1
/ Απρίλιος 2011
Μηνιαία εφημερίδα του Συλλόγου Για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια - ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. / ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 19 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011 ΚΩΔ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ: 8575
‘ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ’ Σελίδα 2 υζυγίων σε διαμαρτ Γονείς και παιδιά δια υ ρία στις 25 Απριλίο Σελίδα 3 & 4 ος ένεια - ερώτημα πρ Μονογονεϊκή οικογ τον νομικό Σελίδα 5 ηια σε πατέρα - ερώτ Πρόσφατη επιμέλε λόγο μα προς τον ψυχο Σελίδα 6 Σχετικά βιβλία Σελίδα 7 ζύγιο στα παιδιά Ψυχική υγεία και δια Σελίδα 8 τέρα Το γράμμα του πα
Στις 25 Απριλίου 2011 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στην παραλιακή οδό της Θεσσαλονίκης ‘Λ. Νίκης’, στο ύψος του ‘FLOCAFE’ συνάντηση μελών και φίλων του ΣΥΓΑΠΑ, παρουσία πολιτικών και δημοσιογράφων και στη συνέχεια μοίρασαν έντυπα, εφημερίδες και με τεράστιο πανώ που ανέγραφε: ‘ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ’ έκοψαν την κυκλοφορία για αρκετά λεπτά. Ντυμένοι με ειδικές μπλούζες, κασκέτες και με μπαλόνια στην ένδειξη: ‘Μπαμπά σ’ αγαπώ’ και την καρδιά ως σύμβολο του Συλλόγου, ενημέρωσαν τους περαστικούς.
2 ‘ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ’ ...συνέχεια από τη σελ. 1
Συγκέντρωση διαμαρτυρίας διοργανώθηκε τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στη λεωφόρο Νίκης από τον «σύλλογο για την ανδρική και πατρική αξιοπρέπεια» στη μια το μεσημέρι. Ο σύλλογος ιδρύθηκε πριν από οκτώ χρόνια, το 2003 με 32 ιδρυτικά μέλη, για την δίκαιη αντιμετώπιση και στήριξη των διαζευγμένων ανδρών και πατεράδων στα δικαστήρια. Όσον αφορά θέματα διατροφής, επιμέλειας παιδιών κλπ. Ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Νίκος Σπιτάλας δήλωσε στον «Τ.Θ.»: «Ο πατέρας δεν παίρνει τίποτα. Χάνει όλα του τα δικαιώματα στα ελληνικά δικαστήρια και η γυναίκα ή μητέρα τα παίρνει όλα. Το αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να αποξενώνονται τελείως από τον πατέρα και να δημιουργείται ένα αγεφύρωτο χάσμα σε αυτήν την σχέση. Έχουμε δεχτεί πάνω από 30.000 τηλεφωνήματα στο σύλλογο. Εδρεύουμε στη Θεσσαλονίκη και έχουμε διοργανώσει πολλές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, ακτιβιστικές δράσεις και άλλα πολλά. Η ιδέα ξεκίνησε από την Αγγλία με την οργάνωση fathers for justice όπου αδικημένοι πατεράδες ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται ανοιχτά με διάφορες ακτιβιστικές ενέργειες για να αλλάξουν λίγο την κατάσταση. Από αυτούς επηρεαστήκαμε και εμείς και δημιουργήσαμε τον δικό μας σύλλογο». Στην Δευτεριάτικη διαμαρτυρία μοιράστηκε η εφημερίδα του συλλόγου, παιχνίδια για τα παιδιά και διάφορα έντυπα.
/ Απρίλιος 2011
ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΔΙΑΖΥΓΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΣΤΙΣ 25 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Το οικογενειακό δίκαιο στην Ελλάδα βρίσκεται σε μεσαιωνική μορφή. Τόσο τα δικαστήρια όσο και οι λειτουργοί του έχουν καταστρέψει μια γενιά παιδιών. Αυτό έγινε εξ’ αιτίας του τρόπου διαχείρισης της επιμέλειας και της παντελούς άγνοιάς τους από παιδοψυχολογία. Σε δημόσια συζήτηση επιτρέπουν ψευδομάρτυρες και δικηγόρους να κατηγορούν τον πατέρα με τις πιο αισχρές συκοφαντίες και οδηγούν μικρά παιδιά στην αποξένωση από τον πατέρα, κατά κανόνα. Τα τελευταία χρόνια δίνουν με τον ίδιο αισχρό τρόπο επιμέλειες σε πατεράδες οι οποίοι, με τη σειρά τους αποξενώνουν τα παιδιά από τη μητέρα. Το ‘σύστημα’ αυτό καλά κρατεί επί δεκαετίες και αποφέρει πλούτο σε απατεώνες δικηγόρους και στο κράτος με τα υπέρογκα παράβολα, δικαστικά έξοδα, διατροφές, κατασχέσεις, κτλ. Τα παιδιά, από την πρώτη στιγμή της δικαστικής απόφασης αποκτούν το ‘Σύνδρομο της Στοκχόλμης’ και στη συνέχεια πολλά από αυτά αποκτούν το ψυχιατρικό φαινόμενο που αποκαλείται ‘Σύνδρομο της Γονικής Αλλοτρίωσης ή Αποξένωσης’. Στη διεθνή βιβλιογραφία είναι γνωστό ως PAS (Parental Alienation Syndrome) και δημιουργείται από τη συνεχή ‘πλύση εγκεφάλου’, τη συκοφαντική δυσφήμιση, τα συνεχή δικαστήρια αντιδικίας. Εκδηλώνεται με ένα φόβο του παιδιού να συνατήσει τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια. Από αρκετά χρόνια, η αντιδικία στο διαζύγιο γίνεται πιο έντονη λόγω διεκδίκησης των παιδιών και από τους δύο γονείς. Αυτή η αντιδικία ‘σφραγίζεται’ από δικαστικές αποφάσεις που είναι και ‘ταφόπλακα’ στη σχέση γονέων-παιδιών. Η καταστροφή αυτή διπλασιάζεται από τις διατροφές που καταστρέφουν παντελώς τη σχέση λόγω έλλειψης χρημάτων για να υπάρχει υποτυπώδης επικοινωνία πατέρα-παιδιού. Τα παραπάνω πλήττουν τις πιο παραγωγικές ηλικίες των Ελλήνων οι οποίοι αντί να συναναστρέφονται τα παιδιά τους, χάνουν το χρόνο τους στα δικαστήρια
(λόγος, επίσης, της ελλειμματικής παραγωγής της χώρας μας και της κρίσης). Επειδή, επί μια οκταετία, η Πολιτεία κωφεύει στις διαμαρτυρίες μας,
Μηνιαία εφημερίδα του Συλλόγου Για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια - ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΣΥ.Γ.Α.Π.Α. ΕΚΔΟΤΗΣ: Στεφανάτου Μαρία ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 213/480139-35 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Νίκος Σπιτάλας, spitalas@yahoo.gr Φράγκων 19, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 524285, fax 2310 524319 κιν. 6942989785 www.sos-sygapa.eu goneas2010@gmail.com goneas2005@yahoogroups.com ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ:
Χ. ΑΡΤΕΜΙΑΔΗΣ - ΑΦΟΙ ΒΡΟΧΙΔΗ Ο.Ε. Δημιουργικό: Π. Διονυσίου 21, τηλ. 25210 47212, e-mail: artstudio@drama.gr Τυπογραφείο: 1ης Iουλίου 92, τηλ. 25210 27001
/ Απρίλιος 2011
Επειδή, τα κατεστραμμένα παιδιά ενηλικιώνονται και αναπαράγουν το πρόβλημα αυτό, Επειδή, τα ποσοστά αυτοκτονιών, παραβατικών, ψυχασθενών, σχολικών προβλημάτων και κάθε είδους κοινωνικής, οικονομικής και οικογενειακής αναστάτωσης μεγαλώνουν καθημερινά, Επειδή, ο γολγοθάς των γονέων και παιδιών διαζυγίων γίνεται εντονότερος κάθε χρονιά και είναι βέβαιη η κατρακύλα της κοινωνίας από το θέμα αυτό,
ΔΙΟΡΓΑΝΩΝΟΥΜΕ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ, ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 25 ΑΠΡΙΛΙΟΥ, ΩΡΑ 1μμ, ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΝΙΚΗΣ 47 ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ (FLO CAFE), ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
3
4 Ο Δικηγόρος απαντά
/ Απρίλιος 2011
Μονογονεϊκή Οικογένεια Συνέχεια από προηγούμενο τεύχος
ΕΡΩΤΗΣΗ: Γειά σας, ήθελα να ρωτήσω, αν σε ένα ζευγάρι (άτομα με ειδικές ανάγκες) ο άντρας έχει κακοποιήσει δυο φορές σωματικά τη γυναίκα του -και γενικά συνεχώς της φέρεται άσχημακαι η γυναίκα εγκαταλείψει το σπίτι, θεωρείται εγκατάλειψη συζυγικής στέγης; Μπορεί δηλαδή αυτό (νομικά) να μετρήσει εναντίον της, αν εκείνη θελήσει να ζητήσει διαζύγιο; Πότε ένα ζευγάρι θεωρείται σε διάσταση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Νόμος δεν διαχωρίζει τα άτομα με ειδικές ανάγκες από τα άλλα διότι τότε θα καταπατιώντουσαν τα ανθρώπινα δικαιώματα ισότητας. Καλό θα ήταν προτού αποχωρήσει οποιοσδήποτε από τη συζυγική οικία να καταγγείλει το περιστατικό στο αστυνομικό τμήμα, ώστε να καταγραφεί στο βιβλίο συμβάντων. Σε διάσταση βρίσκεται το ζευγάρι όταν με δικαστική απόφαση έχει διαταχθεί η μετοίκηση του ενός από τους δύο από τη συζυγική οικία. Επειδή, το φαινόμενο της ενδο-οικογενειακής βίας είναι πολύ λεπτό και αφορά μόνο το ζευγάρι όπου κανείς άλλος δεν μπορεί να γνωρίζει την πλήρη αλήθεια, καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε πρώτα και ένα ψυχολόγο και μάλιστα να γίνει και ομαδική ψυχοθεραπεία. Καλό θα είναι να έχετε έναν διαμεσολαβητή, να μην πάτε σε δικαστήρια, να μην υπάρξει δικαστική οδός διότι όλοι θα μειωθούν από τον εξευτελισμό που υπάρχει στα ελληνικά δικαστήρια. Δεν αναφέρετε εάν υπάρχουν παιδιά, διότι τότε το πρόβλημα είναι τεράστιο και χρήζει ειδικής διαχείρισης.
Τα κενά που δημιουργεί η απουσία του πατέρα από τη ζωή των παιδιών, δεν μπορούν να αναπληρωθούν από κανέναν για αυτό και τα παιδιά των διαλυμένων οικογενειών αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής. Ο χωρισμός όμως των παιδιών από τον πατέρα δεν είναι ο ίδιος όπως ο χωρισμός του ζεύγους, προκαλεί μεγάλο και αθεράπευτο ψυχικό πόνο κι αναστάτωση, δημιουργεί δε ένα αίσθημα στέρησης που τα σημαδεύει στην παραπέρα ζωή τους. Οι συνέπειες είναι πιο οδυνηρές, όταν τα παιδιά εμπλέκονται στις διενέξεις των γονιών τους και παίρνουν θέση με τα παρορμητικά τους συναισθήματα, στα δικά τους προβλήματα. Συγκρούσεις και προβληματισμοί, όπως, από ποια πλευρά να πάνε, ποιον να υποστηρίξουν ποιον θα αδικήσουν, δημιουργούν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, το δε ερώτημα με ποιον γονέα επιθυμούν να μείνουν, τα διχάζει και τα πληγώνει θανάσιμα. Όσο κι αν θέλει ο κάθε γονιός να κρατήσει το παιδί από την δική του πλευρά, βάζοντας του διλήμματα επιλογής, το τραυματίζει ψυχολογικά, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ομαλή εξέλιξη του. Το κάθε παιδί θέλει και τους δύο γονείς του, κι αν στερηθεί την παρουσία και την φροντίδα του ενός αυτό το εκλαμβάνει ως απόρριψη και μετατρέπεται ψυχολογικά σε καμίνι που βράζει έτοιμο να εκραγεί με πολύ θυμό κι επιθετικότητα, είναι διαλυμένο, διχασμένο, κομματιασμένο, χρειάζεται δε χρόνο, υπομονή και ανοχή και πολλές φορές έχει ανάγκη από ειδική βοήθεια, για να προσαρμοσθεί στις νέες οικογενειακές καταστάσεις, βάζοντας σε τάξη τα συναισθήματα που έχουν αναπτυχθεί από ένα τόσο σοβαρό και τραυματικό, για την ζωή του γεγονός. Η χρησιμοποίηση των παιδιών στα προβλήματα των σχέσεων των γονιών, θεωρείται ψυχολογική κακοποίηση που επιδρά πολύ αρνητικά στην ψυχοσύνθεση τους. Όταν οι γονείς αποφασίσουν να διακόψουν την συμβίωση τους, οφείλουν να ρυθμίσουν με αξιοπρέπεια και λογική, όλα τα θέματα που τους χωρίζουν, χωρίς να εμπλέκουν τα παιδιά τους στις δικές τους προστριβές και διαφωνίες παρ ότι το αποτέλεσμα της απόφασης τους τα αφορά άμεσα. Ας λάβουν σοβαρά υπόψιν αυτά που τους ενώνουν και που δεν μπορούν να διαμελίσουν, όπως είναι τα παιδία τους, και ας χειριστούν με αγάπη και κατανόηση και με πολύ προσοχή τα συναισθήματα που θα αναπτυχθούν από την απόφαση τους αυτή. Παιδιά, που προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες, βρίσκονται σε μια αυξημένη επικινδυνότητα σε σχέση με την ανάπτυξη αντικοινωνικής συμπεριφοράς και οφείλεται στο κενό που δημιουργείται από την απουσία του ενός γονέα. Ένας αριθμός παιδιών που φθάνουν στα Δικαστήρια Ανηλίκων με αντικοινωνικές πράξεις, προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες και από γονείς που έμπλεξαν τα παιδιά στον χωρισμό τους χρησιμοποιούν τα ως δόλωμα, ίσως ασυναίσθητα, για να κερδίσουν κάτι από την σχέση που χάνουν. Δικαίωμα του κάθε παιδιού είναι να μεγαλώνει κοντά και στους δύο γονείς του. Εάν οι συνθήκες επιβάλλουν τον χωρισμό μιας οικογένειας, οι γονείς πρέπει να θυμούνται : «Όσο καλύτερα προστατεύουν τα παιδία τους από την αλλαγή των ισορροπιών μέσα στην οικογένεια, και από τις αρνητικές επιδράσεις ενός χωρισμού, κρατώντας τα μακριά από τις δικές τους διαφωνίες και αντιπαραθέσεις τόσο καλύτερα τα θωρακίζουν, για να μπορούν να την ζωή τους με ρεαλισμό, δύναμη και θάρρος»
5
/ Απρίλιος 2011
ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕ ΠΑΤΕΡΑ
Ο ψυχολόγος απαντά ΕΡΩΤΗΣΗ: Καλησπέρα, Τι γνώμη έχετε για τους ψυχολόγους; Έχω κάνει δύο χρόνια ψυχοθεραπείας και φαίνεται ότι βοηθάει. Αν και τα λεφτά για τις συνεδρίες είναι αρκετά και κάποιες φορές το γεγονός αυτό σε αγχώνει και σε κάνει να αισθάνεσαι πίεση ψυχολογική δηλαδή εκεί που πας να χαλαρώσεις από όλα τα προβλήματα, σου έρχονται και άλλα. Παρόλα αυτά με βοήθησε να κατανοήσω πολλά πράγματα για τον εαυτό μου και να εκφράζω τα συναισθήματα μου ελεύθερα. Με κούρασε όμως να συζητάω συνεχώς για άσχημα πράγματα που μου έχουν συμβεί στο παρελθόν αυτή η επανάληψη με σκότωνε και κατάλαβα πως είναι φαύλος κύκλος .Όσο συνεχίζεις τόσο δε ξεχνάς! Φτου και από την αρχή! Επίσης κόλλας και δεν μπορείς να σταματήσεις γίνεται τρόπος ζωής, εθίζεσαι. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο γιατρός της ψυχής είναι ο Θεός και όταν εξομολογήθηκα σε ένα Παπά ένιωσα σαν να είχα κάνει 50 συνεδρίες. Πρέπει να συνεχίσω ή να σταματήσω?
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αγαπητή μου αναγνώστρια. Εφόσον κρίνεις ότι σε έχει βοηθήσει τόσο η εξομολόγηση όσο και η ψυχοθεραπεία, θα πρέπει να συνεχίσεις. Εξ’ άλλου, το να λέμε το πρόβλημά μας σε έμπιστο άτομο είναι θεραπευτικό. Πολλοί το κάνουν με ‘κολλητούς’ φίλους ή αγαπητά και έμπιστα άτομα.
23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2011
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ
Στην εποχή μας δυστυχώς, τα προβλήματα που προέρχονται από τις μικρές ηλικίες, τις προβληματικές οικογένειες αλλά και την τρομερά φορτωμένη καθημερινότητα, βγαίνουν στην επιφάνεια. Μη ξεχνάμε ότι συνηθίζουμε (κακώς) να ρίχνουμε το σφάλμα στην οικονομική κρίση και δεν ψάχνουμε πιο βαθιά, όταν στην παιδική ηλικία και στην εφηβεία αντιμετωπίζονται οικογενειακά προβλήματα, αυτά στιγματίζουν το μέλλον των ενηλίκων και δημιουργούν ευαίσθητους και ευάλωτους ανθρώπους οι οποίοι με το παραμικρό καταρρέουν διότι δεν έχουν δύναμη ψυχής και στηρίγματα.
6
/ Απρίλιος 2011
Σχετικά Βιβλία
!
MEN IN FAMILIES: WHEN DO THEY GET INVOLVED? : WHAT DIFFERENCE DOES IT MAKE?� Alan Booth, Ann C. Crouter
Recently, the roles of fathers and husbands in families have been recognized as important issues. They appear in legislation aimed at deadbeat dads, social movements including the Million Man March and Promise Keepers, in the development of advocacy groups, and in think tanks. Therefore, contemporary research on men in family relationships has very mixed results. Some studies show that fathers have small effects on child development and in preventing antisocial behavior, whereas others suggest no effects. Other research claims that the primary importance of men in families is in their role as providers. Although some studies state that the husbands’ and fathers’ most vital work occurs in new families, others indicate that it is when their offspring reach adolescence. Confusing the issue even further, labor market trends predict that men’s family roles may diminish. Based on the presentations and discussions from a recent national symposium on men in families held at The Pennsylvania State University, this book addresses these issues.
FATHERS AND DEVELOPMENTAL PSYCHOPATHOLOGY Vicky Phares
!
While considerable attention has been paid to the role of fathers in normal child development, when it comes to identifying parental influences on a child’s psychological maladjustment, the focus of most modern psychological thinking is radically skewed toward the mothering side of the family equation. Why does the father’s role in his child’s emotional and behavioral problems receive such scant attention? And why do mothers have to bear such an unfair share of the responsibility for children’s emotional and behavioral problems? These questions point to mysteries whose roots must surely run deep in our paternalistic Western traditions.
CONFLICT IN CHILD AND ADOLESCENT DEVELOPMENT Carolyn U. Shantz,Willard W. Hartup
!
Although conflict in human affairs has fascinated theorists and researchers for centuries, this book is unique in focusing on the role of conflict in psychological and social development: the hows, whens, wheres, and whys of conflict in everyday life. Conflict is not always a negative, destructive event; research shows that it has many positive effects in the development of individuals and their interpersonal relationships. A major theme of Conflict in Child and Adolescent Development is how the management of conflict can enhance the psychological growth of individuals and strengthen relationships among people. Leading scholars present findings based on empirical research from psychology, anthropology, sociology, sociolinguistics, and family relations to provide an intriguing picture of what is known about conflict and to preview future research
7
/ Απρίλιος 2011
ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΛΑΪΤΗΣ Επίκ. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής (*)
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται και στη χώρα μας αύξηση των περιστατικών παιδιών που εμπλέκονται και ταλαιπωρούνται από τις μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες των χωρισμένων γονέων τους (γνωστά και ως «παιδιά του Αρμαγεδδώνα»). Τα διαζύγια που συνοδεύονται από έντονες διαμάχες και συγκρούσεις, αν και δεν αποτελούν την πλειοψηφία των περιστατικών που παραπέμπονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, συνδέονται με ψυχική φθορά στα ίδια τα παιδιά, στις οικογένειές τους, καθώς επίσης και στους ειδικούς ψυχικής υγείας ή άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Η συνεχιζόμενη έκθεση του παιδιού στις σοβαρές συγκρούσεις των γονιών του, είτε στα πλαίσια γάμου είτε στα πλαίσια διαρκούς ανταγωνισμού μετά το διαζύγιο, μπορεί να προκαλέσει σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική του υγεία και ανάπτυξη. Παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν δύο καταστάσεις, οι οποίες συναντώνται με αυξημένη συχνότητα στα πλαίσια συγκρουσιακών διαζυγίων: 1) οι ψεύτικοι ισχυρισμοί για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και 2) το σύνδρομο αποξένωσης από τον γονέα. Τονίζεται η ανάγκη για αξιόπιστη αξιολόγηση και διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων καθώς και τα γενικότερα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την πολιτεία. Επίσης δε λόγω του αυξανόμενου όγκου περιπτώσεων με ψεύτικες καταγγελίες κακοποίησης, οι παιδοψυχίατροι να διαθέτουν την ειδική γνώση και εμπειρία ώστε να μπορούν να ξεχωρίζουν πραγματικές από ψεύτικες περιπτώσεις κακοποίησης. Επιπλέον, είναι απαραίτητο και άλλοι επιστήμονες που ασχολούνται με παιδιά π.χ. εισαγγελείς ανηλίκων, να ενημερωθούν για το φαινόμενο. Συγκρουσιακά διαζύγια: τα παιδιά του Αρμαγεδδώνα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα διαζύγια που συνοδεύονται από έντονες διαμάχες και συγκρούσεις (10-15% των οικογενειών στις ΗΠΑ), αν και δεν αποτελούν την πλειοψηφία των περιστατικών που παραπέμπονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, συνδέονται με ψυχική φθορά στα ίδια τα παιδιά, στις οικογένειές τους, καθώς επίσης και στους ειδικούς ψυχικής υγείας ή άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Τα παιδιά αυτά, γνωστά και ως «παιδιά του Αρμαγεδδώνα», εμπλέκονται και δοκιμάζονται στις μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες των χωρισμένων γονέων τους και χρειάζεται να διακρίνονται από τα παιδιά του διαζυγίου, όπως επίσης και οι επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους υγεία 1, 2. Η συνεχιζόμενη έκθεση ενός παιδιού στις σοβαρές συγκρούσεις των γονέων του, είτε στα πλαίσια γάμου είτε στα πλαίσια διαρκούς ανταγωνισμού μετά το διαζύγιο, προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική του υγεία και ανάπτυξη. Χωρίς να είναι γνωστοί οι ακριβείς μηχανισμοί μέσω των οποίων επιβαρύνονται τα παιδιά, αναφέρονται, μεταξύ άλλων, σοβαρές αντιδράσεις τους ακόμα και στον έλεγχο της πραγματικότητας. Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν 10-15 χρόνια μετά το διαζύγιο, έδειξαν ότι οι νεαροί πια ενήλικες μπορεί να καταδιώκονται ακόμα από ζωντανές αναμνήσεις των συγκρούσεων των γονέων τους ενώ ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς τους νέους θα εμπλακεί σε σχέσεις, στις οποίες υπάρχει κακοποίηση1. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να γίνουν φοβισμένοι και έκπληκτοι παρατηρητές ή καταγγέλλοντες, ως αρχαίος Ελληνικός χορός, των γονέων τους ή ακόμα και ένθερμοι υποστηρικτές του ενός εναντίον του άλλου. Οι νέες συμμαχίες που δημιουργούνται υπηρετούν την πίστη του παιδιού στο γάμο ή την υπεράσπιση και διάσωση ενός γονέα με τον οποίο ταυτίζεται το παιδί και τον οποίο εκείνο θεωρεί, μερικές φορές μάλιστα λανθασμένα, ως θύμα. Τέτοιες συμμαχίες συμβαίνουν συχνά μεταξύ ενός παιδιού προεφηβικής ηλικίας και του γονέα που αντιτίθεται στο διαζύγιο. Η ομολογούμενη ατζέντα τέτοιων συμμαχιών είναι πιθανώς η αποκατάσταση του γάμου που απέτυχε, ενώ η κρυφή ατζέντα είναι συνήθως η εκδίκηση. Οι νέες συμμαχίες που προκύπτουν εξυπηρετούν διάφορες ψυχολογικές ανάγκες γονιών και παιδιών, όπως π.χ. την ανακούφιση της μοναξιάς που ακολουθεί το διαζύγιο και ως ισχυρό αντίδοτο στον μεγάλο ψυχικό πόνο από την απόρριψη και το αίσθημα αβοήθητου2. Στις χρόνιες διαμάχες μετά από το διαζύγιο, οι ισχυρότερες συμμαχίες συμβαίνουν στις ηλικίες 9-12 ετών. Στην προεφηβεία τα παιδιά συχνά αναπτύσσουν πολωμένες απόψεις υπό την πίεση και επήρεια του γονέα που επιδιώκει την αποξένωσή τους από τον γονέα-στόχο. Υπάρχουν γονείς που αποξενώνουν, και οι οποίοι μπορεί να περιμένουν επί χρόνια μέχρι τα παιδιά φτάσουν σ’ αυτή την ηλικία με στόχο να τα κατευθύνουν σε καταστροφικές πράξεις και να
αρχίσουν περισσότερες δικαστικές διώξεις. Σύμφωνα με τους Wallerstein and Corbin 1, τέτοιες συμμαχίες φαίνεται πως γενικά δεν διαρκούν πολύ στη ζωή του παιδιού. Πολλοί νεαροί αναφέρουν αργότερα πως οι αντιδράσεις τους απέναντι στον «απαίσιο» γονιό κυριαρχούνταν από αντιλήψεις ανεξάρτητες από τη δική τους κρίση, κάτι για το οποίο μετανιώνουν ενώ είναι συχνά έντονος ο θυμός τους ότι εξαπατήθηκαν και δεν είχαν αληθινή σχέση και με τους δύο γονείς τους ή κάποιοι εκφράζονται με πολλή ενοχή για την άσχημη συμπεριφορά τους απέναντι στον ένα γονέα τους. Τις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρούμε στην καθημερινή κλινική παιδοψυχιατρική πρακτική τα διαρκώς αυξανόμενα αιτήματα χωρισμένων κυρίως γονέων (συνήθως μητέρων) για σεξουαλική (ή/και σωματική) κακοποίηση του παιδιού τους από τον άλλο γονέα (συνήθως πατέρα), συχνά στα πλαίσια διαφορών και συγκρούσεων για την επιμέλεια, επικοινωνία, διατροφή και άλλα θέματα που συνοδεύουν και ακολουθούν το διαζύγιο, γεγονός που προκύπτει και από τη διεθνή εμπειρία. Σήμερα πια, ολοένα και περισσότερες τέτοιες περιπτώσεις παιδιών εξετάζονται επανειλημμένα και για πολλά χρόνια από διάφορες υπηρεσίες καθώς και από ιδιώτες ειδικούς ψυχικής υγείας, οι οποίοι στερούνται συχνά ειδικής γνώσης και εμπειρίας, διαδικασία που από μόνη της μπορεί να προκαλέσει κακοποίηση σε ένα παιδί και θέτει σε αμφιβολία την αξιοπιστία των ισχυρισμών του, ακόμα κι αν αυτοί είναι αληθινοί. Δύο σύνδρομα, τα οποία συμβαίνουν με αυξημένη συχνότητα από τη δεκαετία του 1980, περιγράφονται στη συνέχεια. Το πρώτο καλείται «Ισχυρισμοί για Σεξουαλική Κακοποίηση Παιδιών σε Πλαίσια Συγκρουσιακών Διαζυγίων» (ή Sexual Abuse Allegation in Divorce Syndrome, SAID Syndrome) και το δεύτερο «Σύνδρομο Αποξένωσης από τον Γονέα» (Parental Alienation Syndrome, PAS Syndrome). Ισχυρισμοί για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών σε πλαίσια συγκρουσιακών διαζυγίων (ή Sexual Abuse Allegation in Divorce Syndrome, SAID Syndrome) Στις ΗΠΑ τα ποσοστά ψευδών ή μη επιβεβαιωμένων καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης αφορούσαν τις μισές περίπου περιπτώσεις σε παιδιά προσχολικής ηλικίας 5,6. Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, το 1993 τα ποσοστά μη τεκμηριωμένων ισχυρισμών κακοποίησης εκτοξεύθηκαν στο 66% (έναντι 35% το 1975) και σε πολλές περιπτώσεις αναφερόμενης κακοποίησης στα πλαίσια διαζυγίων ήταν ψεύτικες και η πλειοψηφία τους προέρχονταν από γυναίκες (μητέρες). Βεβαίως η μη τεκμηρίωση των ισχυρισμών δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν έχει συμβεί σεξουαλική κακοποίηση ή ότι απαραίτητα υπάρχει πρόθεση, αφού μπορεί να έχουν παρεξηγηθεί λόγια ή συμπεριφορές των παιδιών. Τα παιδιά στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούνται σαν πιόνια του ενός γονέα στην προσπάθειά του να πληγώσει ή ακόμα και να καταστρέψει τον άλλο γονέα και πρώην σύζυγο. Οι ισχυρισμοί κακοποίησης, ακόμα και αν αποδειχθούν ψεύτικοι, μπορεί να έχουν βλαπτική επίδραση στη ζωή ενός ανθρώπου, καθώς και του παιδιού του. Αντίθετα, σύμφωνα με τη μελέτη των Thoennes and Tjaden, η οποία είχε χρηματοδοτηθεί από το Εθνικό Κέντρο Παιδικής Κακοποίησης και Παραμέλησης των ΗΠΑ, το ποσοστό δεν ξεπερνούσε τότε το 2%. Σύμφωνα με τις ερευνήτριες, τα δικαστήρια και οι υπηρεσίες προστασίας των παιδιών θα πρέπει να συνεργάζονται και συντονίζονται στη διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων και να τους παρέχουν το χρόνο και την προσοχή που απαιτούν. Και τα ίδια τα παιδιά όμως είναι πιθανό να κάνουν ψευδείς καταγγελίες για λόγους συνειδητούς ή ασυνείδητους, ή αντίθετα να αρνηθούν κακοποίηση που έχει συμβεί. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις παιδιών που είναι «προγραμματισμένα», ιδιαίτερα όταν υπάρχουν διαφορές και διενέξεις μεταξύ των γονέων τους. Στις περιπτώσεις αυτές τα παιδιά χρησιμοποιούν ορολογία και λέξεις των ενηλίκων, «παπαγαλίζουν» την ίδια ιστορία ξανά και ξανά, σαν να την έχουν απομνημονεύσει, σε αντίθεση με παιδιά που έχουν πραγματικά κακοποιηθεί και δεν επιθυμούν να μιλούν για την εμπειρία τους αφού ντρέπονται ή τους είναι επώδυνο. Επιπλέον είναι λιγότερο πιθανό να δώσουν λεπτομέρειες ή λογική συνέχεια στα γεγονότα. Στις ερωτήσεις απαντούν με ασάφειες και αοριστίες ή γυρνούν προς τον γονέα για βοήθεια. Στα μικρότερα παιδιά παίζουν ρόλο η φαντασία, η υποβολιμότητα και οι κατευθυντικές ερωτήσεις, ενώ στα μεγαλύτερα μπορεί να υπάρχει επιθυμία να εκδικηθούν ή να αντλήσουν κάποιο όφελος. η συνέχεια σε επόμενο τεύχος
8 Πολυαγαπημένα μου παιδιά, πέρασαν σχεδόν δύο χρόνια μακριά σας, μακριά Το γράμμα από την ανάσα σας, από την καθημερινότου πατέρα τητά σας, από το μοίρασμα των προβληματισμών σας, από το στήριγμα και την παρουσία σας. Ποτέ δεν σας κάκισα, ακόμα και όταν σας έφερναν στα δικαστήρια για να πείτε ότι προτιμάτε τη μαμά ενώ η καρδούλα σας έλεγε το αντίθετο, ακόμα και όταν σας ρομποτοποίησαν και πολτοποίησαν τα συναισθήματά σας, ακόμα και όταν ισοπέδωσαν τον πολύ σημαντικό ρόλο που παίζω στη ζωή σας. Η επιστήμη λέει ότι αποκτήσατε το ‘Σύνδρομο Γονικής Αλλοτρίωσης-Αποξένωσης’ αλλά ούτε οι φίλοι, οι γνωστοί, οι δάσκαλοι και οι δικαστές δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει. Δεν καταλαβαίνουν ότι αποκτήσατε πρόβλημα για όλη τη ζωή σας, ότι σας προξένησαν το μεγαλύτερο, απάνθρωπο και στυγνό έγκλημα ενώ θα έπρεπε να σας προστατεύσουν και να δεχθούν τις δεκάδες μαρτυρίες, τα δεκάδες έγγραφα, τις εκατοντάδες καταθέσεις και μελέτες ώστε να προστατευτείτε, ώστε να μη σας κόψουν το νήμα που σας έδενε με το πιο αγαπημένο σας πρόσωπο, αυτόν που σας μεγάλωσε με θυσίες, με όνειρα για το μέλλον σας, με αφοσίωση, με θυσίες τόσο στην επαγγελματική του ζωή όσο και στην κοινωνική και οικονομική. Ήθελαν απλώς να σας καταστρέψουν, να ζείτε μίζερα, να αποκτήσετε προβλήματα. Ήθελαν να με κάνουν να υποκύψω σε εκβιασμούς και δεν αποσκοπούσαν στο υπέρτατο συμφέρον σας αλλά μόνο στη δικαίωση μιας ‘κακιάς’ μάνας. Πίστεψαν ότι το χρήμα είναι υπέρτερο αγαθό από την ψυχική ισορροπία, από την μάθηση, από τον πολιτισμό που θα σας έδινα. Πίστεψαν ότι με τους ‘νόμους’ θα σας πάρουν από κοντά μου. Ότι θα βουλιάξουν τη δύναμη της ψυχής μου. Πίστεψαν ότι θα ‘κερδίσουν’ εξαφανίζοντάς με, ότι θα σκοτώσουν την αγάπη μου προς εσάς, βάζοντας στο στόμα σας λόγια που δεν πιστεύετε, πράγματα που φαντάστηκαν ότι έγιναν προβάλλοντας προφανώς τον κακό εαυτό τους από κομπλεξικές δικαστίνες και εισαγγελείς, προφανώς από άγνοια αλλά και από κακία, από μιζέρια, από ανύπαρκτες υποθέσεις και κακόπιστες ψευδομαρτυρίες, από κακή εφαρμογή των νόμων, από εκμετάλλευση της ανυπαρξίας του κράτους, των υπηρεσιών του και της κακής ψυχική υγείας της μάνας σας, από ανώμαλες διαθέσεις του δικηγόρου, από απατεώνες που εκμεταλλεύθηκαν το προβληματικό ‘σύστημα’ και σας κατέστρεψαν. Μου λέγατε ότι πριν λύσω τα προβλήματα των άλλων θα πρέπει να λύσω το δικό μας και βλέπατε την αδικία, σφαδάζατε όταν σας άφηνα από την αγκαλιά μου έστω και για λίγο. Ζήλεψαν την καταπληκτική μας σχέση και απέραντη αγάπη που σας έδινα. Πολυαγαπημένα μου παιδιά, ποτέ δεν σας εγκαταλείψω, ποτέ δεν θα σας ξεχάσω, ποτέ δεν θα αφήσω κανένα να μιλά για εσάς ακόμα και εάν περάσουν από το πτώμα μου, ακόμα και στην ύστατη στιγμή μου. Ο μπαμπάς είναι εδώ, όταν θα τον χρειαστείτε. Ο μπαμπάς δεν σας ξεχνά και μη πιστεύετε κανένα παρά μόνο τη καρδιά σας. Ο μπαμπάς σας αγαπά και σας περιμένει.
/ Απρίλιος 2011
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: ‘Παιδεία, Πολιτισμός & Ανθρώπινα Δικαιώματα’.
Εκπομπή Νίκου Σπιτάλα : ‘Παιδεία, Πολιτισμός & Ανθρώπινα Δικαιώματα’. Υπάρχει δυνατότητα εκπομπής μέσω ιντερνετ. Τηλέφωνο επικοινωνίας σε ζωντανή μετάδοση: 25210-57244