Sosyalist Dayanışma / Ekim 2015
G. AFRİKA’DAN BİR YOKSUL ÖRGÜT M. Sinan MERT
A
bahlali baseMjondolo (AbM), Zulu dilinde “barakada yaşayanlar” anlamına geliyor. Bu aynı zamanda 2005 yılından bu yana G. Afrika’nın varoşlarında son derece etkin bir mücadele yürüten varoş hareketinin de adı. “Kırmızı gömlekliler” olarak da anılıyorlar. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında yoksullara dayatılan ev boşaltmalarına karşı barınma hakkını savunmak için mücadele ediyorlar. Hareket, 2005 yılının başlarında Durban şehrindeki Kennedy Yolu (Kennedy Road) sakinlerinin gerçekleştirdikleri bir yol kapatma eylemi sonrasında ortaya çıkıyor. AbM şu anda G. Afrika’nın en büyük varoş sakinleri örgütü olarak yoksulların yaşam koşullarını düzeltmek ve toplumu aşağıdan yukarıya demokratikleştirmek için mücadele ediyor. AbM genel olarak partilerin ana ekseni oluşturduğu siyaset biçimi ile oldukça mesafeli. Liderlerinin kısa yoldan milletvekili olmasını sağlayan bir sıçrama platformu olmaktan oldukça uzaklar. Kuruldukları tarihten 2014 yılına kadar tüm seçimlerde boykotu ön plana çıkarmışlar. Bunun en temel sebebi de temsili demokrasiye inançlarını büyük oranda kaybetmiş olmaları. Apartheid rejiminin sona ermesinin ardından yoksul Afrikalıların yaşam koşullarında bir düzelme olmaması bu yabancılaşmanın en önemli sebebi. Temel talepleri kent topraklarının kullanım değerinin değişim değerinden öncelikli olarak ele alınması, bu çerçevede kentlerdeki özel mülkiyet altındaki büyük toprak parçalarının kamulaştırılması için kampanyalar yürütüyorlar. Temel
20
örgütlenme yaklaşımlar taban örgütleri aracılığıyla “Müşterekleri Yeniden İnşa Etmek” ve birbiri ile bağlantısı olan komünleri inşa etmek. Doğrudan demokrasi ve özyönetim anlayışı AbM’nin temel pusulası olarak işlevleniyor. AbM örgütlenebilmek için toplumun en altındakilerin yaşamsal ihtiyaçlarına yanıt üretecek taktikler kullanıyor. Örgütün doğuşu varoşlardaki yıkımlara ve zorla evden çıkarmalara karşı mücadele etmek ve yoksulların barınma koşullarını geliştirmek. Bir çok durumda bu varoşlardaki evlerin koşullarını geliştirmek ya da mahallelere yakın yerlerde yeni mahallelerin inşasını sağlamak için kampanyalar düzenlemek olarak somutlaşıyor. Varoşlarda yaşayanların su, elektrik ve tuvalet ihtiyaçlarının karşılanması da oldukça önemli bir mücadele konusu olarak ortaya çıkıyor. Dünyanın en zengin hammadde kaynaklarına sahip, BRICS üyesi bir ülke olarak G. Afrika’da hala böylesi sorunlardan dolayı geniş bir çelişkinin var olması toplumsal zenginliklerin nasıl adaletsiz bir biçimde paylaşıldığının da göstergesi olarak okunmalı. AbM toplumsal zenginliğin toplumun geniş kesimlerinin, zenginlikleri yaratan emekçilerin yaşam koşullarının düzeltilmesi için kullanılmasını sağlamak için mücadele ediyor. Bu işlerin devlete yaptırılamadığı durumlarda hareket, varoşların su ve elektrik hattına bağlanmasını sağlamak için her türlü çalışmayı yapıyorlar. Örgütlenmenin kısa sürede olumlu sonuçlar vermesi zorla evden çıkarmaların, yıkımların azalması, yeni evlerin yapılmasının ve mahallelere altyapı hizmetlerinin götürülmesinin sağlanması örgütü hızla büyüttü. 2010 yılında örgüt 64 varoş mahallesinde toplam 25 bin üyeye sahipti, bunlardan 10 bin tanesi örgüte aidat ödeyip aktif üye kartı taşımaktadır. Örgütün aynı zamanda gençlik ve kadın örgütlenmeleri de bulunmaktadır. Mücadele araçları olarak büyük çaplı
yürüyüşler, varoşlarda ikili iktidar aygıtları inşa etmek, barınak inşası için toprak işgalleri gerçekleştirmek, yoksulların yararına elektrik ve su bağlantıları gerçekleştirmek, yoksulların haklarını savunmak için davalar açmak gibi yöntemleri izlemektedir. Hareketin sözcüleri politik hatlarını “yaşayan bir komünizm” olarak tarif etmekte ve kentlerdeki özel mülk toprakların kamusal barınakların inşası için kamulaştırılması yönünde çağrılar yapmaktadırlar. “Kent Hakkı” mücadelenin önemli bir ayağını oluşturmaktadır ve AbM, yoksulların kentsel dönüşüm gerekçesiyle kent dışındaki mahallelere taşınmasına karşı da mücadele etmektedir. Örgüt yukarıdan aşağıya, yoksullara danışılmadan dayatılan teknokratik çözüm önerilerine itiraz etmekte ve barınma sorunun çözümü için “onur” (dignity) kavramının merkeze alınmasını öne çıkarmaktadır. Yoksulların “geçiş kampları”na (transit camps) yerleştirilmesine karşı mücadeleler de önemli bir destek sağlamaktadır. Varoşlardaki barakalarda her gün ülke çapında ortalama 10 yangın çıkmakta ve ayda en az 15 kişi bu yangınlarda hayatını kaybetmektedir. Dolayısıyla AbM, her evin elektriğe bağlanmasını önemli bir mücadele konusu haline getirmiştir. Bu açıdan binlerce eve örgütün militanları tarafından elektrik bağlantısı sağlanmıştır. Yine yoksul çocuklarının eğitim koşullarının düzeltilmesi de örgütün temel mücadele konularından birisini oluşturmaktadır. Varoş halkı arasında karşılıklı yardımlaşma faaliyetlerinin örgütlenmesi de temel mücadele taktiklerindendir: Kreşler, ortak mutfaklar ve sebze bahçeleri varoşlarda halkın ortak ihtiyaçlarının karşılanması açısından büyük bir kamusal fayda sağlamakta ve dolayısıyla örgütlenmeyi kolaylaştırmaktadır. (Yoksullar, emekçiler yaşam koşullarını düzelten örgütlenmeler içinde öncelikli olarak örgütlenirler. Yoksulları öncelikle örgütleye-
cek olan ideolojik-politik çağrılar değildir. Mahallelerde tüm yoksul çocuklarının gidebileceği ve demokratikleştirici bir eğitimin örgütlendiği kreşlerin devrimciler tarafından örgütlenmesi en geniş emekçi yığınların örgütlenmesi için hayati sonuçlar ortaya çıkarır. Aynı zamanda kadının üzerindeki yükü de kamulaştırarak kadının özgürleşmesine, ev dışında ekonomik-politik yaşama daha aktif katılmasına olanak sağlar. Özellikle gıda fiyatlarının büyük bir hızla yükseldiği günümüz koşullarında ülkemiz açısından da mahalle bostanları ya da yakın köylerle kurulacak tüketim/üretim kooperatifi paylaşımları ciddi örgütlenme olanakları yaratır. Bu işlerin altından kalkmak önemli bir insan kaynağı gerektirir ama çarklar dönmeye başladıktan sonra faaliyetlerin kendi gönüllülerini yaratması da mümkündür.) AbM’nin seçimlere 2014 yılına kadar boykot dışında bir taktikle yaklaşmaması esas olarak devlet iktidarı karşısında yoksulların özgüçlerini ortaya çıkaracak bir doğrudan demokrasi yaratma yönündeki hedefleridir. AbM özellikle örgütlü olduğu mahallelerde yabancı düşmanı linç saldırılarına karşı da önemli bir koruma sağlayabilmiştir. Örgütlü olunan hiçbir mahallede böylesi saldırılara geçit verilmemiştir. Egemen sınıfların, toplumsal sorunları ezilenler arasında yeni gerilimler üreterek perdelemek taktiği böylece halkın öz örgütleri tarafından boşa çıkarılmıştır. AbM Üniversitesi, toplumsal hareketin ihtiyaç duyduğu bilincin ayakta tutulması ve kadro yetiştirilmesi gibi konularda önemli roller oynamaktadır. Düzenlenen resmi kursların sonunda katılımcılara sertifika verilmektedir. Buradaki düzenli seminerlerde bilgisayar ve güvenli elektrik/su tesisatı bağlama gibi teknik konulardan hukuk ve siyaset bilimi, örgütsel stratejiler, kent hakkının somutlaşması, hatta Fransız solcu