 jaar verder is – de ruimte hebben bevolkt en een aardse ramp niet meer betekent dat de mens uitsterft. “NASA zoekt naar zogenoemde exoplaneten waar menselijk leven mogelijk is en Musk wil Mars al in deze eeuw koloniseren.” Hawking: “Kijk in de tussentijd naar de sterren en niet naar je voeten. Probeer wat je ziet te begrijpen en vraag je af waardoor het universum kan bestaan. Wees nieuwsgierig. Hoe moeilijk het leven ook is, er is altijd iets dat je kunt doen en bereiken. Het is belangrijk om niet op te geven”, aldus citeert The Independent. Terugkijkend zegt hij: “Er is veel om optimistisch over te zijn. 2016 was een heerlijk jaar om te leven en onderzoek te doen naar theoretische fysica.”

Stephen Hawking is een vooraanstaand Brits natuurkundige, kosmoloog en wiskundige. Hawking is gespecialiseerd in zwarte gaten en singulariteiten in de kosmologie. Hij heeft het begrip imaginaire tijd ontwikkeld, waardoor hij hoopt singulariteiten zoals bij de oerknal in zwarte gaten te kunnen oplossen. Sinds 1962 lijdt hij aan de ziekte ALS en is nu geheel aan een rolstoel gebonden.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

top

20 spreker

Economie transformeert: ‘Niet bezitten, maar genieten’ ir. Thomas Rau | Sabine Oberhuber Thomas Rau en Sabine Oberhuber nemen de lezers van hun recente boek ‘Material Matters’ mee op een spannende ontdekkingstocht, die hen laat nadenken over onze rol op aarde. In negen hoofdstukken zetten beide auteurs de wereld op z’n kop en werken ze toe naar een nieuw economisch model. Daarin is de consument niet langer eigenaar maar gebruiker, krijgen materialen rechten en is afval voltooid verleden tijd. Een utopie? Daar lijkt het niet op. Dit is hét model dat de revolutie die onze aarde nodig heeft mogelijk maakt.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

E C O N OM I E VA N D E T O E KOM S T

ij wordt wel een van de radicaalste bouwmeesters van Nederland genoemd. Architect Thomas Rau ontwerpt gebouwen die energie produceren in plaats van gebruiken. Samen met bedrijfseconome Sabine Oberhuber is hij oprichter van Turntoo, de eerste op de circulaire economie gerichte onderneming in Nederland. In ‘Material Matters’ presenteren ze diverse casussen en voorbeelden die aantonen dat de toekomstbestendige wereld niet ver weg is. Het zijn complexe zaken, maar die zijn zo helder en intrigerend beschreven dat het een zeer toegankelijk verhaal is geworden. Zeker voor mensen die zich herkennen in het motto ‘Niet bezitten, maar genieten!’ en openstaan voor uitdagingen en revolutionair denken. “Wij leven in een tijd van grote en snelle veranderingen. Geen dag gaat voorbij zonder dat we vertrouwde zekerheden zien afbrokkelen of dingen die wij tot dan toe voor onmogelijk hielden ineens als nieuwe realiteit moeten accepteren – Brexit bijvoorbeeld, of de compleet ‘onwaarschijnlijke’ verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten. Maar is dit allemaal echt zo verrassend of hebben we de onderliggende oorzaken simpelweg over het hoofd gezien, de voortekens genegeerd? Al jaren zijn er urgente problemen in onze globale maatschappij die wij stelselmatig ontkennen. Zolang de consequenties niet direct voor onze neus staan, permitteren wij ons een lakse houding. Pas als urgente problemen zo actueel geworden zijn dat ze het dagelijkse nieuws bereiken, zijn wij tot handelen bereid, maar dan is het voor een adequaat antwoord meestal te laat – kijk naar de vluchtelingencrisis. Een probleem dat aan urgentie blijft winnen is de ecologische crisis, die ons af en toe via het tv-scherm bereikt in de vorm van wervelstormen of overstromingen. In de drukke mediawereld raken die beelden echter al snel weer naar de achtergrond. Deze crisis is het gevolg van een economisch systeem, waarin de waarden van de winsten verliesrekening de enige echte parameters zijn voor besluitvorming. Sterker nog: onze cultuur is

zo doordrenkt van eenzijdig economisch denken, dat die puur kwantitatieve kijk op de wereld het negeren van problemen blijkbaar rechtvaardigt”, aldus Thomas, die mede namens Sabine spreekt.

‘Alles is tijdelijk, alleen de gevolgen zijn permanent’ ‘ONS VERBLIJF IS TIJDELIJK’ “Grote mondiale vraagstukken hangen samen met ons lineair georganiseerde economische systeem waarin wij grondstoffen delven, gebruiken en vervolgens weggooien. Dit heeft niet alleen een gigantische verspilling van grondstoffen tot gevolg, maar ook het verlies van ecosystemen en de klimaatcrisis. De aarde is een gesloten systeem en ons verblijf hier is tijdelijk. In plaats van ons op deze planeet te gedragen als verantwoordelijke gasten en bewust met alles omgaan wat ons verblijf mogelijk maakt, hebben wij een systeem gecreëerd dat ons bestaan en dat van vele andere wezens op aarde in gevaar brengt. Sinds de vorige eeuw hanteren wij een economisch systeem dat is gericht op continue, exponentiële groei. Onze welvaart hangt ervan af. Om dat systeem in stand te houden, moeten mensen producten in steeds grotere hoeveelheden consumeren. Wij hebben van producten dan ook een probleem gemaakt en verkorten kunstmatig hun technische levensduur of laten ze – onder het mom van innovatie – in hoog tempo ‘verouderen’. Steeds wisselende modetrends zorgen ervoor dat men elk seizoen iets nieuws aanschaft. Dit systeem is niet te repareren met kleine ver-

beteringen, maar wel door onze economie fundamenteel anders te organiseren.” “Allereerst moeten wij ons realiseren dat eigendom verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Tegenwoordig krijgen we noodgedwongen allerlei zaken in ons bezit waarvoor wij op de lange termijn geen verantwoordelijkheid kunnen dragen. Als onze laptop bijvoorbeeld niet meer aan onze eisen voldoet, is het moeilijk verantwoord om te gaan met het eigenaarschap. Wij kunnen niet zorgdragen voor alle grondstoffen en materialen die in een product verwerkt zijn – laat staan dat we ze kunnen hergebruiken. Vaak weten we niet eens om welke grondstoffen en materialen het gaat, of wat daarvan de kenmerken zijn. Dat dilemma is alleen op te lossen door anders tegen eigendom aan te gaan kijken: door te regelen dat we producten niet langer in eigendom hoeven te hebben om ze te gebruiken. Alleen zo kunnen we zorgen dat we materiaal niet langer verbruiken, maar slechts gebruiken.”

PRODUCENT BLIJFT VERANTWOORDELIJK “We moeten dus naar een model toe waarin de producent verantwoordelijk blijft voor zijn product en waardevolle grondstoffen daardoor niet langer tot afval verworden, maar blijvend in ons (economische) systeem circuleren. Daarbij horen nieuwe verdienmodellen en een consequente registratie van de locatie van materialen in een Materialen Paspoort. Afval is immers in feite niets meer dan een verzameling grondstoffen zonder identiteitsbewijs. Dat is nog niet alles. Wanneer we ons daadwerkelijk bewust zijn van het feit dat we de meeste producten (en dus grondstoffen) maar voor korte tijd gebruiken, realiseren we ons dat dit in een uitgezoomd perspectief ook voor producenten opgaat. Daarom moeten we ons afvragen waar het eigendomsrecht op de grondstoffen zelf moet komen te liggen – ook de producent raakt anders op den duur overvraagd. Naar ons idee moeten we door de hele productieketen heen, van de ‘mijn’ tot aan de eindgebruiker, opnieuw bepalen in hoeverre

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

E C O N OM I E VA N D E T O E KOM S T

‘ECONOMIE WEERSPIEGELT ONS BEWUSTZIJN’ “Om onze economie te veranderen, dienen we ons echter eerst te realiseren dat die een weerspiegeling is van ons bewustzijn en het daarin besloten wereldbeeld. Hoewel al sinds de zestiende eeuw bekend is dat de aarde om de zon draait en onze planeet één van vele in een oneindig uitgestrekt universum is, gedraagt de mens zich nog steeds alsof hij het centrum van het heelal zou zijn. Alles maken we ondergeschikt aan onze belangen. Dit antropocentrische wereldbeeld biedt de culturele bedding aan

boek gezamenlijk ‘het Turntoo-model’ hebben genoemd. ‘Material Matters’ schetst een nieuw perspectief voor deze transformatie. Het is bemoedigend te zien dat ideeën voor een grote transformatie van ons economische systeem steeds meer maatschappelijke aandacht krijgen: verschillende overheden, overheidsinstanties en spelers in het bedrijfsleven beginnen de urgentie ervan op te pakken. Deze grote beweging kent ook voorlopers: mensen die zich al decennia hardmaken voor een dergelijke transformatie. Velen van hen hebben wij tijdens onze ‘reis’ persoonlijk mogen ontmoeten; we zijn vol waardering voor hun werk. Wat ons allemaal met elkaar verbindt is samen te vatten in een uitspraak van Victor Hugo: ‘Niets is zo sterk als een idee waarvoor de tijd rijp is’.”

TRANSFORMATIE “Tijdens het traject van de afgelopen jaren vormde zich in ons hoofd het idee dat de circulaire economie weliswaar een belangrijke stap is, maar dat uiteindelijk verdere stappen nodig zijn voor een fundamentele, totale transformatie van het bestaande systeem. Die moet uiteindelijk leiden tot een levensvatbaar economisch systeem, bestaande uit een reeks van bouwstenen die we in dit

Thomas Rau, CEO van Turntoo en RAU Architecten, is architect/ondernemer. Hij heeft een pedagogische opleiding gevolgd in Bonn, architectuur gestudeerd aan de Technische Universiteit Aken en dans en architectuur aan de Kunstacademie in Bonn. Sinds 1989 werkt hij in Nederland. Rau is een internationaal veelgevraagde spreker. Sabine Oberhuber is bedrijfseconome met een specialisatie op strategie en financiën. Ze heeft samen met Thomas Rau Turntoo opgericht en is gastdocent circulaire economie aan verschillende universiteiten. Oberhuber heeft gestudeerd aan de Universiteit van Münster en de ESCP European Business School. Hun gezamenlijke boek ‘Material Matters’ (ISBN 9789461562258) is in december 2016 als paperback van 224 pagina’s verschenen. thomasrau@speakersacademy.nl; sabineoberhuber@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

NHUYS

‘Afval is niets meer dan een verzameling grondstoffen zonder identiteitsbewijs’

het hierboven beschreven lineaire economische systeem dat ons in de huidige crisis heeft gebracht. Om daaruit te komen is het belangrijk niet alleen onze economische spelregels te veranderen, maar vooral ook de ziel van onze economie en maatschappij. Vandaar ook de titel ‘Material Matters’. We moeten ons realiseren dat materiaal ertoe doet, maar ook dat er, verbonden aan dat onderwerp, nog vele andere essentiële zaken zijn waarop we nu echt moeten acteren. We zijn immers slechts gasten op deze aarde. Voor onszelf was deze wetenschap de aanleiding om in 1992 RAU Architecten op te richten. Gaandeweg zagen we echter dat de vragen die we tegenkwamen een bepaalde dimensie misten. Voor het behoud van een leefbare aarde is nu eenmaal meer nodig dan energieproducerende, gezonde gebouwen alleen.” Dat is in 2010 de reden voor Thomas Rau en Sabine Oberhuber om Turntoo op te richten, de eerste organisatie in Nederland die zich richt op het ideaal van de circulaire economie en het ontwikkelen van bedrijfsmodellen die ervoor zorgen dat waardevolle grondstoffen niet langer verloren gaan. Er is veel geïnvesteerd om het thema op de maatschappelijke agenda te krijgen en zo is ook dit boek ontstaan.

eigendom functioneel of onontbeerlijk is. Binnen het Turntoo-model is de consequentie van die gedachte dat niet alleen producten maar ook materialen vallen onder dienstverlening. Aan de huidige waardencreatieketen voegen we een ‘waardenbehoudketen’ toe, wat leidt tot een ingrijpende verandering van ons hele economische systeem.”

Daarom: Speakers Academy®

Roelof Hemmen

Erica Terpstra

Hadassah de Boer

“Ik werk graag met Speakers Academy®. Een grote naam in de business, misschien wel de grootste. Professionals, komen niet met onzin; weten welke klus voor welke spreker geschikt is en welke niet. En het zijn fijne mensen!”

“Ik werk graag met A-merken en Speakers Academy® is onbetwist in deze sector een A-merk! Het is een plezier om met hen te werken: als spreker én – zo hoor ik altijd – ook als opdrachtgever en cliënt.”

“Bij Speakers Academy® bevind ik me in uitstekend gezelschap. Aan de ene kant de top van presentatoren, dagvoorzitters en sprekers. Aan de andere kant een zeer professionele organisatie. Een genoegen om daarbij te horen!”

Charles Groenhuijsen

Harm Edens

Generaal-majoor b.d. Patrick Cammaert

“Elke keer als ik voor Speakers Academy® optreed tref ik een aandachtig en intelligent publiek. Stel je voor dat je voor een zaal staat die alles voor zoete koek slikt of vervalt in oppervlakkige kritiek.”

“Als ik voor het bedrijfsleven of de overheid dingen doe, dan moet dat professioneel geregeld zijn en dus zit ik ook bij de Speakers Academy® Family… sorry Faculty. Dat spreekt vanzelf.”

“Mijn ervaringen als spreker aangesloten bij Speakers Academy® zijn bijzonder goed. De medewerkers zijn goed georganiseerd, accuraat, voorkomend en zakelijk goed ingesteld. Gewoon een goede club om mee te werken.”

prof. dr. Rob de Wijk

Cesar Zuiderwijk

Astrid Joosten

“Door de Speakers Academy® kan ik mij volledig op de inhoud richten, omdat zij de hele organisatie rond mijn lezingen overnemen.”

“Toen het aanbod kwam heb ik geen moment getwijfeld. Als drummer van een rockgroep hou ik van aftellen en spelen, duidelijkheid en recht door zee; precies de Speakers Academy®.”

“Speakers Academy® zorgt niet alleen voor de juiste spreker voor de klant, maar zorgt ook goed voor ons, de sprekers. Vanuit hun kantoor in Rotterdam weten zij wat er speelt en leven zij mee.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Ik heb gewoon iets met auto’s’ prof. dr. Jan Peter Balkenende

Tekst: Jacques Geluk

Jan Peter Balkenende is zijn leven lang al gek op auto’s en autosport. Als 13-jarige jongen, geïnteresseerd in auto’s en autodesign, wil hij weten waarin Duitse, Franse en Italiaanse auto’s zich van elkaar onderscheiden. Hij volgt veranderingen in de industrie en de technologie, geniet van de dynamiek en merkt op dat het accent voor de oliecrisis van 1973 erg ligt op veiligheid en erna op zuinigheid. Met zijn ouders en twee broers bezoekt hij de AutoRAI, zelf gaat hij langs bij autodealers in Goes, waar hij op school zit. Hij raakt bevriend met Jan Lammers, die net als Max Verstappen nu, tot de verbeelding spreekt. “Het is leuk dat de belangstelling van vroeger altijd is gebleven en ik daarvan goed heb mogen profiteren.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

AU T OM O B I L I T E I T

e RAI heeft mij, nadat mijn premierschap erop zat, het Gouden Wiel toegekend. Ze beschouwden mij als de meest gepassioneerde autoliefhebber van Nederland die het Catshuis ooit heeft gekend. Ik heb altijd veel plezier aan auto’s en de autosport beleefd, maar mijn belangstelling gaat veel dieper. Ik ben zeer geïnteresseerd in de betekenis van automobiliteit en de economische kansen die daaruit voortkomen. In de automobielindustrie komt veel samen. De sector biedt werkgelegenheid aan ruim 120.000 personen, verdeeld over de maak- en de serviceindustrie en indirect ook aan toeleverende bedrijfstakken. De metaalsector behaalt jaarlijks een omzet van 2,3 miljard euro door leveringen aan autofabrikanten. Duurzaamheid en het gebruik en de ontwikkeling van nieuwe materialen zijn twee andere aspecten. Mijn betrokkenheid daarbij komt sinds kort tot uiting als voorzitter van de New Mobility Foundation, een stichting die mensen die het slechter hebben in onze maatschappij toch wil laten profiteren van mobiliteit. Daarnaast ben ik juryvoorzitter van de Automotive Innovation Award.” Jan Peter Balkenende vertelt enthousiast over de hoge kwaliteit van de inzendingen in drie categorieën: technologie, diensten en uitdagende concepten. De initiatiefnemers van de Award – RAI Vereniging, BOVAG, LeasePlan Nederland. Roland Berger en AutomotiveNL – willen met de tweejaarlijkse prijs ook het minder zichtbare deel van de sector bredere bekendheid geven en de innovatiekracht verder versterken. Kennisdeling, krachtenbundeling en het stimuleren van publiek-private samenwerking zijn de onderliggende doelstellingen. “De jury beoordeelt hoe innovatief de ideeën werkelijk zijn en of ze echt bijdragen aan verandering. Tevens kijken we naar de marktkansen en de financiële kant van het verhaal.” Nederland is volgens Balkenende op automotivegebied gewoon goed. We zijn geen autoproducerend land, vergeleken met landen als Duitsland en Frankrijk, maar wat de inmiddels teruggetreden VDL-topman Wim van der Leegte heeft

gedaan met Nedcar is, zegt hij stellig, ‘geweldig’. “Door BMW te bewegen de productie van de Mini in Nederland te laten plaatsvinden heeft hij een prachtig voorbeeld van ondernemerschap laten zien. Jarenlang is in Oost-Europese landen geïnvesteerd vanwege de lage arbeidskosten, maar Wim zei dat goede kwaliteit voor een goede prijs ook hier mogelijk is met behulp van robotica. De 1.500 mensen die in Born hun baan verloren, zijn terug en er zijn 2.500 extra mensen aan de slag gegaan. Een prestatie van formaat.” Ook kleinere spelers, zoals sportwagenfabrikant Donkervoort doen het goed.

‘Automotive en innovatie zijn belangrijk voor Nederland’

WERELDSPELER Nederland mag dan een bescheiden rol spelen als autoproducent, we zijn wel wereldspeler als innovatieve toeleverancier van de automobielindustrie. “TomTom is een prachtig voorbeeld. Dat geldt ook voor autochipleverancier NXP en schuifdakproducent Inalfa. Wat betreft slimme mobiliteitsoplossingen en duurzaamheid lanceren Nederlandse bedrijven de mooiste initiatieven. Moby Park heeft een app ontwikkeld die inspeelt op de inzet van beschikbare parkeerruimte, Abel is de tegenhanger van Uber en ParkyFly biedt een alternatief voor parkeren op Schiphol. We lopen ook voorop als het gaat om het gebruik van ‘smart materials’- slimme materialen die door extreme invloeden van vorm kunnen veranderen terwijl ze zich al binnen de toepassing bevinden. De

laatste tien tot twintig jaar zien we enorm veel ontwikkelingen. De ‘automotivehoek’ rondom Eindhoven is buitengewoon succesvol. De Award hebben we dus vooral om het belang van de bedrijfstak én innovatie nog eens duidelijk neer te zetten.”

MAX VERSTAPPEN Jan Peter Balkenende is een groot fan van Max Verstappen en ziet duidelijk wat de jonge coureur voor de Nederland en de autoindustrie betekent. “Het grappige van dit fenomeen is dat mensen die niets hebben met de Formule 1 of autosport ineens enthousiast worden, omdat hij tot de verbeelding spreekt. Max’ hele leven staat al in het teken van autoracen, wat heeft geleid tot hoge verwachtingen. Hij maakt het waar. Het is ongelooflijk knap wat hij heeft gerealiseerd. Bovendien communiceert hij heel goed. Max heeft de belangstelling voor de autosport nieuw leven ingeblazen en Nederland op de kaart gezet. De ontwikkelingen en de vernieuwingen in de Formule 1 leiden altijd tot nieuwe toepassingen in de reguliere autoindustrie, waardoor er een afgeleid verband is tussen Max Verstappen, het belang van de autosport en de Formule 1 en – op de langere termijn – innovaties in de automotivesector”, zegt Balkenende die merkbaar geniet van de prestaties van de coureur. “Ik ben heel blij dat hij presteert zoals hij presteert en het is leuk om te zien hoe hij dat doet.”

ZELFRIJDENDE AUTO’S Het gesprek komt op een aantal recente ontwikkelingen, zoals zelfrijdende auto’s. De eerste tests, onder andere in maart 2016 op de A2, zijn inmiddels achter de rug. “Het is een zeer interessante ontwikkeling, maar technisch gezien zo complex dat sommige spelers wat terughoudender zijn dan in het begin. Het gaat dan vooral over logistieke consequenties die er kunnen zijn. Rijden in een betrekkelijk overzichtelijke omgeving als de snelweg is een heel ander verhaal dan in complexe verkeerssituaties in steden. Dat laatste is heel lastig. Dat we een bepaalde kant opgaan staat voor mij vast, maar in de praktijk moet blijken hoe snel dat gaat. Ik zie

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

AU T OM O B I L I T E I T

VERKEERSGEDRAG Als verkeersdeelnemer denkt Jan Peter Balkenende dat de verhoging van de maximumsnelheid naar 130 km per uur kan zorgen voor een betere doorstroming. Hij citeert ook een krantenbericht waarin staat dat het soms zelfs wat beter is voor het milieu als automobilisten wat sneller rijden. “Ik word er trouwens niet echt warm van. Wel wil ik ervoor pleiten dat het overzichtelijk is. Nu is voor sommige mensen of in sommige situaties niet duidelijk of je 100, 120 of 130 mag rijden. Dat is vervelend. Het moet logisch zijn voor de automobilist. Het belangrijkste voor een goede doorstroming is echter verkeersgedrag. Ik heb meegewerkt aan een uitzending van Radio 538, waarin het ineens ging over files en verkeer. Ik vertelde dat tijdens mijn periode als minister-president al veel investeringen in bijvoorbeeld meer en

bredere wegen zijn gedaan op voorbereiding op te verwachten mobiliteitsbehoeften. Dat is nodig, maar er is een ander probleem. Van de vijftien filemeldingen in die uitzending hadden er dertien te maken met onge-

‘Niks geen rem- en stuurbekrachtiging. Daar kan ik echt van genieten’ lukken. Onlangs kwam in het nieuws dat 11.000 keer per jaar een tunnelbuis moet worden afgesloten, doordat vrachtwagens te hoog geladen zijn. Andere ongelukken en vertragingen worden veroorzaakt door het gebruik van mobiele telefoons of door mensen die steeds van baan veranderen. Dat kunnen we allemaal voorkomen als weggebruikers hun gedrag veranderen. Als dat niet gebeurt, kun je wegen bouwen zoveel als je wilt zonder dat het helpt.” Alleen normaal gedrag op de weg zorgt ervoor dat veel files verdwijnen (de congestie rond de steden zal er altijd blijven), het aantal ongelukken afneemt en de veiligheid toeneemt. “Laten we verstandig omgaan met mobiliteit”, aldus Jan Peter Balkenende, een autoliefhebber pur sang: “Ik heb gewoon iets met auto’s.”

Prof. dr. Jan Peter Balkenende is als extern senior advisor voor EY specialist op het gebied van ‘Corporate Responsibility’ en hoogleraar ‘Governance, Institutions and Internationalisation’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Verder is bij onder meer voorzitter van de Dutch Sustainable Growth Coalition, de New Mobility Foundation, de Maatschappelijke alliantie’ en de International Advisory Board van Rotterdam. Eerder was de CDA-politicus onder andere Tweede Kamerlid en minister-president (2002-2010). janpeterbalkenende@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

IMAGES

HYBRIDE AUTO’S Alleen leaserijders met een volledig elektrische auto kunnen sinds 1 januari nog gebruik maken van een verlaagde bijtelling. Voor een gewone hybride auto geldt vanaf 2017 geen enkel fiscaal voordeeltje meer. Veel mensen leasen of kopen gewoon weer benzineauto’s. “Ik snap dat wel”, zegt Balkenende. “Wanneer mensen alleen een hybride auto rijden voor het fiscale voordeel, maar die nooit opladen aan een laadpaal, heeft subsidie geen zijn. Er zijn ook mensen die er plezier in hebben om te proberen

zo min mogelijk liters benzine te tanken en juist heel vaak op elektriciteit te rijden. Voor hen is de maatregel jammer.” Zelf is hij een groot voorstander van elektrisch rijden, maar er moet nog wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Niet alleen speelt de actieradius een rol, voor veel mensen is het een praktische belemmering als hun elektrische auto maar een beperkt aantal kilometers kan afleggen, ook de vraag waar die elektriciteit vandaan komt. “Wanneer die uit kolencentrales komt is het een minder fraai verhaal. Ik ben er overigens wel van overtuigd dat ons wagenpark moet veranderen. Elektrisch is absoluut de richting die we uitgaan, maar er komen ook andere oplossingen. Ik sprak laatst met prof. dr. Ad van Wijk van de TU Delft die veel mogelijkheden ziet in een waterstofmotor. Dat zou de opmaat zijn voor een heel ander mobiliteits- en energieconcept. We kunnen zeker niet doorgaan zoals nu, er zijn echt veranderingen nodig, maar dat moet wel op een verstandige manier gebeuren.”

oplossingen komen en weet dat we behoorlijk veel kunnen klaarspelen in korte tijd, maar die complexe elementen – ook het juridische en aansprakelijkheidsaspecten spelen mee – kunnen voor vertraging zorgen.” Balkenende moet lachen wanneer hij – als enorme autoliefhebber – de vraag krijgt of hij het niet jammer vindt dat hij straks niet zelf meer een auto zal besturen. Het valt allemaal wel mee denkt hij. “Ik beleef veel plezier aan het rijden met historische auto’s, bijvoorbeeld tijdens de vijf à zes rally’s waaraan ik elk jaar meedoe. Samen met Le Manswinnaar Gijs van Lennep in een Porsche 550 Spider uit 1955 de Mille Miglia in Italië rijden is een feest. Dat is autorijden pur sang. Dan stuur je echt. Niks geen rem- en stuurbekrachtiging. Daar kan ik echt van genieten. Aan de andere kant heb ik in mijn Mercedes een ingebouwd systeem, ‘Dystronic plus’, dat automatisch afremt wanneer de auto voor mij te dichtbij komt. Dat gebruik ik altijd op snelwegen, omdat het veilig is en ik mij meer kan ontspannen. Sowieso is het grote voordeel van deze tijd dat er steeds betere veiligheidstechnieken zijn. Dat maakt het ook gemakkelijker te rijden met een zelfrijdende auto, want dat is natuurlijk wel heel praktisch. Je kunt onderweg, zeker als je straks weinig of niets meer zelf hoeft te doen, veel meer andere dingen doen.”

C OLUMN

Liever een biertje dan een selfie Jort Kelder

Zo’n zure vraag zou goed van een beroepsgenoot uit de journalistiek kunnen komen. Vooral stukjesschrijvers voor dagen weekbladen proberen optredens voor zalen af te doen als ‘schnabbelende BN’ers’. Geloof mij, allemaal jaloezie. En intens dom. Door al die optredens leerde ik allerlei toppers in hun vak kennen en slurpte kennis op die uit de dagelijkse bode niet valt te destilleren. Bovendien: biedt zo’n hypocriete inktkoelie een optreden op een congres aan en hij hapt. Als-ie durft. Want goed presenteren, een zaal pákken, vergt enig talent en veel oefening. Het theatrale ambacht is in onze schrale Calvinistische cultuur schaarser dan elkaar napratende stukjesschrijvers. En alleen de besten worden teruggevraagd, dus ‘de markt’ lost het probleem van bijklussende B-presentatoren vanzelf op. Zo’n vijftien jaar geleden begon ik met presentaties voor zalen. Allerlei ondernemersclubs, banken en bedrijven wilden weten hoe die rakkers van Quote die lijst met 500 rijke Nederlanders bij elkaar sprokkelden. Het was promotie voor mijn blad en ik deed het graag. Bovendien viel er altijd wel wat te

strijdkrachten! Of die keer dat ik zo onder tijdsdruk stond om ‘DWDD’ te halen, dat ik eerst een hoogwaardigheidsbekleder hardhandig maande niet over zijn spreektijd heen te gaan, waarna ik een vijfkoppig panel voortijdig bedankte voor het genoegen, wegholde en mijn V8 in dik een uur van Emmen naar Amsterdam trachtte te sturen. Er zijn glorieuzere momenten voor een gastheer. Heus, ik beloof mijn leven te beteren. Maar mag ik, voor één keer, een bede doen aan U, organisatoren, deelnemers en bezoekers van al die schitterende evenementen?

et gebeurt mij een paar keer per jaar. Na een praatje met plaatjes, een dagvoorzitterschap of debat dat in elk geval naar mijn idee behoorlijk is verlopen, dient zich een jongeman met scherpe tong bij het podium aan. Terwijl ik mijn spullen nog sta te pakken, ontwaar ik een meneer met een cynische trek rond de mond: ‘Jort, wees eens eerlijk, is dat schnabbelen nog wel leuk of doe je het alleen voor de centen?’ Afhankelijk van mijn humeur antwoord ik dan of ‘voor het geld natuurlijk!!’ danwel ‘Nee jôh, ik zou ook gratis gekomen zijn, maar als iemand vele duizendjes over heeft om mij m’n hobby te laten doen… snap je?’

SPREEKTIJD lachen, omdat een van de ‘leden’ van de rijkenlijst zich fel verzet had tegen publicatie of – beter – in de zaal zat en zich luidkeels roerde of juist wegkroop onder de stoel van z’n voorbuurman. Heerlijke tijd. Ik breidde mijn repertoire gaandeweg uit naar hoe het heurt bij het oude geld en specialiseerde mij in het versnellen van vaak slepende seminars en ‘dagen op de hei’. Hoe lollig of interessant ook, geloof mij, het is werk. En hoe soepeltjes zo’n presentatie soms ook verloopt, na afloop ruik ik altijd even onder m’n oksels: kan ik nog naar een afspraak zonder te douchen, dan redde ik het kennelijk op routine. Meestal schreeuwt de pH-waarde onder de kelderoksel om een stevige schrobbeurt. Na zeker zevenhonderd zalen, van de dorpskroeg tot Carré, ken ik geen angst meer. Wél een wee gevoel in de buik; de concentratie voor opkomst. Zal de eerste zin goed vallen? Of het wel eens misgaat? Zeker. Twee keer per jaar, vrees ik. Laatst nog, toen ik de naam van de voorzitter van een eerbiedwaardige vereeniging verkeerd uitsprak. Heur je niet te doen, bij de gewezen bevelhebber der zee-

Als een Tedx-praatje max 18 minuten duurt en Barack Obama na twintig minuten met applaus vertrekt, wie is dan die hoogleraar economie of consultant veranderkunde dat-ie denkt 72 slides in één uur te kunnen vertonen? Gaapverwekkend, niet doen.

GALA’S Black tie - altijd feestelijk. Maar waarom zijn de strikjes zelden zelfbinders, is het geluid vaak belabberd en moeten er niet vijf maar minstens dertig prijzen uitgereikt worden? Wellicht leuk voor de sponsoren maar rampzalig langdradig voor de zaal. En Uw Presentator.

SELFIES Het leuke van dit werk is dat je ontelbaar veel mensen ontmoet die bijna allemaal vriendelijk zijn, zeker buiten de Randstad. Alleen die selfies… op hoeveel Facebookpagina’s sta ik nu met dezelfde blik maar een andere mevrouw wier naam mij inmiddels ontschoten is? Zullen we volgende keer gewoon een verkwikkend glas en een goed gesprek doen? Echt contact, beter.” jortkelder@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

POLITIEK

Franse ‘Thatcher’ vindt economie belangrijker dan verworvenheden De rechtse Franse presidentskandidaat François Fillon wil de Franse economie vergaand liberaliseren, de banden met Poetins Rusland aanhalen en immigratie beperken. Hij wil niet uit de Europese Unie stappen, maar Brussel waar het kan intomen. Zijn tegenstreefster, de ultrarechtse, populistische Marine le Pen wil niet tornen aan verworven rechten en het economisch stelsel. Ze zal hem vooral daarop aanvallen, want over migratie zijn ze het vrijwel eens. Een portret.

François Fillon Tekst: Jacques Geluk

et is niet niks en heel on-Frans wat François Fillon, de kansrijke presidentskandidaat van de partij Les Républicains op economisch gebied voorstelt. Hij wil – net als zijn grote voorbeeld Margaret Thatcher in Groot-Brittannië heeft gedaan – de vrije markt alle ruimte geven en verworven rechten afschaffen. Dat betekent onder meer het afschaffen van de 35-urige werkweek, ontslag voor 500.000 ambtenaren en een verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 65 jaar. Tegelijk wil hij de belastingen verlagen, waardoor bedrijven meer ruimte krijgen om te investeren en innoveren. Fillon wil dat onder andere financieren door de btw te verhogen. Zijn plannen, die ongetwijfeld voor grote onrust zullen zorgen, komen niet uit de lucht vallen. Begin 2016 constateert hij al dat Frankrijk een van de zwakke schakels binnen de Europese Unie is. “Terwijl we juist een leidende rol zouden moeten spelen. Ons land heeft alle troeven in handen de komende jaren de belangrijkste speler binnen de Unie te worden, maar dan moeten we het wel aandurven coherente hervormingen door te voeren. Dit is het doel dat ik mijn

medeburgers wil voorhouden”, aldus Fillon in een eerder interview met Renée de Somer voor ACADEMY® Magazine. “Bovendien is Frankrijk moeilijk te hervormen. Dat is al decennia zo, omdat het land ‘altijd meer’ wil. Doordat de waarheid niet altijd duidelijk is en bestuurlijke moed ontbreekt, moeten de Fransen het doen met het devies ‘Komt tijd, komt raad’.”

‘Frankrijk is geen multicultureel land’ DRASTISCHE MAATREGELEN Met een staatsschuld van 2.000 miljard euro, relatieve armoede onder een aantal bevolkingsgroepen vooral in de periferie en veel werklozen is de tijd van illusies

voorbij, vindt Fillon. Daarom zijn de drastische maatregelen nodig die hij als presidentskandidaat in het vooruitzicht stelt om het vastgelopen sociaaleconomische model te deblokkeren. Een productiviteitspakket is onderdeel van zijn plannen om groei en werkgelegenheid te stimuleren, ook al verwachten tegenstanders dat de werkloosheid eerst fors zal toenemen. “We moeten niet vasthouden aan een 35-urige werkweek. In plaats daarvan moeten we een drempel instellen voor extra werkuren, de jaarlijkse werktijd maximeren en het verlies aan salaris eventueel compenseren. De arbeidscode, die 3.000 pagina’s telt en activiteiten en werkgelegenheid remt, moeten we opnieuw bezien. Hetzelfde geldt voor de solidariteitsheffing voor gefortuneerden. Alle andere regelingen moet het bedrijfsleven zelf uitonderhandelen”, aldus Fillon. De hervorming van het ondernemerschap is voor hem als president van de Republiek een prioriteit. Door allerlei heffingen bij te stellen en te laten aansluiten op die in andere Europese landen wil hij bijdragen aan het herstel van de concurrentiepositie van Franse ondernemingen. Macro-econoom Kees de Kort zegt

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

POLITIEK

een beroep te doen op onze sociale voorzieningen. Degenen die legaal in ons land werken en hun premies betalen, zijn natuurlijk net als alle werkenden verzekerd van zorg en tegen de gevolgen van verkeersongelukken.”

KATHOLIEKE STEUN

IMMIGRATIE BEPERKEN Als president van de Republiek zal François Fillon immigratie tot een minimum beperken. In een laatste televisiedebat voorafgaand aan de voorverkiezing binnen zijn partij benadrukt hij dat Frankrijk – in tegenstelling wat zijn verslagen opponent binnen les Républicains, Alain Juppé, beweert – geen multicultureel land is. “We hebben een eigen historie, taal en cultuur. Invloeden van buitenaf kunnen voor verrijking zorgen, maar dat betekent niet dat de Fransen kiezen voor multiculturalisme. In een supplement op zijn omvangrijke verkiezingsboek, ‘Vaincre le totalitarisme islamique’, geeft hij manieren aan om het islamitische totalitarisme te bestrijden en beweert hij dat verzoenend beleid de problemen slechts vergroot. Tegen Renée de Somer zegt hij medio 2016 al: “We leven in een gefragmenteerde samenleving, waarin de verschillende gemeenschappen van elkaar gescheiden zijn. Dat is niet de verenigde Republiek die ik voorsta! Ik wil in onze grondwet verankeren dat immigratie afhangt van de capaciteit die Frankrijk heeft om nieuwe inwoners toe te laten. Het parlement moet jaarlijks debatteren over de gewenste omvang van de immigratie, aan de hand van de dan geldende situatie op het gebied van werkgelegenheid, huisvesting

‘De tijd van illusies is voorbij’ en de sociale context en daarna quota vaststellen. We moeten kortom grenzen stellen aan de gastvrijheid van ons systeem. Geen sociale hulp, gezinstoeslag of woonsubsidies voor mensen die korter dan twee jaar in Frankrijk wonen. Nieuwe inwoners moeten zichzelf financieel kunnen redden, zonder

Marine le Pen zal hem daar niet op aanvallen. Op het gebied van immigratie zijn zij en Fillon het grotendeels eens, maar zijn economische plannen en het tornen aan verworvenheden zal zij zeker uitvergroten om de Fransen over te halen op haar Front National te stemmen. Fillon krijgt dan weer steun van (conservatieve) katholieken, waartoe hij zichzelf ook schaart. Hij kan het homohuwelijk weliswaar niet herroepen, zegt hij, hij wil wel voorkomen dat homostellen kinderen kunnen adopteren en dat valt goed bij zijn achterban. Bovendien is de verwachting dat veel verdeelde linkse kiezers, die zelf geen kansrijke kandidaat hebben, uiteindelijk in de tweede ronde van de verkiezingen op Fillon gaan stemmen om te voorkomen dat Marine le Pen de eerste vrouwelijke president van Frankrijk wordt en plannen voor een eventuele Frexit voor enorme onrust binnen Frankrijk en Europa kunnen zorgen. Of de voorspellingen en verwachtingen uitkomen? Niemand die het durft te zeggen, nadat opiniepeilers het al twee keer zeker wisten en toch helemaal fout zaten. De Franse presidentsverkiezingen van 2017 hebben plaats op 23 april (eerste stemronde) en 7 mei 2017 (tweede stemronde).

François Fillon is een Franse advocaat en politicus. Hij was lid van de vroegere RPR en UMP en behoort nu tot de partij Les Républicains (LR). Fillon heeft diverse ministersposten vervuld tussen 1993 en 2012, respectievelijk in de regeringen van Edouard Balladur, Alain Juppé en Jacques Chirac. Hij werd premier onder Nicolas Sarkozy in 2007. Fillon is kandidaat van zijn partij voor het presidentschap in 2017. francoisfillon@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

op BNR Nieuwsradio dat hij blij is dat Fillon de voorverkiezingen van zijn partij heeft gewonnen: “Hij is de enige kandidaat met een op economie gericht programma: minder overheid, minder regels, meer bedrijfsleven en meer buitenland.”

top

L E IDE RS C HA P

spreker

Beklijvende visie op leidinggeven prof. dr. ir. Mathieu Weggeman 2015: Managers moeten professionals en kenniswerkers niet sturen en controleren, maar faciliteren. Ze doen vanzelf wat ze moeten doen. Bemoeienis verstoort dat proces alleen maar, betoogt hoogleraar, adviseur en spreker prof. dr. ir. Mathieu Weggeman. Hij is groot voorstander van het Rijnlandse businessmodel, dat uitgaat van vertrouwen, gedeelde waarden en vakmanschap en continuïteit belangrijker vindt dan geld. “Gelukkig vinden veel start-ups dat ook, alleen noemen ze het niet zo.” 2016: De waardesystemen van de protestgeneratie, die vaak nog aan het roer staat, en jongeren botsen binnen organisaties en zijn zelfs totaal niet compatibel. Mathieu Weggeman legt tijdens lezingen uit waarom hij denkt dat leidinggevende babyboomers, althans degenen die in het oude denken zijn blijven hangen, uiteindelijk moeten inbinden. De afgelopen twee jaar heeft Mathieu Weggeman, hoogleraar Organisatiekunde (specialisatie Innovatiemanagement) aan de TU Delft, in ACADEMY® zijn mening gegeven over de wijze waarop organisaties het beste kunnen omgaan met leidinggeven in een veranderende zakelijke omgeving. Zijn visie heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. Integendeel. Steeds meer mensen blijken die te delen. mathieuweggeman@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

T R E N DWAT C H E R | F U T U R I S T

De toekomst is gearriveerd in het leven van vandaag top

20 spreker

Robotica, Internet of Things, nanotech, neurotech, big data en virtual en augmented reality. Deze nieuwe technologieën hebben nu al een grote en snelgroeiende impact op onze manier van leven. Ze maken het leven efficiënter, maar leveren ook nieuwe uitdagingen op. Trendwatcher en futurist Richard van Hooijdonk geeft zijn visie op wat er komen gaat (of al is) en wat dat voor ondernemers, overheden en consumenten betekent.

Richard van Hooijdonk

e zijn straks niet alleen gezond ouder, maar ook veel meer de baas over ons eigen lichaam. Real time-technieken waarschuwen vóórdat het misgaat. Neurotechnologieën, die de manier waarop mensen het brein en verschillende aspecten van bewustzijn begrijpen, zorgen ervoor dat we de signalen die onze hersenen creëren kunnen ‘lezen’. Daardoor kunnen we zelfs een drone

Tekst: Jacques Geluk

of Tesla met ons brein besturen. Nog indrukwekkender is het feit dat een chip in de hersenen van Alzheimerpatiënten er straks voor zorgt dat zij weer dingen kunnen onthouden en in het langetermijngeheugen kunnen opslaan. Experimenten zijn hoopvol. Ook epilepsie kan met een hersenchip verdwijnen. Het is in de toekomst mogelijk dat breinen met elkaar communiceren, maar ook om in de eigen hersenen oude geheugens op

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

te vragen of nieuwe vaardigheden en kennis te ‘uploaden’”, zegt Richard van Hooijdonk, die in kaart brengt wat wij kunnen verwachten en daarna uitlegt wat de verschillende nieuwe technologieën betekenen en hoever ze al zijn ontwikkeld. “Als robots een deel van het Bruto Nationaal Product gaan verdienen, zonder daarvoor salaris te krijgen, bespaart dat geld, wat terug moet naar de maatschappij. Dat

T R E N DWAT C H E R | F U T U R I S T

noem ik distributie van welvaart. Het kan niet zo zijn dat buitenproportionele rijkdom en extreme armoede naast elkaar blijven bestaan. Ik denk dat het basisinkomen, waarmee verschillende Europese steden waaronder Utrecht experimenteren, in zo’n samenleving een grote, positieve rol kan spelen.” Van Hooijdonk constateert dat er veel nieuwe banen komen, maar dat veel bestaande verdwijnen. Flexibiliteit om daarmee om te gaan is er vrijwel niet. Overheid, onderwijs, ondernemers en medewerkers houden zich er te weinig mee bezig. “Niemand realiseert zich ook dat de hoeveel vrije tijd toeneemt, zeker voor degenen die geheel

‘Hersenchip helpt straks Alzheimerpatiënten onthouden’

uit het arbeidsproces verdwijnen. Dat betekent dat nieuwe doelen vinden voor deze groep heel belangrijk is en goed omgaan met vrije tijd in de toekomst een onmisbare vaardigheid wordt.” Doordat technologie een groot aantal taken overneemt binnen sectoren als gezondheidszorg, logistiek, onderwijs, landbouw, detailhandel, bouw en financiën, veranderen overal regels. Dat heeft nog lang niet iedereen door, maar volgens Van Hooijdonk is de tijd van achteroverleunen voorbij. “Disruptie slaat voortdurend toe bij bestaande bedrijven, die te maken krijgen met pilots, experimenten en al dan niet vijandige acquisities. Oude businessmodellen voldoen niet meer. Bedrijven moeten hun winsten de komende jaren grotendeels gebruiken om in nieuwe toekomstgerichte modellen te

investeren en overstappen van korte termijn financiering naar waardenontwikkeling op de lange termijn. “Dit vraagt een nieuw type, hyper verbonden organisatie, waarin verandering de enige constante factor is en nieuwe mensen met een andere visie en manier van denken daarvoor moeten zorgen.” Tijdens zijn vele boeiende en hoog gewaardeerde lezingen en presentaties geeft Van Hooijdonk (op maat) aan welke trends hij binnen de verschillende technologieën verwacht.

INTERNET OF THINGS GROEIT ENORM Het nu al veelbesproken en in feite ongecompliceerde Internet of Things (IoT) maakt het via sensoren, processoren en software mogelijk dat apparaten met elkaar ‘praten’ en samen één groot netwerk vormen. “De zelfrijdende elektronische auto communiceert straks met de infrastructuur om je heen, jouw elektronische pil, je garagedeur en je oven zodat het eten klaar is als je binnenkomt. IoT groeit sinds 2016 enorm snel. We moeten de komende jaren nog wat technisch-operationele uitdagingen aangaan, beveiligingsproblemen oplossen en haast maken met de introductie van 5G om het massale data-aanbod te kunnen blijven verwerken, maar dan zijn de mogelijkheden vrijwel onbegrensd”, aldus Van Hooijdonk, die een voorbeeld geeft van een geavanceerdere toepassing: “Door een pil te slikken met daarin een sensor ter grootte van een zandkorrel die wordt geactiveerd bij contact met maagzuur en tegelijkertijd een draagbare sensor op de huid aan te brengen, kunnen patiënten artsen online actuele informatie geven over hun vitale functies en lichaamsprocessen.” Lagerproducent Schaeffer heeft IBM’s supercomputer Watson gehuurd om de data van miljoenen via IoT verbonden sensoren en apparaten te analyseren in de hoop op basis van de uitkomsten sneller besluiten te kunnen nemen, efficiëntie te verbeteren en kosten te drukken. Dan gaat het vooral om het onderhoud van de lagers die ervoor zorgen dat windturbines kunnen draaien. “Watson beoordeelt de sensoren die op elke turbine de windsnelheid meten om te kunnen voorspellen wanneer het vrijwel

windstil is, zodat onderhoud gemakkelijker, sneller en goedkoper kan.”

ROBOTS VERVANGEN ‘WITTE BOORDEN’ “Tot nu toe waren robots niet ontworpen om data te delen en te kunnen omgaan met niet- voorgeprogrammeerde situaties. Nieuwe roboticasystemen maken het mogelijk dat zelflerende robots zonder problemen van taak kunnen wisselen”, geeft Van Hooijdonk aan. “Daardoor kan Amazon zijn gemechaniseerde magazijn met honderdduizenden artikelen realiseren. Eén robot leert onderscheid te maken tussen de verschillende artikelen en er op een bepaalde manier mee om te gaan. Alle andere robots van hetzelfde type kunnen die handelingen onmiddellijk kopiëren.” Robots zijn inmiddels heel mobiel en kunnen, mede dankzij ingebouwde beperkingen, veilig taken vervullen in bijvoorbeeld bedrijven en de thuiszorg en fungeren als persoonlijke assistenten. De komende vijf jaar laten een perfectionering van al deze aspecten zien. Volledig geautomatiseerde fabrieken en robot-brandweermannen zijn eerder dan menigeen denkt realiteit. Recente ontwikkelingen bij kwantumcomputers, zoals Watson, wijzen erop dat denkende machines straks in potentie accountants, ingenieurs, artsen en advocaten kunnen vervangen. Mobiele robots zouden wel eens 80 procent van de huidige banen kunenn overnemen, waardoor over niet al te lange tijd in het ‘Vierde machinetijdperk’ een werkloosheidscrisis kan ontstaan. “De Wet van Moore voorspelt dat kunstmatig intelligente robots de mens binnen tien jaar zullen evenaren. Lerende robots zullen dan ‘witte boorden’kantoorbanen overnemen. Tweevoetige, autonome robots kunnen, gekoppeld aan geavanceerde sensoren en slimme besturingen, rond 2025 hun weg vinden naar ziekenhuizen, scholen, het leger en woningen.”

NANOTECH: ‘RADICALE ONTWRICHTING’ Nanotech is een verzamelnaam van soms zeer verschillende vakgebieden (fysica, chemie, 3D- en 4D-printen, biologie, gezondheidszorg en bouwkunde) en technologieën

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

T R E N DWAT C H E R | F U T U R I S T

BIG DATA: HOOP VOOR KANKERPATIËNTEN De hoeveelheid gegevens die bedrijven, overheden, apparaten (internet der dingen) en mensen zelf verzamelen en opslaan (foto’s, filmpjes op bijvoorbeeld Facebook en YouTube) groeit exponentieel. Een Amerikaans bedrijf gebruikt de data om de leefstijl van klanten beter te begrijpen. Het wil weten hoelang ze al klant zijn en hoe vaak een email hen beweegt de website te bezoeken. Met die kennis is het mogelijk speciaal op hen gerichte relevante aanbiedingen te sturen en hen beter te bedienen. Dat het werkt is inmiddels gebleken. Het succes van de emails is met 20 procent toegenomen. Een bedrijf gespecialiseerd in biowetenschap

analyseert met behulp van big data kankerbehandelingen en kan nu beter voorspellen welke medicijnen in moeilijke gevallen effectief zijn. Omdat mensen dat niet kunnen vergelijkt een gepatenteerde kunstmatige intelligentie miljarden datapunten van genetische profielen van oude en nieuwe patiënten. Daardoor kunnen artsen een behandeling op maat aanbieden

‘Zelfrijdende treintjes bezorgen pakketjes in de stad’ en stijgen de genezingskansen. In Nederland zijn accurate weersvoorspellingen nodig om bijvoorbeeld overstromingen te voorkomen of de gevolgen te beperken. Big data maakt dat mogelijk door kunstmatige intelligentie in te schakelen voor het vergelijken van historische datasets en een leger van sensoren, inclusief mobieltjes, verspreid over het hele land in te zetten. De enorme groei van big data-gebruik lijkt onstuitbaar. Het lijkt dat alleen privacy-kwesties voor vertraging kunnen zorgen. In het Verenigd Koninkrijk wil bijvoorbeeld een financiële autoriteit het verzamelen van big data door verzekeraars, die ze gebruiken om premies vast te stellen, beperken om discriminerende praktijken te voorkomen. De verwachting is dat dit vaker zal voorkomen.

ZELFRIJDENDE TREINTJES Intelligente auto’s kunnen al zelf rijden, maar er zal nog enige tijd overheen gaan voordat het grote publiek ze accepteert en verzekeraars er uit zijn wie verantwoordelijk is als er toch iets gebeurt. Bijna iedereen heeft er moeite mee de controle over te geven aan algoritmes. Kunnen die wel omgaan met het onvoorspelbare gedrag van automobilisten die wel zelf blijven sturen? De verwachting is mensen te kunnen overtuigen wanneer uit harde cijfers blijkt dat het aantal verkeersslachtoffers significant daalt als het grootste deel van de auto’s op de weg autonoom rijdt. Als dat eenmaal een feit is zal ook het autobezit afnemen en het autodelen groeien. Van Hooijdonk: “Commercieel gezien verandert er veel. Er zal sprake zijn van disruptie in de transportsector. Nu bezorgen honderden bestelauto’s per vierkante kilometer dagelijks 40.000 pakketjes in Amsterdam. Dat zijn er straks 100.000. Daar is de infrastructuur niet klaar voor. Om nog meer files en uitstoot te voorkomen pleit ik voor zelfrijdende systemen die als een treintje door de buurt rijden.” Ten slotte een voorbeeld: multinational Caterpillar heeft enorme vrachtwagens geproduceerd voor de mijnbouw. Nieuwe sensortechnieken en software maken automatisering van deze giganten mogelijk, waardoor ze autonoom erts naar klanten kunnen vervoeren. Vanuit een centraal commandopunt houdt men het hele traject in de gaten. Hierdoor zijn minder mensen nodig en verbetert de veiligheid in de mijnbouw. Het bedrijf verwacht dat binnenkort vloten met zelfrijdende vrachtauto’s op de snelweg te zien zijn.

Richard van Hooijdonk is trendwatcher en futurist, internationaal topspreker. Daarnaast adviseert hij multinationals en andere ambitieuze organisaties. Hij is gastdocent aan diverse universiteiten. Eerder werkte hij als strategisch adviseur, marketingdirecteur, adviseur en lid van de raden van bestuur en directies van diverse banken, verzekeraars, uitgevers en technologiebedrijven. richardvanhooijdonk@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

die werken op nanoschaal (afmetingen onder 100 nanometer, één nanometer is een miljoenste van een millimeter). Daarmee kunnen we de wereld van individuele atomen en moleculen betreden. Deze technologie maakt, in principe, een heel scala aan nieuwe of verbeterde producten mogelijk en – in de toekomst – zichzelf reproducerende robots ter grootte van een bacterie, de zogenaamde nanobots. “Nanotechnologie belooft een radicale ontwrichting van de maakindustrie, de energiesector en de gezondheidszorg”, aldus Richard van Hooijdonk. Het komende decennium kunnen we mede dankzij deze technologie energie oogsten van vloeren en wegen. Cellulose nanovezels in houtpulp kunnen de elektrische ladingen produceren die dat mogelijk maken. “Atomisch kleine sensoren in wegen, bruggen, tunnels en ons elektriciteitsnet kunnen beschadigingen ontdekken en doorgeven aan nanomachines die zelf voor reparatie zorgen. Deze ‘zelfhelende’ techniek is straks wellicht toepasbaar in vliegtuigen, schepen en zelfs het menselijk lichaam.

C O LUM N

drs. Marjan Haselhoff

ent u die leider die een topteam wil? Een team dat verantwoordelijkheid neemt, initiatief toont, goed samenwerkt en zelf oplossingen bedenkt voor problemen? Nooit meer brandjes blussen en niet meer geleefd worden door uw agenda? Zodat u eindelijk toekomt aan strategische zaken en echte aandacht kunt geven aan medewerkers? Ja? Begin dan vandaag. Het kan! In mijn werk begeleid ik hoger management om zelfverantwoordelijke topteams te bereiken. Hoe? Door coachend leiding te geven. De huidige tijd vraagt om coachend leidinggeven gebaseerd op 6 V’s: geef Vertrouwen, Vrijheid en Verantwoordelijkheid, vanuit Verbinding, creëer Visie en Veiligheid. Simpel toch? Bedenk zelf maar eens wat u nodig heeft om tot maximale prestaties te komen. Veel leiders vinden het moeilijk om vrijheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid te geven. Omdat doelen en resultaten halen vaak centraal staan. Zodra deze in gevaar dreigen te komen schieten leiders in een controlerende rol en krijgen ze neiging ze de verantwoordelijkheid op zich te nemen. Of ze bedenken, ongeduldig als ze zijn, oplossingen om zo het doel alsnog te bereiken. Daarmee wordt precies het tegenovergestelde bereikt: medewerkers schieten in de weerstand omdat ze te weinig vrijheid en vertrouwen ervaren en doelen worden niet gehaald. Wilt u een topteam, dan moet u ontdekken waarom het voor u zo lastig is de 6 V’s toe te passen. Dit vergt veel zelfkennis. Het is mijn filosofie dat leidinggeven aan anderen begint met leidinggeven aan jezelf. Middels mijn eigen, inmiddels bewezen, Haselhoff-methode krijgt u inzicht in eigen valkuilen die onbewust het bereiken van gestelde doelen saboteren.

EEN VOORBEELD Johan is directeur van een middelgrote organisatie en vindt dat zijn medewerkers te weinig verantwoordelijkheid nemen. Dit frustreert hem. Hij trekt dan ook veel zaken naar zich toe, werkt te hard en heeft te weinig tijd voor echt belangrijke zaken. Hij ontdekt dat zijn eigen valkuilgedrag (controledrang) hem onbewust saboteert. In zijn controledrang trekt hij dingen naar zich toe, wordt directief en luistert niet meer. Vervolgens is het zaak te ontdekken waar dit ineffectieve gedrag vandaan komt. Dergelijk gedrag komt altijd voort uit belemmerende gedachten als ‘ze moeten naar me luisteren’ of ‘ze moeten gewoon hun werk doen.’ Uiteindelijk is er één kerngedachte (een angst) die ervoor zorgt dat hij zijn gedrag blijft vertonen. Johans angst is om te falen. De oplossing is: accepteer angst. Dit geeft rust en zo ontstaat er ruimte voor gedachten die tot ander gedrag leiden. Johan realiseerde zich dat hij mocht falen (zijn nieuwe gedachte). Hij zag vervolgens in dat hij veel meer Vertrouwen moest geven. Dat deed hij door de Verbinding met zijn medewerkers aan te gaan. Daardoor begreep hij waarom zij hun verantwoordelijkheid niet namen. Door zelf te benoemen wat hem dwars zat, durfden zijn medewerkers ook open te zijn. Dankzij het toepassen van de 6 V’s, nam het team zijn verantwoordelijkheid en worden resultaten makkelijker gehaald.

‘Het is mijn filosofie dat leidinggeven aan anderen begint met leidinggeven aan jezelf’

marjanhaselhoff@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Maya Angoelal & Tatjana Romanyk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

VERK IEZ ING ET N ISCHE Z A KE N VROU W VA N N E DE RL A N D 2 0 1 6

‘De belangrijke andere kant van Nederland’ Er kan weer een vooroordeel de prullenbak in: zakenvrouwen met een etnische achtergrond hoeven niet per se donker te zijn. Tatjana Romanyk, die eind oktober tijdens een spectaculair verkiezingsgaladiner in het Rotterdamse World Trade Center is uitgeroepen tot Etnische Zakenvrouw van Nederland (EZVN) 2016, is zelfs blond! Haar wortels liggen in Oekraïne. EZVN-voorzitter Maritza Russel hoopt dat ook het omgekeerde gebeurt en straks zowel donkere als witte etnische zakenvrouwen gewoon Nederlandse zakenvrouwen zijn. In dit ACADEMY®Magazine aandacht voor het gala, inclusief een gesprek met Tatjana die zich samen met haar medewerkers al jarenlang gepassioneerd beijvert voor een betere zorg en uitkomst voor kankerpatiënten.

Tekst: Jacques Geluk

ls Tatjana Romanyk hoort dat de Stichting Etnische Zaken Vrouwen Nederland (EZVN) haar op het web heeft gevonden en genomineerd is ze in eerste instantie verbaasd. “Ik ben geboren en getogen in Hengelo en tenzij ze Twente buitenland vinden, voldoe ik niet aan de criteria, was mijn eerste gedachte. Mijn wortels liggen in Oekraïne, waar mijn vader vandaan komt. Dus het klopt wel. Etnisch betekent kennelijk voor veel mensen dat het anders is dan niet-etnisch. Ik persoonlijk zie het verschil niet. Van mijn ouders heb ik geleerd dat je problemen vanuit meerdere kanten moet benaderen en dat helpt bij het samenwerken en discussiëren met andere mensen. Ik heb meer dan twintig nationaliteiten aan boord in mijn bedrijf en mijn twee kinderen hebben een Tunesische vader. Ik ben heel multicultureel en altijd van de andere culturen geweest. Bovendien zet ik mij, ook als bestuurslid van het Vrouwennetwerk van VNO-NCW West, in voor alle vrouwelijke ondernemers en sowieso voor ondernemerschap”, vertelt Tatjana. “Werken met veel mensen die allemaal een andere benadering en een verschillend referentie-

‘Vrouwelijke ondernemers en managers weten dat ze meerdere ballen tegelijk in de lucht kunnen houden’

kader hebben, leidt vaak tot betere resultaten. Dat is een uitdaging, maar die ga ik als ambitieuze perfectionist graag aan.” Sinds haar studie houdt ‘bètameisje’ Tatjana Romanyk zich met kanker bezig. Oncologie is haar grote passie. Vakmatig kan ze daarin alles kwijt en wetenschappelijk probeert ze op de hoogte te blijven van de allerlaatste ontwikkelingen, waarbij zich altijd realiseert dat kanker een enorme impact

heeft op patiënten en alle betrokken om hen heen. “Kanker is zo ingrijpend dat het je nederig maakt en tegelijk voldoening geeft als je mag bijdragen aan de moeilijke, maar broodnodige strijd tegen deze ziekte. Dat heb ik binnen de farmaceutische industrie gedaan en nu alweer ruim twaalf jaar met mijn eigen bedrijf.” Haar eerste onderneming, TRM Oncology, is inmiddels, naast Axess Oncology en Prime Oncology, onderdeel van Aptitude Health. Deze toonaangevende groep van bedrijven ondersteunt de ontwikkeling, introductie en het klinisch gebruik van nieuwe therapieën om kanker te behandelen en hopelijk te genezen. Inmiddels telt Tatjana’s bedrijf, met vestigingen in Den Haag en Atlanta (Verenigde Staten), 130 gepassioneerde en hooggeschoolde medewerkers, onder wie een medisch oncologe.

‘ZAKELIJK INSTINCT’ Juryvoorzitter Leo Peeters Weem, directievoorzitter van de Rabobank Rotterdam, omschrijft het in het juryrapport aldus: ‘(…)De diverse bedrijven binnen de Aptitude groep hebben een bijdrage geleverd aan circa zeventig procent van alle nieuwe

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ALLEMAAL IN DE GEZONDHEIDSZORG Opvallend is dat ook de andere twee genomineerden voor de titel Etnische Zakenvrouw van Nederland met hun bedrijven werkzaam zijn in de gezondheidssector. Tuncay Tarimci, eigenaar van apotheek De Gorzen in Schiedam is vanwege persoonlijke omstandigheden niet aanwezig op het gala. Maya Angoelal, directeur/eigenaar van Mondzorg Dental Beauty in Den Haag, wel. Zij is trots op haar Hindoestaanse wortels, gaat geregeld naar India, maar voelt zichzelf autochtoon. Toch denkt ze dat door haar nominatie een inspiratie kan zijn voor andere etnische vrouwen die (willen) ondernemen. “Ik merk nooit dat ik een etnische achtergrond heb. Nederland is bij uitstek een land waar vrouwen zich kunnen ontwikkelen als ze de kansen zien en die ook pakken. Ze kunnen er iets moois van maken en wat betekenen voor de samenleving. Dat geldt voor iedereen.” Maya komt uit een eenoudergezin, heeft veel aandacht

___ EZVN-voorzitter Marita Russel (links) met eregaste Barones Rosalind Howells of St Davids, lid van het Britse House of Lords en liefde gekregen, maar heeft alles zelf moeten oplossen. Ze heeft veel baantjes gehad om te ontdekken wat ze leuk vond, maar daar zat de juiste job niet tussen, waardoor ze verder is gaan leren. “Als tandartsassistente had ik het naar mijn zin, maar ik wilde zelf aan de stoel staan. De opleiding mondhygiëne heb ik in één keer gehaald, waarna ik – veertien jaar geleden – mijn eigen praktijk ben begonnen. In 2008 kreeg ik mijn eerste assistente, er is een tandarts bijgekomen en nu zitten we op twee locaties. Ik manage beide praktijken en sta

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

bovendien zo’n vier dagen per week aan de stoel. Ik heb ook met de patiënten een goede band opgebouwd en dat vind ik belangrijk.” Mondhygiëne is niet alleen schoonmaken. Het is een preventieve behandeling, waardoor mensen liefst hun leven lang hun tanden kunnen behouden. “De tandarts is opgeleid om te restaureren. De mondhygiënist wil restauratie juist voorkomen. De mond is de toegang naar het lichaam. Je ademt en kauwt ermee. Harten vaataandoeningen, kanker, aderverkalking, beroertes, alle ziekten beginnen in de © OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA

geneesmiddelen ten behoeve van kankerpatiënten. Zij is een ondernemer, die door haar zakelijk instinct en ondernemend vermogen gebaande paden ter discussie durft te stellen en nieuwe wegen durft in te slaan die aansluiten op snel veranderende maatschappelijke verhoudingen en ontwikkelingen. En ook iemand die in staat is draagvlak te creëren, bruggen te slaan en tevens garant te staan voor vele innovaties die consequent worden doorgevoerd en tastbaar gemaakt.’ Tatjana Romanyk denkt dat haar onderscheiding zeer motiverend is voor haar personeel, ‘dat erg trots is op ons bedrijf ’. “Bovendien kan ik door de prijs de ondersteuning die wij geven nog beter op de kaart zetten, ook buiten het vakgebied waarin wij actief zijn. Wij behoren tot de wetenschappelijke wereld en veel vrouwen die in de schijnwerpers staan zijn bezig op andere terreinen.”

VERK IEZ ING ET N ISCHE Z A KE N VROUW VA N N E DE RL A N D 2 0 1 6

___ Lucinda Douglas

et·nisch (bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) 1. wat een volk betreft; volkenkundig: een etnische minderheid een kleine, qua afkomst onderscheiden groep – Van Dale

mond. Als die gezond is, is het risico kleiner. Steeds meer mensen hebben ook oren naar alternatieve geneeswijzen. Wat het orthomoleculaire aspect betreft wil ik mij daarin verder ontwikkelen”, zegt Maya. Zelf is ze al heel lang bezig met gezondheid. “Na een burn-out heb ik goed gekeken naar de processen om mij heen en ben ik me bewuster van wie ik ben.”

BIJDRAGE AAN DE BV NEDERLAND

Vrouwen met een etnische achtergrond, zoals Tatjana en Maya en al die anderen, leveren dagelijks een bijdrage aan de BV Nederland, zegt Maritza Russel, oprichtster en voorzitter van de Stichting Etnische Zaken Vrouwen Nederland, in haar welkomsttoespraak tijdens het gala dat deze keer anders is dan voorgaande jaren en zelfs een witte presentator heeft, Nick Nielsen. Ze besluit met te zeggen “Wij zijn flexibel en blijven dat” en dat is eigenlijk de teneur van haar hele speech. De EZVN kent een enorme diversiteit. De aangesloten vrouwen hebben totaal verschillende culturele achtergron-

den. Ze komen uit het Midden-Oosten, Oost-Europa, Afrika, Azië en Zuid-Amerika, ontmoeten elkaar bij ‘hun club’ en blijken uiteindelijk heel veel op elkaar te lijken. “Ze ondernemen en combineren dat vaak – met een glimlach – met het moederschap en voedings- en verzorgingstaken en zien er ook nog eens fantastisch uit”, zegt Maritza. “Of hun wiegje heeft gestaan in Aleppo, op Aruba, in Paramaribo, Marrakesj, Istanboel, Rotterdam of Leeuwarden, vrouwelijke ondernemers en managers weten dat ze meerdere ballen tegelijk in de lucht kunnen houden. Ze werken vanuit hun kracht en we merken allemaal de invloed die dat heeft op onze omgeving. We leveren dagelijks een bijdrage aan de BV Nederland als het om geld verdienen gaat, maar ook met onze bedrijven aan de sociale samenhang. Nederland was, is en zal altijd het land blijven waar mensen van elders naartoe komen op zoek naar een beter leven. Het maakt niet uit. Ons land heeft de zeven zeeën bevaren en is van oudsher over de hele wereld banden aangegaan, zoals minister Schultz van Haegen terecht opmerkte tijdens haar handels-

___ Mimoent Haddouti en burgemeester Ahmed Aboutaleb

VERK IEZ ING ET NISCH E Z A KE N VROU W VA N N E DE RL A N D 2 0 1 6

missie naar Iran. Hoewel het mijn droom is dat de etnische zakenvrouw in Nederland ooit ophoudt te bestaan en gewoon opgaat in zakenvrouw van Nederland ben ik ervan overtuigd dat er altijd een club moet zijn en blijven voor vrouwen die of net binnengekomen zijn of vanuit een achterstand in kennis en contacten beginnen met ondernemen.” Maritza heeft dan al uitgelegd dat de EZVN in 2004 is begonnen als de businessclub Zwarte Zakenvrouwen Nederland, vanuit de gedachte dat vrouwelijke ondernemers met een andere etnische achtergrond in het overwegend witte Nederland tegen gemeenschappelijke barrières oplopen. “De BV Nederland had nog geen oog voor ons. Wij wilden zwarte zakenvrouwen een netwerk bieden, waar ze hun ei kwijt konden en steun konden vinden bij elkaar. Eenheid is beter dan verdeeldheid. Zwart was onze geuzennaam. We waren strijdbaar en gingen de barricaden op. Onze club was een succes, maar nadat bleek dat onze naam de lading niet meer dekte hebben we die in 2009 omgedoopt in Etnische Zakenvrouwen Nederland.”

POSITIES VOOR EENIEDER Rotterdams burgemeester Ahmed Aboutaleb spreekt tijdens zijn humorvolle

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

VERK IEZ ING ET N ISCHE Z A KE N VROUW VA N N E DE RL A N D 2 0 1 6

___ Anoesjka Bhaktali openingstoespraak uit dat het vanzelfsprekend zou moeten zijn dat alle posities in de samenleving bereikbaar en beschikbaar moeten zijn voor eenieder. “De werkelijkheid: dat is het niet. Degenen die er zijn gekomen hebben zich verdraaid moeten bewijzen om uiteindelijk in de samenleving een plek te krijgen.” Volgens Aboutaleb is het daarom goed ‘avonden als deze’ te vieren en markeren. Volgens hem moeten etnische of zwarte vrouwen, die misschien hier zijn geboren maar wier wortels elders liggen,

nog steeds dezelfde weg afleggen. “Wellicht dat het de komende jaren als vanzelfsprekender wordt gezien en ervaren. Ik ben blij dat we vanavond het feestje met elkaar vieren. Tien keer in Rotterdam en twaalf keer in totaal hebben vele vrouwen die hier zijn geweest het gevoel gehad dat ze meetellen, meedoen, erbij zijn en een gewichtige bijdrage leven aan deze samenleving. Dat wil ik hier graag onderstrepen. Met ons applaus wil ik de dames vleugels geven waarmee ze met gemak over Nederland kunnen vliegen, om van daaruit hun vleugels uit te slaan over de hele wereld en te laten zien dat het vanzelfsprekend is dat ze zijn waar ze zijn en dat ze ook nog eens de belofte zijn voor Nederland in de toekomst.” Ook vrouwen in de zaal denken dat een EZVN-verkiezing nog steeds moet. En niet alleen omdat het een sprankelend evenement is, met veel muziek, heerlijk eten en een bijzondere loterij waarvan de opbrengst gaat naar bliksemstages voor basis- en vmboscholieren, die daar daardoor betere kansen kunnen krijgen op de arbeidsmarkt. “Zo’n gala is nodig omdat niet-witte mensen ondanks het feit dat we zijn geïntegreerd, in Nederland geen podium hebben. Velen van ons staan in de schaduw. EZVN geeft ons een podium om daaruit te kunnen komen. We dragen wel bij aan de Nederlandse maat-

ALLE PRIJZEN OP EEN RIJ Etnische Zakenvrouw van Nederland 2016: Tatjana Romanyk (Aptitude Health BV) Etnische Vrouwelijke Manager 2016: Mimoent Haddouti (‘Global Head IT Continuity & Security Services Rabobank, Utrecht) Aanmoedigingsprijs, Anoesjka Bakhtali (Maid at Home, Rotterdam). De prijzen zijn uitgereikt door burgemeester Aboutaleb, Maarten Struijvenberg, wethouder Werkgelegenheid en Economie van de gemeente Rotterdam en Rábin Báldewsingh, wethouder Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport van de gemeente Den Haag. Een speciale President’s Award is er voor Prem Radhakishun, die ook voor Powned aanwezig is, vanwege zijn inzet voor de multiculturele samenleving. www.ezvn.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

schappij en de economie. Door dit podium zijn we zichtbaar en weten mensen wat we doen. We zijn de belangrijke andere kant van Nederland”, zegt de een. Een ander voegt daaraan toe: “Over vijf, zes jaar is het nog meer dan nodig. Wij hebben de taak de wind onder de vleugels voor jonge mensen te zijn. EZVN geeft daar het podium voor.”

‘WE ZIJN ALLEMAAL VROUWEN’ Spreker en motivator Lucinda Douglas, die álle vrouwen via het door haar ontwikkelde programma ‘Yes you can woman’ in hun kracht wil zetten zodat zij hun potentieel ten volle leren benutten en hun leven significant kunnen verbeteren, laat een ander geluid horen. “Op de nominatie voor de Aanmoedigingsprijs ben ik supertrots. Het is een eer dat ze het mij hebben gegund. Dat ik niet heb gewonnen is geen teleurstelling. Het traject op zich was een belevenis, die me al de nodige publiciteit heeft opgeleverd. Bovendien: als ik eerste zou zijn geworden, had ik mij enigszins politiek correct moet opstellen en dat past toch minder bij mij.” Een verkiezing als deze kan volgens Lucinda ook vervreemdend en stigmatiserend werken, doordat de nadruk wordt gelegd op etnische verschillen tussen westerse en niet-westerse, al dan niet gekleurde vrouwen. “Te veel hameren op dat donkere vrouwen het moeilijker hebben, wordt niet altijd door blanke vrouwen begrepen. Ook zij ervaren belemmeringen die met vrouw-zijn te maken hebben en niet per se gekoppeld zijn aan kleur. Die richting moeten we niet uit. Ik heb te hard gewerkt om alleen een rolmodel voor donkere vrouwen te zijn. We zijn allemaal vrouwen. Dat is wat telt. Het is belangrijk dat we het in deze maatschappij samen doen en verbindingen leggen, tussen vrouwen onderling én met mannen.”

E N TE RTA IN ME N T

‘Fake of serieus, lachen is altijd een goede keus’ Jelle Kuiper Theatermaker Jelle Kuiper maakt verschillende cabaretvoorstellingen waarmee hij succesvol door Nederland toert. Hij zet bezoekers van bedrijfsbijeenkomsten met 'fake speeches' vakkundig op het verkeerde been, maar leidt als dagvoorzitter congressen in goede banen. Bovendien maakt de 'beste trouwambtenaar van Nederland' onvergetelijke spektakels van huwelijksceremonies. jellekuiper@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’ prof. dr. Iris Sommer Tekst: Jacques Geluk

Mensen kijken naar dezelfde gebeurtenis, maar wat ze waarnemen verschilt per individu. Het hangt er vanaf hoe hun hersenen de situatie interpreteren. Een persoon die als toevallige voorbijganger min of meer onbevooroordeeld kijkt heeft een heel andere ervaring en beleving dan iemand die stemmen hoort, hallucineert, schizofreen of autistisch is. Arts en psychiater Iris Sommer doet op dit moment onderzoek naar hallucinaties, of zoals zij zegt ‘hardnekkige onwaarnemingen’.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

P SYC H IAT R I E | N E U R OW E T E N S C HA P

edereen heeft zijn eigen waarheid. Een objectieve algemene waarheid bestaat niet. Net als de neiging tot vooroordelen of je laten leiden door eerdere ervaringen heeft dat te maken met de manier waarop wij waarnemen. Waarnemen is een samenwerking van de zintuigen en de hersenen. Het geheugen vult een groot deel aan, gebaseerd op verwachtingen. Dat maakt mensen tot onbetrouwbare waarnemers. Hardnekkige ‘onwaarnemingen’ zijn hallucinaties. Die komen bij patiënten met hersenaandoeningen voor, maar even zo goed bij gezonde mensen. Over smaak valt niet te twisten; over waarneming ook niet”, legt arts en psychiater Iris Sommer uit. “Je onthoudt dingen door er een vleugje emotie aan te koppelen. Gebeurtenissen met heel heftige emoties vergeet je nooit meer. Dat kan zelfs tot herbelevingen leiden. Anderzijds zijn emotieloze feiten heel moeilijk te onthouden. Vanuit een neurobiologisch standpunt vertel ik, bijvoorbeeld tijdens lezingen die ondernemers voor hun personeel organiseren, dat het brein actief blijft en leert door emotieloze dingen te koppelen aan emoties. Om medewerkers optimaal te kunnen inzetten is het belangrijk dat zij tijdens het werk voldoende geëmotioneerd blijven en zich niet uitsluitend met zakelijke feiten bezighouden. Dat geldt ook voor het onderwijs. Leraren staan voor de vraag hoe zij middelbare scholieren zakelijke, emotievrije feiten kunnen laten onthouden. Dat kunnen ze doen door emotie toe te voegen en, bijvoorbeeld tijdens de geschiedenisles, ervoor te zorgen dat deze jongeren zich kunnen inleven. Het persoonlijk maken van een verhaal, feiten of cijfers – waardoor die gaan leven – activeert neuronen in hun amygdala, waardoor de informatie beklijft. Dat is niet altijd makkelijk, maar het werkt wel.”

PERSOONLIJK VERHAAL “Kijk”, zegt Iris eerlijk, “neurowetenschap is ook niet altijd even spannend. Welke neurotransmitters en -structuren op een bepaald moment bij een bepaalde situatie actief zijn? Die informatie gaat als je niet oppast het ene

oor in en het andere uit. Wanneer iemand echter een persoonlijk verhaal vertelt over de manier waarop hij ziek is geworden en welke stofjes in bepaalde hoekjes van het brein daarvoor verantwoordelijk waren, wat dat met hem deed en hoe het hem nu vergaat, dan blijft het wel hangen. Dit gaat ook op voor situaties die het brein niet betreffen, maar die het wel moet verwerken.” Volgens Iris zijn associaties heel makkelijk te leggen

‘Verveling is dodelijk voor de hersenen’

als er emoties bij komen kijken. “Dan komt dopamine vrij en krijgt een waarneming een zekere kleur, smaak en relevantie, waardoor die beklijft. Als dat niet gebeurt vergeet je het meteen weer. We komen zoveel prikkels tegen dat we ze niet allemaal willen en kunnen onthouden.” Toch gaat dat niet voor iedereen op. “Autistische mensen kunnen irrelevante prikkels minder makkelijk negeren. Zij ervaren vaak drukte in hun hoofd als ze op plaatsen zijn zoals een markt, waar heel veel invloeden tegelijk binnenkomen. Wie aan psychoses lijdt en wanen krijgt ervaart ook dat het brein irrelevante prikkels als relevant aanmerkt.” Iris Sommer geeft een voorbeeld. “Een man loopt over het Janskerkhof in Utrecht, ziet een advertentie van een uitzendbureau en denkt dat de tekst heel relevant, zelfs speciaal voor hem bestemd is. Dat is niet zo, maar hij beschouwt het als een geheime boodschap van iemand die hem daarover niet rechtstreeks durft aan te spreken. Dat is het begin van waanvorming, die vaker voorkomt wanneer iets mis is met de dopaminehuishouding. Maar iedereen heeft van nature de neiging verbanden of oor-

zaak-en-gevolgrelaties te zien, ook als die er niet zijn.” Volgens Iris proberen we allemaal gebeurtenissen te verklaren, ook al berusten ze in veel gevallen op toeval.

MENSELIJK GEHEUGEN Wanneer een betrouwbaar iemand uit hun omgeving herhaaldelijk over een fictieve gebeurtenis uit hun gezamenlijke jeugd vertelt, is een groot aantal mensen geneigd dit voor waar aan te nemen. Onderzoekers van de Universiteit van Warwick concluderen na recent onderzoek dat soms moeilijk is vast te stellen of iemand over een echte of fictieve herinnering spreekt. Ze zetten daarom vraagtekens bij de authenticiteit van het menselijk geheugen wanneer dit gebruikt wordt bij getuigenverklaringen in forensische onderzoeken en rechtszaken. Ook medisch en psychotherapeutisch kan het falen van het menselijk geheugen (ernstige) gevolgen hebben. Dat onderzoek is een goed voorbeeld van wat Iris Sommer betoogt. “Mensen zijn geneigd dingen of gebeurtenissen van een betekenis te voorzien, die ze wellicht helemaal niet hebben en geloven daar ook in. Als je bang bent voor honden en je zoekt een verklaring, dan is er al gauw een trauma gevonden waarin je door een hond bent belaagd. Of dat al dan niet heeft plaatsgevonden is niet meer relevant, het biedt immers een afdoende verklaring.” Het gesprek komt op schizofrenie, waarbij beeldvormend onderzoek heeft aangetoond dat de taalgebieden in het brein daarin een grote rol spelen. Iris: “Het is fantastisch als je eigenaardigheden van je brein niet als bedreigend, maar als interessant en wonderlijk kunt ervaren. Dat levert enorm veel veerkracht op. Stemmen horen is zo’n fenomeen. Sommigen zien het als een foefje dat het brein met hen uithaalt en kunnen erom lachen, anderen gaan er juist erg onder gebukt, zeker wanneer ze meerdere stemmen horen van wie ze opdrachten krijgen. De ene stem is de andere niet. In veel gevallen zoeken en vinden mensen ook daar een verklaring voor. Dat kan een geruststellend idee zijn, vaker is het een beangstigende verklaring waarin demonen en duivels een

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

P SYC H IAT R I E | N E U R OW E T E N S C HA P

ZIE IK SPOKEN? Ze is nu druk bezig met het ‘onderzoek van het jaar’ naar hallucinaties; zintuiglijke belevingen die niet overeenkomen met wat in werkelijkheid gebeurt. Enthousiast zegt Iris: “We hebben op Lowlands gestaan met ons onderzoek. In drie dagen hadden we 600 deelnemers. Geweldig. Normaal hebben we in het laboratorium als we heel hard werken tien deelnemers in zo’n korte tijd. Vervolgens zijn we tijdens het Weekend van de Wetenschap op internet gegaan. Na prachtige pr op televisie hebben 10.000 mensen onze test op https://zieikspoken.nl/ ingevuld. Zo’n onlineonderzoek heeft wel beperkingen, doordat je iemand niet het hemd van het lijf kunt vragen, maar het levert wel een schat aan informatie op. Tegelijk zien veel invullers het als een spelletje en zijn ze benieuwd naar hun profiel. Een win-winsituatie. Het Weekend van de Wetenschap brengt de onderzoeksresultaten in augustus 2017 naar buiten. Ik kan wel vast zeggen dat de meerderheid van de mensen hallucinaties heeft ervaren en dat velen van hen, die daarvoor het tegendeel dachten, daar pas tijdens het beantwoorden van de vragen achter

‘DA’S RAAR: ER ZIJN TWEE TYPEN BREINSPECIALISTEN’ Patiënten wier brein niet optimaal werkt hebben sinds de jaren zeventig te maken met twee typen breinspecialisten: de neuroloog en de psychiater. “Dat is binnen de geneeskunde een rare situatie, want hersenaandoeningen hebben altijd met beide terreinen te maken en dus zowel neurologische als psychiatrische aspecten. Logisch, ze komen immers voort uit hetzelfde orgaan. Door patiënten één van de twee specialisten voor te zetten doe je hen tekort, maar beiden aanbieden is een dure en tijdrovende aangelegenheid. De oplossing is artsen een volwaardige opleiding geven die beide vakken omvat. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat er niet alleen veel verschillen tussen hersenaandoeningen zitten, maar vooral veel overkomsten die een stuk interessanter zijn.” Een andere reden om neurologie en psychiatrie te laten samenwerken is het feit dat het lang duurt voordat blijkt of en welke hersendoening patiënten hebben. “Het begint meestal sluipend. Het duurt

lang voordat blijkt dat het bijvoorbeeld gaat om een vorm van dementie of Parkinson. Aanvankelijk zijn er algemene symptomen, zoals depressie- vermoeidheids- of andere verschijnselen, en kan een zekere traagheid van het denken en een gebrek een flexibiliteit en aanpassingsvermogen ontstaan, wat mensen stressgevoeliger maakt. In die periode kunnen we mensen bijstaan met milde interventies. Soms krijgt men pas na tien tot twintig jaar de uiteindelijke diagnose.”

MEDICIJNEN ZIJN SOMS ECHT NODIG Iris komt nog even terug op de waarde van het medicijngebruik. “Niet altijd, maar in sommige gevallen zijn medicijnen om hersenaandoeningen te behandelen nodig. Laatst bezocht ik een debat in De Balie met de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche, die de psychiatrie enorm aanvalt en zelfs spreekt over dodelijke psychiatrie, vanwege de giftige werking van psychofarmaca. Zijn uitspraken maken veel patiënten die zulke middelen gebruiken ongerust. Wat Gøtzsche zegt klopt voor een deel. Soms hebben medicijnen ernstige bijwerkingen, maar vaak worden ze goed verdragen. En inderdaad zijn anti-depressiva niet heel erg effectief, maar dat geldt ook voor andere behandelingen, zoals psychotherapie. Toch moet ik er niet aan denken waar we zouden zijn zonder medicijnen, want een deel van de patiënten is daarmee echt goed geholpen, zeker wanneer er sprake is van psychoses.” Ten slotte: Iris Sommer houdt ervan het brein van haar toehoorders, lezers en patiënten te prikkelen, zoals ‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’ en ‘Hersenaandoeningen zijn meer hetzelfde dan verschillend’. “Dat is de kern van mijn boeken. De waarheid is voor iedereen net een (groot) tikkeltje anders.”

Prof. dr. Iris Sommer is opgeleid als arts en psychiater, cum laude gepromoveerd op het gebied van schizofrenie en oprichter van de Stemmenpoli UMC Utrecht. Zij is hoogleraar aan het UMC, waar ze praktijk houdt en onderzoek doet naar psychose. In 2016-2017 is haar onderzoek naar hallucinaties publieksonderzoek van het jaar. Sommer geeft boeiende lezingen over de mysteries van ons brein. Publicaties: ‘Stemmen horen’ en ‘Haperende hersenen’. Van de laatste bestseller is onlangs de negende druk verschenen. irissommer@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SHOORN

‘Emotie helpt ons te onthouden’

kwamen. Waanideeën blijken ook vrij regelmatig voor te komen: achterdochtig zijn of overtuigd zijn van kwade opzet, waarvan later blijkt dat het niet zo is. Evolutie heeft onze hersenen voorgeprogrammeerd om gevaar, onveilige situaties en vijanden te signaleren. Dat was van belang om te overleven en daarop zijn we nog super afgestemd en ervaren we situaties soms als onveilig en mensen als vijandig, terwijl dat niet het geval is. Bij psychoses is de neiging ergens iets achter te zoeken nog veel groter. Psychoses zijn doorgaans goed te behandelen met medicijnen, maar de aanleg voor psychose verdwijnt niet. Je bent en blijft wie je bent. Heet hangijzer is nu hoe lang je met die medicijnen moet doorgaan. Ik hoop dat we dat de komende jaren eens goed kunnen uitzoeken.”

rol spelen. Stemmen geven soms opdrachten, wat tot gevaarlijke situaties kan leiden. Goede begeleiding en behandeling zijn daarom essentieel voor mensen die last van stemmen hebben.”

L E Z I N G | DAG VO O R Z I T T E R S C HA P

DIRK:

Acteur, spreke r, trouwambtena ar, presentator én dagvoorzitter

“Weinig mensen kennen mijn hele verhaal. Ik heb het opgeschreven in dit boek. Een open boek, ik laat niets weg. Zonder mezelf te sparen, vertel ik over mijn worstelingen, obstakels en missers. Over afwijzingen, teleurstellingen, financiële drama’s en presteren in de meedogenloze entertainmentwereld. Pijnlijk en kwetsbaar? Jazeker. Maar misschien ook wel herkenbaar. En ondanks alles blijf ik niet alleen overeind, maar geniet ik. En nooit met mate.” dirkzeelenberg@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ÂŠ MET DANK AAN MARC LAMMERS

top

20 spreker

Vanuit zijn grote ervaring als hockeycoach weet Marc Lammers hoe belangrijk het is dat sporters of werknemers de kans krijgen zelf initiatief en verantwoordelijkheid te nemen. Wanneer ze eigenaar zijn van door henzelf aangedragen oplossingen en antwoorden presenteren ze heel veel beter.

Marc Lammers heeft als speler vijf hockeyinterlands gespeeld en is (bonds)coach geweest van het Spaanse en het Nederlandse damesteam (Olympisch goud in 2008), Den Bosch Heren 1 en het Belgische herenhockeyteam. In totaal heeft hij meer dan 400 wedstrijden internationaal gecoacht. Nu is Lammers vooral consultant voor het bedrijfsleven, het onderwijs en voetbalclubs en een zeer gemotiveerde spreker. marclammers@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMYÂŽ MAGAZINE 2017

M O T I VAT I E

Een elftal tips om organisaties gezonder te maken 1. HEB JE GEEN GEZAMENLIJK DOEL, DAN HEB JE ELKAAR NIET NODIG

6. IK HEB NOG NOOIT EEN WEDSTRIJD GEWONNEN OP MIJN ZWAKKE PUNTEN

“In veel bedrijven hebben de afzonderlijke afdelingen (bijvoorbeeld sales, marketing, inkoop) elk een eigen doel. De bedrijfsleiding klaagt dan over een gebrek aan samenwerking, maar dat komt doordat de afdelingen niet weten wat het gezamenlijke doel is. Kortom: als de directeur of de manager het wel weet en de spelers niet, werkt het niet.”

“Het bedrijfsleven moet zich vooral focussen op waarin mensen goed zijn of zelfs excelleren en hen dat vaker laten doen. Daardoor verbetert hun zelfvertrouwen en komen ze in de flow.”

2. SOMETIMES YOU WIN, SOMETIMES YOU LOSE LEARN

“Organisaties die voortdurend leren en verbeteren winnen uiteindelijk de wedstrijd. Zij nemen initiatief en verantwoordelijkheid en doen wat ze zeggen, maar zijn ook bereid uit hun comfortzone te komen en buiten de gebaande paden te denken. Het motto is dan ook: wacht niet tot iemand anders het doet, zet zelf de eerste stap.”

“Organisaties moeten het aandurven hun medewerkers fouten te laten maken. Door het lef te hebben daarmee te experimenteren, ook als dat in eerste instantie geld kost, voorkomen ze dat werknemers dezelfde fouten steeds opnieuw maken en bereiken ze dat hun prestaties verbeteren. Medewerkers leren van hun fouten en niet van allerlei waarschuwingen vooraf. Als drie van de tien innovaties mislukken, betekent dat dat er zeven zijn geslaagd. Zonder proberen en experimenteren was er geen enkele innovatie geweest. Conclusie: Je moet investeren in vernieuwing én in fouten.”

3. MENSEN WILLEN BEST VERANDEREN, MAAR WILLEN NIET VERANDERD WORDEN “Mensen willen leiders die inspireren in plaats van instrueren. Ze willen eigenaar zijn van een verandering of verbetering. Dat eigenaarschap krijgen medewerkers als de manager open vragen stelt, waardoor zij zelf moeten nadenken over antwoorden. Doordat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de gekozen en bovendien door de leidinggevende erkende oplossing of verbetering, werken de medewerkers harder en zijn ze gemotiveerder. Mensen onthouden slechts 10 procent van wat ze horen, maar wel 70 procent van wat ze zelf zeggen.”

4. VAN FEEDBACK NAAR FEED FORWARD “Niet terugkoppelen, maar vooruitkijken. Terugkijken levert vaak verwijten en negatieve energie op en heeft vaak geen zin. Het is gebeurd, er valt niets meer aan te doen en de omstandigheden zijn niet te vergelijken met die van de toekomst. Alleen de leermomenten van toen zijn nu nog belangrijk. Het is veel beter vooruit te spoelen en te bedenken wat nodig is om in de toekomst wel kampioen of marktleider te worden. Dat levert, naast veel energie, ook heel veel positiviteit en oplossingen op. Je kunt er nog heel veel aan doen en iedereen kan daar aan bijdragen, wat de betrokkenheid bevordert.”

5. THE BODY ACHIEVES, WHAT THE MIND BELIEVES “Je kunt enorme prestaties leveren, als je er maar in gelooft. Dat geldt zowel voor de sport als het bedrijfsleven. Ook hier zijn eigenaarschap en het stellen van eigen doelen weer heel belangrijk. Degenen die zelf de lat op een voor henzelf uitdagende, maar haalbare hoogte leggen en nadenken over hoe ze er overheen kunnen springen, gaan er al vanuit dat ze daarin zullen slagen. In negen van de tien gevallen gebeurt dat ook. Het omgekeerde klopt eveneens. Als een coach of manager de lat neerlegt is dat vaak te hoog voor zijn medewerkers, die dan gelijk denken dat ze het toch niet halen. Dan lukt het bij voorbaat niet.”

7. WINNAARS LATEN IETS GEBEUREN, VER- LIEZERS WACHTEN TOT ER IETS GEBEURT

8. NIET HARDER, MAAR SLIMMER WERKEN “Er zijn nog wel eens bedrijven die bijhouden hoeveel klanten de salesmanagers per dag bezoeken om te controleren hoe hard ze werken. Als dat tien klanten zijn die geen enkele opdracht opleveren is er wel hard, maar niet slim gewerkt. Het kan beter zijn er drie te bezoeken, van wie door een betere inschatting vooraf valt aan te nemen dat zij wel bereid zijn zaken te doen. Bijvoorbeeld door verbinding te maken en meer tijd voor hen te nemen.”

9. JE KRIJGT GEEN VERANTWOORDELIJK- HEDEN, JE MOET ZE NEMEN “Een werknemer kan beter uit zichzelf laten zien wat hij kan, dan te wachten tot zijn baas hem die verantwoordelijkheid geeft. De directeur kan op zijn beurt stakeholders en aandeelhouders beter iets aanreiken, dan wachten op wat zij van hem vragen. In andere woorden: de leider moeten open vragen stellen, de werknemers of uitvoerders moeten zelf de bijbehorende verantwoordelijkheid nemen en daarmee aantonen dat je het kunt.”

10. WINNAARS ZEGGEN VAAK ‘MOGELIJK’, VERLIEZERS ZEGGEN VAAK ‘MOEILIJK’ “Bij bedrijven hoor ik vaak dat er problemen zijn. Dan zeg ik: ‘Ho even, u speelt niet tegen de crisis of problemen, maar tegen de concurrentie. Die heeft soortgelijke problemen en lijdt onder dezelfde economische omstandigheden. Dus moet u bedenken wat u beter kunt doen dan de anderen. Dat betekent niet naar de moeilijkheden, maar naar de mogelijkheden kijken voor u en uw team (cirkel 1 en 2). Als u kijkt naar wat u binnen die twee cirkels kunt verbeteren, zult u winnen’. Een voorbeeld. Een bedrijf heeft tien procent minder omgezet dan een jaar eerder. Drama! De markt als geheel heeft min twintig procent minder omgezet. Dan moet je naar mijn mening feest vieren. Tien procent beter dan de markt, dat is super goed gedaan! Je moet je mensen een cadeau geven en de omstandigheden niet te veel invloed geven. Niet kijken naar de jaarcijfers van vorige jaren, maar de vergelijking maken met andere bedrijven in dezelfde sector.”

11. WINNAARS HEBBEN EEN PLAN, VERLIEZERS EEN EXCUUS “Die tip spreekt voor zich.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

top

20 spreker

‘De Mohammed Ali van de Amerikaanse politiek’ Herverkiezing 2020 al begonnen?

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C O LUM N

Donald Trump: Hoogste tijd dat we hem serieus gaan nemen. Hij is de komende vier jaar de president van Amerika. We kunnen niet volstaan met: Ach, wat een geblondeerde lawaaipapegaai, bombastische opschepper en ongeneeslijke leugenaar. Daarom 10 tips om Trump beter te snappen. Voor liefhebbers én haters van Donald Trump.

Charles Groenhuijsen • Overdrijven: Donald Trump overdrijft altijd en overal: Over zijn prestaties als zakenman, zijn overwinning op Hillary Clinton en zijn eigen populariteit: ‘Iedereen houdt van mij’. • Beledigen: Trump geniet van het beledigen van grote bevolkingsgroepen: vrouwen, immigranten, moslims en politieke tegenstanders. Geen schaamte. En hij komt ermee weg. • Politieke incorrectheid: Hij schept er zichtbaar genoegen in buiten de lijntjes van politieke correctheid te kleuren. Elke dag weer. • Gevecht: Donald Trump is altijd in gevecht met anderen. En zonder uitzondering komt hij daar (volgens hemzelf) als jubelende overwinnaar uit. ‘My life is about winning’. In het imperium van de Donald Trump bestaat geen twijfel. Zijn vader gaf hem als levensmotto mee: ‘Kill, kill, kill’. Dat zegt veel. Wat een contrast met ‘gentleman’ Barack Obama! • Excuus: Het is hem vaak gevraagd: ‘Waarom bied je nooit je excuses aan?’ Trump heeft het in de afgelopen maanden één keer gedaan. Naar aanleiding van de onthulling over zijn neerbuigende opmerkingen over vrouwen (‘Grab them by the pussy’). Maar dat excuus klonk niet erg gemeend. Want hij voegde er in één adem aan toe dat Bill Clinton waarschijnlijk veel erger was qua vrouwen. • Publiciteit: Zorg ervoor dat je morgenochtend op de voorpagina‘s van de kranten staat en ‘Breaking News’ bent op televisie en internet. Als jij veel publiciteit krijgt, krijgt je tegenstander dat niet: Vraag maar aan Hillary. Oh, en vergeet niet: ‘There is no such thing as bad news’.

• Bluf. Stel idiote eisen. Daag je tegenstander uit. Gooi geen steen in de vijver maar een rotsblok. En ren hard weg zodat je niet nat spettert. Voorbeeld: Het nieuwe presidentiële vliegtuig, de Air Force One. ‘Schandelijk dat Boeing voor twee exemplaren drie tot vier miljard dollar rekent’. Boeing schrok zich een hoedje. Overal groot nieuws. Reken maar dat Boeing de prijs verlaagt. Of Carrier, fabrikant van airconditioning: Trump wil ze verbieden banen naar Mexico over te brengen. Dat lukt maar ten dele. Maar intussen zijn andere ondernemers (die wél allergisch zijn voor publiciteit) gewaarschuwd: Met Trump valt niet te spotten. En hij is niet bang. Nooit. • Flipflops. Trump grossiert in onhaalbare ideeën. Het bouwen van een muur tussen de VS en Mexico, het deporteren van 11 miljoen illegalen en het buiten houden van alle moslims. Hij heeft het met veel verve verdedigd, maar weet natuurlijk: Dit gaat nooit gebeuren. Er is al een hele lijst met ‘flipflops’: Hij verandert voortdurend van standpunt maar ontkent ‘t als hem er naar wordt gevraagd. • Bangmakerij. De vrouwen die hem beschuldigen van seksueel wangedrag ging hij voor de rechter slepen. Nog iets vernomen van dat dreigement? Voorlopig loze bangmakerij. Lege campagneslogan dus. • Negeer akelig nieuws. Elke presidentskandidaat publiceert belastingaanslagen. Hoeveel heeft hij verdiend, belegd, fiscaal afgetrokken, slim weggesluisd? Interessant! Vooral bij miljardair Donald Trump. Maar hij weigert met flauwe smoezen en zwijgt er verder over. Het is de aanpak van ‘dit waait wel weer over’.

Met evenveel argumenten kun je verdedigen dat hij 2020 niet haalt. Het overtreden van alle wetten van politieke correctheid en fatsoen, moet een keer afgerekend worden. Zijn arrogantie is van buitenaardse proporties. Dat maakt je kwetsbaar in de politieke slangenkuil van Washington, waar niet alleen linkse Democraten, maar ook veel rechtse Republikeinen (partijgenoten dus!) z’n bloed wel kunnen drinken. Intussen geniet hij à la Trump van alle aandacht en opwinding. Er verschijnen al krantenkoppen over 2020. ‘De campagne voor zijn herverkiezing is begonnen’. Gaat dat écht gebeuren? Of alleen in de parallelle werkelijkheid van ‘The Donald’?

ENJOY THE SHOW! Amerika-kenner Charles Groenhuijsen is schrijver, columnist, programmamaker, consultant en spreker en een veelgevraagd moderator en dagvoorzitter. Hij is sinds 1974 actief in de journalistiek, waarvan 23 jaar bij de publieke omroep. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan, waaronder het boek over Donald Trump (Uitgeverij Balans, ISBN 9789460030987). charlesgroenhuijsen@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Kan de wereld voorkomen dat we afglijden naar het slechte?’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

POL ITIE K – B OE KRE C E N SIE

Leve overmorgen! Na drie eerdere toekomstgerichte boeken heeft de Franse econoom, sociale theoreticus en politieke adviseur Jacques Attali nu ‘Vivement après-demain !’ gepubliceerd. Daarin blikt hij vooruit op de komende vijftien jaar, ‘waarin we uit de impasse móeten komen’. Hij baseert zich in het bijzonder op nieuwe inzichten in het wetenschappelijke, demografische, ideologische, geopolitieke en kunstzinnige domein en komt tot radicale en verrassende conclusies over wat ons te wachten staat en hoe we daarop kunnen inspelen.

Jacques Attali Tekst: Jacques Geluk

ele (donkere) wolken pakken zich samen aan de horizon, terwijl de middelen nog ontbreken om de wereld beter te maken. Om daar wat aan te doen, concludeert Jacques Attali in zijn boek, moeten we boosheid en woede vermijden en zo voorkomen dat geweld zich over de hele planeet verspreidt en de mensheid ten onder gaat aan klimaatproblemen, terrorisme en technologische zelfmoord. Een voorwaarde om dit te bereiken is gelukkig zijn in een serene wereld, anderen helpen dit doel te halen en suïcidaal egoïsme vervangen door bewuste onbaatzuchtigheid. In zijn introductie is de verbazing van Attali meteen merkbaar. ‘Als de mensheid zichzelf nog niet heeft laten uitsterven en zelfs nog een eeuw bestaat zullen historici mannen en vrouwen blijven bestuderen. Ze zullen zich afvragen waarom de planetaire revolutie in 2017 niet is uitgebarsten als waarschuwing tegen en ter voorkoming van de komende grote catastrofe’. Volgens Attali ligt dat bijvoorbeeld aan de slordigheid van politici, het cynisme van de bazen, de onverschilligheid van het volk, de arrogantie van de bankiers, de lafhartigheid van de optimisten, de passiviteit van de pessimisten, de futiliteit van de intellectuelen, de ijdelheid van

POSITIEVE ONTWIKKELINGEN

de economen en de kinderachtigheid van de media. Daarnaast wijst hij op geringe invloed van degenen die wel anticiperen en zich voorbereiden op wat komen gaat. ‘Tegelijk begrijpt men niet wat te doen als de tijd daar is en is men niet in staat na te denken over de toekomst die de mensheid de komende weken of decennia te wachten staat.’

Attali heeft ‘Vivement après-demain !’ ingedeeld in vier enorme hoofdstukken: ‘La rage’, ‘L’explication’, ‘La colère’ en ‘Le meilleur du monde’, waarin het in het eerste en derde chapiter vooral gaat over boosheid, woede en gramschap. Hij gebruikt dialectiek, een redeneervorm waarbij hij door middel van het gebruik van tegenstellingen op zoek is naar de waarheid. Op die manier slaagt hij er, altijd in helder en begrijpelijk Frans, in veel duidelijk te maken. Bijvoorbeeld dat de geschiedenis laat zien dat de mens steeds meer en beter kan, maar andere dingen steeds slechter. De wereld lijkt aan de ene kant gewelddadiger, barbaarser en destructiever dan vroeger en aan de andere kant zachtmoediger, guller en constructiever. Terwijl hij in 2016 aan zijn boek werkt merkt Attali dat de meerderheid van de mensen goed doet, maar dat het slechte desondanks domineert. Er zijn veel positieve ontwikkelingen op onze planeet. De levenskwaliteit en -verwachting stijgen, het Bruto Binnenlands Product (BNP) groeit fors wereldwijd en is de laatste 25 jaar zelfs verdrievoudigd. De toegang tot internet (van 1,3 tot ruim 49 procent van de wereldbevolking) is sinds de

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

POLIT IE K – B OE KRE C E N SIE

wereld gebleken’, luidt Attali’s eerste stelling. De tweede laat zien dat we over het algemeen een lange weg te gaan hebben: ‘Dit systeem is er echter nog niet en dat leidt de wereld in de richting van een ramp’. De vier overige stellingen zijn al even intrigerend: ‘De wereldmarkt is vandaag de eerste markt die niet behoort tot een historische rechtsstaat’, die bijvoorbeeld de mensenrechten respecteert. ‘De binnen nationale grenzen opgesloten democratie krijgt steeds minder inhoud en invloed’. ‘Tijdens de impasse verandert boosheid in woede’. Ten slotte: ‘Om te kunnen ontsnappen zonder de vrijheid af te zweren zijn er twee oplossingen’. Hopen dat de markt vanzelf met een oplossing komt of altruïsme, onbaatzuchtigheid, zien als de sleutel voor het overleven van de mensheid en het voortbestaan van politieke en economische rechten van huidige en toekomstige generaties. Wat de keuze is van Attali? Op die vraag is maar één antwoord: lees dit boek,

waarvan hopelijk in elk geval een Engelse vertaling beschikbaar komt. Optimisme dat de grote catastrofe er toch nog even niet komt is de smaak die te proeven is in het hoofdstuk ‘La colère’, ook al geeft hij steeds aan waar het kan misgaan. Hij beschrijft waar de wereld op allerlei terreinen staat in 2030, denk aan de explosieve groei van het aantal aardbewoners (naar 8,3 miljard), kunstmatige intelligentie, robotica, gezondheid, wonen (3D geprinte woningen zijn dan heel gewoon), water (verdergaande ontzilting), landbouw, mobiliteit, energie, lucht- en ruimtevaart en kunst. Een nieuw tijdperk van overvloed? Of toch niet? Ook in dit chapiter brengt Attali de tegenstellingen weer helder over het voetlicht en op zo’n manier dat het lastig is het boek even weg te leggen. ‘Kan de wereld voorkomen dat we afglijden naar het slechte?’ Dat is een van de eerste vragen die Jacques Attali zich afvraagt aan het begin van het laatste hoofdstuk ‘Het beste van de wereld’. `Zal het goede het slechte overwinnen?’ Om duurzaam te kunnen handelen geeft hij een aantal suggesties, zoals je bewust zijn van je onvermijdelijke dood, jezelf respecteren en serieus nemen, je voorbereiden op het leven van meerdere levens, gelijktijdig en opeenvolgend en handelen ten faveure van de wereld. Wat hij daarmee bedoelt en wat de reactie op die suggesties zou moeten zijn: het gaat erom dat we over vijftien jaar uit de impasse zijn en wereldwijd, met een optimistisch toekomstbeeld, kunnen roepen: ‘Leve overmorgen!’, ‘Vivement après-demain !’.

Jacques Attali is een in Algerije geboren Franse econonoom, sociale theoreticus en schrijver. Van 1981 tot 1991 was hij adviseur van president François Mitterand en daarna tot 1993 hoofd van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling. Van 2008-2010 leidde hij de regeringscommissie die onderzoek deed naar mogelijkheden de groei van de Franse economie te bevorderen onder president Nicolas Sarkozy. Hij heeft een eigen adviesbureau, is oprichter van de organisatie zonder winstoogmerk PlaNet Finance, en heeft inmiddels meer dan vijftig boeken geschreven. Zijn laatste boek (november 2016) is ‘Vivement après-demain !’ (uitgeverij Fayard, ISBN 9782213701110). jacquesattali@speakersacacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

LENBACH

ZES STELLINGEN ‘De sociale organisatie die tegemoet komt aan de vraag naar politieke en economische vrijheid is tot nu toe het beste systeem ter

‘De hoop op mondialisering die ons gelukkig maakt is niet geloofwaardig’

jaren negentig eveneens sterk verbeterd. En zo komt hij met nog meer mooie cijfers over toenemend klimaatbewustzijn, onze reislust en – ook al lijkt het vaak en is het in sommige gebieden niet zo – een afname van het geweld op aarde. Tegenover al die positiviteit staat negativiteit. De wereld vergrijst, vluchtelingen leven onder tragische omstandigheden, het milieu verslechtert, de vervuiling neemt toe (ten koste van de gezondheid van vooral stedelingen), de temperatuur stijgt, de landbouw wordt kwetsbaarder en de duurzame economische groei neemt af. Het zijn enkele van de voorbeelden die Attali noemt en uitgebreid behandelt. Zijn achtergrond als econoom komt door het hele boek heen naar voren, ook als hij schrijft: ‘De mondiale bancaire sector is fragieler dan ooit en levert minder op. Dat speelt in toenemende mate een rol bij het financieren van de economie en komt door steeds strengere regels en lage rentetarieven. (…) De wereldwijde schuld (publiek en privé) is gegroeid naar 57.000 miljard euro. Attali noemt ook nog de verdere inperking van de persvrijheid en/of de democratie in sommige landen, de opkomst van het fundamentalisme en de groter wordende steun voor de sharia, de islamitische wetgeving. Kortom: ‘De hoop op mondialisering die ons gelukkig maakt is niet geloofwaardig’, schrijft hij in het hoofdstuk ‘L’explication’. Op basis van zijn dialectiekaanpak presenteert hij zes stellingen, die hij uitgebreid toelicht.

PROF. DR. IR. MATHIEU WEGGEMAN

PIERRE WIND

DR. IR. KOERT VAN MENSVOORT

IR. THOMAS RAU

DRS. PATRICK VAN VEEN

DRS. PIETER DE RIJK

RICHARD VAN HOOIJDONK

PEDRO DE BRUYCKERE

PROF. DR. MAARTEN VAN ROSSEM

DR. MATHIJS BOUMAN

MARC LAMMERS

PROF. DR. BAS HARING

PROF. DRS. JEROEN SMIT

PROF. DR. PAUL LOUIS ISKE

CHARLES GROENHUIJSEN

ANNEMARIE VAN GAAL

DR. ANDRÉ KUIPERS

ALDITH HUNKAR

De top 20 sprekers op alfabetische volgorde

VIVIANNE BENDERMACHER

WILLEM REIMERS

010 - 433 33 22 | speakersacademy.com

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

FINTECH

‘Zonder start-ups zou de financiële wereld stil zijn blijven staan’ drs. Carlien Roodink Tekst: Jacques Geluk

FinTech (financiële technologie) is een relatief nieuw begrip, waarmee vrijwel alle Nederlanders te maken hebben (denk aan mobiel bankieren), maar dat niet iedereen kent. Traditionele banken hebben vaak moeite om technologische ontwikkelingen bij te houden, maar mede dankzij door technologie gedreven start-ups verandert het systeem snel. Leek het er eerst op dat kleine, jonge ondernemingen een bedreiging vormen voor de bestaande grote instellingen, nu is steeds vaker sprake van samenwerking. Deskundige Carlien Roodink legt uit hoe dat zit.

inTech-ondernemingen, vaak startups, veranderen in snel tempo de spelregels in de financiële sector. Dankzij technologische innovaties en veranderde dienstverlening kan iedereen bijvoorbeeld betalen via zijn mobiele telefoon, online krediet aanvragen of digitaal investeren. Carlien Roodink is zich ruim twee jaar geleden intensief met FinTech bezig gaan houden bij Holland FinTech, een organisatie die een internationaal netwerk voor financiële innovatie en technologie wil bouwen door start-ups en grote financiële instellingen met elkaar te verbinden. “Voor mij was het een logische stap me daarin verder te verdiepen, omdat ik daarvoor bij andere organisaties waaronder De Nederlandsche Bank ook al bezig was met digitale innovatie.” De ontwikkeling bestaat dus al langer dan de term FinTech die er enkele jaren geleden pas aan is gehangen. “Vooral start-ups zijn blij met het woord FinTech. Er is nu een label waar ze onder vallen, zodat ze niet altijd meer hoeven uitleggen wie ze zijn en wat ze doen.” De term zorgt volgens Carlien ook voor

meer bewustwording. “Niemand kan in onze samenleving meer zonder een betaalrekening. Banken hebben ervoor gezorgd dat er een financiële infrastructuur aanwezig is waar iedereen gebruik van maakt. Door de opkomst van FinTech en de start-ups die zich daarmee bezighouden is het besef ontstaan dat ook andere organisaties dan de banken een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van deze infrastructuur en de bijbehorende dienstverlening. Twee jaar geleden dachten we dat die nieuwe bedrijfjes de sector op z’n kop zouden zetten, ontwrichten zelfs, maar die verwachting zwakt alweer af. De nadruk ligt nu veel meer op samenwerking. Wereldwijd richten banken innovatielabs op, waarin ze start-ups uitnodigen te participeren.”

INHAALSLAG Onder druk van de FinTech-start-ups zijn de banken bezig met een inhaalslag. “Ze werken vaak nog met systemen die dertig jaar geleden zijn ontwikkeld, waardoor ze de positieve effecten van nieuwe technologieën niet ten volle kunnen benutten. Die

instellingen zijn bovendien hiërarchisch gestuurd, wat betekent dat als één iemand nee zegt tegen een nieuw product, idee of dienst, het vaak niet doorgaat. Bij start-ups, die blanco kunnen beginnen, is er maar één investeerder nodig om zo’n voorstel te omarmen en iedereen kan verder. Toch zie je dat banken transformeren. Veel instellingen halen bepaalde activiteiten uit bestaande structuren en proberen de start-upcultuur en -mentaliteit in te bouwen in onderdelen die buiten de organisatie worden geplaatst. Medewerkers krijgen meer zelfstandigheid en autonomie.”

NIEUWE SPELERS EN DIENSTEN Er komen steeds meer spelers die nieuwe FinTech-diensten aanbieden en dat beperkt zich niet alleen tot de bancaire sector. Sommigen gaan mkb-ondernemers helpen hun financiële huishouding eenvoudiger te beheren. “Als zzp’er die adviseert en lezingen geeft betaal ik nu tussen 15 en 20 euro per maand voor een online boekhoudpakket. Alle betaaltransacties kan ik daarin automatisch

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

BELANG VAN DE CONSUMENT “Eigenlijk”, besluit Carlien, “zouden deze ontwikkelingen niet moeten ontstaan doordat dienstverleners toevallig willen samenwerken, maar veel meer gestimuleerd moeten worden door de overheid die bijvoorbeeld bedrijven verplicht data te delen als de belangen van de consument hiermee gediend zijn. Een voorbeeld hiervan is de herziening van de Europese betaalrichtlijn (Payment Service Directive, PSD). Deze richtlijn verplicht banken vanaf 2018 rekeninggegevens te ontsluiten voor derde partijen, uiteraard alleen met instemming van de consument zelf. Met deze nieuwe richtlijn wordt eigenlijk tegen de consument gezegd: het is jouw bankrekening en het zijn jouw data. De richtlijn zorgt ervoor dat nieuwe toetreders de mogelijkheid krijgen om serieus de concurrentie aan te gaan met banken.”

Drs. Carlien Roodink heeft politicologie en beleid- en organisatiewetenschappen gestudeerd en daarnaast een postdoctorale opleiding registeraccountancy afgerond. Ze is in 1991 begonnen bij de Rabobank en heeft sindsdien gewerkt als registeraccountant, management consultant en CFO. In de periode 2010-2014 heeft ze als gemeenteraadslid in Amsterdam onder andere een initiatiefvoorstel Open Data ingediend. De laatste jaren werkte ze voor Holland FinTech, CrowdfundingHub. Ze is lid van de adviesraad van WeHelpen, een online marktplaats voor het vinden, verbinden en organiseren van zorg, en bestuurslid van de Open State Foundation. Daarnaast is ze ambassadeur van Amsterdam Smart City. carlienroodink@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

inlezen. Dat is ook FinTech. Ik besef dat ik bovengemiddeld financieel onderlegd ben, maar volgens mij kan elke zelfstandige of mkb’er hierdoor honderden euro’s per

GRENZEN VERVAGEN Door digitalisering vervagen grenzen en het is volgens Carlien Roodink belangrijk te starten met een sector overschrijdende aanpak van problemen. “We denken vaak nog te veel in traditionele sectoren zoals de financiële, zorgen transportsector, het persoonsgebonden budget geeft mensen de kans zorg op maat in te kopen, zodat ze de regie over hun leven behouden. De administratieve lasten voor de burger die gepaard gaan met dat budget zijn echter waanzinnig hoog. FinTech kan helpen dit soort problemen op te lossen. Kijk ook naar Uber. Dat is eigenlijk geen taxi-, maar een techbedrijf dat eigen innovatieve technologie gebruikt om vraag en aanbod af te stemmen en om betalen heel gemakkelijk te maken. Klanten kunnen alles met hun mobiel regelen."

"Stedelijke slimme mobiliteit, een optimale mix van openbaar vervoer van deur tot deur, staat hoog op de Europese agenda. FinTech kan ook een grote rol spelen bij de oplossing van dit soort vraagstukken. Dan moeten wel alle juridische entiteiten, die slechts stukjes van een probleem oplossen, bereid zijn dat voortaan integraal te doen. De Oystercard in Londen is een voorbeeld van zo'n samenwerking. Deze card is zowel als bankpas en als OV-chipkaart te gebruiken.”

LY PHOTOGRAP

‘Herziene Europese betaalrichtlijn geeft nieuwe toetreders de mogelijkheid om serieus de concurrentie aan te gaan met banken’

jaar aan accountantskosten besparen. Ik ben mijn loopbaan als registeraccountant begonnen met het controleren van papieren facturen. Dat is nu toch ook onbestaanbaar? Er is dus al veel gebeurd en dat wordt alleen maar meer.” Inmiddels zijn er naast FinTech allerlei sub-termen bijgekomen. RegTech gaat over regelgeving en compliance en InsurTech over digitalisering in de verzekeringssector. Dan is er ook nog BigTech, waarmee de trend wordt aangeduid dat grote techbedrijven zoals Apple, Google en Samsung zich richten op het ontwikkelen van digitale financiële diensten. BigTech zou wel eens bedreigender voor financiële instellingen kunnen zijn dan de opkomst van FinTech start-ups.

FINTECH

C O LUM N

Sally Moore en de semiautonome sociale velden

Als architect en moderator van bijeenkomsten kijk ik vaak door de bril van Moore. Mijn opdrachtgevers vertegenwoordigen dan semi-autonome sociale velden. Zij hebben een eigen taal en cultuur, eigen regels en werkelijkheden. De mores waarvan ik me goed rekenschap moet geven. Het doel van opdrachtgevers is om verandering in een groep te bewerkstelligen. De koers van de tanker, zo heet het dan, moet verlegd worden. Ze willen urgentie, draag-

k ken de dame niet maar ze heeft me behoorlijk geraakt in mijn studententijd. De lezer hoeft niet te schrikken. Dit is geen tragisch liefdesverhaal uit het einde van de vorige eeuw. Sally Moore was tentamenstof. Een naam die verbonden is aan een door haar geïntroduceerd begrip: het semi-autonome sociale veld. Onder dit begrip schuilt een juridischsociologische zienswijze. Hierin kijk je naar groepen mensen die dezelfde gedragsnormen hebben. Bijvoorbeeld artsen, bankiers of corpsleden. Deze groepen hebben hun eigen gewoonten. Ze kunnen regels voortbrengen en hebben middelen om gehoorzaamheid af te dwingen of te bevorderen. Wetgeving die beoogt daarin veranderingen aan te brengen zal terdege rekening moeten houden met deze sociale context*. De groepen van Moore zijn semi-autonoom. Ze kunnen niet zonder bemoeienis van buitenaf handelen. Dat schuurt nogal eens. Zo bleek het bijvoorbeeld lastig om de naleving van euthanasiewetgeving bij artsen af te dwingen. Volgens hoogleraar Griffiths destijds was de medische wereld het meest weerbarstige semi-autonome sociale veld ooit. Ik vraag me af hoe hij nu tegen de bancaire wereld of het studentencorps in Groningen aankijkt.

Johan Doesburg

vlak of kennisoverdracht realiseren. Dit zijn veranderingen die, net als bij de interventies van de wetgever, van buitenaf komen en waarbij de voorgestelde marsroute niet zelden buiten de comfortzone van de groep ligt. Daar waar de wetgever formele macht heeft om gedragingen af te dwingen kan de opdrachtgever alleen werken met informele macht en kennis van de sociale structuur. Vanuit deze basis moet hij inzetten op het overtuigen en het verleiden van de (doel) groep. Precies op dat vertrekpunt acteren de architect en de moderator van bijeenkomsten. Dit inzicht mag aan Sally worden toegeschreven. Maar daar houdt haar rol niet op. Wie eenmaal door haar bril kijkt ziet overal semi-autonome sociale velden en begrijpt iets beter waarom ze elkaar vaak niet verstaan. Ingekeerdheid, onbekende of tegenstrijdige mores, niet buiten de comfortzone willen treden, tal van oorzaken worden scherper zichtbaar. Wat eveneens zichtbaar wordt is datgene waaraan ik het meeste plezier beleef: de ontmoetingen met nieuwe semi-autonome sociale velden. Daarvoor hoef je geen verre reizen te maken of moderator te

zijn. Dichtbij zijn zoveel interessante mensen, verenigingen, genootschappen, belangengroepen, studies, sportclubs en partijen, dat een leven te kort is. Ik kan enkel hopen dat ik de goede keuzes zal maken en ook uw wereld eens ontmoet. Een ontmoeting die wel een verre reis zou vergen is er een met Sally Moore. Het leek me gepast om de naam maar eens te googelen. Wat naar voren komt verbaast niet. Iemand die je door het papier heen kan raken moet uitzonderlijk zijn. Sally Falk Moore studeerde rechten aan Columbia, werkte op Wall Street en was advocaat bij het Tribunaal in Neurenberg. Ze deed veldwerk in Tanzania, promoveerde in de antropologie en was onder meer verbonden aan Yale en Harvard. In 2010 werd ze benoemd tot ‘Affiliated Professor’ bij de Harvard Law School. Op foto’s en in een interview zie ik een sprankelende dame in New York. Ik kan me voorstellen dat als we samen op Columbia hadden gelopen ik een poging gewaagd zou hebben. Maar we schelen bijna een halve eeuw. Ze is van 1924. En gelukkig maar. Grote kans dat dit dan toch een tragisch liefdesverhaal uit de vorige eeuw was geworden. * Terminologie van S. Moore in Recht en maatschappelijke verandering, de rol van het ‘semi-autonoom sociaal veld’ bij de werking van het recht in J. Griffiths & H. Weyers (red.), De sociale werking van het recht, Ars Aequi Libri (2005).

Johan Doesburg is debatexpert, spreker en moderator. Hij presenteert congressen, fora en debatten, modereert besloten bijeenkomsten en traint onder anderen politici, bestuurders en diplomaten. johandoesburg@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C OLUMN - L E IDE RS C HA P E N STR ATE G IE

Durven doen wat je wilt doen! Hélène Oosterhuis

Tijdens een bijeenkomst spreekt een deelnemer mij aan. Hij heeft al honderden keren iets op papier gezet om over te spreken. Alleen de stap om te spreken zet hij niet. “Ik heb angst dat het niet goed

genoeg is. Heb jij dat nooit?”, vraagt hij. Ik vertel hem over mijn droom van die week.

k droomde dat ik een spreker was op een event waar iedere spreker wel zou willen staan. Veel journalisten van de landelijke media zijn daar altijd aanwezig. Dit is hét event dat niemand wil missen. Ik merk de spanning in mijn lijf als ik word aangekondigd en met mijn koffer het podium op loop. Mijn verhaal start en ik hoor wat gemompel uit de zaal. Iemand roept: “Ja, daar zit ik niet op te wachten!” En hij staat op en loopt de zaal uit. Als een soort echoeffect hoor ik zijn woorden. Tot mijn grote schrik zie ik dat de zaal binnen 5 minuten leegstroomt. In grote paniek komen de organisatoren naar mij toe. Ze roepen: “We gaan zorgen dat ze terugkomen!” Daar sta ik op het podium en fluister: “Dit is me nog nooit gebeurd.” Langzaam stroomt de zaal weer voor de helft vol. Ondertussen is mijn gedachte: ik moet me aanpassen. Dus begin ik weer en raak mezelf kwijt in het verhaal. Nog één keer loopt de zaal leeg. Ik ontwaak uit deze droom, met mijn

hartslag in mijn keel. En ik voel zweet op plekken, waar ik dat niet wil hebben. Ik ken het allemaal: de angst om te ‘falen’. Angst voor afwijzing. Bang dat ik niet goed genoeg ben. Angst is een rode draad in ons leven. Alleen hoe gaan we hier mee om? Die vrees kan ons namelijk gevangen houden. De meeste mensen onderdrukken die emotie. Je hebt psychologische angst, die hangt samen met hoe wij denken over het verleden of de toekomst. Het is gemakkelijk om onze ideeën, verlangens en dromen opzij te duwen. Wij maken excuses: er is te weinig tijd, te weinig kennis. Ik heb niet genoeg geld, of ik heb een gezin. Of het is gewoon te druk. Wij verbergen ons achter die excuses. Waarom? Omdat ze veilig zijn. Maar excuses zorgen wel voor stilstand. Er is ook een andere manier om met angst om te gaan. Die helpt ons om doelen te bereiken en verlangens te realiseren. Als je

de angst onder ogen ziet en deze uitspreekt, dan wordt die jouw ultieme motivator. Want vaak geven mensen op wat ze willen, omdat ze geloven dat het bereiken van hun doel buiten hun capaciteiten ligt. Maar het gaat om het stimuleren van een flexibele mindset. Jouw capaciteiten liggen niet vast, maar zijn flexibel. Wanneer tegenslag jou confronteert, probeer het dan op een andere manier. Kies voor een nieuwe strategie en gebruik de ervaringen als unieke informatie. Blijf zoeken naar een oplossing en vraag jezelf af waar de angst over gaat. De man vraagt: “Heb je nog een tip?” Ik zeg: “Wanneer je angst voelt, gebruik het dan als ingang om jouw beperkende patronen en overtuigingen te onderzoeken. Angst voelen en toch doorgaan…. Je kunt alleen weten hoever je kunt gaan, door verder te gaan. En vraag aan de organisatoren van het evenement of ze de uitgangen van de zaal willen blokkeren.”

Na 20 succesvolle jaren in de financiële dienstverlening gooide Hélène Oosterhuis in 2009 het roer om. Hier vroeg ze zich af: wat wil ik en doe ik niet? En geïnspireerd door juist die vraag is ze nu een veelgevraagde trainer en spreker. Haar deskundigheid is opgebouwd door jarenlange training, persoonlijke ervaringen, onderzoeken en gedragswetenschap/neuropsychologie. Hélène is auteur van het boek ‘Ken je mij?’ over persoonlijk leiderschap. Zij is dé spreker van nu: verfrissend en vernieuwend. Interactief, zonder powerpoint. Met haar koffer vol attributen neemt ze stapsgewijs haar toehoorders mee in haar verhaal. Een koffertje vol nieuwe handvatten en ideeën die direct toepasbaar zijn. heleneoosterhuis@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Succes kan innovatie juist belemmeren’ Evert Jaap Lugt

Tekst: Jacques Geluk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Evert Jaap Lugt is bekend van de Nimbuzz-app, waarmee hij in 2006 als eerste gratis bellen en chatten via mobiel internet mogelijk maakte. Sinds eind vorig jaar is de bevlogen ondernemer partner bij adviesbureau Business Openers, waar hij ondernemers helpt een effectieve innovatiestrategie te definiëren en een proces van continue innovatie in werking te stellen.

I N N OVAT I E

eel bedrijven zijn een beetje met innovatie bezig, er zijn er maar weinig die er echt op inzetten door hun beste mensen ervoor vrij te maken en budgetten beschikbaar te stellen. “Een vastgelopen leidinggevende moet zich maar met innovatie bezighouden, vinden ze. Dan kan hij wat leuks doen. Daar gaat het niet om. Het is keihard werken, leren van fouten, teleurstellingen verwerken en gewoon doorgaan”, zegt Evert Jaap Lugt. Hij is partner bij adviesbureau Business Openers, dat zich vooral richt op merkpositionering en bedrijven helpt met strategiebepaling en het in de markt zetten van hun merken. Maar dan is het nog niet afgelopen. Om te kunnen slagen moeten ze komen met vernieuwende producten en diensten en vaak weten ze niet hoe ze dat moeten doen. “Daarom is het mijn missie de komende jaren aan de slag te gaan met een aanvullende dienst: innovatiemanagement. Ik wil bedrijven ondersteunen en helpen innoveren, wat als bijkomend voordeel heeft dat de banen die er straks zijn ook in Nederland blijven.” Weet je wat een van de grootste belemmeringen is voor innovatie?”, vraagt Evert Jaap. “Succes! Dat klinkt paradoxaal, maar het is echt zo. Als het goed gaat, de marges gehaald zijn, de omzet met acht procent is toegenomen en de bonussen zijn uitgekeerd, is innovatie vaak geen prioriteit. Bedrijven weten wel dat er over een jaar of vijf ellende aankomt, maar wie dan leeft dan zorgt. Ze beseffen niet dat ze nu het roer moeten omgooien, willen ze straks overleven.” Een paar jaar geen dividend uitbetalen aan de aandeelhouders en het uitgespaarde geld in radicale innovatie stoppen is volgens Evert Jaap een betere garantie voor de toekomst.

LEIDERSCHAP ALS FUNDAMENT “Goed leiderschap is het fundament van het innovatiehuis. Daarop bouw je de pijlers: heldere strategieën die de leiders naar hun medewerkers communiceren, die vervolgens de vrijheid krijgen ze uit te voeren. Wanneer het leiderschap de innovatie niet wil dragen ben ik weg. Dan heeft het geen zin. Amerikaanse bedrijven die met exponentiële technologie werken, zoals Google

of Amazon, doen het zo goed omdat de oorspronkelijke oprichters nog aan het roer staan. Dat zijn gedreven leiders die de cultuur bewaken die hen heeft grootgemaakt. Het is interessant te zien hoe het de komende jaren verdergaat met Apple, nu Steve Jobs er niet meer is. De groei lijkt al te stagneren. Als investeerder zou ik vooral kijken naar bedrijven waar jonge mensen als Mark Zuckerberg (32) zitten die hebben ontdekt dat creëren of innoveren iets magisch is en daaraan verslaafd zijn. Omdat het ze een gevoel geeft

‘Creëren heeft iets magisch’ van zingeving. Ze hebben een idee en verwerken dat tot een product dat uiteindelijk elke dag wereldwijd honderden miljoenen mensen wordt gebruikt. Dat is fascinerend.” Om er zeker van te zijn dat zulke leiders, die innoveren hoog in het vaandel hebben staan, er altijd zijn is het volgens Evert Jaap belangrijk dat jonge mensen, zoals zijn dochters, kiezen voor iets waarvoor ze een passie hebben. “Geld is niet relevant, dat komt later als ze succesvol zijn. Ook leeftijd is onbelangrijk. Wie zichzelf blijft vernieuwen veroudert mentaal niet, maar blijft met nieuwe ideeën en innovaties komen. In de Verenigde Staten zie je dat aan zakenman Warren Buffett, die man is 86. Het gaat in Amerika puur over wat je kan en wat je vaardigheden zijn.”

GELEIDELIJK OF RADICAAL “Ik leg ondernemers van de top 500-bedrijven die ik bezoek uit dat er twee assen zijn: een voor incrementele en een voor radicale innovatie. Incrementeel wil zeggen kleine stukjes functionaliteit toevoegen, bijvoorbeeld een nieuwe versie van een bestaand product. Radicaal betekent de introductie van een complete nieuwe technologie of een ontwrichtend businessmodel. Gillette bestaat al ruim honderd jaar en heeft zich dankzij zijn grote marktpositie lang kunnen veroorloven alleen met kleine verbeteringen

te komen, zoals nieuwe mesjes of een nieuw houdertje. Zes jaar geleden heeft start-up Dollar Shave Club, die inmiddels voor enkele miljarden aan Unilever is verkocht, dat businessmodel helemaal omgegooid door drie klassen mesjes te introduceren –goedkoop, gemiddeld en goed – en die op basis van een abonnement thuis bij de klanten te bezorgen. Gillette heeft dat knappe idee noodgedwongen overgenomen. Dit voorbeeld leert dat bedrijven móeten nadenken over hun strategie en wat ze met innovatie willen bereiken. Is het disruptieniveau de komende vijf jaar laag of hoog? Moet ik alleen incrementeel innoveren of juist radicaal? Dat zijn de vragen waarom het gaat. Ik vraag toehoorders in de zaal tijdens lezingen en presentaties of ze zichzelf willen positioneren. Dan wijzen ze een plek aan, maar dat is vaak niet waar ze zouden moeten zijn. Shell is een mooi voorbeeld van een onderneming die dat wel weet. De komende vijf jaar is er weinig verandering te verwachten en is het bedrijfsresultaat voornamelijk afhankelijk van de olieprijs. Desondanks zetten ze nu al in op vernieuwende technologieën om er klaar voor te zijn als de olie over dertig, veertig jaar écht opraakt. Dat klinkt logisch, maar veel bedrijven zijn absoluut niet met radicale innovatie bezig, terwijl dat wel zou moeten.”

GEZOND VERSTAND De mate waarin bedrijven innovatie omarmen varieert per bedrijfstak, maar staat overal op de agenda. “De een is aan het implementeren, de ander oriënteert zich nog. Het is in elk geval belangrijk pragmatisch te zijn, gezond verstand te gebruiken en de boel op z’n Rotterdams aan te pakken. Het gaat erom de essentie te pakken. Ik ben daarin getraind en zie dingen die anderen niet zien, maar iedereen die gepassioneerd en bereid is op een andere manier te leren denken kan het leren. Dat geldt ook voor het innoveren zelf.” Evert Jaap geeft het voorbeeld van een bedrijf dat met een concept voor een website met bepaalde diensten komt. Duizend man bezoeken die site, maar er is maar een conversie van vijf gebruikers. “Dat is niks, niemand koopt wat. Het zegt wel dat de propositie niet klopt. Als dankzij evenementen vijfduizend mensen de website bezoeken, maar de conversie blijft

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

I N N OVAT I E

NIMBUZZ Evert Jaap Lugt is er niet alleen het levende bewijs van dat radicale innovatie werkt,

maar ook dat er zoiets bestaat als de Nederlandse droom. In 2005 ziet hij dat wanneer mobiel telefoneren en internet samenkomen communicatie-applicaties heel interessant kunnen zijn. Hij gaat ermee aan de slag en de droom komt uit. Het lukt hem 50 miljoen aan financiering op te halen voor zijn ‘gratis bellen app’ in een tijd dat ‘crowdfunding’ nog een onbekende term is. “Iedereen kan dat. Als je een goed plan hebt moet je dat gewoon goed verdedigen en er helemaal achter staan. In 2006 kwam ik met Nimbuzz, dat uiteindelijk 180 mensen in dienst had en 200 miljoen gebruikers en nu ondanks de concurrentie van WhatsApp nog steeds populair is in Azië, op het blog TechCrunch terecht. Dat is de digitale bijbel van de technologie. Meteen daarna kreeg ik reacties van negen Amerikaanse ‘venture capitalists’. Uit Europa kreeg ik alleen een telefoontje van ICT-ondernemer Roel Pieper. Ik heb veel geleerd van die Amerikaanse durfkapitalisten, die toen al aangaven dat Europa te willen overslaan. Ze vinden het net een bejaardentehuis en gruwen van de afwachtende mentaliteit. Dramatisch! Hoewel het in Nederland meevalt.”

GROTE ZORGEN Inmiddels heeft 97 procent van de Nederlanders toegang tot internet, waardoor wij een van de beste testlanden voor digitale producten ter wereld zijn. Ik maak mij wel grote zorgen of Europa en Nederland goed kunnen aansluiten bij de exponentieel groeiende technologische mogelijkheden. De mate waarin wij dat kunnen heeft enorme impact op de werkgelegenheid. Wanneer er over twintig jaar een volledige infrastructuur is voor zelfrijdende auto kost dat wellicht 350.000 banen. Beroepschauffeurs hebben geen werk meer, veel personeel bij traumacentra (60 procent van hun

werk is gerelateerd aan verkeersongelukken die er straks nauwelijks meer zijn) en schadeverzekeraars is dan overbodig. De vraag is hoe we zingeving kunnen bieden aan degenen die straks geen werk hebben. Ze zeggen dat in Nederland in totaal vijf miljoen banen verdwijnen en 2, 5 miljoen nieuwe worden gecreëerd. Daar zet ik vraagtekens bij. Kijkend naar de grote innovatieve trends, zelfrijdende auto’s, kunstmatige intelligentie, 3D-printen, constateer ik dat veel in Amerika en Azië gebeurt. Hoeveel bedrijven zijn in Nederland innovatief bezig met zelfrijdende auto’s? Wat doen ze op het gebied van kunstmatige intelligentie? Robotica? Er zijn initiatieven, maar onvoldoende. Bij de nieuwe technologieën die binnenkort bepalend zijn voor onze samenleving zijn we als Europa vrijwel niet vertegenwoordigd. Bedrijven wordt wakker!” Aan de overheid vraagt Evert Jaap ecosystemen te ontwikkelen: Silicon Valley-achtige structuren in steden waar start-ups geld ophalen bij familie of vrienden om een prototype te maken, hun expertise delen met universiteiten en vervolgens de straat maar hoeven over te steken om financiering te vragen bij durfkapitalisten, die veel verstand hebben van technologie en internet en de aanvraag goed kunnen beoordelen. Dit soort structuren stelt in Amerika veel mensen in staat grote dingen te doen. “Het belangrijk dat zulke systemen ook in Nederlandse steden komen, het liefst rond thema’s als kunstmatige intelligentie en Internet of Things.”

Evert Jaap Lugt is partner van Business Openers en gastspreker Innovatiemanagement en digitale transformatie aan de Nyenrode Universiteit. Hij is de bedenker van de Nimbuzz ‘gratis bellen’-app. Nimbuzz is in 2014 verkocht aan New Call Telecom. Voor Swisscom, dat de Nederlandse tak heeft overgenomen, heeft hij in Rotterdam vier jaar lang samen met 20 en later 50 softwaretechnici een innovatielab voor telecommunicatie gemanaged. evertjaaplugt@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

steken op twaalf, is het nog steeds niks. Word wakker, ga terug naar de essentie en denk na of de propositie klopt. Zo niet pivot je idee, draai de propositie en wees flexibel. Dan ontstaat de kracht die nodig is om te kunnen innoveren.” Hoe ze dat kunnen doen legt Evert Jaap uit aan de hand van slides. “Ik laat zien dat het een proces is met verschillende stadia en poorten. Het begint op basis van intuïtie met het – liefst samen met mensen van buitenaf – creëren van ideeën. Die moet je vervolgens zo snel mogelijk valideren om harde data te krijgen. De beste methode is het aanmaken van een homepage met een korte uitleg van het product en een functionaliteit waarmee bezoekers een email kunnen achterlaten. Schakel Facebook of LinkedIn in om verkeer naar de website te genereren. Kijk vervolgens hoeveel mensen op basis van bepaalde sleutelwoorden de site bezoeken en hoeveel van hen emails hebben achtergelaten. Als dat meer dan twaalf procent is, is het idee geslaagd. Dit is een objectieve manier om te toetsen of het idee levensvatbaar is. Breng het daarna naar de volgende poort om het inhoudelijk te testen met behulp van Design Sprints. Een door Google Venture bedachte methodiek om op basis van terugkoppeling door een minimum aantal gebruikers te kunnen zeggen of het een goed idee is verder te gaan met het gevalideerde prototype. Deze werkwijze voorkomt dat je wat deze innovatie betreft op een doodlopende weg terechtkomt.” Evert Jaap laat tijdens het proces zien hoe risico’s zoveel mogelijk te beperken zijn, want veel bedrijven zijn bang veel geld te stoppen in iets dat misschien niets oplevert.

C AT E G O R I E

‘Goed leiderschap is het fundament van innovatie’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Pierre

RECEPT! Wind

Als Kok des Vaderlands vertaalt chef-kok Pierre Wind geregeld gebeurtenissen in heerlijke maaltijden of verbindt hij gerechten aan personen of instituten. “Hoe zou ik Speakers Academy® kunnen uitbeelden in eten? In een fractie van een seconde bedacht ik dat de slogan ‘Bringing Knowledge to the World’ de inspiratiebron moest zijn. Meteen zag ik een salade van kalfshersentjes met als garnituur de verbeelding van een sprekende mond, zoals in het Rolling Stones-logo. Omdat het wat lastig is hersentjes te bestellen voor het thuisfront heb ik gekozen voor tong. Makkelijk te krijgen en te bereiden!”

top

20 spreker

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

RE C E PT

‘Bringing Knowledge to the World’

als inspiratie voor een heerlijke tongsalade Pierre Wind

INGREDIËNTEN (VOOR 2 PERSONEN)

- 2 harde tomaten - een rode paprika - 40 gram haricots verts - een grote augurk - 40 gram knolselderij - 40 gram aardappel - 40 gram winterpeen - 80 gram tongplakjes (te vinden in het broodbelegschap bij de slager of in de supermarkt) - een eetlepel mosterd - twee eetlepels honing - een eetlepel citroensap - drie eetlepels olijfolie en peper en zout.

SERVEREN Doe per persoon een bergje salade op het bord en leg de tongplakjes daarop. Versier die met een paprikamond en een kwart tomaat die een uitstekende tong vormgeeft. Eventueel garneren met sla als dressing.

DE VERTALING Met dit recept wil ik laten zien dat Speakers Academy® vele smaken bevat, net zoals deze salade. Een van de belangrijkste instrumenten van een mens is de mond. Op de tong bivakkeren onder andere de smaakpapillen, de ontvangers van allerlei signalen die van het te consumeren voedsel afkomen. Deze signalen gaan via de papillen naar de hersenen. Daar worden ze samen met andere opgedane emoties gerangschikt tot een boodschap, beeld of gebeurtenis. In dit geval: ‘Bringing Knowledge to the World!’."

"Wie meer kermis in de salade wil kan eventueel sla toevoegen."

DE BEREIDING “Kook zeer dunne reepjes peen, aardappel, knolselderij en schoongemaakte haricots verts in water (of groentebouillon) beetgaar. Daarna onder stromend water koud spoelen. Laten uitlekken in een zeef en in een mengbak doen. Doe de dungesneden reepjes augurk en kalfstong erbij. Kerf een kruisje in de bolle kant van de tomaten en dompel ze kort in kokend water, tot het velletje bij het kruisje loslaat. Spoel de tomaten koud en verwijder het velletje. Snijd de tomaten in vieren en houd twee mooie partjes apart voor de tong. Verwijder de zaadjes uit de paprika en knip er met een schaar twee prachtige monden uit. Snijd het overgebleven deel van de paprika fijn en meng het door de salade. Roer de mosterd, olie, citroensap, peper, zout en honing tot een dressing, waarmee je de salade op smaak maakt.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Pierre Wind is (televisie-)kok, kookdocent, practor aan de Internationale Hotel & Managementschool ROC Mondriaan in Den Haag, ‘executive chef’ van tramrestaurant Hoftrammm, voedselstilist, columnist en schrijver van culinaire boeken. Hij verzorgt workshops, kookentertainment en lezingen op maat en ontwerpt en fabriceert digigrafie, websites, e-books en video’s in eigen beheer of samen met anderen. pierrewind@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

NHUYS

RECEPT

C OLUMN

De Dementie Welkomdoos

ijna de helft van de mensen boven de 90 lijdt aan dementie. Als ik het niet wil krijgen moet ik dus niet oud worden of mijn hersenen sponzig houden. Het is een denkfout dat je ze sponzig kunt houden met het oplossen van kruiswoordpuzzels of geheugenspelletjes. Je moet echt aan de bak, zoals een cursus volgen, een tweede taal leren of muziek maken, veel met iedereen en alles mee blijven doen dan kun je het dementie-lot voor een deel afwenden. Dus niks bankhangen met een puzzeltje en een espresso.

Karin Bruers

boerderijen, daar heb ik een schurfthekel aan. Er komt een lijst in met personae non gratae en personae gratae, dit in verband met bezoek. Waag het niet mij grote witte Wibra-onderbroeken aan te doen want als ik maar één momentje helder ben en het merk dan schijt ik ‘m helemaal vol. In de ‘Dementie Welkomdoos’ stop ik ook mijn mooiste muziek, films, boeken en documentaires. Dan kunnen ze die eventueel elke dag op ‘repeat’ zetten als er personeel tekort is. Heel belangrijk, kinderslot

Stel dat ik dan toch dementie krijg – ik moet daar ernstig rekening mee houden want ik heb niets onder de leden waardoor ik jong zal sterven – dan zorg ik dat ik voorbereid ben. Ik ga mijn eigen ‘Dementie Welkomdoos’ maken. Daarin stop ik een fotoboek van mijn leven, met alleen de foto’s waar ik goed op sta en de anderen niet. Ik doe er ook een wat aangezette CV, een gecensureerde autobiografie en instructies ‘Hoe met mij om te gaan’ in. Ik houd bijvoorbeeld niet van kletsen bij de verzorging. Eigenlijk moet iedereen gewoon zijn mond houden tegen mij en tegen elkaar, en dat ze me niet aanraken. Ik wil niet meegenomen worden naar pretparken, stadsevenementen, huishoudbeurzen of tot pannenkoekenhuis omgebouwde

op al mijn ‘devices’ voor kookprogramma’s, programma’s die tot doel seksuele opwinding hebben en programma’s die op wat voor manier dan ook met sport te maken hebben. Mijn snoepla, waarin ik altijd iets van drop, chocola, peper/zout chips, snoeppapier, kletskoppen en kauwgum wil hebben, gebak in de ijskast en spacecake op mijn verjaardag. Mijn thee heb ik het liefst uit een dun kopje met een witte binnenkant. En dan Lady Grey-thee, geen groene thee of haptonomische tantra verse munt onzin. Mijn voorkeur voor oesters en een bamischijf met dubbele mayonaise, zet ik bovenaan op mijn lijst. Als ik chagrijnig ben krijg je me er hiermee weer bovenop. Ik wil geen planten in mijn kamer, daar hou ik niet van, maar altijd verse bloemen, maar niet met al die groene boekettakkenopvulmeuk er in. Als ik nu overvallen word door een agressieve vorm van acute dementie dan ben ik voorbereid. Echter, mijn dochters dreigen me dat als ze niet meer zakgeld krijgen zij mijn koffertje tegen die tijd verwisselen met die van Wilfred Genee of een pedofiele crècheleider.

Karin Bruers is oprichtster van het Duvelhok, bedenker van Socialsalon en Socialsofa. Ze is sociaalondernemer, schrijfster en theatermaker. Haar lezingen zijn indringend, moed gevend en humorvol.

karinbruers@speakersacademy.nl © MET DANK AAN KARIN BRUERS

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

M A AT S C HA P P I J

‘Het is tijd voor verschilligheid ’ Jacobine Geel, Annemarie van Gaal en Sabine Uitslag Tekst: Jacques Geluk

Het gaat beter met de economie. Dus stijgt de koopkracht voor iedereen. Die conclusie is te makkelijk. Sommige mensen hebben zoveel problemen dat ze het nog steeds niet redden. De samenleving moet hen de hand reiken, vinden Jacobine Geel en Annemarie van Gaal. “Laten we, als eerste stap, de moeite nemen oprécht naar mensen te luisteren", meent Sabine Uitslag. Ieder vanuit hun eigen expertise en gevoel geven ze alle drie hun mening over drie maatschappelijke vraagstukken: armoede, verwardheid en de ideale samenleving, compleet met alle technologische ontwikkelingen. ___ Sabine Uitslag

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

et kabinet belooft dat iedereen er in 2017 op vooruit gaat. Toch zijn er nog veel mensen voor wie de crisis nog niet is gesloopt. “De armoede in Nederland neemt af, maar dat betekent inderdaad niet dat de toekomst er voor iedereen rooskleuriger uitziet. Armoede kan, zeker als sprake is van een opeenstapeling van problemen zoals ziekte, verslaving of schulden, hardnekkig zijn. Het ene probleem houdt het andere vaak in stand. Daardoor zakken mensen nog dieper in het moeras en is het moeilijk de weg omhoog te vinden”, zegt theologe, columniste en televisiepresentatrice Jacobine Geel. Als voorzitter van het bestuur van GGZ Nederland weet ze dat dit patroon nadrukkelijk aanwezig is bij een deel van de mensen met psychische problemen. “Hoe goed hun geneeskundige behandeling ook is, de weg naar herstel kunnen zij pas vinden als ze ergens kunnen wonen en overdag iets om handen hebben. Zonder dak boven het hoofd en structuur om de dag door te komen ligt terugval op de loer. Ik hoop van harte dat staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken nog tijdens háár ambtstermijn kans ziet twee zaken te realiseren: een beslagvrije voet voor mensen met problemen en uitstel van het terugbetalen van schulden tot ze hun leven verder weer enigszins op orde hebben.” Ondernemer Annemarie van Gaal, bij het grote publiek bekend als deskundige in het televisieprogramma ‘Een dubbeltje op z’n kant’, hoopt vooral dat de samenleving de hand kan en wil reiken aan iedereen die niet meekomt of het moeilijk heeft. Net als Jacobine vindt ze dat mensen met betalingsachterstanden of schulden een oplossing aangeboden moeten

M A AT S C HA P P I J

‘De samenleving is mooier zonder religie’

‘LUISTER NAAR MENSEN’ “Ongelooflijk veel mensen zitten in de schuldsanering. Als Kamerlid ben ik regelmatig in gesprek gegaan met degenen die waren gevallen en op straat terecht waren gekomen. Als je de moeite neemt naar hun verhalen te luisteren, wijken ze vaak niet veel af van de doorsnee Nederlander. Maar ergens is er iets gebeurd. Vaak een ongelukkige samenloop van omstandigheden, waar ze niet uit zijn gekomen. Dan stapelen de schulden zich razendsnel op. Ook bij jongeren! Ik zou wensen dat er minder schaamte is, zodat meer mensen hulp durven vragen om uit de schulden te komen. Dat er laagdrempeligere zorg beschikbaar komt en mensen zelf leren hoe ze uit deze situatie kunnen komen.

Zodat ze weten hoe ze zich kunnen aanpassen aan wat ze te besteden hebben.” Ten slotte moet Sabine nog wat van het hart: “Het op orde hebben van de boekhouding is belangrijk, maar ik wens de mensen in 2017 ook wat meer dankbaarheid toe. Dankbaar voor degenen om ons heen, de liefde die we kunnen voelen en ervaren van mensen die echt om ons geven, de zon die op onze huid brandt, de muziek die onze oren kriebelt en ons hart verwarmt met mooie herinneringen. Maar ook voor de tijd die we met de kinderen mogen doorbrengen. Mens vier het leven!”

deskundigheid vertegenwoordigd zijn, is voor dit laatste een voorwaarde”, zegt Jacobine. Annemarie constateert dat we langzaam naar een maatschappij kruipen waarin de overheid minder en de burger méér moet

‘VOORKOMEN DAT MENSEN IN DE WAR RAKEN’ Steeds meer verwarde mensen krijgen geen hulp, wat maatschappelijk nogal wat gevolgen heeft. “Alle inspanningen zijn erop gericht mensen die (overlast gevend) verward gedrag vertonen sneller en beter te helpen. Politie, gemeenten en GGZ werken intensief samen om tussen nu en twee jaar met name twee ambities te verwezenlijken: mensen die zorg nodig hebben beter opvangen en waar mogelijk voorkomen dat ze zo in de war raken dat het voor henzelf of anderen problematisch wordt. Een 24-uurs beschikbaarheid van een wijkteam, waarin ook mensen met GGZ-

krijgen. “Een woningcorporatie zou bijvoorbeeld huurders met een achterstand kunnen voorstellen portalen schoon te maken of ander werk te doen om zo hun schulden weg te werken.” Politica en voormalig CDA-Tweede Kamerlid Sabine Uitslag, die tegenwoordig onder meer bestuurder is van enkele zorginstellingen en de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten, constateert dat het voor mensen niet eenvoudig is wanneer al hun zekerheden wegvallen. Als ze bijvoorbeeld net een duur huis hebben gekocht en ineens hun baan verliezen en niet snel weer werk kunnen vinden. Of als een zzp’er een ongeluk krijgt en niet meer voor inkomen kan zorgen.”

top

20 spreker

___ Annemarie van Gaal

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

doen. “Veel Nederlanders zijn de laatste decennia nodeloos verslaafd geraakt aan de veel te ver doorgeschoten verzorgingsstaat en verwachten daardoor dat hulpverlening altijd voor hen klaarstaat. Natuurlijk willen we af van de verzorgingsstaat, waarbij tientallen hulpverleners om een enkel gezin dansen en elkaar bestoken met vuistdikke rapporten en urenlange vergaderingen. Prima dat we iedereen stimuleren af te kicken van alle hulp. Goed dat we willen dat mensen zélf problemen proberen op te lossen. We moeten ons echter ook realiseren dat er altijd een kleine groep mensen zal blijven (5 tot 8 procent van onze samenleving) die wel wil, maar eenvoudigweg nooit kan participeren. Deze groep moeten we ontzorgen en niet met man en macht in de richting van het zelf doen blijven duwen.” Sabine zegt resoluut: “Het begint natuurlijk met onszelf, met ons als samenleving. We moeten er oog voor hebben in de buurt en daadwerkelijk ‘zien’ wie niet meer mee kan en ons voor hem of haar verantwoordelijk voelen. Daarnaast vind ik dat ook mensen die geestelijk ziek zijn adequate hulp moeten krijgen. Dat betekent niet dat we iedereen met psychische problemen moeten opnemen in ziekenhuizen. Het hebben van een bepaalde mate van ‘eigen regie’ is van cruciaal belang om als mens niet het ‘lijdend voorwerp’ te worden van een bepaald heersend zorgsysteem zoals de GGZ. Ik geloof ook niet meer zo in al die losse op zichzelf staande echelons in de zorg. Ik sprak laatst tijdens een van mijn opdrachten een jongen met een bipolaire stoornis. Het onder controle krijgen daarvan was al moeilijk, maar daarnaast was hij veel energie kwijt aan het zich continu moeten aanpassen aan de culturen van de twee zorgsystemen waarvan hij gebruikmaakt: de RIBW (Regionale Instellingen voor Beschermende Woonvormen) en het psychiatrisch ziekenhuis. Dat hij zich moet aanpassen en moeite moet doen over de zorgschotten te klimmen is eigenlijk de omgekeerde wereld!” We moeten, aldus Sabine, meer naar zorggebruikers luisteren en de zorg adequater organiseren. “Het gaat niet om de vorm, maar om de behoefte. Ons zorgsysteem is geënt op ziekte en niet op gezondheid en bedoeld om het groeiende zorgaanbod binnen de perken te houden. Het is beter ons meer te richten op de kwaliteit van leven van de patiënt. Dat moet leidend zijn, ook als het gaat om vergoedingen. Het huidige zorgsysteem zit potdicht. Van substitutie van eerste naar tweede lijn is geen sprake, omdat niemand iets minder wil. De sleutel is naar mijn idee: de patiënt mondiger maken en in positie brengen.”

IDEALE SAMENLEVING Sabine, Annemarie en Jacobine hebben alle drie hun gedachten over hoe de ideale samenleving er moet uitzien op menselijk, religieus, politiek en maatschappelijk gebied. Ze geven antwoord op de vraag of we bang of juist blij moeten zijn met alle nieuwe technologische ontwikkelingen. In Jacobines ideale samenleving is ruimte voor iedereen, kijken

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

M A AT S C HA P P I J

___ drs. Jacobine Geel

‘Klijnsma, leg tot een bepaald bedrag geen beslag bij mensen met problemen’

M A AT S C HA P P I J

we naar elkaar om, accepteren we verschillen én spreken we elkaar aan op gedrag dat die ruimte kan aantasten. Ik zou dat verschilligheid willen noemen. Aandacht is echter niet alleen iets van de ene burger voor de ander, die moet je waar nodig ook professioneel kunnen organiseren. Toegankelijke zorg voor wie lichamelijk of geestelijk ziek wordt is daar een onderdeel van. Technologische ontwikkelingen kunnen helpen zorg dichtbij mensen, en met maximaal behoud van zelfstandigheid, vorm te geven. Ik zie e-Health dan ook als een belangrijke ontwikkeling in de GGZ, die we nog lang niet volledig benutten.” Annemarie: “Ik ben ervan overtuigd dat we een mooiere samenleving zouden hebben als religie niet zou bestaan. Dat is een fikse uitspraak, dat realiseer ik me, maar de oorzaak van veel geweld en oorlogen is toch religie. Daarnaast zou ik wensen dat iedereen een kans krijgt mee te doen. Dus pleit ik voor een eenvoudigere en gemakkelijker te begrijpen samenleving, zonder ingewikkelde regelingen en teksten, zodat niemand afhaakt en meer mensen inderdaad kunnen meedoen.”

‘MINDER KORTE LONTJES ZOU FIJN ZIJN’ Wat verdraagzamer voor elkaar zijn is belangrijk, vindt Sabine. “Iets minder korte lontjes zou fijn zijn. En wat minder lange tenen alsjeblieft. Vertrouwen we elkaar nog? Angst wordt op vele fronten gevoed en aangewakkerd. Er zijn partijen die daar garen bij spinnen. Mondiale crises

‘Aanpassingsvermogen is dé competentie van de toekomst’

op financieel, sociaal en ecologisch vlak hebben het vertrouwen weggeslagen uit onze samenleving. Hoe krijgen we dat terug? Angst verdwijnt als we proberen elkaar wat beter te begrijpen. Het ligt er maar net aan uit welk ‘nest’ je komt. Kinderen komen ter wereld met een denkbeeldige bril op, die al snel een kleur krijgt. Kinderen groeien op in een bepaalde omgeving en maken dingen mee die hen vormen en de kleur bevestigen. Ik wens dat ooit lukt te beseffen dat we door onze eigen bril naar anderen en de wereld kijken en dat we die ook kunnen afzetten. Ten tweede wens ik dat we het lef hebben onze bril af te zetten om eens door die bril van die ander naar onze wereld en samenleving te kijken. Misschien gaan we elkaar dan wel iets beter ‘verstaan’ en begrijpen en kunnen we verdraagzamer met

elkaar omgaan. Als mensen zich realiseren dat de wereld niet om hen draait en zij slechts een onderdeeltje zijn van een groter geheel, kunnen we wellicht met elkaar een betere, vriendelijkere en liefdevollere samenleving creëren. Zelf vraag ik mezelf elke avond als ik in de spiegel kijk af welke positieve bijdrage ik heb geleverd aan een mooiere wereld die dag. Daar kan ik helaas niet altijd positief op antwoorden, maar het besef is er wel en ik weet dat er steeds weer een nieuwe dag met nieuwe kansen komt. Een ideale samenleving begint bij jezelf!” Volgens Sabine zijn veel mensen van nature geneigd alles te laten zoals het is. Dat schept overzicht en veiligheid. “Ik noem dat ons veilige ‘knikkerputje’, maar dat is niet meer van deze tijd. Alles beweegt. In het boek ‘Gouden jaren’ beschrijft econoom Annegreet van Bergen op welke wijze technologische ontwikkelingen grote invloed hebben gehad op ons leven, werk en onderwijs. En dat we eigenlijk net begonnen zijn en het doorgaat. Of we dat nu willen of niet. Deze ontwikkelingen kunnen soms beangstigend zijn, want waartoe leiden ze? Ik geloof dat aanpassingsvermogen, de zogenoemde ‘adaptie’, dé competentie is van de toekomst. Alles verandert razendsnel. Het is van groot belang daar als mens, team of organisatie klaar voor te zijn. Ik geloof in de kracht en de toekomst van deze technologische ontwikkelingen. Als onze kleinkinderen terugdenken aan onze generatie, zeggen tegen elkaar: ‘ In oma’s tijd opereerden de artsen nog zelf! Wat een risico’s liepen we toen’.”

Drs. Jacobine Geel is theologe, columniste en tv-presentatrice (o.a. ‘Schepper & Co.). Ze is bovendien bestuursvoorzitter van GGZ Nederland, de brancheorganisatie van de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg en van Oikocredit Nederland, een beleggingsfonds dat zich richt op eerlijke financiering in ontwikkelingslanden. Annemarie van Gaal is ondernemer, investeerder en bevlogen spreker. Bij het grote publiek is ze bekend van programma’s als ‘Dragon’s den’, ‘Een dubbeltje op z’n kant’ en ‘Divorce Hotel’. Sabine Uitslag is gezondheidswetenschapper, voorzitter van de Nederlandse vereniging van Huidtherapeuten en consultant in de zorg en het sociaal domein. Ze heeft haar eigen zorgmarketingbureau SAMEN en is columnist. jacobinegeel@speakersacademy.nl; annemarievangaal@speakersacademy.nl; sabineuitslag@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Elk moment komen we een stapje dichterbij de dood. Waarom zou je dan mensen laten sterven door een bom?’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

L E IDE RS C HA P

De wetenschap van het innerlijk wijst de weg naar geluk en succes Lama Jigmé Namgyal is als kleuter verantwoordelijk voor zijn broertje en zusje én vooral zichzelf. Het is de basis van zijn geestelijke vorming. Geen wonder dat hij al zijn hele leven de wetenschap van het innerlijk bestudeert. “De werking van de menselijke geest begrijpen is jezelf leren kennen. Alleen dan kun je de baas zijn over negatieve emoties en compassie tonen.”

Lama Jigmé Namgyal Tekst: Jacques Geluk

rijwel elke maand is lama Jigmé Namgyal in Nederland. De boeddhistische leraar, die streeft naar een vredige samenleving, wil ook deze keer zijn kennis delen en uitleggen hoe belangrijk het begrijpen van de menselijke geest is. “In de wereld gebeuren slechte dingen. Mensen vermoorden elkaar. Dat is zo zinloos. We leven hooguit 100 jaar en gaan dus sowieso snel dood. Elk moment komen we een stapje dichterbij. Waarom zou je dan mensen laten sterven door een bom?”, vraagt hij zich verbaasd af. “Boeddhist, katholiek, atheïst, achtergrond maakt niet uit. Het gaat om waarden. We zijn allemaal intelligente wezens met een krachtig brein, dat we goed of slecht kunnen gebruiken. Daarom leer ik mensen over geluk, harmonie, verbinding maken met elkaar en het belang van open communicatie. Leiders vertel ik dat compassie ook in hun bedrijf tot positieve resultaten zal leiden.” Lama Jigmé komt begin jaren zeventig ter wereld op 4.200 meter hoogte in de Tibetaanse prefectuur Golog. Zijn ouders,

leden van een nomadenfamilie, hebben 200 jaks, soms 500 schapen en veel paarden, maar vooral als zijn vader in China moet werken komt veel op de schouders van zijn

‘De bal kaatst terug als je uitgaat van het negatieve’

donker terug. Als ‘man’ van het gezin – mijn oudere broer was met de dieren onderweg – moest ik voor het eten zorgen en de baby verzorgen. Die droeg ik op mijn buik. Soms plaste het kindje. Dat was heerlijk, want dat was lekker warm.” De buren kunnen niet helpen, die wonen vijf uur reizen weg, aan de andere kant van de berg. Als zijn vader en broer eens paar jaar per paard gaan winkelen zijn ze drie weken onderweg. “Ze kochten dan dingen die je niet kon verbouwen op de berg, zoals rijst.”

WETENSCHAP VAN HET INNERLIJK

moeder terecht. “Ze droeg ook nog eens twee baby’s, waarvan een op haar rug.” De jonge Jigmé leert vroeg wat verantwoordelijkheid is. Op zijn vijfde moet hij al oppassen op zijn jongere broertje en zusje. “Mijn moeder, die mij alles heeft geleerd, kwam vaak in het

“In de tijd dat ik het klooster inging, rond mijn achtste, kwamen Chinezen wekelijks het communisme ophemelen. Ze probeerden onze cultuur te veranderen en wilden dat we hun taal zouden leren. Officieel bestond het boeddhisme niet. Mijn moeder zorgde ervoor dat ze mij niet als boeddhist konden herkennen door het verplichte embleem op mijn mouw weg te moffelen. Niet lang daarna ging ik me afvragen hoe

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

het leven in elkaar zit en hoe het zit met onze geest en ons karakter. Ik raakte geïnteresseerd in de wetenschap van het innerlijk.” Als 18-jarige man vertrekt hij daarom naar Serthar Larung Gar, de boeddistische universiteit van Khenpo Jigmé Phuntsok Rinpoche (“mijn belangrijkste leraar”), waar hij boeddhistische filosofie, tantra en andere leringen bestudeert en monniken en leken lesgeeft. “De Chinezen vernietigden veel en vonden dat er te veel studenten studeerden aan de universiteit, 5.000 jongens en 4.000 meisjes. Vooral zij werden het slachtoffer, onder wie mijn zuster, die ik steunde omdat het voor Aziatische meisjes heel moeilijk is een goede opleiding te vinden. Een van mijn twee zussen is vermist en onvindbaar doordat haar naam, net zoals dat van vele andere jonge vrouwen, werd veranderd. Dat was in 1990 en naast het feit dat ik op zoek wilde gaan naar mijn eigen vrijheid, een van de redenen naar Europa te willen.” Niet alleen gaat hij op weg naar een voor hem onbekende wereld, zijn avontuur begint met een hachelijke en levensgevaarlijke reis over de hoogste berg van de Himalaya. Het zit er vol met militairen en agenten van de geheime politie, die niet aarzelen te schieten. “We liepen ’s nachts, aten soms wekenlang niet en dachten vaak dat we zouden sterven.” In Nepal aangekomen krijgen lama Jigmé en zijn medereizigers te eten en komt hij terecht in een vieze, koude kamer in Kathmandu. Uiteindelijk arriveert hij in India. “Dat was een schok, alles was er totaal anders.” Lama Jigmé krijgt in India les van onder anderen Zijne Heiligheid de Dalai Lama. Desondanks houdt hij het er slechts zes maanden vol. “Het is daar heet, terwijl ik het koude kli-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

maat van het Himalayagebergte gewend was. Ik voelde me erg ziek. Daarom ben ik, voordat ik echt naar Europa ging, eerst in retraite gegaan in Nepal. Om in totale afzondering te mediteren voor mijn persoonlijke ontwikkeling.”

‘ONSZELF LEREN KENNEN’ In Europa aangekomen gaat hij in Luxemburg wonen om in zijn levensonderhoud te voorzien en Engels te leren, zodat hij inderdaad anderen kan laten delen in zijn kennis over hoe mensen, zowel geestelijk als lichamelijk een gelukkig leven kunnen leiden. “Europeanen mediteren zoals een konijn zit, ze kunnen maar even ontspannen. Meditatie heeft niets met religie te maken, maar helpt bij het goed kunnen bestuderen van de menselijke geest en het analyseren van de krachten die mensen gelukkig maken of juist leed berokkenen. Ieders geest heeft zowel een positieve als een negatieve kant, hemel en hel. Dat laatste uit zich steeds vaker in zelfmoord.” Inmiddels reist de boeddhistische leraar de wereld rond om dit te vertellen en te benadrukken dat hemel niet kan bestaan zonder hel, warmte niet zonder kou en licht niet zonder donker. Positieve emoties bestaan doordat er ook negatieve zijn, die ons leven sterk beïnvloeden. “Daarom moeten we door te mediteren onszelf en de waarheid leren kennen en de baas worden over die emoties. Anders kunnen wij angst en boosheid niet controleren, maar controleren ze ons. Dan kunnen de negatieve emoties zo krachtig zijn dat mensen oplossingen zoeken in hasjiesj of alcohol. Het ego kan daarbij een rol spelen, omdat het heel manipulatief

LEIDERS EN COMPASSIE In Rotterdam, waar zijn welzijnsstichting Phuntsok Chö Ling is gevestigd, geeft lama

MEEST TOLERANTE LAND De Tibetaanse nomade noemt Nederland zijn tweede thuis. “Het is het meest open en tolerante land dat ik ken. Ik wil hier samen met de Nederlanders kijken wat ik kan doen voor de huidige generatie, die ik wil helpen om hard te werken aan innerlijke waarden. Bovendien wil ik hier wat positiefs doen door de nadruk te leggen op persoonlijk contact en waarheid. Dat is nodig. Ik ben geschrokken van de eenzaamheid die ik in het Westen heb aangetroffen. Mijn familie woonde op vijf uur reizen van de buren, maar hier hebben mensen geen contact met de buren die naast hen wonen, terwijl er voortdurend mensen op straat zijn. Dat is schokkend.”

Lama Jigmé Namgyal (1973) is geboren in Tibet en reist nu de wereld rond om te praten en les te geven over de wetenschap van het innerlijk en het leren kennen van jezelf door middel van meditatie. In Rotterdam en Luxemburg heeft hij centra gesticht waar hij lesgeeft. Daarnaast heeft hij veel ervaring met stervensbegeleiding en is hij zeer geïnteresseerd in de interreligieuze dialoog. lamajigmenamgyal@speakersacademy.nl

ON-PLINCK

SUPERMARKT VAN STUDIES Zoals je op duizend verschillende manieren kunt studeren – “het is één grote supermarkt van studies”– zijn er volgens lama Jigmé 84.000 manieren om te mediteren. “Boeddha zei daarover 2.500 jaar geleden al dat dit is omdat de mens moet kunnen kiezen. Veel van wat hij toen verkondigde geldt nog steeds. Het gaat er niet om hem te volgen of in hem te geloven. We zijn allemaal mensen en onze afkomst en overtuiging spelen geen rol. Als we maar bereid zijn keuzes te maken en te veranderen. Helaas ervaren veel westerse mensen verandering als een negatieve emotie waarvoor ze bang zijn. Dat heeft niets met intelligentie te maken, ook slimme mensen gaan er verkeerd mee om en worden daardoor vijanden van zichzelf.” Hij vertelt dat de Luxemburgse nonnen, die hij adviseert in het door hem opgerichte Centre Culturel Tibétain, dat ze niet anderen, maar zichzelf en hun houding moeten veranderen om hun negatieve emoties onder de duim te houden. “Als dat lukt zijn ze de baas en gelukkig. Dan zijn ze geen slaaf meer van hun emoties en worden ze kalmer.” Er zit zoveel kracht in de menselijke geest en meditatie zorgt dat mensen keuzes kunnen maken, zodat ze hun brein en intelligentie op een goede in plaats van slechte manier gebruiken.”

Jigmé les, ook aan leiders. “Dan hebben we het over leiderschap en compassie. Wie een echte leider wil zijn moet niet alleen intelligent zijn, ook sociaal. Hij moet uitgaan van gelijke waarden voor iedereen en altijd proberen, bijvoorbeeld als iemand boos is, op basis daarvan een oplossing te vinden. Dat kan door tijdelijke omstandigheden best moeilijk zijn. Dat geeft niet. Het gaat erom dat de leider niet uitgaat van het negatieve, want dan kaatst de bal altijd terug.” Lama geeft een voorbeeld. “Een open en intelligente leider wil weten of hij in zijn positie gelijkwaardig kan zijn aan zijn 22.000 werknemers. Ik antwoord hem dat hij als mens moet communiceren dat dit zo is. ‘Misschien ben je ondanks je hoge positie wel eenzaam en niet gelukkig, zijn je beste vrienden computers, roddelen mensen over je en voelt de een zich wel en de ander zich niet prettig om onder jou te werken’. Ik leg hem uit dat mensen een open terugkoppeling willen en altijd de waarheid willen horen. Bovendien vertel ik dat ze dan als gelukkige werknemers gemotiveerder zijn en harder werken. Bekrompen geesten die mensen met angst onder controle willen houden bereiken het tegendeel.” Lama wijst erop dat veel mensen niet beseffen hoe groot de kracht van emotie is, waardoor miscommunicatie op de loer ligt. Met alle gevolgen van dien. “Het is belangrijk als het erop aankomt de telefoon en de computer opzij te leggen en oog in oog te communiceren. Als je via Facebook communiceert komt er geen gevoel bij kijken. Serieuze gesprekken over familie of werk kun je niet voeren via sociale media of de telefoon. Dat moet echt faceto- face. Ikzelf gebruik de nieuwe technologie vooral om afspraken te maken.”

kan zijn, maar tegelijk helpen iets te bereiken in het leven. Het probleem is dat mensen ook hun eigen ego zouden moeten bestuderen, maar dat meestal niet doen.”

L E IDE RS C HA P

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

S A M E N L EV I N G | S T E D E N VA N D E T O E KOM S T

‘In een maatschappij van overvloed is geld irrelevant’

dr. Jacque Fresco | Roxanne Meadows BFA Tekst: Jacques Geluk

“Het monetaire systeem – geld – is de oorzaak van veel problemen in de wereld. Daarom moeten we het afschaffen. Zonder geld loont misdaad niet, wordt niemand rijk over andermans rug, zijn oorlogen overbodig en verdwijnt vervuiling.” Als niemand verdient aan fossiele grondstoffen staat niets de mensheid in de weg vredig samen te wonen in een door Jacque Fresco (bijna 101) ontworpen circulaire stad. In 2016 heeft hij voor zijn levenswerk in het VN-gebouw in New York de City Design & Community Award gekregen. Daar is de bouw aangekondigd van de eerste experimentele stad, waarmee Jacque en rechterhand Roxanne Meadows kunnen laten zien wat voor toekomst we kunnen opbouwen als we systematisch streven naar sociale verbetering. Beiden benadrukken dat The Venus Project niet zomaar een toekomstvisie is, maar een uitvoerbaar plan.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

S A M E N L EV I N G | S T E D E N VA N D E T O E KOM S T

verlaten de meeste bezoekers het onderzoekscentrum anders dan toen ze naar binnen gingen. “We werken met honderden vrijwilligers die doen wat ze kunnen om de volgers van het project hier en wereldwijd van informatie te voorzien.” © COURTESY OF THE VENUS PROJECT

he Venus Project gaat niet alleen over het ontwerpen van futuristisch uitziende circulaire steden. “Een van de hoekstenen waarop onze voorstellen voor een nieuwe duurzame en sociale maatschappij zijn gebaseerd, is het feit dat veel on(aan)gepast gedrag van vandaag en daaraan gerelateerde problemen een direct gevolg zijn van het leven binnen een monetair systeem, dat zorgt voor ontmenselijking. Industriëlen blijven bijvoorbeeld automatiseren en vervangen steeds meer werknemers – en echt niet alleen lopende band medewerkers – door machines. Daardoor verdienen deze werkgevers meer, maar beseffen ze niet dat hun inhaligheid uiteindelijk wordt afgestraft. Wanneer steeds meer overbodig geworden personeelsleden hun koopkracht verliezen, zullen hun bedrijven uiteindelijk ophouden te bestaan. Wij stellen een systeem voor waarin wetenschap, technologie en automatisering op intelligente wijze zijn geïntegreerd in een allesomvattend en werkbaar sociaaleconomisch ontwerp, dat vooral is gericht op verbetering van levenskwaliteit in plaats van winstgevendheid.” Jacque Fresco en Roxanne Meadows laten het niet bij deze idealen, maar vertalen die in een realistisch en haalbaar model. De eerste fase is inmiddels gerealiseerd, een 10 hectare groot onderzoekscentrum in Venus, Florida. Het publiek kan daar zien hoe Jacque’s ideeën werkelijkheid worden en de toekomst vorm krijgt. Elke zaterdag zijn er rondleidingen en lezingen. “Jacque geeft de bezoekers, met een gedegen technische onderbouwing en mede aan de hand van vierhonderd modellen die ook zijn gefilmd en beschreven, zo een idee van de mogelijkheden die de toekomst kan bieden. Voorlichting geven is een van onze voornaamste doelen. Daarvoor gebruiken we een groot deel van de beperkte middelen waarover we beschikken. Het ontwikkelen van een nieuw waardensysteem en het kiezen van een nieuwe richting zijn belangrijker dan een goed leven voor onszelf ”, zegt technisch en medisch illustratrice Roxanne Meadows, die al 46 jaar Jacque’s rechterhand is, bescheiden. Volgens haar

‘Geld is een oud systeem waar we vanaf moeten’

CIRCULAIRE STAD “We zijn doordat de middelen ontbreken nog niet begonnen aan de volgende fase, de bouw van de tijdens de Award-uitreiking aangekondigde experimentele stad. Het voorstel ligt er en er is lang naartoe gewerkt. Jacque en ik geloven namelijk dat we alleen op deze manier kunnen demonstreren wat we bedoelen met een leefomgeving waarin het niet draait om geld, maar om een op natuurlijke bronnen gebaseerde economie en een sociaal systeem waarvan iedereen profiteert. Het geeft ons bovendien de kans te

ontdekken welke voorzieningen echt nodig zijn, hoe het gesteld is met de beschikbare grondstoffen en hoe we deze ontwikkeling sociaal en technologisch mondiaal kunnen uitrollen, rekening houdend met wat de planeet aankan en waaraan mensen behoefte hebben.” In elk geval zal in de door Jacque ontworpen circulaire stad niets worden weggegooid en alles worden hergebruikt. Een nieuwe stad, want oude steden opknappen kost meer energie en is minder efficiënt. “We definiëren architectuur opnieuw, waarbij we uitgaan van minimaal gebruik van grondstoffen en maximale dienstverlening, zodat we aan de veranderende behoeften van individuele bewoners kunnen voldoen”, zegt Jacque. “Mensen vragen Jacque wel eens een gebouw of wolkenkrabber te ontwerpen als een statement, maar hij wil geen monument bouwen voor zijn eigen ego. Hij is geïnteresseerd in sociale verandering en het behoud van grondstoffen op mondiale schaal. Zijn architectuur is daar een uiting van. Hij ontwerpt steden zodanig dat voor de bouw minder materialen en grondstoffen nodig zijn. Dat bereikt hij door geavanceerde constructietechnieken te gebruiken en bijvoorbeeld te kiezen voor koepels, die wat dat betreft heel efficiënt zijn. Ook zorgt hij ervoor dat de steden voldoende schone energie kunnen leveren, waardoor ze de hele bevolking toch een maximale levensstandaard kunnen bieden.” Op de website van The Venus Project is nog te lezen dat de circulaire steden die Jacque ontwerpt elegantie uitstralen en zijn omgeven door parken en tuinen, die onderdeel zijn van het ontwerp. Roxanne: “Ik kan niet zeggen wanneer we dit project kunnen realiseren. We blijven onze visie intussen naar buiten te brengen, omdat we denken dat ons voorstel de enig haalbare oplossing is voor de wereldwijde problemen van vandaag.”

GROTE DEPRESSIE Jacque bevestigt dat hij alles wat Roxanne zegt precies zo zou zeggen. Ruim 100 jaar oud, is zijn gezondheid nog steeds zo goed, dat hij geregeld lezingen geeft over hoe de ideale maatschappij er in zijn ogen na 85 jaar van onderzoek en ontwerpen maken uit moet

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

___ In 2016 heeft Jacque Fresco voor zijn levenswerk in het VN-gebouw in New York de City Design & Community Award gekregen.

zien. Hij is alleen wat hardhorend. Roxanne: “Jacque heeft de gebroeders Wright, de pioniers van de luchtvaart, ontmoet en maakt nu mee hoe de eerste ruimtesondes naar Mars gaan. Hij groeide op tijdens de grote depressie in de jaren dertig van de vorige eeuw en zag hoe moeilijk mensen het hadden die vanwege de crisis op straat terecht waren gekomen. Allemaal vanwege het economische spel dat toen al werd gespeeld. Als jongen ging hij daarom al op zoek naar een alternatief en beter sociaal systeem, maar kon dat niet vinden. Dus ging hij het zelf ontwikkelen. Dat kostte, doordat hij binnen veel verschillende disciplines actief was, veel tijd. Uiteindelijk kwam Jacque tot de conclusie dat we – wanneer we af willen van oorlogen, honger, armoede en andere problemen – toe moeten naar een ‘Resource Based Economy’, een holistisch en sociaaleconomisch systeem, waarin we alle aardse bronnen en grondstoffen beschouwen als de gemeenschappelijke erfenis waarop alle aardbe-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Alle aardse grondstoffen moeten we beschouwen als de gemeenschappelijke erfenis waarop alle aardbewoners recht hebben’

woners recht hebben.” Alle problemen van vandaag, zoals klimaatverandering, milieuvervuiling, overbevolking, energietekorten, waterschaarste, zijn volgens Roxanne veroorzaakt door het systeem waarin we leven. “We hebben wel geld om technologie en wetenschap in te zetten voor zaken die het economisch systeem in stand houden – zoals het bouwen van bruggen, dammen, industriële complexen die concurreren met andere industriële complexen of erger het verbeteren van bommen en ander wapentuig – maar niet voor een vreedzame, duurzame samenleving, waarin de bevolking beschikt over voedzaam eten, goede huizen, schoon water en schone energie en een onderwijssysteem dat daarbij past.” ‘Als al het geld ineens zou verdwijnen, maar fabrieken, personeel en andere bronnen beschikbaar blijven, kunnen we alles bouwen en aan de meeste menselijke behoeften voldoen. Mensen hoeven geen geld te hebben, maar vrije toegang tot wat ze nodig hebben, zonder zich zor-

S A M E N L EV I N G | S T E D E N VA N D E T O E KOM S T

gen te hoeven maken over financiële zekerheid of bureaucratische maatregelen. In een ‘Resource Based Economy’ waarin alles in overvloed aanwezig is, wordt geld irrelevant’, schrijven ze op hun website. “Jacque vergelijkt het wel eens met een openbare bibliotheek. De bezoekers hebben toegang tot alles, zoeken en gebruiken wat ze nodig hebben en brengen het daarna terug, zodat anderen het weer kunnen gebruiken. Niemand heeft de last van bezit, maar alles is voor iedereen beschikbaar.” Geen wonder dat Jacque en Roxanne ervan overtuigd zijn dat het kapitalistische systeem niet werkt. “Mensen kunnen niets goedmaken of herstellen, zolang ze dat niet begrijpen.”

is, maar doordat ze vindt dat ze onrechtvaardig is behandeld. Dat is gegenereerd gedrag. Waarden waarvan mensen denken dat ze van henzelf zijn, zijn eigenlijk afkomstig uit de al dan niet religieuze (sub)cultuur waarin

‘Gedrag komt niet van binnenuit, maar van buitenaf’

DILEMMA De omgeving waarin mensen opgroeien bepaalt hun gedrag. Daarom hechten de initiatiefnemers van The Venus Project daar zoveel waarde aan. In sommige Arabische landen is het heel gewoon en geaccepteerd dat mannen meerdere vrouwen hebben. In de Verenigde Staten is dat juist niet zo. De mate van patriottisme, concurrentie en individualiteit en zelfs de woorden die we gebruiken en de manier waarop we lopen, hangen samen met cultuur en omgeving. Roxanne en Jacque denken dat gedrag niet erfelijk is en niet van de ene generatie overgaat op de andere. Iedereen begint met een blanco geest. “Een Britse en een Chinese baby leren beiden al heel jong even snel Chinees. Er is geen verschil. De omgeving – in dit geval China – is dus bepalend”, legt Jacque uit. Wie in een liefdevolle omgeving ter wereld komt en opgroeit, zal uitgroeien tot een ander mens dan degene die in een wereld vol haat en jaloezie wordt geboren. “Jaloezie pakken we op binnen het gezin of de familie, maar mensen snappen dat niet.” Roxanne geeft een voorbeeld. “Een moeder trekt haar zoontje voor, Tegen haar dochter zegt ze: ‘Waarom ruim je je kleren niet op, net zoals je broer’. Als het meisje dan haar broertje van de trap ziel vallen krijgt ze een grijns op haar gezicht. Niet omdat ze slecht

ze leven, maar ook van hun ouders, uit films, boeken en van het internet.” Jacque: “Ouders pompen waarden in de hoofden van hun kinderen als ze nog heel jong zijn en kunnen hen daarmee in feite controleren. Hoe anders kun je jongeren zover krijgen dat ze gaan vechten in een oorlog en zelfs uit gegenereerd patriottisme bereid zijn hun leven te geven voor democratie of vaderland? ” Roxanne verwacht niet dat de huidige systemen – en degenen die ze in stand houden – uit zichzelf zullen wijken voor het sociale model dat zij en Jacque voorstaan. “Het onderwijs ondersteunt de cultuur waarvan het onderdeel is. Politici zijn alleen uit op handhaving van het huidige systeem. Ze vertegenwoordigen niet hun kiezers, maar degenen die hen aan de macht hebben geholpen. De rijken beïnvloeden de politiek en schrijven zelfs voor hoe het beleid van de Verenigde Staten er moet uitzien. Dat is een dilemma. Door het blijven vasthouden aan het bestaande monetaire systeem, raken we nooit uit de problemen. Dan blijft het gaan om winst, rijkdom, eigendom en macht voor een paar mensen, terwijl we eigenlijk met behulp van technologie een op grondstoffen gebaseerde economie moeten opbouwen waarvan iedereen in gelijke mate profiteert.” Kunnen mensen veranderen? Kan het

lukken menselijk gedrag zo te veranderen dat een nieuw sociaal en duurzaam systeem kans van slagen heeft? Is het veranderen van omgeving genoeg? “Mensen moeten het concept begrijpen dat gedrag niet van binnenuit, maar van buitenaf komt. Dat zij dus niet slecht, jaloers of inhalig worden geboren. Alle besluiten die mensen nemen zijn gebaseerd op hun achtergrond. Daardoor zijn eigenlijk niet alleen individuen schuldig als ze een misdaad plegen, maar ook het systeem waarvan ze deel uitmaken”, zegt Roxanne. “Wie Jacque’s boeken en werk bestudeert, zoals The Venus Project, en de processen begrijpt, beseft hoe belangrijk het is de omgeving te veranderen. Samen kijken we naar de diepste oorzaken en de wortels van de problemen die er nu zijn. Als we daaraan wat kunnen doen is er hoop en zal de toekomst voor komende generaties beter zijn.” Voorwaarde is wel dat we de samenleving niet blijven organiseren zoals de industrie dat wil en het monetaire systeem het voorschrijft. “Nu produceren fabrieken continu en plunderen ze de grondstoffen van de aarde om het systeem aan de gang te houden en verleiden ze consumenten te blijven kopen, zodat ze winst blijven maken. “Geld is een oud, systeem met een hoge interferentiefactor. Daar moeten we vanaf ”, zegt ze nog eens met nadruk, “want doordat het geen geld oplevert komen er geen nieuwe huizen voor mensen met een kleine portemonnee of worden geen medicijnen ontwikkeld voor mensen met een zeldzame ziekte. Artsen krijgen betaald als mensen ziek zijn, wat hen niet motiveert om ze beter te maken. Junk food is niet geïntroduceerd vanuit schaarste, maar doordat er na de Tweede Wereldoorlog zoveel mais was dat er met de fructose iets moest gebeuren. Dat is in andere voedingsmiddelen gestopt, waardoor er nu een enorm probleem is met overgewicht. Geld maakt van mensen aasgieren die anderen niets gunnen. Daarom hopen we anderen, die begrijpen wat wij doen, te motiveren aan het oplossen van problemen te werken, waardoor honger, armoede, oorlog en stress kunnen verdwijnen.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Â© MET DANK AAN THE VENUS PROJECT

‘De slaven van nu zijn machines’

C AT E G O R I E

‘Er zijn nu wereldwijd meer obesitaspatiënten dan mensen die honger hebben’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

S A M E N L EV I N G | S T E D E N VA N D E T O E KOM S T

RICHTING ONBEKEND Roxanne voegt daar wel aan toe dat nog veel mensen nu niet weten welke richting ze uitmoeten. Ze willen terug naar de natuur of naar vroeger. Of dat zo’n goed idee is? “Toen mochten vrouwen niet stemmen, alleen rijke blanke mannen, en hielden we slaven. Er was wereldwijd gezien nooit sprake van overvloed, maar altijd van schaarste. Dat is nu anders. Dankzij technologie kunnen we energie-efficiënter leven, waardoor minder grondstoffen nodig zijn om meer te kunnen te doen”, zegt Roxanne. Nooit eerder was het mogelijk op zo’n grote schaal als nu schone, hernieuwbare energie op te wekken. “Wanneer iedereen daarvan profiteert is er dan in feite sprake van overvloed, zonder dat we de aarde verder uitputten. Technologie maakt nu ook andere zaken waarover wij al jarenlang praten mogelijk.” En wat die slaven betreft, ook daar heeft technologie een antwoord op. Roxanne: “We kunnen miljoenen slaven bezitten, maar het zijn geen mensen maar machines.” Zij kunnen, in een maatschappij waarin geld verdienen niet meer bestaat, noodzakelijk werk verrichten.

OPTIMISTISCH OF PESSIMISTISCH “Ik weet het niet”, antwoordt Jacque op de vraag of hij optimistisch is over de toekomst. “We zijn optimistisch noch pessimistisch”, voegt Roxanne eraan toe. “Persoonlijk ben ik heel gelukkig dat ik Jacque heb ontmoet en dat onze aanpak levensvatbaar is. We werken zo hard we kunnen aan het realiseren van onze werkbare oplossing voor alle

problemen waar de wereld mee te maken heeft en willen die graag introduceren bij anderen die daar nog onbekend mee zijn. Over Jacque zegt Roxanne: “Hij oordeelt nooit en heeft geen verwachtingen. Hij ervaart alles wat op dit moment gebeurt als echt. Van je bezighouden met ‘wat zou moeten gebeuren’ word je alleen maar ziek. Jacque begrijpt waar de cultuur nu staat en dat het nog veel inspanning zal kosten onze ideeën uit te dragen. Het is belangrijk de juiste mensen te ontmoeten die kunnen helpen dit op grotere schaal te doen. Bovendien komt er een website over de stad die is aangekondigd tijdens de prijsuitreiking in het gebouw van de Verenigde Naties en na ‘The Choice is ours’ (te zien via YouTube) ben ik bezig met het maken van een nieuwe film. Niet alleen een goede introductie van waar wij mee bezig zijn, maar ook een eerbetoon aan Jacque.” Roxanne en Jacque begrijpen dat niet iedereen het met hen eens zal zijn. “Dat hoeft ook niet.” Ze willen wel dat zoveel mogelijk mensen kennismaken met hun ideeën en uitvoerbare plannen voor een betere wereld, waarin mensen in een vredige omgeving de hoofdrol spelen en niet het geld. “We willen geld zoals gezegd afschaffen, maar helaas zitten we nu tussen twee systemen in. Het monetaire en ons systeem. Dat betekent dat we nog steeds geld nodig hebben om ons werk te kunnen financieren en daarom een donatieknop hebben geplaatst op onze website, www.thevenusproject.com, waar ook veel informatie en voorbeelden te vinden zijn.

Y PHOTO

Jacque Fresco is industrieel ontwerper en sociaal ingenieur. Hij heeft gewerkt als ontwerper en uitvinder op een groot aantal terreinen, variërend van biomedische innovaties tot volledig geïntegreerde sociale systemen. In The Venus Project komt zijn levenswerk samen: de integratie van wetenschap en geavanceerde technologie in een samenhangend plan voor een nieuwe maatschappij, waarin het belang van de mens en het milieu voorop staat. Geboren in 1916 geeft hij nog steeds lezingen in het onderzoekscentrum van het project in Venus, Florida, maar bijvoorbeeld ook op universiteiten. Fresco heeft eerder Sociocyberneering opgericht, de voorloper van The Venus Project. Roxanne Meadows, Fresco’s rechterhand, heeft een Bachelor of Fine Arts behaald in Maryland. Ze is nu een bekende technische en architectonische illustratrice en maquettebouwer. Daarnaast is ze actief als wetenschappelijke en medische illustratrice. Als futuriste presenteert ze samen met Jacque Fresco de doelen van The Venus Project, waarover ze ook lezingen geeft. jacquefresco@speakersacademy.nl; roxannemeadows@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

top

20 spreker

Mannen kijk uit!De Techionista’s komen eraan! Vivianne Bendermacher

Tekst: Jacques Geluk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Techionista Vivianne Bendermacher wil vrouwen inspireren, ‘empoweren’ en ervan overtuigen dat zij juist heel geschikt zijn voor technologische beroepen. Als ze er maar tijd, aandacht en passie aan willen besteden. Dat raadt ze hen ook nadrukkelijk aan, want veel traditionele banen verdwijnen straks grotendeels. Robots en algoritmen nemen tal van taken moeiteloos over. Nu het onderwijs nog opleidt voor banen die er straks niet meer zijn, helpt zij vrouwen zelfverzekerd het heft in eigen handen te nemen.

V R OU W E N E N T E C H N O L O G I E

en nieuwsgierige alfa was ik. Als hoofdredacteur van het populairwetenschappelijke tijdschrift Kijk en ‘het jongere broertje’ Know How werd die nieuwsgierigheid pas echt bevredigd en raakte ik verslingerd aan techniek in de breedste zin des woords. Dat ik daarna overstapte naar Viva lijkt daarom misschien raar, maar het is wel een van de pittigste vrouwenbladen en online een groot merk”, vertelt Vivianne Bendermacher. Achteraf gezien kan ze bij Viva te weinig doen met haar nieuwe passie. Na een jaar vertrekt ze weer. “Ik kon wel ingrediënten van Viva meenemen naar mijn eigen bedrijf Techionista. De combinatie vrouwen en techniek is waarmee ik mij nu samen met medeoprichter Tamira van Roeyen bezighoud. We willen vrouwen van alle leeftijden kracht geven en enthousiast maken voor technologie door hen opleidingen en workshops aan te bieden en te begeleiden. Dat is hard nodig want nog steeds domineren mannen de tech-wereld. Door hen bovendien zelfverzekerder te maken leren we vrouwen te overleven in die mannenwereld.” Dat kunnen ze! Vivianne haalt een onderzoekje aan naar de kwaliteit van digitale codes. “Websites waarop je codes kunt uploaden waarderen het werk van vrouwen veel beter dan van mannen, als ze zich maar niet als zodanig kenbaar maken. Daar schuilt een vooroordeel in, ook bij vrouwen zelf. Dat hun codes hoger scoren komt doordat vrouwen regels secuurder of consciëntieuzer hanteren.”

HOGE HAKKEN EN TECH Techionista’s zijn vrouwen die net als Vivianne en Tamira houden van ‘killer heels’, design, trendy kleding en perfecte make-up, maar bovenal van tech. “Tijdens een technologieconferentie in Texas bijna vier jaar geleden liet een dame een door haar ontwikkelde mooie lederen tas zien waarin haar mobieltje automatisch werd opgeladen. Ze zei: ‘Wij Techionista’s houden ook van mooie dingen’. Echt een woord voor mij. Ik keek meteen of de domeinnaam techionista. com nog vrij was. Dat was het geval en betekende de start van het merk.” Vivianne

wil elk jaar wat nieuws leren en alles eerst zelf uitproberen. “In 2016 leek het mij als middelmatige chauffeur gaaf autocoureur te worden om daarmee te laten zien dat je kan leren wat je wilt als je er maar tijd, passie en aandacht instopt. Doordat ik zwanger raakte van mijn dochter ging dat nu niet door, maar later ga ik het zeker doen.” Die instelling past bij haar wens een rolmodel te zijn voor andere vrouwen. “Europese

‘De werknemer van de toekomst is steeds meer een autodidact’ vrouwen lopen op technologie- en ICTgebied hopeloos achter. Nederland bungelt zelfs onderaan. De emancipatie heeft hier vrij lang geduurd, wat zijn weerslag heeft op keuzes die vrouwen nu maken. Meestal kiezen zij niet voor technologie. Negentig procent van de programmeurs is man.” Volgens recent onderzoek denken in ons land, in tegenstelling tot Duitsland, uitzonderlijk veel meisjes dat zij slecht zijn in wiskunde. Dat lijkt raar, maar dat komt doordat we meisjes poppen geven en jongens technisch lego, waardoor we technologie heel erg met jongens en mannen blijven associëren. “Scholen versterken dat soms zelfs. Sommige leraren vertellen meisjes die aangeven dat ze naar de open dag van bijvoorbeeld een robotica-opleiding willen, dat die eigenlijk meer voor jongens is. Als de meisjes toch doorzetten komen ze vaak, in de klas en op de werkvloer, als enige in een masculiene wereld terecht. Ze haken vaak binnen een jaar af omdat ze zich er niet thuis voelen. Daar is een enorme stap te maken en daar helpen wij graag bij.”

Naar vrouwen (en mannen) wil Vivianne uitstralen dat ze niet bang hoeven zijn voor technologie. Alles is te leren, te beginnen met het volgen van workshops als ‘visual storytelling’, ‘personal branding’ en ‘coding’, het leren maken van websites. “Het gaat niet vanzelf, maar zodra ze het in hun vingers hebben lijkt dat op den duur wel zo. Leeftijd en achtergrond maken niet uit. Vrouwen komen hier ’s morgens, volgen de eendaagse ‘coding class’ en hebben aan het einde van de dag een webpagina in elkaar gecodeerd met HTML en CSS. De achtergronden en kennisniveaus van de deelneemsters zijn verschillend. Velen hebben een succesvolle loopbaan in het hogere management, terwijl anderen net weten hoe een laptop werkt. Vaak hebben ze het gevoel dat de jongere generatie hen inhaalt. Terecht, want als ze niets doen gebeurt dat ook. Veel werkende vrouwen hebben twintig jaar of langer geleden hun diploma gehaald met de gedachte dat ze daarmee tot hun pensioen verzekerd waren van een baan. Inmiddels is er internet en zijn er smartphones. Het papiertje van toen biedt geen zekerheid meer.”

ALGORITME VERVANGT SECRETARESSE De werknemer van de toekomst is volgens Vivianne steeds meer een autodidact. Bedrijven zien dat echter nog niet in en blijven kijken naar opleidingsniveau, diploma’s en ervaring. Wat iemand zichzelf heeft aangeleerd vinden ze onvoldoende belangrijk. Werknemers leren zichzelf ook nog te weinig aan en zijn daardoor minder slagvaardig en flexibel dan ze zouden moeten zijn. “Veel mensen leven en denken nog alsof het twintig jaar geleden is, dat geldt ook voor personeelsmanagers. Daarom geven we trainingen bij bedrijven over het personeelsbeleid van de toekomst en waarop ze moeten letten als ze mensen aannemen. Opleiding mag meespelen, omdat die het denkniveau aangeeft. Interessanter is hoe iemand zich ontwikkelt. Technologie verandert zo snel dat traditioneel onderwijs het niet meer kan bijbenen en dus blijft opleiden voor 7,2 miljoen banen die

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

V R OU W E N E N T E C H N O L O G I E

die een afspraak met mij willen maken vaak niet doorhebben dat zij helemaal geen mens is. Ze bedanken haar zelfs. Amy weet wat mijn favoriete plekken en tijden zijn om af te spreken en neemt de hele correspondentie over zoals een secretaresse zou doen. Dat is best beangstigend voor de huidige secretaresses. Ik denk dat we hen straks op basis van hun menselijke kwaliteiten inzetten, waarmee ze zich kunnen blijven onderscheiden, als gastvrouw bijvoorbeeld. Vreemde talen hoeven ze ook niet meer te leren. Nu is de technologie nog niet perfect, maar over twee jaar zijn digitale vertalers fantastisch.” De Techionista denkt dat vrouwen in veel ‘bedreigde’ beroepen tijdens de overgangsfase alvast een deel van hun werk uitbesteden aan robots of algoritmen.

PITTIGE OPLEIDING Vrouwen krijgen niet alleen de kans in een dag een website te maken, waardoor ze meer zelfvertrouwen krijgen, ze kunnen ook een stap verder gaan. “SAS, een wereldwijde ‘analytics’-partij, leidt vrouwen op tot datawetenschappers, die big data kunnen interpreteren en visualiseren. Een pittige

TOEKOMST Kijkend naar de toekomst constateert Vivianne dat dubbele vergrijzing eraan komt. Dat is een uitdaging. Vanaf nu verdwijnen door de exponentieel groeiende technologie niet alleen veel banen, het aantal 50-plussers en onder hen een toenemend aantal 70-plussers stijgt. Werkenden kunnen de kosten voor met name die laatste groep niet meer opbrengen, tenzij iedereen langer doorwerkt. Over zo’n acht jaar verandert er nog meer. Dan komen de eerste slimme robots op de markt. “Ik refereer graag aan de Wet van Moore als ik het heb over de snelheid waarmee technologie zich ontwikkelt en tegelijk goedkoper wordt. Dat dit nu zo explosief gebeurt komt mede doordat computers en robots zelflerende systemen krijgen, waardoor ze zelf hun reacties bepalen

en het geleerde met andere apparaten kunnen delen.” De komende tijd is het nodig een groot aantal problemen op te lossen en vragen te beantwoorden voordat alle nieuwe technologieën veilig te gebruiken zijn. Wie is de eigenaar van de data, hoe zit het met de privacy, hoe bestrijden we cybermisdaad en krijgen robots een uitknop en wie mag die bedienen? “Niet de Amerikaanse president of welke overheid dan ook”, grapt Vivianne met een ernstige ondertoon.

LEZINGEN “Ik stel ook tijdens lezingen dat soort vragen, maar weet niet overal het antwoord op. Door sociale media denkt iedereen maar dat we overal een mening over moeten hebben. Dat kan niet, want je bent niet altijd een expert. Ook niet als ik bij ’RTL Boulevard’ nieuwe ontwikkelingen bespreek of te gast ben bij ‘RTL Late Night’ of ‘Bright tv’. Dan wil ik vrouwen vooral inspireren. Dat geldt ook voor lezingen, evenementen en mijn column voor Technisch Weekblad, waarin ik echt los kan gaan. Een terugkerend evenement is Techionista’s Toekomst Café dat we samen met partners als Google, Microsoft en Uber organiseren. Vivianne Bendermacher vindt wel dat vrouwen én mannen, maar ook CEO’s, managers en onderwijsgevenden, te weinig nadenken over wat de nieuwe technologieën betekenen voor henzelf en de volgende generatie. “Mensen zetten alles op Facebook, omdat ze niets te verbergen hebben, maar klagen als WhatsApp gegevens deelt. Tegelijk beseffen ze niet dat ze een traceerbaar spoor nalaten als ze hun mobieltje aanhebben of pinnen of dat ze zomaar afgetapt kunnen worden als een vriend iets misdaan heeft. Nu maakt dat met de huidige regering misschien niet uit, maar als de politieke context verandert hebben we misschien straks alles te verbergen.”

Vivianne Bendermacher biedt vrouwen als mede-eigenaar van Techionista de mogelijkheid via opleidingen en begeleidingstrajecten actief bezig te zijn met tech. Door haar optredens op televisie en tijdens lezingen wil ze laten zien dat vrouw zijn en technologie goed samengaan. Eerder was ze onder meer hoofdredacteur van Kijk en Viva. viviannebendermacher@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘De dubbele vergrijzing is een uitdaging’

opleiding van twaalf weken waarin ze leren werken met de door SAS ontwikkelde software voor data-interpretatie, die in gebruik is bij grote commerciële bedrijven, banken en verzekeraars. Als ze in maart hun diploma hebben plaatsen we hen bij die organisaties. Vervolgens kunnen we hen blijven begeleiden om te voorkomen dat ze afhaken in die mannenwereld. We leren vrouwen bovendien zichzelf beter te verkopen en over hun bescheidenheid heen te stappen, bijvoorbeeld door hen te helpen met het opstellen en vormgeven van een perfect cv. Daarop zetten we in eerste instantie geen leeftijd, want die is niet meer relevant. Iedereen moet langer doorwerken.” Verbaasd zegt Vivianne: “Er zijn nog grote bedrijven die met invulsollicitatieformulieren werken, waarop afwijkingen niet mogelijk zijn. Dag creativiteit, dag onderscheidend vermogen.” Belangrijker is dat de telefoon van Techionista inmiddels roodgloeiend staat en steeds meer bedrijven ook om vrouwen vragen, al was het maar om te voldoen aan wettelijke man-vrouwquota.

straks niet meer bestaan en niet voor de twee miljoen nieuwe banen waarvan we nog geen idee hebben wat ze inhouden.” Vivianne lacht: “Mijn nieuwe secretaresse heet Amy en kost 40 euro per maand. Zij is een robot, maar geen fysieke. Amy is een in agendabeheer gespecialiseerd algoritme en communiceert zo menselijk dat degenen

top

CC AT ATE OELUM G ORIE O RNI E

spreker

Eigenwijs of eigenzinnig!!

olgens mijn bescheiden mening zijn beide titels op mij van toepassing. In de huidige tijd wordt dit vaak als een negatief imago ervaren, maar ik moet u hierbij toch helaas corrigeren. Tegenwoordig wordt men enigszins ondergesneeuwd als men elkaar met normale manieren en dus ouderwetse etiquette bejegent. Mijn lezingen c.q. trainingen proberen u op een interactieve manier een spiegel voor te houden en u op deze wijze ervan te doordringen dat klantvriendelijkheid uiteindelijk het enige is dat u van anderen onderscheidt. Het meest in het oog springende voorbeeld dat ik u hier in kan geven is als volgt: Ik sta aan de kassa van Albert Heijn en voor mij staat een jonge vrouw te telefoneren, terwijl ze aan het afrekenen is met haar pinpas. Voor haar staat een buggy met een kind erin en achter haar de kar van de supermarkt.

Willem Reimers

Ik ben de volgende klant en ik vraag aan de jonge dame, die ik overigens steevast met mevrouw begroet, of zij dit accepteert. Dan komt de volgende quote ‘Ik mag er van mijn baas niets van zeggen’. Ik heb de desbetreffende manager erop aangesproken of hij zijn mensen zo laat schofferen en hij antwoordt mij het volgende: ‘Als ik er iets van zeg, verlies ik klanten’. Ik ben hier een totaal andere mening toegedaan, als u consequent een strakke beleefde lijn doorvoert, krijgt u weliswaar een andere clientèle, maar wel een betere en zeker meer klanten. ‘Food for thought’. Graag wil ik u helpen u en uw collega's weer een beetje een ‘eyeopener’ te geven, zodat wij elkaar weer met een beetje meer egards behandelen en dus onderscheidend zijn in onze klantvriendelijkheid. Het is helaas zo, dat producten niet meer onderscheidend zijn, maar de mensen wel. Vroeger, ik klink als een heel oude man, in de zestiger jaren had je bijvoorbeeld bij De Bijenkorf de Indiase weken en dat was

bijzonder. Nu is het bijzonder als je door de mensen, in welke vorm van dienstverlening dan ook (winkel, bank, ziekenhuis, horeca, etc.) op een nette leuke manier ontvangen en behandeld wordt, Ik ben u graag van dienst om u in dit moeras van ouderwetse en nieuwerwetse etiquette op een ludieke manier wegwijs te maken. Manieren en gedrag zijn van alle tijden, dus aan de slag met uw equipe en laat de mensen weer de ambassadeurs zijn van klantvriendelijk gedrag. Ook dit sluit ik af met een ouderwets gezegde ‘de kost gaat voor de baat’. Willem Reimers is eigenaar van Reimers Hotel Consultancy, spreker en televisiemaker (‘Mijn tent is top’, ‘Herrie XXL’, ‘Knallen in de horeca’, e.a.). Hij is cum laude afgestudeerd aan de Steigenberger Hotelfachschule en directeur geweest van verschillende hotels, waaronder Sofitel Den Haag en The Grand in Amsterdam. willemreimers@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Geweldig nieuws: Amerikanen kunnen toch denken!’ Sjeik Imran Nazar Hosein Tekst: Jacques Geluk

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

I SL A M I T I S C H E K I J K O P P O L I T I E K E N E C O N OM I E

De missie van Speakers Academy® is kennis naar de wereld brengen. Dat doen we dag in dag uit via de duizenden bij ons aangesloten sprekers (faculty members), die in binnen- en buitenland optreden. Bovendien geven wij hen en anderen een podium in ACADEMY® Magazine, zodat de lezers kunnen kennismaken met denkbeelden vanuit vele verschillende hoeken. Dat betekent niet dat wij al die visies onderschrijven, soms zelfs helemaal niet, maar wij willen ze wel graag doorgeven. Een goed oordeel is immers pas mogelijk op basis van feiten en gebeurtenissen die van alle kanten belicht zijn. Interessant is in die optiek de kijk van sjeik Imran Hosein op de verkiezing van Donald J. Trump, vrouwen en het monetaire systeem.

e verkiezing van Donald Trump is een verrassing voor mij. Ik had de hoop voor het Amerikaanse volk eigenlijk al opgegeven en verwacht dat de Amerikanen gehersenspoeld zouden zijn door de media, die samen met de gevestigde orde en overheidsinstanties één presidentskandidaat voortdurend demoniseerden en zwart maakten”, zegt de in 1942 op Trinidad geboren sjeik Imran Nazar Hosein, die jarenlang in de Verenigde Staten heeft gewoond en het politieke en economische systeem daar uit eigen ervaring goed kent. “Het resultaat van de presidentsverkiezingen in Amerika geeft aan dat een groot aantal mensen nog steeds in staat is te denken. Zij weigeren de hersenspoeling door de media te accepteren. Dat is geweldig nieuws, vooral omdat daardoor een nucleair conflict voorlopig is afgewend”, aldus de sjeik in een van zijn zeer recente YouTube-video’s. “Dit heeft de wereld nog nooit meegemaakt.” Zonder een naam te noemen zegt Hosein: “Trumps tegenstrever beschouw ik als een oorlogs-presidentskandidaat, die volgens mij samen met machthebbers in eigen land en onderdrukkers in Frankrijk, GrootBrittannië en Duitsland verlangt naar oorlog met Rusland en China. Zij hebben de ongekende arrogantie te eisen dat de wereld voor hen buigt. China en Rusland zeggen daar nee tegen en gaan niet door de knieën.” Hoewel de sjeik daaraan alleen indirect refereert, baseert hij zijn opmerking over

het afwenden van een kernoorlog mede op het feit dat Trump al heeft aangekondigd de banden met Rusland te willen aanhalen. Zo heeft hij Rex Tillerson, vertrekkend CEO van olie- en gasbedrijf ExxonMobil benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken. Tillerson is een vriend van Rusland en volgens de Russische president Vladimir Poetin een echte professional.

‘Betalen met papiergeld is een rip-off’ PANIEK IN DE HARTEN “Onbekend is voor hoelang de kans op een nucleaire oorlog is afgenomen. Zullen Trumps vijanden proberen hem aan te doen wat ze anderen hebben aangedaan?”, vraagt Hosein zich af, die de moord op John F. Kennedy als voorbeeld noemt en spreekt over uit de lucht vallende vliegtuigen. “Of treft hem hetzelfde lot als Hugo Chávez?” Die was van 1999 tot 2013 namens de socialistische partij president van Venezuela. “Ik hoop in elk geval dat de zon door het venster kan blijven schijnen en ook Groot-

Brittannië, Duitsland, Frankrijk en België zich niet laten hersenspoelen en in verzet komen. Als dat gebeurt vullen de harten van de onderdrukkers zich met paniek en is het hopelijk ook afgelopen met de demonisering van de islam. Ik ben een islamitische geleerde van halverwege de zeventig en gezegend met een breed en wereldwijd gewaardeerd profiel”, aldus de sjeik, die weliswaar vooral bekend is van internet, maar ook de wereld rondreist om lezingen te houden en interviews te geven. “En ik spreek namens de islam als ik zeg dat authentieke versies van godsdiensten als de islam, het christendom en het jodendom, geen enkele tolerantie hebben voor onderdrukking. Helaas zijn er nu overal in de islamitische wereld regeringen die zich laten beïnvloeden door en samenwerken met de onderdrukkers. Dat geldt overigens niet voor de inwoners van die landen. Laten we de extra tijd die we hebben door de verkiezing van Trump gebruiken om elkaar de hand te reiken, één gemeenschap te vormen en samen over alle religieuze grenzen heen – ook mensen die in niets geloven kunnen meedoen – optrekken en in verzet komen tegen de onderdrukkers als onze gemeenschappelijke vijanden.”

‘MONETAIR SYSTEEM IS AFZETTERIJ’ Sjeik Imran Hosein gebruikt veel humor om zijn verhaal duidelijk te maken. Een onderwerp waarover hij graag spreekt is

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

I SL A M I T I S C H E K I J K O P P O L I T I E K E N E C O N OM I E

‘Ik had de hoop voor het Amerikaanse volk al opgegeven’

“Wie de internationale monetaire economie bestudeert kan het bedrog zien. Stapje voor stapje is het systeem geworden wat het nu is: neem een stukje papier, druk er een afbeelding en een nummer op af, zeg abacadabra en je hebt geld. Door aan dat papier een fictieve waarde toe te kennen proberen ze rijkdom uit niets te maken. Wanneer zij willen kunnen ze die waarde manipuleren. De Maleisische ringgit is daardoor afgebrokkeld. Een dinar kost nu geen 96 ringgit meer maar 700! Alleen Allah, die ons geld heeft gecreëerd kan de echte waarde bepalen! Neem mijn opvattingen niet zomaar over, maar bestudeer eerst internationale verdragen en artikelen van het Internationale Monetaire Fonds (IMF), die overigens het gebruik van goud als geld

verbieden. Het geld dat daarvoor in de plaats is gekomen is echter nep, frauduleus en dus verboden voor moslims. Betalen met dit geld is niets meer dan een op bedrog gebaseerde transactie. De Amerikanen noemen dat een ‘rip-off ’, afzetterij.” Daar zijn de meeste mensen zich helemaal niet van bewust. Hosein: “Dan zegt iemand: ‘Ik heb een Ph.D van het MIT (Massachusetts Institute of Technology). Nou en? Die persoon heeft dan nog steeds ogen die niets zien en oren die niets horen. Hij erkent nog steeds niet dat papiergeld afzetterij is.” De sjeik zegt dat het papieren, ongedekte geld is geïntroduceerd om rijkdom op een onrechtvaardige manier te verdelen. Hij beweert dat leden van de Zionistische alliantie (waarmee hij niet de joodse bevolking bedoelt, maar een op wereldheerschappij belust geheim genootschap) het papiergeld doopten in een chemisch goedje, waardoor het harde valuta werd. Dat gebeurde en gebeurt nog steeds vooral met Amerikaanse dollars. Hosein wijst er op dat vaten olie nog steeds uitsluitend in dollars te verhandelen zijn. Dat laatste klopt, maar over de rest van zijn verhaal zegt hij zelf lachend: “Ik merk dat niet iedereen het gelooft”, waarna hij meteen verdergaat. “Ze wilden met hun valuta alle wereldmarkten beheersen”, vertelt Hosein, die tegelijk de Saoedi’s en de andere OPEC-landen een flinke sneer geeft. “Allah heeft ons opgedragen niet samen te werken met degenen die achter dit bedrog zitten, maar de hele islamitische wereld gaat daar naar Saoedi-Arabië voor de hadj, zonder ook maar een muizenpiepje als protest te geven. De Arabische landen zijn samen met de moderne seculiere staten ook lid van de Verenigde Naties en de Veiligheidsraad. Dat mag ook niet van de koran en wie het toch doet wordt niet erkend als een moslim. Dat

merken ze als ze dood zijn. Dan wacht hen in hun graf deze heel onplezierige verrassing.”

VROUWEN EN SLAVERNIJ Het zal geen verbazing wekken dat sjeik Hoseins opvattingen over vrouwen volkomen in strijd zijn met de normen en waarden zoals die in het Westen gelden. In landen als Maleisië en Indonesië komt hij er, voor een grotendeels mannelijk publiek, mee weg en lacht het publiek om zijn grapjes over vrouwen. Volgens Hosein heeft het Westen zich opgeworpen als de grote bevrijder van vrouwen. Hij constateert dat beide seksen hun eigen taken hebben in de maatschappij en dat vrouwen biologisch en fysiek ‘zo zijn geconstrueerd dat ze hun basale functies kunnen vervullen’. Later blijkt dat hij daarmee bedoelt dat ze vooral kinderen moeten krijgen en huishoudelijke taken moeten uitvoeren. “De westerse beschaving zegt: alles wat de man doet, mag de vrouw ook doen. Ik zie in Indonesië vrouwen in militaire kleding worstelen om net zo te marcheren als mannen. Dat is een grappig gezicht. Je kunt van Indonesische vrouwen nu eenmaal geen mannen maken. Over het algemeen geldt dat als vrouwen ergens de leiding krijgen, ze zich kleden als mannen. Gebeurt dit per ongeluk? Waarom is dat? Ze werkt voltijds. Wat gebeurt er met de baby’s? Twaalf kinderen? Nee, ze volgen het Amerikaanse model: een zoon en een dochter. Vrouwen kunnen ook dan niet voltijds werken zonder iemand te hebben, die thuis alles doet. Als dat niet voor een echt salaris gebeurt, wat vaak het geval is, is dat dus gewoon een slaaf.” De video waarin de sjeik dit vertelt dateert uit 2016. Te gek voor woorden, maar hij spreekt ze wel uit.”

Sjeik Imran Nazar Hosein is in 1942 geboren op het eiland Trinidad. Zijn voorouders zijn afkomstig uit India. Hij is een soennitische moslim-geleerde en auteur en vooral door het internet wereldwijd bekend geworden. In de islamische wereld is hij een gezaghebbend figuur. Hij bestudeerde de islam en studeerde onder andere filosofie aan diverse universiteiten. De sjeik spreekt en schrijft veel over economie en politiek en geeft lezingen over de hele wereld. Daarnaast schrijft hij boeken. Zijn bestseller ‘Jeruzalem in de koran, een islamitische kijk op het lot van Jeruzalem’ is in vele talen verschenen. Sjeik Hosein heeft een eigen YouTube-kanaal. sjeikhosein@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

economie en ons betaalsysteem. Zilver en goud zijn volgens hem van de markt gehaald als betaalmiddel en vervangen door eigen geld, zonder dat daar nog een dekking door edelmetalen tegenover staat.

C O LUM N

BAM! Eva Brouwer BAM! Met een ferme klap slaat koning Willem-Alexander op een rode knop. “En hiermee is het Joint Inspection Center officieel geopend”, roep ik, terwijl confettikanonnen knallen. In een stortregen van glitter kijk ik naar de koning. Jeetje, dat is 'm dan. Wat is-ie eigenlijk lang.

Eenmaal binnen wordt al snel de enorme omvang duidelijk van deze opdracht: de koning komt! Alles moet dus perfect verlopen. Er zijn veel partijen bij betrokken met ieder zijn eigen belang en de RVD wil weten waar de koning aan toe is. Dit is het hoogste niveau binnen mijn vakgebied. Niet alleen omdat het de koning betreft, maar omdat er veel van afhangt. En dat ze mij dit toevertrouwen, het sluitstuk van zoveel voorbereiding, voelt als een grote eer. Eerst wil ik doorgronden wat precies de bedoeling is van de bijeenkomst. Ik hoef geen procedures bij nucleaire ladingen uit mijn hoofd te leren, maar moet wel begrijpen wat de opdrachtgever wil bereiken. Ik wil het onderwerp en de noodzaak zelf snappen en voelen. Alleen zo kan ik het goed overbrengen op het podium. In dit geval leer ik dat luchtvrachtverkeer kostbaar is. Dus als een bedrijf erin investeert, moet de cargo niet nodeloos stilstaan op een luchthaven, maar snel door naar de eindbestemming. Daar heeft de douane een heel programma omheen ontwikkeld

“Kijk, jij snapt het!” Altijd fijn als een dagvoorzitter snel de essentie van een bedrijf of instelling oppikt en begrijpt wat het doel is van een evenement. Dat kan Eva Brouwer als geen ander. Ze is intelligent, ad rem en enthousiast, en met flair en gevoel voor humor weet ze onderwerpen toegankelijk uit te leggen, sprekers vlot te bevragen en het publiek erbij te betrekken.

Twee maanden eerder loop ik op Schiphol het kantoor van de douane binnen. Het is mijn eerste afspraak daar als dagvoorzitter. Ik mag de opening presenteren van een nieuw gebouw dat de afhandeling van luchtvrachtverkeer efficiënter moet afhandelen. Terwijl ik wacht op mijn contactpersoon, bestudeer ik een vitrine vol pantervellen, tropische schelpen, ivoren beeldjes en koffers met dubbele bodem.

Van de hoogste baas tot de dagelijkse praktijk op de werkvloer. Waar je als buitenstaander met een frisse blik naar kan kijken.

met luchthaven Schiphol, KLM en vele andere partijen in het luchtvrachtvervoer, genaamd SmartGate. Nooit eerder hebben ze zo intensief samen gewerkt. Dan vraag ik me af, hoe kan ik dit onderwerp toegankelijk maken? Wat voor impact heeft luchtvrachtvervoer op mijn leven en dat van mijn buurman? Natuurlijk heel veel, maar hoe dan? Al snel bedenk ik dat het jurkje dat ik straks draag 'on stage' is ingevlogen, vanuit de fabriek naar de winkel. Kleding mag tenslotte niet uit de mode raken. Zalm op een toastje, waar de catering straks mee rond gaat, is hoogstwaarschijnlijk ingevlogen uit Noorwegen, want het moet natuurlijk vers zijn. En wat denk je van je smartphone? Ook gadgets komen altijd met het vliegtuig, want ook over de nieuwste technologie willen we zo snel mogelijk beschikken. En zo ben ik als dagvoorzitter in heel wat wondere werelden terecht gekomen. In de kazerne van het Korps Mariniers, in een helikopter op weg naar een aluminiumfabriek, in een daklozenopvang verslaafden interviewen, in een staalfabriek smeltend metaal bewonderen of op de catwalk tussen de modellen. Iedere keer krijg ik een uniek kijkje in de keuken van een bedrijf of organisatie.

Eva is historica en journaliste. Ze is het gezicht van RTV Utrecht, waar ze het nieuws en andere programma's op televisie presenteert. Op haar 16e begon ze als presentator bij Stadsradio Rotterdam begonnen en is ze uitgegroeid tot een veelgevraagd dagvoorzitter. Ze is verkozen tot beste vrouwelijk talent bij de verkiezing Dagvoorzitter van het Jaar. Eva deelde het podium met koning WillemAlexander en premier Rutte, maar ook met bankiers, mariniers, artsen, scheikundigen, politici, muzikanten, wetenschappers, koks, modeontwerpers, directeuren, boswachters, ingenieurs... noem maar op. Zoekt u een dagvoorzitter die met flair tot de kern gaat? Uiteraard ook in het Engels? Boek dan Eva Brouwer voor uw evenement. En wilt u zelf meer leren over presenteren? Ook dan bent u bij Eva aan het goede adres. Ze geeft presentatietrainingen in binnen- en buitenland. Ze kan voor u een pitch-training verzorgen, een interactieve lezing 'Waarom vrouwen anders presenteren dan mannen' , of de talk 'hoe maak ik een vlog of videopitch die raakt?' waarbij u natuurlijk zelf aan de slag gaat met de smartphone. Informeer naar de mogelijkheden. evabrouwer@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Carlo Ratti onderzoekt hoe nieuwe technologieën de manier veranderen waarop we tegen steden aankijken. “Dankzij een enorme hoeveelheid data worden steeds meer onzichtbare bewegingen zichtbaar. Daardoor is het gemakkelijker architectonische en ruimtelijke ontwerpen te maken die de beleving van de stad kunnen verbeteren. De fysieke en digitale wereld komen steeds meer samen”, aldus Ratti, als hij in Brussel op weg is naar een SAS Forum. Daar spreekt hij over slimme steden en hoe Internet of Things, of liever internet van alles, daarin een steeds grotere rol speelt.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

D IG I TA A L D E SIG N E N A R C H I T E C T U U R

Slimme steden bewegen mee Carlo Ratti MPhil PhD

ier nummers vertellen iets over steden: 2, 50, 75 en 70. Ze nemen slechts 2 procent van het aardoppervlak in, maar 50 procent van de wereldbevolking woont er. Zij zijn goed voor 75 procent van de totale energieconsumptie en 70 procent van de CO₂-uitstoot. Die grote impact op onze planeet is een van de twee redenen waarom ik mij vooral focus op bebouwde omgevingen, zoals steden”, zegt Carlo Ratti, de architect, ingenieur, ontwerper en uitvinder. Tenminste zo staat hij overal omschreven en daar is hij het niet mee eens. “Ik houd niet van etiketjes. Het is belangrijk problemen te bekijken en een manier te bedenken om ze aan te pakken. Soms doe ik dat meer als architect, de andere keer als ingenieur. Dat hangt van de situatie af en van een visie, want daar begint alles mee.” “Het bijzondere is dat we nu ook de onzichtbare stad kunnen visualiseren. Door gebruik te maken van vaak met elkaar verbonden digitale technologieën (denk aan Internet of Things) of sensoren kunnen we bijvoorbeeld zien en meten hoe mensen bewegen, communiceren en energie consumeren. Dat alles zorgt ervoor dat we de stad heel anders, als een levend organisme, gaan zien en de bewegingen daarbinnen gaan begrijpen. Architectonische en ruimtelijke ontwerpen, die op die data zijn gebaseerd, kunnen de stad transformeren en de beleving ervan verbeteren.” Ze zijn immers beter afgestemd op wat mensen letterlijk beweegt. Bestaande gebouwen, gevels en objecten blijven, maar de beleving verandert. Ratti: “Straks zie je bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s die meer rijbanen gebruiken. De datacomponent is belangrijk om de daarvoor noodzakelijke conversie tussen fysiek

Tekst: Jacques Geluk

en digitaal tot stand te kunnen brengen.” Hoe spelen Ratti en zijn team daarop in? “Eerst ontwikkelen we een theoretische visie door onderzoek te doen in ons SENSEable City Lab bij het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Ons ontwerpbureau Carlo Ratti Associati ontwikkelt daarna een masterplan of ontwerpt een gebouw of object. We zijn nu betrokken bij het ontwerp van een mooi gebouw in Rotterdam, waarover ik nog niets mag zeggen. Wanneer een project verandert in een product gaat een start-up daarmee verder.”

ROBOTBOTEN IN AMSTERDAM Terwijl Carlo Ratti af en toe de voorbij-glijdende gebouwen in een voor hem onbekend deel van Brussel belangstellend

Door dat te visualiseren leren we hoe we het stadsvervoer kunnen transformeren.” Volgens Ratti experimenteren veel steden die aan het water liggen met zelfrijdend vervoer, maar hij ziet kansen zelfsturende robotboten of Roboats gebruik te laten maken van een mooie infrastructuur, zoals het grachtenstelsel in Amsterdam. Voor het vervoer van goederen en mensen, maar ook om met behulp van sensoren de water- en luchtkwaliteit te meten of rioleringssystemen te controleren. “Daarnaast kunnen we flexibele architectuur creëren in en op de grachten. Denk aan tijdelijke bruggen die zichzelf assembleren. Het is ook mogelijk met zelfvarende boten een niet permanente infrastructuur of podia op het water te realiseren. In Venetië hebben we ook zoiets gedaan, waar alle gondels samen een tijde-

‘Telefoongegevens brengen de dynamiek van een stad in kaart’ bekijkt, geeft hij nog enkele voorbeelden. “In het kader van de Biënnale van Venetië in 2006 hebben we op basis van het visualiseren van samengevoegde en geanonimiseerde data – afkomstig van sociale media en mobiele telefoons – onder de titel ‘Real Time Rome’ de actuele dynamiek van een stad en de bewegingen van haar bewoners en bezoekers in kaart gebracht. In New York hebben gegevens van taxi’s aangetoond dat door mobiliteit te delen, wat daar veelvuldig het geval is, minder auto’s nodig zijn.

lijke brug hebben gevormd. Door ontwerp en technologie te combineren kun je een prachtig platform voor een stad te creëren.”

ELK VOEDSELPRODUCT VERTELT EEN VERHAAL Over water gesproken. Voor de Expo van 2008 in het Spaanse Zaragoza heeft Ratti op verzoek van de burgemeester een waterpaviljoen ontworpen, waarbij de uitdaging was water te gebruiken als architectonisch element. “De wanden bestonden uit digitaal

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

D IG I TA A L D E SIG N E N A R C H I T E C T U U R

Milaan was ‘Voed de planeet’. We hebben het Future Food District-paviljoen ontworpen, om in een speciale Coop-supermarkt te laten zien hoe data de manier waarop we interacteren met het voedsel dat we eten kunnen veranderen, door ons te informeren over de herkomst en de eigenschappen van de voedingsmiddelen. Elk product vertelt een verhaal, dat straks niet meer gefragmenteerd zoals nu, maar als een geheel wordt overgebracht.” Ratti geniet van Expo’s, omdat die het mogelijk maken grenzen te verleggen en daardoor meer te experimenteren met design en architectuur. “Dit zijn losse projecten, maar die kunnen we opschalen, zodat andere steden hun eigen versies kunnen ontwikkelen. Het gebeurt vaak dat in de ene stad iets gebeurt en de andere het wil overnemen. En het is nu eenmaal zo, dat je in alle slimme of liever sensibele steden nieuwe dingen kan realiseren die zorgen voor een transforma-

EEUW DER GROTE TRANSFORMATIES Carlo Ratti denkt dat elk tijdperk interessant is om in te leven. En de vorige eeuw, waarin heel veel transformaties hebben plaatsgevonden. Hij noemt ook Leonardo da Vinci die in zijn tijd, de Renaissance, profiteerde van de mogelijkheden machines te gebruiken en met nieuwe gereedschappen te

experimenteren. “Ik zou niet willen beweren dat ik de Da Vinci van de eenentwintigste eeuw ben, maar deze tijd – waarin we het stadsleven op een heel andere manier beleven – zou ik wel de eeuw van de grote transformaties willen noemen. En nogmaals: het gaat gewoon om dingen doen, het label dat je erop plakt is niet belangrijk.” Wat de toekomst betreft denkt Carlo Ratti dat we transformaties blijven meemaken. “Sommige zijn slechts aan het begin. Veranderingen die we nu al zien, zoals zelfrijdende auto’s en kunstmatige intelligentie, zullen zich in een interessante richting ontwikkelen en vaak op een manier die we ons nu nog niet kunnen voorstellen.” Voor we afscheid nemen en Ratti zich gaat opfrissen voor zijn lezing in The Egg in Brussel, geeft hij heel bescheiden antwoord op de vraag waarom hij denkt dat hij zo beroemd is. “Soms doe je dingen waarover mensen gaan praten. Dat gaat veel sneller dan vroeger, omdat communicatie veel gemakkelijker is. Mensen creëren eigen gemeenschappen, waarin ze ideeën delen, wat de schoonheid is van de netwerkwereld waarin informatie heel snel stroomt. Het zijn die informatiestromen die alles in de wereld met elkaar verbinden. Ikzelf voel me daar onderdeel van. Ik ben heel internationaal. Niet alleen doordat ik in verschillende landen heb gestudeerd, in Italië werk en in Amerika lesgeef en onderzoek doe en in Boston, waar het MIT is gevestigd, Italië en Singapore mijn ondergoed was. Soms zeg ik dan dat ik in de fysieke ‘cloud’ woon. Ik voel me overal thuis. Iedereen moet beseffen dat we allemaal in dezelfde boot en ruimte zitten. Richard Buckminster Fuller had het zelfs over ‘ruimteschip Aarde’, wat betekent dat we onderdeel zijn van een nog groter geheel dat verdergaat dan onze planeet.”

De Italiaan Carlo Ratti MPhil PhD is een wereldberoemde architect en ontwerper. Hij is oprichter van het innovatieve ontwerpbureau Carlo Ratti Associati in Turijn en hoogleraar aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Daar geeft hij leiding aan het onderzoeksteam van het SENSEable City Lab. Ratti heeft gestudeerd in Parijs, Turijn en Cambridge. Hij heeft meer dan 250 wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan en geeft wereldwijd lezingen. carloratti@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

GER - LUMIÈR E.COM

‘Veel veranderingen kunnen we ons nog niet voorstellen’

tie. Sensibel staat overigens niet alleen voor kunnen voelen, maar ook voor verstandig zijn. Het gaat er immers om dat de burger het beter krijgt.” Nieuwe technologieën helpen niet alleen een stad beter te begrijpen, maar geven ook aan hoe je bepaalde dingen kunt ‘repareren’. In de meeste gevallen gaat het volgens Ratti om ‘retrofitting’, het aanpassen van het bestaande aan moderne eisen. Dat komt vooral in Europa voor. In andere delen van de wereld, zoals in China waar veel oorspronkelijks is vernietigd, moeten steden van de grond af aan worden opgebouwd. Ratti gaat liever uit van wat er is, omdat hij dan dingen en mensen op een nieuwe manier bijeen kan brengen en meerwaarde kan creëren voor de stad. “Dat is toch een oude architectonische droom?”, mijmert hij. “10.000 jaar geleden waren er geen steden, maar door de wil dingen te veranderen zijn mensen op een gegeven moment samengekomen. Lewis Mumford (1895-1990), een Amerikaanse historicus, socioloog en technologisch filosoof, heeft de stad omschreven als een magneet die ons samenbrengt. In zijn tijd konden we de stromen in zo’n woongemeenschap niet vangen en begrijpen. Nu kan dat wel: digitale technologieën worden onderdeel van netwerken en geatomiseerd, waardoor de interactie tussen de mens en de bebouwde omgeving toeneemt. Het is alsof onze steden, gebouwen en objecten tegen ons beginnen te praten.”

gecontroleerde waterdruppels, waarmee het mogelijk was te schrijven, patronen te vormen en ruimtes te verdelen en (on)toegankelijk te maken. In deze interactieve en herconfigureerbare ruimte was in potentie elke muur te veranderen in een in- of uitgang. Alleen voor het dak en twee dozen waren vaste materialen gebruikt. Een geweldige ervaring. Het thema van de Expo 2015 in

top

C O LUM N

20 spreker

prof. dr. Bas Haring

ilosofen hebben tal van trucs. Denktrucs. Die ze gebruiken om dingen beter te begrijpen of nog eens van een andere kant te zien. Een van de handigste trucs is het oprekken, indikken en verschuiven van de betekenis van woorden. Daar leer je van. Ik geloof dat ik al eens eerder heb opgeschreven dat ik sinds een tijdje geïnteresseerd ben in economie. Ik heb er zelfs een boek over geschreven. (Een heel leuk boek: 'Waarom cola duurder is dan melk.') En economie is nou precies zo'n vakgebied waar wat geduw en getrek aan woorden inzicht op kan leveren. Een leuk woord om dat 'ns mee te doen is het woord 'consumptiemaatschappij'. Dat is geen neutraal woord. Ik denk dat het woord is uitgevonden om te laten zien dat er iets mis is met onze samenleving. Dat we te veel oog hebben voor platte zaken als hamburgers en auto's en zaken die er echt toe doen vergeten. Maar als je je best doet, wat schuift en trekt aan het woord 'consumeren' dan kom je erachter dat de consumptiemaatschappij ook wel iets heel moois is. Consumeren betekent 'opmaken' of 'verbruiken'. Maar betekent ook 'nuttigen'. Nuttigen is het omzetten van een product naar iets nuttigs. Het consumeren of nuttigen van een boterham is het opeten van die boterham zodat dat je lekker aan het eten bent; een voldaan gevoel krijgt en bovendien energie krijgt en gezond blijft. Door hem te consumeren wordt de materiële boterham vertaald naar iets immaterieels. Het consumeren van een fiets komt dan neer op het fietsen erop, opdat je van A naar B komt of gewoon lekker buiten bent. En het consumeren van een schilderij is het kijken ernaar. Aldus geïnterpreteerd is er helemaal niks mis met een consumptiemaatschappij. Dat is een maatschappij waarin het uiteindelijk draait om het hebben van waardevolle ervaringen. En dan moet u 'waardevolle ervaring' breed interpreteren: vriendschap, gezondheid, voldoening, mobiliteit, lekker eten – ze horen er allemaal bij. In een consumptiemaatschappij zijn een boterham, een fiets en een schilderij an sich betekenisloos; ze krijgen pas betekenis als ze geconsumeerd worden. Best een logisch idee eigenlijk en voor veel economen ook gesneden koek. Hoewel ze zich daar niet altijd van bewust zijn. Maar bijna elke econoom gaat er bijvoorbeeld vanuit dat spaargeld op zichzelf nutteloos is. De enige positieve ervaring die je aan spaargeld kunt ontlenen is een gevoel van zekerheid. De optie om het ooit aan te kunnen breken. Maar spaargeld krijgt pas werkelijk betekenis als je het opmaakt en gebruikt. Ik vind dat grappig: je stoeit wat met een woord en je leert iets over een onderwerp waar je voorheen nog niets van wist. Van veel dingen waarover ik schrijf of spreek weet ik in eerste instantie maar weinig. Maar na wat gestoei met woorden weet ik bijna altijd dingen die anderen nog niet wisten of weer waren vergeten. Wat is het is toch heerlijk om filosoof te zijn. basharing@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Muizenmannetje is eerst Pavarotti en dan Barry White’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

M E N S E N NAT U U R

‘Natuurlijk evenwicht is de grootst mogelijke kul’ “Sommigen zeggen dat mensen anders zijn dan dieren, doordat ze dingen doen die onnatuurlijk zijn. Onzin. Onnatuurlijk gedrag bestaat niet. Er is alleen gedrag. Hoe een mens zich ook gedraagt, er is altijd een dier dat hetzelfde doet. Mensen zíjn dieren en door onszelf dierlijker te maken kunnen we veel over onszelf leren”, zegt Neêrlands bekendste boswachter Arjan Postma. “Daarom vertel ik graag over de parallellen tussen natuur en mens.”

Arjan Postma

Tekst: Jacques Geluk

k houd mensen graag een spiegel voor. Aan de hand van een analogie met dieren en metaforen bied ik hen een ander perspectief op ons functioneren of bijvoorbeeld dat van bedrijfsafdelingen of het interim-management. Meestal hebben we een plat plaatje in ons hoofd van de dingen om ons heen, maar wie goed kijkt ziet dat die vaak heel anders in elkaar te zitten.” Zo is, volgens Arjan Postma, de effectenbeurs een perfecte kopie van hoe de natuur werkt en een economische crisis te vergelijken met soortgelijke processen in de natuur. “Natuurbeschermers verschralen grond door er lagen af te schrapen. De economie reageert net zo. Bij hoogconjunctuur groeien grote bedrijven steeds harder en zijn er veel overnames. Het gevolg is een enorme eenheidsworst. Tijdens crises ontstaat verschraling, trekken grote bedrijven zich terug en ontplooien creatieve mensen overal kleine en soms geniale creatieve initiatieven. Dat levert diversiteit op, die in de natuur ook zo belangrijk is.” Veel mensen vrezen buitenlandse ondernemingen die oer-Hollandse bedrijven overnemen, net zoals velen bang zijn voor exotische planten en dieren die zich in ons land vestigen. “Dingen moeten veranderen, ook om hetzelfde te blijven. Als we ergens niet bouwen om zeldzame orchideeën die daar groeien te behou-

den, zijn ze na tien jaar toch weg, doordat gras de grond heeft overgenomen. Om het proces opnieuw te starten moeten we het hele gebied afgraven.”

BEUKENBOS IS TOPPUNT VAN NATUUR

stond en grutto’s voorkwamen. De subsidieverlener ging er vanuit dat hij na 25 jaar precies hetzelfde zou aantreffen. Zo werkt de natuur niet.”

VIER KEER ZOVEEL BOS ALS IN 1850

De welbespraakte boswachter geeft nog een voorbeeld: “Een beukenbos is voor ons het toppunt van natuur. Beukenbomen staan veelal zo bij elkaar dat ze een bladerdak vormen en de bodem bedekken is met een tapijt van beukenbladeren. Bij deze beukenkamers groeit verder niks, doordat beuken hun omgeving via een stofje in de bladeren vergiftigen. Zaailingen van andere planten krijgen geen kans. Het resultaat is een eenzijdig bos. Ook van dit veranderingsproces moeten we niet bang zijn. Na een tijdje stort alles weer in en komen andere planten aan bod en herstelt de diversiteit.” Nederland is de grootste rivierdelta van Europa, een unieke dynamische plek waar continu alles verandert en voor elk dier en plantje een plekje is te vinden dat precies goed is. “Hier zijn enorm veel verschillende biotopen, die samen een zeer gevarieerd landschap vormen. Alleen drukken we al meer dan duizend jaar alles in een keurslijf. Vroeger moest ik bij een subsidieaanvraag een kaartje aanleveren met daarop exact de plekken waar een orchidee

“We hebben een raar idee in ons hoofd dat we natuurlijk evenwicht noemen. Dat is de grootst mogelijke kul en brengt de natuur zelfs schade toe.” Het is een momentje stil. Dan zegt Arjan: “Een evenwicht beweegt zich tussen twee uitersten en komt na een tijdje tot stilstand. In de natuur is dat helemaal niet zo, maar verandert alles elke dag. Planten en dieren beconcurreren elkaar, worden ouder en gaan dood.” Dus kun je alleen het plaatje in je hoofd herstellen. “En mijn plaatje is volkomen anders dan dat van anderen en ook anders dan twintig jaar geleden. Welk plaatje volgen we dan? Dat van 1000, 5000 of 10.000 jaar geleden? Nederland heeft ijstijden, warmere perioden, hoog en laag water gekend en is zo vaak veranderd dat het moeilijk is een tijdstip uit te kiezen.” De biologen die de Oostvaardersplassen of andere grote gebieden inrichten, waar processen hun eigen weg kunnen vinden, of een stuk bos kappen om een stuifvlakte terug te brengen, doen dat niet alleen omdat het vroeger zo was, maar omdat er een groter idee achter

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

M E N S E N NAT U U R

zit. “Ze proberen een gebied terug te brengen naar een bepaald moment waarop het systeem zichzelf heel lang in stand kon houden en hopen dat dit weer gebeurt.” Dan: “Mensen hebben het niet door, maar Nederland heeft vier keer zoveel bos als in 1850. Vroeger was een groot deel van Nederland woeste grond en de Veluwe een zandvlakte, die als het hard woei dorpen en landerijen onder het zand zette. Staatsbosbeheer is toen opgericht om die gronden te temmen en heeft overal naaldhout geplant, met alle nadelen van dien. Nu proberen ze die naaldbomen op bepaalde plekken weer te vervangen door gemengd bos, dat diverser is én meer dieren en planten aantrekt.”

‘BUITEN GEBEURT HET’ Arjan Postma is geregeld te gast bij Humberto Tan in ‘RTL Late Night’. “Daarin heb ik eens gezegd: ‘Kijken naar de natuur is als het kijken naar een sportwedstrijd’. Wanneer je naar een onbekende sport kijkt, waarvan je ook het commentaar niet kunt volgen, is er niets aan. Tot iemand uitleg geeft en het bloedspannend wordt. In de natuur geef ik die uitleg tijdens excursies en geldt dat nog sterker. Mensen die hun ogen open houden komen dan wat ik vertel ineens overal tegen. Excursies zijn voor mij trouwens de allerbeste mediatraining. Je loopt alleen met tien tot honderd mensen twee uur lang door een gebied en vertelt je verhaal, dat steeds moet klinken alsof het de eerste keer is.” Arjan houdt zijn publiek scherp met prikkelende uitspraken als ‘Hazen zijn net Hell’s Angels’ en ‘Een hond Facebookt door te ruiken aan de kont van een andere hond, want dan weet ie meteen alles over de status van degene die hij besnuffelt’. Ook in zijn boeken mag hij graag dit soort uitspraken doen. “Mijn derde boek ‘Buiten gebeurt het’ is in november uitgekomen. Het heeft een harde kaft, is mooi geïllustreerd en eigenlijk een doos bonbonnetjes, die lezers naar believen kunnen oppakken. Er staan verhalen in over dieren en tips en trucs om altijd van de natuur te kunnen genieten, bijvoorbeeld door te gaan spoorzoeken met een smartphone-app. Eén verhaal gaat over muizen. De mui-

zenstand fluctueert. Om dat te kunnen onderzoeken heeft een slimme bioloog kattenbezitters gevraagd vijf jaar lang gevangen muizen op te sturen. Dat zijn, blijkt nu, vooral mannetjes, die bovendien zeer muzi-

‘Een hond Facebookt door te ruiken aan de kont van een andere hond’ kaal en romantisch zijn. Een muizenmannetjes leeft kort, maar kan altijd paren. Zodra hij een vrouwtje ruikt, maar nog niet ziet, verandert hij in een Pavarotti, die hard en ingewikkeld gaat zingen. Zo hoog dat wij het niet horen. De kat wel en die springt er dan bovenop. Toch neemt de mini Romeo dat risico en blijft zingen tot zijn Julia zich laat zien. Dan verandert hij opnieuw en zingt hij net als Barry White: laag, korter, simpeler en intenser ‘Oh Baby’. Als het vrouwtje daarop ingaat is een romance geboren.”

SNOEK HOUDT VAN VANILLESEKS Arjans twee eerdere boeken heten ‘Buiten’ en ‘Buiten met je hond’. “Mijn hond Skipper gaat altijd met me mee. Ruim 30.000 kilometer per jaar door het hele land. Samen zijn we een superdier, omdat we onze zintuigen koppelen. Ik kan ver kijken en beter stilstaande dingen en kleuren zien, Skipper ruikt en hoort uitstekend. Paaiende vissen vind ik bijvoorbeeld magisch en spannend om te zien. Snoeken zijn grote, woest uitziende rovers, maar paren zachtjes en voorzichtig. Ze houden van vanilleseks, terwijl karpers meer de SM-kant opgaan. Normaal

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

gesproken zag ik ze eens in de zes, zeven jaar paren, maar sinds Skipper ze heeft geroken en de geur heeft onthouden is dat elk voorjaar vier of vijf keer.”

DERDE GENERATIE WENSBOSWACHTER Arjan Postma’s missie stoelt op jarenlange ervaring. Hij is de derde generatie wensboswachter en de eerste die het echt is geworden. Aan het einde van zijn pubertijd vindt hij de droom terug die hij als kind was verloren en gaat ervoor, in eerste instantie bij de stichting Landschap Noord-Holland. Na verloop van tijd zit hij, als gebiedsmanager, meer achter de computer of aan de vergadertafel dan hem lief is. “Met alle petten die je dan op hebt is boswachter toch een beetje schizofreen beroep”, zegt hij. “De perfecte boswachter bestaat trouwens niet. Er zijn een paar boswachters nodig om een perfect exemplaar samen te kunnen stellen. Iedereen heeft andere sterke punten.” Op een gegeven moment dreigt hij door te veel binnen te zitten te ‘verdrogen’ en besluit hij freelance boswachter te worden. Sedertdien geeft hij, zonder het Landschap te vergeten, zoals gezegd excursies, verzorgt hij lezingen en werkt hij mee aan tv-programma’s. Hoe hij bij de televisie terecht is gekomen? “RTV Noord-Holland, nu NH, wilde het programma ‘Natuurlijk NoordHolland’ maken en het Landschap schoof mij naar voren. Dat heb ik bijna twaalf jaar gedaan. Elke keer wandelden we een kwartier en vertelde ik als generalist spontaan over alles dat we tegenkwamen, op zo’n manier dat kijkers het idee kregen dat hen dat ook kon overkomen.” Arjan weet dat iedereen op z’n eigen manier van de natuur houdt, ook al zeggen ze van niet. “Onder het motto ‘Zorgen voor begint bij houden van’ probeer ik mensen verliefd te maken op de natuur of die liefde aan te wakkeren. Niet door hen voor te houden wat er misgaat, maar door ze de mooie dingen te laten zien. Als ze daardoor gegrepen worden, komen ze vanzelf in actie om een park te behouden of bomenkap te voorkomen.”

MENS EN NATUUR

Boswachter Arjan Postma werd na een studie geschiedenis, een groene mbo-opleiding en zelfeducatie boswachter bij Landschap Noord-Holland. Nu is hij freelance boswachter en geeft hij excursies en rondleidingen. Arjan werkt mee aan ‘RTL Late Night’ en was eerder te zien in ‘Het zijn net mensen’ en ‘Lang leve de lente’. Dit seizoen is hij een van de docenten in ‘Dream school’, waarin hij schoolverlaters vertelt over de overeenkomsten tussen mens en natuur, en werkt hij aan een programma over Zambia. Zijn derde boek ‘Buiten gebeurt het’ is pas uit. arjanpostma@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘Nederigheid is hét ‘medicijn’ tegen de desastreuze gevolgen van hoogmoed’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

L E I D E R S C HA P

Nederigheid en goed leiderschap e

Impulsen voor de 21 eeuw uit de geschiedenis van het christendom column

prof. dr. Paul van Geest

eroen Smit stelt in ‘De prooi' dat arrogantie, lethargie en interne competitie bij de topbestuurders van ABN Amro hebben geleid tot het opbreken van de bank door andere partijen. Excessieve honorering noemt hij expliciet de wortel van het kwaad (Smit, 2008, p. 435). In Hans Verbraekens ‘De vrije val van Vestia. Miljardendrama door hoogmoed en wanbeleid’ drukt de ondertitel al het tegendeel uit van nederigheid: hoogmoed zet samen met roekeloze beslissingen het voortbestaan van de sociale volkshuisvesting in Nederland op het spel (Verbraeken, 2014). En ten slotte heeft antropoloog Joris Luyendijk door zijn participerende observatie inzicht verkregen in de belangenconflicten, perverse prikkels en amoraliteit in de financiële wereld. In ‘Dit kan niet waar zijn’ schroomt hij niet deze wereld als harteloos te omschrijven en citeert hij een lezer die op grond hiervan zegt: ‘Waar alle liefde is verdwenen, blijft alleen de wil tot winnen over’ (Luyendijk, 2015, p. 194). ‘De mens is een wolf voor zijn medemens’, schrijft Plautus al ver voor het begin van de jaartelling. Dan al vat hij de kern van de voornoemde boeken samen. Overigens was Plautus merkwaardigerwijs een Romeinse blijspeldichter… Niet alleen de recente geschiedenis heeft ons harde lessen geleerd over ‘de hoogmoed als koningin van alle gebreken’ (Gregorius de Grote, ‘Moralia in Job’, boek 31, hoofdstuk 45, regel 87; ‘Moralia in Job 34’, boek 23, regel 47 spreekt over ‘wortel’ van alle gebreken). In de Renaissance raakt de katholieke kerk aan de rand van de afgrond door de eigen-

waan van even intelligente als verblinde pausen als Alexander VI of Leo X, die slechts het belang van zichzelf en hun familie voor ogen hebben gehad in hun streven de familie tot de belangrijkste ooit te maken. Even vóór de Verlichting is er de absolutistische Zonnekoning Lodewijk XIV, die Frankrijk bij zijn dood in een even desastreuze toestand achterlaat als Leo X de Heilige Stoel en de kerkelijke staten. Hun gedrag is nagevolgd door zonnekoningen in het bedrijfsleven. Dit heeft grote schade veroorzaakt, niet alleen in financieel, maar ook in moreel opzicht. Hierdoor is het vertrouwen in leiders afgenomen en daarmee ook in de integriteit van instituties. Onderzoek wijst uit dat leiders die zichzelf te hoog aanslaan, onverantwoord grote strategische en financiële risico’s nemen en daarmee wisselvallige en tegenvallende resultaten boeken.

DIENEND LEIDERSCHAP

De afgelopen decennia is weinig aandacht besteed aan de deugd van de nederigheid in relatie tot leiderschap (Zie E. van de Loo en P. van Geest, ‘Elke leider kan een voorbeeld nemen aan paus Franciscus’, in: Het Financieele Dagblad, 15 maart 2014, 13). Toch is wel nagedacht over de vraag of leiders in grote bedrijven mogelijk iets meer zouden moeten stilstaan bij deugden als nederigheid, ook omdat het naleven hiervan de bedrijfsvoering ten goede kan komen. In 1977 is door Robert Greenleaf het concept ‘dienend leiderschap’ (‘servant leadership’) geïntroduceerd. In 2001 stelt Jim Collins het zogenoemde ‘Level 5 Leadership’ voor. Mis-

schien wel tot zijn eigen verbazing constateert hij dat organisaties die gedurende meer dan vijftien jaar ononderbroken goed presteren, vrij onzichtbare en bescheiden leiders hebben; leiders die het tegendeel van de narcistische zonnekoning belichamen. Succes delen deze leiders met anderen, voor tegenslagen nemen ze zelf verantwoordelijkheid. Zij hebben vooral de ambitie het bedrijf, en niet zichzelf vooruit te helpen. Hierdoor weten zij van het bedrijf een gemeenschap te vormen, waarvan de leden niet zozeer bang meer zijn voor de leider, maar uit respect voor en loyaliteit aan hem, hun beste beentje voorzetten. Hun nederigheid vormt dus de basis van het succes van het bedrijf. Dat nederigheid hét ‘medicijn’ tegen de desastreuze gevolgen van hoogmoed en zelfcentralisatie is en de totstandkoming van een goede gemeenschap bevordert, is in de loop van de geschiedenis vooral door geestelijke schrijvers in de grote wereldreligies onderkend. Daarom is het een kernwaarde of gronddeugd in alle uiteenlopende wereldreligies geworden. In zowel het Oude als Nieuwe Testament bijvoorbeeld kenmerkt de nederige van hart zich door het tegendeel van iemand die alleen op zichzelf is gericht. Hij ziet zich eerst en vooral in relatie tot een almachtige God en ervaart daar zowel zijn vrijheid als onvolkomenheid in. Augustinus en latere filosofen hebben de nederigheid gezien als fundament voor andere deugden, zoals wijsheid, barmhartigheid en compassie. Hij wijst er dus op dat vooral nederigheid tot zelfkennis leidt. Dank zij deze deugd gaat men eerder zijn eigen beperkin-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

L E I D E R S C HA P

meer verantwoordelijkheid op zich nemen en rekenschap afleggen.

DRIE KENMERKEN

___ Paus Franciscus van Assisi

‘Van uitsmijter bij een dancing in Buenos Aires tot CEO van de grootste multinational ter wereld in Rome’

Prof. dr. Paul van Geest is hoogleraar kerkgeschiedenis en geschiedenis van de theologie aan Tilburg University en distinguished lecturer Humanities & Economics aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Behalve een internationaal erkend wetenschapper is hij in Nederland met enige regelmaat op radio en televisie om ontwikkelingen in de wereldkerken te duiden. paulvangeest@speakersacademy.nl

100

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

LENBACH

gen zien en leert men zichzelf relativeren. Nederige leiders scheppen door deze zelfrelativering ook weer ruimte en vrijheid voor anderen. De leider die beseft dat hij zelf niet volmaakt is, is milder naar anderen toe. Hij schept daarmee een klimaat voor leren en ontwikkelen in plaats van anderen te veroordelen en tekortschieten. Hij wijst eerder een richting dan dat hij de wet stelt en faciliteert daarmee een cultuur van worden (‘becoming’). Hierdoor ontstaan loyaliteit aan en vertrouwen in de leider. De paradox is dat anderen door deze geboden ruimte

In het verlengde van deze inzichten is vastgesteld dat leiders die zich dienend en nederig opstellen tenminste drie kenmerken delen: zelfbewustzijn (het vermogen om eigen sterkten en beperkingen te onderkennen), openheid (voor nieuwe ideeën en benaderingen) of de wil van anderen te leren en transcendentie (aanvaarding van iets dat de eigen persoon te boven gaat). Samen vormen zij de drie bouwstenen voor nederigheid. Hoewel nederigheid veelal samengaat met bescheidenheid, valt zij er niet mee samen. Bescheidenheid wordt gezien als een houding van jezelf naar anderen, terwijl nederigheid in de eerste plaats weerspiegelt hoe je ten opzichte van jezelf staat, wat vervolgens een ankerpunt is voor je gedrag naar anderen. Deze drie persoonskenmerken roepen het tegenbeeld op van narcistische, door het ego gedreven leiders. Narcistische, niet door nederigheid bepaalde personen, achten zich namelijk te groot voor de wereld van gewone mensen en vinden dat voor hen andere regels en beloningen gelden. Succes eisen zij op als hun persoonlijke verdienste. Al in het eerste jaar van zijn aantreden is paus Franciscus door Time Magazine tot persoon van het jaar benoemd. De redactie noemt hem een nederige heilige (‘a humble saint)’. Redacteur Nancy Gibbs vraagt zich af hoe hij erin is geslaagd nederigheid te praktiseren ‘from the most exalted throne on earth’. Zij geeft eigenlijk geen antwoord op die vraag. Wie evenwel de kenmerken van de ‘nederige leider’ uit de leiderschapsliteratuur beziet, zal opmerken dat deze kwalifi-

catie juist is. Zijn biografie wijst uit dat hij al decennia het vermogen heeft zijn eigen sterkten en beperkingen te onderkennen. In de befaamde interviews met zijn medebroeder-jezuïet Antonio Spadaro erkent de paus in het begin van zijn periode als provinciaal van de jezuïeten in Argentinië fouten gemaakt te hebben. Zijn openheid voor nieuwe ideeën en praktijken blijkt uit het feit dat hij – eenmaal tot paus gekozen – binnen een half jaar een overlegorgaan van acht kardinalen tussen hemzelf en de hieronder volgende bestuurslaag van de curiedicasteries heeft geschoven. Ten slotte weet hij zich ook deel van een groter geheel: een gemeenschap van mensen en van de schepping die men, blijkens zijn encycliek ‘Laudato si’ moet doorgeven aan de volgende generatie in plaats van er roofbouw op te plegen. Het effect van de nederigheid van de paus lijkt inmiddels wel vast te staan. Door zijn vermogen zich in interviews even zelf-relativerend als kwetsbaar op te stellen, schept hij op meso- en macroniveau ruimte en vrijheid voor anderen. Hij faciliteert eerder een cultuur van worden (‘becoming’), dan dat hij volmaaktheid eist. Kortom, in lijn met de criteria uit de leiderschapsliteratuur, kunnen we de paus als ‘nederig’ karakteriseren. Het is niet onwaarschijnlijk dat hij juist door deze deugd is uitgegroeid tot morele autoriteit voor de hele wereld. Maar hij is geen onnavolgbare heilige. Het ontwikkelen van een cultuur, waarin erkenning van de eigen onvolmaaktheid, zelfrelativering, het vermogen tot het delen van succes en compassie het DNA van een bedrijf gaan bepalen, is evenzeer voor de sterkste leiders weggelegd.

De meeste Nederlandse bedrijven vergrijzen. Daar is tot rond 2035 de oudere generaties de grootste en de jongere de kleinste. Dat roept de vraag op ‘hoe je met een vergrijzende organisatie

C O LUM N - O P VO L G E N D E G E N E R AT I E S & C U LT U U R

bij de tijd blijft’. Een generatieperspectief laat verrassende mogelijkheden zien. EEN GENERATIEPERSPECTIEF Samenwerkende mensen maken cultuurpatronen aan. Die hebben net als voedingsmiddelen een houdbaarheidsdatum. Herhalen na die datum neemt toenemend werkenergie weg en veroudert de cultuur. Elkaar opvolgende generaties hebben de potentie en bestemming om verouderde patronen te updaten. In veel (vergrijzende) organisaties is dat evolutionaire proces verstoord. De protestgeneratie drukte te lang haar stempel op de bestaande cultuur. De twee opvolgende generaties pasten zich te vaak (onbewust en) ongewild aan. De jongste werkende generatie dreigt als kleinste ook gevangen te raken in verouderde routines. De remedie ligt in het opsporen en bewust doen wat de meeste werkenergie opwekt. Bij alle generaties. Iedere generatie richt zich op verversen van andere verouderde patronen. Samen kunnen ze de cultuur een frisse boost geven.

MISVERSTANDEN 1. Senioren willen niet veranderen. De meeste willen dat wel, maar niet meer ‘top down’. Die routine is verouderd en werkenergie wegnemend. “Wij willen veranderen op een manier die ons werkenergie geeft, want daar moeten we zuiniger mee omgaan.” 2. Vitale 60+ers met passie voor hun vak werken graag samen met de 20’ers van nu. Andersom ook! 3. De jongeren van tegenwoordig redden zich wel. Het tegendeel is waar, die willen vrijheid om zaken op hun eigen zinnige manier aan te pakken, maar hebben ook feedback en actieve steun van senioren nodig. Zonder die steun komen ze niet ver. 4. Met meer kennis over de jongste generatie weten we wat we kunnen doen om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Dat klopt niet. Deze kennis is vrijwel altijd in huis, namelijk bij generatie X (1955-1970). Dat zijn gemiddeld ouders van Y, maar die passen hun ervaringskennis van thuis niet toe op het werk. Thuis zijn het topouders die coachend gelijkwaardig naast hun kinderen staan. Op het werk doen ze vaak wat ze thuis niet in hun hoofd zouden halen: wat formeel, hiërarchisch, gesloten en controlerend. Daar hebben veel X’ers zich aangepast aan verouderde cultuurpatronen. Dat is vaak het punt.

dr. Aart Bontekoning ‘De jeugdigheid van alle generaties vormt de sociaaleconomische en ecologische toekomst van vergrijzende organisaties. Die jeugdigheid zit in het gebied dat bij een generatie de meeste werkenergie opwekt.’

Dr. Aart Bontekoning promoveerde in 2007 op uniek onderzoek naar ‘opvolgende generaties als hoofdrolspelers in de evolutie van een (organisatie)cultuur’. Veel organisaties maken gebruik van zijn inzichten en tegelijkertijd doet hij nieuwe ontdekkingen. Wat hij weet over werkende generaties deelt hij op interactieve wijze met deelnemers aan zijn masterclasses. In zijn vijfde boek ‘Nieuwe generaties in vergrijzende organisaties’ beschrijft hij wat iedere generatie kan doen om zichzelf vitaal en de eigen vergrijzende organisatie bij de tijd te houden. Samen met David Bobeldijk zette hij Generatiewerk op. Zij begeleiden bedrijven bij het ‘updaten van de cultuur vanuit een generatieperspectief’. aartbontekoning@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

101

‘Na dit album is er geen weg terug’

102

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

MUZIEK

‘Dear world’ - Muzikale brieven aan de wereld Iris Hond

Tekst: Jacques Geluk Als Iris Hond in 2015 Eddie van Halen, oprichter en gitarist van hardrockband Van Halen, ontmoet is ze verbaasd dat hij in Amerika wel, maar in Nederland niet bekend is. Althans niet bij haar. De met klassieke muziek opgegroeide pianiste en nu ook zangeres kent op dat moment vrijwel geen enkele popmuzikant. Inmiddels is ze het zat ‘in hokjes te denken’. Bij het schrijven van haar eerste album met eigen composities, ‘Dear world’, heeft ze zichzelf geen grenzen opgelegd. “Jazz, pop of klassiek? Nee! Het is muziek van deze tijd, die de klassieke wereld een oppepper moet geven.”

k heb me eerst afgevraagd: als de wereld mij zou horen, wat zou ik haar dan schrijven? Ik koos voor muzikale brieven. Met als aanhef én titel ‘Beste wereld’ oftewel ‘Dear world’, zijn we echt stukken gaan schrijven op de schouders van de klassieke componisten. Net als ik, moeten klassieke en geschoolde musici het ook interessant en uitdagend vinden ze te spelen. De Libanese darbuka-speler Rony Barrak maakt de muziek wereldser. Doordat ik tijdens het schrijven nauw heb samengewerkt met mijn producer Patrick Leonard, zijn er ook popinvloeden. Hij heeft gewerkt met Madonna, Elton John en Pink Floyd. Dat hoor je. Andere stukken zijn bijvoorbeeld beïnvloed door tangomuziek of zijn meer filmisch of meditatief ”, vertelt Iris Hond in de sfeervolle bibliotheek van Speakers Academy®. Ze staat op en laat op haar telefoon een filmpje zien waarin ze een van de stukken speelt. Eigentijdse klassieke muziek waar de vonken vanaf spatten. Iris Hond is definitief nieuwe wegen ingeslagen. “Er is na dit album geen weg terug. Ik blijf schrijven en innoveren. Ongeacht wat mensen ervan denken, is dit waarin ik geloof.” Lachend: “Ik hoop natuurlijk wel dat ze het mooi vin-

den en ik er met mijn muziek en manier van optreden voor kan zorgen dat ook mensen die niets van klassieke muziek moeten hebben en concerten saai vinden, de weg naar de concertzaal zullen vinden.” Kort voor de officiële release van ‘Dear world’, begin september, laat Iris haar eigen repertoire voor het eerst tijdens een openbaar concert horen. Ze kiest de moeilijke weg. De bezoekers van het Festival Saint-Amand de Vergt in de Franse Dordogne zijn meestal ouderen, die uitsluitend naar klassieke muziek luisteren en meestal heel bedeesd zijn. Deze keer gebeurt er een klein wonder. De belangstelling is groter dan ooit. Zelfs jongeren kopen kaartjes. Tijdens en na het concert gaat het publiek uit zijn dak. De mensen gaan staan, juichen, klappen en schreeuwen. Een betere (officieuze) première kan Iris zich nauwelijks wensen. “De eigenaar van het festival heeft gevraagd of ik het wil overnemen. Dat ga ik vanaf dit jaar samen met mijn vader, die daar woont, doen, maar wel onder een modernere naam.” Ook Amerika, waar Iris in september concerten heeft gegeven, is voor veel musici moeilijk te veroveren terrein. “Ik word daar op een of andere manier heel erg opgenomen

in de leef- en werkomgeving. Het opent natuurlijk wel deuren wanneer je Patrick Leonard jouw producer mag noemen. Ook helpt het enorm als Eddie van Halen en Michael Bublé willen bijdragen aan je succes en Leonard Cohen jouw muziek wil horen en tips geeft zoals ‘Je moet echt zelf gaan zingen’.” Dit jaar gaat Iris vooral in Nederland op tournee.

UNIVERSELE TAAL Haar album is het resultaat van een innerlijke omwenteling, die ruim drie jaar geleden als ze is afgestudeerd aan het conservatorium in Den Haag begint en nog steeds voortduurt. “Ik heb destijds in het programma van Eva Jinek gezegd dat ik even zou stoppen met optredens in Nederland, om in Amerika muziek te gaan schrijven en los te komen van het conservatorium.” Ze beseft al snel dat, hoewel er wel iets verandert, het conservatorium opleidt voor iets waarvoor weinig ruimte is in deze wereld. “Studenten kunnen er hun gave niet kwijt, zijn misschien fantastisch in improviseren, maar weten dat niet doordat ze er nooit mee in aanraking zijn gekomen. De laatste drie jaar heb ik zelf ook zoveel geleerd. Bijvoor-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

103

MUZIEK

beeld dat met een drummer als Vinnie Colaiuta of een percussionist als Rony Barrak spelen net zo fijn kan zijn als met een orkest. In het begin geloofde ik dat niet, ik vond dat het allemaal echt klassiek moest blijven, maar het is zo. Ik wil constant nieuwe dingen ontdekken”, zegt Iris Hond, die er nu van overtuigd is dat muziek de enige echte universele taal is, als mensen maar de kans krijgen die taal te leren spreken. “Ik ben eerst tien dagen gaan schrijven met Patrick Leonard. Het resultaat was super verkoopbaar en een beetje filmisch. Mijn toenmalige manager en Universal gingen uit hun dak, maar ik werd er niet gelukkig van. Dan zou ik met mijn pianistische achtergrond drie noten gaan spelen! Bij sommige musici gaat het om de eenvoud, zij willen veel met weinig noten zeggen, maar ik wilde gebruiken wat ik had opgebouwd en compleet iets anders doen.” Ze lacht als de herinnering bovenkomt aan de dag dat Patrick ineens een telefoontje krijgt van Leonard Cohen. “Die wilde een album met hem maken en Patrick kon daar natuurlijk geen nee op zeggen. Daar zat ik dan alleen in die studio, terwijl ik in Nederland alles had achtergelaten. Even nam de stress bezit van mij, maar toen ben ik alles zelf gaan doen. Dat is uiteindelijk iets heel moois geweest, want daardoor ontdekte ik dat ik naast componeren ook kon arrangeren en produceren.”

aangewezen. Ik kon altijd terug naar huis, maar wilde niet opgeven en mijn ouders niet om hulp vragen. Ik had weinig geld, dus ging ik in restaurants en cafés spelen in ruil voor eten en gezelligheid. Daar raakte ik mijn schuchterheid kwijt. Daar is zoveel uit voortgekomen! Op straat speelde ik samen met straatmuzikanten en voelde ik me betrokken bij daklozen en zwervers, dat laatste was ik eigenlijk ook een beetje. Een dakloze man, Martin, vroeg me een keer om geld, maar ik had zelf niets. Hij vroeg me te wachten. Twee uur later kwam hij terug met een bekertje en een jaszak met geld. Gebedeld had hij, voor mij. Dat stal mijn hart.”

‘Als je hart stopt ga je dood. Dat geldt ook voor muziek’

VOLG JE HART

De carrière van Iris Hond begint eigenlijk al als ze drie jaar is. Haar vader speelt op de vleugel en zij wil dat ook. Het is haar droom concertpianiste worden en als ze zeven is mag ze op les. De dan 13-jarige Harderwijkse wordt toegelaten op het conservatorium in Zwolle, maar daar hebben ze geen speciale afdeling voor jong talent. “Ik zat tussen mensen van 20. Dat was niet leuk, dus ben ik twee jaar later naar Den Haag gegaan, waar ik mijn muzikale opleiding bovendien kon combineren met de middelbare school.” Ze groeit op tussen Jan Cremer, Henk Schiffmacher, Gertie Bierenbroodspot en Fong Leng, allemaal vrije kunstenaars die hun eigen pad kiezen. Bovendien heeft Iris meegekregen dat ze moet doen wat haar hart haar ingeeft. Geen wonder dat ze, net als haar vader 14 jaar oud, na haar succesvolle auditie bij het conservatorium besluit het huis uit te gaan. Eerst logeert ze bij een gastgezin, maar dat is lastig. Nog datzelfde jaar gaat ze op kamers. “Het was een moeilijke tijd, waarin ik op mezelf was

104

Iris was jaloers op straatmuzikanten. “Zij waren buiten, inspireerden mij om door te gaan met muziek en ik zat tussen vier muren. Tot Terts Brinkhoff, de oprichter van De Parade mij een vliegende vleugel (op wielen) liet zien, waarmee we meteen een rondje gingen rijden. Ik speelde erop en werd verliefd op die vleugel. Ik mocht het instrument adopteren en ben er mee op pad gegaan, over de hele wereld, tot op Times Square in New York aan toe, met koning Willem-Alexander en koningin Máxima als toehoorders. Een geweldige manier vond ik het om klassieke muziek van bijvoorbeeld Chopin en Rachmaninov naar de mensen toe te brengen en voor mij de kans de ‘druk’ van het conservatorium even te vergeten en muziek te laten klinken zoals ik dat wilde. Op het moment dat het een gimmick werd ben ik gestopt.” Ten slotte zegt Iris, kijkend naar de toekomst. “In de tijd van de vliegende vleugel speelde ik in spijkerbroek of leren broek en vertelde ik altijd een verhaal bij de muziek. Dat helpt enorm om bijvoorbeeld jongeren te interesseren, die niet naar de steeds elitairder wordende klassieke concertzalen gaan, behalve als er filmmuziek uit ‘Harry Potter’ te horen is. Het is bovendien heel belangrijk dat de muziek, waar het allemaal om draait, uit het hart komt. In je lichaam zit van alles dat moet functioneren om jou in leven te houden, maar wanneer je hart stopt ga je dood. Dat geldt ook voor muziek. Drie jaar geleden merkte ik dat ik mijn hart even moe was van de klassieke muziek. Miljoenen mensen op de wereld die al honderden jaren dezelfde muziek spelen, dat ging me tegenstaan. Nu met mijn eigen muziek is er alleen maar vreugde. Dat merkt het publiek en dat wil ik blijven uitstralen.”

Iris Hond is een Nederlandse pianiste en, sinds een optreden met ‘Purple Rain’ van Prince in ‘De Wereld Draait Door’ en op advies van Leonard Cohen, zangeres. Ze heeft privélessen gevolgd in Ermelo en gestudeerd aan de conservatoria van Zwolle en Den Haag (Masters degree, summa cum laude). In 2012 is ze onderscheiden tijdens het Internationale Muziekfestival Suonarte in Italië. In het kader van de campagne ‘Aangenaam klassiek’ nam ze een album op met het Eerste Pianoconcert van Chopin, kreeg ze een platendeal bij DECCA en bracht ze haar debuut-cd uit. In september 2016 is haar eerste eigen album ‘Dear world’ uitgebracht. irishond@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C ATE G ORIE

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

105

De wereld verandert en digitaliseert snel. Veel organisaties gebruiken echter nog businessmodellen van vijftig jaar geleden. Die werken niet meer. Om te slagen in de nieuwe kanseconomie moeten ze hun werknemers vertrouwen en vrijheid geven om te experimenteren. Sterke leiders bestraffen medewerkers die fouten maken of daartoe bereid zijn niet, maar belonen ze. Eigen verantwoordelijkheid en eigenaarschap zijn de ingrediënten voor een succesvolle toekomst, zegt ondernemer, spreker en sparringpartner voor organisaties Peter Ros.

106

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

D IG I TA L E S A M E N L EV I N G

‘Vrijheid en vertrouwen geven, een recept voor succes’ Peter Ros

e komende jaren moeten we niet de focus leggen op hoe we technologische veranderingen kunnen reguleren, beperken of tegenhouden, maar op hoe wij daar moreel en ethisch mee omgaan. Feit is dat de wereld in het echt sneller verandert dan in ons hoofd. Dan is het normaal dat we soms in de stress raken en ho zeggen. Ons gedrag is immers nog steeds gebaseerd op het angstsysteem uit de tijd dat de mens nog in holen leefde”, zegt Peter Ros. “Bang zijn voor het nieuwe komt ook voor bij directies, raden van bestuur en managers. Zij lopen eveneens tegen veranderingen aan. De enige manier daarop goed in te spelen is meebewegen en ruimte creëren. Dat betekent het introduceren van een hybride businessmodel, waarbij een organisatie vasthoudt aan wat zij nu doet om te overleven en tegelijk medewerkers ruimte en vrijheid geeft in een veilige omgeving dingen uit te proberen. Werknemers weten bovendien vaak beter wat er speelt en moet gebeuren dan de top van een bedrijf. Door hen eigenaar te maken van hun taak groeit hun betrokkenheid en parallel daaraan hun productiviteit.” De ideale medewerker kan zichzelf en zijn plannen en ideeën volgens Ros goed presenteren, is ondernemend, aandachtig, nieuwsgierig en onderzoekend, ziet constant nieuwe mogelijkheden en is bereid fouten te maken gedurende dat proces, want daar leert hij of zij van. “Die houding is straks essentieel, want de tijd dat alles voor hen en ons wordt geregeld is bijna voorbij.”

WIE BEREID IS TE FALEN WINT UITEINDELIJK Peter Ros realiseert zich dat CEO’s, die eigenlijk nog net zo werken als voor de digitale revolutie, moeite kunnen hebben met

Tekst: Jacques Geluk het loslaten van verantwoordelijkheden. “Dat hoeft niet in een keer en het is ook niet de bedoeling dat iedereen doet waar hij zin in heeft. Zelfsturing werkt alleen onder een sterke leider, die vindt dat mensen die wat nieuws willen proberen een medaille verdienen. Ik raad iedereen aan de wereld te zien als een kanseconomie, waarin wie bereid is te falen uiteindelijk wint.” Zo gaat het niet altijd. Soms geven ze die ruimte, maar wanneer vooral de CIO ziet dat excels rood kleu-

‘De meeste antwoorden komen in stilte’

Mijn advies is dan ook: faciliteer stilte als je wilt veranderen.” Ros doet graag advieswerk voor bedrijven die openstaan voor verandering, maar niet weten hoe. “Mensen hebben altijd de neiging te zeggen dat iets bij hen niet zo werkt en vaak zijn dat niet degenen aan de top of op de werkvloer, maar de leden van het middelmanagement. Dat komt doordat zij – en anderen – nieuwe dingen plaatsen in de wereld die zij nu kennen en ervan uitgaan dat omstandigheden gelijk blijven. Dat is niet zo.” Veranderingen gaan sneller dan ooit. Wat nu onmogelijk lijkt, is binnenkort realiteit. Daar moeten we voor open leren staan.

ONGEWONE VERBINDINGEN

ren, heeft de werknemer vaak alsnog een probleem. “De bedrijfsleiding snapt dan niet dat fouten maken nodig is om vooruitgang te boeken en vindt dat zelfs tegennatuurlijk. Wanneer een organisatie (nog) niet in staat is haar medewerkers het benodigde vertrouwen te geven moet ze daar eerlijk over zijn en niet doen alsof.” Tijdens lezingen houdt Ros zijn gehoor vaak voor dat de meeste antwoorden in stilte komen. Dus ook op de vraag hoe belangrijk het is personeel eigenaarschap te geven. “Ik vraag dan of het hen wel eens is opgevallen dat hard nadenken over een probleem geen oplossing oplevert, maar dat die bijna vanzelf komt als je ontspannen onder de douche staat, in de open haard staart (sommigen noemen dat mediteren), hardloopt of de hond uitlaat.

“Lang zijn we bezig geweest met het efficiënter maken van (productie)processen en procedures door steeds een volgende logische stap te zetten. Nu zijn we in een tijd aangekomen dat het niet meer draait om kleine efficiëntieverbeteringen die ervoor zorgen dat we wat we al kunnen net iets beter doen, met als grote gevaar dat we steeds dezelfde taak uitvoeren en onze flexibiliteit verliezen. Het gaat er nu om ongewone verbindingen te leggen. ‘Connecting the unusual suspects’ noem ik dat. Kijk naar de natuur of naar mensen die dingen heel anders doen dan wij en doe inspiratie op. De grootste ontwrichting zie je in businessmodellen die van buiten komen”, zegt Ros. “Op een bepaald moment kun je een bepaald pad of jezelf niet verder ontwikkelen, ook al is het nog niet af. De laatste 5 of 10 procent verbetering kost vaak onevenredig veel energie, terwijl het inslaan van nieuwe paden ons op dat moment in een heel andere dimensie kan brengen. Groepen, organisaties dus, maken eenzelfde ontwikkeling door. Mensen die met elkaar in het-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

107

D IG I TA L E S A M E N L EV I N G

‘De wereld verandert in het echt sneller dan in ons hoofd’

SCHOOL HEET NU INTERNET In tegenstelling tot de industriële revolutie, waar machines heel lang meegingen en steeds werden verbeterd, hebben we nu te maken met software voor bijvoorbeeld telefoons en laptops, waarvan de levenscyclus zo kort is dat het geen zin meer heeft mensen les te geven in de besturing en bediening ervan. Dat moeten we volgens Ros overlaten aan gespecialiseerde mensen. Gebruikers moeten zich bezighouden met wat ze met zo’n apparaat kunnen doen en bereiken. “Dat is een enorme verschuiving in de wijze waarop we met producten en zeker met nog steeds ons belangrijkste ‘asset’, de mens, omgaan. De angst bestaat dat wij straks overbodig zijn. Dat is misschien logisch, maar daaraan kunnen we zelf veel doen door de manier waarop we onze kinderen opleiden te veranderen. Nu zeggen we dat ze als ze hun best doen, ze na de middelbare school klaar zijn om geld te verdienen en in hun onderhoud te voorzien. Dat is steeds minder waar. Het lijkt goedkoper, maar niet meer van deze tijd grote groepen mensen op te leiden voor functies die ze heel lang kunnen doen. Dat werk is er straks niet meer. Dan zijn mensen nodig die creatief, ondernemend en zelfredzaam zijn en dingen willen onderzoeken. Die houding is straks belangrijker dan een diploma. Er komt ook meer waardering voor mensen die hun vaste baan opgeven en voor zichzelf beginnen. Als je voelt dat de ‘zombificering’ je te pakken krijgt, vraag dan of er een afvloeiingsregeling is, ga eerst drie

108

VERHUIZEN IN ONS HOOFD Ros gaat ervanuit dat de mondialisering doorzet. “Dat betekent niet dat iedereen fysiek verhuist. We zijn al verhuisd in ons hoofd.” Tegelijk is sprake van decentralisatie, voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid. “Decentralisatie van macht (nog niet zoveel als gehoopt), informatie (dankzij Wikipedia, Facebook, Twitter, LinkedIn), energie (zonnepanelen op je eigen dak), productie (3D- en 4D-printen) en eten (zelf voedsel verbouwen). Tevens is er meer belangstelling voor lokale producten en gebeurtenissen. Digitalisering zorgt voor gratis reproductie en distributie van

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

die informatie via internet, maar ook voor dematerialisatie (minder grondstoffengebruik). Alle apparaten zijn straks met elkaar verbonden, maar dat is tegelijk waar het bij Internet of Things fout gaat. Alles moet snel en goedkoop, maar te weinig denkt men in het productieproces na over cyberveiligheid. Verantwoordelijkheid zal ook moeten verschuiven. Velen denken nu nog dat, omdat ze belasting betalen, overheidsdiensten daarvoor moeten zorgen. We moeten eraan wennen dat wij daar voor een groot gedeelte zelf voor verantwoordelijk zijn. Waarom moet een ander het oplossen als onze data over bijvoorbeeld onze gezondheid of financiën worden gestolen doordat wij voor alle websites hetzelfde wachtwoord hebben of alle wachtwoorden op een papiertje hebben geschreven? Ik vrees dat dit verantwoordelijkheidsgevoel nog niet erg leeft. Ook niet binnen organisaties. Extra regelgeving beperkt de ruimte die nodig is om zelf verantwoordelijkheid te nemen en lost dus niets op, maar het besef moet er natuurlijk wel snel komen.” Alleen dan kunnen we optimaal gebruik maken van de volledig met knooppunten verweven netwerken, die net als in de natuur gewoon ontstaan en informatie steeds sneller en efficiënter transporteren. Om die reden herhaalt Peter Ros: “Juist door die ontwikkeling moeten in de toekomst mensen die het dichtst bij een onderwerp staan de beslissingen nemen. Dat is vaak niet meer de man of vrouw aan de top. Die had vroeger de snelste pc op zijn of haar kamer staan, maar nu zijn dat meestal jonge professionals. Zij hebben apparatuur met betere verbindingen, waarop ze gemakkelijker agile software kunnen zetten en weten beter hoe ze met de huidige netwerken moeten omgaan dan hun bazen. Er is dus duidelijk iets aan de hand en dat heet verandering.”

Peter Ros is ondernemer, spreker en ‘boardroom' sparringpartner. Als mede-oprichter van Permanent Beta experimenteert hij dagelijks met nieuwe technologie en sociale vernieuwing. Als spreker en sparring-partner deelt hij graag ideeën en inzichten over de toekomst van werk, gezondheidszorg, onderwijs, overheid en management. peterros@speakersacademy.nl

BEELD

maanden van alles proberen en dan aan de slag. Als het mislukt grijp je gewoon een nieuwe kans.” Ros vindt het daarom belangrijk dat kinderen naast die onderzoekende houding een aantal basisdingen leren, zoals lezen en schrijven, samenwerken, geschiedenis en een paar talen. Vooral Engels en programmeertaal. “En ze moeten leren hoe ze moeten leren, een leven lang. Ik ben blij dat ik er zelf achter ben gekomen dat er een hele snelle manier is om veel te leren. Die heet geen school, maar internet.”

zelfde domein werken hebben de neiging op dezelfde manier een probleem te benaderen of op te lossen. Dat betekent dat ze verkokeren, niet flexibel zijn en geen noodzakelijke disruptieve antwoorden vinden. Ze krijgen geen inspiratie, doordat ze geen voorbeelden van buiten zien. In een wereld waarin verandercycli door digitalisering en exponentiële technologische ontwikkelingen, zoals 3D- en 4D-printen, nano- en neurotechnologie, robotica en fotonica, ‘virtual reality’ en kunstmatige intelligentie elkaar steeds sneller opvolgen, werken veel bedrijven nog volgens die verouderde modellen. Daar wringt de schoen.”

‘Ik ben blij dat ik er zelf achter ben gekomen dat er een hele snelle manier is om veel te leren. Die heet geen school, maar internet’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

109

‘Skateboards bakken van plastic doppen’ Plastic Whale haalt steeds meer plastic flesjes en ander afval uit de Amsterdamse grachten. Vorig jaar met drie en binnenkort met acht of negen sloepen die van datzelfde afval zijn gemaakt. Ook andere steden én landen hebben belangstelling. In Rotterdam vaart de eerste sloep al. In 2018 wil oprichter/ ondernemer Marius Smit met zijn nieuwe onderneming WasteBoards op vijf plekken in de wereld skateboards bakken van flesdoppen en zo lokaal economische waarde creëren van plastic afval.

110

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

DU U R Z A A M O N D E R N E M E R S C HA P

Marius Smit

Tekst: Jacques Geluk

MOBIELE BOARDBAKKERIJ Voor de muziekevenementen is een mobiele WasteBoards-bakkerij ontwikkeld in een zeecontainer, die van festival naar festival te vervoeren is. De ambities gaan echter veel verder dan alleen muziekfestivals. De doelstelling is in 2018 op vijf plekken in de wereld skateboards te bakken. Marius Smit: “Zo sla je twee vliegen in één klap: je pakt ter plaatse het probleem van plastic zwerfafval aan, terwijl je tegelijk lokaal economische waarde én banen creëert. Hoe mooi is het een skateboard te kopen dat gemaakt is van plastic afval uit de favelas van Rio of de sloppenwijken van Jakarta en daarmee de lokale economie te ondersteunen?” WasteBoards is momenteel concreet bezig met Bali (Indonesië) en São Paulo (Brazilië). “We beginnen gewoon, maar net als bij Plastic Whale zoeken we altijd naar partners met wie we de volgende stap kunnen zetten. Bijvoorbeeld investeerders of ondernemers met internationale ervaring en contacten op interessante plekken. Ook met dit project hebben we de voorwaarden voor succes gecreëerd en gaan we het proces zodanig aanpakken dat het overal werkt.” “Je gooit de deuren van de zeecontainer open en je kan gaan bakken met lokaal plastic afval.” Marius sluit niet uit dat tegen die tijd ook andere producten, zoals cricket bats, de bakkerijen verlaten. “Begin 2016 heb ik op uitnodiging van de Nederlandse regering lezingen gegeven in Mumbai, India. Lokale ondernemers zagen meteen hele grote kansen. Niet zo gek in een land met zoveel inwoners. Mijn strategie is echter klein maar concreet aan de slag gaan en met niet al te hoge investeringen een aansprekend product maken. Van daaruit verken je de lokale

markt en ontstaan nieuwe kansen. De ervaring met Plastic Whale heeft geleerd dat dan ook weer een lokaal netwerk ontstaat van betrokken mensen, die er belang bij hebben en geïnteresseerd zijn. Ook de pers blijkt dan vaak belangstelling te hebben.” Even is het stil, dan zegt Marius Smit: “Laten we eerst

lastic afval is een groot probleem voor organisatoren van muziekevenementen. Zij weten vaak niet hoe ze er vanaf moeten komen en al helemaal niet hoe ze de vaak jongere bezoekers op een coole manier bij de oplossing ervan kunnen betrekken.” Wanneer Marius Smit van een aantal organisatoren hoort hoezeer zij met de afvalkwestie in de maag zitten, is zijn bedrijf Plastic Whale samen met studenten van de Hogeschool Amsterdam al enige tijd bezig met het ontwikkelen van een skateboard van plastic doppen. Als hij het prototype ziet weet Marius het meteen: “Hoe cool is het om tijdens muziekevenementen skateboards te gaan bakken van ter plekke ingezamelde plastic doppen? Niet alleen het resultaat is cool, het proces ook. De doppen smelten in de oven, waarna het vloeibare plastic in een mal afkoelt en verandert in een skateboard, waarop vaak nog allerlei originele logo’s te zien zijn.” Begin 2015 belt hij zijn contacten uit de muziekindustrie, die meteen enthousiast zijn, waarna het ontwikkelingstraject begint. Een ware krachtmeting, die in oktober dat jaar uitmondt in de uitreiking van het eerste skateboard aan de toenmalige staatssecretaris Wilma Mansveld tijdens het Amsterdam Dance Event. Daar presenteert Marius ook het plan om tijdens grote festivals skateboards te bakken. “Dat is goed ontvangen. Anderhalve maand eerder was al besloten deze kans definitief te pakken en gas te geven, wat resulteerde in de oprichting van WasteBoards. Een aparte bedrijfsentiteit, maar met drie van de vier aandeelhouders van Plastic Whale. Vervolgens hebben we mallen laten maken, een oven gekocht en zijn we in een loods begonnen met het bakken van deze skate- of wasteboards.”

maar beginnen met die skateboards van plastic doppen. Dat betekent samenwerken met lokale ondernemers om die doppen in te zamelen en de wasteboards te produceren, want alles dat we doen moet de lokale economie stimuleren en de aanzet zijn voor een duurzaam economisch model. Voor de show een paar maandjes wasteboards bakken, een zak geld achterlaten en weer vertrekken draagt daar niet aan bij. De lokale partners moeten het oppakken en er gewin bij hebben.”

‘CONNECTING THE DOTS’ WasteBoards borduurt voort op Marius’ oorspronkelijke intentie met Plastic Whale een netwerk te creëren van burgers, bedrijven en overheidsinstanties die zich gezamenlijk inzetten voor positieve, concrete resultaten. “Vanuit zo’n netwerk ontstaan nieuwe kansen en ontwikkelingen. Ik ben goed in het leggen van verbindingen – of

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

111

‘We hoeven niet naar mensen te zoeken, ze komen naar ons toe’ ‘connecting the dots’ zoals Steve Jobs zei – en ook nu doe ik dat om deze startup tot een succes te maken. Zonder hulp van contacten lukt dat niet.” Met Plastic Whale gaat het intussen uitstekend. “De ontwikkelingen gaan erg snel. Plastic vissen is een erg populair bedrijfsuitje, we zijn al met dan 125 bedrijven de Amsterdamse grachten op gegaan. In 2015 voeren we nog met drie sloepen door de Amster-

damse grachten, nu bouwen we alweer sloep nummer acht en negen van het uit het water geviste plastic, dat na recycling weer dient als grondstof voor de nieuwe boten. Voorlopig kunnen we daarmee doorgaan. Er is nog genoeg plastic soep. ” In Rotterdam vaart inmiddels de eerste sloep. En daar blijft het niet bij. Particulieren en bedrijven hebben belangstelling voor het kopen van een sloep. “Dat jagen we nog niet na, omdat we heel druk bezig zijn met de groei van onze onderneming, maar we hebben wel onlangs een acht meter lange admiraalssloep verkocht en geleverd aan Groningen Seaports.” “Wij zijn niet uniek doordat we plastic afval recyclen, maar door de betrokkenheid en waarde die wij creëren middels zeer aansprekende processen en producten. Zo maken we mensen ervan bewust dat afval een prima grondstof is en dat weggooien geen optie is. Dat verhaal slaat aan, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Plastic soep is overal. Enige tijd geleden ben ik geïnterviewd door de Duitse wereldomroep Deutsche Welle. Wanneer ik ineens allerlei mailtjes krijg uit Midden-Amerika en later uit Afrika of Zuidoost-Azië weet ik dat het programma daar is uitgezonden. Recent is hier een filmploeg geweest uit Israël en heb ik gesproken met een journalist van een Amerikaans station. Ook de internationale pers weet ons steeds beter te vinden.”

CIRCULAIRE ECONOMIE Marius vindt het vooral opvallend hoe serieus zijn onderneming wordt genomen. Dat komt, denkt hij, doordat zijn duurzame bedrijf grote partijen als Interface en Adyen aan zich weet te binden. Ook speelt een grote rol dat duurzaamheid een ‘hot item’ is en vele partijen zich inzetten voor de circulaire economie, waarin in principe sprake is van hergebruik van alle producten en mate-

rialen, die als grondstoffen hun waarde blijven behouden. “Dat is een speerpunt en wij worden in dat kader gezien als een voorbeeld van modern duurzaam ondernemen en als referentie gebruikt. Nu wij van het helpen oplossen van een probleem echt onze business hebben gemaakt zijn ook overheden fan.” Hij vertelt enthousiast hoe een vriend van hem een lezing bijwoonde van een eurocommissaris, die op een gegeven moment zelfs zei dat Plastic Whale het perfecte voorbeeld is van duurzaam ondernemen. “Ik heb de goeie man nog nooit ontmoet!”, lacht hij. “Begin 2016 hebben we met twaalf directeuren-generaal uit de Europese Unie, de directeur van Interface en Tweede Kamerleden gevaren en op plastic gevist.” De kern van de onderneming is de afgelopen jaren nauwelijks veranderd. “De groep betrokkenen rondom Plastic Whale is wel behoorlijk gegroeid. Toch hebben mijn rechterhand en ik onlangs goed gekeken naar de structuur van het bedrijf. Wij werken ons een slag in de rondte en hebben eigenlijk ook nieuwe vaste mensen nodig. Doordat wij met iets heel positiefs en concreets bezig zijn – en daarvoor veel complimenten, bedankjes en applausjes krijgen – trekken we eigenlijk vanzelf mensen aan met dezelfde energie. Wij hoeven nooit naar mensen te zoeken, ze komen naar ons toe. Of het nu vrijwilligers of vaste medewerkers zijn. Het grootste geluk van deze onderneming is sowieso dat we een enorm netwerk van dat soort mensen bij elkaar hebben weten te krijgen. Dat er een enorme stuwkracht achter zit. WasteBoards hebben we in anderhalve maand uit de grond gestampt. Mooie vormgeving, logo. Als we iets willen kunnen we dat heel snel voor elkaar krijgen. Dat is het leukste.”

Marius Smit is oprichter van Plastic Whale, een in 2011 opgerichte onderneming die plastic afval opvist uit de Amsterdamse grachten en (nu ook) de Rotterdamse singels en zorgt voor hergebruik van deze waardevolle grondstof. “De plastic flessen die we opvissen worden gerecycled tot granulaatkorrels. Daarvan maken ze schuimplaten, die de basis vormen van onze boten. Voor de eerste boot van 6 x 2,2 meter zijn grosso modo 10.000 flessen gebruikt, ongeveer het aantal dat in 2014 is opgevist. De nieuwere boten zijn vervaardigd van zes- à zevenduizend flessen.” In 2015 is uit Plastic Whale de start-up Wasteboards voortgekomen, die skateboards maakt van plastic doppen. Marius studeerde internationale marketing en heeft in diverse marketingfuncties gewerkt. mariussmit@speakersacademy.nl

112

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

DU U R Z A A M O N D E R N E M E R S C HA P

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

113

Ex-topmilitair gelooft in offensieve innovatie Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger Tekst: Jacques Geluk

“Zo’n 94 procent van de militairen bij de Koninklijke Luchtmacht is mbo- of hoger opgeleid. Die mensen hoef je niets te vertellen. Geef ze de ruimte en er gebeuren de prachtigste dingen.” Dat geldt volgens luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger ook voor het bedrijfsleven en de overheid. Medewerkers die zelf verantwoordelijk mogen zijn voor wat ze doen, komen met creatievere ideeën dan collega’s die in een keurslijf lopen. “Ik geloof ook in het algemeen heel erg in het nemen van radicale en grote innovatieve stappen.”

114

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

I N N OVAT I E

et is niet erg militair om medewerkers los te laten en de vrijheid te geven naar eigen inzicht te handelen, bijvoorbeeld omdat dit strijdig zou zijn met de veiligheid in de luchtvaart. Allemaal onzin. Mensen die goed geschoold zijn in veilig denken en doen, blijven dat doen. In de krijgsmacht en daarbuiten”, legt luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger vol overtuiging uit. “Wie voor zichzelf de kreet ‘schijt aan de regels’ tot een soort van stil adagium maakt en liever achteraf op z’n donder krijgt dan vooraf toestemming vraagt kan ongelooflijk veel bereiken. Dat heb ik bij de Luchtmacht gemerkt en zo probeer ik nu ook naar de wereld te kijken waarin ik nu ben geland.” Op 10 juni 2016 heeft Schnitger, vanwege functioneel leeftijdsontslag, het commando Luchtstrijdkrachten overgedragen aan zijn opvolger Dennis Luyt en per 1 juli is hij formeel vertrokken na een loopbaan bij Defensie van bijna 37 jaar. Sinds november 2016 is hij Anne Cor Groeneveld opgevolgd als voorzitter van de netwerkorganisatie Dutch Aviation Group (DAG).

INNOVATIE BIEDT KANSEN “Als nieuwe voorzitter vind ik het mijn plicht kansen te grijpen en na te denken over de vraag of we zo goed bezig zijn dat we op de juiste manier innovatie kunnen creëren. Dan heb ik het niet over eindeloze, incrementele, voorzichtige en stapvoetsgewijze innovatie. Ik geloof erg in het nemen van grote, radicale (en daarmee mislukkingsgevoelige) innovatiestappen, met doelstellingen die voorbijgaan aan het dagdagelijkse. Om dat te kunnen doen zijn individuen nodig die zich laten leiden door hun geestkracht en intelligentie en bedrijven die hun personeel daarvoor inzetten. Ons cross-mediale en multifunctionele netwerk is hét podium om mensen, organisaties en kennis bij elkaar te brengen, waardoor het ook mogelijk is die grote stappen te zetten en innovaties te laten slagen. Niet elke dag of continu, want dan wordt iedereen gek en verdienen we geen geld meer, maar wel elke keer dat die kansen zich voordoen.”

Schnitger vindt de DAG vooral interessant, omdat dit netwerk hem de benodigde inzichten en mogelijkheden geeft om met vernieuwingskracht verder te gaan. “Daarop probeer ik nog meer de aandacht te vestigen. Technologische innovatie, vaak gedreven door informatie en informatietechnolo-

‘Militaire ervaring is nu van onschatbare waarde’ gie, is de kern en bepaalt nu al de toekomst van onze wereld, zonder dat we dat misschien ten volle beseffen. Om succesvol te zijn moet je wel, zoals ik eerder bij de Luchtmacht heb gedaan, een organisatie bouwen die zich ook bezighoudt met sociale en culturele innovatie.” Het is belangrijk te kijken naar het gedrag van de organisatie als geheel en van de individuele medewerker. Willen ze ook zichzelf innoveren, staan we open voor innovatie in het algemeen, zijn ze bereid zich daarmee te bemoeien, zien ze kansen in plaats van bedreigingen, vinden ze veranderingen positief en zijn ze ervan overtuigd dat ze dingen bij elkaar moet brengen om te kunnen slagen? Schnitger is ervan overtuigd dat sociale, culturele en technologische innovatie bij elkaar horen en benadrukt nog eens de waarde van het de ruimte geven aan medewerkers, door hen zo veel als mogelijk ‘master of their own disaster’ te maken.

BIJZONDERE ONTMOETINGEN De Dutch Aviation Group is een vereniging. Alexander Schnitger legt als voorzitter verantwoording af aan de leden van de

netwerkorganisatie. “Wij brengen mensen, bedrijven en organisaties bij elkaar door de juiste omstandigheden te creëren, bijvoorbeeld tijdens ons voorjaarsevenement (met sprekers) en ons najaarssymposium. Kleine en grote bedrijven raken daardoor met elkaar in gesprek, Pieter Elbers, de president en CEO van KLM, verkoopt geen ticket méér door zijn DAG-lidmaatschap, hij ontmoet wel studenten van de TU, die ook lid zijn en directeuren van start-ups, eenmansbedrijfjes en het MKB die heel innovatief bezig zijn. Grote organisaties als LVNL (Luchtverkeersleiding Nederland) en Schiphol discussiëren met elkaar en grote vliegtuigbouwers als Boeing, Fokker en Airbus komen in contact met kleine technologiebedrijven. Onze leden en genodigden creëren voortdurend nieuwe inhoud, natuurlijk zijn ook de borrel en de bitterbal in trek. Aan deze bijeenkomsten, heb ik gemerkt, bestaat grote behoefte.” De DAG gaat volgens Schnitger niet alleen over vliegtuigen en vliegvelden. “Als Elbers tijdens het symposium op onze najaarsbijeenkomst spreekt over het belang van informatie en informatietechnologie voor klantbeleving en klantenbinding, efficiëntie en veiligheid en het ontwikkelen van nieuwe producten en markten, geldt dat natuurlijk niet alleen voor de luchtvaart, maar eigenlijk voor elke bedrijfstak. Die principes komen niet eens uit onze sector, we kunnen er wel veel van leren.”

INDRUKWEKKENDE CARRIÈRE Alexander Schnitger voelt zich opvallend snel in zijn element in zijn nieuwe rol, na bijna 37 jaar actief te zijn geweest voor Defensie. De ervaring die hij daar als leidinggevende, commandant en als mens heeft opgedaan is nu van onschatbare waarde. “Ik ben in 1979 begonnen met mijn opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Daarna heb ik leren vliegen, eerst nog met de F-5, later met de F-16. In de jaren negentig ben ik uitgezonden naar de Balkan, waar ik de strijd van voor naar achter heb gemaakt. Na de Kosovo-oorlog (1999) heb ik het laatste detachement naar huis gestuurd.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

115

I N N OVAT I E

‘Sociale, culturele en technologische innovatie horen bij elkaar’

DRACONISCHE BEZUINIGINGEN Hij herinnert zich nog als de dag van vandaag de strijd en de moeilijkheden rond de draconische bezuinigingen op Defensie in 2011. Hij is dan al twee jaar generaalmajoor en in Den Haag als directeur van de divisie, die belast is met plannen en beleid, verantwoordelijk voor de hele krijgsmacht. Daar leert hij de andere kant van het defensiebedrijf nog beter kennen. “Die bezuinigen waren gigantisch en kwamen op het moment dat we nog bezig waren met de vorige. We werden helemaal uitgekleed. De uitdaging was desondanks ervoor te zorgen een krijgsmacht over te houden die nog iets kon. Daarin zijn we gedeeltelijk geslaagd. We zijn altijd onderweg gebleven, tegelijkertijd hebben de bezuinigingen diepe gaten geslagen in de organisatie waarmee we nog

steeds worstelen”, zegt Schnitger die als hij het over Defensie heeft nog steeds in de wijvorm spreekt. “Dat komt door de verbinding die ik nog steeds voel met dat bedrijf en de mensen. Die raak ik nooit meer kwijt. En het is ook nog maar zo kort geleden. Als commandant van de Luchtmacht ben ik samen met de Belgische commandant luitenantgeneraal Claude Van de Voorde, die sinds 2014 kabinetschef op het Belgische ministerie van Defensie is, druk bezig geweest voorwaarden te scheppen voor het samengaan van onze luchtmachten. Dat is mogelijk wanneer beide landen bereid zijn wetten en afspraken te maken over zaken als soevereiniteit en het opereren op en boven elkaars grondgebied. Sinds enige tijd doen Nederland en België al samen de bewaking van het gezamenlijke luchtruim. Dat is een begin. Ik ben er van overtuigd dat het verdergaat, ook samen met Luxemburg. Het is een beetje het Benelux-model. Dat was destijds een voorbeeld voor de Europese Economische Gemeenschap. Nu kunnen we als Benelux weer een voorbeeld zijn, een opstapje naar een Europese krijgsmacht. De vorming daarvan is ingewikkeld, maar dat is bij de Europese Unie, die nu wat terugvalt, ook gelukt.” Resoluut zegt Alexander Schnitger ten slotte: “Gefundeerde kritiek op de Europese bureaucratie is goed, we moeten ons wel realiseren wat voor positiefs de EU ons allemaal heeft gebracht, in het bijzonder de langste periode van vrede die West-Europa ooit heeft gekend.”

Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger is voorzitter van de Dutch Aviation Group en bestuurslid van Clean Tech Aviation BV. Daarvoor heeft hij bijna 37 jaar gewerkt voor het ministerie van Defensie, in het bijzonder voor de Koninklijke Luchtmacht. Tot juni 2016 was hij Commandant Luchtstrijdkrachten. In 2004 werd hij bevorderd tot kolonel, in 2008 als operationeel directeur bij de luchtmachtstaf tot commodore, in 2009 tot generaal-majoor en in 2012 tot luitenant-generaal. alexanderschnitger@speakersacademy.nl

116

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

NHUYS

Een korte pauze volgde, totdat na 9/11 alles en iedereen weer in actie kwam en we ineens in Manas, Kirgizië zaten om de Amerikanen te helpen bij een opmars vanuit het Noorden, die was bedoeld om de Taliban en Al-Qa’ida uit Afghanistan te verdrijven. Daar zijn we lang gebleven. De strijd op de Balkan is niet voor niets geweest, hoewel het een kruitvat blijft. De radicale islam en terreurgroepen zoals IS zijn een ander verhaal. Dat is net een waterbed. Op het ene moment druk je ISIS in elkaar, vlak daarna komt ergens anders weer iets omhoog.” Schnitger belandt gedurende die periode in het middenmanagement. “Tegen het einde van de operaties boven de Balkan was ik een half jaar lang baas van een gecombineerd Nederlands-Belgisch detachement. Een heel interessant sociaal en cultureel experiment, waarvan ik veel heb

geleerd en dat me nu nog van pas komt.” Later is hij betrokken bij het veranderen van de statische NAVO-organisatie naar een effectieve uitzendbare vredesmacht, zoals wat na 2001 ISAF gaat heten: de International Security Assistance Force, de stationering van NAVOeenheden in Afghanistan. In die zelfde periode is hij als planner bij het ministerie van Defensie betrokken bij de hervorming van de Luchtmacht. “Daarna schoot ik door de rangen heen en hield ik me bezig met van alles: van uitzendingen naar Afghanistan tot baas van het ‘mooiste vliegveld van de Luchtmacht’: Volkel.” Hij gaat dan zelf niet meer op uitzending, bezoekt wel veel ‘prachtige landen met vriendelijke mensen, die vaak wel in een grote puinhoop leven’.

André Kuipers

top

20 spreker

RUI MTEVAARTCOLLEGE

Een unieke kijk in het leven van een Astronaut André Kuipers nodigt u uit om samen met hem zijn reis door de ruimte te beleven. Een college vol humor, verbazing en wonderbaarlijke feiten.

Programma 2017

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

117

118

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

119

‘Reizen naar Mars is hét avontuur van de mensheid’

“Het krioelt van het leven in het heelal”, denkt André Kuipers. “Mars is eigenlijk de enige plek waar wij zelf kunnen zoeken, de rest is te ver weg. Met grote ruimtetelescopen is ontdekt dat onze Melkweg ongeveer 300 miljard sterren

Tekst: Jacques Geluk

telt, maar ook dat er tussen 100 en 200 miljard melkwegen zijn en waarschijnlijk zelfs tien keer zoveel. Er zijn meer sterren in het heelal dan zandkorrels op alle aardse stranden samen. Die sterren hebben allemaal planeten. Als er per melkweg maar één planeet aan alle condities voldoet zijn er al een biljoen sterren met leven.”

120

Mensen zijn ontdekkingsreizigers. Daarom gaan ze ook

die varieert doordat onze planeet sneller draait, weer zo

tuur constant water uit de bevroren bodem te extrahe-

naar Mars, de tot nu toe enige voor ons bereikbare pla-

kort mogelijk is. Het ruimtevaartuig moet dus voldoende

ren en te splitsen. Ook moeten ze voedsel verbouwen,

neet waar leven mogelijk is (geweest). “Ik zeg al 25 jaar

water en voedsel voor drie jaar meenemen.”

ondergronds wanneer de grond aan de oppervlakte onge-

dat over 25 jaar de eerste mensen op Mars staan. Nu is

Kolonies stichten op Mars is een ander verhaal. Het is

schikt is of niet tegen straling valt te beschermen.” Kolo-

die verwachting reëel. Misschien zelfs eerder. NASA is

er koud, vaak vele decimalen onder nul, maar op de eve-

nisten kunnen terug naar de aarde. “De initiatiefnemers

ermee bezig. Europa haakt aan”, zegt André Kuipers. Na de

naar kan het +20°C zijn. “Er is een dun dampkringetje van

van het project Mars One, dat ik om allerlei redenen niet

maan is Mars de volgende stap, die de Amerikanen waar-

kooldioxide en veel straling, want een magneetveld ont-

realistisch vind, beweren dat mensen er permanent moe-

schijnlijk als eersten zullen zetten. De privésector plant

breekt. Mars heeft waarschijnlijk een atmosfeer en vloei-

ten blijven. Dat is onethisch en niet waar. Je kunt er een

inmiddels ook bemande vluchten. “Elon Musk, oprich-

baar water gehad. We denken dat er nu nog water in de

terugkeerraket neerzetten. Ook is het mogelijk CO₂ uit de

ter/CEO van SpaceX, gaat dat als eerste doen met de Dra-

grond zit. Een NASA-satelliet heeft onlangs een enorme

atmosfeer op te vangen en samen te brengen met uit de

gon. Hij is een slimme dromer, die echt doet wat hij zegt

ondergrondse ‘ijszee’ ontdekt, die acht keer zo groot is als

grond geëxtraheerd water om methaan te maken. Dat is

en dat al heeft bewezen met de onbemande Dragon, Tesla

Nederland. Doordat de vulkanen – de grootste vulkaan

als brandstof te gebruiken voor de raketmotoren.”

en Solar City. Musk wil met sterke raketten binnen rela-

van ons zonnestelsel staat op Mars – zijn gedoofd komen

tief korte tijd honderden mensen naar Mars sturen. Die

er geen gassen meer in de lucht. Mars kan zijn dampkring

Aarde II is noodzakelijk

reis duurt zeven tot negen maanden. De passagiers kun-

niet vasthouden. Dat maakt plantengroei onmogelijk.”

Een tweede aarde bouwen, zoals Musk wil bereiken met

nen terug als ze willen, maar niet meteen. Ze moeten zo’n

Op zich kunnen mensen naar Mars, maar dan moeten ze

zijn SpaceX-project, is noodzakelijk, vindt ook Kuipers.

half jaar wachten tot de afstand tussen de aarde en Mars,

zuurstof maken. Bijvoorbeeld door met speciale appara-

“We moeten een soort worden die kan leven op verschil-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

lende planeten. Het verleden leert hoe het vergaat met diersoorten die slechts in één biotoop leven en daardoor heel kwetsbaar zijn.” Ratten, kakkerlakken en ook mensen doen het goed doordat ze zich kunnen aanpassen aan meerdere biotopen en zo evolutionair beter af zijn. “Als een grote planetoïde neerstort op aarde zijn we er allemaal geweest. Om als soort te overleven, moeten we ook elders zijn. Technisch is het haalbaar, maar de uitvoering gaat langzamer dan ook Musk zou willen. “Het zal geleidelijk gebeuren. Sturen, verkennen en terugkeren. Ooit zullen mensen ervoor kiezen er langere tijd of voor altijd te blijven. Als het zover is verwacht ik dat genoeg mensen zullen instappen. Ook al omdat een ticket 200.000 gaat kosten volgens Musk. Dat is niks. Ik moet mijn gezin nog even

Extraterrestrial Intelligence) al decennia signalen uit

overtuigen en dan ga ik ook mee. Dit is hét avontuur van

de ruimte op. De Chinezen bouwen zelfs een nog gro-

de mensheid en je kan nog terug ook! Als ik geen vrouw en

tere telescoop, maar tot nu toe luisteren we maar tot een

kinderen had zou ik waarschijnlijk naar een echte kolonie

paar honderd lichtjaren ver. Af en toe haalt een signaal-

op Mars gaan waar je permanent kunt blijven.”

tje het nieuws, maar daar kunnen we tot op heden niets

‘We zijn allemaal gemaakt van sterrenstof’

mee. Heel veel eventuele signalen bereiken ons niet en er

‘Ik moet mijn gezin nog overtuigen, dan ga ik mee naar Mars’

bestaat de kans dat we niets horen doordat ze daar totaal

onze planeet. Een mooie planeet, maar wel de enige die

anders communiceren”, vertelt André Kuipers. “Wel zijn

we nu hebben en die heel kwetsbaar is. We kunnen straks

grote structuren rond een bepaalde ster ontdekt. Dan

wel rondhuppelen in een ruimtepak op Mars, maar dat is

slaat de fantasie op hol: zou het een constructie zijn waar-

heel wat anders dan daar echt leven. Het enige dat we heb-

mee een buitenaardse beschaving alle energie van haar

ben is dit kleine, blauwe bolletje. Daarom moeten we zor-

zon opvangt? De interesse is gewekt. De kans is echter

gen dat we dingen op aarde efficiënter en in evenwicht

groot dat het een kometengordel is.”

met de natuur doen. Nu al hebben we om allemaal te kunnen leven als de Amerikanen vierenhalve aarde nodig. Als

In het stof van kometen

Ruimtevaartcolleges

we straks met 10 miljard mensen zijn, moeten we kiezen

Landen op Mars is lastig. De Amerikanen is het een paar

Uit Andrés verhaal valt op te maken dat mensen deels

voor andere vormen van energiewinning en voedselpro-

maal gelukt, maar het is ook regelmatig fout gegaan. In

buitenaards zijn. “Wij zijn gemaakt van sterrenstof, stof

ductie. Slimme ideeën van jonge mensen kunnen ons hel-

oktober 2016 is een Europese Marslander door een ver-

van een andere ster. Die deeltjes zitten nu in ons.” Hoe

pen dat te realiseren. Het is beter kweekvlees te eten dan

keerde computerberekening neergestort. “In de media

dat kan vertelt André Kuipers tijdens zijn Ruimtevaart-

op een houtje te bijten.”

leek het alsof het hele ExoMars-programma van ESA is

colleges. Hij verhaalt ook uitgebreid over de condities die

mislukt. Dat is niet zo. De satelliet zelf, die contact kan

leven mogelijk maken en dat die overal zijn gebaseerd

Buitenaards bezoek

opnemen met de aarde, werkt prima en doet atmosfeer-

op dezelfde natuurwetten. “Alle aspecten van de ruimte-

Hoewel André Kuipers overtuigd is van buitenaards

metingen. Het Marswagentje zal straks in de grond gaan

vaart komen aan bod. De geschiedenis, het waarom van

leven, gelooft hij niet dat intelligente aliens ons hebben

boren. Alleen de test met een experimentele lander is

ruimtereizen en wat de betekenis is van de zes soorten

bezocht, alhoewel dat theoretisch mogelijk is. “Er zijn

mislukt. Het is dus mogelijk de dampkring te analyse-

satellieten die rond de aarde cirkelen: communicatie-,

veel vage verhalen, maar geen bewijzen. Er zijn ook nog

ren om te zien of er methaan in voorkomt, een vluch-

navigatie-, weer- en aardsobservatiesatellieten, ruimtete-

geen bewijzen dat er überhaupt ander leven in het heelal

tige stof die door biologische processen ontstaat en een

lescopen en bemande ruimtestations, zoals ISS. Verder

is. Omgekeerd zijn er geen bewijzen dat het niet zo is en

teken van het bestaan van microbisch leven kan zijn.

praat ik over ruimtesondes die in het heelal onderzoek

blijven er altijd onverklaarbare dingen over. Kortom: de

Allereerst zoeken we naar leven op Mars, in het stof van

doen en over de bemande ruimtevaart. Het gaat ook over

afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid.

kometen (waarin we aminozuren, de bouwstoffen van

mijn eigen ervaringen in de ruimte en de schoonheid van

Ik heb een ufo, een ongeïdentificeerd vliegend object,

het leven kunnen vinden) en straks bij bepaalde manen

gezien. Al snel bleek dat het geen lichtje was van een

van die grote planeten. Ook zoeken we naar leven op exo-

ruimteschip (wie moesten ze daarmee trouwens waar-

planeten , die om andere sterren dan de zon draaien. De

schuwen?), doch de weerkaatsing van het zonlicht op de

dichtstbijzijnde ster is echter al vier lichtjaren hier van-

zonnepanelen van een satelliet.” Moeten eigenlijk wel in

daan. We zouden er met de huidige techniek 75.000 jaar

contact willen komen met slimme ‘aliens’? “De beroemde

over doen er te komen.”

Britse wetenschapper Stephen Hawking heeft zijn twij-

Het idee is dat het heelal zoveel planeten telt dat waar-

fels. Misschien heeft hij gelijk en zijn wij voor hen verge-

schijnlijk op een groot aantal daarvan leven is ontstaan.

lijkbaar met bacteriën die je moet uitroeien. Andersom

“Er is alleen nog geen bewijs. Met grote radiotelescopen

kunnen wij hen agressief benaderen, de mens heeft

vangen we in het kader van het SETI-project (Search for

immers op aarde ook al vele diersoorten uitgeroeid.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

121

122

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

dr. André Kuipers

De Astronaut

Ruimtevaart laat je hart sneller kloppen Het ruimtevaartavontuur van André Kuipers begint als hij 12 jaar is. Zijn oma geeft hem een paar sciencefictionboekjes en al snel weet hij het zeker. Ooit zal hij zelf de aarde vanuit de ruimte bekijken.

Op 21 december 2011 verlaat André de aarde opnieuw voor een verblijf van 193 dagen in de ruimte; de langste Europese ruimtevlucht ooit. Hij duikt geregeld zwevend op in de media om zoveel mogelijk mensen te laten meegenieten van zijn belevenissen daarboven. Dat laatste doet hij nog steeds tijdens zijn talloze optredens en lezingen in het hele land. Naast spreker is André ook ambassadeur van goede doelen. Hij promoot wetenschap en techniek bij jongeren als ambassadeur van het Techniekpact en vraagt aandacht voor de Nederlandse ruimtevaartsector via het NSO (Netherlands Space Office). Ook presenteert hij voor de NTR het televisieprogramma ‘De kennis van nu’.

& AMB

DE UR

A S T R ON

Zijn hele carrière staat in het teken van de ruimtevaart. Na zijn studie geneeskunde krijgt hij een baan als keuringsarts bij de Koninklijke Luchtmacht, waar hij onderzoek doet naar ruimtelijke desoriëntatie bij vliegers en ruimteziekte bij astronauten. Daarna gaat hij aan de slag als arts en wetenschappelijk onderzoeker bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. In 1998 selecteert ESA André als astronaut. Jarenlang traint hij als lid van het Europese astronautencorps en in 2004 is het zover. Zijn eerste missie is een vlucht naar het internationale ruimtestation ISS. Missie DELTA duurt elf dagen. Veel te kort, vindt André na afloop. Hij wil niets liever wil dan terugke-

ren naar de ruimte en daar voor langere tijd wonen en werken. André moet even geduld hebben, maar die tweede missie komt er.

D DE AAR

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

123

dr. André Kuipers

De Ambassadeur Een duurzaam ruimteschip Aarde Tijdens zijn ruimtemissies is André veel en vaak achter de ramen te vinden om maar niets van het uitzicht te hoeven missen. Hij ziet een wereld zonder grenzen, met prachtige woestijnen, bossen, eilanden en uitgestrekte oceanen. Een blauw paradijsje omgeven door het zwarte heelal. Hij ziet ook hoe kwetsbaar onze planeet is. De dampkring die al het leven op aarde mogelijk maakt is flinterdun. Bossen zorgen voor onze levensadem, zuurstof. Ze verdwijnen doordat mensen ze kappen.

Luchtvervuiling boven de grote steden neemt toe en kunstlicht vervuilt de nachten. Al tijdens zijn eerste missie besluit André zich te gaan inzetten voor de samenleving. Vooral op het gebied van duurzaamheid, wetenschap, onderwijs en goede doelen. Alle activiteiten op dit gebied zijn ondergebracht in de André Kuipers Stichting. Daarnaast is André ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds, WE Foundation, Stichting Hoogvliegers en het Emma Kinderziekenhuis en is hij betrokken bij vele andere instellingen.

Andere organisaties waarbij André betrokken is: • • • •

Techniekpact Nemo (Raad van Toezicht) Platform Beta Techniek (Raad van Toezicht) St. Avond voor de Wetenschap en Maatschappij (Comité van Aanbeveling) • Nederlands Lucht- en Ruimtevaartfonds

124

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

• • • • •

St. Outdoor Medicine St. Natuurwijs Dutch Air Rally Hofwijck Het Kunstfort Bijenmuseum

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

125

• • • • • •

126

Ruimtevaart Technologie en innovatie Duurzaamheid Motivatie en inspiratie Medische aspecten Energie en de toekomst

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

dr. André Kuipers

De Spreker

Van arts naar Astronaut André Kuipers (1958) is de eerste Nederlander met twee ruimtemissies op zijn naam, waarvan de tweede de langste Europese ruimtevlucht in de geschiedenis is. In totaal heeft de ESA-astronaut 204 dagen in de ruimte doorgebracht. Elf dagen tijdens missie DELTA in 2004 en 193 dagen tijdens de PromISSe missie in 2011/2012. Na jaren van training in Houston, Moskou, Keulen, Montréal en Tokio gaat André op 21 december 2011, samen met een Russische en Amerikaanse collega, met een Russische Sojoez-raket de ruimte in. Twee dagen later arriveren ze in het internationale

ruimtestation ISS om daar een half jaar te wonen en werken. Aan boord is hij naast arts en wetenschapper ook boordingenieur, docent, klusjesman en schoonmaker. Op 1 juli 2012 keren André en zijn collega’s terug op aarde. Hun ruimtecapsule landt in de steppe van Kazachstan. André Kuipers spreekt voor een grote diversiteit aan toehoorders, van jong tot oud en met zeer uiteenlopende achtergronden. Vanuit zijn ervaring zoomt hij desgewenst in op verschillende aspecten die zijn verbonden met de fascinerende wereld van de bemande ruimtevaart.

Enkele referenties dr. André Kuipers voor EACTS

een zeer professionele presentatie die per-

totaal meegezogen in de gewichtloze wereld

"Cardio-Thoracic surgeons from all over

fect paste bij het technische onderlegde en

van sterren en planeten en verwonderden

the world were inspired by their colleague

internationale publiek met precies genoeg

ons over de technische vernuftigheden die

André Kuipers' clear insight into the medi-

human interest en een dynamiek die het

hierbij komen kijken. Maar bovenal drong

cal experiments that he carried out in the

publiek meevoerde. De zaal was enorm

het besef dat de mens alleen door samen-

International Space Station."

onder indruk en had nog uren naar de ver-

werking tot zulke uitzonderlijke dingen in

Secretary General prof. Pieter Kappetein

halen van André kunnen luisteren.”

staat is, nog eens extra hard door.

MD PhD - EACTS

Berry Medendorp - Belden Inc.

Bert Strijker van

dr. André Kuipers voor Belden Inc.

dr. André Kuipers op 'de Dag van

“De ervaringen met André Kuipers en de

de Techniek'

dr. André Kuipers voor ING Commercial

Speakers Academy waren zeer positief en

Op ruimtereis met André Kuipers, wat een

Banking

het hele proces verliep probleemloos en

avontuur! Bijna iedereen heeft wel eens beel-

“Uitzicht is inzicht”

erg professioneel. André zijn presentatie

den van zwevende astronauten in een ruim-

André Kuipers houdt een inspirerend en

paste perfect bij ons publiek, tot in de punt-

testation gezien. Maar toen André vertelde

verbluffend verhaal over zijn ervaring in

jes voorbereid en er was veel tijd en energie

over zijn ervaringen in de ruimte aan de

de ruimte. Een meeslepende reis, waarna je

gestoken om het verhaal te verbinden met

hand van ongelooflijk mooi beeldmateriaal,

niet anders kan doen dan zelf ook nadenken

onze boodschap en het daarmee een hoge

waanden wij ons zelf voor even allemaal

over wat jij kan doen voor onze aarde.

mate van relevantie mee te geven. Kortom

‘André in zijn ruimtepak’ te zijn. We werden

Peter Göbel van ING Commercial Banking

PMC Coevorden

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

127

Wilt u ook een uurtje de ruimte in?

FOTO: SPEAKERS ACADEMY® / WALTER KALLENBACH

Laat u inspireren door dr. André Kuipers of boek een andere topspreker bij het grootste sprekersinstituut van Europa.

128

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Het Sojoez-ruimteschip vastgekoppeld aan het internationale ruimtestation ISS boven West-Europa bij nacht. dr. ANDRÉ KUIPERS

andrekuipers.com SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

129

130

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

131

FAMILIEVOORSTELLING

André het astronautje geeft kinderdromen de ruimte Tekst: Jacques Geluk

Veel kinderen dromen ervan astronaut te worden en met een raket de ruimte in te gaan. Astronaut André Kuipers heeft voor hen twee prentenboeken geschreven over de ruimte-avonturen van zijn alter-ego André het astronautje. Daarop is de gelijknamige familievoorstelling voor kinderen vanaf 4 jaar en hun ouders en

grootouders gebaseerd, die te zien is in het theater.

André Kuipers wil zijn publiek niet alleen bereiken met

naar de Russische Valentina Vladimirovna Teresjkova, de

was er een wekelijkse videoverbinding met ons gezin”,

boeiende verhalen over zijn ruimtereizen en de laatste

eerste vrouw in de ruimte). Volwassen acteurs en poppen

vertelt Helen. “Na hun vader een paar keer te hebben zien

ontwikkelingen in de ruimtevaart. Zijn populaire Ruim-

brengen alle andere karakters tot leven, onder wie Muis,

zweven in het ruimtestation, werd dat heel gewoon voor

tevaartcolleges gaan ook over de schoonheid van de aarde

Laika de hond, opa Wubbo, de pompbediende en de cou-

de kinderen die destijds 3 en 5 jaar waren. Soms zeiden

en wat nodig is om die te behouden. Soms zitten kinderen

turier die het ruimtepak moet maken. Helen: “Wij zijn bij

ze nog iets tegen papa, maar vaak gingen ze al snel ver-

vanaf vijf jaar in de zaal en dat is erg jong. Daarom heeft

de audities geweest en sloegen steil achterover van het

der met spelen. André heeft daarom een list bedacht en

Andrés vrouw Helen een theatervoorstelling ontwikkeld

talent dat kinderen tussen 8 en 11 jaar al hebben. Ze kun-

een verhaal verzonnen over de belevenissen van André

die goed te volgen is door kinderen vanaf vier jaar, geba-

nen dansen, zingen, zijn expressief. Het zijn echt jonge

het astronautje. Al die gesprekken zijn vastgelegd door

seerd op de avonturen van André het astronautje. “Uit

professionals.”

NASA, die ons de opnamen heeft gegeven. We besloten

onderzoek blijkt dat wanneer kinderen voor hun acht-

daar wat mee te doen en zo is Andrés eerste prenten-

ste levensjaar op een speelse manier kennismaken met

boek er gekomen.” De hoofdfiguur, Andrés jonge alter-

wetenschap en techniek, zij op latere leeftijd ontvankelij-

ego André het astronautje, is gebaseerd op zoon Stijn en

ker zijn om daarmee iets te doen bij het kiezen van een

‘We nemen kinderen mee op een spannend ruimte-avontuur’

studie. Dat is belangrijk, want er is een groot tekort aan technici. Dat willen wij doen door deze jongere doelgroep naar het theater te halen”, legt André uit. “We nemen kinderen mee op een spannend ruimte-avontuur. Doordat de voorstelling gelaagd is, is het ook leuk voor ouders”, vult Helen aan. “Er zitten boodschappen in met veel humor die

is meteen een succes. Binnen drie maanden gaan 10.000 exemplaren over de toonbank. Later volgt het tweede boek ‘André het astronautje gaat naar Mars’. Daarop is de theatervoorstelling, waarin André zelf niet te zien is, gebaseerd. Deel drie verschijnt in 2017. Daarin richt André het astronautje zijn blik niet op het heelal, maar op

aan de kinderoortjes voorbijgaan, maar die oudere kinde-

de Aarde. André: “Het astronautje keert terug en geniet

ren en zeker volwassenen er wel degelijk uitpikken.” Edu-

vanuit de ruimte van de schoonheid van onze blauwe planeet. Hij ziet ook dingen die niet zo goed gaan en waar

catie doorspekt met veel humor, een positief gevoel en

132

diens trouwste vriend Muis, de knuffel. Het prentenboek

aanstekelijke liedjes geschreven door Claudia de Breij.

List

we aan moeten doen. Ik wil ook graag de jongste kinde-

Zes jeugdige acteurs, die elkaar vanwege wetgeving moe-

De voorstelling is indirect ontstaan tijdens Andre’s

ren duidelijk maken dat we zuinig moeten zijn op onze

ten afwisselen, spelen André en Valentina (vernoemd

tweede ruimtereis. “Toen André in de ruimte verbleef

prachtige planeet.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

andrekuipers.com

133

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

133

E C O N OM I E E N S A M E N L EV I N G

Trump, Brexit en populisme zijn goed voor ons, of toch niet? Drie gerenommeerde deskundigen op het gebied van economie, financiën, geschiedenis en internationale relaties – Mathijs Bouman, Harald Benink en Arend Jan Boekestijn – laten hun licht schijnen over het protectionisme van Trump, de Brexit en het opkomend populisme. Welke gevolgen hebben deze ontwikkelingen de komende drie jaar voor Europa en Nederland en wat is er nodig om de toekomst positief tegemoet te treden? Lees de soms verrassende antwoorden.

prof. dr. Harald Benink | drs. Arend Jan Boekestijn | dr. Mathijs Bouman

et protectionisme van Donald Trump biedt Europa de kans betere betrekkingen met China aan te knopen, zeker wanneer de Verenigde Staten een handelsoorlog met dat land beginnen. China investeert al veel in Europa, andersom valt nog veel te verbeteren”, antwoordt historicus en voormalig politicus Arend Jan Boekestijn op de vraag welke ontwikkeling (Trump, de Brexit – inclusief de anti-Europastemming – en de euro) tot 2020 de meeste invloed heeft op de

134

Europese en Nederlandse economie. “Wat ik positief vind van Trump is zijn aankondiging de economie een fiscale stimulans te geven door te investeren in de infrastructuur: bruggen, wegen en luchthavens die alle kampen met achterstallig onderhoud. De financiële markten lijken dat te geloven, gezien de bijstelling naar boven van de verwachte economische groei. Trump kan de positieve impuls echter teniet doen als hij daadwerkelijk handelsverdragen opzegt en importheffingen instelt of verhoogt, ook

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Tekst: Jacques Geluk

top

20 spreker

richting China. Het helemaal wegnemen van het vrijhandelsmodel kan leiden tot retaliatie, zoals we in de jaren dertig van de vorige eeuw hebben gezien en uiteindelijk, net als toen, tot een grote economische crisis”, zegt Harald Benink, hoogleraar bankwezen en financiering aan de Universiteit van Tilburg. Als Trump daadwerkelijk een positieve impuls geeft door fors te investeren, hoopt hij dat Europa zijn voorbeeld volgt. “In Nederland en Duitsland is ook sprake van achterstallig onderhoud van onze infra-

E C O N OM I E E N S A M E N L EV I N G

structuur. Een mooi voorbeeld is de Merwedebrug die wegens reparaties enige tijd was afgesloten voor zwaar vrachtverkeer. Daarnaast pleit ik al heel lang voor een Europees Investeringsfonds om de Europese econo-

‘Verontrustende trend: de wereldeconomie groet, terwijl de wereldhandel afneemt’

mie aan te jagen en investeringen terug te brengen op het niveau van voor de crisis.” Benink constateert dat de Britse premier Theresa May nu al inspeelt op Trumps aankondiging door als overheid meer te gaan besteden. Dat leidt tot meer groei en kan wellicht wat onzekerheid rond de Brexit wegnemen. Wel waarschuwt hij dat de politieke dynamiek van zowel Brexit als de verkiezing van Trump kan overslaan naar Italië – zeker na het vertrek van premier Renzi – en Frankrijk, wat politieke instabiliteit op de financiële markten kan veroorzaken. Bovendien staan Italiaanse banken er slecht voor. “Europa is bezorgd. Marine le Pen van het Franse Front National is altijd weggezet als iemand met extreme opvattingen, maar nu kan ze zeggen: ‘Waar praten we nog over? Europa valt sowieso uit elkaar, dus laten we

onze verantwoordelijkheid nemen’, doelend op de Brexit en de kans dat Italiaanse populisten een referendum over de euro houden. Dat is heel gevaarlijk.”

GLOBALISERING ONDER DRUK Econoom Mathijs Bouman kijkt verder dan het protectionisme van Trump en de anti-EU-stemming onder een deel van de bevolking. “Globalisering als drijvende kracht achter de wereldeconomie en -politiek staat stevig onder druk. Al sinds de jaren negentig lukt het niet meer om via de Wereldhandelsorganisatie (WTO) multilaterale (wereldwijde) handelsafspraken te maken. In ‘arremoede’ hebben landen van goede wil vervolgens bilaterale handelsakkoorden gesloten. Dat is duidelijk minder effectief dan de multilaterale overeenkomsten van vroeger, maar had toch z’n nut. Bovendien kreeg de internationale handel door de toetreding van China tot de WTO begin deze eeuw toch een nieuwe versnelling. Sinds de crisis is de trend duidelijk gekeerd. Per saldo komen er elk jaar handelsbelemmeringen bij. Een nieuw fenomeen daarbij is dat de wereldeconomie in 2016 voor het eerst groeit, terwijl de wereldhandel afneemt. Juist voor Nederland, volgens internationale metingen het meest geglobaliseerde land ter wereld, is deze trend verontrustend. Onze groei is altijd sterk verbonden geweest met de groei van de internationale handel.” Wat het nieuwe kabinet moet doen om Nederland economisch en sociaal-maatschappelijk verder te helpen? Arend Jan Boekestijn en Mathijs Bouman zijn het over één ding eens: de belastingen hervormen. Bouman vindt het tijd voor een flinke versimpeling van de inkomstenbelasting, het toeslagencircus en de vaak onbegrijpelijke btw-tarieven. “Het kabinet Rutte II heeft de AOW, de zorg en de energie- en huizenmarkt

al aangepakt, maar de hervorming van de arbeidsmarkt is mislukt. De Wet Werk en Zekerheid en de Wet DBA (voor zzp’ers) zijn mislukt en doen het tegendeel van waarvoor ze waren bedoeld. Het gat tussen flex en vast is groter dan ooit. Een nieuw kabinet moet de arbeidsinstituties opnieuw op de tekentafel leggen, met als uitgangspunt beschermen wie dat nodig heeft en vrijlaten wie goed voor zichzelf kan zorgen.” Bouman pleit bovendien voor hervorming van het pensioenstelsel. “We moeten naar collectief belegde, individuele pensioenpotten,

‘Europees Investeringsfonds moet economie aanjagen’

zonder de ‘intergenerationele solidariteit’ van het huidige stelsel. Dat laatste zorgt voor onnodige ruzies tussen generaties over premies, uitkeringen en rekenrente.” Boekestijn voegt daaraan toe: “Het kabinet moet ook meer uitgeven aan wetenschappelijk onderzoek en de marktwerking, voor zover die er is, in de zorg niet terugdraaien. Het is bovendien cruciaal de verliezers van de mondialisering via herscholing naar nog wel concurrerende sectoren te leiden. Wanneer de nieuwe technologische fase voor de allereerste keer in de economische geschie-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

135

E C O N OM I E E N S A M E N L EV I N G

denis baanloze groei met zich meebrengt, wat ik nog steeds niet geloof, komt een laag basisinkomen in beeld.”

WE LOPEN ACHTER IN DUURZAAMHEID Harald Benink legt opnieuw de nadruk op meer investeren, niet alleen in de infrastructuur en de kenniseconomie, maar ook in duurzaamheid. “Scandinavië en Duitsland staan in alle duurzaamheidslijstjes bovenaan, maar wij bungelen samen met een paar Oost-Europese landen onderaan. Dat is heel opmerkelijk, zeker omdat we sowieso de overstap naar duurzaamheid moeten maken. Ik pleit voor een inhaalslag. Laten we een soort investeringsagenda maken, zodat we wat duurzaamheid betreft (windenergie, hergebruik van grondstoffen) voorop kunnen lopen.” Volgens Benink is er ruimte om te investeren in de circulaire economie. “Het tekort gaat richting nul en de economische groei trekt aan. Bovendien is de rente nog laag en hebben we het eerder gedaan. Na de watersnoodramp van 1953 is enorm geïnvesteerd in dijkbewaking en is waterbeheer uitgegroeid tot een enorm exportartikel.”

POPULISME: ZEGEN OF GEVAAR? Is het populisme economisch en/of maatschappelijk een zegen of een gevaar voor Nederland is de derde vraag die Benink, Boekestijn en Bouman voorgelegd krijgen. Boekestijn legt uit dat het populisme uit drie elementen bestaat: het volk is zuiver, de elite corrupt en de regering moet naar de bevolking luisteren. “Ze zijn alle drie slechts gedeeltelijk waar. Niet alle burgers zijn zuiver en niet de hele elite is corrupt. Als de

regering altijd doet wat het volk wil eindigen we met gratis bier, dat niet gratis blijkt te zijn. Het gaat om leiderschap, dat is gebaseerd op een interessante visie op de kansen van Nederland en een antwoord geeft op de vraag waarmee we in de toekomst ons geld verdienen.” Daar waar elite en bestuurders fouten hebben gemaakt, zoals de snelle uitbreiding van de NAVO en de EU en de invoering van de euro, zijn volgens Boekestijn excuses op z’n plaats. “Het goede van populisten is dat zij eerder dan de elite taboes aan de kaak durven stellen. Wie vijf jaar geleden twijfels had over de duurzaamheid van de euro werd weggelachen. Nu is dat wel anders. Populisten hebben, alles afwegend, hierbij een heilzame rol gespeeld, ook al tonen zij vaak weinig respect voor feiten. Stel je voor dat Griekenland geen lid van de eurozone had mogen worden. Wat had dat een hoop ellende en geld gescheeld!”

beleid is nodig om te voorkomen dat mensen te weinig betaald krijgen of minder aan de bak komen, ook gezien in het licht van technologische ontwikkelingen. Dat betekent investeren in de kenniseconomie, onderwijs, onderzoek en ontwikkeling.

‘Het populisme schudt ons wakker’

INVESTEREN IN MENSEN Harald Benink merkt op dat het populisme aangeeft dat er voor bepaalde groepen in de samenleving te weinig perspectief is. “De boodschap is dat veel mensen vroeger een redelijk betaalde baan hadden en nu niet meer, doordat ze oud zijn of een veel lagere beloning krijgen (als flexwerker bijvoorbeeld). Zij lijden onder onzekerheid. Het huidige evenwicht is niet stabiel en het populisme schudt ons wat dat betreft wakker. Niet alleen in Nederland, maar ook in Frankrijk, Italië, Amerika, eigenlijk overal. Er moet daarom een aantal zaken gebeuren. Niet alleen blijven zorgen voor economische groei, waarin de duurzaamheidsagenda en investeringen goed passen, maar ook kijken naar de arbeidsmarkt. Gerichter

Dat doet Nederland volgens het jaarlijkse rapport van het Wereld Economisch Forum, in tegenstelling tot Duitsland en Scandinavië te weinig en dat is zorgelijk.” Dan herhaalt Benink stellig: “Er is maar een manier om ons weerbaarder te maken tegen de grote technologische veranderen: investeren in mensen en betekenisvol onderwijs.” “Populisme gaat niet helpen om mensen meer perspectief te geven”, besluit Mathijs Bouman het gesprek. “Integendeel, want het gaat om subtiele en ingewikkelde ingrepen. Die zijn niet in een enkele ‘soundbite’ te vatten. Samenwerken en polderen, de ouderwetse Nederlandse vaardigheden, daaraan hebben we meer dan de zoveelste splinterpartij op rechts of links.”

Historicus drs. Arend Jan Boekestijn geeft colleges over internationale relaties aan de Universiteit van Utrecht en schrijft columns voor Elsevier over buitenlands beleid. Prof. dr. Harald Benink is hoogleraar bankwezen en financiering aan de Universiteit van Tilburg en als ‘associate member’ verbonden aan de Financial Markets Group van de London School of Economics. Hij is tevens voorzitter van het Europese schaduwcomité voor financiële regelgeving. Dr. Mathijs Bouman is econoom, journalist, geeft lezingen en is als deskundige te zien op RTL Z. arendjanboekestijn@speakersacademy.nl | mathijsbouman@speakersacademy.nl | haraldbenink@speakersacademy.nl

136

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C O LUM N | M A NAG E M E N T

De niet-leuke kant van veranderen Annemarie Mars

kunnen stellen voor de toekomst. Iemand die leiding geeft aan verandering kan zeggen dat veranderen leuk is omdat hij op die manier mensen voor een verandering wil enthousiasmeren. Maar als dat betekent dat hij mensen alleen de leuke kanten van verandering voorspiegelt zijn ze te weinig voorbereid op de tegenvallers die ze onderweg onvermijdelijk tegenkomen. Zodra die tegenvallers zich voordoen en mensen erdoor worden overvallen, ontstaat frictie die juist niet functioneel is. Een enthousiaste leider heeft nog een andere keerzijde. Iemand die vragen, zorgen of twijfels heeft over een verandering zal bij zo’n gesprekspartner weinig ruimte voelen om die op tafel leggen. Enthousiasme is heel sturend. En dan blijven vragen, zorgen en

Annemarie Mars is een veranderexpert die middenin de weerbarstige veranderpraktijk staat en onafgebroken publiceert – en vaak en met veel plezier spreekt – over de inzichten die ze daar opdoet. Ze is de auteur van de bestseller ‘Hoe krijg je ze mee?’ (herziene editie 2016, in 2006 winnaar GIDS-Prijs voor beste HR boek), Jongleren met loyaliteiten (2010, genomineerd voor de Boek van het jaarprijs van de Orde van Organisatieadviseurs) en Vat op verandering (2015). Sinds 2011 schrijft ze een veelgelezen blog over leiderschap bij verandering. annemariemars@speakersacademy.nl

NHUYS

Zeker wel! Er zijn genoeg leuke momenten aan te wijzen in veranderende organisaties. Het gevoel van euforie als je samen resultaten boekt, de trots als klanten de omslag waarderen, de humor die voor het oprapen ligt als je gaat experimenteren met ander gedrag, de teamspirit als je samen de verandering inhoud geeft en de energieboost die je krijgt als je aan een krachtige inspiratiebron wordt blootgesteld. Maar toch. Als iemand mij vertelt dat hij met zijn organisatie een verandering heeft doorgemaakt en dat dat leuk was geloof ik hem niet. Verandering heeft namelijk altijd een prijs. Je laat altijd iets achter dat je dierbaar was, en elke nieuwe bestemming heeft nadelen. Maar belangrijker nog, ik geloof niet dat er dan echt iets veranderd is. Het veranderen van organisaties betekent het veranderen van gedrag. Het afscheid nemen van oud gedrag en het aanwenden van nieuw gedrag maakt onvermijdelijk frictie los. Waar het oude en het nieuwe langs elkaar schuren komen gevoelens vrij van onwennigheid, verwarring, vertwijfeling, ongemak, onzekerheid en verdriet. Die frictie heeft een belangrijke functie. Het maakt mensen los van het ‘hier en nu’ waardoor ze zich open

twijfels vaak onuitgesproken. Als je echt wilt weten hoe iemand erin zit is een realistische toonzetting beter geschikt dan een enthousiasmerende. Als iemand zegt dat veranderen leuk is, bedoelt hij wellicht dat het leiding geven aan verandering leuk is. En ik kan uit eigen ervaring alleen maar beamen dat het uitdenken van een nieuwe richting, het opnieuw inrichten van de organisatie, het uitzetten van veranderstrategieën het begeleiden van het gesprek over de verandering een geweldig mooi en leuk vak is. Toch heeft het iets merkwaardigs als het leuker is om de verandering van een ander te leiden dan om hem zelf door te maken. Want dat zou betekenen dat ‘de veranderaar’ en ‘zijn doelgroep’ zich in twee verschillende werelden bevinden. Terwijl veranderingen er juist enorm bij gebaat zijn als die werelden met elkaar mengen. Als veranderaars ook mee veranderen en als de doelgroep ook een stempel op de verandering kan drukken. Bijkomend voordeel van die rolvermenging is dat ook de leuke kanten van de reis meer gelijk over alle reizigers worden verdeeld. Zonder frictie geen verandering. Hoe realistischer mensen zijn over het proces dat ze met elkaar doormaken, hoe groter de kans dat ze de reis samen zullen volbrengen, met onderweg ongetwijfeld ook genoeg leuke momenten.

rganisatieverandering heeft vele kanten. Het is afwisselend, uitdagend, onvoorspelbaar en enerverend. En het is nooit klaar. Maar is het ook leuk?

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

137

Robotbaby trapt de industriële evolutie af ___ Het VU-team met derde van links prof. Guszti Eiben

prof. dr. Guszti Eiben Tekst: Jacques Geluk

Kunstmatige of artificiële intelligentie (AI) is volgens velen nog ver weg. In werkelijkheid hebben we er al dagelijks mee te maken. De eerste robotbaby, die begin 2016 ter wereld kwam in een speciale kraamkliniek, is nog allesbehalve intelligent en functioneert op het niveau van een eencellige. Toch is deze geboorte een doorbraak. Het concept dat robots voor nakomelingen kunnen zorgen is nu wetenschappelijk bewezen. Prof. dr. Guszti Eiben zoekt, samen met collega’s, financiering om het project te kunnen vervolgen en bouwt nu al waarborgen

in om ongecontroleerde voortplanting door geëvolueerde adaptieve robots te voorkomen.

volutie is de kracht achter het ontstaan en ontwikkelen van leven en tegelijk een probleemoplosser en een techniek voor optimalisatie. “Evolutie kan intelligentie voortbrengen. Kunstmatige evolutie kan kunstmatige intelligentie voortbrengen. De eerste stelling is

138

een feit, de tweede een plausibele werkhypothese, die blijkt te kloppen. Beide onderschrijven mijn motto: kunstmatige evolutie gebruiken om kunstmatige intelligentie te creëren”, zegt prof. Guszti Eiben. Zijn grote uitdaging is het laten evolueren van robots, precies zoals alles dat leeft op aarde. “Ik

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

bestudeer al 25 jaar kunstmatige evolutieprocessen in de computer. Nu kan ik die digitale wereld inruilen voor de fysieke, waarin fysieke robots zelf zorgen voor levensvatbare nakomelingen met eigenschappen van beide ouders”, zegt Guszti Eiben, hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de VU

W E T E N S C HA P

KUNSTMATIG DNA Een beetje robot heeft een camera, gyroscoop en infraroodsensoren. “Dit eerste robotgezin is niet zo rijk. De gezinsleden zijn interessant doordat ze zijn te produceren op basis van een lang voorbereid globaal digitaal bouwplan, het kunstmatige DNA. Het kunnen muteren en/of kruisen van stukjes ‘ouderlijk’ DNA is essentieel voor het überhaupt mogelijk maken van de robotevolutie. De proefrobots reageren alleen op licht. Ze moeten om echt te kunnen evolueren natuurlijk meer sensoren, dus zintuigen krijgen zodat ze kunnen zien, horen en voelen en zich kunnen ontwikkelen.” Bij de ‘oerou-

ders’ is de partnerkeuze uitgezet. Als er maar twee zijn is kiezen geen optie. In een levensecht systeem moet een selectiecriterium zijn ingebouwd, gebaseerd op het herkennen van de kwaliteiten van de ander. Zelf de batterij kunnen opladen is ook een wezenlijke eigenschap van autonome systemen. Eén vereenvoudiging blijft wellicht gehandhaafd: de robots hebben geen geslacht en dat is volgens Eiben technisch helemaal niet nodig. “Als we over voldoende fondsen beschikken, kunnen we de complexiteit terugbrengen en in verschillende stadia vergroten. Over drie à vier jaar zou ik dan samen met

in Amsterdam. “Dat kan eigenlijk alleen met robots, want die kunnen actie ondernemen en reageren op wat ze waarnemen. De robotbaby die eind mei voortkwam uit de paring van twee volwassen robots, staat aan het begin van die industriële evolutie. Deze nakomeling is elementair, niet te plaatsen op een schaal van levende dingen en mist heel veel eigenschappen. Hij kan bijvoorbeeld niet eten, want zijn batterij is niet herlaadbaar. Ik kan niet zeggen of robotbaby’s uiteindelijk hoog intelligent kunnen worden, misschien komen ze niet verder dan het denkniveau van een eekhoorn of een hond.” De succesvolle geboorte van de eerste robotbaby is dan ook een ‘proof-of-concept’, waarin het DNA van twee fysieke robots is gekruist. “Na de geboorte via een 3D-printer bleek dat in de baby eigenschappen van beide ouders willekeurig zijn gecombineerd. Het feit dat bewezen is dat zichzelf voortplantende robots geen fictie meer is maar realiteit, betekent een enorme doorbraak. Maar daar stopt het voorlopig”, zegt hij resoluut. “Voor een echte industriële evolutie moeten we het proces herhalen en vele robotgeneraties produceren. Dat gaat tien tot misschien wel honderd keer zoveel kosten als deze afgeronde eerste fase, die intern met een bedrag tussen tien- en twintigduizend euro is gefinancierd. Dat geld is er niet”, aldus Eiben. “Om het concept te kunnen bewijzen is complexiteit opgeofferd voor haalbaarheid. Er zijn veel simplificaties toegepast, die we allemaal moeten terugdraaien om verder te kunnen gaan.”

Het overtuigen van beleidsmakers, politici en bestuurders is vaak moeilijk, omdat zij ‘echt ver achterlopen bij ontwikkelingen’ en niet altijd het belang ervan inzien. Hij legt ook hen uit hoe het werkt en welke maatregelen hij wil nemen om te voorkomen dat de robots een verkeerd eigen leven gaan leiden. “Reproductie is het eerste deel van het plaatje. Dat gebeurt in de geboortekliniek. Na de geboorte van de nakomeling volgt de opvoeding in de crèche/school. Dat betekent in een veilige omgeving allerlei vaardigheden leren. Wanneer ze succesvol zijn mogen ze de buitenwereld, de arena, in en beslissen wij aan de hand van een ‘examen’ of ze vruchtbaar mogen zijn. Dat is belangrijk. We willen voorkomen dat slechte robots zich voortplanten. Het is de bedoeling dat ze blijven leren. Als een robot eenmaal zelf oplossingen gaat zoeken als er iets misgaat is dat een testcase, want dan zou je kunnen spreken van intelligentie.”

‘KILL SWITCH’

___ De robotbaby

‘Kunstmatige intelligentie is al zo gewoon, dat we het niet herkennen’ collega’s uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje nieuwe resultaten naar buiten kunnen brengen.” Een eerder Europees financieringsvoorstel is afgewezen. Nu richt Eiben zijn pijlen op een Engelse wetenschapsfinancieringsorganisatie. “Het voorstel voor dit Engelse project schrijf ik samen met collega’s van de Universiteit van York.”

Professor Eiben en zijn team hebben bewust op ethische gronden gekozen voor deze ene unieke geboortekliniek, waar robots nakomelingen mogen maken en het initiële leerproces ondergaan. “Als robots eieren zouden kunnen leggen of zwanger raken en zich in het wild voortplanten, is dat niet te controleren. Dat is te gevaarlijk. Ik wil een ‘kill switch’, een veiligheidsschakelaar, om de evolutie te kunnen stoppen. Al komen er meer locaties, het kan niet zo zijn dat elke robot overal kan werpen. Daarom ontwerp ik robots zodanig dat ze zich kunnen ontwikkelen en taken uitvoeren, maar binnen tevoren bepaalde kaders. Ze zullen wat mij betreft nooit in staat zijn zelf geboorteklinieken te bouwen of aan te passen.” Het vakgebied evolutionaire rekentechnieken komt steeds meer samen met robotica. Een speciale kruisbestuiving die uitmondt in een nieuw domein, evolutionaire robotica. “Het robotbrein is door evolutie van de software slimmer te maken. We proberen dat te bereiken met het onderzoeksproject Dream. Het geprogrammeerde brein ontwikkelt zichzelf, maar misschien anders dan gedacht. Robots kunnen bovendien elkaars ‘hersenen’ overne-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

139

W E T E N S C HA P

Eiben wordt vaak gevraagd voor rondetafelgesprekken, expertpanels en lezingen om de ontwikkelingen te duiden. Hij doet het graag en ziet het als een soort plicht voor senior wetenschappers. “Ik kwam er door vragen uit het publiek achter dat ik veel voor wetenschappers elementaire zaken moet uitleggen. Velen halen bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie en robotica door elkaar of zien ze als synoniemen. De meeste robots zijn helemaal niet intelligent. Negentig procent is vastgeschroefd op betonnen fabrieksvloeren en voert monotone repeterende handelingen uit.” Mensen hebben ideeën over robots, maar er vaak geen ervaring mee. Met artificiële intelligentie hebben ze dat wel en dat beseffen ze dan weer niet. “Het is wrange ironie dat AI altijd in de toekomst is

___ Het in- en externe EvoSphere systeem: de geboortekliniek, de crèche, de arena en de recycling-eenheid mige systemen geven indien nodig real time alternatieve routes aan. Spraakherkenning is eveneens een vorm van AI, al staat die nog in de kinderschoenen. Ik kan Whats-Appjes of sms’jes dicteren en op internet zoeken door een vraag te stellen met mijn stem. In 2015 zijn de eerste digitale assistenten voor de woonkamer geïntroduceerd. Het Echokastje van Amazon en Google Home. Ze kunnen niet alleen het licht of de verwarming aanzetten op commando, maar ook antwoord geven op gesproken vragen over bijvoorbeeld welke films in een bepaald theater draaien en nadat de keuze is gemaakt kaartjes bestellen en betalen. Dat bestaat al!” Door al deze ontwikkelingen is AI binnen drie jaar toegankelijker voor iedereen. “ AIonderzoekers hebben 25 jaar lang in een ivoren toren gewerkt, nu gonst internet ervan en kun je de televisie of de radio niet aanzetten zonder er iets over te horen of zien.”

Prof. dr. Guszti Eiben is hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de faculteit der exacte wetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en ‘visiting professor’ aan de Universiteit van York. Naast kunstmatige intelligentie is hij onder andere onderzoeker op het gebied van evolutionaire robotica, kunstmatig leven en adaptieve collectieve systemen. gusztieiben@speakersacademy.nl

140

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

GELUK

ROBOTS EN AI ZIJN NIET HETZELFDE

en als het nu al kan heet het ineens ICT. Dat komt doordat AI al zo gewoon is. TomTom is een AI-systeem. De gebruiker voert een doel in en daarna bepaalt de machine waar hij is en naartoe gaat en wat voor hem ligt. Som-

HUMANOÏDE MACHINES Guszti Eiben verwacht niet dat veel robots straks humanoïde karaktertrekken krijgen of uiterlijk op ons gaan lijken. Dat laatste hoeft voor hem ook niet, behalve wanneer ze bijvoorbeeld als gezelschap dienen voor mensen. “Veel robots voeren in fabrieken repeterende handelingen uit. Ze hebben slechts armen. Of het zijn platte stofzuigers die maar één taak hebben, stofzuigen. Er komen steeds meer van dit soort gespecialiseerde robots met daarvoor geoptimaliseerde lichaamsvormen. Ik voorspel dat de meeste over vijftien jaar nog steeds niet mensachtig zijn.” Wat men zich niet realiseert is dat zelfrijdende auto’s ook robots zijn, maar wel functioneren in een weliswaar begrensde minder gestructureerde omgeving. “Op de snelweg kunnen ze al bijna autonoom opereren als dat wettelijk mag, maar in drukke binnensteden raad ik dat de komende drie tot vijf jaar niet aan. Daarna zijn we misschien zover dat zelfrijdende auto’s ook kunnen anticiperen op zeer onverwachte situaties, zoals een plotseling overstekend kind. Voorwaarde is dat dan

zaken als aansprakelijkheid zijn geregeld.” De meeste autonome machines doen steeds hetzelfde en vertonen dezelfde reacties op bepaalde situaties. Adaptieve machines kunnen hun gedrag veranderen en aanpassen aan de hand van ervaringen en worden steeds slimmer en persoonlijker. Ze leren bijvoorbeeld gezinsleden en omstandigheden herkennen. “Autonomie inperken is moeilijk, adaptiviteit nog moeilijker. Dat moet wel, want als de ene adaptieve zelfrijdende auto bij een bepaalde situatie op basis van die ervaringen besluit linksaf te slaan en de andere rechtsaf kan dat heel gevaarlijk zijn. Aan die fijnafstemming moeten we nog werken. We zouden robots normen en waarden kunnen meegeven, maar wie bepaalt welke? Elk land heeft daarover zijn eigen opvattingen. Als het allemaal lukt zullen bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s zorgen voor een grote daling van het aantal ongelukken. Ze zijn ook ideaal voor hoogbejaarden die langer en veiliger mobiel kunnen blijven en voor de jeugd die nu torenhoge verzekeringspremies moet betalen. Mijn dochter heeft net haar rijbewijs. Het is de vraag of haar kinderen ooit zullen leren rijden.”

men door middel van door wifi gestuurde telepathie. De ontvangende robot kan de informatie uit de digitale code van de ander combineren met de zijne. Uiteindelijk kan zo een groep robots slimmer worden. Dat kan betekenen dat robots te maken krijgen met conflicterende gedachten. Dat is een probleem. Wat gebeurt er als ze bepaalde situaties elk voor zich anders gaan beoordelen? Ook daarom moet je ze kunnen uitzetten. Mogen we dat ethisch zomaar doen? Hebben intelligente robots straks rechten? En wie bepaalt dat? Ook andere vragen doemen in dat verband op. Hebben ze recht op vakantiedagen? Ik chargeer, maar het geeft wel aan wat ik bedoel. In 2016 is in Davos al een eerste symposium over ethische vragen rond robots en kunstmatige intelligentie gehouden. Iedereen voelt aan dat naarmate ze meer mensachtige eigenschappen en gedragingen krijgen die vragen minder gek worden.”

C ATE G ORIE

‘We willen voorkomen dat slechte robots zich voortplanten’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

141

KWEEKVLEES PARELS

EERLIJK UIT HET LAB

Nu de bevolking op de aarde toeneemt tot 9 miljard mensen, kunnen we ons consumptievlees niet langer blijven produceren zoals we dat tot nu toe doen. Een alternatief zou kweekvlees kunnen zijn dat is gegroeid van dierlijke cellen, in een laboratorium. Het zal er heel anders uitzien dan het vlees dat we kennen. Deze Vleesparels bijvoorbeeld komen in verschillende smaken en kleuren. Ze zitten vol vitaminen, omega-3 vetzuren en knisperen in je mond!

GOOGLE NOSE

MET SNIFFER KRIJGT JE NEUS EEN PLEK IN HET DIGITALE DOMEIN

Geur is een voorbeeld van een zintuig dat niet of nauwelijks aan bod komt in het digitale domein. Waar komt die heerlijke geur vandaan? Uw smartphone gaat het u niet vertellen – maar nu is er de Sniffer! Dankzij een sensor die net zo gevoelig is als de neus van een hond, kunt u zelfs de zwakste geuren identificeren en op grote afstand tot de bron herleiden. Gebruik hem tijdens het koken, om personen te herkennen, of om te herleiden uit welk jaar de geurige wijn in uw glas komt. Ruik smakelijk!

142

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

IDiO

DE ZELF-DIAGNOSTISERENDE LENS GEBASEERD OP IRIDIOLOGIE

Oververmoeid. Zorg dat je genoeg slaap krijgt de komende week.

C O LUM N - NA N O T E C H N O L O G I E

De NANO-supermarkt laat bezoekers de impact van technologie op ons alledaagse leven ervaren. De schappen zijn gevuld met producten die tussen nu en de komende tien jaar op de markt kunnen komen: interactieve muurverf, inslikbare parfum voor heerlijk geurend zweet, kweekvlees-gehaktballetjes, sneakers van genetisch gemodificeerd vissenleer en een zichzelf met dauwdruppels vullende veldfles. Wie zijn telefoon wil opladen aan zijn eigen buikvet kan eveneens in deze supermarkt terecht. Ook de toekomst van het vlees verandert. Dit artikel wil de lezers aanzetten na te denken over de rol van technologie in onze maatschappij.

dr. ir. Koert van Mensvoort

Het is tijd voor een publieke discussie, nu ook in de speciale NANO-supermarkt. Die is verkozen als podium boven een traditionele expositie, omdat de supermarkt tegelijkertijd een alledaagse en een technologische plek is. Toch is het ook een futuristisch verschijnsel. Stel je voor dat een willekeurige persoon uit de middeleeuwen een hedendaagse supermarkt betreedt. Hij zou weinig begrijpen van producten als bodylotion, poedersoep en melk in karton. De supermarkt blijft de plaats waar nieuwe gewoontes, leefstijlen en technologieën alledaags worden. En dus de perfecte locatie om onze nanotoekomst te verkennen. De producten zijn vaak nog speculatief. Ingezonden door jonge ontwerpers en technologen uit verschillende landen. Een commissie van vooraanstaande nanotechnologieprofessoren, ontwerpers, kunstenaars, filosofen en techniekbeschouwers heeft de inzendingen beoordeeld. De spannendste producten staan in de NANO- supermarkt en zijn vooral handvatten om ons te helpen bepalen hoe onze ideale toekomst eruit zou moeten zien. Wat er zoal in de schappen te vinden is: The Love Rose (een genetisch gemodificeerde roos, die lustopwekkende

feromonen uitscheidt), kweekvleesparels, een wolkenstift om de kleur van de wolken aan te passen aan evenementen of een geneeskrachtige game. Intelligente pillen met nanocapsules, die een substantie bevatten die beginnende kankercellen laat oplichten, waarna de patiënt via zijn scherm een ‘zoek en vernietig’-spel speelt. Met een merg-ei is het eenvoudig heldere bouillon uit de 3D-printer te halen. Om slechts enkele voorbeelden te noemen.

BISTRO IN-VITRO IJSKAR Dan is er ook nog de Bistro in-vitro ijskar, die mogelijke gerechten en culturen verkent die kweekvleestechnologie ons ooit zal kunnen brengen. Bezoekers mogen de toekomst van vlees bespreken, terwijl zij ons vlees-ijs proeven. De Bistro in-vitro ijskar introduceert in-vitro-vleesijs aan een breed publiek. Bezoekers kunnen zes verschillende smaken vleesijs proeven en uit het interactieve menu kiezen welke gerechten zij willen bestellen in ons Bistro-in-vitro restaurant, dat in 2028 zal openen. Ook kunnen zij een videoboodschap opnemen met hun visie op in-vitrovlees. Het project verkent de mogelijkheden van kweekvleestechnologie op onze cultuur en helpt ons ook te beslissen welke toekomst wij precies willen.

Bistro in-vitro is, evenals de NANO-supermarkt, een initiatief van het Next Nature Network waarvan dr. ir. Koert van Mensvoort directeur is. Van Mensvoort is als kunstenaar, technoloog en filosoof het meest bekend vanwege zijn Next Nature-filosofie, die draait om het idee dat onze technologische omgeving zo complex, alomtegenwoordig, intiem en autonoom wordt dat we deze als een natuur op zich zelf gaan ervaren. Het is zijn doel onze co-evolutionaire relatie met technologie beter te begrijpen en een pad naar de toekomst uit te stippelen dat zowel bevredigend is voor de mensheid als voor onze planeet als geheel. De inzet van de Bistro in Vitro is in combinatie met een lezing van Koert van Mensvoort in te boeken. koertvanmensvoort@speakersacademy.nl

LENBACH

BODYLOTION IN DE MIDDELEEUWEN

verheden en bedrijven investeren in verschillende nanotechnologieën - het maken van dingen op een atomaire en moleculaire schaal (een nanometer is een miljardste meter) - omdat zij verwachten dat die onze levens zullen vergemakkelijken en verbeteren. Nanotechnologie is al de basis van een keur van consumentenproducten, variërend van dagcrèmes tot sportsokken en van koelkasten tot broodtrommels. Nanodeeltjes zorgen bijvoorbeeld voor extra UV-bescherming in cosmetica of betere veerkracht van tennisballen. Heel handig, maar zijn die deeltjes wel helemaal veilig en hoe veranderen ze ons leven? Terwijl de golf van nanotechnologie onze samenleving overspoelt, weten de meeste mensen eigenlijk nog te weinig over de impact van deze nieuwe menselijke verworvenheid. Experts verwachten dat de technologie van grote invloed zal zijn op onze leefwijze; vergelijkbaar met historische technologische ontwikkelingen zoals digitalisering, de industriële revolutie, de uitvinding van elektriciteit, de drukpers of het begin van de landbouw duizenden jaren geleden. Nanotechnologie grijpt radicaal in op ons beeld van wat natuurlijk is. Het kan onze dromen verwezenlijken, maar ook tot producten leiden die we misschien helemaal niet moeten willen.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

143

‘Ik proef de emotie in een nalatenschap’ Praten over erfrecht en successiebelasting saai? Niet als prof. mr. dr. Bernard Schols aan het woord is. Hij vertelt aansprekend over de nieuwste ontwikkelingen en de effecten daarvan, zoals de jubelton, Bets (Wet Bescherming erfgenamen tegen schulden) en de Europese Erfrechtverordening. Als man van uitersten bekijkt hij al die zaken altijd van twee kanten en wie goed naar hem luistert kan daar veel van opsteken en daardoor soms wat extra’s opstrijken.

prof. dr. mr. Bernard Schols Tekst: Jacques Geluk

144

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ERFRECHT

e kunt een mooi wetenschappelijk verhaal of testamentmodel bedenken, uiteindelijk moet de mens van vlees en bloed het snappen. Juristen hebben soms de neiging elk lid van een artikel gedetailleerd te bespreken. Dat werkt niet. Het gaat om de geest, de strekking van zo’n artikel en de ‘bijwerkingen’ voor betrokkenen. Soms is het nodig de waarheid een beetje te helpen om de boodschap over te laten komen en de grote lijn te behouden.” Het zijn woelige tijden in de fiscale wereld. Ook in 2017 verandert het nodige. Het gekke is dat veel mensen van een aantal nieuwe regelingen niets afweten, waardoor ze zichzelf kunnen benadelen. Des te meer reden te luisteren naar deze gemoedelijke Limburger. Sinds 1 januari 2017 bestaat de jubelton weer. Ouders, grootouders en anderen mogen 100.000 euro belastingvrij schenken aan (klein-) kinderen of wie dan ook, op voorwaarde dat die het geld gebruiken voor aflossing van de hypotheek of aankoop van een huis. Bij leven schenken voorkomt dat de ontvangers na overlijden successierechten moeten afdragen, wat kan oplopen tot veertig procent wanneer het niet om directe familieleden met een grote vrijstelling staat. Er is een restrictie. “Ontvangers mogen niet over de datum zijn. Niet jonger dan 18 en nog geen 40. Als iemand van 42 een jongere partner heeft mag het wel. Die partner mag bovendien van zijn of haar eigen ouders ook een ton krijgen en dan zit een ‘gratis’ appartementje van twee ton er zeker in. Eén gever mag echter niet aan beiden een ton geven, omdat zij fiscale partners zijn. Om het nog eenvoudiger te maken: als grootouders samen zijn mogen ze een kleinkind één ton geven, eenmaal gescheiden mogen ze dat allebei doen. Gescheiden ouders kunnen dat kunstje niet uithalen. De Belastingdienst ziet hen ook dan nog als eenheid”, lacht Schols. “Dit is – na een eerdere soortgelijke succesvolle regeling – dé happening van 2017, maar behoorlijk ingewikkeld door allerlei overgangsregels. Schenken levert, ook al lijkt het belastingvrij, geld op. Banken krijgen vanwege het aflossen van hypotheken geld terug op de rekening. De overheid is eveneens een lachende derde, doordat zij de hypotheekrenteaftrek afbouwt.”

‘OVERLIJD IN STUKJES’ In 2016 is Bets in werking getreden, de Wet Bescherming erfgenamen tegen schulden. Ook een grote, lang verwachte verandering. Toch kan een erfenis nog steeds iemands faillissement inluiden. Hoe dat zit? Professor Schols weet het. Als estate planner helpt hij professionals bij het vinden van antwoorden op vragen over hun vermogen en belastingen. Zijn advies ‘overlijd in stukjes’. Schenk, haal de erfenis naar voren, maak gebruik van wettelijke vrijstellingsregelingen voor schenken bij leven en voorkom dat nabestaanden met schulden blijven zitten. “Bij erven komen verdriet en feest samen. Dat is niet zo wanneer tante een huis achterlaat dat na de crisis drie ton waard is, maar waarop nog een hypotheek rust van vier ton. Dat betekent een schuld van een ton, die zelfs het faillissement van de erfgenaam kan inluiden. Daarom een waarschuwing voor nabestaanden: wijs bij schulden meteen de erfenis af, anders krijg je ze er ondanks Bets

allemaal bij.” Dat is een beroerd puntje, zegt Schols. “Iemand is geen erfgenaam door een verklaring, maar door zijn gedrag. Bij de griffie van de rechtbank kun je tegen betaling van 125 euro verklaren dat je de erfenis accepteert tot aan de hoogte van het bedrag van de nalatenschap. Dat zet als het ware een hek om jouw eigen vermogen en is die extra ton bijvoorbeeld daarop nooit te verhalen. Dat ging eerder niet op als je zoiets kleins als foto’s had meegenomen uit het huis van de overledene. Dan was je meteen erfgenaam. Het Haagse Gerechtshof bepaalde dat dit het geval was bij nabestaanden die in restaurant De Koperen Pan in Delft aten en 119 euro afrekenden met pa’s pinpas. Een niet uitgenodigde zus had echter nog een vordering van 10.000 euro op vader en daarvoor moesten de anderen opdraaien. Een probleem, want de nalatenschap was niet groot. Een slimme advocaat benadrukte echter dat de nabestaanden daar aten om de begrafenis te regelen. Thuis was geen optie omdat de koelkast leeg was. Dus was geen sprake van een daad van aanvaarding. De Hoge Raad is daarin meegegaan. Toch is met de nieuwe wet rond de beneficiaire aanvaarding in de praktijk weinig veranderd. De scherpe randjes zijn er vanaf. De foto mag voortaan mee, omdat die geen andere dan emotionele waarde heeft, maar tanken met de pinpas van de overledene is alweer bestraft.”

‘Een erfenis kan iemands faillissement inluiden’ SCHIJF VAN VIJF “Ik begin mijn verhaal meestal met de Schijf van vijf en dan niet die van het Voedingscentrum. Dat kun je wel zien”, zegt Bernard Schols met enige zelfspot. De eerste schijf is die van het huwelijksvermogensrecht. “Sommigen denken bij een overlijden vaak niet aan huwelijkse voorwaarden, terwijl juist daarin fiscale muziek zit. Echtgenoten kunnen koude uitsluiting, waarbij elke vorm van gemeenschap van goederen is uitgesloten, ongedaan maken. Bij overlijden verdwijnt dan alsnog de helft van het vermogen en is minder erfbelasting verschuldigd. Ten tweede herhaal ik: schenk belastingvrij bij leven. Dat kan eenmalig een groter bedrag zijn of jaarlijks rond de 5.000 euro per kind.” Steeds meer Hollanders maken gebruik van een unieke techniek, de papieren schenking oftewel ‘The Dutch gift’. “Ouders schenken op papier voor de belasting, maar keren het bedrag pas na hun overlijden uit. De Belastingdienst erkent deze wat dubbele methode, maar de ouders betalen tijdens leven een pittige rente van zes procent. Daardoor halen ze wel een extra schenkingsvrijstelling binnen voor hun kinderen. Zo heeft alles twee kanten.” Dan is er nog ‘herroepelijk’ schenken. “Ontvangers moeten dan voldoen aan in een clausule opgenomen voorwaarden om het geld te mogen behou-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

145

ERFRECHT

den. Tot 2003 stond in de wet ‘eens gegeven, blijft gegeven’, nu mogen gevers in dit geval het bedrag terugvragen, tenzij de voorwaarden strijdig zijn met de openbare orde en de goede zeden.”

MENSEN LATEN GELD LIGGEN

'In huwelijkse voorwaarden zit fiscale muziek' EXECUTEURS MET STERREN Bernard Schols is in 2007 gepromoveerd op een proefschrift waarin hij executeurs (-testamentair) sterren geeft en in klassen indeelt. “Ik zag hen als student al als medium tussen leven en dood, een verlengstuk van de overledene die diens wil overbrengt aan de erfgenamen.” Dat kan ook tijdens het leven van een wilsonbekwame persoon, die hem of haar nog met het volle verstand heeft aangewezen in een ‘levenstestament’. Voor 2003 was de executeur in mijn ogen een soort erfrechtelijke prins Carnaval, maar in het nieuwe recht is dat veranderd en heeft hij een belangrijke vertrouwensfunctie. Als grote chef, die alles regelt, ruzies voorkomt en zorgt dat het geld op de juiste plaats komt, kan hij zelfs de nalatenschap verdelen als de familie er niet uitkomt. Zo’n executeur verdient de meeste sterren.” Veranderingen in de erfrechtwereld dringen langzaam door,

vandaar dat velen niet weten dat kinderen weinig meer te zeggen hebben over waar ze recht op hebben. Als de eerste ouder overlijdt en het testament voorziet daarin is de partner de enige erfgenaam, de legitieme portie komt pas vrij als die ook overlijdt. De nalatenschap kan volgens diezelfde laatste wil ook naar één in plaats van alle kinderen gaan. De overblijvers krijgen dan een schadevergoeding, die overeenkomt met de helft van de ‘klassieke’ waarde. Hoe meer erfgenamen, des te minder geld. “Dat is soms moeilijk te aanvaarden, maar ook in die gevallen probeer ik vanuit het zwart-witte te kijken om begrip voor de ander te laten ontstaan.”

‘UITERSTEN RAKEN MIJ’ Het mooie van het erfrecht is, vindt Schols, dat het te maken heeft met de feiten des levens. “Er zit emotie in en tegelijk gaat het om geld. Het slechte én het goede van de mens komen boven. Tante is dood en we zijn verdrietig, maar ook: tante is dood en nu erven we en gaan we verder met het geld dat zij niet heeft uitgegeven. Die uitersten raken mij, als man van uitersten, telkens weer. Als tante slim was geweest was ze lekker van haar geld met vakantie gegaan. Het erfrecht leert mij dat ik moet genieten van het leven.” Bernard Schols is een emotioneel mens, die letterlijk de emotie proeft in een nalatenschap. Hij herhaalt dat hij precies dezelfde feiten van twee kanten wil bekijken. “Ieder heeft een ander verhaal, maar het is in beide gevallen waar. De feiten kunnen uitersten zijn, waarbij ik in het midden wil uitkomen.” Schols is notaris, rechter en – op school – zanger van een punkband geweest. Nu is hij verhalenverteller, adviseur en hoogleraar. “Ik kom niet alleen met studenten en familie in aanraking, maar ook met huisvrouwen en advocaten. Dat is een luxe. Het is heerlijk voor hen te spreken en te improviseren, waardoor je ook zelf benieuwd bent wat je gaat vertellen.”

Prof. mr. dr. Bernard Schols is hoogleraar Successierecht verbonden aan het Centrum voor Notarieel Recht van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij schrijft geregeld artikelen en columns en maakt als spreker ingewikkelde zaken rond erven, schenken en belasting toegankelijk. bernardschols@speakersacademy.nl

146

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

LENBACH

De derde schijf gaat over testamenten, die meestal nog zijn gebaseerd op wetgeving uit 1838. “Ze zijn nog geldig, maar nu kan veel meer. Haal ze uit de kast en laat ze aanpassen. Niet iedereen met een (groot) vermogen, zoals recent nog Prince, heeft een testament. Men beseft niet dat, zoals ik wel eens gekscherend zeg, de dood leeft en het daarom wel verstandig zou zijn.” Belangrijk is schijf vier. “In de schoenendoos zijn naast het testament vaak ook papieren van de overlijdensrisicoverzekering te vinden. Mensen vergeten vaak dat daar veel geld ligt waarmee ze hypotheek kunnen aflossen. Daarnaast is het fiscaal vrij eenvoudig bepaalde bedragen via een levensverzekering belastingvrij naar iemand toe te laten gaan. Denk ook aan een koopakte, juist ter voorkoming van een grote teleurstelling. Het kan zijn dat nabestaanden denken dat het huis dat zij erven een miljoen waard is, maar dat het in werkelijkheid in de jaren tachtig op papier al is verkocht voor twee ton, onder het beding dat uitvoering van de akte pas plaatsheeft na overlijden. Alleen staat dat nergens geregistreerd en blijkt dat pas als het te laat is. Maak, om het de nabestaande makkelijker te maken en je eigen gemoedsrust te bevorderen, op tijd een lijstje. Laat weten waar je de financiële papieren bewaart en hoe nabestaanden belangrijke telefoonnummers, polissen en digitale wachtwoorden kunnen vinden. Dat is sowieso prettig om op een rijtje te hebben.” De laatste schijf is internationaal en ook hier verrast Bernard Schols met recente ontwikkelingen waarvan nog lang niet iedereen weet heeft. “Op 17 augustus

2015 is alles veranderd. Toen is de Europese Erfrechtverordening van kracht geworden. Die bepaalt dat mensen ervoor kunnen kiezen het erfrecht van het land waarvan ze de nationaliteit hebben van toepassing te laten zijn op buitenlandse bezittingen, zoals een vakantiehuisje. Buitenlandse rechters gaven Nederlanders vroeger nul op het rekest, nu moeten ze die ‘rare’ Nederlandse spelregels volgen. Dat is wennen.”

L E Z E R S AC T I E

ACADEMY® Magazine is benieuwd naar uw mening!

Vertel ons wat u vindt van ACADEMY® Magazine en waarover u graag meer zou willen lezen. Stuur uw ideeën, suggesties of aanbevelingen naar

magazine@speakersacademy.nl

“De eerste 100 deelnemers ontvangen mijn boek Droomvlucht” ‘Bringing Knowledge to the World’

(twv € 29,95)

dr. André Kuipers

De no. 1 spreker van Nederland SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

147

148

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

KAL L IG R A FIE E N MU Z IE K

‘Kalligrafie leert ons buiten kaders te denken’ Bahman Panahi MA Tekst: Jacques Geluk

Kalligraferen is meer dan de kunst van het schoonschrift. “Het is een culturele uiting, een ritueel, een levensbeschouwing”, zegt de in Frankrijk woonachtige kalligraaf én muzikant Bahman Panahi. “Terwijl ik opgroeide als kind in Iran was ik al verliefd op de bewegingen en de letters.”

rtistieke expressie is slechts één aspect van kalligrafie. De kunst van het mooi en sierlijk schrijven is gebaseerd op letters en woorden die samen een boodschap vormen. Door daarmee bezig te zijn verandert je manier van leven, ga je heel anders tegen dingen aankijken en sta je meer open naar anderen toe. Bij mijn studenten zie ik dat het zo werkt”, vertelt Bahman Panahi, die wereldberoemd is door zijn kalligrafische afbeeldingen gebaseerd op het Perzische en het daaraan nauw verwante Arabische alfabet. “Het verschil zit hem in het aantal letters, 32 in plaats van 28.” Hij heeft tijdens zijn studie ook aan Latijnse kalligrafie, gebaseerd op ons alfabet, gedaan. “Ik streef ernaar zeer professioneel en op het allerhoogste niveau te werken. Dan moet je keuzes maken. Het is onmogelijk in alles te excelleren.” Bahman komt ter wereld als achtste kind in een groot artistiek gezin met in totaal negen kinderen. Via zijn oudere broers komt hij al heel jong in contact met muziek, schilderen, theater en kalligrafie. “Voor mezelf koos ik, zonder toen precies te weten waarom, voor

zesde jaar verliefd op schoonschrijven. De bewegingen en de vormen van de letters spraken mij enorm aan. Ik had er zoveel behoefte aan daar wat mee te doen dat ik al met kalligraferen begon voordat ik kon lezen en schrijven. Dat heb ik mezelf al vrij snel, nog voor de basisschool, geleerd. Zo graag wilde ik begrijpen wat de letters betekenden en hoe ik de woorden kalligrafisch kon weergeven. Tegen mijn studenten zeg ik altijd dat ik met kalligrafie ben geboren en zo voel ik dat nog steeds.”

TRADITIONELE KUNST

‘De muzikaliteit van lijnen en punten’ kalligrafie en muziek. In geest en praktijk was ik voortdurend met beide kunstvormen bezig”, vertelt hij. “Kalligrafie was een soort droom. Ik was vanaf mijn vijfde,

De dan 12-jarige Bahman maakt eind 1978, begin 1979 van nabij de revolutie in zijn land mee. Ayatollah Khomeini neemt de plaats in van de gevluchte, pro-westerse sjah Mohammad Reza Pahlavi en sticht een streng islamitische staat. “Vooral de westerse landen en hun kunsten muziekuitingen werden daardoor getroffen. De lokale, traditionele kunsten voeren er juist wel bij. Na de revolutie maakte het creëren en onderwijzen van kalligrafie een grote ontwikkeling door in Iran. Het nieuwe regime en het nieuwe systeem faciliteerden en steunden deze kunstvorm zelfs. Op mijn achttiende was ik al afgestudeerd aan de belangrijkste universiteit voor

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

149

KALL IG R A FIE E N MU Z IE K

niet tot de Soefi-stroming, maar het gedachtegoed en de bijbehorende mystiek inspireren mij enorm. Het Soefisme, dat alle religies gelijk behandelt, beïnvloedt mijn denken levenswijze. Een belangrijk aspect daarin is de relatie van mensen tot hun schepper. Alle culturen noemen Hem anders, God, Dieu, Allah, Jahweh, etc. en proberen Hem in een hokje te stoppen, maar Hij is vooral een vriend. Het mysticisme leert ons dat we ons niet moeten laten beperken door alles in een bepaald kader te willen zetten. Een tweede aspect is dat de relatie die we hebben met de createur, de schepper, en Zijn imago gebaseerd moeten zijn op schoonheid en liefde.” Al in 2008 heeft Bahman poëzie van Rûmî kalligrafisch (inkt op papier) weergegeven en geëxposeerd onder de noemer ‘Without you! Never’ in Frankrijk en Marokko. “Zijn Soefisme zou het antwoord moeten zijn op de problemen in de wereld van vandaag.” “De letters die de basis vormen van de kalligrafische uitingen zijn gebaseerd op teksten. De boodschap, die ik tijdens mijn lessen graag doorgeef, gaat over verschillende aspecten van ons leven en de kunst en biedt een mooie opening naar een andere manier van leven. Vanuit mijn ervaring als leraar voor buitenlandse studenten kan ik zeggen dat het helpt als zij de Perzische taal begrijpen en kunnen lezen, maar noodzakelijk is dat absoluut niet. Als kind wist ik dat tenslotte ook niet toen ik met kalligraferen begon. Ik heb een methode ontwikkeld, waardoor ik kan werken met mensen die het Perzische alfabet niet kennen. Ik leer hen de bewegingen die nodig zijn kunst en kalligrafie in Teheran, waarna ik mij in volgende studies ging specialiseren in nieuwe concepten op dit gebied.” Inmiddels weet Bahman, die de traditionele instrumenten tar en sitar bespeelt, beter waarom hij juist voor muziek en kalligrafie heeft gekozen. “Mijn muziek staat voor de Iraanse geschiedenis, cultuur en beschaving en mijn kalligrafie voor een spontaan beeld van de Iraanse creativiteit en smaak. Het verband en de balans tussen beide zijn voor mij heel belangrijk en ik heb daar eerst in Iran en later in Frankrijk onderzoek naar gedaan. Dit heeft ertoe geleid dat ik de relatie tussen het visuele en het sonore heb gekozen als onderwerp voor mijn doctorale thesis.”

150

‘IK HOUD VAN RÛMÎ’ De dertiende-eeuwse wijsgeer, dichter, islamgeleerde, theoloog en Soefi-mysticus Djalâl-al-Din Muhammad Rûmî (12071273) is een van Bahman Panahi’s favoriete denkers en inspiratoren. In 2015 heeft hij daarom het boek ‘Le jardin des lettres de Rûmî’ uitgebracht, waarin hij zinnen uit de talloze gedichten van deze grote auteur in het Frans en Engels heeft opgenomen. Elke tekst gaat vergezeld van de op moderne wijze gekalligrafeerde letter uit het Perzische alfabet waarmee het originele vers begint. “Ik ben gek op Rûmî’s leven, de manier waarop hij het bestaan verklaart en hoe hij naar religie en spiritualiteit kijkt. Officieel behoor ik

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

KAL L IG R A FIE E N MUZ IE K

om de vormen te creëren. Tijdens dat proces gaan ze vanzelf de letters, het alfabet en de combinaties van de verschillende tekens begrijpen en al snel geldt dat ook voor woorden. De taal wordt bekender voor hen. Daarnaast is kalligrafie een van de modernere en meer gepassioneerde menselijke kunstvormen, die in mijn visie mensen kan helpen vriendelijker en gecommitteerder te zijn en de diepere zin van het (echte) leven beter te doorgronden.”

ENORME KALLIGRAFIEËN

AAN BAHMAN © MET DANK

Bahman Panahi heeft zijn Masters-graad en licentie gehaald aan het Iraanse Instituut van Kalligrafen. Bovendien is hij afgestudeerd aan de Faculteit der Schone Kunsten van de Universiteit van Teheran en heeft daarna zijn studie in Frankrijk vervolgd aan de Ecole des Beaux-arts in Valenciennes en de Sorbonne ((Masters). In de muziek heeft hij zich bekwaamd onder leiding van grote namen in de Perzische klassieke muziek. Sinds 1990 geeft de sinds 2002 in Parijs woonachtige Bahman cursussen en lezingen en houdt hij tentoonstellingen en concerten op vijf continenten. Hij is geregeld gevraagd als gastprofessor door bijvoorbeeld Harvard en andere universiteiten. bahmanpanahi@speakersacademy.nl

PANAHI

Er komt een nieuw project rond Rûmî’s poëzie aan. Een concept rond de grote dimensie van Panahi’s thesis ‘De muzikaliteit van lijnen en punten’. “Dat wordt een nieuwe ervaring met kalligrafie op geprepareerd papier met een afmeting variërend van twee tot vier meter. Dat is ongekend en is mijn volgende expositieproject. Daarnaast kom ik met een Franstalig boek over mijn zelf ontwikkelde nieuwe lesmethode voor Perzische kalligrafie, dat het resultaat is van vele jaren lesgeven aan studenten over de hele wereld. Gemeten aan het aantal studenten dat ik al heb onderwezen – van Afrika en Europa tot de Verenigde Staten en Azië – denk ik dat er zeker belangstelling voor is. Bovendien geef ik les in Parijs en hoop ik in de nabije toekomst ook workshops in Nederland te geven, al was het maar omdat jullie zulke goede (typo)grafische opleidingen hebben.” Op muzikaal gebied heeft Bahman Panahi nog niet zo lang geleden concerten van klassieke Perzische muziek gegeven in Dallas, Texas (tijdens het International Festival of Islamic Art) en Parijs (een fusion-concert met een Franse harpist en een Indiase percussionist). Grote kans dat degenen die zijn kalligrafie kennen zich zullen herkennen in zijn muziek en de relatie tussen beide ervaren.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

151

Een kleine hoeveelheid verse spirulinapasta per dag levert enorm veel essentiële voedingsstoffen op. Goed nieuws voor alle mensen die daaraan een tekort hebben en nu hun dagelijkse portie gezondheid bij wijze van spreken gewoon door de vla of de yoghurt kunnen roeren. Tim van Koolwijk (30), oprichter/eigenaar van Spireaux, onderzoekt nu of bijvoorbeeld ziekenhuizen en verzorgingstehuizen geïnteresseerd zijn in het tegen een betaalbare prijs aanbieden van verse spirulinaproducten aan patiënten en bewoners. Om te beginnen.

152

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

W E T E N S C HA P / G E Z O N D E VO E D I N G

Eten wat de vis eet: spirulina is super gezond drs. ir. Tim van Koolwijk Tekst: Jacques Geluk

n zeer efficiënte en compacte LED-fotobioreactoren kweekt de jonge ondernemende ingenieur Tim van Koolwijk spirulina, een eetbare fotosynthetische cyanobacterie of blauwalg en in verse vorm super gezond. “Het is een hele directe voedingsbron. Er zitten bijvoorbeeld veel meervoudig onverzadigde vetzuren in spirulina. Vissen eten deze algen en wij eten die vissen. Dat is dus eigenlijk heel inefficiënt. Tenzij je vis gewoon lekker vindt, hoef je het voor je gezondheid dus niet meer te eten”, lacht hij. In zijn ruimte in het duurzame bedrijvencomplex BlueCity010 – het vroegere Tropicanazwembad in Rotterdam – vertelt Tim met aanstekelijk enthousiasme wat voor goeds er nog meer in dit plantje zit: “Tien mineralen, elf vitaminen, essentiële vetzuren en meer dan 60% proteïne waarin achttien aminozuren aanwezig zijn, de bouwstenen van leven. Dat maakt theoretisch op termijn ook veel landen tuinbouw overbodig.” Het kan niet op, want fycocyanide, de blauwe kleurstof die erin zit, is volgens Tim bewezen goed voor de hersenontwikkeling. “Ik richt me allereerst het meeste op groepen die dit het beste kunnen gebruiken. Denk aan zelfstandig wonende ouderen die niet meer kunnen of willen koken en daardoor te weinig goede voedingsstoffen binnenkrijgen, maar ook aan bewoners van verzorgingstehuizen of patiënten van ziekenhuizen die vaak te eenzijdig eten. Een stagiaire van Spireaux onderzoekt hoe groot de belangstelling daarvoor is. Binnenkort denk ik hier bij BlueCity 010 al voor 1000 mensen spirulinapasta te kunnen maken, die dat dan dage-

lijks kunnen eten”, zegt Tim bevlogen. Hij wil het verschil maken en wat betekenen voor anderen. Dat is allemaal mooi, maar er zullen zeker mensen zijn die het ietwat eng vinden rauwe spirulina-algen te eten, zeker als ze vers en vloeibaar zijn. “Verse spirulina is geuren smaakneutraal en daardoor eenvoudig te mengen met allerlei populaire voedingsmiddelen, zoals sappen, smoothies en zuivelproducten als yoghurt en vla.”

‘Verse spirulina is een superfood’ ALLEEN VERS IS DUURZAAM Spirulina is al langer te koop in poederen tabletvorm, maar ruikt en smaakt dan als visvoer. “Er zijn ook sapjes op de markt, waarin slechts 1 tot 3 procent verse spirulina zit. Daaraan heb je weinig, dat is in feite dure vruchtensap. Vers gekweekte of gecultiveerde pasta is, wanneer het water eruit is gefilterd en afgespoeld, zuiver. Alle goede nutriënten zijn daarin behouden. Het fotosynthetische proces is efficiënt. De cellen van de cyanobacterie verdubbelen zichzelf bijzonder snel, waardoor het mogelijk is in compacte kweekbakken voldoende spirulina te produceren.” Het kweekproces is bovendien heel duurzaam. De cyanobacteriën zetten veel CO₂ om in zuurstof en de

bioreactoren zijn zo compact dat ze op den duur ook bij instellingen of voedingsmiddelen te plaatsen zijn, wat vervuilende transportbewegingen tot een minimum beperkt. Verder kan het water in de reactoren tot een jaar lang worden hergebruikt, waardoor een besparing van meer dan 99 procent ten opzichte van proteïne uit rundvlees mogelijk is. De komende tijd wil Tim alles in eigen hand houden. Hij wil zeker weten dat alles goed gaat, al was het maar omdat het moeilijk is de culturen zuiver te houden. “Gelukkig groeit spirulina ook onder zeer extreme omstandigheden, die ongeschikt zijn voor andere organismen. Daardoor kun je ook onder niet geheel steriele omstandigheden, zoals in de ruimte die ik nu heb, deze cultuur rein houden.” Hij wijst op nog een verschil: “Doordat het algje spirulina eigenlijk een cyanobacterie is zit er geen wand om de nucleus van de cel. Daardoor kan het menselijk lichaam het rauwe product zonder enige bewerking goed opnemen. Gewone algen moeten echter chemisch of mechanisch bewerkt worden voordat ze eetbaar zijn.”

DRIJVENDE BIOREACTOREN Spireaux is een voorzetting van Tims afstudeerproject in Indonesië. “Ik wilde iets doen met ontwikkelingshulp en had een gesprek gehad met iemand die actief was in het algenwereldje. Hij vertelde mij over fabrieken die op gigantische schaal algen produceren voor westerse markten. Dit ‘oersoepje’ sprak mij tot de verbeelding en ik was overtuigd van de potentie van algen als voedingsbron voor mensen in ontwik-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

153

W E T E N S C HA P / G E Z O N D E VO E D I N G

‘De blauwe kleurstof in spirulina is goed voor de hersenontwikkeling’

WOONKAMER TE KLEIN Met een gesloten tankje, een thermoskan en daarin een beetje geconcentreerde spirulinacultuur kweekt Tim na terugkeer in Nederland thuis door. “Ik was nog bezig met mijn afstudeerproject en wilde er meer over weten. Driekwart jaar later ontmoette ik tijdens mijn eindpresentatie bij TNO iemand die zich afvroeg of het niet mogelijk was op commerciële schaal te gaan kweken in grote kassen in bijvoorbeeld Spanje, waar de weersomstandigheden beter zijn. We zijn gaan samenwerken, maar eigenlijk zag ik meer in op kleinere schaal kweken in een gesloten systeem met compacte hoogefficiënte reactoren, die makkelijk te isoleren en daardoor op temperatuur te houden zijn. Uiteindelijk ben ik alleen verdergegaan met steeds grotere reactoren. Mijn woonkamer werd te klein, dus ben ik in januari 2015 ingetrokken bij BlueCity010.” Tim moet het eerste jaaralles zelf aanschaffen en heeft er daardoor andere baantjes, zoals lesgeven op de universiteit, bij. In november 2015 gaat het ineens een stuk gemakkelijker wanneer hij de ASN Bank Wereldprijs wint met zijn project en gaat hij keihard aan de slag. Afgelopen zomer heeft hij een subsidie van Citylab010 gekregen, die hem in staat stelt het dit jaar volledig geschaalde reactoren te kunnen bouwen.

TERUG NAAR INDONESIË Tims uiteindelijke doel is terugkeren naar Indonesië en daar zijn project ook voortzetten. “Het is makkelijker hier dingen te ontwikkelen en een financiële basis te leggen. Bovendien ben ik geen microbioloog en moet ik dus veel dingen uitproberen en ervaring opdoen. Veel fouten maken en het daarna beter doen. Daar is dit een uitstekende plek voor”, zegt hij terwijl hij laat zien hoe Tropicana langzaam verandert in het dynamisch duurzame bedrijvencomplex dat het uiteindelijk moet worden. Terug bij zijn eigen 25 vierkante meter ‘grote’ ruimte wijst hij op de gang naar een proefreactor. “Door de waterdruk is die ontploft en is er een stuk plexiglas uitgevlogen. Dat was vervelend, want daardoor stroomde 300 liter water over de vloer en heb ik het enige tijd zonder behuizing van de kweekbak moeten doen. Gelukkig heb ik inmiddels mijn nieuwe reactor aan kunnen zetten en na een korte evaluatie ben ik daarna weer snel begonnen met de volgende die weer een maatje groter zal zijn.” Het project in Indonesië betekent overigens niet dat Tim van Koolwijk stopt met zijn Nederlandse activiteiten. In tegendeel. Hij heeft grootse plannen. Hij heeft in december een grotere ruimte in het voormalige zwemparadijs betrokken om voldoende kweektanks te kunnen neerzetten. Om zijn product ook buiten de verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en sportclubs – die hebben al belangstelling getoond voor zijn superfood – te kunnen verkopen overweegt hij samen te gaan werken met voedselproducenten. Zonder zijn idealen te verkwanselen. “Verse spirulina werkt alleen als zowel de kwaliteit als de kwantiteit in orde zijn. Misbruik wil ik altijd voorkomen.”

Drs. ir. Tim van Koolwijk is onder meer oprichter van Spireaux. Zijn bedrijf ontwikkelt kleine fotobioreactoren voor de productie van pasta van zeer voedzame verse spirulina (Arthrospira Platensis) voor menselijke consumptie. Hij heeft gestudeerd aan de TU Delft (Geïntegreerd Productontwerp en Wetenschappelijke Communicatie) en voordien aan dezelfde universiteit zijn BSc Industrial Design Engineering gehaald. Tim heeft in het kader van zijn studie projecten gedaan in Azië. timvankoolwijk@speakersacademy.nl

154

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

GELUK

kelingslanden. Vervolgens ben ik twee keer naar Indonesië gereisd om daar onderzoek te doen naar de wijze waarop micro-organismen kunnen bijdragen aan het oplossen van ondervoeding. Met 750 pagina’s transcript en vijftig uur video ben ik in Nederland teruggekomen. Op basis daarvan heb ik daar ter plaatse een systeem ontwikkeld waarbij de lokale bevolking op zee met drijvende bakken of bioreactoren – eigenlijk zijn het gewoon simpele ronde plastic containers – cyanobacteriën kan kweken. Het eten van spirulina, dat gelukkig heel snel groeit, kan het ijzeren vitamine-A-tekort waaraan veel mensen lijden oplossen. Dat moet ook, want zo’n gebrek zorgt voor een minder goede ontwikkeling van de hersenen, waardoor mensen niet hun volle potentie kun-

nen benutten en vaak zijn veroordeeld tot blijvende armoede. Mensen weten vaak niet wat vitaminen zijn. Kinderen krijgen suikerwater van hun ouders, omdat ze daar ogenschijnlijk vrolijk en dus gezond van worden. Ook krijgen baby’s vaak geen borstvoeding, omdat ouders dat zien als ‘iets voor arme mensen’.” Op armoede en ondervoeding rust in Indonesië volgens Tim een groot taboe.

C OLUMN

België-Nederland, de eeuwige interland © TON VAN TIL

ls een Nederlandse onderneming een Belgisch bedrijf overneemt (Albert Heijn - Delhaize), of een Belgische onderneming aast op een Nederlands bedrijf (bpost PostNL) hangt er altijd elektriciteit in de lucht. We zijn goede buren natuurlijk en we gaan tegenwoordig samen op handelsmissie, maar steeds weer duiken ook misverstanden en stekeligheden op. Denk aan irritaties rond de veiligheid van Belgische kerncentrales, het langslepende conflict rond ontpoldering in Zeeland, de IJzeren Rijn. Waar Belgen en Nederlanders samenwerken, is altijd wel wat te beleven – vaak plezier, maar ook wel onbegrip en zelfs ergernis of wantrouwen. Een heel banaal voorbeeld: Nederlanders raken in de war van de manier waarop Belgen al dan niet tutoyeren; als het hen wordt uitgelegd slaken ze een zucht van verlichting. Belgen begrijpen dan weer niet waar Nederlanders zich druk over kunnen maken. Uit onbegrip kan wantrouwen ontstaan. Onlangs had ik een workshop met IT-projectmanagers van een grote Nederlandse bank. Plaats van de handeling: Brussel. Ze informeren elkaar met een periodiek dashboard, waarop de voortgang van projecten zichtbaar is door middel van de kleuren groen, oranje, rood. Op de dashboards van de Belgen wemelt het van oranje, soms rood; de Nederlanders laten vooral groen zien. Tot grote ergernis van de Belgische collega’s, want ze zijn hun vertrouwen in dat optimisme kwijtgeraakt: op de dag dat opgeleverd moet worden, komen alsnog lelijke apen uit de Nederlandse mouw. Pas bij deze gelegenheid in Brussel werd dit probleem benoemd en begreep men het tegen de achtergrond van onderlinge cultuurverschillen. Dat cultuurverschillen tussen Belgen en Nederlanders aanzienlijk zijn, is inmiddels uitvoerig gedocumenteerd. Uit mijn eigen

Paul Wouters

onderzoek blijkt dat vooral Nederlanders geneigd zijn de verschillen te onderschatten. Ze gaan er vaak vanuit dat in het bijzonder Vlamingen, die ze nog redelijk goed kunnen verstaan, ongeveer denken en doen zoals zijzelf. Ten onrechte, want vergis je niet: Vlamingen lijken cultureel meer op Walen, Brusselaars en Fransen dan op Nederlanders. België behoort tot de Latijnse cultuurgroep in Europa, Nederland tot de Noordelijke, samen met Denemarken, Zweden, Noorwegen en het noorden van Duitsland. Verschillen staan samenwerking natuurlijk niet in de weg, integendeel! Juist doordat Belgen en Nederlanders verrassend vaak op een andere manier tegen zaken aankijken, andere talenten en manieren van communicatie hebben, werk op een andere manier aanpakken en er andere ideeën over kwaliteit op na houden, kunnen ze elkaar uitstekend aanvullen en veel profijt halen uit samenwerken. ‘Van hoofdpijn naar meerwaarde’ is vaak mijn motto bij workshops met multicultureel samengestelde groepen

van ondernemingen. Ik heb overigens de indruk dat binnen internationale ondernemingen hoe langer hoe meer Benelux-clusters ontstaan, terwijl men voorheen zag dat Nederland meer bij het Verenigd Koninkrijk en België meer bij Frankrijk aanleunde. Het lijkt me een logische en kansrijke ontwikkeling, maar… ga er niet vanuit dat de nieuwe samenwerking vanzelf op rolletjes gaat lopen! Wat kan men zich nu concreet voorstellen bij die workshops? Het pad naar prettige interculturele samenwerking loopt van bewustwording, over toepassen, naar praktische afspraken en praktijk. De eerste stap is zeer essentieel. Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe de top van een onderneming als een struisvogel de kop in het zand stak voor interne cultuurverschillen. In mijn boek vertel ik daar een nogal smeuïg verhaal over, met naam en toenaam; het is met die onderneming (Fortis) niet goed gegaan. De fase van bewustwording biedt deelnemers diverse ‘eyeopeners’. Vanuit het beschikbare onderzoek begrijpt men nu meer van de eigen ervaringen. Dat leidt tot toepassen van die inzichten op wat men met elkaar zoal meemaakt en tot aanbevelingen die men aan zichzelf en elkaar geeft om productiever te werken. Zoals met alle afspraken, dienen ze ook opgevolgd te worden. Eén workshop maakt de lente niet, maar kan wel een doorbraak betekenen. Ik ontwikkelde een arsenaal aan werkvormen om deelnemers op dit pad te begeleiden. Dat zorgt niet alleen voor veel inzicht, maar ook voor een hoop plezier. En dat is precies de bedoeling. Wij, Belgen en Nederlanders, delen een gevoel voor humor en dat helpt geweldig. paulwouters@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

155

“Het is niet alleen de bevolkingsgroei, maar het zijn ook de gevolgen van armoedevermindering die zorgen voor ongekende uitdagingen in de transitie naar een duurzame planeet”

Grondlegger prof. dr. ir. Guus Berkhout 156

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

B IG DATA

Big data intelligence voor welvaartsontwikkeling In steden en landen overal in de wereld staan we voor uiterst ingewikkelde vraagstukken die direct gekoppeld zijn aan welvaartsontwikkeling, zoals armoedebestrijding, migratiestromen, stagnerende arbeidsmarkten, zorg voor de natuurlijke omgeving en invloeden van klimaatverandering. In de afgelopen jaren zijn verschillende oplossingen aangedragen, maar de resultaten zijn beperkt: er is te weinig samenhang en het grote plaatje ontbreekt.

prof. dr. ir. Guus Berkhout

et Centre for Global Socio-Economic Change (CFGSEC) komt met verrassend nieuwe kennis over de samenhang tussen de economische groei, de sociale ontwikkeling en de ecologische voetafdruk van georganiseerde samenlevingen. CFGSEC maakt het grote belang van onderlinge verbanden – voortkomend uit big data analyses – met wereldwijde voorbeelden zichtbaar. Hiermee levert het Centrum inzichten én vergezichten die van groot belang zijn voor overheden, multinationals en internationale organisaties om de grote vraagstukken met elkaar aan te kunnen pakken.

TOEKOMSTSCENARIO’S Het verhaal van CFGSEC is dus niet alleen vernieuwend en inspirerend; het is ook gebaseerd op harde feiten. Het Centre helpt grip te krijgen op grote maatschappelijke vraagstukken en ondersteunt met haar kennis het ontwikkelen van fact-based toekomstscenario’s. Die toekomstscenario’s spelen een sleutelrol bij de keuzes die beslissers moeten maken. Denk aan burgemeesters van grote steden, toekomstgerichte regeringsleiders, CEO’s van multinationals, RvB’s van energiemaatschappijen en beheerders van grote vermogens.

• Sociale, economische en ecologische veranderingen blijken onlosmakelijk met elkaar verbonden en investeringen moeten in balans zijn voor een blijvende welvaartsontwikkeling.

Centre for Global Socio-Economic Change

Met de door CFGSEC ontwikkelde algoritmen is het mogelijk om te laten zien waar een georganiseerde samenleving staat in haar sociaaleconomische ontwikkeling en welke mate van welvaart het in de toekomst kan bereiken.

WELVAARTSONTWIKKELING* DOOR BEÏNVLOEDING VAN GEDRAG Inzicht in gedrag van individuen is lastig, maar het gedrag van groepen is met behulp van big data goed in kaart te brengen en daardoor ook goed te voorspellen. CFGSEC heeft op basis van big data het gedrag van 150 landen over een periode van 30 jaar onderzocht. Daarmee heeft het Centre verrassende inzichten verworven over de ontwikkeling van welvaart en welzijn, namelijk: • Welvaartsontwikkeling blijkt volgens een universeel patroon te verlopen, of het nu gaat om (een cluster van) buurten, steden, landen of de gehele wereld.

CFGSEC’s fact-based raamwerk kan worden gebruikt om de effecten van voorgenomen beleid te voorspellen en toekomstbeelden van alternatieven zichtbaar te maken. Daarmee levert CFGSEC de kritische informatie voor strategische besluitvorming. CFGSEC maakt fact-based analyses gebaseerd op bigdata technologie, levert concrete adviezen en monitort de ontwikkelingen voor specifieke vraagstukken. Voor leden die haar onderzoek steunen maakt CFGSEC specifieke analyses op de schaal van clusters van landen (bijvoorbeeld de EU), individuele landen, metropoolregio’s, individuele steden en buurten. Resultaten vormen de basis voor het maken van coherent multi-level beleid. * Onder welvaart verstaat het Centre veel meer dan de beschikking over voldoende financiële middelen. Het gaat ook om zaken als gezondheid, zinvol werk en mondiaal rentmeesterschap.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

157

B IG DATA

WORLD PROSPERITY OUTLOOK CFGSEC is met haar omvangrijke big data-onderzoek, uitgevoerd over 150 landen voor een periode van 30 jaar, tot de ontdekking gekomen dat economische groei en armoedereductie sterk gekoppeld zijn. De gemiddelde mondiale welvaart blijkt zich bovendien te ontwikkelen volgens een universeel patroon, de ‘Global Prosperity Curve’. CFGSEC laat voor elk land een transitiepad zien dat aangeeft hoe de sociaaleconomische ontwikkeling is verlopen in het verleden, wat de grote uitdagingen zijn in het heden en hoe de ontwikkeling er in de toekomst uit zal zien bij (on)gewijzigd beleid. In de eerste World Prosperity Outlook wordt uitgebreid aandacht besteed aan de nieuwe inzichten op het gebied van welvaartsontwikkeling in landen en metropoolregio’s. U leest er meer over de universele Global Prosperity Curve, de daarmee verbonden onge-

lijkheden tussen landen en ongelijkheden binnen landen. Met concrete voorbeelden wordt uitgelegd hoe afwijkingen ontstaan en wat die betekenen. Onderwerpen die aan bod komen zijn: • De positie van individuele landen in het sociaaleconomische landschap; • Indeling van landen die zich in een vergelijkbare ontwikkelingsfase bevinden, de zgn CDP-clusters; • Inzicht in de snelheid van welvaartsontwikkeling van landen langs hun eigen transitiepad; • Ecologische factoren, zoals CO2-uitstoot en vleesconsumptie, die gekoppeld zijn aan energieverbruik en economische groei; • Toepassing van de sociaaleconomische inzichten op het niveau van metropoolregio’s; • Voorbeelden van toekomstvoorspellingen op basis van harde feiten (‘fact-based scenario’s’).

LID WORDEN VAN HET CENTRE FOR GLOBAL SOCIOECONOMIC CHANGE? Leden van CFGSEC zijn personen en organisaties in de publieke en private sector. Zij willen het Centrum ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van het leven in de wereld door fact-based R&D op het gebied van welvaart en welzijn. Zij krijgen ook de mogelijkheid om advies op maat aangeleverd te krijgen. Denk daarbij aan inzichten in de ontwikkeling van bepaalde landen, metropoolregio’s of individuele steden en de effecten op die ontwikkeling in de toekomst bij (on)gewijzigd beleid. Advies is uitsluitend beschikbaar voor leden van het Centrum.

Als ‘supportive member’ van CFGSEC krijgt u: • De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook; • Toegang tot de exclusieve leden bijeenkomsten van CFGSEC; • De mogelijkheid advies op maat te krijgen.

Als ‘strategic member’ van CFGSEC krijgt u: • De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook; • Toegang tot de exclusieve leden bijeenkomsten van CFGSEC; • De mogelijkheid advies op maat te krijgen; • Een plaats in CFGSEC’s Program Advisory Board. Hierin wordt het meerjarenplan geformuleerd voor onderzoek op basis van gemeenschappelijke issues; • Toegang tot de onderzoeksgegevens. De gemiddelde welvaartsontwikkeling voor 150 landen wordt zichtbaar met de Global Prosperity Curve. Drie

- het percentage mensen beneden de armoedegrens

- de inkomensongelijkheid

Neem contact met ons op om te horen wat het nieuwe Centrum voor uw specifieke vraagstukken kan betekenen. guus.berkhout@cfgsec.com

Professor Guus Berkhout richt zich op het zichtbaar maken van wat er gebeurt in complexe systemen met behulp van big data (‘imaging of complex behavior’). Hij kreeg internationale bekendheid met het in kaart brengen van de uiterst ingewikkelde geologische processen diep in de aarde, en de invloed van menselijk ingrijpen daarop (‘seismic imaging’). Met zijn omvangrijke big data ervaring kijkt hij nu op een vernieuwende manier naar het sociaaleconomische gedrag van landen en steden (‘socioeconomic imaging’). Guus Berkhout is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Nederlandse Academie voor Technologie en Innovatie (AcTI). Hij ontving in Europa en Amerika de hoogste wetenschappelijke onderscheidingen voor zijn big data werk in de geowetenschappen. guusberkhout@speakersacademy.nl

158

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

DANIELS

- besteedbaar inkomen per huishouden

factoren voor welvaartsontwikkeling zijn in één beeld bijeengebracht:

Armoedebestrijding

Werk en economische groei

Gendergelijkheid

Klimaat

Word lid van het Centre for Global Socio-Economic Change

Inkomensgelijkheid

Rechtsgelijkheid

Leden van CFGSEC zijn personen en organisaties in de publieke en private sector. Zij willen het Centre ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van het leven in de wereld door fact-based R&D op het gebied van welvaart. Zij krijgen ook de mogelijkheid om advies op maat aangeleverd te krijgen. Denk daarbij aan inzichten in de ontwikkeling van bepaalde landen, regio’s of metropolen en de Inclusieve effecten op die ontwikkeling bij gewijzigd beleid. Advies is uitsluitend beschikmondialisering baar voor leden van CFGSEC. Als ‘supportive member’ van CFGSEC krijgt u: • De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook,

met nieuwe inzichten en interventiefactoren; • Toegang tot de bijeenkomsten van CFGSEC; • De mogelijkheid om advies op maat te krijgen.

Duurzame leefomgeving

Als ‘strategic member’ van CFGSEC krijgt u: • De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook, Infrastructuur

met nieuwe inzichten en interventiefactoren;

• Toegang tot de bijeenkomsten van CFGSEC; • De mogelijkheid om advies op maat te krijgen;

++ Een plaats in de Program Advisory Board. Hierin wordt het meerjarenplan geformuleerd voor onderzoek op basis van gemeenschappelijke issues; ++ Toegang tot de onderzoeksgegevens.

* om te horen wat wij voor Neem contact met ons op Welvaartsontwikkeling uw specifieke vraagstukken kunnen betekenen. “Bij alle ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken zal het door beïnvloeding van gedrag zichtbaar maken van relaties tussen sectoren ons dichter bij de

Betaalbare schone energie

oplossing brengen. Horizontalisering met big data is de start van een nieuw innovatietijdperk."

Ecologisch klimaat

Inzicht in gedrag van individuen is lastig, maar het gedrag van groepen is met behulp van big data goed in kaart te brengen en daardoor ook te voorspellen. CFGSEC heeft op basis van big data het gedrag van 150 landen over een periode van 30 jaar onderzocht. Daarmee heeft het Centre verrassende inzichten verworven over de ontwikkeling van welvaart, namelijk: Welzijn en gezondheid

1. Welvaartsontwikkeling blijkt volgens een vast patroon te verlopen, of het nu gaat om (een cluster van) buurten, steden, landen of de hele wereld. 2. Sociale, economische en ecologische veranderingen blijken onlosmakelijk met elkaar verbonden en investeringen moeten in balans zijn voor een blijvende welvaartsontwikkeling. Voedsel voor iedereen

Met de door CFGSEC ontwikkelde algoritmen is he mogelijk om te tonen waar een georganiseerde sam leving staat in haar sociaaleconomische ontwikkeli welke mate van welvaart het in de toekomst zal be CFGSEC’s fact-based raamwerk kan worden gebru de effecten van voorgenomen beleid te voorspellen een realistisch toekomstbeeld te schetsen. Daarme CFGSEC de kritische informatie voor strategische b vorming.

CFGSEC maakt fact-based analyses gebaseerd op b technologie, levertvoor concrete Onderwijs jongadviezen en oud en monitort d ontwikkelingen voor specifieke vraagstukken. Voor die haar onderzoek steunen maakt CFGSEC specifi analyses op de schaal van clusters van landen (bijv beeld de EU), individuele landen, metropoolregio’s en buurten.

* Onder welvaart verstaat het Centre veel meer dan de beschikking over voldoende financiële middelen. Het gaat ook om zaken als gezondheid, zinvol werk SPEAKERS en mondiaal ACADEMY® rentmeesterschap. MAGAZINE 2017 159

Geschiedenis proeven is het verleden beleven drs. Bert Boer

Tekst: Jacques Geluk

160

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Bezoekers van rijksmuseum Muiderslot voelen al snel dat ze onderdeel gaan uitmaken van de geschiedenis, ze lopen er immers dwars doorheen. Van 1285 via de zeventiende eeuw naar het heden. Steeds meer Nederlandse en buitenlandse toeristen weten het museum te vinden, dat vooral voor de laatste groep nu ook bekend is onder de naam Amsterdam Castle. Directeur Bert Boer vertelt in dit artikel enthousiast over zijn museum, de historie en de bijzondere businessclub Amicorum.

H I S T O R I E - M U I D E R SL O T

et Muiderslot is de best bewaarde waterburcht van Nederland. Floris V laat het slot in 1285 bouwen als dienstwoning voor de baljuw, de vertegenwoordiger van de landsheer in de regio tussen de dan nog kleine nederzetting Amstelredam en Hilversum. Het is een strategische plek waar de handel over water gemakkelijk te controleren is. Er ligt een ketting over de Vecht. Schippers die naar de welvarende handelsstad Utrecht willen moeten tol betalen om verder te mogen. Amstelredam krijgt van Floris V een tolprivilege. Dat is te beschouwen als het geboortecertificaat van de stad, die daarop voor het eerst op schrift bij naam wordt genoemd. Doordat de tolheffing Utrecht steeds duurder maakt, begint voor Amstelredam, het latere Amsteldam en tegenwoordige Amsterdam, een periode van groei en bloei. “Twintig procent van de ongeveer 135.000 mensen die ons jaarlijks bezoeken komt uit het buitenland. Amerikanen vormen daarvan met ruim dertig procent de grootste groep. Als ze het kasteel zien valt de grootte in eerste instantie wat tegen, maar dat verandert als ze horen dat het er al ruim zevenhonderd jaar staat. Dan zijn ze zeer geïnteresseerd in wat er sindsdien allemaal is gebeurd. Voor alle bezoekers geldt dat ze de geschiedenis proeven en er onderdeel van gaan uitmaken, terwijl ze, soms over de uitgesleten treden, door het kasteel lopen en bijna voelen hoe de personen op de schilderijen in de Ridderzaal hen aankijken”, zegt Bert Boer, de gepassioneerde directeur/bestuurder van rijksmuseum Muiderslot. “Sinds vijf jaar noemen we het ook Amsterdam Castle om buitenlandse toeristen een beter idee te geven waar het ligt. Het werkt. Destijds kwamen er zo’n 10.000 toeristen naar het Muiderslot, in 2016 waren dat er 27.000, bijna drie keer zoveel. Bezoekers kunnen twee middeleeuwse routes zelf afleggen en bijvoorbeeld de wapencollectie bewonderen. Van een Vikingzwaard uit de achtste eeuw tot zestiende eeuwse musketten, maar ook harnassen en toernooiharnassen met lansen.” Kinderen kunnen aan de hand van allerlei spelletjes zelf de geschiedenis beleven en zelfs ridder worden. Daarnaast is er een rondleiding langs de mooiste,

zeventiende eeuwse collectie onder leiding van gidsen en zijn er twee keer per jaar tentoonstellingen die extra verdieping geven.

___ Het zeventiende eeuwse Muiderslot geschilderd door Gerrit Berckheyde

‘P.C. Hooft was de Loe de Jong van de zeventiende eeuw’

Muiderslot. “Voor mij is het mooie dat musea je rijker maken. Mensen die een hippe koffiebar bezoeken, waar ze veel betalen voor een kopje, gaan er naartoe voor de beleving. Als ze buiten komen zijn ze niet veranderd. Een bezoek aan een goed museum zorgt ervoor dat bezoekers weggaan met nieuwe inzichten en iets hebben geleerd. Steeds meer mensen ontdekken dat. Het museumbezoek zit in de lift.” Boer denkt even na en zegt dan: “Wat kinderen in de basisschoolleeftijd meemaken bepaalt voor een groot deel hoe ze in hun latere leven zijn. Voor middelbare scholieren die een goede geschiedenisleraar hebben komt de historie tot leven. Dat willen we hier ook bereiken, want door het te beleven groeit je interesse en kun je het beter onthouden. Dat is in de sport ook zo. Een cricketwedstrijd is een saaie bedoening, totdat iemand naast je, die de spelregels, de spelers en de talenten kent, erover vertelt en je meeneemt in de sport. Dan boeit die wedstrijd ineens. Hoe meer je van iets weet, des te interessanter het is.” De daad bij het woord voegend, vertelt Bert Boer daarom meteen verder over het Muiderslot.

P.C. HOOFT NIEUWE INZICHTEN OPDOEN Even onderbreekt Bert Boer zijn verhaal om iets over zijn eigen geschiedenis te vertellen. Hij studeert bedrijfskunde en -economie. Op advies van zijn professor denkt hij na over wat hij wil worden. Zijn wenslijstje vermeldt sport, cultuur, natuur en hulporganisaties. Eerst werkt hij even voor een bank. Vervolgens is de culturele ondernemer bij NOC*NSF als marketingmanager verantwoordelijk voor de sponsoring van de Nederlandse Olympische ploeg, inclusief rechten en media. Na twaalf jaar stapt hij echt over naar de cultuursector, waar hij eigenlijk op dezelfde wijze verbindingen legt. Bij de Nederlandse Museumvereniging is het zijn taak de Museumjaarkaart populair te maken. “In tien jaar tijd is het aantal uitgegeven kaarten gegroeid van 425.000 naar 1,4 miljoen.” Sinds 2011 is hij directeur van het

Bijzonder is dat het kasteel er nog bijna net zo uitziet als in de veertiende eeuw. Engelse kastelen zijn in het verleden veelal bewoond door graven, wier erfgenamen er vaak een vleugel aanbouwden, waardoor het uiterlijk steeds veranderde. Een ‘dienstwoning’ als het Muiderslot kon hetzelfde blijven, omdat er steeds nieuwe baljuws kwamen, die uiteindelijk weer moesten vertrekken. Toch is er wel iets veranderd. “Aanvankelijk had je het slot met een gracht er omheen, maar tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) was dat niet meer voldoende om het kasteel te beschermen en is een stervormig bastion aangelegd. Dat was onder andere onderdeel van de Hollandsche Waterlinie en bestaat nog steeds. De tuinen zijn net als in de zeventiende eeuw aangelegd in verschillende kwartieren, met bijvoorbeeld een kruidenhof en een warmoeshof met groenten. Af en toe krijg ik een zeventiende eeuwse komkommer mee naar huis of ik moet oeranijs of heilige boontjes proeven.” In het slot zelf

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

161

zijn twee tijdvakken goed te herkennen. De middeleeuwen, toen het kasteel is gebouwd, en de zeventiende eeuw. “Die periode hebben we gekozen omdat P.C. Hooft (15811647) toen in het slot woonde. Hij was een zoon van de Amsterdamse burgemeester en moest er als baljuw voor zorgen dat vijanden niet langs Muiden konden wanneer ze Amsterdam wilden veroveren. Hooft was echter veel bekender als schrijver en dichter. Hij heeft, als een soort Loe de Jong van de zeventiende eeuw, de Tachtigjarige Oorlog uitgebreid beschreven en daar twee eeuwen later veel erkenning voor gekregen. Zijn roem en populariteit hebben het kasteel uiteindelijk van de ondergang gered”, vertelt Bert Boer. “Het is bewoond geweest tot Napoleon het baljuwsysteem afschafte en dienstwoningen niet meer nodig waren. Nadat Napoleon was verslagen en de Nederlanden in een economische crisis verkeerden, wilde de uit Engeland teruggekeerde koning Willem I het Muiderslot in 1825 aanbieden voor afbraak. In mijn kantoor hangt nog het originele aankondigingsaffiche. Protesten van de Amsterdamse bevolking, die

162

H I ST O R I E - M U I D E R SL O T

___ Het Muiderslot langs de Vecht en in het noorden het IJmeer

___ Ridderzaal David Lok vonden dat het huis van Hooft niet mocht verdwijnen, brachten de koning tot inkeer.”

eeuwse schouw ter verheerlijking van Hooft. “In 1950 zijn die details weer weggehaald, omdat men toen weer een heel ander idee had van hoe het in de middeleeuwen moet zijn geweest.” De schouw is inmiddels opgebouwd in de toren naast de Ridderzaal en ook het schilderij waarop te zien is hoe Hooft wordt gekroond tot stadspoëet van Amsterdam is weer te zien. De zolder, waar alles was opgeslagen, was nodig voor de bouw van een nieuw intern museumdepot.

RIJKSMUSEUM SINDS 1868

AMICORUM: BUSINESSCLUB IN EEN UNIEKE OMGEVING

Het Muiderslot is een rijksmuseum sinds 1878, zes jaar eerder dan het Rijksmuseum in Amsterdam. “Daarmee zijn we één der oudste rijksmusea van Nederland”, constateert Bert Boer. Hij zoekt niet naar feiten en data, hij kent ze. Vanuit zijn passie die in vrijwel elke zin die hij uitspreekt terugkeert. Beeldend vertelt hij over de romantische middeleeuwse details die tijdens de restauratie in de negentiende eeuw zijn teruggebracht, zoals de enorme lambrisering in de Ridderzaal en grote negentiende

“Prins Floris van Oranje is onze beschermheer en de trekker van onze selecte businessclub. We hebben een kleine dertig leden uit heel Nederland, van Vlissingen tot Groningen, en willen graag groeien tot zestig. Het zijn vooral directeuren of eigenaren van bedrijven die hier vier keer per jaar bij elkaar komen. Als ze zijn gearriveerd ga ik, na een eerste drankje, met hen het kasteel door om iets te vertellen over een bepaalde ruimte of een plek waar reguliere bezoekers nooit komen, omdat ik het belangrijk vind dat zij

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C AT E G O R I E

‘Musea maken je rijker’

BIJZONDER SCHILDERIJ Soms kan de club extra waardevol zijn voor het museum. Boer: “Ik had een keer een zwart-witfoto gezien van een zeventiende eeuws schilderij van het Muiderslot door Gerrit Berckheyde. In 1930 was het bij Christie’s in Londen verkocht aan een parti-

culiere eigenaar. Dus was het weg. Vorig jaar kwam ik het tegen op de Tefaf kunsten antiquiteitenbeurs in Maastricht, waar de kleinkinderen van de Britse particulier het te koop aanboden. ‘Dat hoort op het Muiderslot’, dacht ik en ik ben snel gaan uitzoeken of ik voldoende middelen bij elkaar kon krijgen. De club heeft meegeholpen en nu hangt het schilderij in de Ridderzaal, alsof het is thuisgekomen.” Bert Boer heeft intussen uitgezocht wie de koper van destijds was. “Die verzamelaar was de Engelse kolonel Badger. Hij is in 1944 gesneuveld tijdens de slag om Arnhem en ligt nu in Oosterbeek begraven. Dat is ook het mooie aan een museum: aan al die schilderijen zit een verhaal vast dat het waard is verteld te worden.”

Drs. Bert Boer is directeur van Rijksmuseum Muiderslot. Hij heeft bedrijfskunde op Nyenrode en bedrijfseconomie aan de Universiteit van Maastricht gestudeerd. Daarna heeft hij achtereenvolgens gewerkt als concerntrainee bij Rabobank International, marketingmanager bij NOC*NSF en de Nederlandse Museumvereniging, waar hij verantwoordelijk was voor de groei van de Museumjaarkant. De verbinding tussen passie, organisatie en publieksbereik is daarbij altijd zijn drijfveer. Voor meer informatie over het museum en de Amicorium businessclub: bert.boer@muiderslot.nl. Website: www.muiderslot.nl. bertboer@speakersacademy.nl

NHUYS

bevlogen directeur legt uit dat er twee soorten lidmaatschap zijn. Het duurste geeft een lid zelfs het recht om eenmaal per jaar buiten de openingstijden van het museum het kasteel voor zijn of haar bedrijf of zichzelf te gebruiken. “Onze leden mogen ook altijd een introducé meenemen, van wie ze denken dat die bij Amicorum past. Vaak resulteert dat erin dat onze gasten deel willen blijven uitmaken van de businessclub.”

een band met het slot krijgen. Bovendien is er altijd een bijzondere spreker in de Ridderzaal, waar tijdens het diner de geschiedenis als het ware op hen neerdaalt. Bij wijze van uitzondering branden dan ook de kaarsjes in de kroonluchters. Vaak hebben onze leden drukke agenda’s en zijn ze zelfs ’s avonds vaak op pad, maar willen ze er toch bij zijn. Wanneer ik merk dat ze zich echt verbonden voelen met het slot en zijn historie en zie dat ze verrijkt weggaan, kijk ik terug op een mooie avond”, zegt Bert Boer met een schittering in zijn ogen. “Het is een groep mensen die het leuk vinden elkaar te treffen. Ze komen niet per se om zaken te doen, maar vertellen elkaar waarmee ze bezig zijn en wat zij belangrijk vinden. Daar kan natuurlijk best iets moois uit voortvloeien.” De

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

163

___ vlnr Generaal-Majoor b.d. drs. Pieter Cobelens | Marcel Paardekooper (CEO Legian) | prof. dr. Chris Peeters | Dick Hoogendoorn (Legian)

100 % Nederlandse veiligheidsketen beschermt onze vitale kroonjuwelen Tekst: Jacques Geluk

164

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C Y B E RV E I L IG H E I D

Een aantal Nederlandse bedrijven heeft de OranjeVeiligheidsKeten (werknaam) opgericht, die vanaf dit jaar cybersecurity-diensten wil verlenen binnen Nederland. Met name aan de overheid. “De deelnemende ondernemingen zijn en blijven voor minimaal 51 procent in Nederlandse handen en ook de encryptie-oplossing is typisch Nederlands”, zegt Pieter Cobelens van Policy Research Corporation. “Internationaal samenwerken op het gebied van cyberveiligheid moet, maar wij willen voorkomen dat bijvoorbeeld buitenlandse inlichtingendiensten kunnen meekijken of niet-gescreende medewerkers met data aan de haal gaan.”

n de cyberwereld is spionage heel gewoon. Inlichtingendiensten, zoals de MIVD waarvan ik de baas ben geweest, doen daaraan van harte mee. Nederlandse bedrijven die Amerikaanse producten gebruiken lopen, op grond van de Patriot Act, grote kans dat de NSA meekijkt. Wie de kluiscode van zijn kroonjuwelen geheim wil houden, wil niet dat zelfs onze Amerikaanse vrienden die kennen. Daarom is dat Nederlandse in ons verhaal zo belangrijk”, aldus generaal-majoor b.d. drs. Pieter Cobelens, één der initiatiefnemers. Voorwaarde voor ondernemers die onderdeel willen uitmaken van de Veiligheidsketen is daarom dat hun bedrijven voor minimaal 51 procent in Nederlandse handen zijn en blijven. Ook de encryptie, de versleuteling, is typisch Nederlands. Eén bedrijf binnen de keten houdt zich daarmee bezig. Een andere onderneming doet achtergrondonderzoeken en een contingent van bedrijven is verantwoordelijk voor adviseurschap, identiteit, forensisch onderzoek en 24/7 bewaking. “Met ons bedrijf Legian hebben Marcel Paardekooper en ik een systematiek, een regiestelsel, bedacht, waarvan wij ook de regisseur zijn. Wij zorgen ervoor dat de deelnemers aan het stelsel optimaal op elkaar afgestemde diensten gaan aanbieden op het gebied van cyberveiligheid. Daarbij richten we ons vooral op bedrijven die en organisaties die deel uitmaken van de Nederlandse vitale infrastructuur”, zegt Dick Hoogendoorn. “Dan moet je denken aan strategisch advies,

‘Ik proef soms dat de overheid gewoon zit te wachten tot de Veiligheidsketen volledig operationeel is’

tig en synergetisch is, dat de overheid haar geheimen zonder problemen zou moeten kunnen opslaan in een cloud-omgeving die deze ondernemingen verzorgen en waarop ze zijn af te rekenen.”

VITALE INFRASTRUCTUUR

beheer, het screenen van alle medewerkers en alles daar tussenin.” Cobelens: “Legian zorgt er dus voor dat wat wij doen valt onder de Nederlandse jurisdictie en regelgeving. Dat betekent dat Nederlandse overheid ons kan aanpakken als er iets mis zou gaan. Dat is nu nog niet mogelijk, maar we denken zelfs over een geraffineerde techniek waarbij de overheid echt een stok krijgt om mee te slaan als dat nodig is. Die ingebouwde stok achter de deur helpt ons de verplichting Nederlands te zijn te blijven nakomen. Dat kunnen we trouwens alleen realiseren met aangesloten bedrijven die in hun métier heel succesvol zijn en een netwerk hebben dat zo krach-

“Een veiligheidsketen zoals wij die nu aanbieden bestaat in feite nog niet”, vertelt Marcel Paardekooper. “Afzonderlijk zijn bedrijven en organisaties er natuurlijk al langer mee bezig.” Hoogendoorn: “ Iedereen doet wel iets, maar vaak zonder samenhang. Bedrijven leren weinig van elkaar. Als ik kijk naar de Rijksoverheid zit iedereen in zijn eigen silo. Op strategisch niveau is iedereen het met elkaar eens. Zelf ben ik vooral op tactisch niveau bezig en dan merk ik dat de verschillende silo’s helemaal niet samenwerken. Bovenin voeren ze gesprekken, maar als het gaat om de uitwerking gebeurt er weinig en is het ieder voor zich. Daar moeten we vanaf. Er is één model nodig om te zorgen voor optimale bescherming.” “Het gaat tenslotte om de hele vitale infrastructuur, van energiecentrales tot zee- en luchthavens”, benadrukt prof. dr. Chris Peeters van Policy Search Corporation. Paardekooper: “Wij zijn juist met dat idee nu een jaar bezig en hebben bedrijven bijeengebracht die in hun specialisme uniek zijn en een prima track record hebben. Ze passen bovendien qua chemie en bij elkaar en kunnen elkaar recht in de ogen kijken als de vraag wordt gesteld of ze kunnen beloven in Nederlandse

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

165

C Y B E RV E I L IG H E I D

handen te blijven en de komende jaren op deze manier door te gaan. Het vervolmaken daarvan kost tijd, maar nu zijn we zover dat de officiële overeenkomsten zijn gesloten. Daarin maken de deelnemende bedrijven afspraken. Wanneer ze zich daaraan niet houden plaatsen ze zich buiten de keten. In die Nederlandse identiteit zit ons onderscheidend vermogen.”

ACHTERGROND ONDERZOEK Het unieke achtergrondonderzoek dat de keten uitvoert is volgens Chris Peeters van cruciaal belang. Daaruit blijkt waar de zwakke plekken zitten. De ketting is immers zo sterk als de zwakste schakel. “Als er een gat in de romp zit, is er 24/7 een onderdeel dat dit constateert en andere deelnemende bedrijven erbij betrekt om dat gat voor de klant te dichten en te voorkomen dat er ooit nog eens zo’n lek ontstaat. Vanuit strategisch oogpunt zou dat een integraal deel van de bedrijfsvoering moeten zijn, maar dat is lang niet altijd het geval. Veel ondernemers kijken maar een jaar vooruit. Wanneer de Raad van Bestuur geld geeft om het probleem op te lossen, kan men een jaar later dus opnieuw begin. Dat kan de keten voor die ondernemingen oplossen door het achtergrondonderzoek uit te voeren. Is de vent tegenover je wie hij zegt te zijn? Heeft hij de juiste diploma’s? Heeft hij valse voorwendselen? Dat blijven we ook regelmatig controleren bij mensen die al in dienst zijn bij de overheid of commerciële organisaties. Zeker ook bij inlichtingendiensten. Je wilt geen Edward Snowden of Julian Assange hebben. Eén zo iemand is genoeg om de hele boel te verzieken”, aldus Cobelens, die verder opmerkt dat de overheid de laatste organisatie is die haar data prijsgeeft. “Ambtenaren vinden dat eng en bewaren alles het liefst in een oude computer in een afgelegen lokaal binnen

166

het ministerie. Ze laten die gegevens beheren door iemand die er al twintig jaar werkt, wat elke vier jaar leidt tot een parlementair onderzoek. Wij weten dat dat anders moet en het bijzondere is dat dit initiatief vanuit het bedrijfsleven komt. Wij maken een einde aan de problemen en verdienen daar ook ons geld mee.” Paardekooper: “Het samenwerkingsverband ontzorgt de instanties en organisaties die zich erbij aansluiten als het gaat om cybersecurity en -beveiliging. Wij hebben het overzicht dat anderen niet hebben

‘Het gaat tenslotte om optimale bescherming van de hele vitale infrastructuur’

en de bedrijven die deelnemen vullen elkaar allemaal aan.” Dick Hoogendoorn: “Het gaat vaak over omvangrijke infrastructuren die afhankelijk zijn van ICT, waaronder ook sluizen, bruggen, spoorwegen, luchthavens en ook de petrochemische industrie vallen. Meer en meer wordt ook hier met Internet of Things gewerkt, waardoor de kwetsbaarheid aanzienlijk hoger kan worden. Daarom screenen we ook de camera’s die bijvoorbeeld in havens operationeel zijn en degenen die ze bedienen en beheren, zodat we alle gevaren kunnen afdekken.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

‘FOUTEN MAKEN IS GEEN OPTIE’ Cobelens spreekt van het samenkomen van drie dingen. “De markt heeft behoefte aan een dergelijke veiligheidsketen. Zelf ben ik met een andere generaal begonnen met cyberverdediging. De drijfveer er wat mee te doen is er bij mij altijd geweest. Uit strategisch IT-onderzoek bij Policy Research is bovendien gebleken dat de overheid kampt met een grote uitdaging op het gebied van cyberveiligheid. Sindsdien geldt 1+1=3. Marcel en ik hebben daarna gesproken over de strategie voor het komende jaar en dat heeft ertoe geleid dat een consultant heeft gezorgd voor een herijking daarvan. Ons enthousiasme is daarna alleen maar gegroeid en ik proef soms bij de overheid dat ze gewoon zitten te wachten tot de Veiligheidsketen volledig operationeel is.” Cobelens vertelt dat er sinds december 2016 onder leiding van DeLoitte en Fox-IT een dergelijk samenwerkingsverband is voor het middenen kleinbedrijf. “Maar dat zijn geen Nederlandse ondernemingen! Dat is ook de reden waarom onze keten, waarin we dit niet op Europees niveau maar als land oppakken, zo kansrijk is voor Nederland. Dan moeten we dat dus wel met krachtige spelers doen, want fouten maken is geen optie. Dan gooien we de kluiscode van onze kroonjuwelen echt op straat.” Volgens Cobelens is Nederland, althans op papier, voorloper op cybergebied. “Ongeveer 97 procent van de Nederlands heeft toegang tot internet. We zouden toonaangevend kunnen zijn op het gebied van ‘cyber defence’ en cyber offence’. Hoe leuk is het als Nederland op dat gebied weer een Gouden Eeuw beleeft en niet afhankelijk is van andere landen?” Het feit dat de Veiligheidsketen juiste bedrijven met de juiste bazen bij elkaar heeft gekregen stemt hem dan ook optimistisch. “In de zes jaar dat ik

buiten Defensie actief ben, heb ik met veel bedrijven samengewerkt. Het prettigst met ondernemingen die een gedreven directeur-grootaandeelhouder hebben. Zij pakken makkelijker door dan bedrijven met een raad van bestuur die geld van anderen uitgeven en durven ook nee te zeggen. Dat komt dichtbij de door mij zo gelauwerde VOCmentaliteit die van Nederland weer een toonaangevend land kan maken.”

C Y B E RV E I L IG H E I D

UITBREIDING Marcel Paardekooper sluit niet uit dat meer bedrijven zich in de toekomst aansluiten bij het officiële samenwerkingsverband van de Veiligheidsketen. Cobelens: “Bedrijven melden zich al, maar ze voldoen niet allemaal aan de voorwaarden. Die 51 procent Nederlands eigendom is een keiharde eis. Ook Nederlandse beursgenoteerde bedrijven willen graag deelnemen, maar dat is nog een stap te ver. In een volgende tranche zal moeten worden bezien op welke wijze zij via een andere constructie kunnen aanhaken.”

LEGIAN ICT-Kennispartner, die organisaties adviseert en begeleidt bij vraagstukken en projecten op het snijvlak van ICT en organisatie en met name op het gebied van Cybersecurity.

POLICY RESEARCH CORPORATION Ondersteunt en adviseert bedrijven en overheden bij strategische en organisatorische IT en cybervraagstukken en investeringsprioriteringen.

INTERMAX

GRABOWSKY

Leverancier van managed hosting en managed security voor organisaties die uptime, veiligheid en compliancy zeer belangrijk achten.

Adviseur en implementatiepartner van oplossingen op het gebied van Identity en Access Management.

HUDSON CYBERTEC Ondersteund organisaties zich te weren tegen cyberdreigingen voor de industriële automatisering, digitale controlesystemen en applicaties.

KEY LOCKER Leverancier van een unieke oplossing voor 100% controle over de encryptie van data voor de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

167

FOTO: STICHTING HOOGVLIEGERS

Piloten voor één dag stijgen boven zichzelf uit

Kolonel b.d. Henk BANK MA Bc Tekst: Jacques Geluk Ervaren piloten van privévliegtuigjes bezorgen elk jaar bijna duizend kinderen en jongeren met een ziekte of beperking een onvergetelijke dag. “Over wat ze mankeren hebben we het niet. Het gaat erom wat ze wél kunnen en dat is zelf als copiloot voor een dag de stuurknuppel bedienen”, vertelt Henk Bank, operationeel manager van Stichting Hoogvliegers, die de vluchten dankzij de inzet van vrijwilligers, sponsors en donoren kan organiseren.

168

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SO CIA A L-MA AT S C HA PPE L IJ K

eroen Engelkes, een voormalige verkeersvlieger die zelf met privévliegtuigjes vliegt, zag tien jaar geleden veel vliegtuigjes stilstaan. Vliegen is vrij duur en op een gegeven moment zijn piloten uitgevlogen met vrienden en familie. Tegelijk moeten ze echter voldoende uren per jaar vliegen om hun brevet te mogen verlengen. Hij kreeg een idee, dat leidde tot de oprichting van Stichting Hoogvliegers, waarvan hij nu voorzitter is: de vliegers zouden de urennorm makkelijker kunnen halen door kinderen en jongeren met een ziekte of beperking mee de lucht in te nemen om hen een onvergetelijke ervaring te geven. Twee vliegen in één klap”, zegt operationeel manager Henk Bank. “Niet lang nadat ik Defensie vanwege functioneel leeftijdsontslag in november 2014 moest verlaten, klopte Stichting Hoogvliegers bij mij aan. Het juiste aanbod op het goede moment. Ik was met 57 veel te jong om niets meer te doen en wilde wat teruggeven aan de maatschappij. Sindsdien ben ik officieel twee dagen per week actief voor de stichting, maar in de praktijk is dat meer. Geen probleem. Dit werk is zo bevredigend. Voordat die kinderen aan hun avontuur beginnen zie je allemaal gespannen koppies, erna hebben ze vaak veel bravoure en een enorme grijns op hun gezicht. Daar doen we het voor.” De stichting richt zich op de 50.000 jonge mensen in Nederland van zes tot en met zeventien jaar, die een ernstige aandoening of beperking hebben. “Dat varieert van kinderen met ADHD tot jongeren die in een rolstoel zitten en fysiek weinig kunnen. Tussen 2008 en 2015 hebben al achtduizend kinderen en jongeren ervaren hoe het is letterlijk boven zichzelf en hun ziekte of beperking uit te stijgen. In 2016 zijn daar duizend hoogvliegers bijgekomen.

INDIVIDUEEL Zelf heeft Henk Bank nooit een vliegtuig bestuurd. Best apart voor iemand die 37 jaar bij Defensie en de Koninklijke Luchtmacht heeft gewerkt. “Ik heb wel als passagier in alle mogelijke toestellen gevlogen”, zegt hij. De kinderen gunt hij het in elk geval van harte dat zij als copiloot voor een dag, zo’n half uur tot drie kwartier een vliegtuig mogen bestu-

ren. Met een twinkeling in de ogen vertelt hij hoe het eraan toegaat als een kind of jongere een individuele vlucht krijgt aangeboden. “De piloot die op een bepaalde dag tijd heeft kijkt in ons geautomatiseerde systeem welke ingeschreven kinderen of jongeren bij hem in de buurt wonen en maakt afspraken met ouders of verzorgers.” Op de grote dag komen de jeugdige vliegeniersin-spe met hun begeleiders naar het vliegveld. Ze krijgen een ‘goodie bag’, met daarin

'Die enorme grijns, daar doen we het voor!'

vanzelf, bijna intuïtief recht. Ik ben soms verbaasd hoe behoorlijk ze vliegen.” Na de landing is het tijd voor een laatste, officiële handeling: het ondertekenen van het brevet en het maken van een foto. Bank : “Het mooie is dat ze de volgende dag tegen hun vriendjes kunnen zeggen dat ze toch maar mooi een vliegtuig hebben bestuurd.” Hij benadrukt dat het geen probleem is als een kind op het laatste moment toch niet wil vliegen. “Dan gaan ze gewoon een stukje taxiën en stijgen ze niet op. Het kind bepaalt wat er gebeurt.”

BIJZONDER

een T-shirt en een petje met het Hoogvliegerslogo en andere leuke dingen, ontmoeten de piloot en gaan met hem om de tafel zitten. Hij vraagt of ze al eens hebben gevlogen, maar ook waar ze wonen en hun school staat. Met de kaart erbij stippelt hij dan samen met hen een mooie route uit. “Het kind staat centraal. Over de ziekte of beperking praten we niet, alleen over wat het wel kan. Dat geeft hem of haar en ook ouders/verzorgers een enorme oppepper. Ik herinner mij een moeder die na afloop zei: ‘Ik heb hem voor het eerst in drie jaar zien lachen’. Zo’n opmerking betekent heel veel voor mij. Dan gaan de haren op mijn arm recht overeind staan.” Eenmaal bij het vliegtuig aangekomen schoppen de piloot en het kind tegen de banden om te kijken of er wel lucht in zit, controleren ze of de flaps (de welvingskleppen) werken, het stuurwiel draait en of er voldoende brandstof aan boord is. Eenmaal in de copilootstoel krijgt de jeugdige vlieger een koptelefoon op en begint het checken en praten. Een begeleider en, als er plaats is, een (ander) familielid, nemen dan plaats op de achterbank. Eenmaal in de lucht mag het kind de besturing overnemen, waarbij de piloot uiteraard nauwkeurig de limieten in de gaten houdt. “Veiligheid staat altijd voorop. Meestal houdt het kind het vliegtuig

Een aantal kinderen kan niet zelf vliegen. Ze zijn er of psychisch niet toe in staat, of hebben zittend of liggend vervoer in een eigen stoel nodig. Daarom heeft de stichting in 2011 een eigen, uniek ambulancevliegtuig met extra zitplaatsen aangeschaft. “Laatst kwam dat weer goed van pas. Een ernstig ziek meisje dat van snelheid hield, wilde graag een keer vliegen. De vlucht was een enorm succes. Dankzij de medewerking van de Koninklijke Luchtmacht was het mogelijk twee F-16’s op de terugweg van een oefenmissie langs het ambulancevliegtuig te laten vliegen. Dat was een grote verrassing voor haar. waaraan zij bijzonder veel plezier heeft beleefd.” Toch was de vlucht bijna niet doorgegaan. “Het meisje had een paar dagen daarvoor een klaplong gekregen en alleen de speciaal opgeleide artsen van het Centrum voor Mens en Luchtvaart (CML) te Soesterberg van de Koninklijke Luchtmacht konden beoordelen of zij zonder gevaar kon vliegen. De dag zelf is zij thuis door een echte coureur met een Porsche opgehaald en onder politiebegeleiding naar Soesterberg gereden. Het CML heeft ervoor gezorgd dat het meisje ‘vliegmedisch’ kon worden onderzocht. Nadat zij was goedgekeurd, is ze ook tijdens de vlucht bijgestaan door een vlieger-arts. Dit omdat we altijd het zekere voor het onzekere willen nemen.” Bank kijkt blij terug op deze uitzonderlijke vlucht, maar er zijn ook teleurstellingen. Bijvoorbeeld wanneer een vlucht vanwege slecht weer niet kan doorgaan. “Organisatoren en ouders/verzorgers weten dat. Meestal is verplaatsing naar een andere dag mogelijk, maar het kan

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

169

S O C IA A L - M A AT S C HA P P E L I J K

HOOGVLIEGERSDAGEN Jaarlijks organiseert de stichting vijftien Grote Hoogvliegersdagen overal in Nederland. Vijftig tot soms wel honderd kinderen en jongeren komen per keer – niet tegelijk, maar in groepjes – met hun begeleiders naar het vliegveld in hun regio, waar springkussens, clowns, broodjes en drankjes klaarstaan. Een deel komt rechtstreeks, anderen gaan eerst naar een wegrestaurant. Bank: “Vrachtwagenchauffeurs – de truckerswereld steunt ons enorm – halen de kinderen daar op en brengen ze onder begeleiding van politie en marechaussee met zwaailichten naar het vliegveld, waar lokale vrijwilligers hen als helden en vips ontvangen. De kinderen staan centraal, maar het is de bedoeling dat ook de familie geniet van een gratis dagje uit met ook dan als hoogtepunt dat het kind het vliegtuig mag besturen.” De stichting heeft coördinatoren die ervoor zorgen dat deze dagen zo goed en veilig mogelijk verlopen. “Een gegeven is dat onze piloten, die minimaal 150 uur op de klok hebben en in staat zijn ook tijdens het vliegen aandacht te hebben voor hun jeugdige copiloten, verantwoord vier vluchten per dag kunnen uitvoeren. Voor zestig kinderen zijn dan vijftien vliegtuigjes nodig, die niet op één

luchthaven aanwezig zijn. Dus moeten we ze laten invliegen en dat kan, als het ver weg is, een flinke kostenpost zijn vanwege de extra brandstof. De piloten mogen een deel declareren, de rest leggen ze zelf bij.” Bank roemt de betrokkenheid van de piloten, maar ook van politiemensen, marechaussees en truckers en de in totaal achthonderd vrijwilligers, die belangeloos meewerken om deze jongeren een onbezorgde dag te geven.

DONOREN De stichting is volledig afhankelijk van donoren en sponsoren en materiële steun van bedrijven en organisaties, zoals KLM, Schiphol, Luchtverkeersleiding Nederland en de Koninklijke Luchtmacht, maar ook supermarktketen Hoogvliet. “KLM is in oktober jarig en biedt ons dan altijd een

toeristische vlucht over Nederland aan met een verkeerstoestel, met alles erop en eraan. Kinderen kunnen dan niet zelf vliegen, maar beleven de dag als een festijn. KLM betaalt het gebruik van het toestel en de brandstof, maar de meestal tienkoppige bemanning stelt graag haar vrije tijd beschikbaar. Er is zelfs een wachtlijst.” Ineens zegt Henk Bank: “Tijdens het Truckersfestival in Assen en in Wassenaar vliegen we ook. Met een helikopter, want er is geen vliegveld. Dat geeft kinderen weer een andere beleving, maar ook weer een oppepper.” In het Comité van Aanbeveling van de stichting zitten onder anderen Martin Schröder (voormalig president-directeur Martinair), astronaut André Kuipers en vooraanstaande vertegenwoordigers van de organisaties die Stichting Hoogvliegers steunen.

ook gebeuren dat het nooit meer doorgaat. Dat is wrang.”

___ Hoogvlieger Arif (rechts) en piloot Wouter

‘GEWELDIGE PERIODE’

LENBACH

Kolonel b.d. Henk Bank geniet van zijn nieuwe baan, maar kijkt tegelijk terug op een ‘geweldige periode’ bij Defensie. “In het begin had ik vooral operationele taken op het gebied van geleide wapens. Gaandeweg kreeg ik meer staffuncties, tot en met hoofd toekomstverkenningen bij Defensie, waar ik meeschreef aan de visie op de ontwikkeling van de totale krijgsmacht. Na de bezuinigingen van 2011 heb ik de reorganisaties binnen de luchtmacht gecoördineerd en later ben ik in Duitsland lid geweest van een NAVO-denktank over de inzet van het luchtwapen.” Bank is in zijn loopbaan vele malen in het buitenland geweest. “Mijn laatste operationele uitzending was in 2010 naar luchtmachtbasis Kandahar in Afghanistan als plaatsvervangend commandant op het gebied van beveiliging, logistieke toevoer en vliegoperaties. Op de basis waren toen tussen 25.000 en 30.000 mensen uit ruim veertig landen gestationeerd. Feitelijk een stad middenin in de woestijn. Alles moest worden aangevoerd door de lucht en over de weg, denk aan brandstof, drinkwater en voedsel. De coalitietroepen hadden er doorvoerpunten, waardoor ook veel mensen werden in- en uitgevlogen. Alles tezamen een enorme logistieke operatie, die werd bemoeilijkt doordat we frequent onder vuur lagen van de Taliban. Gedurende een half jaar maakte ik meer dan zestig raketaanvallen mee en vanuit de basis moesten we slachtoffers, de gewonden na behandeling in het hospitaal, repatriëren”, aldus Bank, die ook hier zijn sociale kant kon laten zien door de Afghanen te helpen de basis weer geschikt te maken voor de burgerluchtvaart.

170

Kolonel b.d. Henk Bank stelt zijn ervaring en leiderschap in dienst van Stichting Hoogvliegers. Voor Defensie (1977-2014) heeft hij projecten geleid op het gebied van bedrijfsstrategie, beleid, communicatie, automatisering, crisismanagement, operationele inzet en training. Hij is een gefocuste doener, die het maximale uit een team haalt onder het motto ‘Alles draait om mensen’. Bank heeft zijn Masters International Studies gehaald in Londen en heeft een Bachelor Informatica. henkbank@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SPORT

Nog lang niet uitgesproken Tom van 't Hek Tom van ’t Hek is radiopresentator, spreker, voormalig huisarts, tophockeyer en oud-bondscoach van het Nederlands dameshockeyelftal. Met het Nederlandse hockeyteam heeft hij deelgenomen aan de Olympische Spelen in Los Angeles. Hij heeft voor de publieke radiozenders onder andere ‘Het Hek van de dam’, ‘Radio Tour de France’ en ‘Langs de lijn’ gepresenteerd en voor BNR Nieuwsradio tot 1 september 2016 ‘De ochtendspits’. Tom van ’t Hek is nog lang niet uitgesproken. Als interviewer, maar zeker als spreker boeit hij zijn publiek met onderwerpen als communicatie, het bereiken van doelen, omgaan met tegenslagen, doorzettingsvermogen, leiderschap en teambuilding. tomvanthek@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

171

FOTO: MET DANK AAN BART MAES

172

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

G E Z O N D H E I D & VO E D I N G

‘Voeding als medicijn’ Bart Maes

Tekst: Jacques Geluk “Er is biologisch en biologisch en tussen die twee zit een groot verschil”, zegt Bart Maes, mede-oprichter van het bedrijf Amanprana, dat via verdeler Noble-House hoogwaardige biologische voedings- en lichaamsverzorgingsproducten in zeventien landen aanbiedt. Een gesprek met een bevlogen ondernemer die zelf ervaart dat biologisch en gezond eten echt helpt, zich daarin verdiept en vervolgens de eerste en enige omega-olie ontwikkelt met alle acht soorten vitamine E.

aak geraffineerde of bewerkte voeding eten is slecht en kan leiden tot vitaminen- en mineralentekorten. Onbewerkte biologische voedingsmiddelen daarentegen bezitten zoveel goede eigenschappen dat ze onze gezondheid bevorderen. “De Griekse arts en filosoof Hippocrates (460-370 v.Chr.) zei het al: ‘Laat voeding je medicijn zijn’. Dat is dan ook de slogan van Amanprana”, zegt oprichter en eigenaar Bart Maes. Zijn bedrijf verkoopt uitsluitend de beste biologische en vegetarische producten in zeventien landen, waaronder Nederland en België. Daar hangt een prijskaartje aan. “Onze klanten kiezen bewust voor meer betalen. Niet alleen zijn de producten van de allerhoogste kwaliteit, de herkomst is eveneens belangrijk. ‘Fair Trade’ betekent helaas vaak dat arme lokale boeren of leveranciers tien procent meer van niets ontvangen, wij willen er zeker van zijn dat zij het echt beter krijgen”, zegt Maes. Amanprana zet zich bovendien in voor een gezonde planeet, met onder het motto ‘Red de zee’ extra aandacht voor propere oceanen en kusten.

“Vroeger had ik tegenovergestelde ideeën. Toen ik van school kwam wilde ik vooral carrière maken en geld verdienen. Ik kocht een winstaandeel in een middelgrote onderneming die succesvol petroleum en petroleumkacheltjes verkocht. Opeens was ik dat beu. Ik wilde mijn geld op een andere manier verdienen, maar stoppen was niet slim. Het bedrijf boerde bijna vanzelf en we konden zes weken per jaar met vakantie. Een jaar later besloot ik toch mijn aandeel te verkopen.” Na een periode van hard werken krijgt hij van het niks doen eerst een schuldgevoel, maar al snel vindt hij een nieuw ritme. Maes, die zijn leven lang al kampt met gewichtsproblemen, wordt

vegetariër, vermagert 60 kilo en sport veel. Tijdens uiteindelijk zeven sabbatjaren leest hij zeshonderd boeken over gezondheid en voeding. “Dat begon doordat mijn dochter als kleuter ernstige concentratieproblemen had en altijd somber was. Een allergiespecialist concludeerde dat ze allergisch was voor bewaarmiddelen en cacao – ze dronk veel chocolademelk – en een ongekend tekort had aan omega 3. We zijn binnen een jaar voor 90 procent overgestapt op biologisch eten. Producten met conserveermiddelen waren voortaan taboe. Mijn dochter kreeg geen cacao meer, maar wel biologische omegasupplementen. Na een half jaar had ze geen last meer van humeurschommelingen en kon ze zich beter concentreren. Het probleem was dat het moeilijk was de omega 3 bij haar binnen te krijgen vanwege de onaangename smaak. Door het toevoegen van kruiden ging dat al beter.”

ASTMA WEG DOOR BIO Door veel boeken te lezen, waaronder ‘Vitale vetten, fatale vetten’ van Udo Erasmus, weet Maes dat omega-oliën beter

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

173

werken in combinatie met vitamine E en caroteen. Op de verpakking van Udo’s supplement staat echter dat vitamine E is toegevoegd. Van caroteen is geen sprake. “Ik kon dat beter en wilde een product maken dat al die elementen van nature bevat. Door tarwekiemolie en rode palmolie te mengen, bevat ons product niet alleen omega 3 en 6 en caroteen (rode palmolie heeft daar tien keer meer van dan wortelen), maar ook essentiële vetzuren, antioxidanten en als enige alle acht soorten vitamine E. Zonder toevoegingen!” Omega 3, maar ook omega 6, waar we eerder te weinig dan te veel van binnenkrijgen laden de batterijen van onze cellen op en maken celwanden soepel en doorlaatbaar, waardoor ze voedingsstoffen kunnen opnemen.” Het is de geboorte van Amanprana en al snel zijn de eerste producten in 600 biologische winkels en groothandels te koop. “Mijn vrouw Chantal Voets, met wie ik Amanprana heb opgericht, had astma en gebruikte al enige tijd een puffer. Een jaar nadat we gezond en biologisch zijn gaan eten zag ik ineens die puffer liggen in een schuif. Ze gebruikte hem niet meer. De astma was verdwenen. Ongelooflijk. Toch mag ik op de natuurlijke producten die daaraan hebben bijgedragen geen enkele gezondheidsclaim zetten, tenzij ik als fabrikant een dossier aanleg en voor veel geld laat goedkeuren door de EFSA (European Food Safety Authority). We zijn al een paar keer teruggefloten”, zegt Maes die als persoon wel vrij zijn mening kan geven. “We vermelden wel alle percentages van de ingrediënten op de verpakking, omdat we transparant willen zijn en ons afzetten tegen grote merken die zeggen dat ergens aardbei inzit. In werkelijkheid gaat het dan om ‘natuurlijke’ aroma’s die voor 90 procent chemisch zijn en niets met een aardbei te maken hebben. Door het blootgeven van onze formules zijn onze producten makkelijk na te bootsen door concurrenten. Dat wil niet zeggen dat zij net als wij ingrediënten van de

174

G E Z O N D H E I D & VO E D I N G

'Wat je op de huid smeert moet je ook kunnen eten'

allerhoogste voedingskwaliteit gebruiken. Bovendien gaan patenten niet samen met de bio-gedachte.”

‘CHOLESTEROL IS ALTIJD GOED’ Tien jaar geleden brengt Amanprana als eerste biologische extra vierge kokosolie op de markt. De concurrentie volgt snel, maar levert in op kwaliteit om het product zo goedkoop mogelijk te maken. “Geraffineerde en ontgeurde kokosolie is half zo duur. Die is gemaakt van copra, kokosvruchtvlees dat voor de industriële verwerking onbe-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

schermd buiten droogt. Ongedierte loopt er overheen en door het vocht is sprake van schimmelvorming. Na sterilisatie is er volgens de voedselinspectie niets aan de hand, maar niet alleen schimmels en bacteriën zijn vernietigd, ook de gezonde voedingsstoffen. Die zijn wel volop aanwezig in extra vierge kokosolie van vers gepelde, vermalen en op lage temperatuur in kasten gedroogde en daarna koudgeperste kokosnoten.” Extra vierge kokosolie bevat geen gevaarlijke transvetten, verhoogt de weerstand, vertraagt veroudering, beschermt maag en darmen. Het is niet alleen uitermate geschikt om in te bakken, frituren, als boter of massageolie te gebruiken, maar ook voor de verzorging van huid, lippen en haar. “Wat je op de huid smeert moet je ook kunnen eten, dat geldt voor al onze verzorgingsproducten.” Maes weet dat kokosolie zeer omstreden is, doordat er verzadigd vet in zit. “Dat is gezond, maar het is hard vechten tegen de gangbare opinie. Verzadigde vetten zorgen juist voor de stabiliteit van onze cellen.” Het gesprek komt vanzelf op cholesterol. Verzadigde vetten verhogen de kans op een te hoog gehalte slecht cholesterol is de algemene opvatting. “Er bestaat geen goed of slecht cholesterol. Het is nodig en beschermt als een soort plamuur zieke, geoxideerde vaten. Wanneer je dat weghaalt is het cholesterolgehalte wel laag, maar verslechteren beschadigde aderen nog sneller. Sporters die topprestaties leveren hebben een hoog cholesterolgehalte. Dat zorgt voor het aanmaken van het stresshormoon cortisol, waardoor ze 110 procent kunnen functioneren. Bij stress maakt een te laag cholesterolgehalte mensen depressief of overspannen. Sommige van onze producten verlagen het cholesterol ook enigszins, maar op natuurlijke wijze, waardoor een balans ontstaat. Wij halen geen cholesterolverlagende plantensterolen uit een product, om ze later weer toe te voegen, zoals een margarinemerk doet.” Een te hoog gehalte kan wel wijzen op onvoldoende antioxidanten.

G E Z O N D H E I D & VO E D I N G

HERKOMST Maes, die werkt met een klein team maar eindverantwoordelijk is voor de voedselconcepten, geeft herhaaldelijk aan hoe belangrijk de herkomst van ingrediënten en producten is. “Ze moeten sowieso Fair Trade of Fair World zijn en biologisch, maar tijdens mijn sabbatjaren heb ik ontdekt dat biologisch niet altijd hetzelfde is als biologisch. Daarom bezoek ik bedrijven waarvan wij producten betrekken. Veel bio-boerderijen leveren aan supermarkten en werken net binnen de (per regio of land verschillende) normen voor biologisch voedsel. Andere boeren laten hun kippen op een groot grasveld scharrelen, zodat ze lekker wormen kunnen eten. Dat is schoon om te zien. Hetzelfde geldt voor biologische varkensboerderijen. Sommige boeren behandelen hun dieren met zoveel liefde, dat ik me afvraag hoe ze die kunnen slachten. Een boer uit Wuustwezel zei tegen mij: ‘Het is veel beter als ge gelukkige varkens eet’. Helaas wordt die kwaliteit in veel industrieën niet geapprecieerd.”

Sommige producten, waaronder kokosolie en kokosbloesemsuiker, komen als eindproduct uit het land zelf. “Kokosbloesemsuiker is, om met Mahatma Gandhi te spreken ‘een manier voor arme mensen om uit de armoede te geraken’. We betalen liever wat meer om op Java 850 families aan een goed inkomen te helpen, dat minstens tien keer hoger ligt dan wanneer ze alleen

kokosnoten zouden verkopen. Ik heb met eigen ogen gezien dat de mensen die daar voor ons werken het steeds beter krijgen. De mannen klimmen het hele jaar door de kokosboom in om een stukje bloesem af te snijden. Daar komt sap uit dat de vrouwen op een houtvuur in een wok indikken. Het eindproduct gaat naar een coöperatie die een kwaliteitscontrole uitvoert en onder leiding staat van moslima-managers. We werken samen met Hivos, een organisatie vecht voor gelijke kansen voor vrouwen, en boerenverenigingen. In deze Gula Javasuiker, dat een lage glycemische index van 35 heeft, zitten meer mineralen dan in de meeste groenten en fruit en ook meer antioxidanten. In tegenstelling tot suiker is kokosbloesemsuiker een superfood.”

WEG DEPRESSIE Amanprana lanceert geregeld nieuwe producten, zoals een nieuw kruidengamma. Immuno werkt als natuurlijk antibioticum, maar dat mag Maes niet op de potjes zetten. “Chemische antibiotica hebben een vaste formule. Dat is een probleem, want bacteriën die ze moeten bestrijden ontwikkelen zich wel en pompen de antibiotica uit de cel of breken ze af met enzymen. Dan zijn ze resistent. Bepaalde stoffen in onze kruiden ontwikkelen zich samen met de bacteriën en creëren dagelijks andere stoffen, waardoor resistentie uitblijft. Daarnaast hebben we Flamuno. Een ontsteking met medicijnen afremmen kan juist genezing tegenwerken,

omdat het een verdedigingsreactie is van het lichaam. Dit kruidenmengsel is geen wondermiddel. Iemand die al twintig jaar reuma heeft zal niet genezen, maar wel minder pijn ervaren. In 2017 willen we ook choco introduceren, een gezond broertje van Nutella.” Voor alle producten geldt dat ze gegarandeerd biologisch, vegetarisch en vrij van genetisch gemanipuleerde organismen (GMO’s ) zijn, hoewel hij dat laatste tot zijn verdriet ook al niet op de altijd volledig herbruikbare of afbreekbare verpakking mag zetten. Het gaat over traditionele vetten, zoals kokosen (rode en groene) palmolie, omega-oliën, Gula Java rooibos en cacao, kruidenmengsels, Matcha ‘Kotobuki’ thee, tarwekiemen, ORAC botanico-kruidenmix (met veel antioxidanten), eetbare lichaamsverzorgingsproducten en een vitamine D-supplement van de Agaricus-paddenstoel dat – versterkt met saffraan – depressies of een burn-out tegengaat. Maar ook over fleur de sel, een ongemalen zeezout uit Zuid-Afrika dat nog beter is dan Himalayazout, het Turkse kruid sumak, dat het hoogste gehalte aan antioxidanten heeft en Pineo-water, dat naar boven borrelt in de Pyreneeën en in glazen flessen wordt verkocht. “PET-flessen geven plasticdeeltjes af aan het water, dat je vervolgens opdrinkt. Ook olie in plastic raden we om die reden af.” Het gesprek is beëindigd, maar uitgepraat met de bevlogen Vlaamse ondernemer die gezondheid belangrijker vindt dan geld verdienen raak je nooit.

Bart Maes en Chantal Voets zijn oprichters/eigenaren van het bedrijf Amanprana dat biologische en vegetarische producten ontwikkelt en via Noble-House distribueert. Een overzicht van alle producten is te vinden op noble-house.tk. Meer opvattingen van bio-veggieman Maes staan op bartmaes.tk. Veggiemama Chantal Voets publiceert receptenboeken. Het laatste is ‘Eet goed, dat doet je goed.’ Samen met Serge Restiau hebben ze het boek ‘Gezond en gelukkig met eiwitten. Authentic Seitan’ uitgebracht. Eiwitten/aminozuren zijn heel gezond. In dit boek staat waarom, maar is ook aandacht voor de nadelen van bijvoorbeeld chemisch geproduceerde eiwitten. Recepten completeren de inhoud. bartmaes@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

175

SPEAKERS ACADEMY® ERASMUS ROTTERDAM OPEN 2017 De Erasmus Debating Society is een onafhankelijke, in Rotterdam gevestigde debatvereniging, die sinds 1989 een flink aantal goede sprekers heeft voortgebracht. Onder hen winnaars van Europese kampioenschappen, finalisten van wereldkampioenschappen en winnaars en finalisten van debattoernooien over de hele wereld. Het jaarlijkse internationale studentendebattoernooi Erasmus Rotterdam Open beleeft dit jaar zijn 22ste editie.

176

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

SP E A K E R S AC A D E M Y ® E R A SM U S R O T T E R DA M O P E N 2 0 1 7

e Erasmus Rotterdam Open is in 1997 bescheiden begonnen, maar inmiddels uitgegroeid tot het grootste studentendebattoernooi van Nederland. De editie van 2016, met meer dan 200 deelnemers uit ruim 20 verschillende landen – van New York tot Moskou en van Istanboel tot Helsinki –is een groot succes geworden. De ambities voor de editie van 2017 zijn hoog. De organisatoren rekenen op 250 deelnemers die het twee dagen achtereen tegen elkaar opnemen. Sinds vorig jaar is Speakers Academy® de hoofdsponsor van het toernooi. Dat waarborgt niet alleen de kwaliteit van het evenement, maar zorgt er tevens voor dat de hoogte van het inschrijfgeld voor alle deelnemers betaalbaar blijft.

DE BESTE STUDENTEN

de ultieme test tijdens het toernooi. Bovendien delen de deelnemers kennis en leren ze van elkaars inzichten. Buiten de debatten om is er tijd voor ontspanning tijdens gezellige borrels en een rondleiding door Rotterdam.

PRAKTISCHE INFORMATIE Na de registratie (per team van twee deelnemers) nemen alle kandidaten plaats in de grote hal. De voorzitter van Erasmus

Rotterdam Open houdt zijn openingstoespraak, waarna de trekking plaatsvindt die bepaalt welke twee keer twee teams het in welke ruimte opnemen tegen twee keer twee andere teams in de eerste ronde. De teams worden echter individueel beoordeeld, zodat in elke ronde een eerste, tweede, derde en vierde plaats te vergeven is. Zodra de motie op het scherm staat begint iedereen direct te schrijven. Na een voorbereidingstijd van 15 minuten volgt een toespraak van 7 minuten. Na ongeveer een uur verlaten de deelnemers de ruimtes en is het tijd om handen te schudden en na te praten over het debat. In de tussentijd beraadt de jury zich over de winnaar van deze ronde. Na een kwartier vertelt de jury wie heeft gewonnen en hoe zij tot deze beslissing is gekomen. In de volgende ronde nemen teams die in hun poule als eerste zijn geëindigd het tegen elkaar op. Gedurende de dag zijn er vier rondes. Na de laatste ronde is er een diner op locatie. Ten slotte is er een sociale bijeenkomst op een locatie aan de Coolsingel, met een terras met uitzicht over een van de drukste winkelstraten van Rotterdam.

Erasmus Rotterdam Open is een toernooi dat wereldwijd de beste universitaire studenten aantrekt. Zij bereiden zich vaak maanden vantevoren voor. Ze verdiepen zich in maatschappelijke ontwikkelingen en trainen hun analytische en communicatieve vaardigheden om helemaal klaar te zijn voor

Grootste internationale studentendebattoernooi van Nederland

Informatie: Tomas Karssies | Email: rotterdambp@gmail.com | Telefoon: 06 48783577 of +49 1577 291 0997

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

177

178

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

LEVEN IN E E N VIRTU E L E RE A L ITE IT

‘Als de mens ontwaakt is het spel van de machthebbers uit’ David Icke

Tekst: Jacques Geluk

De werkelijkheid die we als echt ervaren is in feite een soort ‘virtual reality’-simulatie. De Brit David Icke probeert de mensheid wakker te schudden en uit te leggen hoe we ons van buitenaf geprogrammeerde brein kunnen loskoppelen en de verstoring van onze perceptie kunnen opheffen. “De onzichtbare machthebbers, die voor veel ellende zorgen, verliezen daardoor al hun energie en invloed.” In ACADEMY®Magazine een uitgebreid interview met Icke. De een zal ontwaken, de ander zijn ideeën afwijzen, maar kunnen kiezen is een eerste stap naar verandering.

iemand heerst, als niemand gehoorzaamt.” David Icke, de door vriend en vijand erkende koning der complottheorieën, weet het zeker. Als de mensheid ontwaakt is het spel van de machthebbers die ons controleren uit en verandert de wereld ten goede. Georkestreerde oorlogen en terroristische aanslagen, bedoeld om chaos te creëren en de wil van het volk nog meer te beknotten, komen dan niet meer voor. “In ons brein is een programma geïnstalleerd dat de perceptie van de werkelijkheid verstoort. We leven in een virtuele realiteit. De Archons – een door gnostici al duizenden jaren geleden beschreven onzichtbare macht – zijn daarvoor verantwoordelijk.” Veel politici hebben, volgens Icke, een Archontische bloedlijn of zijn agenten van deze dood en verderf zaaiende subcultuur. “Archons kennen geen

empathie, schaamte of berouw en zijn pathologische leugenaars. Dat zijn precies de trekken die we herkennen in veel wereldleiders, bankiers en bij de gemilitariseerde politie. Ook de farmaceutische (‘big pharma’), biotech- en olie-industrie opereren binnen de Alchontische frequentieband en bekommeren zich niet om de gevolgen voor onschuldige mensen.” “Via mentale en spirituele misleiding proberen de machthebbers te voorkomen dat we ontwaken. Wanneer de mensheid zich loskoppelt van het programma dat via een bepaalde frequentieband in onze hersenen is gedownload, verdwijnt hun macht. We moeten niet onderduiken in het escapisme van de New Age-stroming, maar de virtuele, illusoire realiteit die we als echt ervaren transformeren in een liefdevolle werkelijkheid door te zijn wie we werkelijk zijn”, is de

boodschap die David Icke meegeeft tijdens een uitvoerig vraaggesprek in een Amsterdams hotel, enkele dagen voordat hij een tien uur durende lezing geeft in de RAI. “Mondiale bewustwording van de echte werkelijkheid is de oplossing en bovendien heel nabij. De eerste scheuren zijn ontstaan in de illusie en dus in het controlesysteem dat onze perceptie in stand houdt. Al het verborgene komt boven. Steeds meer mensen zien dat. De ene na de andere wetenschapper heeft de afgelopen maanden toegegeven dat er een grote kans is dat we in een simulatie leven. Daar komen we uit door onze perceptie én onze frequentie te veranderen. De frequentie van de dictators die wij niet meer voeden breekt vanzelf af, terwijl die van liefde en compassie juist in kracht toeneemt. Dat gebeurt allemaal in de onzichtbare energetische wereld. Wanneer de projectie van het

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

179

LEVEN IN E E N VIRTUE L E RE A L ITE IT

ongeziene wijzigt, verandert ook die van de waarneembare holografische of fysieke wereld. Dan zien we de huidige financiële, politieke en corporatieve systemen uiteenvallen en degenereren.”

DE WERELD IS DE WERELD NIET

kent. Dat draagt hij uit via YouTube, zijn eigen website en lezingen overal ter wereld. Als kind en jonge man merkt Icke, geboren in een arbeidersgezin in het Engelse Leicester, al wel dat er ets niet klopt in de wereld. Op zijn vijftiende gaat hij van school en begint hij aan een gedroomde carrière als profvoetballer. Die stopt al als hij 21 is, wanneer artritis hem het spelen onmogelijk maakt. “Ze vertelden mij dat ik in een rolstoel terecht zou komen en mijn gezondheid verder zou verslechteren. Dat is even zo geweest en de ziekte tastte wat meer gewrichten aan, maar dankzij geestkracht is het gestopt en nu heel stabiel. Ik loop nog altijd en sta nu op een rustige zondagmorgen

Met andere woorden: alle politieke en medische beslissingen, inclusief de financiering van de geneeskunde, zijn gebaseerd op het feit dat de wereld die wij zien de wereld niet is. “Als mensen zich herinneren wat de wereld werkelijk is, geloven ze niet meer in wat er niet is. Eigenlijk is dat niets nieuws. Wanneer ze ontwaken weten ze weer wat ze ooit wisten. Dat zijn ze vergeten doordat ons brein is geprogrammeerd iets anders te geloven dan de werkelijkheid. Die vergeetachtigheid is niets anders dan het, in dit geval gefabriceerde onvermogen te herinneren”, zegt Icke. “Doordat ze hun ogen openen verandert de wereld.” De onverwachte uitkomsten van ___ het Brexit-referendum David Icke, Jim Carrey en Jaymie Icke en de Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn wat Icke betreft recente voorbeelden energieker op dan toen.” Icke wijst religie af, van de verandering die zich aan het voltreknet zoals de gedachte dat de wereld waarop ken is. “Ik ben een verklaard tegenstander we leven alles is wat er is. “Ik had er nooit van het Britse lidmaatschap van de Euroecht over nagedacht. In 1990 veranderde dat pese Unie. Dat is een kartel van niet gekomede door een bijzondere ervaring in het zen bureaucraten in donkere pakken, die ons Braziliaanse regenwoud. Twee nachten achleven tot in detail dicteren en onze nationale tereen nam ik psychoactieve drugs en onder wetten en de wil van het volk negeren. Wat invloed daarvan hoorde ik een luide vrouweTrump betreft denk ik dat de Amerikanen lijke stem, die vijf uur lang tegen mij sprak snel erg teleurgesteld zullen zijn. Hij zal de over de illusoire aard van de fysieke werkegevestigde orde blijven uitdagen, maar ontlijkheid. De manier waarop wij de werkekent tegelijk dat hij daar onderdeel van is.” lijkheid waarnemen nam zij volledig op de hak. Hilarisch.” Hij bezoekt (vrijwillig) een PSYCHOACTIEVE DRUGS medium, maar komt er al snel (onvrijwillig) veel meer tegen. Dat veroorzaakt een veranDavid Icke is er nu van overtuigd dat hij dering in de steeds krachtiger vibraties die de door velen nog niet ontdekte ware wereld

180

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

hij oppikt. Hij voelt aan, ook al is er dan nog geen bewijs, dat een frequentieverandering ook anderen zal laten ontwaken uit de illusie waarin zij leven, zodat ze alles zien zoals het is. “Belangrijk is eerst te begrijpen waarom wat er gebeurt in de wereld of met ons niet is wat het lijkt. Alle gebeurtenissen zijn in feite willekeurig. De illusie is zo groot dat die niet echt kán zijn.” Op de vraag waarom we dan toch pijn voelen als we bijvoorbeeld met onze knie tegen de tafel stoten, antwoordt Icke: “Pijn voelen we alleen als sprake is van elektrische communicatie tussen het punt van impact en het brein. Pas wanneer onze hersenen dat decoderen zeggen we au. Niet alles is een illusie. Uit reguliere wetenschappelijke studies blijkt dat het niet om fysieke, maar elektromagnetische weerstand gaat als we ons stoten of tegen een muur lopen. Alle interactie heeft plaats op een golfvormig elektromagnetisch niveau.” Icke weet, na ruim een kwart eeuw onderzoek in ruim zestig landen, dat het feit dat veel mensen zonder het te beseffen in een gesimuleerde realiteit leven, is veroorzaakt door het manipuleren van onze geest door verborgen krachten van buitenaf.

SLAVEN VAN FOUTE PERCEPTIES In zijn nieuwste boek ‘Het fantoomzelf ’, het eerste dat in het Nederlands is verschenen, schrijft hij dat mensen slaven zijn van foute percepties van zichzelf, de wereld en de valse werkelijkheid die in hun brein is gedownload. “Degene die je denkt te zijn, ben je niet. De ‘jij’ die je ziet in de spiegel, jou aanstaart, jouw naam draagt en jouw leven leidt, is niet de persoon die je echt bent”, zegt

LEVEN IN E E N VIRTUE L E RE A L ITE IT

Icke.“Als je je niet realiseert dat wat jij ziet één grote illusie is, heeft die illusie jou in haar macht. Daardoor denk je ten onrechte dat je beperkingen hebt en dingen onmogelijk zijn. Wanneer je het wel doorhebt is die illusie niet solide, maar gewoon energie op een bepaald frequentieniveau dat we materie noemen. Dan kun je dingen wel veranderen en is tijd geen beperking, doch slechts een illusie. Als jij bepaalt wat de uitkomst is, moet de situatie zich herschikken om die te bereiken.” Als de dokter zegt dat iemand nog maar zes maanden te leven heeft en de patiënt neemt dat klakkeloos aan is de kans groot dat hij inderdaad sterft, maar wanneer hij vanuit zijn oneindige zelf bepaalt dat er niets aan de hand is, gebeurt het niet. “In veel gevallen blijkt de waarheid het omgekeerde te zijn van wat ons is geleerd of verteld. Daarom wil ik de leugens die het door verborgen krachten gecreëerde systeem van misleiding en controle ons verkoopt als waarheid blootleggen.”

in zijn video’s. “De alternatieve geneeskunde richt zich juist op dat energetische niveau en behandelen de blauwdruk en niet de projectie. Dus waarom zou iemand zijn gezond uit handen geven aan reguliere artsen die zich moeten conformeren, omdat ze anders hun beroep niet meer mogen uitoefenen?” Icke noemt zijn vriend Mike Lambert die op het Isle of Wight de Shen-kliniek voor aan-

DE FIREWALL IN ONS BREIN

NEP-OPERATIES “Het is wat het is, maar ik herhaal dat wij onze werkelijkheid creëren aan de hand van onze perceptie ervan. De Chinezen voeren nep-operaties uit, maar patiënten denken daarna dat ze die echt hebben ondergaan. Dat is het placebo-effect, dat er ook voor zorgt dat iemand die een suikerpil heeft gekregen in plaats van een medicijn beter wordt. Als er iets mis is met de golfvormige informatievelden die de basisfundering van het lichaam vormen zie je dat in het hologram waarin je leeft”, legt Icke uit. Amerikaanse wetenschappers doen inmiddels onderzoek naar dit fenomeen. “De reguliere geneeskunde heeft slechts een minimale perceptie van de werkelijkheid en het farmaceutische kartel is slechts geïnteresseerd in de zichtbare wereld, met als gevolg dat reguliere medicijnen slechts fysieke symptomen en niet de oorzaak behandelen. Dat werkt niet, doordat het hologram slechts is een expressie is van de projectie van de oorzaak van een aandoening en alleen de verstoring van de energetische structuur laat zien.” Ingewikkeld? Icke spreekt er urenlang over

korte tijd te leven zouden, hebben hun perceptie van hoe lang dat is opnieuw op te starten. Dan verandert de negatieve zichzelf vervullende profetie in hun geest in een positieve.” Icke haalt een wat ouder onderzoek aan over hoe lang mensen leven in vergelijking met de voorspellingen van hun dokters. “Zowat tachtig procent overleed inderdaad binnen de aangegeven periode, wat bewijst hoe cruciaal het is wat wij voor waar aannemen. In mijn boek ‘Perception deception’ heb ik al geschreven dat de wereldwijde manipulatie van de mensheid, het controleren van de samenleving en het dicteren van de richting die we als maatschappij opgaan allemaal op perceptie zijn gebaseerd. Dit psychologische spel heeft impact op elk facet van ons leven.”

‘Niemand heerst, als niemand gehoorzaamt’ vullende, alternatieve geneeskunde runt. Hij behandelt door reguliere artsen opgegeven kankerpatiënten. “Bijzonder is dat Mike het mentale, emotionele niveau begrijpt van ‘disease ‘. Wie in een bepaalde, hoog-emotionele staat verkeert kan een elektrische lading voelen. Dat is een vervormde frequentie die vrijkomt, in feite een negatieve emotie met een laag trillingsniveau is en ruis veroorzaakt in het energetisch veld. Dat is vaak de oorzaak van een slechte gezondheid. Mike vraagt mensen, die vanwege hun kanker nog maar

De manier waarop je tegen de het Midden-Oosten aankijkt of de eigen levensverwachting, het gaat om het creëren van je eigen realiteit, zegt Icke. “Dat kwartje is in de loop der jaren bij steeds meer mensen gevallen. Los van alle zogenaamde leiders en politici, die morgen toch weer verdwenen zijn, ontstaat een netwerk van mensen die grotendeels begrijpen hoe de echte realiteit in elkaar steekt. Zij beseffen dat wie zijn perceptie in de hand heeft, ook de baas is over zijn eigen leven. Perceptie bepaalt wat we doen of willen doen. In de jaren negentig heeft Michael Talbot ‘The Holographic Universe’ geschreven, een geweldig boek, waarin hij zich richtte tot reguliere wetenschappers, maar wel de grenzen opzocht door het te hebben over de holografische realiteit, waarbij de fysieke werkelijkheid besloten zit in een hologram.” In zijn boek vertelt Talbot het verhaal van een man die een hypnotiseur uitnodigt tijdens een party. Die zegt tegen een van de gasten: ‘Als ik je terugbreng uit hypnose zul je je dochter niet zien’. Dat blijkt waar te zijn. Wanneer de man ontwaakt laat de hypnotiseur hem een horloge zien met een inscriptie met de naam van zijn dochter, maar hij ziet niet dat ze voor hem staat. “Een gewone wetenschapper zou zeggen dat dit niet kan en een verzinsel is.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

181

LEVEN IN E E N VIRTUE L E RE A L ITE IT

Maar wat er gebeurt is te vergelijken met de firewell die de Chinese overheid heeft geïnstalleerd in internet, zodat de bevolking veel informatie niet kan decoderen. De hypnotiseur heeft een firewall in de geest van de man geplaatst, waardoor hij het energetische beeld van zijn dochter niet kan oproepen. Of in het Ickeaans: “Als het onmogelijk is het golfvormige energetisch niveau om te zetten in een holografische realiteit, kan zich dat beeld niet manifesteren in je bewustzijn. De mensen in de zaal lachen, want zij hebben geen firewall en zien de dochter wel. Zo’n voorbeeld laat je nadenken over de vraag hoeveel dezelfde firewalls er tussen de wieg en het graf in een overweldigend aantal onwetende mensen worden gedownload, om te voorkomen dat zij zien wat zij eigenlijk zouden moeten zien.” Al die mensen zijn marionetten, tenzij ze zich kunnen loskoppelen van het programma en beelden gaan zien in plaats van pixels. “Dan heb je uitgebreid bewustzijn en kun je het programma, maar ook wat er in de wereld gebeurt, observeren, zonder erin getrokken te worden.”

‘Hoeveel firewalls zijn er in onschuldige mensen gedownload?’ VRAGEN STELLEN David Icke beseft dat zomaar tegen mensen zeggen dat hun werkelijkheid niet echt is niet werkt. Ze zullen onmiddellijk roepen dat ze in die werkelijkheid wel hun huur moeten betalen. “Je moet uitleggen waarom manipulatie voorkomt, uitgaande van de wereld die zij volledig begrijpen en waarin zij leven, en

182

zodanig dat ze gaan nadenken” Hij wijst zijn toehoorders ook op het belang van vragen stellen en onderzoek doen. “Het klakkeloos accepteren van informatie over terrorisme, financiële ineenstorting of oorlogen geeft manipulatoren alle ruimte, maar de gemanipuleerde is even verantwoordelijk.” Niet zo gek dat Icke de eerste drie uur van zijn lezing – met muziek van zoon Gareth – wijdt aan manipulatie, gevolgd door twee uur over het volledig illusoire karakter van de realiteit. Ten slotte komen beide samen, want zonder deel 2 is deel 3 volkomen onlogisch. “Ik heb 26 jaar onderzoek gedaan, maar spreek na afloop met mensen die er 26 minuten mee bezig zijn geweest. Ik moet wel tien uur spreken, want ik presenteer een geheel andere kijk op de wereld. Hoe begrijpen ze anders dat vormwisselaars (‘shape shifters’), mensen die zich in verschillende gedaanten kunnen vertonen zoals sommige vorsten of presidenten, slechts kunnen bestaan doordat de wereld niet solide is?”, aldus Icke. “Ik heb mensen gesproken die dit hebben meegemaakt, maar ook met sjamanen, de dragers van oude kennis uit antieke culturen, die hun legendes net zo uitleggen.”

BELACHELIJK GEMAAKT Icke is heeft als BBC-journalist jarenlang zijn informatie gekregen via een normaal redactioneel proces. Nu schrijft hij zonder censuur wat hij wil en probeert hij mensen niet te overtuigen, maar te tonen dat er een andere manier is om naar dingen te kijken. Dat kunnen ze overnemen of afwijzen. “Ik ben in het begin enorm belachelijk gemaakt. Daar ben ik blij mee, want dat heeft mij bevrijd van de angst wat anderen van mij denken. Hetzelfde geldt voor de Archontische manipulatie. Dat is een enorm geschenk voor de mensheid, doordat de Archons ons, misschien ongewild, steeds harder onder druk zetten om te ontwaken. Geschenken zijn vaak briljant vermomd als je ergste nachtmerrie en dat is hier ook het geval.” Vanuit de spirituele arena hoort Icke geregeld dat hij niet zo negatief moet zijn. “Onwetendheid is negatief. Bewustzijn en

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

vooral kennis zijn nooit negatief. Spiritualiteit gebruikt men vaak als dekmantel om de realiteit te ontvluchten, maar dat helpt niet om aan het geweld en de ellende in de wereld van vandaag te ontsnappen. Ik wil geen lijfwacht, omdat ik niet accepteer dat iets met mij kan gebeuren. Ik word niet emotioneel als ze mijn auto stelen, want ik zorg ervoor dat het niet gebeurt. Ik heb, zoals iedereen kan zien aan de vergroeiing, pijn in mijn handen. Als ik me daarop wil focussen is verbetert het misschien, maar mede door dat niet te doen ik functioneer ik prima en zit ik niet in die rolstoel en doe ik wat ik wil.”

‘Ik ben blij dat ik belachelijk ben gemaakt’ GEHEIM GENOOTSCHAP Een van de vaak terugkerende thema’s in de video’s en lezingen van de zeer eloquente Brit is het zionisme, wat, bedrukt hij, geen synoniem is voor de joodse mensen, van wie sommigen er juist tegen in opstand komen omdat het tegen al hun overtuigingen indruist. “De kern daarvan bestaat uit een geheim genootschap dat is gecreëerd en wordt gecontroleerd door het Huis Rothschild. Alleen zij weten wat er echt gebeurt. Het Rothschild zionisme wordt gezien als politiek systeem dat – tegen beter weten in, want zij kennen de echte geschiedenis – de overtuiging verspreidt dat Israël het rechtmatige thuisland is van de joodse mensen, met alle negatieve consequenties voor de Palestijnen. Het web van de Rothschilds is over de hele wereld verspreid. Ongeveer twee procent van de Amerikanen is joods. Een fractie daarvan behoort tot de binnenste kern van Rothschild- zionisten. Daarvan zijn er echter in verhouding heel veel betrokken bij de Amerikaanse politiek. Een groot aantal staat bovendien aan het

LEVEN IN E E N VIRTUE L E RE A L ITE IT

De Britse ex-profvoetballer en BBC-journalist David Icke weet sinds 1990 dat de wereld niet is zoals de onzichtbare machthebbers ons willen laten geloven. Sindsdien onderzoekt hij overal ter wereld wat de ‘El-ites’ met ons van plan zijn en hoe we kunnen ontwaken. Thema’s: fysica, technologie, onderwijs, sociologie (geheime genootschappen), politiek (actuele thema’s, maar ook de rol van Satanisten), economie (de Rothschilds), het occulte en psychologie (‘mind control’). Icke geeft lezingen in zalen en op YouTube en heeft al vele boeken geschreven. Zijn laatste, ‘Het fantoomzelf’ (over manipulatie, controle en de weg naar vrijheid), is in het Nederlands verschenen. davidicke@speakersacademy.nl

PANAHI

POSITIEF GEVOEL Icke zegt dat steeds meer mensen zich aangesproken voelen door wat hij onthult. Waren het eerst alternatievelingen, nu zijn het steeds vaker mannen in pakken en vrouwen in topfuncties die zijn lezingen bezoeken of hem aanspreken. Degenen die zijn evenementen bezoeken en uitzitten gaan meestal met een goed gevoel weg. Hij merkt dat reguliere media hem nog steeds niet serieus nemen – en zich ook niet voorbereiden op een gesprek met hem – en de alternatieve bladen en zenders vaak toch nog vastzitten in de wereld van de vijf zintuigen. “Ze zien

AAN BAHMAN

uitverkorenen de zaal door een andere deur. Hijzelf wist niet eens dat er boven de top nog een hoger niveau was. Deze compartimentering van kennis is bij dit soort organisaties heel gewoon.”

hoe de punten zijn verbonden, maar herkennen alleen die wereld en de oplossingen die daarbij horen. Die zijn daar niet. Er zitten geen oplossingen in het hologram, maar in waar dat vandaan komt. Doordat ze niet voorbij het bewustzijn van de vijf zintuigen willen of kunnen komen, verschillen ze in de praktijk niet zoveel van de mainstream media. Inmiddels is Icke zelf met een volgend boek bezig, dat volgens hem ‘makkelijk te schrijven is’. Intussen organiseert zoon Jaymie, die inmiddels ook op YouTube van zich laat horen, zijn Wereldtournooi. Ook zorgt hij ervoor dat de boeken van zijn vader voor het eerst verkrijgbaar zijn in de taal van het land waar David spreekt. “Dat betekent extra scheurtjes in de illusie en nog meer bevestiging dat de wereld ontwaakt en het programma van misleiding loskoppelt, zodat we terugkeren in onze natuurlijke staat met een oneindig bewustzijn en onze perceptie weer klopt.” Om dat proces te helpen heeft hij nog wel een tip: stop met het absurde programmeren van kinderen op school. Leer ze basisvaardigheden en laat hen daarna kiezen wat ze willen leren. Laat ze hun passie volgen en vermoei ze niet met informatie waar ze toch niets mee doen. Dan voorkom je ontwrichtend gedrag. Als je ze nu uit school ziet komen, lijken het wel gevangenen die eindelijk naar huis mogen. Geef ze hun vrijheid. Jaymie is naar school gegaan in de wetenschap dat wat ze daar vertellen niet per se waar hoeft te zijn. Zo moeten we de programmering doorbreken, want als we ons niet realiseren dat de wereld niet is wat ze lijkt, dan is het geen wonder dat het er een puinhoop is.”

hoofd van de financiële instituten en andere belangrijke spelers. De Vrijmetselaars, Opus Dei en de Ridders van Malta, maar ook de Bilderberg groep en de Council on Foreign Relations, zijn andere organisaties waar het verborgene en het zichtbare elkaar ontmoeten.” Doordat de Rothschilds de richting die de wereld zou moeten uitgaan dicteren, zijn al die instituten vertegenwoordigd in de meeste zichtbare regeringsbureaus, banksystemen en bedrijven. Althans, dat zegt David Icke. “Al deze organisaties zijn trouwens gefragmenteerd, waardoor individuele leden niet weten dat zij daaraan meewerken en vaak zelfs de kern niet kennen. “Gemeenteraadsleden op het eiland Wight namen ’s avonds besluiten, maar die waren in feite ’s middags al in de Vrijmetselaarsloge genomen. Het debat was niet meer dan een farce. Ik realiseerde me dat wat de wereld lijkt te besturen, zelfs op dit lage niveau, niet is wat het is. Vrijmetselaars hebben soms na dertig jaar nog geen idee van de niveaus boven hen. Ook kennen ze de betekenis niet van alle symbolen en rituelen. Enkele jaren geleden las ik een boek van een Amerikaan die heel lang Vrijmetselaar was geweest. Hij vertelt daarin hoe hij werd gebeld door een mede-lid dat hem aanraadde te solliciteren, ook al was hij helemaal niet gekwalificeerd voor de baan. Tijdens een soort examen kon hij het formulier makkelijk invullen, waarna hij de job kreeg. Later bleek het doorgestoken kaart te zijn. Hij kon doorstomen naar het 33e niveau van de Aloude en Aangenomen Schotse Ritus. Na zijn initiatie in het hoofdkwartier in Washington D.C., waar ook een vroegere president en topfunctionarissen aanwezig waren, zei een medegeïnitieerde dat hij nog hogerop zou komen en verliet daarna door een deur speciaal voor

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

183

“Medicijnen zijn vaak overbodig, maar huisartsen blijven ze – onder druk van de farmaceutische industrie en door gebrek aan kennis – voorschrijven, ook als ze de gezondheid schaden.” De Deense hoogleraar Peter Gøtzsche wil een einde maken aan wat hij noemt de ‘machts-, chantageen afpersingspraktijken’ van de farmaceuten, onder meer door patenten op geneesmiddelen af te schaffen. De sector zelf erkent vroegere misstanden, maar vindt dat de industrie nu veel verdiensten heeft en dat met het schetsen van een negatief beeld niemand geholpen is, zeker de patiënt niet.

184

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

G E Z ON DHE ID

‘Maken medicijnen meer kapot dan je lief is?’ prof. dr. Peter Gøtzsche

e farmaceutische industrie moet nieuwe geneesmiddelen sneller op de markt kunnen brengen, vindt het European Medicines Agency (EMA), dat daartoe in 2014 het pilotproject ‘adaptive licensing’ heeft geïntroduceerd. Door criteria te versoepelen en procedures te vereenvoudigen kunnen medicijnen in bepaalde gevallen eerder ter beschikking komen van patiënten, op basis van te verwachten uitkomsten van klinische ‘trials’. “Dat leidt niet alleen tot hogere kosten, maar ook tot extra (verborgen) sterfgevallen. Als de medicijnen tevoren niet uitvoerig zijn getest weten artsen ook niet precies wat ze doen”, zegt de Deense hoogleraar en internist Peter Gøtzsche. In april 2016 heeft hij, samen met internationale groep collega’s, een bezoek gebracht aan Brussel om te proberen dit initiatief van onder anderen Hans-Georg Eichler, senior hoofd medische dienst van de EMA, tegen te houden. “De komende tijd doen wij dat bijvoorbeeld door het publiceren van kritische artikelen”, aldus Gøtzsche, die juist de macht van de farmaceuten drastisch wil inperken. “Dezelfde week heb ik een zeer interessante bijeenkomst bijgewoond in het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie over de hoge prijzen van geneesmiddelen. Wat daar exact is afgesproken kan ik pas zeggen als de verslagen zijn geschreven en verstuurd naar de Europese Unie, maar het is niets nieuws als ik zeg dat wij ferm moeten optreden tegen de geneesmiddelenindustrie. Er is absoluut geen vrije markt meer. We kunnen veel beter spreken van een met geld van de belastingbetalers gesubsidieerd monopolie, waardoor de prijzen van toch al ongelooflijk dure medicijnen nog verder blijven stijgen. Dat kan zo niet zo doorgaan. Dit systeem is kapot. We moeten

___ Gøtzsches recentste boek per direct het patenteren van geneesmiddelen beëindigen. Zoals de Wereld Gezondheidsorganisatie en de Europese Commissie ook al eens hebben gesuggereerd, moet de samenleving in plaats daarvan wetenschappers uit publieke middelen een fatsoenlijk bedrag betalen voor onderzoek naar nieuwe, innovatieve en noodzakelijke middelen. Vervolgens is het de bedoeling die medicijnen zo goedkoop mogelijk te produceren en verkopen.”

CRIMINEEL Op de vraag of de farmaceutische industrie dat aanvaardt heeft prof. Gøtzsche een duidelijk antwoord: “De industrie heeft niets te accepteren. Zij heeft zichzelf buiten de maatschappij geplaatst door zich jarenlang bezig te houden met chantageen afpersingspraktijken. Deze bedrijfstak buit patiënten uit en haalt de publieke portemonnee leeg, zonder dat politici daar tegenin kunnen gaan. Farmaceuten wekken graag de indruk dat ze voor patiënten werken, maar dat is niet zo. Ze doen alles voor de winst

en hun aandeelhouders. Om dat te bereiken frauderen ze met onderzoeksgegevens en drijft hun marketing vaak op leugens. Sterfgevallen tijdens onderzoeken blijven onder de oppervlakte. In mijn boek ‘Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad’, dat eind 2015 is verschenen, schrijf ik dat de geneesmiddelenindustrie in feite crimineler is dan andere bedrijfstakken. Immers, deze industrie is er om onze gezondheid te bewaken en ons te helpen overleven, maar interesseert zich in werkelijkheid alleen voor geldelijk gewin en is in dat opzicht dus volstrekt vergelijkbaar met de tabaksindustrie.” In het voorjaar van 2016 vergelijkt Gøtzsche de farmaceutische industrie in het AVROTROS-programma ‘Radar’ met Somalische piraten. Nu zegt hij: “Ze zijn nog erger. Piraten vragen een miljoen voor een gijzelaar, de geneesmiddelenindustrie strijkt miljoenen op en waant zich onaantastbaar.” Mensen die lijden aan een zeer zeldzame ziekte hebben daardoor extra veel pech. Of de industrie doet helemaal geen onderzoek, omdat de kosten niet opwegen tegen de baten, of komt met een medicijn dat onbetaalbaar is. “In Denemarken is nu een middel tegen taaislijmziekte op de markt gekomen dat 5 miljoen Deense kronen (672.133 euro) kost. Ik hoor dat Nederland overweegt niet voor dit medicijn te betalen, al was het maar omdat nog niet eens zeker is wat de effecten van het middel zijn op patiënten. Dit is een voorbeeld van een vorm van afpersing, waaraan deze bedrijfstak ons steeds vaker blootstelt.”

ONNODIGE MEDICIJNEN Een enorm probleem noemt Gøtzsche het feit dat huisartsen veel te veel medicijnen voorschrijven. Antibiotica tegen griep,

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

185

GEZONDHEID

‘Huisdokters hebben vaak geen idee van bijwerkingen’ lijk dat deze medicijnen veiliger zijn dan in het werkelijkheid het geval is.” Het klinkt bijna schokkend als Gøtzsche zegt: “Huisartsen weten niet veel van medicijnen, behalve wat ze van de farmaceutische bedrijven hebben geleerd. Bovendien zijn ze niet kritisch genoeg. Het algemene publiek heeft weinig op met ontwikkelaars en producenten van geneesmiddelen, die in de onderste plek op de ranglijst delen met tabaksfabrikanten en autoreparatiebedrijven, maar heeft – ten onrechte – vaak wel vertrouwen in de medicijnen van diezelfde bedrijven die dokters voorschrijven. Patiënten vragen zich niet af waar de artsen hun kennis vandaan hebben en of al die medicijnen wel nodig zijn.” Middelen tegen te hoog cholesterol geven is, zegt de hoogleraar, bijvoorbeeld helemaal fout. “Iemand die obees is en daardoor lijdt

aan hypertensie (een vorm van hoge bloeddruk) en diabetes type 2, moet afvallen. Dat is meestal voldoende om, zonder medicijnen te gebruiken, deze kwalen kwijt te raken. Afvallen door je leefstijl, kook- en eetgewoonten te veranderen is best moeilijk, maar levert veel meer op dan pillen slikken. Te dikke mensen die stoppen met suiker merken vaak dat, zelfs wanneer ze nauwelijks gewicht verliezen, hun cholesterolpercentage sterk verbetert. Artsen moeten daarom geregeld controleren of hun patiënten zonder of met minder geneesmiddelen toe kunnen.” Medicijnen tegen artritis verdubbelen de kans op een hartaanval en verhogen het risico op bloedende maagzweren. Ze kunnen dus dodelijk zijn. Tien jaar geleden was dat onbekend, nu weten artsen het wel, maar toch blijven ze deze middelen, zoals ibuprofen, voorschrijven. De verkoop stijgt nog steeds. Rugpijn vermindert meestal na enige tijd vanzelf en qua pijnbestrijding heeft paracetamol een vergelijkbaar effect, alleen gaan mensen daar niet dood aan”, aldus Gøtzsche, die het volstrekt ongewenst vindt dat ibuprofen onder andere in Nederland gewoon zonder recept verkrijgbaar is. “Medicijnen zijn na harten vaatziekten en kanker de op twee na belangrijkste doodsoorzaak. In mijn laatste boek, dat in zijn geheel gaat over psychiatrie, heb ik vastgesteld dat dit zeker ook geldt voor psychiatrische geneesmiddelen. Het effect van deze medicijnen is vaak twijfelachtig, in tegenstelling tot de schadelijke gevolgen die zelfs tot de dood kunnen leiden. Oudere mensen die onder behandeling zijn kunnen uit balans raken, vallen en hun heup breken. Een vijfde sterft na afzienbare tijd. Artsen wijten deze sterfgevallen vaak echter niet aan de medicatie, omdat ze niet het verband leggen met de gevolgen daarvan – de hartaanval of de val bijvoorbeeld – en die dus beschouwen als de doodsoorzaak. Datzelfde probleem speelt bij medicijnen die artsen

voorschrijven bij fysieke kwalen.” Gøtzsche: “Een ander probleem is dat psychiatrische patiënten vaak een tijdelijke behandeling krijgen, maar daarna niet meer van de medicijnen kunnen afkomen en fysiek en psychologisch zo kreupel raken dat ze nooit meer kunnen werken. Daarom schrijf ik in mijn boek dat we deze middelen moeten uitbannen, met als gevolg een gezondere samenleving waarin we langer leven.”

INTERNET Prof. Gøtzsche ziet een taak weggelegd voor patiënten, of ze nu lijden aan lichamelijke of geestelijke klachten. Zij moeten, vindt hij, voordat ze naar de apotheek gaan op internet zoeken naar de bijsluiters van de medicijnen die hun dokter wil voorschrijven. Als ze zien hoeveel waarschuwingen, voorbehouden en contra-indicaties daarop vermeld staan, kunnen ze besluiten dat medicijn niet te willen gebruiken. Bijvoorbeeld omdat het overbodig of te gevaarlijk is. “Moeilijke woorden in de bijsluiter kunnen ze googelen of ze kunnen advies vragen aan vrienden of familieleden die bijvoorbeeld apotheker of arts zijn. Ook patiëntenverenigingen kunnen hierbij een grote rol spelen. Hun belangrijkste functie is immers het voorkomen van schade voor hun leden.” De volgende keer dat ze weer naar de dokter gaan moeten ze hem of haar vertellen waarom ze zijn voorschrift niet hebben gevolgd en de gevonden informatie doorgeven. Huisdokters hebben, zoals gezegd, vaak geen idee van bijwerkingen.” Overheden moeten zorgen voor een adequate regelgeving om misstanden en overbodig medicijngebruik te voorkomen. Zelf heeft Gøtzsche als internist vrij veel medicijnen voorgeschreven, omdat ze nodig waren. “Het ging dan vaak om mensen met diabetes, astma of infecties, maar ik ben gestopt met recepten voor medicijnen die in feite waardeloos zijn.”

Prof.dr. Peter Gøtzsche is hoogleraar opzet en analyse van klinisch onderzoek in Kopenhagen en mede-oprichter van de Cochtane Collaboration, een internationaal netwerk dat zich bezighoudt met de effecten van de gezondheidszorg. Gøtzsche heeft scheikunde en biologie gestudeerd en de artsenopleiding gevolgd, met als specialisatie interne geneeskunde. Hij heeft artikel gepubliceerd in belangrijke medische tijdschriften en vijf boeken geschreven, waaronder ‘Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad’ (Nederlandse uitgave 2015). Daarvoor is hij onderscheiden met de British Medical Association’s Annual Book Award 2014. petergotzsche@speakersacademy.nl

186

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

medicijnen tegen hoge bloeddruk of levensbedreigende aandoeningen en insuline tegen diabetes kunnen bijdragen aan het herstel van patiënten of hun leven draaglijker maken, maar de meeste geneesmiddelen zijn volgens Gøtzsche overbodig of worden verkeerd gebruikt. Ze doen dan meer kwaad dan goed. “Artsen schrijven zoveel voor omdat ze moeten voldoen aan allerlei richtlijnen, waaraan betrokkenen uit de industrie hebben meegeschreven. Artsenbezoekers voeren de druk verder op tijdens persoonlijke gesprekken. Dokters weten vaak dat de informatie die zij krijgen niet altijd betrouwbaar is en de middelen schadelijk kunnen zijn voor hun patiënten, maar denken tege-

top

C OLUMN - W ETE N S C HA P

spreker

rganisaties gaan naar de verdoemenis, overheden zijn corrupt en eerlijke mensen kun je nauwelijks nog vinden. Integriteit moet hoog op de agenda staan en gesjoemel in de marge moet maar eens afgelopen zijn! Ik krijg regelmatig de indruk dat we een heel erg onbetrouwbaar volkje zijn, omdat veel bedrijven en overheden integriteit op de agenda zetten en we handboeken volschrijven met richtlijnen voor integer handelen. Als bioloog wil ik juist een pleidooi houden voor minder integer gedrag en dat we de leugen moeten koesteren. Het is een pleidooi om uit de vreselijke kramp te komen waarin we stoppen met handelen om te voorkomen dat we aangesproken worden op ons gedrag. Het is een pleidooi om de mens ook weer mens te laten zijn. Vanaf ons tweede levensjaar zijn we verbonden met de leugen. Kinderen gaan zich tussen de 18 en 24 maanden voor het eerst herkennen in een spiegel, een eigenschap die we onder andere delen met chimpansees, orang-oetans en bijvoorbeeld olifanten. In het dierenrijk zijn dit de meest manipulatieve wezens. Zelfherkenning zorgt ervoor dat je je kunt verplaatsen in de waarneming van de ander, kennis die je kunt gebruiken om te manipuleren en te liegen. Tijdens een recent experiment lieten we chimpansees kiezen tussen druiven en bleekselderij. Het eerste is hooggewaardeerd voedsel met veel suiker, het andere is alledaags eten dat niet altijd van harte wordt geconsumeerd. Om toegang te krijgen tot dit

drs. Patrick van Veen

voedsel moest een chimpanseevrouw een knop indrukken: een gele voor een druif een blauwe voor bleekselderij. Tot onze verbazing koos de chimpanseedame vaker voor blauw en dus bleekselderij dan voor overheerlijke druiven. In eerste instantie dachten we dat ze het experiment niet snapte, maar door het analyseren van camerabeelden bleek dat ze alleen bleekselderij koos als andere chimpansees in de buurt waren, zij mochten dan de bleekselderij graag afnemen. Maar als de anderen weg waren koos onze testdame onmiddellijk voor druiven totdat de andere terug kwamen waarop ze weer overstapte op bleekselderij. Blijkbaar hebben wij mensen een natuurlijke aanleg tot liegen en manipuleren die we delen met chimpansees. Maar als dit gedrag

zo nadrukkelijk ontwikkeld is, is er dan niets goeds? Natuurlijk zullen sceptici zeggen dat we verder ontwikkeld zijn dan apen, maar dan een andere overweging. Bij jonge kinderen zijn we snel geneigd om eerlijk gedrag te corrigeren: oprechte opmerkingen over overgewicht van anderen of lelijke kleding proberen we in de kiem te smoren. Bij kinderen met autisme die niet slagen voor de spiegeltest bestempelen we hun onvermogen om te liegen en hun goudeerlijke gedrag als een gedragsstoornis, waarbij we die kinderen in cursussen sociale vaardigheden de finesses bijbrengen van liegen. Wat maakt dan dat we in een kramp schieten van een leugen? Wordt de wereld beter en mooier als we altijd eerlijk en oprecht zijn? Iedereen weet dat hij bereid is meer te doen voor een vriend dan een vreemde, is dit dan niet integer? Het bevoordelen van vrienden heeft een belangrijke functie in de zorg voor elkaar en we verwachten steeds meer dat mensen handelen als sociaal wezen en dat we voor elkaar zorgen. We doen een beroep op onze natuur om als mantelzorger harder te zorgen voor familie en vrienden dan vreemden. We willen dat mensen in hun omgeving participeren. We verwachten dat we lief voor elkaar zijn, wat betekent dat we niet altijd de waarheid spreken en soms woorden inslikken. En een leugentje kan ons zelf bevoordelen maar ook onze groep. Laten we vooral ook de leugen koesteren en niet alles de rug toe keren wat ons ook sociale wezens maakt.

Patrick van Veen is een gedragsbioloog met een missie: wetenschap en onderzoek toegankelijk en toepasbaar te maken. Hij combineert daarbij onderzoek naar gedrag van mensen en apen en vertaalt deze kennis naar maatschappelijke thema’s: sociaal gedrag op de werkvloer, liefde, pesten bij kinderen en de wijze waarop we klanten kunnen verleiden. Als Global-Chair van het Jane Goodall Institute zet hij zich in voor natuurbehoud. Hij schreef onder andere bestsellers als ‘Help, mijn baas is een aap!’ en ‘Dierbare Collega’s’. Zijn nieuwste boek is ‘Verliefd op je klant’. patrickvanveen@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

187

De verzwegen waarheid over vitaminen 188

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

GEZONDHEID

Gábor Lenkei, in 1986 cum laude afgestudeerd als arts, constateert na een jarenlange ervaring in de praktijk dat het belangrijkste vak, gezondheid, geen deel uitmaakte van het universitaire curriculum. “Wij zijn uitsluitend onderwezen over ziektes, maar helemaal niet over manieren om onze gezondheid te behouden en versterken. Ons is niet geleerd hoe de mens ervoor kan zorgen dat hij niet ziek wordt. Over preventieve maatregelen hebben wij dus geen kennis opgedaan.” In dit door hem geschreven, persoonlijke artikel wil Gábor Lenkei aantonen dat vitaminen ziekten kunnen voorkomen, maar dat de industrie informatie daarover bewust verzwijgt en bestrijdt.

dr. Gábor Lenkei

a veel onderzoek als arts ontdekte ik dat er toch methoden zijn waarmee het mogelijk is onze gezondheid te beschermen en versterken. Er is in de wereld veel wetenschappelijke kennis over deze methoden, maar die zijn op de achtergrond geraakt! De belangrijkste van al deze methoden, is het gebruik van vitaminen, mineralen en sporenelementen. Ik kwam er ook achter dat bepaalde economische krachten, met name de farmaceutische industrie, belang hebben bij de voortduring en instandhouding van ziektes. Zij hebben bewust, ter bescherming van hun enorme winsten, de effectieve methoden van tafel geveegd.” In 2003 publiceert Lenkei voor het eerst zijn gedachten over dit thema in het boek ‘Censuur – wat u niet mag weten over uw gezondheid’. “De afgelopen dertien jaar heb ik mij uitsluitend op deze wetenschappelijke kennis gericht en mijn leven hieraan gewijd. Ik kan, met alle kennis en ervaring die ik heb opgedaan, verklaren dat het gebruik van de juiste vitaminen, mineralen en sporenelementen in de juiste hoeveelheden het machtige rijk van de farmaceutische industrie ten val zal brengen. Wanneer mensen met de juiste informatie dagelijks vitaminen zouden gebruiken, zou de farmaceutische industrie vijftig procent van haar inkomsten verliezen. Deze dreiging alleen al geeft deze bedrijfstak genoeg reden om een meedogenloze, verbeten strijd te voeren tegen de verbluffende doeltreffendheid van vitami-

nen. Deze strijd is echter maar bij weinigen bekend, want die wordt met diverse oneerlijke methoden zorgvuldig uit het zicht van het publiek gehouden.”

ERNSTIGE VRAAGTEKENS “Een voorbeeld hiervan is een zogenaamde wetenschappelijke studie, waarmee de EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid), wilde aantonen dat de beperking van vrije consumptie van vitaminen (op bevel van de Europese Unie) gerechtvaardigd zou zijn. In de tussentijd is de aandacht gevestigd op de werknemers en specialisten van de EFSA die nogal goede contacten onderhouden met zekere multinationals. Gebleken is dat

bij deze contacten, die in ethisch opzicht discutabel zijn, zeker ernstige vraagtekens zijn te zetten. Het is gelukt om met hulp van het Nederlandse onderzoeksinstituut TNO, aan te tonen dat de EFSA bewust negatieve en onjuiste informatie over vitaminen verspreidt. Deze autoriteit voert onder meer strijd door de waarheid te verzwijgen en de vrije publicatie van informatie over vitaminen en wat die kunnen betekenen te beperken. Een van de ‘wapens’ die zij hanteren is juist het verspreiden van onjuiste informatie, waardoor het vertrouwen in vitaminen gaat wankelen en mensen voorzichtig worden.” “Professor Albert Szentgyörgyi heeft al aan het begin van de twintigste eeuw het essentiële belang van vitaminen ontdekt en voor zijn onderzoeken en de ontdekking van vitamine C de Nobelprijs gekregen. In 1939 schreef hij hier het volgende over: ‘Als we de werking van vitaminen helemaal begrijpen en ze op de juiste manier gebruiken, dan zullen we het menselijk lijden kunnen terugdringen tot op een niveau dat zelfs de meest grandioze geest zich nu nog niet kan voorstellen’. Wanneer we vitaminen op de juiste manier gebruiken kan dit een nieuwe gezondheidscultuur en een menswaardiger samenleving voortbrengen. Ik ben daarvan overtuigd geraakt door de tienduizenden mensen die ik al heb kunnen helpen een gezonder, gelukkiger en kwalitatief beter bestaan te leiden. Het is moeilijk te bevatten en enigs-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

189

GEZONDHEID

‘Adequaat gebruik van vitaminen is levensbedreigend voor de machtige industrieën die rijk worden van ziektes’

MENSEN ONZEKER MAKEN “Politieke en economische mogendheden, die tot op de dag van vandaag op schandalige wijze invloed uitoefenen om de vrijheid van het wetenschappelijk denken de kop in te drukken, gaan schuil achter de farmaceutische industrie. In de tussentijd zijn wetenschappelijke ontdekkingen over vitaminen, mineralen en sporenelementen genegeerd en onderdrukt. Maar door het enorme profijt dat mensen van vitaminen ervaren, is het ondanks alle overmacht van de farmaceutische industrie, niet gelukt het gebruik ervan uit te roeien. Ze kunnen er alleen misleidende propaganda over voeren en mensen onzeker maken over de werkzaamheid en het gebruik ervan en dit terwijl deze cruciale vitaminen mentale en fysieke problemen kunnen helpen verlichten. Artsen willen mensen helpen en genezen. Als voor hen geen medicijnen bestaan die aan de dringende behoeftes voldoen, zullen ze uiteindelijk op zoek gaan naar andere middelen, mogelijkheden en oplossingen. Zodoende zijn Hongaarse artsen op een punt gekomen waarop ze een diepgaand onderzoek naar de mogelijkheden van vitaminen zijn gestart.” “In 2011 zijn veertien Hongaarse specialisten bijeengekomen met het doel feitelijke vakkennis te verzamelen en samen te vatten

Hongaarse wetenschappelijke verenigingen namen in eerste instantie vitamine D onder de loep, die een grote rol speelt bij het behoud en herstel van gezondheid. Hun bevindingen zijn in Hongarije helaas niet op grote schaal bekendgemaakt. Wel werden ze in 2012 in een medisch tijdschrift gepubliceerd.

RESULTATEN MET VITAMINE D Vastgesteld is dat alle mensen – onafhankelijk van woonplaats – lijden aan een vitamine D-tekort. Voldoende consumptie van vitamine D zou de volgende resultaten opleveren: • afname tumoren met 35 procent • afname diabetes (met insuline behandeld) met 78 procent • 90 % minder griepgevallen • in het algemeen 7 tot 10 % minder ziektes • toename van de levensverwachting met 2 tot 3 jaar

Volgens deze geneeskundigen zou de benodigde jaarlijkse hoeveelheid vitamine D in een land met tien miljoen inwoners ongeveer vijftig miljoen euro kosten. Daarentegen zou de consumptie van vitamine D de gezondheidszorg van dat land in één jaar tijd 830 miljoen euro kunnen besparen. Als wij bovengenoemde cijfers op de gehele Europese Unie zouden toepassen (circa 500 miljoen inwoners) zou de totale besparing ongeveer 41,5 miljard euro bedragen. Deze besparing zou de farmaceutisch industrie failliet maken.” “Er is over veel minder dan dit oorlog gevoerd. Ik denk dat geen mens die bovengenoemde bedragen kent niet begrijpt waarom de farmaceutische industrie zo’n bittere strijd voert tegen het op grote schaal bekendmaken van de werkelijke waarde van vitaminen. Niettemin blijf ik vertrouwen hebben in de toekomst. Ik ben ervan overtuigd dat er binnenkort weer soortgelijke conferenties komen, maar dan over vitaminen A, E, C of andere belangrijke vitaminen en ga ervan uit dan men soortgelijke conclusies trekt. Het is slechts een kwestie van tijd dat de een of andere medische vereniging zal beschrijven wat ik al dertien jaar beweer: we kunnen de beste resultaten bereiken als wij alle vijftien primaire vitaminen in de juiste verhouding en hoeveelheid gebruiken als onderdeel van onze dagelijkse routine. Dat brengt het balletje aan het rollen, dat niet meer te stoppen is. Ik weet dat het slechts een kwestie van tijd is voordat een betere gezondheidscultuur ontstaat met minder ziektes en mensen die veel gezonder en gelukkiger zijn. Ik wijd mijn leven eraan om dit in een zo kort mogelijk tijd te realiseren.” “Het is een feit dat een adequaat gebruik van vitaminen een ‘levensgevaarlijke’ bedreiging vormt voor de machtige industrieën die rijk worden van ziektes. Het is eveneens een vaststaand feit dat de waarheid niet voor altijd is tegen te houden.”

Dr. Gábor Lenkei is een Hongaarse arts, die in 1986 summa cum laude slaagde voor zijn medische universitaire opleiding. Na zes jaar verliet hij het reguliere circuit. Zijn nieuwste boek is ‘Toestanden die op ziektes lijken’. Eerder schreef hij de bestseller ‘Censuur – wat u niet mag weten over uw gezondheid’. gaborlenkei@speakersacademy.nl

190

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

TAMAS KOVARY

die door de medische wetenschap al bewezen is. Op deze conferentie waren onder anderen vertegenwoordigers uit de oncologie, cardiologie, hematologie, allergologie en klinische immunologie aanwezig. Deze

zins tegenstrijdig, maar de farmaceutische industrie heeft absoluut geen belang bij gezonde mensen. Haar economische succes hangt louter en alleen af van de continuïteit van ziekte. In de eerste decennia van de vorige eeuw brak het gouden tijdperk aan van onderzoek naar en ontdekkingen over vitaminen. Het is interessant te zien dat de opmars van de farmaceutische industrie in diezelfde periode is begonnen. Kennis over vitaminen en medicijnen hebben zodoende gelijktijdig hun entree gemaakt. Door de grote financiële belangen propageert men op grote schaal medicijngebruik, terwijl er geen financiële ondersteuning is voor het eenvoudige gebruik van onschuldige vitaminen.”

SPORT E N ON DE RN E ME RS C HA P

Jongste internationale arbiter inspireert en motiveert Serdar Gözübüyük

Serdar Gözübüyük (1985) is de jongste voetbalscheidsrechter die ooit is gepromoveerd naar de door de FIFA opgestelde lijst van internationaal fluitende arbiters. Hij zet zich in voor sportiviteit, respect en het waarmaken van dromen. Als rolmodel voor jongeren straalt hij leiderschap uit; vanuit de sportwereld en zijn bedrijf motiveert en inspireert hij. Ook als ondernemer laat hij zien hoe je met tegenslag omgaat, als bedrijf optimaal presteert en het beste uit je werknemers kunt halen. Inzicht is daarbij heel belangrijk. Een lezing van Serdar Gözübüyük is altijd op maat en heel interactief. | serdargozubuyuk@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

191

‘Voorkomen dat we onze eigen toekomst opvreten’

René Pluijm heeft al zes seizoenen lang ‘Pluijm’s eetbare wereld’ gemaakt voor RTL 4. Daar is hij trots op. Toch slaat de tv-kok een seizoen over. Tijdens deze denkperiode wil hij een ander stukje Pluijm laten zien en een ‘mind shift’ teweegbrengen. “Ik wil mensen ervan overtuigen dat minder – maar wel van hoogwaardige kwaliteit – beter

René Pluijm

Tekst: Jacques Geluk

192

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

is dan ‘meer, meer, meer’.” Dat geldt voor eten, maar ook voor ons hele consumptiegedrag.”

G E Z O N D E T E N E N L EV E N

et is best een sprong in het diepe om een pauze in te lassen”, zegt tv-kok René Pluijm. Een keiharde garantie dat hij daarna gewoon kan doorgaan met programma’s maken voor RTL 4 is er immers niet. Hij neemt dat risico bewust. “Ik vind het belangrijk tijd te nemen om mezelf te ontwikkelen en te focussen op mijn ambities en kernwaarden. Daarbij gebruik ik de keuken en het restaurant als machtige metaforen voor allerhande zaken, niet alleen sec eten. Ik heb meer interessevelden, ook op het gebied van kunst en cultuur en wat met ons en de aarde gebeurt.” Het is duidelijk. René wil en kan niet stilzitten gedurende zijn denkperiode. Doordat hij ‘Pluijm’s eetbare wereld’ even op pauze heeft gezet, is er ruimte om tijdens presentaties, demonstraties, lezingen en workshops te vertellen over zijn visie en missie. “Dat wil ik ook gaan doen in mijn nieuwe productiebedrijf annex -keuken Base Cooking Store aan de Halkade in IJmuiden. Daar vind je ook de rest van mijn 'Eetbare wereld', alle keukeninstrumenten en binnenkort een kookstudio. Er is veel lekkers te proeven. Met alles wat ik doe probeer ik toe te leven naar een samenleving waarin sociale gelijkheid en compassie heersen en het maatschappelijke boven het economische belang uitstijgt.” Commercieel zijn en geld verdienen mag best, ook zijn pijp moet blijven roken, maar wel op zo’n manier dat hij kan bijdragen aan het maken van betere en gezondere keuzes. “Daar wil ik later ook wat aan doen op televisie én in het boek waaraan ik werk, over eten in combinatie met verschillende thema’s, zoals geloof, sport, liefde, muziek, mode, kunst, cultuur, dood, leven en filosofie.” “De mens is de enige diersoort die, gedreven door zijn omgeving, meer neemt dan de wereld aankan”, constateert René. “Dat blijft zo als wij ons consumptiegedrag niet aanpassen en onverminderd doorgaan met spullen produceren. Een groot deel van wat wij met z’n allen inkopen verdwijnt keihard op de afvalberg. Dat is een schandaal. Hetzelfde geldt voor voedsel. Wij gooien zoveel weg, terwijl aan de andere kant mensen kapotgaan van de honger. Straks gaan we, als we

met negen miljard mensen op aarde zijn, bijvoorbeeld varkensflats bouwen en nog meer vlees produceren, terwijl nu al sprake is van een overschot. Tenminste als we alles wat er is beter verdelen en minder, maar kwalitatief hoogwaardiger en voedzamer voedsel consumeren. Het is beter te delen dan te vermenigvuldigen. Als we dat niet doen komen we nooit uit die cirkel van steeds meer willen hebben. Dan vreten we onze eigen toekomst op en loopt het leven als een batterij langzaam leeg. Daarom zie ik het als mijn rol mensen te motiveren en te zorgen voor een

‘Een mals stukje vlees, mevrouw? Sodemieter op!’ ‘mind shift’. Anders denken is keihard nodig. We zitten op een groot schip dat op een waterval afstevent en naar beneden dreigt te vallen. Als we zo blijven omgaan met onze aarde maken we kennis met een nieuw verschijnsel: klimaatvluchtelingen.”

BITTERZOETE KIJK René heeft zich in ‘Pluijm’s eetbare wereld’ altijd hard gemaakt voor het gebruik van hoogwaardige, liefst lokale ingrediënten in eenvoudige, doch gezonde en zeer smakelijke gerechten. Zonder tekeer te gaan met het Nederlandse belerende vingertje ontmoet hij vakbroeders, met wie hij zonder script of bemoeienis van de sponsor spontaan praat en kookt. “Ik laat zien hoe het ook kan. Eet minder vlees, maar als je het doet koop het dan van een boer die toegewijd is en van zijn dieren houdt of haal kaas bij een boer die drie keer per nacht opstaat om voor zijn geiten te zorgen. Die mensen raken mij.” Tegelijk heeft hij een bitterzoete kijk op ons hedendaagse eetgedrag ontwikkeld. “Voedsel is de essentie van ons

bestaan, gaat ons allen aan en is wat wij zijn. Het is daarom des te verbazingwekkender hoe wij het met al onze kennis, wetenschap en geld voor elkaar hebben gekregen een eetgedrag te creëren dat zo structureel ongezond is. Een knappe prestatie!”, zegt hij met een sarcastische ondertoon. “Wij behoren tot de rijkste landen ter wereld en besteden zowat het minst in verhouding tot ons inkomen aan eten en drinken. Dat betekent dat we veel goedkope, ongezonde producten eten. Zoveel dat obesitas ook bij ons de snelst groeiende ziekte is. Er zijn nu wereldwijd meer obesitaspatiënten dan mensen die honger hebben. Suikerziekte en Alzheimer komen daardoor ook vaker voor. Het is allemaal het gevolg van onze schijnbare onstuitbare drang tot consumeren.” De culinaire avonturier zegt de gelukkigste man op aarde te zijn en dat straalt hij uit. “Ik ben ongelooflijk dankbaar voor de liefde, gezondheid, kracht en energie die ik in mijn leven ervaar. Daardoor kan ik doen wat ik wil met alle kansen en inzichten die ik heb gekregen. Het laten horen van een bitterzoet geluid is daarbij voor mij een belangrijke drijfveer om iets bij te dragen of tot stand te brengen in de wellicht tachtig jaar dat ik op aarde mag meegaan.” Bitter is volgens hem wat de jeugd op school tot zich neemt, het eten dat sportkantines serveren of de witte boterhammen met margarine – “die op het plastic lijkt waar het inzit” – en het doorgekookte voer dat patiënten in het ziekenhuis krijgen. “Ligt dat aan het budget waarmee de ziekenhuizen schermen? Onzin. Ze hebben professionele keukens, die ze nu vaak niet of alleen gebruiken om eten op te warmen. Dat maakt me droevig. Ik wil de handschoen oppakken en een gezond voedingsconcept bedenken voor de zorgsector, waarvan ik je verzeker dat het juist geld oplevert. Nu wordt veel voeding weggegooid. Patiënten moeten vandaag beslissen wat zij morgen willen eten. Ze willen niet te weinig, kruisen te veel aan, dus gaat de helft de prullenbak in. Alleen al door hen in het moment te laten kiezen en te vragen wat ze nu willen eten, valt heel wat te besparen.” Dat is zoet.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

193

G E Z O N D E T E N E N L EV E N

GEEN TIJD OM TE KOKEN

Wat we ook kopen of eten: Mate is volgens René het sleutelwoord bij het motiveren van mensen anders te denken en, wat voedingsmiddelen en vlees betreft, te kiezen voor kleinere porties van hoogwaardige kwaliteit. “Waarom kopen we nog steeds kipfilet en zeker als dat voor meer dan een derde uit water bestaat? Waarom zegt de slager nog altijd: ‘Een mals stukje vlees, mevrouw?’ Sodemieter op. Geef me een lekkere côte de bœuf met een uitstekend bot waarop ik moet kauwen. Het gaat om smaak, niet om mals.”

HOOP “Er is hoop”, zegt René, die constateert dat een groeiende groep mensen geïnteresseerd is in wat zij tot zich nemen. Het aantal ecologische en biologische supermarkten neemt toe. Er komen steeds meer culinaire televisieprogramma’s en kookboeken zijn, met drie à vier nieuwe publicaties per week, de snelst groeiende categorie in de boekhandel. Dat is geweldig, zeker nu de grootste gemene deler uitmaakt wat blijft en verdwijnt.” Ondanks zijn pleidooi voor gezond, lokaal geproduceerd eten wil René Pluijm zichzelf geen voedingsevangelist noemen. “Ik vreet ook wel eens een zak drop terwijl ik voor de televisie hang. In een praatshow van Catherine Keyl was ik enkele jaren geleden te gast met vega-

nisten en ‘raw food’-aanhangers. De laatste groep ziet voeding als een soort medicijn. Ze keken gek op toen ik de zaal inliep met lekkernijen, zoals Italiaanse truffelsalami, en uitdeelde. Af en toe wat lekkers moet kun-

‘Er zijn nu wereldwijd meer obesitaspatiënten dan mensen die honger hebben’ nen. Ik kan niet tegen mensen die in een soort mechanisme komen en in de stress schieten als er wat anders gebeurt.” Ten slotte hebben we het nog over RTL 4. Die zender heeft hem de kans gegeven zijn programma’s uit te zenden en daarom is hij – ook al vindt hij sommige shows wat ‘te hilarisch’ of competitief – zeer loyaal. “Het is de commercieelste zender, maar ik ben er blij mee. Ik word op straat door zowel stratenmakers als advocaten herkend, wat ervoor zorgt dat ik mijn visie bij iedere bevolkingsgroep kwijt kan.” En Coop als sponsor? “Wanneer ik iets in de hol van de leeuw kan verbeteren doe ik dat. Als ik het percentage gezonde producten kan vergroten met twee procent tot zeventien procent, bereik ik daar miljoenen mensen mee. Samen hebben we de lijn Top van Coop opgezet, met twintig producten waar ik zeker achter kan staan.”

René Pluijm is (tv-)kok en programmamaker (RTL 4: ‘Campinglife’, ‘Pluijm op pad’ en ‘Pluijm’s eetbare wereld’). Nu werkt hij aan een boek, een nieuwe televisiereeks en geeft hij lezingen, workshops en trainingen op het gebied van gastgerichtheid aan onder andere horecabedrijven (waaronder Bagels & Beans en Holland Casino van deur tot directie), zorginstellingen en banken. Samen met Bjørn Aris verzorgt hij ‘performances’, waarin gevechts- en kookkunst versmelten. Eerder werkte hij bij De Hoefslag in Bosch en Duin, Greve in Den Haag, Hotel Arena, Hortus Botanicus, de Stadsschouwburg en De Jaren in Amsterdam en in het buitenland. Hij was initiatiefnemer/eigenaar van een gezonde snackbar in Amsterdam en Pluijm Boerendelicatessen in Hilversum. renepluijm@speakersacademy.nl

194

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

BEELD

Met lachende ogen vertelt René dat zijn moeder hem de liefde voor eten heeft bijgebracht en nog steeds zo’n tweeënhalf uur per keer in de keuken staat. Bij de gemiddelde Nederlander is dat dertien minuten, terwijl die wel tijd heeft naar allerlei kookshows te kijken. Een horrorscenario. “We stoppen diepvriespizza in ons hoofd terwijl we naar culinaire programma’s kijken en het tegelijk te druk hebben – of dat als excuus gebruiken – om wat we zien in praktijk te brengen. Hoe fijn is het om met de kinderen de keuken in te gaan. Niet alleen ontstaat een veel beter onderling contact, want koken verbroedert, maar kinderen vinden dingen die ze zelf hebben gemaakt ook lekker. Zelfs wanneer ze eigenlijk nooit wat lusten. Vertel ze over een tomaat en een komkommer, dan worden ze vanzelf enthousiast. Het is ook een fabel dat koken met verse producten meer tijd kost. Ik weet zeker dat ik even snel klaar ben als iemand die bewerkt gemaksvoedsel in de supermarkt haalt.” De voedingsmiddelenindustrie – “een vreselijk woord dat aangeeft dat voeding blijkbaar is verworden tot een industrie” – maakt helaas steeds meer voedselachtige substanties en prefab-voedsel dat op voeding lijkt, maar het niet is. “Al die bewerkte producten zijn prut en absoluut niet voedzaam. Pakjes zijn overbodig.” Een ander probleem van onze visuele wereld is dat op paprika’s geen plekje mag zitten, net zo min als we rimpels willen op ons gezicht. De buitenkant lijkt belangrijker dan de inhoud. Dat slaat op alles, maar wat voeding betreft gelden steeds andere inzichten. Eerst kon vet niet meer en ontstond een light-cultuur, die tot niets heeft geleid. “Nu zitten we in de anti-koolhydratenperiode. Dag brood en pasta. Binnen vijf jaar is

er weer iets anders dat we niet mogen. De voedselmaffia komt steeds weer met nieuwe trends, zodat producenten en de farmaceutische industrie, die dan weer nieuwe pillen kan uitvinden, geld kunnen blijven verdienen. Bovendien verkrachten allerlei labels op verpakkingen de waarheid. Stempeltjes als bewuste en beste keuze, MSC of biologisch zorgen ervoor dat de consument de weg kwijtraakt. Hoe kan een fles sinas in vredesnaam een bewuste keuze zijn!”

top

L E IDE RS C HA P

spreker

De vele wegen naar goed leiderschap prof. drs. Jeroen Smit Jeroen Smit geeft boeiende lezingen over alle facetten van leiderschap en alles dat daarmee te maken heeft. In het verlengde daarvan heeft hij samen met prinses Laurentien in 2016 het voorlees- en werkboek ‘Nog lang en gelukkig’ geschreven voor leiders die de weg kwijt zijn, denken dat alles draait om weten en winnen en vaak privé en zakelijk niet dezelfde persoon zijn. Dus moeten ze worden geholpen. Door kinderen, want zij kunnen volwassenen helpen het kind in zichzelf terug te vinden, dat eerlijk en nieuwsgierig is en zich verbonden voelt met de wereld. Het boek bestaat uit ontwapenende interviews met Nederlandse leiders, verrassende reacties van kinderen en het prachtige fictieverhaal over Thomas en Giel dat kinderen hun ouders zouden moeten voorlezen. Smit is bedrijfskundige, onderzoeksjournalist, spreker en voormalig hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Bovendien is hij een uitstekende dagvoorzitter. Bekend is hij van zijn boeken ‘De Prooi, blinde trots breekt ABN AMRO’, waarvoor hij de Machiavelli-prijs heeft gekregen, en eerder ‘Het drama Ahold’. In 2011 heeft hij de documentaireserie ‘Leiders gezocht’ gepresenteerd. jeroensmit@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

195

J O U R NA L I S T I E K

Journaalpionier geeft verzwegen nieuws een stem

Janneke Monshouwer is 21 als ze begin 1965 als productieassistente bij het NTS-Journaal gaat werken. Het nieuws is voorgecensureerd en komt voornamelijk van ‘bevriende’ westerse bronnen, wat leidt tot eenzijdige berichtgeving. Een hoge militair komt regelmatig langs. “Bewuste lobby vóór het leger en de NAVO”, zegt ze nu. In de jaren zeventig, als ze met haar ex-man een filmbedrijf runt, is toetsing van elk item verplicht. Ook nu is de publieke omroep, volgens Janneke, niet altijd onafhankelijk en objectief. “Het is immers een staatsomroep en wiens brood men eet, diens woord men spreekt.” Daarom brengt ze in haar boek ‘Ander nieuws’ achtergronden bij het nieuws, “die eerder door de media zijn verzwegen of verdraaid.”

196

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

JOURNA L ISTIE K

Janneke Monshouwer

e teamgeest was enorm op de redactie van het NTS-Journaal. Ik heb er enorm genoten, ook al was de hoofdredacteur strikt, vrouwonvriendelijk, van gereformeerden huize en – zoals ik het nu zie – erg rechts. Het Koningshuis en de NAVO waren heilig. Vakbonden waren uit den boze en het communisme kon al helemaal niet. Wanneer iemand van het Journaal communistische sympathieën had, werd diegene eruit geknikkerd. Het nieuws kwam van Amerikaanse en Britse persbureaus als UPOC, AP en Reuters, de BBC, VISnews, de RVD en het ANP. De redactie kon slechts kiezen uit wat zij al hadden voorgeselecteerd. Dat betekent dat niet erg kritisch werd gekeken naar het optreden van de Amerikanen tijdens die verschrikkelijke Vietnamoorlog of de houding van het Israëlische leger gedurende de Zesdaagse oorlog. Lang niet al het nieuws werd gebracht”, vertelt Janneke Monshouwer, die eveneens al vroeg twijfels had over de moord op John. F. Kennedy. In ‘Ander nieuws’ vraagt ze zich hardop af of de moord een waarschuwing was aan volgende presidenten om zich vooral niet te bemoeien met de heerschappij van de Federal Reserve (Fed) en het (illegaal) scheppen van geld. ‘Het lijkt erop dat Kennedy de macht achter de VS en het financiële systeem getart heeft en dit met de dood heeft moeten bekopen’, schrijft ze. Janneke noemt zichzelf een representant van de protestgeneratie, die voor het eerst vragen ging stellen over wat er in de wereld gebeurde. Het is dan ook niet vreemd dat ze na drie jaar NTSJournaal behoefte krijgt aan meer inhoudelijke verdieping en zelf documentaires wil (leren) maken. “Ik koos voor het IKOR (de latere IKON), omdat die omroep het toen naar mijn idee beste nieuwsprogramma maakte, ‘Kenmerk’, en ik me daar verder kon ontwikkelen.”

‘BLOKHOOFDEN’ De bazen van de omroepen waarvoor ze daarna ook werkt – NOS, RVU, Teleac – stimuleren Janneke. ”Als ik een idee had voor een programma of documentaire

Tekst: Jacques Geluk

zeiden ze: ‘Wat een goed idee, schrijf het op en doe er een begroting bij’. In de tijd van het wereldwijde neoliberalisme en de privatisering van staatsbedrijven onder leiding van Margaret Thatcher, Ronald Reagan en Ruud Lubbers, kregen deze bevlogen omroepdirecteuren minder macht. De NOS stelde als hoofd een voormalige staffunctionaris van ING aan. Wat wist zo iemand nou af van televisie maken?”, vraagt ze nog steeds verontwaardigd af. “Eind jaren tachtig kwam het derde net en hadden we drie ‘blokken’ geleid door ‘blokhoofden’. Alle levendigheid, al het persoonlijke was eruit. Langzaam werd het ware gezicht van de publieke omroep als staatsomroep zichtbaar, waarbinnen de verenigingen met leden hun vrijheid en onafhankelijkheid steeds meer kwijtraakten aan economen, commissies en netmanagers.”

‘Ik weet dat niet iedereen het met me eens is’ Na een ziekte in 1992 en het verdriet om de ‘coup’ in Hilversum, onderzoekt Janneke haar eigen leven en blikt ze terug op haar werk en het medium televisie. “Oude trauma’s kwamen boven over de moorden op Kennedy, Malcolm X, die als terrorist werd gezien, terwijl hij heel oprecht opkwam voor de burgerrechten van zwarte mensen, en Martin Luther King. Maar ook de slavenhandel en hoe daarop was gereageerd en vele andere gebeurtenissen zaten me dwars. Over al deze zaken heb ik in 2010 een, nog niet gepubliceerd boek geschreven, dat me inzicht in mezelf heeft gegeven. Al het nieuws dat ik tijdens mijn leven had gehoord begon ik in perspectief te zien en viel daardoor langzaam op zijn plek. Ik

had nog wel vragen, want met de dingen die ik goed vind loopt het vaak verkeerd af. Ik heb veel gefilmd in Afrika, maar waarom zijn die mensen daar zo arm ondanks alle ontwikkelingshulp? Waarom is de lucht zo vuil geworden en waarom sterven walvissen? Wat moeten we met kernproeven in zee, pesticiden, al die plastic artikelen en namaak-chemische dingen? Waarom zijn er steeds weer oorlogen? Die vragen bleven aan me bleven trekken.”

SABOTAGE “Op een gegeven moment drong tot me door dat het wel eens zou kunnen dat de goede dingen waarvoor ik opkwam expres werden gesaboteerd en zag ik parallellen met mijn leven. Dat allemaal bij elkaar was voor mij aanleiding antwoorden op mijn vragen te zoeken, wat uiteindelijk heeft geresulteerd in ‘Ander nieuws’, dat binnenkort ook in een handzamere, geactualiseerde en aangevulde versie uitkomt. Daarna komen boeken uit over de Westerse geschiedenis rond beide Wereldoorlogen. Bovendien werk ik aan publicaties over duurzaamheid, voeding, gezondheid en politiek.” In het eerste deel van haar boek besteedt Janneke Monshouwer veel aandacht aan de Vereenigde Oost-Indische Compagnie en ons slavernijverleden, ‘waarvoor minister Lodewijk Asscher eindelijk excuses heeft aangeboden’, en dus ook aan Suriname. Is er veel achtergehouden en mochten wij veel niet weten? “Ik krijg tranen in mijn ogen als ik die vraag hoor. We moeten dat in een veel breder verband zien. Het is toch niet te verkroppen dat zo’n land als Suriname eerst al dat slavenleed moet doormaken en daarna met nieuwe trauma’s wordt geconfronteerd. Nederland heeft boter op z’n hoofd. Het is tijd dat de laden open gaan en de papieren van de geheime diensten eruit komen…” Ook het ‘gekonkel’ door prins Bernhard, Joseph Luns en anderen rond de staatsgreep in Indonesië door generaal Soeharto in de jaren zestig is voor haar nu aanleiding uit te zoeken wat er echt is gebeurd. “Zoals het feit

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

197

JOU RNA L ISTIE K

BRONNEN Janneke geeft over alle gebeurtenissen die ze (soms heel uitgebreid) beschrijft veel informatie, waaronder data en namen en voegt daar in voorkomende gevallen haar eigen standpunten en vragen aan toe, wat ‘Ander nieuws’ een heel persoonlijk boek maakt. Ze merkt dat niet iedereen het eens is met wat ze zegt of aanneemt en dat sommigen zelfs willen dat bepaalde feiten niet naar buiten komen. Een klokkenluider noemt ze zichzelf niet, eerder een waarschuwend journalist die zichzelf heeft losgemaakt uit

JOURNAAL ALS PR-APPARAAT Janneke vindt dat nieuwsmakers en hoofdredacteuren, zowel vroeger als nu, vanuit een westers perspectief naar gebeurtenissen kijken en andere entiteiten, zoals Oost-Europese en Aziatische, vijandig en wantrouwend bejegenen. “Naar mijn mening is onze (staats)omroep – en zeker het Journaal – een pr-apparaat dat regeringsdoelen dient. Zo is het altijd geweest… Als de regering wil dat Nederland deel uitmaakt van één Europa, is het hele Journaal daarop gericht. Wanneer de overheid vindt dat Poetin en Assad slecht zijn, hamert het Journaal dat erin, net zolang tot iedereen het gelooft. Ze zeggen nooit dat Jeltsin eigenlijk een ‘boosdoener’ was, die met hulp van Reagan een corrupt systeem heeft ingevoerd. Tijdens de Vietnamoorlog is het communisme als dekmantel voor de Amerikaanse acties gebruikt, want dat moest worden bestreden.” Wij, de Nederlanders, zijn volgens Janneke niet meer autonoom. “Nederland is vaak het braafste jongetje van de klas, dat het goede voorbeeld wil geven en uitvoert wat de Verenigde Staten willen.” De documentairemaakster denkt dat de familie Rothschild en vrienden de echte bazen van de wereld zijn, die alle middelen gebruiken om hun macht te behouden en vergroten,

ook via instituten als de Bilderberggroep en de Bank for International Settlements. “Het is belangrijk onze autonomie te vergroten en minder af te gaan op berichten van anderen. We praten uit angst anderen na en zo jutten we elkaar op. In plaats daarvan moeten we kalm blijven, onze geschiedenis kennen, zelf op onderzoek uitgaan en onze sterke en zwakke kanten herkennen. De doofpotten moeten open, er moet lucht en licht bij, anders gaat het stinken. Ik heb een broertje dood aan geheime dingen. Geheimhouding is ziek makend.”

OBAMA Over de scheidende Amerikaanse president is ze lang positief gebleven. Eigenlijk is ze dat nog, maar… “Hij is van goede wil, een verademing vergeleken met zijn voorgangers. Toch is zijn regering tegengevallen. Zijn beleid is onderuit gehaald en niet alleen door de Republikeinen. In mijn boek schrijf ik over de Safari Club, een netwerk van inlichtingendiensten die de Koude Oorlog in Afrika bestreden en informele betrekkingen onderhielden met een groep Amerikanen, die onder dat mom echter alleen hun privébelangen wilden veiligstellen. Dat maakt duidelijk hoe ‘poppenspelers’ te werk gaan en daar zijn ook Obama en zijn gezin het slachtoffer van. Misschien zijn ze wel bedreigd. Hopelijk komt later naar buiten wat zich daar werkelijk heeft afgespeeld.” Ten slotte zegt Janneke: “Ik vecht niet tegen mensen die de baas willen spelen. Zij zijn niet mijn vijanden, maar dagen u en mij juist uit om sterker te worden en te evolueren als mens. Het gaat mij altijd om inzicht krijgen en de persoonlijke ontwikkeling van de mens, te beginnen met mijzelf. We moeten zelf uitmaken wat we denken en doen. Dat is onze verantwoordelijkheid.”

Janneke Monshouwer is een bevlogen programma- en documentairemaakster en schrijfster. Met als uitgangspunt de waarheid zoals zij die ervaart beschrijft ze in haarruim 600 pagina’s tellende boek ‘Ander Nieuws’ (uitgave Stichting Viva Pachamama, ISBN 9789082257106) achtergronden bij nieuwsfeiten die de afgelopen 50 jaar onderbelicht zijn. jannekemonshouwer@speakersacademy.nl

198

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

GELUK

‘Nederland heeft boter op z’n hoofd’

de collectieve hypnose. “Ik heb ontzettend veel gegevens verzameld en bronnen geraadpleegd en vind het belangrijk die allemaal te noemen. Zomaar afgaan op wat anderen zeggen, zonder dat te verifiëren, is uit den boze in de journalistiek. Ik houd van grondigheid. ‘Respect voor de waarheid en het recht van het publiek daarop is de eerste plicht van de journalist’ staat op de laatste internationale perskaart die ik, na onderzoek door de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) in 2001 heb gekregen. Daar sta ik helemaal achter, voor mij draait alles om de waarheid.”

dat er een massaslachting was die minimaal een half miljoen Indonesiërs het leven kostte en de pas tien jaar bekende sterke betrokkenheid van de CIA bij de putsch en de steun die Nederland daaraan moet hebben gegeven.” Over de politionele acties, twee offensieve en inmiddels omstreden operaties van de Nederlandse strijdkrachten tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog na de Japanse capitulatie, schrijft Janneke niet. “Helaas heb ik geen kans gezien dat uit te diepen, maar anderen wel en ook daarom moeten we de geschiedenis herschrijven. Uit mijn stuk over de Zuid-Afrikaanse auteur Laurens van der Post, die krijgsgevangene was van de Japanners, blijkt overigens wel dat Nederlanders vaak een verkeerd beeld van zichzelf hebben. Ik hoop te bereiken dat we wat meer in de spiegel durven kijken.”

THEATERPRODUCTIE 2017

PROF. DR.

MAARTEN VAN ROSSEM in het theater

De bekendste historicus van Nederland gaat op humoristische wijze en met diepgaande kennis in op de actualiteiten en belangrijke maatschappelijke vraagstukken Een theaterproductie van Speakers Academy® in samenwerking met Senf Theaterpartners

Voor het bijwonen van een voorstelling in een theater bij u in de buurt raadpleeg de Nationale TheaterKassa W W W. M A A R T E N VA N R O S S E M O N L I N E . N L

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

199

200

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

D I V E R SI T E I T

‘Diversiteit in besturen levert meer op’ Het aantal vrouwen aan de top in Nederland blijft nog altijd steken op een schamele tien procent. Daarmee loopt ons land flink achter bij de buren. CEO’s van veel bedrijven zijn weliswaar intrinsiek gemotiveerd diversiteit binnen hun onderneming te bevorderen, in de bestuurskamers is daar vaak weinig van te merken. Dat komt doordat de directie niet weet welke stappen zij kan zetten om dat te realiseren. “Het is misschien ook in Nederland tijd om als laatste land in Europa een quotum in te voeren. Ik merk dat de weerstand daartegen afneemt”, zegt Sandra Lutchman, die organisaties onder meer adviseert over de impact die een goed diversiteitsbeleid kan hebben.

mr. Sandra Lutchman Tekst: Jacques Geluk

et onderwerp vrouwendiversiteit is op lokaal, nationaal en Europees niveau een rode draad in mijn carrière. Ik heb onder meer in het bestuur gezeten van European Women on Boards, een organisatie die ijvert voor een hoger percentage vrouwen in de besturen van grote bedrijven en instellingen. Als directeur van Talent naar de Top werkte ik vier jaar lang met een community van 250 grote en kleine bedrijven, de rijksoverheid, woningcorporaties en de hele kennissector. Ze hadden allemaal de intrinsieke motivatie om de top diverser te maken en wisten wat hen dat zou opleveren. De reden was slim zakendoen. Ze wilden zich, nu de strijd om talent is losgebarsten, niet op de halve populatie (mannen), maar op de hele (mannen én vrouwen van verschillende leeftijden en culturele achtergronden) richten om zoveel mogelijk potentiële nieuwe leiders binnen te halen”, zegt Sandra Lutchman, die daaraan toevoegt: “Veel bedrijven werken nog met zeer homogene teams. In onze wereldwijd steeds complexer wordende samenleving, kan juist diversiteit – kijken vanuit verschillende invalshoeken – de juiste ant-

woorden geven op allerlei nieuwe uitdagingen.” Overtuigd zijn van de noodzaak slim zaken te doen, of ‘smart business’ zoals San-

‘Steeds meer mannen en vrouwen zijn ambassadeurs voor meer diversiteit aan de top’ dra Lutchman het noemt, is één ding, maar het voor elkaar krijgen en het onderwerp blijvend op de agenda zetten is een tweede. “Ook moeten ze niet meteen opgeven na een tegenslag. Ik help leiders van organisaties inzicht te vertalen in actie.” Het feit dat slechts tien procent van de mensen die aan de top staan van organisaties vrouw is, komt volgens Lutchman door-

dat Nederland kampioen deeltijdwerken is. “Een miljoen vrouwen is economisch gezien nog steeds niets zelfstandig. Er is ook goed nieuws. Vijftig tot zestig procent van de studenten geneeskunde en rechtsgeleerdheid is inmiddels vrouw. Dat betekent een snelle instroom van vrouwen op posities binnen de advocatuur, rechterlijke macht en de gezondheidssector.” Sandra Lutchman heeft tot voor kort geregeld aan tafel gezeten in bestuurskamers van bedrijven om te spreken over diversiteit. “Daar heb ik gemerkt dat als men zich laat adviseren over hoe dit strategisch aan te pakken, men zich ook realiseert dat aan diversiteit een belangrijke economische component is verbonden. Dat is een keihard gegeven, maar de cultuur van bedrijven veranderen is heel lastig.”

ZICHT OP TALENT “Daarom adviseer ik niet alleen hoe bedrijven van a naar b komen en hoe ze, met veel toewijding, dit onderwerp op de agenda kunnen houden, maar ook op welke wijze ze zicht kunnen krijgen op die goed opgeleide vrouwen met veel potentie en talent. Vrouwen die carrière willen maken en er

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

201

D I V E R SI T E I T

‘Vrouwen aan de top kunnen een ongekend grote positieve impact hebben’

keld samen met ‘executive search bureaus’ en ziet nu wat dat betreft een positieve ontwikkeling. “Dat geldt niet voor het bewustzijn dat meer diversiteit nodig is. De Wet bestuur en toezicht uit 2012 stelt dat het streefcijfer dertig procent vrouwen aan de top is, maar onderzoek onder 4.700 vooral beursgenoteerde en grote MKB-bedrijven leert dat slechts tien procent van de leden van Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen vrouw is. Opmerkelijk is dat de geringe groei van dat percentage te danken is aan slechts vijf procent van de onderzochte bedrijven, wat betekent dat de rest er niets of te weinig aan doet.”

iemand vrouw is al het verschil maken binnen een tot dan toe heel homogeen team.” De Europese Unie heeft een richtlijn gepubliceerd die zegt dat beursgenoteerde bedrijven verplicht worden met meer energie te kijken naar diversiteitsbeleid. “Steeds meer mannen en vrouwen zien wat in dat quotum, omdat het zonder harde verplichtingen niet opschiet. Vrouwen en mannen die vroeger tegen waren zijn nu voor.” Lutchman is ervan overtuigd dat directies niet bewust geen vrouwen benoemen. Het gaat volgens haar om onbewuste vooroordelen die doorwerken. “Het is lastig je daaraan te ontworstelen. Toch zie ik dat we de

QUOTA

‘Eigenlijk vindt de VN dat Nederland quota moet invoeren’

strijd met steeds meer invloedrijke mannen en vrouwen strijden. Ik hoop dat meer van hen zich ontwikkelen tot uitgesproken ambassadeurs, die niet alleen communiceren dat zij het goed doen, maar ook waar ze tegen aanlopen, zodat anderen daarvan kunnen leren. Het eerlijke verhaal vertellen is zo belangrijk.”

Sandra Lutchman is zelfstandig adviseur voor bedrijven. Ze zit in de Raad van Toezicht van de Topvrouw van het Jaar en is voorzitter van de Raad van Toezicht van Esprit, een scholengemeenschap van 13 scholen in Amsterdam, van vmbo tot internationaal onderwijs. Lutchman is bovendien adviseur van European Women on Boards. Ze heeft rechten gestudeerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam en het Commissarissenprogramma gevolgd aan de Nyenrode Universiteit. sandralutchman@speakersacademy.nl

202

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ACADEMY®

Lutchman wijst op een rapport van de Verenigde Naties, het Verdrag voor het uitbannen van alle vormen van discriminatie, waarin stevige aanbevelingen staan voor het bestrijden van sekseongelijkheid. “Eigenlijk vindt de VN dat Nederland quota moet invoeren. Wij zijn het enige land in WestEuropa waar dat niet het geval is. Frankrijk kent een tijdelijk quotum. Ze zitten daar al sinds het tweede jaar boven het beoogde percentage. Noorwegen is het voorbeeld van hoe het kan gaan met een quotum. Daar moeten directies en besturen van beursgenoteerde bedrijven minimaal voor veertig procent uit vrouwen bestaan. Op straffe van sancties. Dat percentage is inmiddels in de praktijk gepasseerd. Nederlandse bedrijven die worstelen met de vraag wie ze moeten aannemen als de man en de vrouw dezelfde kwalificaties hebben, maar hij op een bepaald punt net iets hoger scoort, zou ik willen aanraden te kijken naar de teamsamenstelling. Soms kan het enkele feit dat

veel voor over hebben om de top te bereiken. Er zijn goede voorbeelden van bedrijven die laten zien dat vrouwen aan de top een ongekende positieve impact kunnen hebben. Die hun beleid borgen en blijven hameren op de voordelen van diversiteit, zonder ooit van dat pad af te wijken. Het zal even duren voor veel meer bedrijven volgen. Dat is eigenlijk te vergelijken met maatschappelijk verantwoord ondernemen, milieumaatregelen en duurzaamheid. Daar zijn ook enkele organisaties mee begonnen en pas nu zijn deze elementen onmisbaar in het beleid van de meeste ondernemingen. Er zijn nu bedrijven die weer willen nadenken over hun missie en visie en hoe ze kunnen bijdragen aan de wereld. Dat laatste is prima, maar het begint thuis in de eigen organisatie.” Sandra Lutchman vindt dat de meerwaarde en de service die bedrijven willen leveren aan de maatschappij, ook ten goede moeten komen aan de talenten binnen de eigen onderneming. Ze heeft daarnaast een code ontwik-

SPECIALE ACTIE / BEPERKT AANTAL GRATIS LEZINGEN

PERS

‘A Puzzle for the 21st Century’

PROFESSOR ICKE VERZORGT EEN LEZING WAARAAN GEEN KOSTEN ZIJN VERBONDEN BIJ AFNAME VAN 200 BOEKEN Meer informatie via 010-433 33 22 en info@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

203

‘Nooit opgeven, wat ze ook zeggen’ Liesbeth Mekkering-van Velzen

Tekst: Jacques Geluk

___ Mr. Pieter van Vollenhoven overhandigt Liesbeth Mekkering het eerste exemplaar van haar boek (foto’s Einstein Books)

De succesvolle headhunter, topamazone en societyfiguur Liesbeth Mekkering-van Velzen valt in 2008 van haar paard. Ze houdt er een trombosebeen aan over. Als ze zich niet goed voelt meldt ze zich bij de neuroloog, die vervolgens in gebreke blijft. “Ik ging gezond het ziekenhuis in en kwam er verlamd uit.” In haar boek ‘Terug in het zadel’ vertelt ze niet alleen over alle ellende die haar is overkomen en de strijd om erkenning, maar ook over hoop, liefde en het doorzettingsvermogen dat ervoor heeft gezorgd dat ze nu weer rijdt, werkt en – met een beetje steun – loopt.

204

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

M O T I VAT I E E N I N SP I R AT I E

iesbeth Mekkering-van Velzen loopt ter verwelkoming naar mij toe. Haar lach valt meer op dan de krukken die ze ter ondersteuning gebruikt. Dat is een wonder. Na een in 2008 door medisch falen opgelopen incomplete dwarslaesie, met het vreselijke vooruitzicht op een leven in een rolstoel, leidt ze nu negen jaar later een vrijwel normaal leven. Dat heeft ze vooral te danken aan haar enorme doorzettingsvermogen. Nog steeds doet ze krachttrainingen, loop- en baloefeningen, zwemt ze, gaat ze naar de fysiotherapeut en zit ze geregeld in een met een computer verbonden wiebelstoel om haar rompstabiliteit te verbeteren. Voor pijnbestrijding gaat ze naar Almelo. “Ik doe meer dan verstandig is en daardoor overbelast ik mijn spieren. Ik ga door, want ik blijf geloven dat het nog beter zal gaan. Mijn spierkracht in mijn bovenlijf groeit jaarlijks met enkele procenten. Ik ga in stapjes naar de honderd procent toe.” Liesbeth is letterlijk ‘terug in het zadel’ en dat is precies de titel van haar inspirerende boek. Dat gaat niet alleen over haar revalidatieproces, dat bloed, zweet en tranen heeft gekost, maar ook over de acht jaar durende strijd tegen het ziekenhuis en de verzekeraars. “Vastleggen dat je nooit moet opgeven, wat ze ook zeggen. Dat was voor mij een reden het boek te schrijven. Wie mij nu ziet kan zich niet voorstellen dat ik echt plat op mijn zij lag en niets kon, niet eens mezelf omdraaien in bed. Het is een bizar verhaal, dat nog steeds niet logisch in mijn hoofd zit.” Terwijl ik kijk naar trofeeën en foto’s aan de wand die haar tijd als topamazone illustreren, zegt Liesbeth: “Doordat mijn paard voor een sprong weigerde viel ik er vanaf. Daar hield ik een trombosebeen aan over. Kort daarna ging ik naar het ziekenhuis, omdat ik mij niet goed voelde. De neuroloog constateerde dat ik ergens een bloeding had. Hij onderzocht echter niet waar en bleef bloedverdunners voorschrijven voor mijn been. Wel liet hij mij ter observatie opnemen. Twee dagen later werd ik wakker en was ik op mijn linkerhand na helemaal verlamd. Dat had hij kunnen voorkomen door meteen een MRIscan te laten uitvoeren. Nu gebeurde dat te laat en bleek dat ik een zware bloeding in mijn ruggengraat had. Erg hoog in mijn nek.

Ik ging gezond het ziekenhuis in en kwam er verlamd weer uit, op weg naar het UMC in Utrecht waar mij een zware, gevaarlijke operatie wachtte.”

VROUWELIJKE HEADHUNTER “Daarvoor was ik altijd druk bezig. Op mijn zestiende speelde ik topniveau hockey en in 1986 was ik een van de eerste vrouwelijke headhunters als partner bij Interlace Executive Search. Ik had een uitgebreid netwerk en heb in 2000 samen met twee aandeelhouders het wervingsen selectiebureau voor topfunctionarissen, Humatch, opgericht. Een soort Interlace, maar dan voor mezelf. Al die jaren ving mijn man Dick, die ik in 1974 op NS-station Oss had leren kennen, de kinderen op en bracht ze naar school en de sportclub, naast zijn eigen bedrijf aan huis. Een dynamische man, die voor zijn tijd en leeftijd (hij was 29 jaar ouder dan ik) heel vooruitstrevend was. Dankzij hem kon ik mijn carrière voortzetten. Hij had al vijf dochters uit een eerder huwelijk en hoopte op een zoon. Die wens kwam uit: vaderdag 1982 werd Derck geboren en later onze dochter Elize. Het leven lachte ons toe tot in 2006 maagkanker werd geconstateerd bij Dick. Hij was toen 81 en wilde geen operatie, bestraling of chemo, maar nog zoveel mogelijk leuke dingen doen. Op 7 mei 2007 verliet hij ons, een jaar voordat het bizarre verhaal begon dat in ‘Terug in het zadel’ is beschreven.”

IEDEREEN IS AAN HET OVERLEVEN Het boek telt 81 pagina’s en nodigt uit het in een keer uit te lezen. “Een vriendin zei dat een boek niet dik hoeft te zijn om impact te hebben.” Er staan veel privédingen in. Over haar leven met Dick, over zoon Derck die op zijn twaalfde de auto scherp inparkeert en haar tijdens haar revalidatieperiode plagend, maar wel letterlijk een duwtje in de goede richting probeert te geven en over andere mensen die in voor- en tegenspoed belangrijk zijn in haar leven. Emoties, liefde, verdriet, strijd, onmacht. Alles komt aan de orde. “Ik ben best een open mens en vind dat dat er bij hoort als je een levensver-

haal schrijft. Alles dat ik heb meegemaakt staat erin zoals ik het heb ervaren. Alleen de namen van het ziekenhuis en de arts die de fout in is gegaan zijn niet genoemd.” Ook beschrijft ze haar eigen innerlijke strijd en de veranderingen die ze ondergaat. “Toen ik na mijn operatie uiteindelijk terechtkwam in De Hoogstraat Revalidatie in Utrecht vroeg

‘Verzekeraars zouden een weekje in een revalidatiecentrum moeten liggen’ ik mezelf af waarom ik mij daarvoor nooit heb geïnteresseerd voor mensen die daar noodgedwongen verblijven. Het is een totaal andere maatschappij, waarvan je wanneer je mobiel bent het bestaan niet eens kent en waar achtergrond niet uitmaakt. Advocaten en luchtverkeersleiders revalideren er naast huisschilders en loodgieters. Iedereen is er aan het overleven.” Dat geldt zeker voor Liesbeth. “Alles kwam tegelijk. Dat besefte ik dubbel en dwars toen ik in 2009 terugkwam in mijn huis in Putten. Ik kreeg alles over me heen. Niet alleen miste ik Dick nog steeds, ook de strijd die ik heb geleverd om weer zover te komen en het faillissement van mijn bedrijf speelden mee. De crisis had daarmee te maken, maar als ik niet verlamd was geraakt had ik nog kunnen ingrijpen.”

HIJ KAN GEEN KWAAD MEER DOEN De arts aan wie Liesbeth alle ellende te danken heeft is niet meer te traceren en oefent zijn beroep niet meer uit. “Hij kan geen kwaad meer doen.” In 2010 reageert de dokter naar aanleiding van haar reacties en heeft hij een gesprek met Liesbeth. “Dat was heel ongemakkelijk voor hem. Hij

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

205

M O T I VAT I E E N I N SP I R AT I E

DE LIJN IS WEER OPEN Al dat geregel komt naast de revalidatie thuis. “Ik heb daarvoor een jaar de tijd genomen. Die periode moet voor de kinderen moeilijk zijn geweest, hoewel ze dat nooit lieten merken. Ze zagen mij in een heel andere gedaante dan ze gewend waren. Een vriendin, een kamergenote in De Hoogstraat, was al gaan werken voordat haar lijf dat helemaal aankon. Dat wilde ik niet.” Liesbeth vertelt dat het direct na de verlamming allemaal niet meer hoefde. “Het omslagpunt kwam toen ik mijn linkerteen zag bewegen. Toen wist ik dat de lijn tussen mijn hoofd en voeten weer open was. Dicks dochter Ellen herhaalde elke keer met luide stem ‘Ga die teen bewegen’ en er gebeurde iets in mijn hersenen waardoor dat ook echt ging. De functies aan mijn rechterkant zijn inmiddels ook verbeterd. Ik zat op een rekening te wachten en ineens ging mijn rechterhand ongeduldig op tafel tikken. Elke incomplete hoge dwarslaesie is anders. Ik had de mazzel, de drijfveer en de discipline om er alles aan te doen om weer te kunnen lopen. Ook al waren mijn benen na een lange periode van inactiviteit

VERTAALSLAG Dat is niet alles “Ik geef lezingen, waarin ik een vertaalslag kan maken. Door mijn ervaring en wat ik heb meegemaakt kan ik het een en ander vertellen over omgaan met veranderingen, teleurstellingen en onzekerheid en over veerkracht.” Ze vindt het leuk mensen te inspireren door wat haar is overkomen te gebruiken als een metafoor voor de zakenwereld en lotgenoten te laten zien dat soms een incomplete hoge dwarslaesie niet het einde van de wereld hoeft te zijn. Ten slotte moet haar nog wat van het hart: “De verzekeraars die dit soort casussen behandelen zouden zich meer moeten verdiepen in de mens. Ik weet zeker dat het merendeel van hen niet eens weet hoe een revalidatiecentrum in elkaar zit. Eigenlijk zouden ze een weekje in zo’n bed moeten liggen om te snappen wat mensen doormaken en met welke lichamelijke en financiële beperkingen ze te maken krijgen en houden.”

Liesbeth Mekkering-van Velzen werkt bij Interlace Executive Search en WePayPeople. In ‘Terug in het zadel’ (Einstein Books BV, ISBN 9789492460080, € 15) beschrijft ze beeldend haar strijd tegen een hoge dwarslaesie en de verzekeraars. De opbrengst gaat gedeeltelijk naar het Fonds Slachtofferhulp. liesbethmekkering@speakersacademy.nl

206

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

H MEKKERING

De afwikkeling en misschien nog belangrijker de erkenning van het medisch falen duurt erg lang. Niet alleen doordat de ziekenhuisdirecteur niet met de directie van de verzekeraar, waarvan hij aandeelhouder is, wil praten, maar ook door persoonlijke tegenslagen. De zoon van de advocaat van de tegenpartij wordt niet meer wakker. De arbeidsdeskundige krijgt hartfalen. De vrouw van Liesbeths advocaat overlijdt. Dat levert allemaal vertraging op bij het proces dat toch al in de slow-motion-modus zit. “Op de aansprakelijkheidsbrief kregen we pas na vier maanden antwoord. Ik was zelfs gedwongen een onafhankelijke specialist op te zoeken, omdat er niets in het rapport stond over de bloeding en het niet behandelen daarvan. Dat was nu juist de bron van alle ellende en de basis van mijn claim.” Liesbeth kan op deze manier wat gebeurd is niet afsluiten, ook financieel niet. Ze moet uitzoeken wat de effecten voor haar pensioen zijn, touwtrekken over details en

keuringen ondergaan. “Ik pleit voor een vastgesteld tijdvenster voor dit soort procedures en iemand bij de schaderegelaar die dat bewaakt en waar nodig ingrijpt. Gelukkig zijn we in april 2016 eindelijk tot een akkoord gekomen over de schade en het bedrag dat daarbij hoort. En niet de helft, zoals ze hadden geprobeerd.”

heel dun en krachteloos en had ik weer babyvoetjes. Hoe langer je het moment om terug te vechten uitstelt, hoe meer je verzwakt.” Liesbeth heeft de rolstoel thuis snel ingeruild voor de rollator, waarin ze spullen kan meenemen. Tijdens stedenvakanties neemt ze een opvouwbaar exemplaar mee. Daarnaast loopt ze veel op krukken. Ze is dan letterlijk en figuurlijk terug in het zadel. “Ik rijd weer paard, waar ik via een speciale opstapbrug op kan klimmen. “Zonder angst, want ik ben niet over de kop gegaan en die val was niet door het paard veroorzaakt. Het verschil met vroeger is wel dat ik niet te lang rechtop kan zitten en niet kan galopperen, maar wel kan draven.” Autorijden gaat ook prima. “Ik heb opnieuw examen gedaan en rijd nu in een automaat.” Én ze werkt weer. “Ik werk weer bij Interlace en ben directieadviseur bij WePayPeople.”

AAN LIESBET

DE AFWIKKELING

‘Het omslagpunt was toen ik mijn linkerteen zag bewegen’

zag mij in een rolstoel en werd dus direct geconfronteerd met wat hij had veroorzaakt. Op mijn vraag waarom hij nooit iets had laten horen zei hij dat hij wilde wachten tot ik eraan toe was. Ook kon hij niet vertellen waarom hij niet had gehandeld toen hij dacht aan een bloeding. Met de wetenschap van nu had hij dat wellicht wel gedaan, zei hij, maar wat verandert er nou in twee jaar? Misschien mocht hij zijn verantwoordelijkheid niet toegeven van de verzekeraar.” Een brief aan het ziekenhuis levert ook niets op. ‘Ik kan niets doen. Het ligt bij de verzekeraar’, schrijft de directeur terug. “Inmiddels heeft de secretaresse van de nieuwe directeur door alle aandacht voor mijn boek gebeld voor een afspraak. Wat dat ook oplevert, ik vind dat zorgverleners, al is het maar uit sociaal oogpunt, aandacht moeten geven aan patiënten bij wie het is misgegaan en kijken wat ze voor hen kunnen doen.”

top

IN NOVATIE

spreker

De vele wegen naar goed leiderschap prof. dr. Paul Louis Iske

Paul Louis Iske wil organisaties en personen helpen slimmer, innovatiever en ondernemender te worden. Als trendwatcher wil hij relevante ontwikkelingen identificeren die hen daarbij kunnen helpen. Als hoogleraar ‘Open Innovation & Business Venturing’ aan de School of Business van de Universiteit Maastricht houdt hij zich vooral bezig met diensten- en sociale innovatie, met als specialiteit combinatorische innovatie. Hij legt verbindingen en opent daarmee mogelijkheden voor innovatieve en duurzame waardencreatie. Paul Iske is oprichter van het Instituut voor Briljante Mislukkingen, waarmee hij begrip wil kweken voor de complexiteit van innovatie en ondernemen. Hij is gepromoveerd in de theoretische natuurkunde. Als spreker en consultant beweegt hij zich vooral op het vlak van creativiteit, innovatie, intellectueel kapitaal, kennismanagement en ondernemerschap. paullouisiske@speakeracademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

207

‘Een effectieve Europese stimulans voor de economie die de pijn voor de burgers had kunnen verzachten bleef uit’

208

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

C O LUM N | E U R O PA

Hoe Europa’s monetaire unie dynamischer en menselijker kan worden prof. dr. René Smits CRISIS: DIEPE SPOREN EN VERDEELDHEID De crisis heeft diepe sporen achtergelaten, in de welvaart van de meest getroffen Europeanen en in het vertrouwen in Europa en zijn munt. Grieken die hun nationaal inkomen met meer dan een kwart zagen afnemen, Ieren die door banken uit hun teruggevorderde huizen werden gezet, Portugese pensionado’s op wier toch al lage inkomen sterk werd gekort en Cyprioten die geld verloren bij de sanering van de banken op hun eiland stonden in de vuurlinie van de saneringen, in het bijzonder de bezuinigingen op nationale begrotingen. Een effectieve Europese stimulans voor de economie die de pijn voor de burgers had kunnen verzachten bleef uit. De inwoners van met name Duitsland, Nederland en Finland klaagden dat hun regeringen financiële reddingsboeien uitgooiden. Ongehinderd door kennis over hoe zulke financiële bijstand plaatsvindt (grotendeels buiten de begroting om doordat het Europese stabiliteitsmechanisme (ESM) geld leent op de kapitaalmarkten en doorsluist aan de perifere lidstaten) of aan wie dat geld ten goede komt (aflossing van in Griekse staatsobligaties beleggende Nederlandse financiële instellingen bijvoorbeeld), klaagde men dat hier wordt bezuinigd en daar pot verteerd. De euro kreeg de schuld. Hoog tijd voor een analyse over wat misging en voor plannen voor een dynamische muntunie, die een menselijk beleid voert.

DE EURO: SYSTEEMFOUTEN OF VERKEERDE POLITIEK GEVOLGD? Over wat misging staan twee scholen tegenover elkaar: degenen die de ontwerpfouten in de EMU (Economische en Monetaire Unie) aanwijzen als de reden voor de eurocrisis en anderen die de gemaakte beleidskeuzen bekritiseren. Volgens de laatsten zouden betere keuzen en snellere besluitvorming tot betere resultaten hebben geleid en hoeft aan de in Maastricht gekozen opzet van de EMU niet veel te veranderen. Voor beide redeneringen valt veel te zeggen. In een recente rede voor onderzoekers naar een dynamischer EMU (het ADEMU Project: A Dynamic Economic and Monetary Union), noemde ik als systeemfouten: het overdreven vertrouwen in

marktwerking om overheidsbeleid te corrigeren (oplopende rentes zouden regeringen die teveel uitgeven tijdig tot de orde roepen) en het ontbreken van Europees bankentoezicht vanaf het begin. Voeg daarbij dat de ‘E’ (economische unie) bewust onderontwikkeld bleef omdat de lidstaten hun eigen bevoegdheden wilden behouden en de ingrediënten voor een gebrek aan daadkracht op Europees niveau zijn gegeven. Eindeloze onderhandelingen tussen 28 respectievelijk 19 lidstaten kenmerkten de reactie in de EU en de Eurozone in plaats van een krachtig federaal antwoord waartoe de Verenigde Staten wèl in staat bleken toen de crisis uitbrak in 2008. Nationale garanties voor de bankenindustrie (waartoe Ierland direct overging) ondergroeven het vertrouwen in de soliditeit van de begrotingen, terwijl banken nu juist veel obligaties van hun eigen overheden in de boeken hebben staan: de beruchte ‘sovereign/bank doom loop’ waaraan toezicht door de Europese Centrale Bank (ECB) een einde moet helpen maken. Maar ook beleidskeuzen lagen ten grondslag aan de eurocrisis. Gehinderd door gebrek aan bevoegdheden op Europees niveau, waar alleen de ECB tot aan de grenzen van haar mandaat effectief kan optreden, konden de ministers van Financiën (Ecofin, Eurogroep) alleen proberen steviger onderling hun beleid te coördineren. Hun beleid en de conditionaliteit voor de leningen aan perifere lidstaten eisten bezuinigen en structurele hervormingen. Bezuinigingen waren onontkoombaar waar begrotingen volstrekt uit het lood hingen, maar economisch was er veel te zeggen geweest voor een Europese stimulans om de ergste effecten van de nationale besparingen op te vangen: het ontbreken van een voldoende ruime en flexibele EU-begroting verhinderde dit. Duitsland en Nederland gaven hun economie geen stimulans en dwongen nog strengere regels af voor begrotingsevenwicht. Structurele hervormingen die gevestigde belangen in de economie openbreken en voor groei zorgen, stuiten altijd op hevige weerstand van beschermde sectoren en nemen te lang om resultaat te zien terwijl de begrotingssanering wèl direct gevoeld wordt. De combinatie van systeemfouten en verkeerde beleidskeuzen leidde tot grote sociale gevolgen: hoge werkloosheid, slechtere volks-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

209

C O LUM N | E U R O PA

Het heeft het Europese beleid ontbroken aan humaniteit: strikt economisch goed beredeneerd (al wordt daar heel verschillend over gedacht) maar zonder compassie voor de effecten ‘aan de grond’. Pas bij het derde steunprogramma voor Griekenland liet de Europese Commissie de conditionaliteit vergezeld gaan van een ‘social impact assessment’ op de Griekse bevolking, maar ik betwijfel sterk of die inschatting van de hoge sociale kosten leidde tot aanpassing van de voorwaarden. Een houdbare EMU vereist dat de muntunie voordelen brengt voor de burgers en het (ook: MKB-) bedrijfsleven.

VOORBIJ DE TEGENSTELLINGEN Maatregelen om de crisis het hoofd te bieden, zoals het ESM en de versterking van de economische governance (het geheel aan procedures en besluiten waarin nationaal economisch beleid in een Europees kader is ingebed), zetten de tegenstellingen tussen lidstaten onderling en met Brussel op scherp. Wanneer het Duitse parlement in laatste instantie beslist over een ESMlening aan Griekenland, stelt dit de volksvertegenwoordiging in Berlijn tegenover die in Athene. Terwijl de tegenstellingen al zo groot zijn: over de begrotingsregels staan ‘Brussel’ en de nationale hoofdsteden steeds scherp tegenover elkaar. Bovendien is er

‘Het heeft het Europese beleid ontbroken aan humaniteit’

eurobonds zijn slimme plannen bedacht die garanderen dat het geleende geld duurder wordt voor regeringen die hun begroting niet op orde hebben. Een Europese minister van Financiën zou voor de uitgifte verantwoordelijk zijn. Een Europees depositogarantiestelsel (EDIS) is nodig. In ieder geval vereist het economisch bestuur van de muntunie veel grotere transparantie: nu staan de regels verspreid over wel twaalf technische stukken wetgeving. Een veel grotere doorzichtigheid is van belang voor legitimiteit en democratische controle, en een minimumvereiste voor vertrouwen van burgers in het politieke proces.

BEWUSTWORDING Deze tegenstellingen zijn alleen te overbruggen door nieuwe vormen van Europees economisch beleid. Hierbij worden besluiten over de koers voor het hele eurogebied gezamenlijk genomen in plaats van dat de afzonderlijke leden hun eigen beleid alleen onderling afstemmen (wat vaak niet goed lukt). De discussie over het beste beleid voor het eurogebied moet vooral ook op Europees niveau plaatsvinden. Dit betekent een (beperkte) begroting op het niveau van de Eurozone. Deze zou bijvoorbeeld kunnen bestaan uit federale ondersteuning van nationale uitkeringen: het niveau van en de toegang tot werkloosheidsuitkeringen blijven dan nationaal bepaald terwijl de EU aan de financiering bijdraagt. Versterking van de economische poot van de EMU betekent ook geleidelijk overgaan op gezamenlijke uitgifte van schuldpapier. Voor zulke

Ideeën voor de toekomst van de EMU: minder nadruk op de landen en meer op de regio’s in economisch beleid; bewustwording van de veronderstellingen die onderzoekers en bestuurders hanteren wanneer ze economisch beleid bespreken; grotere erkenning van de culturele component van het Europese project, bijvoorbeeld ons taalgebruik. Wat goed klinkt in de ene taal (‘Sparmaβnahmen’) klinkt vreselijk in een andere (‘austerity’, bezuinigen); het woord voor schuld in het Duits en het Nederlands dekt zowel ‘debt’ als ‘guilt’ en heeft daarmee een morele lading. Bewustwording betekent ook grotere zelfkennis, individueel en als samenleving, wat openheid van geest vergt. Meer bewustwording van wat ons verbindt, als mensen, is een voorwaarde voor vooruitgang, in Europa en de wereld.

Prof. dr. René Smits geeft als spreker inzicht in, en overzicht van, de ontwikkelingen in Europa in de wereld. Vanuit zijn achtergrond als centrale bankier, toezichthouder en hoogleraar in het recht van de Economische en Monetaire Unie kan René Smits inzichtelijk spreken over monetair beleid en bankentoezicht en over hoe Europa en de euro zich ontwikkelen. Hij beschikt over juridisch-technische expertise inzake de ECB, de euro en de toezichtsregels voor banken. renesmits@speakersacademy.nl

210

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ITS

MENSELIJKHEID VAN HET BELEID

een voortdurende spanning tussen regels en beleidsvrijheid: vasthouden aan de regels, zegt minister Jeroen Dijsselbloem; voor de Europese economie verstandige beleidskeuzen maken (dus: stimuleren), zeggen Italië en Frankrijk.

AAN RENE SM

onvrede

gezondheid, maatschappelijke overal in Europa.

Aanbevolen boeken

ELAN DIVON ‘Reaching beyond the religious’

COEN VERMEEREN ‘9/11 is gewoon een complot’

NAEMA TAHIR ‘Brieven in Urdu’

Een baanbrekende vergelijking tussen de bijbelse en hindoeïstische tradities onthult een wijsheid die tijd, cultuur en geloofsbelijdenissen overstijgt en de kracht heeft de manier waarop we denken over religie in de 21ste eeuw te transformeren. Het idee dat we ons lot kunnen bepalen door uit te gaan van de kracht van onze bedoelingen, moeten we achter ons laten. Dit boek van Elan Divon, een religieuze geleerde en ondernemer op het gebied van conflictoplossing, zet het paradigma op z’n kop en daagt ons uit wat betreft onze basale aannames over de wereld, God en het menselijk ondernemen. Zijn verhaal beweegt zich tussen mythologie en werkelijkheid en Oost en West en beschrijft de zeven universele wijsheidsthema’s uit het hele religieuze spectrum en zet die af tegen de complexiteit van ons alledaagse leven. Uitgever: iUniverse. ISBN 9781450215312

Volgens auteur, filosoof en wetenschapper Coen Vermeeren is er geen enkele twijfel of de aanslagen van 11 september 2001 op de Twin Towers in New York en het Pentagon in Washington het resultaat waren van een goed voorbereid complot. Maar wiens complot was het eigenlijk? In dit toegankelijke overzichtswerk beschrijft hij de officiële complottheorie naast de argumenten van de belangrijkste andere 9/11-complottheorieën en de noodzaak daar met elkaar een open en eerlijk debat over te voeren. Opvallend is de zeer toepasselijke vormgeving van deze ruim 300 pagina’s dikke uitgave. Uitgeverij: Obelisk. ISBN 9789082581409

‘Brieven in Urdu’ is een verzameling treffende en ontroerende vertellingen over mensen die migreren naar het Westen en hun familie die achterblijft in het Oosten. Met een feilloos oog voor detail schrijft Naema Tahir over thema's als verlies, eenzaamheid, heimwee en melancholie, maar ook over doorzettingsvermogen, heroïek, hoop en medemenselijkheid. Universele thema's, voor iedereen herkenbaar, die de situatie van de migrant werkelijk invoelbaar maken. Of het nu gaat over tweelingbroers die gescheiden worden als een van hen vertrekt naar Amerika, over een Hollands-Pakistaans meisje dat haar vakantie doorbrengt in Lahore om er Urdu te leren, of om een importbruid die in Rotterdam samenwoont met haar dominante schoonmoeder, ‘Brieven in Urdu’ dringt diep door in de psyche van de migrant en vertelt hoe migratie de levens overhoop gooit van hen die het thuisland verlaten, maar ook van hun verwanten die achterblijven. Uitgever: Prometheus. ISBN 9789044630008

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

211

Aanbevolen boeken

BAS EN KEES KLINKHAMER ‘Gelukkig ouder worden’ Al vanaf middelbare leeftijd moeten we ons een goede en gezonde leefstijl eigen maken, zodat we tot ver in de zeventig gezond, vitaal en met plezier kunnen doorwerken. Vastigheid is immers bijna voltooid verleden tijd. Zekerheden van een vaste baan of een goed pensioen zijn er straks niet meer. Tachtiger Bas Klinkhamer weet vanuit zijn eigen medische expertise en ervaring dat gelukkig ouder worden niet vanzelf gaat. Zoon Bas, begin vijftig, denkt dat het een periode is van verrijking in persoonlijke en spirituele ontwikkeling. Hoe het ook zij, feit is dat het belangrijk is ook op oudere leeftijd fit en vitaal te zijn en dat kan alleen wanneer we op tijd beginnen met het scheppen van een duurzame levensloop voor onszelf. Vader en zoon geven handvatten en advies hoe we dat kunnen aanpakken en ervoor kunnen zorgen dat werkgevers ons ook op latere leeftijd in dienst willen nemen. ‘Gelukkig ouder worden’ is een vlot leesbaar boek, met tal van interessante weetjes en goede tips. Uitgever: Unieboek. ISBN 9789000351510

212

JHR. BERT-JAN PETER VAN DER MIEDEN ‘Eenheid in verscheidenheid’

BOB KOK ‘Gekookte kikkers’- Over mens en maatschappij

Samen kunnen we voor iedereen een luisterrijke, perspectiefvolle toekomst creëren, als we luisteren naar onszelf, de ander en het andere. Dat is onze gemeenschappelijke en universele uitdaging. In dit boekje ontmoeten wij elkaar op onze levensreis. We halen de winst uit het verleden en trekken samen op in en vanuit het heden. Bert-Jan Peter van der Mieden nodigt je uit om dieper en wellicht anders te gaan denken. Het kernidee is, dat we op basis van Vertrouwen kunnen komen tot Verbondenheid, leidend tot Vitaliteit. Dat bereiken we alleen door persoonlijk en perspectiefvol leiderschap. Uitgever: Pyramide. ISBN 978-90-808612-0-6

Buitenaardse wezens zouden vreemd opkijken als ze een kreunende aardbol aantreffen die gebukt gaat onder een snel groeiende mensheid, die gericht is op ‘groei’ en materie en geweld soms niet schuwt. Een wereld waarin de onverzadigbare economische sector langzaam de politieke sector overvleugelt en geleidelijk een kleine elite de massa onderhorig maakt. Van beschaving is niet echt sprake. Bijstellingen op politiek gebied, maar ook wat betreft het economisch systeem zijn hard nodig. Naast suggesties hiervoor wordt in dit boek een aantal aspecten aangeroerd dat individuele lezers op z’n minst stof tot overdenking geeft. Auteur Bob Kok heeft in de Verenigde Staten gestudeerd en onder meer als topman van ABN AMRO, lector, vertrouwenspersoon, coach, spreker en trainer de wereld letterlijk en figuurlijk van vele kanten bezien. Uitgever: Boekscout.nl. ISBN 9789402229837

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ISAAC GETZ ‘La liberté ça marche !’

IONICA SMEETS ‘Zoete kinderen eten geen suiker’

MARCO BUSCHMAN ‘Verbindend vermogen’

Het aantal ondernemingen dat medewerkers de vrijheid geeft zelf beslissingen te nemen en uit te voeren groeit wereldwijd. De resultaten van dat beleid zijn hoopgevend. Werknemers werken met veel meer plezier en komen tot spectaculaire prestaties. Psycholoog prof. dr. Isaac Getz heeft speciaal voor ondernemers en managers die geïnteresseerd zijn in het toestaan van meer vrijheid en bereid zijn verantwoordelijkheden los te laten en over te dragen deze gids geschreven. Daarin ook commentaren en inspirerende voorbeelden. Kennis van de Franse taal is wel noodzakelijk om uiteindelijk het volle profijt van Getz’ visie te kunnen hebben. Uitgever: Flammarion. ISBN 9782081380219

Over zwanger zijn bestaan veel hardnekkige mythes en doen veel bakerpraatjes de ronde. Kersverse ouders krijgen van alle kanten ongevraagd advies over verzorging en opvoeding. Als zoveel mensen iets beweren, zal het wel waar zijn toch? Of niet? In ‘Zoete kinderen eten geen suiker’ ontkracht hoogleraar wetenschapscommunicatie en moeder Ionica Smeets fabeltjes over zwangerschap en opvoeding op wetenschappelijke wijze. Ze vertelt wat de uitkomsten zijn van studies en wat ouders daaraan hebben. Zodat moeders met een gerust hart zwanger naar de sauna kunnen, ouders hun baby bloemkool leren eten en hun kleuters lekker vies kunnen laten worden. Met illustraties van Frank Landsbergen. Uitgever: Nieuwezijds. ISBN 978905712467

Zet mensen bij elkaar en er komt gedoe. Gegarandeerd! De eerste reageert te veel vanuit zijn ego, de tweede luistert niet en de derde is veel te direct. Met als gevolg dat het halen van de afgesproken doelen meer moeite kost. Of niet. Als klap op de vuurpijl verslechtert de sfeer en de neerwaartse spiraal is in gang gezet. Waar gaat het mis? Het is menselijk elkaar de schuld te geven, maar dan gaan mensen zichzelf voorbij. Het begint bij hen.In dit praktische boek daagt leiderschapsexpert, team- en executivecoach, auteur en spreker Marco Buschman zijn lezers uit te reflecteren op hoe zij verbindend vermogen kunnen inzetten binnen hun dagelijks werk. Aan de hand van bewezen theorie, herkenbare praktijkvoorbeelden, persoonlijke verhalen, verrassende filmpjes en krachtige oefeningen krijgen zij steeds meer zicht op wat verbindend vermogen voor inhoudt. En hoe ze het kunnen ontwikkelen en toepassen. Marco geeft een verfrissend en aanvullend perspectief op het bestaande denken over leiderschap. Uitgever: s2@uitgevers.nl. ISBN 9789492528049

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

213

ÂŠ @MUUR | MURIEL JANSSEN

drs. Harry Starren Drs. Harry Starren is een gerenommeerd specialist en spreker over leiderschap en ondernemerschap. Daarnaast is hij trainer, docent en adviseur op het gebied van het managen en leiden van professionele organisaties. Tevens vervult hij een aantal voorzitterschappen en is hij lid van raden van advies en raden van toezicht. Hij heeft geschiedenis, bestuurskunde en politicologie gestudeerd en was ruim twintig jaar werkzaam bij het centrum voor leiderschap en ondernemerschap De Baak, waarvan vijftien jaar als algemeen directeur. harrystarren@speakersacademy.nl

214

SPEAKERS ACADEMYÂŽ MAGAZINE 2017

C OLUMN

Zoekgemaakt verleden

e werkelijkheid bestaat niet, zei Nietzsche al. 'Es gibt keine Fakten, es gibt nur Interpretationen'. Het was een bevrijdende constatering – ooit. Nietzsche had het niet van zichzelf. Hij was klassiek filoloog en redeneerde voort op de observaties van de klassieke stoïcijnen. Zij stelden dat niet de feiten van belang zijn, maar hoe wij ons tot die feiten verhouden. Daarin zijn we vrij. Onze emoties zijn een keuze. Ze zijn immers onze interpretatie van de feiten. Het heeft de stoïcijnen hun koelbloedige reputatie gegeven. Maar Nietzsches logische gevolgtrekking daaruit gaf aanleiding tot een extreme, té extreme consequentie: dat feiten er niet toe doen. Dan wordt het oppassen. Hij loste daarmee het openingssalvo voor het postmodernisme. Alles mag. En nu zitten we met de gebakken peren. De bevrijding van toen leidde ons – als zo vaak – naar een nieuwe mentale gevangenis: 'alles is waar, het is maar hoe je het bekijkt'. Zo zwaaien we de waarheid uit, zonder een redelijk alternatief. En dat is bloedlink. Nietzsches uitspraak betekent niet per se dat alle interpretaties evenveel wáárd zijn (want evenveel wáár). Sommige interpretaties zijn méér waar dan andere. En er zijn nog altijd flagrante leugens en interpretaties die kant noch wal raken. Onzin is van alle tijden. Interpretaties hebben nog altijd feiten nodig. Nietzsche besteedde niet veel aandacht aan die nuance. Al erkende hij die wel. Het maakt hem trouwens wel zo leesbaar. Eindeloos nuanceren brengt de waarheid naderbij, maar ook de vermoeidheid. Wie wel eens een lezing geeft kent het fenomeen. De nuance is een vriend van de verveling en een vijand van een boeiend betoog. Een voorlopig dieptepunt van het postmodernisme vinden we in de verkiezin-

gen van de VS. Een ‘free fight’ waarin alles mocht. Wat je vindt is van belang en de feiten, ach. 'Waar sta je?' is belangrijker dan hoe het zit. Dat is overigens geen privilege van een politieke richting. Het komt in alle kringen voor. Zo waren we onlangs getuige van de gespeelde tegenstelling tussen Asscher en Samsom. Bedoeld om de partij in barre tijden te voorzien van gratis publiciteit. Een geretoucheerde werkelijkheid moest ons betrokken maken. De werkelijkheid werd daartoe – voor even dan, voor even dan – aangescherpt. Het is ongemerkt een gewoonte geworden. We beloven de nuancering voor later, zoals een fraudeur zich voorneemt het verduisterde geld terug te storten. Het komt er alleen niet van. En zo zijn we zó geobsedeerd geraakt door onze opinies, zó geobsedeerd dat 'hoe het zit' er niet meer toe doet. Berucht was de gewoonte uit de communistische tijd in Rusland om wat in de geschiedenis onwelgevallig werd gevonden er gewoonweg uit te retoucheren. Retoucheren is de ambachtelijke voorganger van fotoshoppen. Zo verdween Trotski, de held van de Russische revolutie, met terugwerkende kracht van het toneel. Toen deze na afloop van de revolutie de strijd om de macht met Stalin verloren had. Wie in de geschiedenisboeken naar Trotski zoekt komt in Rusland nog altijd van een koude kermis thuis. De man is zoekgemaakt. Trotski was het na machtsstrijd in Rusland te heet onder de voeten geworden. Hij werd politiek vluchteling. Kameraad Stalin, Lenins rancuneuze erfgenaam, heeft hem in Mexico laten ombrengen. Definitief geretoucheerd. In het westen haalden wij tijdens de

koude oorlog onze neus voor deze gewoonte op... Wíj konden de vrijheid en de waarheid wél aan. Wij verfoeiden wat daar achter het ijzeren gordijn gaande was. Het was de basis van ons morele gelijk. De waarheid is niet voor watjes. Maar pas geleden was ik in Georgetown University in Washington. Een vooraanstaande universiteit die tot 2001 geleid werd door Jezuïeten. Ik mocht langs hun portrettengalerij lopen. Daar zag ik het portret van de voorlaatste president van het college (het is de gewoonte dat je na afloop van je aanstellingsperiode in de hal wordt opgehangen). Alle aandacht in het portret trekt een detonerende witte plek. De pater houdt iets tussen de vingers. Maar wat? Het is nadrukkelijk overgeschilderd. Maar wat wordt aan het oog onttrokken? Het werd mij ingefluisterd. Daar had de schilder oorspronkelijk een sigaar weergegeven. Een sigaar. Want de president rookte met graagte een sigaar. Zonder werd de goede man zelden gezien. Die gewoonte vinden ze daar, vijftien jaar later, raar. En ongewenst bovendien. Dus heeft de universiteit, tempel van academische vrijheid, besloten de geschiedenis met terugwerkende kracht te wijzigen. De president houdt nu een wit kaartje in de vingers. Want onze mening van nu, is belangrijker dan de feiten van toen. De feiten zijn ons onwelgevallig geworden. Het geretoucheerde portret werd mij beschaamd getoond. Ik putte uit die schaamte nog enige hoop. Maar het was een beklemmende ervaring. We rustten na de rondleiding over de campus uit aan de bar van de faculty club. Ze klaagden daar in Georgetown University over de verkiezing van Trump. En hoe die kandidaat een loopje met de waarheid nam. Mij leek het een sigaar uit eigen doos.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

215

Nick van Ruiten met een E-Meter® – een uiterst geavanceerd instrument dat bronnen van spirituele beproevingen helpt vinden tijdens confessies en counseling en uitsluitend mag worden gebruikt door opgeleide, bevoegde personen.

Tekst: Nick van Ruiten

216

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

W E R E L D B E S C HOU W I N G

‘Scientology en het onbedoelde lot van disruptieve kennis’ Nick van Ruiten MBA Msc De slogan van Speakers Academy® is ‘Bringing Knowledge to the World’. In dat kader deze keer een persoonlijke visie van medisch ondernemer, venture capitalist en scientoloog Nick van Ruiten op Scientology (‘scio’ is Latijn voor weten, ‘logos’ Grieks voor kennis).

nder het motto ‘maak degenen die kundig zijn nog kundiger’ richt Scientology® zich primair op capabele, competente personen die verantwoordelijkheden dragen en in staat zijn dingen voor elkaar te krijgen. Deze mensen dragen de samenleving en juist zij hebben het meestal niet makkelijk. Zij zouden eens moeten durven kijken naar wat Scientology te bieden heeft. Hier en daar is het anders dan wat zij gewend zijn. Dat is onvermijdelijk in deze wereld, waarin het er niet zo geweldig aan toegaat. Ter kennismaking geef ik tijdens mijn presentatie enkele handige instrumenten mee die thuis, op het werk of op de sportclub te gebruiken zijn. Het gaat er immers om of je er wat mee kunt in de praktijk.

VERWONDERING VAN EEN KIND

Van oorsprong ben ik medicus. Ik wilde begrijpen hoe de mens in elkaar zit. Deze medische studie, die de mens op een wetenschappelijke manier benadert, heb ik afgerond. Die zogenoemde wetenschap was echter voor mij een opeenstapeling van niet nagekomen beloftes. De mens als levend totaalwezen bleek van de medische radar vrijwel verdwenen. Door die teleurstelling en enkele negatieve ervaringen ben ik rond 2000 opnieuw op zoek gegaan naar antwoorden en uiteindelijk in contact geko-

men met Scientology. Daar kijkt men op basis van onderzoek op een systematische, wetenschappelijke manier maar de mens in al zijn facetten. Precies waarnaar ik altijd heb gezocht. L. Ron Hubbard (1911-1986) paste bovendien een simpele set criteria toe die

‘De mens als levend totaalwezen bleek van de medische radar vrijwel verdwenen’ mij aanspreekt: werkt het? Geeft het voorspelbare uitkomsten als je het toepast? Worden mensen er beter van? Ik vond dat nogal wat. Ik had er wel voor door een dikke brij van misinformatie en politieke correctheid moeten heenworstelen om het in alle rust en objectiviteit te kunnen bekijken, maar als je altijd doet wat je angstige buurman zegt, kom je nooit verder in het leven. Schrijver F. Scott Fitzgerald (1896-1940) observeert al: ‘We are all queer fish, queerer behind our faces and voices than we want anyone to know or than we know ourselves’. Men houdt graag in het vage wie of wat je bent, waardoor je een vreemde bent voor

jezelf. Dit soort onwetendheid heeft z’n charmes, maar ook een keerzijde. Als mensen zeggen dat je jezelf moet zijn, zeggen ze er niet bij hoe dat moet. Jezelf zijn is toevallig het allermoeilijkste dat er bestaat. De omgeving legt je bijvoorbeeld al heel vroeg identiteiten op waar je niet om hebt gevraagd. Het kansspel begint direct bij je geboorte. Je krijgt een naam en een sociale positie. Vervolgens moet je naar allerlei scholen en opvattingen en religies van je ouders accepteren. Dag en nacht bombarderen pers, reclame en de omgeving je met informatie en misinformatie. En als je dan na een kwart eeuw dolgedraaid bent, krijg je als advies ‘Je moet jezelf zijn, dan komt het wel goed’. Logisch dat mensen emotioneel en verward raken. In het boekje ‘Scientology, de grondbeginselen van het denken’ gaat het over wat je bedoelt als je ‘ik’ zegt. Dat levert veel helderheid op.

KLEINE, DAGELIJKSE DINGEN

Mensen willen meestal weten wat Scientology nou eigenlijk doet. Een simpel antwoord is dat Scientology helpt staten van zijn en bewustzijn te bereiken, die voor de

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

217

W E R E L D B E S C HOU W I N G

‘Eenvoud is het kenmerk van het ware’ heet het, maar als iets simpel is zijn er altijd mensen die het onnodig ingewikkeld willen maken. Psychiaters claimen bijvoorbeeld dat alleen zij deskundig zijn op het gebied van de volgens hen heel complexe menselijke geest. Mijn ervaring is het tegendeel. Als je met veel wezens wilt samenleven, moeten er gemeenschappelijke uitgangspunten zijn waarover iedereen het eens is. De grootste gemene delers kunnen daarom nooit iets anders zijn dan iets wat iedereen kenmerkt. Dat kan alleen maar iets simpels zijn, want mensen verschillen. In mijn presentatie licht ik wat tipjes van die alles versluierende complexiteiten op. Scientology is moeilijk te categoriseren en gaat verder waar andere organisaties ophouden. Zo onderscheidt Scientology tientallen bewustzijnsniveaus. Een van de grootste misverstanden is overigens dat als je over informatie zou beschikken die anderen niet hebben, je een hoger bewustzijn zou hebben. Scientology is ontstaan door toepassing van wetenschappelijke methodologie op onderzoek naar wat een mens, inclusief zijn geest en verstand, eigenlijk is en hoe hij zichzelf eventueel op een gewenst, hoger niveau kan brengen. Dit past niet in het officiële denkraam van medici en vele anderen, dat niet verder komt dan het politiek correcte en tevens feitelijk incorrecte

DE TOEKOMST VAN SCIENTOLOGY

Zoals iedere ondernemer vraag ik me weleens af hoe het verder moet. Mijn vitamine bedrijf beweegt zich eveneens op terreinen waarvan het bestaan officieel wordt ontkend. De Duitse filosoof Schopenhauer stelde twee eeuwen geleden vast dat iets nieuws, dat anders maar wel correct is, drie stadia doorloopt. Eerst vindt men het belachelijk. Vervolgens bestrijdt men het. Ten slotte geldt het als een vanzelfsprekendheid. Iets dergelijks ervaar ik in mijn bedrijf en zo vergaat het Scientology ook. In verschillende landen tref je het in verschillende fasen aan. De derde fase is binnen handbereik, want de doelstellingen van Scientology wijken niet erg af van wat ieder mens wil: ‘een wereld zonder oorlog, krankzinnigheid, criminelen, waar bekwame mensen in voorspoed kunnen leven en eerlijke mensen het recht aan hun zijde hebben. Waar het de mens vrij staat tot grotere hoogten te stijgen.’ Scientology zoekt daarbij de weg der geleidelijkheid, maar wordt door misinformatie van derden en bepaalde belangengroepen als gevaarlijke club in de hoek van disruptie gezet. Naarmate meer mensen de mogelijkheden van Scientology inzien, kan de vraag naar aanpassingen in de medische wereld, het onderwijs, bij de overheid en wellicht ook het management van bedrijven en instellingen groeien. Bij een bepaalde drempelwaarde ontstaat dan onbedoeld disruptie. Scientology wil de samenleving tot ordelijke bloei brengen, zodat welvaart en welzijn samengaan en voor iedereen bereikbaar zijn.

Nick van Ruiten is voormalig management consultant en nu medisch ondernemer, venture capitalist, scientoloog, al meer dan 25 jaar gelukkig getrouwd en vader van vier succesvol studerende kinderen. Hij heeft geneeskunde gestudeerd aan de Universiteiten van Antwerpen en de Erasmus Universiteit Rotterdam en deed Business Administration aan Indiana University. nickvanruiten@speakersacademy.nl Scientology en E-Meter® zijn diensten handelsmerken in het bezit van het Religious Technology Center en worden met toestemming gebruikt.

218

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

RUITEN

Technologie = kennis + techniek. Een techniek is hoe je iets moet doen om een bepaald resultaat te krijgen. Kennis is weten en begrijpen hoe iets werkt. Onze samenleving verkeert in grote onbalans omdat de ontwikkeling van het niet-materiële geen gelijke tred houdt met de technologische vooruitgang. Hiertegen is een groeiend protest. Zelfs in de oerconservatieve medische wereld vragen sommigen zich af waarom een remedie altijd een chemisch goedje of een stuk snijwerk moet zijn. Ziekten kunnen ook ontstaan door gebrek aan een veilige en gezonde omgeving, motivatie, voldoening en plezier. Scientology is spirituele technologie en vult de leemte in die onbalans in. Daarvoor moet je met plezier kunnen leren en snel informatie tot je kunnen nemen om wat je hoort meteen te kunnen begrijpen en toepassen. Veel mensen ervaren echter dat ze na de twintigste regel van een artikel in bijvoorbeeld The Economist niet meer

HET MAG NIET SIMPEL ZIJN

‘Der Mensch ist, was er ißt’ (De mens is wat hij eet, Feuerbach, 1862). Om deze en dergelijke redenen is Scientology moeilijk in een hokje te plaatsen.

AAN NICK VAN

IEDEREEN KAN LEREN HOE TE LEREN

weten wat ze hebben gelezen of in slaap dreigen te vallen. Dat is vreemd en dat is L. Ron Hubbard in 1964 eens zelf gaan onderzoeken. Daaruit is een unieke studietechnologie voortgekomen, die ieder mens kan gebruiken om alles te kunnen leren en begrijpen. Zelf heb ik de technologie toegepast bij mijn dochter die ‘vermoedelijk zwaar dyslectisch’ was. Daardoor is ze niet eenvoudiger onderwijs gaan volgen, wat het advies was, maar studeert ze nu bouwkunde aan de TU Delft.

gewone mens normaal onbereikbaar zijn. Voor veel mensen is dat een onacceptabele tekst. Daarom wat kleinigheden uit mijn eigen medische wereld. Het genezingsproces na een operatie en het laten ophouden van de ergste pijn is al met een beetje Scientology significant te versnellen. Iedere scientoloog kent ‘assists’, eenvoudige handelingen om acute trauma’s of fysieke problemen te verlichten. Met behulp van een ‘contact assist’ stopt het bloeden vrijwel meteen en verdwijnt de pijn. De reguliere medische wereld begrijpt nog niets van zulke ‘assists’, maar ik voorspel dat over niet al te lange tijd basisschoolleerlingen een aantal van die ‘assists’ leren om zichzelf en hun klasgenootjes te helpen als ze zich hebben bezeerd. Tijdens mijn presentatie doe ik twee van die ‘assists’ voor, zodat die thuis bij kinderen of op het veld tijdens sport te gebruiken zijn.

M O T I VAT I E

‘Train je mentale veerkracht en word beter, sterker en gelukkiger dan ooit’ Sierd Nutma onconventioneel maar geschreven vanuit een warm hart. In zijn presentaties over ‘Mentale Veerkracht’ gaat Sierd, gewapend met stift en flipover, een optimale interactie aan. De toehoorders zet hij aan tot nadenken over hoe zij optimaal kunnen presteren onder wisselende omstandigheden. Mensen zullen worden geprikkeld en uitgedaagd.

ij -32 graden rende hij zijn eerste marathon. Op de geografische Noordpool. Als vierde Nederlander ooit volbracht hij deze koudste en zwaarste marathon ter wereld. En dat terwijl hij een ontzettende hekel aan hardlopen heeft. Eerder al fietste hij 6000 kilometer, geheel zelfvoorzienend, dwars door Siberië. Een tocht die drie maanden lang het uiterste van hem vergde en de nodige levensvragen beantwoordde. En in 2015 organiseerde hij een bijzondere bergexpeditie voor mensen met een lichamelijke beperking. Sierd is een man van extremen. Zijn presentaties over zijn expedities zijn echter geen clichéverhalen over fysieke uitputting of het behalen van doelen. Nee, het gaat over drijfveren en het motiveren van mensen. En over de constante zoektocht naar groei en ontwikkeling. In alles staat de mentale veerkracht centraal. “Mijn expedities bleken een hunkering te zijn naar erkenning en bestaansrecht.” Als oud beroepsmilitair kent Sierd het klappen van de zweep als het gaat om leidinggeven en presteren onder zware omstandigheden. Jarenlang maakte hij deel uit van eliteteams van de Nederlandse krijgsmacht. Zijn werkervaring gecombineerd met de passie voor extreme expedities en het verleggen van grenzen maakt Sierd uniek. Dit zie je terug in zijn trainingen en presentaties. Hij prikkelt, daagt uit en zoekt grenzen. Dit alles met een scherp oog voor waar het uiteindelijk om draait: de mens in relatie tot duurzame inzetbaarheid.

In 2016 lanceerde hij zijn boek ‘Mentale Veerkracht voor Professionals’ waarin hij een unieke formule beschrijft die bijdraagt aan meer plezier, meer energie en betere prestaties in werk en privé. De beschreven formule is niet gebaseerd op wetenschap, maar op verhalen en gebeurtenissen uit de keiharde praktijk. Hoe houd jij je succesvol staande in wisselende omstandigheden? Wat maakt iemand veerkrachtig? Hij schetst een gedetailleerd profiel van veerkrachtige personen en vertelt openhartig over perioden in zijn leven waarin zijn eigen mentale veerkracht is getest. Een inspirerend boek dat je aanspoort na te denken over jouw eigen verhaal en je uitdaagt stappen te zetten. Hoe hij denkt over werkdruk en omgaan met stress komt tot uiting in zijn veelbesproken column ‘Werkdruk bestaat niet’, waarin hij mensen en organisaties een ander perspectief biedt. Opnieuw confronterend en

Sierd Nutma is spreker, trainer en auteur op het gebied van Mentale Veerkracht. Hij traint teams, leiders en topsporters en draagt bij aan de beoogde prestatieverbetering. Als gepassioneerd en openhartige spreker laat hij het publiek nadenken over hun eigen verhaal. In 2016 publiceerde hij zijn boek ‘Mentale Veerkracht voor Professionals’. sierdnutma@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

219

HERM ETIS C HE FILO S OFIE

In de Ambassade van de Vrije Geest zijn de boeken voortdurend in gesprek Esther Ritman Tekst: Jacques Geluk

De Bibliotheca Philosophica Hermetica, kortgezegd de Ritman Bibliotheek, is door literatuurdeskundige en politicoloog Aad Nuis (†2007) omschreven als het huis der levende boeken. De collectie, die straks ook digitaal beschikbaar is, bestaat uit 25.000 uitgaven die samen de schatkamer van de menselijke geest vormen. Na een grondige verbouwing openen de bibliotheek, de uitgeverij en het onderzoekscentrum over enige tijd hun deuren in het

Huis met de Hoofden. In de Ambassade van de Vrije Geest is alle kennis straks voor iedereen toegankelijk.

___ Esther Ritman

ad Nuis zei als lid van onze adviesraad dat geen boek hier op zichzelf staat, maar dat alle boeken voortdurend met elkaar in gesprek zijn. Dat zegt iets over het bijzondere van deze collectie, waarin de mens en zijn vermogen te kunnen nadenken over zichzelf, de wereld, God (of welk begrip je daaraan wilt toekennen), het leven en de oorsprong centraal staan”, zegt directeur Esther Ritman, dochter van oprichter Joost Ritman, in het Huis met

220

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

de Hoofden aan de Amsterdamse Keizersgracht. “Mijn vader en de gemeente Amsterdam deelden de overtuiging dat dit pand, tot voor kort de vestigingsplaats van het Bureau Monumenten en Archeologie, moet blijven behoren tot het publieke domein. Bovendien is de geschiedenis van het huis verbonden met het gedachtegoed van de bibliotheek. Hij mocht het Huis met de Hoofden kopen en heeft het in augustus 2016, samen met de bibliotheek, formeel geschonken aan

HERMET ISCHE FILOSOFIE

de stichting Het Wereldhart, die haar naam ontleent aan de gevleugelde uitspraak van mijn vader dat Amsterdam een stad is waarin de hele wereld past.” “Hier geven wij straks de ruimte aan de Ambassade van de Vrije Geest, waar onze collectie na een omvangrijke verbouwing die wel anderhalf jaar kan duren een plaats krijgt. Tijdens het vernieuwen van de fundering laten we het gebouw een meter uitdiepen. Doordat het een rijksmonument is halen we wat er niet in thuishoort voorzichtig handmatig weg. Daarna gaan we inrichten. Vervolgens komt pas de collectie, die nu deels is ondergebracht bij het Stedelijk Museum en waarvan we de kerncollectie van 5.000 geschriften nu digitaliseren. Gedurende de werkzaamheden komt er in de hal een informatiecentrum.” Bezoekers en belangstellenden kunnen daar onder meer kennisnemen van de historie van dit markante gebouw. In 1622 is het Huis met de Hoofden gebouwd voor kousenhandelaar/kunstliefhebber Nicolaas Sohier. Het ontleent zijn naam aan de gebeeldhouwde hoofden van de goden Apollo, Ceres, Mercurius, Minerva, Bacchus en Diana aan de voorgevel, die zijn aangebracht door de tweede eigenaar, Louis de Geer. Als ‘mercator sapiens’ besteedde hij een flink deel van zijn handelsinkomsten aan filantropie. Esther vertelt dat de familie De Geer schrijvers en denkers die naar Amsterdam kwamen beschermde. “Ze nodigden de Moravische theoloog, filosoof, hervormer en pansofist Comenius uit, lieten hem enige tijd in hun huis wonen en maakten mogelijk dat zijn werk werd gedrukt aan de Egelantiersgracht. Later ging Comenius daar ook wonen. Louis de Geer had toen al een huisbibliotheek van 5.000 boeken, ongeveer even groot als onze huidige kerncollectie. Eigenlijk kun je zeggen dat deze boeken als wij verhuizen thuiskomen.”

DAN BROWN STEUNT DIGITALISERING Het is Esthers passie de onderzoekbibliotheek niet alleen fysiek toegankelijk te maken voor iedereen, maar ook zo dicht mogelijk bij mensen over de hele wereld te brengen. “Het project ‘Hermetisch open’ is erop gericht alles dat wij doen in onze bibliotheek en uitgeverij en het daaraan gekoppelde wetenschappelijke instituut te delen in het digitale domein met iedereen die ons vindt en volgt.” De digitalisering van de kerncollectie, met onder andere manuscripten van Comenius en werken van Böhme en Spinoza, is inmiddels begonnen en valt mooi samen met de verbouwing van het Huis met de Hoofden. Naast een ontvangen bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft bestsellerauteur Dan Brown (‘Da Vinci Code’, ‘Angels & Demons’) dit mogelijk gemaakt met een gift van 300.000 euro. “Hij heeft de bibliotheek – die sinds juli 2016 officieel een museum is – in het kader van zijn onderzoek voor zijn boeken bezocht en leren kennen en ving op dat we hiermee bezig waren. De deur uitlopend zei hij dat hij voor de digitalisering zou zorgen. Ik stond perplex.”

GNOSIS, DE DERDE COMPONENT Esther Ritman werkt nu ruim dertig jaar voor de bibliotheek. “Mijn vader is heel jong vanuit zijn belangstelling voor wijsheidstradities begonnen met het verzamelen van hermetische boeken. In 1984, toen hij er 10.000 had, besloot hij zijn collectie voor het publiek toegankelijk te maken in de Bloemstraat en er meteen een onderzoeksinstituut en uitgeverij aan te verbinden. Bovendien stelde hij een wetenschappelijke staf aan. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een wereldwijd erkende wetenschappelijke bibliotheek met een internationaal georiënteerd onderzoeks- en tentoonstellingsprogramma. Hij heeft gezorgd

‘We zijn medeverantwoordelijk voor de schepping’

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

221

___ Bibliotheek

dat de traditie van de gnosis als derde component van de Europese cultuurgeschiedenis, naast de rede en het geloof, hier ook een plaats heeft gekregen. Dat was ook het thema van een symposium waaraan wij in 1986 hebben meegewerkt en tegelijk een ahamoment. Gilles Quispel, theoloog en nestor van het gnosisonderzoek, heeft destijds samen met Roelof van den Broek de hermetische geschriften voor ons vertaald, alsmede Het Evangelie van Thomas en het Evangelie der Waarheid.” In mei 2016 is een bundel uitgekomen, waarin de volledige bronteksten van de hermetica (oorspronkelijk ontleend aan de filosofische, theosofische, astrologische, magische en alchemistische werken van de filosoof Hermes Trismegistus uit de tweede en derde eeuw) zijn opgenomen. “De boeken van Hermes Trismegistus, bekend als het ‘Corpus Hermeticum’, zijn in de Renaissance herontdekt. Wij willen echt terug naar de bron en iedereen daarin laten meedelen. Dat is onze focus”, vertelt Esther. “Die bronnen staan niet op de plank, dus zijn ze via onze uitgeverij toegankelijk gemaakt. Met ons onderzoek naar de Europese omvang van het hermetische denken hebben we, samen met universiteiten, bibliotheken en onderzoekers, de scope heel breed gemaakt. In 1993 heeft dat gere-

222

sulteerd in een expositie over 500 jaar gnosis in de Moskouse Rudomino Bibliotheek. Die beschouwt onze collectie als werelderfgoed, hoewel daarvoor geen officiële erkenning is.”

DE SAMENHANG VAN ALLES “De bronnen moeten voor zichzelf spreken, dat is de sleutel tot het begrip van de samenhang van alles. Daarop is onze discipline gebaseerd”, vervolgt Esther. “De hermetische wijsheid is religieus-filosofisch van aard als stroming binnen de westerse denktraditie. Het is geen religie of een georganiseerd geloof, maar een al eeuwenlang gebezigde manier van nadenken over die samenhang. Sprekend over een verzamelgebied als de alchemie gaat het zowel over mensen die alchemie praktiseerden, als over het proces dat in hun innerlijke laboratorium plaatsvindt. Te vergelijken met de transformatie van lood naar goud. Wie zichzelf leert kennen, leert ook het al kennen. Dat laatste is – wanneer het al ook God omvat – als ketters en hoogmoedig ervaren. De alchemie, die haar oorsprong vindt in de Hermetica, laat zien dat de samenstelling van het menselijk lichaam veel overeenkomsten vertoont met die van de aarde en gaat uit van de veronderstelling dat de mens een spiegel is van de kosmos en dus ook van God. In de

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Latijnse versie van de Asclepius (het enige hermetische geschrift dat in de Middeleeuwen wijdverspreid was) zet God de mens in het middelpunt van de schepping. De tweevoudigheid van de mens – het vermogen met zijn geest God te kunnen omvatten en tegelijk met beide benen op de grond zorg te dragen voor de schepping waaruit hij voortkomt – is een letterlijke vertaling van een hermetisch tekst uit het begin onzer jaartelling. Dat besef van de medeverantwoordelijkheid voor de schepping is een rode draad door al die boeken in onze collectie.”

HET HART VAN DE AMBASSADE Vele vrije geesten die worden vervolgd om hun ideeën en boeken hebben als persoon een oprechte wens binnen het kader van hun geloof of de realiteit van dat moment iets te willen toevoegen. Ze hebben een gepassioneerde nieuwsgierigheid naar het leven zelf, zoeken antwoorden op existentiële en zingevingsvragen en laten zich niet opsluiten in hokjes. Zij gaan juist door alle muren heen. Al eeuwen en ook nu. Esther: “Comenius zei het al: als wij niet op deze manier naar de realiteit durven kijken zullen de problemen waarmee we nu kampen terugkomen en erger zijn. Hij waarschuwde daar sterk voor.

HERMETIS C HE FILO S OFIE

Doordat alle, soms zelfs tegenstrijdige opvattingen en stromingen uit de hermetische boeken voortdurend met elkaar in gesprek zijn ontstaat een soort balans. “In de voorhal willen we ‘Rivers of Life’ ophangen, een bijna encyclopedische kaart van de Britse legerofficier James Forlong, die in India in aanraking was gekomen met oude wortels van wijsheidstradities en geloof. Hij heeft een overzicht gemaakt van 12.000 jaar geschiedenis van de mensheid en de evolutie van het menselijk denken, te beginnen met de natuurgodsdiensten en dan het theïsme en alle wereldreligies en wijsheidsstromingen. Dat gaat tot 1900, wat ruimte laat voor ontwikkeling. In de Ritman Bibliotheek beperken we ons tot de tradities van de afgelopen 2.000 jaar binnen Europa, maar met de

kaart willen we laten zien dat we op de schouders staan van iedereen die in het verleden met dezelfde vraagstukken bezig was en antwoorden heeft gevonden. Misschien wordt de Ambassade een soort alchemistisch laboratorium voor de geest van mensen, die door in gesprek te gaan juist de verschillen aangrijpen om de verbinding te leggen met wat anderen nog niet weten. De Ambassade van de Vrije Geest zal echter geen politiek debatcentrum zijn. De mens staat centraal.”

‘GODDELIJKE WIJSHEID, GODDELIJKE NATUUR’ De Ritman Bibliotheek is voorlopig voor publiek gesloten, maar tegelijk op veel plaatsen in Europa aanwezig. De jubileumtentoonstelling ‘Goddelijke wijsheid - Goddelijke natuur. De boodschap van de Rozenkruisersmanifesten in de beeldtaal van de zeventiende eeuw’, die in 2014 aan haar rondreis is begonnen en al te zien was in Duitsland, Zwitserland,

Amsterdam, Groot-Brittannië en onlangs in Kraków, Polen, gaat in februari 2017 naar Hongarije (Boedapest) en in mei weer naar Zwitserland (Dornach). “De beeldtaal van de Rozenkruisers, wier manifesten laten zien hoe men geloofde dat de goddelijke wijsheid haar weg vindt naar de mens, is ongelooflijk. Ze hadden ook een enorme bibliotheek”, zegt ze terwijl ze in het boek dat ter gelegenheid van de expositie is uitgegeven een tekening van Daniel Mögling aanwijst. Een mooie hermetische verbeelding van de twee delen waaruit de mens bestaat: zijn zichtbare, menselijke en zijn onzichtbare, goddelijke natuur. De mens is een microkosmos. Dat is volgens Mögling Gods geschenk aan het mensdom en het hoogste dat een mens in deze wereld kan bereiken.”

Esther Ritman is directeur en bibliothecaris van de Ritman Bibliotheek in Amsterdam en zeer betrokken bij de vele expositieprojecten, de pr en de strategische ontwikkeling van de onderzoeks- en openbare functies van de bibliotheek. Het is haar passie het instituut onderdeel te maken van het publieke domein. Daarnaast is zij voorzitter van Stichting Het Wereldhart. estherritman@speakersacademy.nl

GELUK

BALANS DER TEGENSTRIJDIGHEDEN

‘De mens is een spiegel van de kosmos’

Dat is het hele punt. Het hart van de Ambassade van de Vrije Geest die we hier vestigen is de bibliotheek. De boeken, waarin de mensen en de geesten daarachter aan het woord komen, staan voorop en spreken voor zichzelf. De mensen die hier komen als museumbezoeker of voor de programmering vragen wij die kennis niet alleen in te drinken, maar ook hun kennis en ervaringen te delen. Wij hopen dat het vuur en de passie die zoveel mensen als drijfveer hebben, wetenschappers, kunstenaars, geleerden of politiemensen die strijden tegen zinloos geweld, leiden tot nadenken. Het lijkt ons geweldig als hier een dynamiek ontstaat die hetzelfde DNA draagt als de vrije geesten uit onze collectie en dit een beweging in gang zet die zichzelf beweegt”, zegt Esther begeesterd.

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

223

‘Hallo! Kijk eens wat er echt gebeurt in Israël’

Haim Divon heeft als Israëlisch ambassadeur in Nederland gemerkt dat het sentiment jegens zijn land is veranderd. “Sommige kringen zijn niet meer zo pro-Israël als vroeger, maar kritisch of soms zelfs vijandig. Dat heeft mijn werk juist uitdagend gemaakt.” Het probleem is volgens Divon dat velen zo gefocust zijn op het Israëlisch-Palestijnse conflict, dat ze de kansen die zijn land biedt aan bedrijven en de toeristische mogelijkheden niet zien. “Ze realiseren zich niet dat dit conflict, zonder af te doen aan de

Haim Divon LLB

Tekst: Jacques Geluk

224

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

ernst ervan, pas op de vijfde plaats staat in de lijst van bedreigingen die wij zelf hanteren.” Ter gelegenheid van zijn afscheid geeft Divon graag zijn visie.

D I P L OM AT I E

ij heeft als ambassadeur van Israël vijf heerlijke jaren gehad in Nederland en is vast van plan nog eens terug te komen. “De band tussen Nederland en Israël is speciaal. Tijdens het WK voetbal van 2014 hebben ontzettend veel Israëliërs het Nederlands elftal gesteund”, zegt Haim Divon, die zelf te boek staat als Sparta-fan. “Nederland is bovendien nog steeds een van onze grootste handelspartners. Toch is het sentiment de laatste jaren veranderd en de kritiek op Israël toegenomen. De uitdagingen die ik daardoor ben tegengekomen hebben mijn werk veel uitdagender en interessanter gemaakt dan bijvoorbeeld mijn ook al geweldige ambassadeurschap in Canada, een grote vriend van Israël, aan het begin van deze eeuw. Ik heb veel door pro-Palestijnse groeperingen georganiseerde bijeenkomsten bezocht, betrokkenheid getoond en ben discussies niet uit de weg gegaan. Ook dat heeft mijn werk hier zo bijzonder gemaakt.” Divon is trots dat het is gelukt ondanks alle meningsverschillen contacten en relaties te onderhouden en behouden. “Een groot aantal mensen kent de geschiedenis van ons land en de context van het conflict niet. Daardoor kunnen zij wat zich nu afspeelt tussen Israël en de Palestijnen niet goed interpreteren. Zij zien vooral een sterk, machtig Israël en constateren dat er illegale nederzettingen zijn. In veler ogen zijn wij de bezetter. Zeker jongere generaties weten weinig van de holocaust en voelen zich niet schuldig over wat destijds ook in Nederland met de joodse bevolking is gebeurd. Ze hebben er geen gevoel bij. Bovendien zijn ze niet bekend met de strijd die Israël sinds zijn ontstaan in 1948 heeft gestreden”, vertelt Divon gepassioneerd. “Bijna zeventig jaar geleden telde Israël 650.000 inwoners, die het moesten opnemen tegen buren die de komst van de joodse staat niet accepteerden. Toch zijn we erin geslaagd onder vaak dramatische en moeilijke omstandigheden een geavanceerde staat op te bouwen.” Een wonder, vindt Divon, die erop wijst dat Israël ook in de werkelijkheid van vandaag sterk moet blijven om zijn burgers te kun-

nen beschermen. Tegen de duizenden raketten die al vele jaren vanuit Gaza het land binnenkomen bijvoorbeeld.

SCHUILKELDERS “Dankzij een door onszelf ontwikkeld systeem kunnen we die onderscheppen en ervoor zorgen dat iedereen binnen 15 seconden nadat het alarm klinkt een schuilkelder kan vinden. Scholieren weten precies wat hen te doen staat. Dat heb ik verteld aan middelbare scholieren en studenten in Nederland, voor wie ik graag sprak en van wie er veel pro-Palestijns zijn. Maar ook dat elk conflict helaas slachtoffers kent, wij er niet om hebben gevraagd en gesprekken met andere landen weinig hebben opgeleverd. Studenten horen, net als andere Nederlanders, op televisie de sirenes bij een aanval op een Israëlisch doelwit. Ze zien een stip in de

Israël biedt start-ups en multinationals alle kansen

vraagt zich ook af waarom de focus vooral op zijn land gericht is en veel minder op wat er gebeurt in Syrië, Irak, Afghanistan, Pakistan, Libië, Jemen en Libanon. Hij geeft een voorbeeld. “Een student gaf me de naam van een Palestijns jongetje dat was omgekomen in Gaza. Ik zei dat het me speet en niemand wil dat zoiets gebeurt, maar eveneens dat steriele oorlogen niet bestaan. De namen van de vele Syrische kinderen die zijn gesneuveld door oorlogsgeweld kan, op een enkele uitzondering na, niemand noemen, dat zijn er echter wel honderd keer zoveel. Mensen die echt begaan zijn met slachtoffers zouden hun aandacht ook op andere landen moeten richten en komen dan hoop ik tot de conclusie dat Israël op nummer 50 of helemaal niet op hun lijst moet staan. Het probleem is dat de meesten gaan voor korte beelden en krantenkoppen en geen tijd meer hebben om te luisteren en commentaren te lezen en dus een oordeel vormen op basis van incomplete informatie.” Bovendien hebben de media volgens Divon de neiging te sympathiseren met wie zij beschouwen als de underdog. “Daardoor maken Nederlanders niet of nauwelijks kennis met het normale leven, de cultuur en de mogelijkheden die ons land biedt.”

INNOVATIE EN IDEEËN

lucht, maar de cameraman staat bijna nooit op de goede plek als die explodeert. Wie geen bloed ziet, ervaart geen drama en krijgt geen sympathie.” Ze zien echter wel beelden van bebloede mensen en verwoestingen in Palestijnse steden, wat volgens Divon “het toch al verstoorde beeld over Israël” versterkt en gevoelens van sympathie één richting uitstuurt. De oud-ambassadeur erkent natuurlijk het recht van Nederlandse non-gouvernementele organisaties, parlementsleden en burgers om kritiek te hebben op Israël, maar als zij vervolgens zeggen dat Nederland kampioen mensenrechten is, fronst hij op zijn minst zijn wenkbrauwen. Divon

Dat heeft gevolgen. “Tel Aviv is een geweldige stad. Als ik mensen vraag waarom ze daar niet naartoe gaan, kijken ze me aan of ik gek ben. Ze zien Israël als oorlogsgebied, niet als vakantiebestemming of als land om zaken mee te doen. Hallo! Kijk eens wat er allemaal gebeurt!” Divon wijst op grote multinationals die zich in Israël vestigen en er laboratoria en onderzoeks- en ontwikkelingscentra opzetten. “Israël is een ideaal land voor mensen die op zoek zijn naar innovatie en nieuwe ideeën. Kijk naar het grote aantal start-ups, ons handelsvolume en bruto nationaal product. We doen het als klein land met acht miljoen inwoners uitstekend. Israëlische high-tech bedrijven staan op de derde plaats in de Nasdaq, na de Verenigde Staten en China. Nederland is al één van onze grootste handelspartners, maar dat zou nog veel meer kunnen zijn.” Ook men-

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

225

D I P L OM AT I E

sen die denken dat Israël een verdord land is met een enorm watertekort stelt hij gerust. “Dat is al lang niet meer zo. We exporteren nu zelfs agrarische producten. Door de ontwikkeling van een druppelirrigatiesysteem en, in de twee grootste installaties ter wereld, het ontzilten van zout water is er voldoende water. Bovendien wordt tachtig procent van het water dat nodig is voor de landbouw hergebruikt, waarmee wij wereldwijd op de eerste plaats staan. Spanje staat op twee met zestien procent.” Mensen die eenmaal in Israël zijn geweest, zowel toeristen, zakenmensen als experts die het land bezochten toen hij leiding gaf aan Israëls Nationale Agentschap voor Internationale Samenwerking, ruilen hun scepsis over het algemeen heel snel in. “Ze zijn verbaasd dat ze in zo’n modern en levendig land terecht zijn gekomen, dat in niets lijkt op wat ze hadden verwacht.”

goede relatie gehad en samengewerkt met de Palestijnse ambassadeur in Nederland en vele andere Palestijnen. Ondanks onze verschillen zijn we vrienden. Ook in Israël hebben we binnen de programma’s van het Agentschap voor Internationale Samenwerking gewerkt met veel Palestijnen, Jordaniërs en Egyptenaren. Niemand weet dat, want mensen zien alleen het conflict. We moeten in staat zijn daar voorbij te kijken en daarop baseer ik mijn optimisme.” Na zijn afscheid als overheidsdienaar wil Haim Divon verdergaan met handen uitsteken en bruggen bouwen.

‘We moeten in staat zijn voorbij het conflict te kijken’

OPTIMIST

NHUYS

“Wij zijn niet perfect, niemand is dat, maar het is bijzonder dat wij ondanks de oorlog, aanvallen en een conflictsituatie die al zeventig jaar duurt een moderne, democratische staat hebben opgebouwd. Wat de toekomst betreft ben ik een optimist. Als jij of ik zeventig jaar geleden had gezegd dat Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk in 2017 de beste vrienden zouden zijn, waren we opgesloten in een gekkenhuis. Het is wél gebeurd. Israël beschouwt Duitsland nu zelfs als zijn beste vriend in Europa. De joodse mensen hebben een bladzijde kunnen omslaan. Wanneer iemand dat toen zou hebben gesuggereerd, zou die persoon waarschijnlijk zijn opgehangen. De gave te leren van elkaar en verder te gaan moeten we koesteren. Persoonlijk heb ik een

226

NETANYAHU Terugkijkend zegt hij: “Onze premier Benjamin Netanyahu heeft Nederland in 2012 bezocht toen ik net ambassadeur was en opnieuw rond mijn vertrek in 2016. Na de verkiezingen in Israël hebben velen, onder wie enkele parlementsleden, zich afgevraagd hoe het kan dat hij is herkozen. Dat is democratie, die moet je respecteren. De gemiddelde Israëli zal zeggen dat we hem juist in deze tijd nodig hebben. Niet

in de eerste plaats om het Israëlisch-Palestijnse conflict, waar Europa in meerderheid op focust. Dat staat voor ons op de vijfde plaats. Iran is de grootste bedreiging. Hezbollah is nummer twee, omdat die beweging over 150.000 raketten beschikt en snoeft elke plek in Israël te zullen raken. Nummer drie is Syrië en op vier staan de gebeurtenissen in Gaza. Daarom is het belangrijk dat iemand aan het roer staat die ervaren is. Of ik hem mag of niet mag speelt geen rol. Ik wil geen risico’s nemen met iemand die minder ervaring heeft.” Voordat hij opstaat zegt Haim Divon: “Nederland was onze eerste Europese post, na Azië, Afrika en Noord-Amerika. Na het opruimen van mijn bureau vroeg ik mij af waarom twintig senior functionarissen van het ministerie van Buitenlandse Zaken in 2011hun pijlen hadden gericht op Den Haag. Ik won en daar was ik heel blij mee. Al vlak na ons huwelijk bezochten we tijdens een reis door Europa ook Nederland. Toen we op Sri Lanka verbleven, waar ik hoofd van de missie was, voelden we ons nauw betrokken met de Nederlandse expats. Onze kinderen hadden dezelfde leeftijd. We hielden contact. Overal waar we waren gestationeerd hebben we – vooral dankzij mijn vrouw – vrienden voor het leven gemaakt. Op hun aanraden hebben we als sportieve types een fietsvakantie in Nederland gedaan. Een jaar later hebben we ook onze twee oudste kinderen, die in Londen studeerden, uitgenodigd en zijn we met z’n vijven door Nederland gaan fietsen. Daarna waren wij vastberaden: ik zou terugkeren als ambassadeur. En dat werd een bijzondere ervaring. We hebben ons hier goed thuis gevoeld.” In zijn koffer heeft de Haim Divon foto’s in traditionele Volendamse klederdracht, gemaakt tijdens zijn eerste vakantie en vorig jaar, mee naar huis genomen.

Zijne Excellentie Haim Divon LLB was van augustus 2011 tot en met augustus 2016 ambassadeur van Israël in Den Haag. Daarvoor was hij ambassadeur in Ethiopië (1991-1993), consul (1981-1983) en ambassadeur in Canada (2000-2004) en ‘ambassador-at-large’ in door de tsunami getroffen landen Thailand, India, Sri Lanka en Indonesië (2004-2005). Diezelfde periode was hij pleitbezorger van maatregelen om het Israëlische ontwikkelingshulpprogramma op één lijn te krijgen met de Millennium Ontwikkelingsdoelen (2004-2005). Verder was hij onder andere hoofd van Israëls Nationale Agentschap voor Internationale Samenwerking MASHAV en directeur-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Jeruzalem. haimdivon@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

D I P L OM AT I E

Leiderschap is zoveel meer dan alleen personeel aansturen, een organisatie of zelfs een land besturen. Het kunnen voorbereiden, coördineren en als het nodig is stilhouden van grote operaties kenmerkt de ware leider. Haim Divon, die tot 2016 Israëlisch ambassadeur in Nederland is geweest, kan daarover tijdens zijn lezingen boeiend vertellen. Uit de eerste hand. Hij heeft in 1991 Operatie Salomo als coördinator geleid. Bijna 15.000 Ethiopische joden zijn met 35 vliegtuigen binnen 16 uur naar Israël gebracht. Joodse organisaties en Israël zijn al sinds 1990 bezorgd over het lot van de Ethiopische joden (ook bekend als Beta Israel), wier welzijn in gevaar komt door de opmars van Eritrese en andere rebellen. Ze maken geheime plannen voor een luchtbrug om de joden die willen emigreren naar Israël te brengen. De Ethiopische regering van Mengistu Haile Mariam geeft uiteindelijk toestemming na een schriftelijke oproep van de Amerikaanse president George W. Bush. “Ik was als coördinator bij de operatie betrokken namens het interministeriële comité, dat verantwoordelijk was voor de planning en de uitvoering. Aan de actie is bijna een jaar van onderhandelen en minutieus voorbereiden voorafgegaan. Bovendien moest alles onder uiterste geheimhouding gebeuren. De operatie viel onder de militaire censuur”, vertelt Haim Divon. “Het vraagt veel leiderschap om zo’n delicate situatie tot een goed einde te brengen, maar het resultaat mocht er zijn. Er is niets misgegaan. Niemand is in Ethiopië achtergebleven. Iedereen kon, mede doordat alle stoelen waren verwijderd, mee met de C-130-vliegtuigen van de Israëlische luchtmacht en Boeings 747 van El Al. Een van de grote uitdagingen was het gebrek aan communicatiemiddelen. Er waren geen mobiele telefoons, laat staan smartphones of WhatsAppgroepen. Door jongeren met leiderscapaciteiten te zoeken en hen verantwoordelijk te maken voor het in alle stilte begeleiden van al die mensen en gezinnen, onder wie ouderen, zieken en baby’s, kwam iedereen op tijd. De emigranten, die slechts wat kleding en kookgerei bij zich hadden, hielden zich goed aan de instructies.” “Het ging allemaal heel soepel”, zegt Divon achteraf, “maar dat was exceptioneel. De operatie had plaats tijdens een burgeroorlog die op

zijn hoogtepunt was en net als alle oorlogen een onnodige tragedie veroorzaakte. Doordat leiderschap bij de rebellen ontbrak, wist niemand wat individuele soldaten zouden doen als ze de emigranten en hun begeleiders zouden ontdekken. Het is ook een wonder dat het is gelukt de operatie, waarvan alleen de premier, de minister van Buitenlandse Zaken en het leger op de hoogte waren ook echt geheim te houden”, aldus Divon die uiteraard nog veel meer interessante en spannende details kan vertellen over Operatie Salomo.

EVENWICHTIGER BEELD In 1993 is Haim Divon betrokken bij de ceremonie rond de ondertekening van de Oslo-akkoorden, als aanzet om het Palestijnse vraagstuk op te lossen door het toekennen van zelfbestuur aan de Palestijnse Nationale Autoriteit. “Daar realiseerde ik mij dat wij allemaal hetzelfde wilden. In tegenstelling tot wat mensen, op een heel andere toon en met een totaal verschillende retoriek, in de krant lazen, waren de discussies tussen Israël en de Palestijnen, heel informeel en intiem. Yassir Arafat toonde zich een goede, gastvrije metgezel.” Divon vertelt en deelt graag persoonlijke anekdotes, omdat die het verhaal vertellen dat de media niet haalt. “De mensen lezen, horen en zien alleen maar drama, drama, drama en conflicten en nog eens conflicten, omdat redacteuren en programmamakers met sensatie lezers en kijkers willen trekken. Maar er gebeuren ook heel veel, misschien wel meer goede en plezierige dingen, waarover nooit wordt bericht. Denk aan de uitdagingen die Israël, dat is uitgegroeid van een ontwikkelingsland tot een ook op technologisch gebied zeer ontwikkeld land, bedrijven te bieden heeft.” Door juist daarover te vertellen ontstaat niet alleen een evenwichtiger beeld, maar hoort de zaal ook tot nu toe onbekende feiten. “Bijvoorbeeld over het staatsbezoek van president Shimon Peres in 2013 aan Nederland. Hij was het eerste staatshoofd dat is ontvangen door koning WillemAlexander. Bovendien heeft Peres de Eerste en Tweede Kamer toegesproken. Het organiseren van dat bezoek heeft heel wat inspanning gekost, maar is een succes geworden.” Ook zijn persoonlijke ervaringen kunnen een publiek boeien. Dit is er één van: “Toen ik als jonge man gestationeerd was op Sri Lanka stond mijn vrouw op het punt te bevallen. Ze wilde naar Singapore om verzekerd te zijn dat alles goed zou gaan. Vlak voor de geboorte zou ik nog op reis gaan. Toen ik op het punt stond te vertrekken ontplofte een bom in het vliegtuig naast mij. Ik zag het gebeuren!”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

227

MEN S C&ATE S A ME G ORIE N L EVING

Biologie op eigen wijze

Midas Dekkers Er zijn biologen die hun vak uitoefenen met verrekijkers of reageerbuisjes. Midas Dekkers gebruikt liever een tekstverwerker, microfoon of camera. Hij praat en schrijft graag over de raakvlakken tussen mensen en dieren, die soms merkwaardig zijn en uitnodigen tot lachen. Pas nog op televisie bij Omroep MAX in het programma ‘Het ei van Midas’, waarin hij op zijn typisch humoristische en droge wijze bijvoorbeeld aantoont dat de mens niet als eerste piramides heeft gebouwd of het wiel heeft uitgevonden. Dekkers heeft ruim vijftig jeugdboeken geschreven en drie Zilveren Griffels en twee Vlag en Wimpels gekregen. Volwassenen maken al jarenlang kennis met zijn scherpe observaties in boeken, op radio en televisie. midasdekkers@speakersacademy.nl

228

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

• • •

C O LUM N

Geweldstoepassing door de politie: naar een strafrechtelijk nieuw tijdperk

I prof. dr. mr. Geert-Jan Alexander Knoops Politieagenten vervullen in onze samenleving een zeer bijzondere taak; naast handhaving van de openbare orde, dienen zij ook te waken voor de veiligheid van de burger. Het is voor de meeste agenten een roeping deze beschermingstaak te vervullen, tegelijkertijd kiezen ze er niet zelf voor om terecht te komen in gevaarzettende situaties. Zij worden hiermee onvrijwillig geconfronteerd en moeten dus veelal geweld gebruiken om de veiligheid van zichzelf of anderen te waarborgen zonder dat ze het strijdtoneel kunnen verlaten. Hetzelfde geldt in feite voor militairen.

n mijn praktijk als strafpleiter heb ik de laatste jaren meerdere politieagenten als advocaat mogen bijstaan die in een dergelijke situatie genoodzaakt waren vuurwapengeweld aan te wenden, soms met dodelijke afloop. Het waren stuk voor stuk dramatische zaken zowel voor het slachtoffer (een verdachte) als de politieman of -vrouw. Op sommige agenten die dit overkwam had deze gebeurtenis zo’n grote impact dat zij PTSS (posttraumatisch stresssyndroom) opliepen. Daar blijft het helaas niet bij voor de politieagent in een dergelijke situatie. Een ingrijpend strafrechtelijk onderzoek volgt immers onder leiding van de Rijksrecherche, die de politieagent als getuige of verdachte hoort. De laatste jaren zien wij in onze strafpraktijk dat het Openbaar Ministerie sneller tot vervolging van deze politieagenten overgaat met als rechtvaardiging dat een strafproces in de openbaarheid borg staat voor transparantie én voorkomt dat de burger de indruk krijgt dat de politieagent boven de wet zou staan. Hoewel dit een vanuit rechtsstatelijk perspectief begrijpelijk standpunt lijkt, doet dit geen recht aan de bijzondere positie van de politieagent, zoals hierboven beschreven. Een strafproces in ons rechtssysteem tegen een politieagent vindt nu plaats op grond van de gewone spelregels en van delicten uit ons wetboek van strafrecht als ‘doodslag’ of ‘poging tot doodslag of zware mishandeling’.

INCRIMINEREND EN STIGMATISEREND Politieagenten die nu op grond van dit soort gewone delicten worden vervolgd, ervaren dit als incriminerend en ook stigmatiserend, terwijl zo'n vervolging een verlammend effect op hun functioneren heeft. Het doet denken aan de strafrechtelijke vervolging van marinier Eric O. in 2003-5 die ik – als reserveofficier bij het Korps Mariniers – verdedigde voor de Militaire Strafkamer wegens een schietincident in Zuid-Irak in december 2003. Eric werd uiteindelijk na een lang en voor hem zeer pijnlijk strafproces geheel vrijgesproken. Het litteken bleef echter voorgoed bestaan. Veel mariniers reageerden verontwaardigd door deze vervolging, doordat zij als militairen niet meer wisten waar ze aan toe waren: mochten zij nu in gevaarzettende situaties tijdens missies wel of geen waarschuwingsschoten lossen? Terug naar de politieagent die anno 2017 zijn wapen moet trekken in een dreigende situatie? Waar is hij of zij nu in ons rechtssysteem aan toe? Het Openbaar Ministerie en de strafrechter oordelen achteraf: dat is

C O LUM N

te gemakkelijk. Zo'n oordeel doet veelal geen recht aan de situatie waarin de agent op het moment van de dreiging binnen een fractie van een seconde een beslissing moet nemen.

SCHIETEN OP EEN BESTUURDER Van politieagenten wordt en mag worden verwacht dat zij handelend optreden. Waar een gewone burger mag vluchten, moet de agent optreden’. Dit waren de woorden van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch in een baanbrekend arrest dat het in december 2016 wees in het hoger beroep van politieagent Ronald V. Hij was eerder door de rechtbank nog tot twee jaar gevangenisstraf (!) veroordeeld wegens het schieten op de bestuurder van een auto die in 2014 trachtte te ontkomen en daarbij inreed op twee van Roland V.’s collega's, zijnde leden van de Aanhoudingseenheid (AE). De bestuurder werd verdacht van meerdere ramkraken en had tevoren met snelheden van meer dan 200 km/u geprobeerd aan de politie te ontsnappen. Ikzelf werd in 2015 door de voormalig korpschef van de nationale politie Gerard Bouman benaderd om Ronald V. als advocaat in hoger beroep bij te staan, omdat het korps het principieel oneens was met het oordeel van de rechtbank. In hoger beroep wisten mijn verdedigingsteam en ik het hof te overtuigen – mede op grond van videobeelden – dat Ronald V. uit zelfverdediging van hemzelf en zijn collega's had gehandeld. Het hof ontsloeg Ronald van alle rechtsvervolging. Een niet alleen juridisch terecht oordeel, maar ook moreel-ethisch deed dit oordeel recht aan de bijzondere taak van de politieagent en Ronalds doortastende optreden, waarmee hij het leven van twee collega's waarschijnlijk redde.

ADVOCATENPOULE De zaak van Ronald V. leidde er in 2015 toe dat de toenmalige korpschef Gerard Bouman een zogeheten advocatenpoule opzette. Daarin zitten twintig door de nati-

onale politie geselecteerde advocaten die permanent beschikbaar zijn om politieagenten op dit vlak bij te staan. Deze advocaten ondergaan een speciale politietraining om zich te kunnen inleven in het operationele werk van een politieagent. Hun bijstand komt ten laste van de nationale politie. Een voorbeeld van goed werkgeverschap; een politieagent – werknemer van de Staat – verdient de meest optimale rechtsbescherming als hij of zij in functie wordt vervolgd en in uniform (!) zoals Ronald V. voor de strafrechter terecht staat. Nu al heeft mijn kantoor meerdere politieagenten in het kader van deze advocatenpoule bijgestaan – onlangs nog op Bonaire waar een Nederlandse politieagent helaas het leven liet in functie – en blijkt deze specialisatie vruchten af te werpen. Dit systeem is effectiever dan het huidige, waarin veelal niet in politiezaken gespecialiseerde advocaten bijstand verlenen. Mijn achtergrond als reserveofficier bij het Korps Mariniers gaf mij al in meerdere strafzaken tegen militairen en politieagenten een kennisvoorsprong op rechters en aanklagers. Mijn kantoor staat nu in de genoemde Bonairiaanse zaak de collegapolitieman bij, die door de Rijksrecherche als getuige in het strafrechtelijk onderzoek wordt gehoord, hetgeen ook ingrijpend is voor zo’n agent. Hij heeft mij zelf als advocaat uit de poule gekozen. Politieagenten voelen zich door dit nieuwe systeem meer gesteund als zij bij een voor hen zeer belastende strafvervolging betrokken raken.

SCHENDING AMBTSINSTRUCTIE De nationale politie heeft het niet bij een advocatenpoule gelaten. De toenmalige korpschef nam in 2015 tezamen met minister Ard van der Steur het initiatief ook de vorm van berechting voor politieagenten aan te passen. Voortaan zouden politieagenten niet meer op grond van gewone delicten als ‘doodslag’ en ‘zware mishandeling’ vervolgd moeten worden (als justitie al zou vinden dat

een politieagent ten onrechte vuurwapengeweld zou hebben toegepast), maar enkel op grond van vermeende schending van de ‘ambtsinstructie’. Dat wil zeggen: de regels die bepalen wanneer een politieagent het wapen mag trekken en vuren. Op deze wijze zal het effect minder incriminerend zijn in vergelijking met de huidige strafvervolgingen van politieagenten, die als gezegd erg belastend voor hen en hun collega's zijn. Op dit moment staat mijn kantoor nog twee andere politieagenten bij op grond van het ‘oude’ sys-

‘Agenten niet meer op grond van gewone delicten vervolgen’ teem en zien wij wat dit met de politieagent en zijn gezin doet. De voorstellen van de nationale politie en de minister tot hervorming van het stelsel inzake de berechting van politieagenten verdienen dan ook omarmd te worden, vanuit rechtsstatelijk, maar vooral vanuit moreel-ethisch perspectief. Zoals het Gerechtshof zei inzake Ronald V.: ‘Van politieagenten wordt handelend optreden verwacht....’ Met de recente aanslag in Berlijn, waar een vrachtwagen inreed op de bezoekers van een kerstmarkt, is dit geen overbodige overweging. Het is daarom te hopen, zowel voor onze rechtsstaat als voor de versterking van de rechtspositie van de politieagent in deze toenemend agressieve en complexe wereld, dat onze politici hun verantwoordelijkheid nemen en het wetsvoorstel van minister Van der Steur op dit gebied zullen aanvaarden. Vanuit het oogpunt van rechtszekerheid, liefst zo snel mogelijk. Dan zou 2017 een rechtvaardiger jaar voor de politieagent kunnen worden...

Geert-Jan Alexander Knoops is bijzonder hoogleraar politiek van het internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam en visiting professor internationaal strafrecht aan Shandong University (Jinan, China); van 2003-2013 was hij hoogleraar internationaal strafrecht aan de Universiteit Utrecht. Hij promoveerde in 1998 aan de Universiteit van Leiden (strafrecht) en in 2004 aan de Universiteit van Ierland (internationaal strafrecht). Daarnaast behaalde hij in 2000 een LLM graad (Master of Law) aan de Universiteit van Leiden op het gebied van het publiek internationaal recht en internationaal strafrecht. Prof. Knoops praktiseert als advocaat bij Knoops’ Advocaten en treedt geregeld op als advocaat voor verschillende internationale tribunalen. geertjanknoops@speakersacademy.nl

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

231

Bringing Interaction to the World

P OWE R E D B Y:

PresentersWall heeft speciaal voor de relaties van Speakers Academy® een unieke nieuwe applicatie ontwikkeld: 'Bringing Interaction to the World' Uw gasten kunnen via hun smartphone vragen stellen en stemmen. Een realtime communicatiemogelijkheid tijdens uw congres, seminar of bedrijfsevenement. De mobiele pagina wordt volledig opgemaakt in úw huisstijl. Later kunnen de programma’s nog eens worden bekeken en de applicatie kan tevens worden gebruikt als evaluatietool. Een revolutionaire ontwikkeling, nu beschikbaar voor u en uw relaties. 232

Bent u nieuwsgierig geworden? 010-433 33 22

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

De categorieën Een selectie van Speakers Academy® Faculty Members ingedeeld per categorie

Bestuur & Politiek

Communicatie & Public Relations

Dagvoorzitters

Duurzaamheid/ MVO

Economie & Financiën

Entertainment

Filosofie, Religie & Spiritualiteit

Geschiedenis

Gezondheidszorg

ICT & Social Media

Innovatie & Creativiteit

Kunst & Cultuur

Leiderschap & Strategie

Lifestyle

Management

Marketing

Media & Journalistiek

Mens & Samenleving

Meteorologie

Motivatie & Inspiratie

Ondernemerschap

Sales

Sport & Expedities

Trends

Wetenschap

010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

233

234

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

235

236

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

237

238

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

239

240

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

241

242

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

243

244

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

245

246

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

247

248

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

249

250

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

251

252

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

253

254

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

255

256

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

257

258

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

259

260

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

261

262

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

263

264

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

265

266

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

267

E C O N OM I E M E T T O E KOM S T

268

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

C AT E G O R I E

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

269

270

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

271

272

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

273

274

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

275

276

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

277

278

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

279

280

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

281

282

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

283

284

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

285

Geschiedenis Magazine

! e e n n o b a Word

DooDsvijanDen: Lodewijk XiV vs. wiLLem iii • 1875: HollanDse dame Vecht tegen de Turken

www.geschiedenismagazine.nl

magazine

Machtige vrouwen in het Oude egypte

Jaargang 51 • nov. 2016 • nr. 8

16e EEUW: SLAVENHOUDER WORDT EERSTE MENSENRECHTENACTIVIST • HET REVOLUTIEJAAR 1848

www.geschiedenismagazine.nl

al 50 ja a

magazine

Jaargang 51 • juli/aug. 2016 • nr. 5

jaar al 50 are erstaanb

onwee rsta geschi anbare edenis

onwe enis geschied

terreurgOlf anarchisten slaan toe rond 1900

SPECIAL BEELDENSTORM BONIFATIUS • BYZANTIUM MOGOL-INDIA • OOST-EUROPA

Wel Of geen held? waaroM van speijk 'liever de lucht in' ging

VERGETEN GESCHIEDENIS NEDERLANDERS VECHTEN TEGEN FRANCO

Militair genie

Prins Maurits

INNOCENTIUS III 13e EEUWSE PAUS DAAGT KONINGEN & KEIZERS UIT

1 jaar KONING NÁ €37,50 NAPOLEON + 5 cadeaus! Ontdek de geschiedenis! t.w.v. €75,80 • • • • • •

losse verkoop e 7,50

LODEWIJK XVIII

1 jaar lang, 8 nummers, Geschiedenis Magazine 1 entreekaartje voor het Oorlogsmuseum Overloon 1 entreekaartje voor het Nationaal Militair Museum Documentaire ‘De grootste uitvindingen uit de Oudheid’ BBC-documentaire ‘Vikings’ Ckaart

1 jaar (8 nrs) Geschiedenis Magazine van €59,95 voormaar €37,50 + 5 cadeaus t.w.v. €75,80 + de prachtige Gekleurd Naakt Kalender t.w.v. €19,50 Naam ............................................................................................................................................................................................................................................ Adres ............................................................................................................... Postcode ............................. Woonplaats ....................................................... Telefoonnummer ............................................................................................. E-mail .............................................................................................................. Ik machtig Geschiedenis Magazine het abonnementsgeld jaarlijks van mijn rekening af te schrijven IBANrekeningnr. ................................................................................................ Handtekening ................................................................................................ Ik kies voor een factuur (€2,45 administratiekosten) Stuur deze bon in een envelop naar: Ten Brink Abonneeservice, Antwoordnummer 17, 7940 VB Zeist, Nederland. (Vanuit NL kan dit gratis) Liever niet knippen? Ga naar: www.geschiedenismagazine.nl

286

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

* Een abonnement wordt aangegaan voor de opgegeven periode en wordt daarna automatisch voortgezet voor onbepaalde tijd. Binnen de eerste abonnementstermijn kan het abonnement alleen tegen het einde van de overeengekomen abonnementstermijn worden beeindigd, met inachtneming van een opzegtermijn van twee maanden. Welkomstgeschenken worden toegestuurd na betaling van het abonnementsgeld.

FOTO: WALTER KALLENBACH FOTO: PATRICIA STEUR

FOTO: ROY BEUSKER

Jan Slagter FOTO: MET DANK AAN RUBEN NICOLAI

Jort Kelder

FOTO: MINISTERIE VAN BEELD

Ruben Nicolai

FOTO: MARTE

mr. Inez Weski

FOTO: MET DANK AAN KATJA SCHUURMAN

Katja Schuurman

Ferry Mingelen

Gijs Staverman

Carice van Houten Felix Rottenberg

Kluun

Sjaak Bral FOTO: MET DANK AAN CHRIS ZEGERS

FOTO: MET DANK AAN DIRK ZEELENBERG

FOTO: WALTER KALLENBACH

Dirk Zeelenberg

FOTO: MET DANK AAN FRITS WESTER

FOTO: JACQUELINE DE HAAS

Jules Deelder FOTO: NICK VAN ORMONDT

Lieke van Lexmond

FOTO: MET DANK AAN KLUUN

FOTO: WALTER KALLENBACH

Harm Edens

FOTO: MET DANK AAN PETER VAN DER VORST

FOTO: MALOU VAN BREEVOORT

FOTO: MET DANK AAN HALINA REIJN

FOTO: EVERT-JAN DANIELS

FOTO: GOVERT DE ROOS

Hans Klok

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

FOTO: MINISTERIE VAN BEELD

Jack van Gelder

FOTO: FRANS JANSEN

Diederik Jekel Halina Reijn

FOTO: MARTIJN BEEKMAN

Philip Freriks Humberto Tan

FOTO: MET DANK AAN GIJS STAVERMAN

Richard Krajicek FOTO: KAREN SCHEFFENS

Lee Towers

FOTO: NICO KROON

Peter van der Vorst

FOTO: WALTER KALLENBACH

FOTO: ANNEMIEKE VAN DER TOGT

Geraldine Kemper

FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING

Inspirerende bekende Nederlanders speakersacademy.nl

Midas Dekkers

mr. Frank Visser

Chris Zegers

Frits Wester

Pierre Wind

287

Greg Shapiro

Jandino Asporaat

288

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

FOTO: BRENDAN DE CLERCQ

Frank van Pamelen

FOTO: VICTOR DURÁN

Jan Reinder

FOTO: MET DANK AAN NIEK BOES

Niek Boes

Sjaak Bral

Pump up the Company Silvester Zwaneveld

Owen Schumacher

Otto Wijnen FOTO: MAW

FOTO: WALTER KALLENBACH

Pieter de Rijk

FOTO: MET DANK AAN TOM LASH

FOTO: WALTER KALLENBACH

FOTO: ILJA MEEFOUT

FOTO: DAVID CENZER

FOTO: MAW

FOTO: MINISTERIE VAN BEELD

FOTO: MARTE VISSER

Lenette van Dongen

FOTO: HASSELBLAD H5D

Jeﬀrey Spalburg FOTO: EMMELLE ZIPSON

Emmelle Zipson

FOTO: DIM BAARS

Ruben Nicolai

FOTO: MET DANK AAN OWEN SCHUMACHER

FOTO: BNN

FOTO: MET DANK AAN DOLF JANSEN

Quintis Ristie

FOTO: MET DANK AAN OTTO WIJNEN

Peter Faber FOTO: MET DANK AAN JEFFREY SPALBURG

Jelle Kuiper

FOTO: MARTIJN BEEKMAN

Jörgen Raymann FOTO: ROY BEUSKER

Ali B Arjen Lubach

FOTO: BRAM DELMEE

FOTO: FRANK DOORHOF

Soundos el Ahmadi

FOTO: MET DANK AAN FRANK VAN PAMELEN

FOTO: MARC DEURLOO

FOTO: MINISTERIE VAN BEELD

Karin Bruers FOTO: MET DANK AAN KARIN BRUERS

Victor Mids

FOTO: MET DANK AAN GREG SHAPIRO

drs. Dolf Jansen

FOTO: MARTIKA DE SANDERS

Humor is noodzakelijk in het bedrijf speakersacademy.nl

Rayen Panday

Joris Lutz

Bart Chabot

Tom Lash

Lieven Scheire

FOTO: EVERT-JAN DANIELS

FOTO: MET DANK AAN BERNARD HAMMELBURG

FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING

Jort Kelder

FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING

prof. dr. Herman Pleij FOTO: PLAATJEVANKAATJE.NL

prof. dr. Rob de Wijk FOTO: ROY BEUSKER

drs. Arend Jan Boekestijn

FOTO: EVERT-JAN DANIELS

prof. dr. Jan Peter Balkenende

dr. mr. Heleen Mees

prof. dr. Willem Vermeend

drs. Ed Nijpels

FOTO: WALTER KALLENBACH

ir. Thomas Rau

prof. dr. Harald Benink

dr. Steven van Eijck

FOTO: BOB BRONSHOFF

prof. dr. Pieter Winsemius

FOTO: WALTER KALLENBACH

FOTO: JEROEN JUMELET

FOTO: WOUTER VAN VAERENBERGH

FOTO: IVO GESKUS

Doekle Terpstra

FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING

dr. Jacqueline Cramer FOTO: EWOUT HUIBERS

FOTO: MET DANK AAN CARL ROHDE

dr. Carl Rohde

FOTO: RENS VAN MIERLO

Paul van Liempt

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

FOTO: ALEKSANDRA STRIAPUNINA

prof. dr. Arnoud Boot FOTO: MET DANK AAN SABINE OBERHUBER

FOTO: AVI GOODALL

drs. Adjiedj Bakas

FOTO: WALLENBACH

drs. Willemijn Verloop FOTO: ROGIER VELDMAN

Sabine Oberhuber

FOTO: MET DANK AAN WILLEM VERMEEND

FOTO: EDWIN WALVISCH

prof. dr. Sweder van Wijnbergen

FOTO: EVERT-JAN DANIELS

prof. drs. Jeroen Smit

FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS

Bernard Hammelburg FOTO: MET DANK AAN ANNE-MARIE RAKHORST

Anne-Marie Rakhorst

FOTO: CYNTHIA VAN ELK

FOTO: CARLI HERMES

Annemarie van Gaal

FOTO: JAN HIBMA

Maatschappelijke ontwikkelingen speakersacademy.nl

drs. Herman Konings

drs. Femke Halsema

dr. Mathijs Bouman

prof. dr. Maarten van Rossem

Charles Groenhuijsen

289

C ATE KUN G ORIE ST

Sokia tekent haar werkelijkheid Als klein meisje is Solange Kirschen altijd in de weer met potloden. Een neef van haar vader ziet dan al een kunstenares in haar. Op de kunstacademie leert ze beeldhouwen. Later maakt ze prachtige acrylschilderijen en nu spelen de potloden opnieuw de hoofdrol. “Die komen steeds weer terug”, zegt Solange of Sokia, onder welk pseudoniem ze als kunstenares haar creatieve, vaak kleurrijke of juist zwart-witte interpretatie van de werkelijkheid vormgeeft.

Solange Kirschen Tekst: Jacques Geluk

et als eerder mijn schilderijen, zijn ook mijn tekeningen een samenspel van wat ik heb gezien en een fantasie in mijn hoofd. Het blijft mijn interpretatie, die ik op mijn eigen manier weergeef, maar altijd min of meer realistisch is. Ik geef een titel aan mijn werken, maar mensen moeten zelf bepalen wat zij erin zien. Ik vraag daar nooit naar. Vaak komen ze uit zichzelf met hun eigen verhaaltje. Dat is leuk, want dan blijkt vaak dat zij heel wat anders in het schilderij of de tekening zien dan ik”, zegt Solange Kirschen. Ze pakt haar telefoon en laat een van haar recentste tekeningen zien. Een gezicht met daaronder zwarte, opengewerkte bovenkleding. De achtergrond is prachtig rood. Eigenlijk is het beeld niet in woorden te vatten. Iedereen ziet en beschrijft het anders, waardoor het verhaal dat de tekening vertelt ook voor niemand hetzelfde is. Dat is precies wat ze wil bereiken. “De laatste tijd heb ik wat minder inspiratie gehad, maar die is weer helemaal terug. Ik geniet van het tekenen en als ik er klaar voor ben wil ik mijn tekeningen graag exposeren. Een mooie collectie, misschien in combinatie met een boek.” Haar schilderkunst kenmerkt zich door krachtige penseelstreken, aardse grondtinten en sterk contrasterende kleuren en een combinatie van mystiek en realisme. Er is altijd ruimte om te raden. Solanges tekeningen laten hetzelfde zien en stralen eveneens kracht en zelfvertrouwen uit. “Het is zoals ik naar de wereld kijk, mijn manier van mijn gevoelens uiten.”

290

SOKIA

Iedereen kan dat volgens Solange. Leeftijd is niet belangrijk. Mensen moeten hun talent niet onderschatten, maar juist ontwikkelen. Zeker als woorden tekort schieten kunnen ze via hun handen, die ook een deel van henzelf zijn, op papier of canvas hun verhaal vertellen of hun gevoelens tonen. “Zeg wat in je geest opkomt met je handen. Dat mag best primitief zijn, want dat kan heel erg mooi zijn en spreekt mij enorm aan.” Solange vindt een jarenlange opleiding aan een kunstacademie niet nodig. “Het hoeft niet allemaal gelikt of perfect te zijn. Een basiscursus is prima, maar het moet uit de mensen zelf komen, zodat ze zich op hun eigen manier kunnen ontwikkelen. Zelf zou ik graag een atelier hebben waar mensen van alle leeftijden die zich creatief willen uiten terecht kunnen.”

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017

Enthousiast vertelt Solange hoe ze zelf heeft ontdekt dat ze zichzelf in kunst kan laten zien. “Ik was toen ik heel jong was altijd al aan het tekenen. Claude, een neef van mijn vader met wie we vaak samen aten, vond dat ik een echte kunstenares was en zei, tot mijn verbazing: ‘Haar naam wordt Sokia. Dat is een afkorting van Solange en Kirschen. De a maakt de naam sierlijk’. We woonden in Brussel vanwege de onrustige politieke situatie in mijn geboorteland Argentinië. Na het lyceum heb ik daar een opleiding beeldhouwen gevolgd aan de Franstalige Académie Royale des Beaux-Arts. Tekenen kon ik al goed, dus daarin hoefde ik geen les te nemen. Op een gegeven moment vroegen mijn ouders of ik mee terug wilde gaan naar Argentinië of dat ik in Brussel mijn laatste jaar wilde afmaken. Ik wilde niet terug, maar ook niet bij familie in België blijven met wie ik – zij waren oud en ik pas 21 – geen goede band had. In plaats daarvan verhuisde ik naar Rotterdam. Het lastige was dat ik geen Nederlands sprak en ik Nederland – met mijn Latijnse temperament – als heel anders ervoer dan België.” Ze zet de kunst even opzij, geeft Franse en Spaanse les en werkt daarna enkele jaren bij De Booij Party & Congresarchitecten. “Dat was allebei niet mijn ding, dus besloot ik mijn eigen weg te gaan en ben ik, hoewel ik dat niet eerder had gedaan, met acryl gaan schilderen. En nu ben ik weer terug bij mijn potloodjes.” sokia@speakersacademy.nl

21st Century Art

The new coloured pencil series

SOKIA.NL

La Danseuse | 43 x 60 cm

SPEAKERS ACADEMYÂ® MAGAZINE 2017

291

Thomas Rau & Sabine Oberhuber

‘Economie transformeren: onze rol als rentmeesters’ Zie pagina 18 voor het complete artikel

292

010 - 433 33 22 | speakersacademy.com

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2017